WSTĘP.. 3 SCHEMAT PROJEKTU.4 TA, CO NIGDY NIE ZNIKA? ENERGIA...23 METALE W OKÓŁ NAS INTERDYSCYPLINARNY PROJEKT DYDAKTYCZNY.. 62

Transkrypt

1 1 S t r o n a

2 2 S t r o n a Spis treści WSTĘP.. 3 SCHEMAT PROJEKTU.4 PRZYKŁADOWE PROJEKTY EDUKACYJNE: TA, CO NIGDY NIE ZNIKA? ENERGIA...23 METALE W OKÓŁ NAS INTERDYSCYPLINARNY PROJEKT DYDAKTYCZNY.. 62 JAK SPROSTAĆ ROSNĄCEMU ZAPOTRZEBOWANIU NA WODĘ I ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ? JAK WZBIĆ SIĘ DO NIEBA? WPŁYW PALIW I KONSTRUKCJI MODELI NA PORUSZANIE SIĘ OBIEKTÓW W POWIETRZU.125 JAK ŻYĆ EKOLOGICZNIE? NIEZWYKŁOŚĆ ZWYKŁEJ WODY...206

3 3 S t r o n a WSTĘP Opracowany program zajęć pozalekcyjnych przeznaczony jest dla uczniów klas gimnazjalnych. Będzie on testowany w ramach projektu pn. Model pracy pozalekcyjnej z wykorzystaniem nowatorskich metod pracy oraz współczesnych technik informatycznych, który jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Projekty powstałe w ramach tego programu dotyczą treści programowych przedmiotów matematyczno przyrodniczych. Każdy z nich opracowany będzie i zrealizowany przez 10-cio osobową grupę uczniów przy współpracy nauczyciela - opiekuna. Projekty realizowane będą w oparciu o dostępną bazę dydaktyczną szkoły z wykorzystaniem nowoczesnych technik informatycznych. Uzupełnieniem zajęć szkolnych będą wyjazdy na uczelnię wyższą, na której prowadzone będą zajęcia laboratoryjne, podczas których zgłębione zostaną zagadnienia wykonywanych przez uczniów projektów. Okres realizacji projektów nie jest z góry ustalony, zależy to od założeń poszczególnej grupy projektowej. Określona jest jedynie liczba godzin do wykorzystania w miesiącu przez nauczyciela i ucznia - 6 godzin lekcyjnych. Realizowane projekty mogą mieć charakter przedmiotowy lub interdyscyplinarny, te ostatnie wymagają współpracy grup problemowych. Powstałe projekty, będą po ich zakończeniu, prezentowane na forum szkoły lub środowiska. Najciekawsze opublikowane zostaną na stronie internetowej projektu. Celami edukacyjnymi programu zajęć pozalekcyjnych prowadzonych metodą projektu są: - nabycie umiejętności wykorzystania wiedzy w praktyce, - rozwijanie umiejętności posługiwania się ICT, - doskonalenie umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów, - doskonalenie umiejętności pracy w grupie oraz autoprezentacji, - rozbudzenie zainteresowań matematyczno - przyrodniczych, - rozwijanie u uczniów uzdolnień i aspiracji poznawczych ukierunkowanych na rozwój kompetencji kluczowych, - zwiększenie motywacji do nauki przedmiotów ścisłych. Szczegółowe cele oraz osiągnięcia uczniów opisane są w projektach zamieszczonych w publikacji.

4 4 S t r o n a SCHEMAT PROJEKTU TYTUŁ PROJEKTU

5 5 S t r o n a 1. CELE KSZTAŁCENIA WYMAGANIA OGÓLNE: WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE: I. Poziom wiadomości A. Kategoria - zapamiętywanie Uczeń: B. Kategoria - rozumienie Uczeń:

6 6 S t r o n a II. Poziom umiejętności C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych Uczeń: D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń: III. Poziom postawy Uczeń:

7 7 S t r o n a 2. MAPA MENTALNA

8 Fizyka Matematyka Chemia 8 S t r o n a 3. CZAS REALIZACJI PROJEKTU 4. ADRESACI PROJEKTU 5. TYP PROJEKTU 6. FORMA PRACY UCZNIÓW 7. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ Przedmiot L.p. Wykaz zadań Termin i czas realizacji Nauczyciel - opiekun

9 Chemia Fizyka Matema tyka 9 S t r o n a 8. REALIZACJA ZADAŃ (według harmonogramu) Przedmiot Zadanie Sposób realizacji/wykaz czynności uczniów Materiały dla uczniów (przykładowe karty, instrukcje, wskazana literatura)

10 10 S t r o n a 9. KARTY PRACY, MATERIAŁY, LITERATURA a) Karty pracy b) Bibliografia III. Literatura popularno-naukowa: IV. Adresy stron www: V. Filmy dydaktyczne:

11 11 S t r o n a 10. SKŁAD OSOBOWY GRUP I ICH LIDERZY Temat projektu Tytuł zadania Numer i specjalizacja grupy Lider: Imię i Nazwisko Podpisy uczniów Zespół uczniowski Nauczyciel opiekun (imię i nazwisko) (podpis)

12 12 S t r o n a OBOWIĄZKI LIDERA: OBOWIĄZKI CZŁONKÓW POSZCZEGÓLNYCH GRUP: OBOWIĄZKI NAUCZYCIELA:

13 13 S t r o n a 11. ORGANIZACJA KONSULTACJI Z NAUCZYCIELAMI Grupa Termin Miejsce Matematyka Zespół Szkół w Fizyka Zespół Szkół w. Chemia Zespół Szkół w.

14 14 S t r o n a 12. EFEKTY KOŃCOWE PROJEKTU I ICH CHARAKTERYSTYKA A. RAPORT 1. Tytuł projektu: 2. Autorzy: 3. Imiona i nazwiska nauczycieli koordynujących projekt: 4. Cele projektu: 5. Etapy realizacji projektu: Fazy realizacji projektu: Metody pracy: Formy pracy:

15 15 S t r o n a 6. Efekty realizacji projektu: B. PREZENTACJA C. WYTWORY (PRODUKTY)

16 16 S t r o n a 13. OCENA DZIAŁAŃ UCZNIA A. Samoocena uczestników projektu Arkusz bieżącej samooceny ucznia - przykład Jak pracowałem w grupie? Z jaką częstotliwością pracowałem w grupie? tak nie czasami tak nie czasami tak nie czasami Aktywnie uczestniczyłem w pracy? Przyjmowałem określone zadania? Byłem pomysłodawcą? Słuchałem z uwagą? Pomagałem w podejmowaniu decyzji? Poszukiwałem nowych pomysłów? Pomagałem kolegom? Zachęcałem do pracy nad powierzonym zadaniem?

17 17 S t r o n a Samoocena uczestników projektu przykład NASZA OCENA JAK PRACOWALIŚMY? TAK NIE NIE MAM ZDANIA Czy zgodnie podejmowaliśmy decyzje? Czy byłem zadowolony z wyboru grupy? Czy dotrzymywaliśmy umówionych terminów? Czy wszyscy włączyli się do pracy? Czy łatwo było zgromadzić potrzebne materiały do pracy? Czy potrafimy wykonać projekt? Czy potrafimy zaprezentować rezultaty wykonanej pracy? Czy chciałbym nadal uczestniczyć w tym projekcie?

18 18 S t r o n a B. Ocena przez nauczyciela - opiekuna dla każdej z grup Arkusz bieżącej oceny ucznia - przykład Zadania Jak oceniam? Wykorzystywanie źródeł informacji SUPER ŚREDNIO ŚREDNIO ŹLE Sposób wykonania ćwiczeń, doświadczeń, powierzonych zadań SUPER ŚREDNIO ŹLE Zaangażowanie w realizację zadań SUPER ŚREDNIO ŹLE Sposób prezentacji SUPER ŚREDNIO ŹLE

19 19 S t r o n a Arkusz końcowej oceny ucznia przykład Gru pa Uczeń Poziom wykonania zadań Zaangażowanie Współpraca w grupie Efekt końcowy Publiczna prezentacja Suma punktów I. Ilość punktów dla grupy I: II. Ilość punktów dla grupy II: III. Ilość punktów dla grupy III:

20 20 S t r o n a Narzędzia do oceny prezentacji - przykład L.p. Kryteria oceny Liczba punktów Czy prezentacja zmieściła się w wyznaczonym czasie? Czy miała wyraźne wprowadzenie, rozpoczęcie i zakończenie? W jakim stopniu członkowie grupy byli zaangażowani w prezentację? 4. Czy język prezentacji był dla ciebie zrozumiały? 5. Czy wykorzystane pomoce i stosowane środki audiowizualne wspierały prezentację?

21 S t r o n a Karta ewaluacji projektu - przykład Przeanalizuj pytania zamieszczone w karcie ewaluacyjnej i udziel odpowiedzi, stawiając znak X na skali punktowej. 1. Czy problematyka realizowana w projekcie odpowiadała Twoim możliwościom? W jakim stopniu Twoim zdaniem zostały zrealizowane cele projektu? Czy czas przeznaczony na realizację projektu był prawidłowo wykorzystany? Jak oceniasz zdobyta wiedzę (wiadomości i umiejętności) podczas realizacji projektu? W jakim stopniu wiedza zdobyta podczas realizacji projektu jest przydatna w życiu codziennym? Oceń, w jakim stopniu mogłeś realizować własne pomysły służące realizacji projektu?

22 S t r o n a W jakim stopniu konsultacje z nauczycielami zaspokajały Twoje potrzeby w tym zakresie? Oceń stosunki panujące między członkami Twojego zespołu podczas realizacji projektu? Czy akceptujesz system oceniania projektu? Czy chciałbyś uczestniczyć w realizacji następnego projektu?

23 S t r o n a

24 S t r o n a PROJEKT EDUKACYJNY 1. Temat: Ta, co nigdy nie znika? Energia. 2. Czy potrzebujemy energii? uzasadnienie realizacji projektu Rozwój społeczny czy gospodarczy wszystkich państw związany jest z powiększonym zamówieniem na energię. Dlatego światowa produkcja surowców energetycznych od momentu pierwszej rewolucji przemysłowej systematycznie rośnie. Energia zawsze była oraz będzie niezbędna człowiekowi w jego funkcjonowaniu. Współczesna cywilizacja jest zależna od różnych surowców energetycznych. Codziennie, w taki czy inny sposób, korzystamy z paliw kopalnych - na przykład gdy chcemy dojechać do pracy, ugotować coś do zjedzenia, oświetlić mieszkanie bądź też podnieść lub obniżyć w nim temperaturę. Perspektywy skończenia się paliw kopalnych i obawy skażenia środowiska naturalnego bardzo zwiększyły zaciekawienie odnawialnymi źródłami energii. Zastosowanie wszelkich alternatywnych źródeł energii elektrycznej jest powiązane z małym, a niejednokrotnie żadnym wpływem na otoczenie. Dlatego źródła te są ogromnie atrakcyjną alternatywą w stosunku do konwencjonalnych źródeł. Pojęcie energii występuje powszechnie niemal we wszystkich gałęziach wiedzy. Energia jest wszechobecna. Człowiek wykorzystuje ją i przetwarza codziennie na tysiące rozmaitych sposobów, często nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Często pojęcie energii jest dosyć często mylone i fałszywie utożsamianie z wielkościami takimi jak siła czy praca. Rozpatrując pojęcie energii, należy zatem nie tylko podać jej przykłady i rodzaje, ale przede wszystkim pokazać jej przemiany i źródła. Należy również uświadomić młodemu człowiekowi, że z zasobów energii należy racjonalnie korzystać, aby w pewnym momencie nie okazało się, że mamy jej za mało. Trzeba poszukiwać nowych technologii pozwalających w jak największym stopniu wykorzystywać odnawialne źródła energii. Projekt został przygotowany z myślą o uczniach klas gimnazjalnych. Koncentruje się na zagadnieniach związanych z energią i licznych powiązaniach tego tematu z fizyką, chemią i matematyką. Uczniowie uczestniczący w projekcie mają

25 S t r o n a możliwość pogłębić wiedzę o rodzajach, źródłach i przemianach energii, jak również jej udziale w życiu codziennym, w domu. W projekcie szeroko wykorzystuje się technologie informatyczno-komunikacyjne (ICT), zarówno do zbierania i weryfikacji informacji, jak i do ich prezentacji. 3. Treści kształcenia: FIZYKA 1. Energia i jej rodzaje 2. Energia mechaniczna i jej formy 3. Wpływ pracy na zmianę energii 4. Zasada zachowania energii mechanicznej 5. Energia wewnętrzna i jej przemiany 6. Przemiany energii w zjawiskach cieplnych (przewodnictwo cieplne, konwekcja, promieniowanie) 7. Bilans cieplny 8. Odnawialne i nieodnawialne źródła energii 9. Energia jądrowa CHEMIA 1. Przemiany energetyczne w reakcjach chemicznych 2. Przykłady reakcji egzoenergetycznych i endoenergetycznych 3. Wpływ energii wewnętrznej na tempo zjawiska dyfuzji 4. Wykorzystanie energii w procesach rozdzielania mieszanin 5. Surowce energetyczne MATEMATYKA 1. Liczby wymierne 2. Równania I stopnia z jedną niewiadomą 3. Wielkości wprost proporcjonalne i odwrotnie proporcjonalne 4. Wykresy funkcji 5. Statystyka opisowa (diagramy, tabele) 6. Wyrażenia algebraiczne - przekształcanie wzorów 7. Obliczenia procentowe

26 S t r o n a 4. Mapa mentalna treści: Odnawialne Zasada zach. energii Bilans cieplny Praca PRZEMIANY ENERGII Zamiana energii chemicznej na mechaniczną Tempera - tura Źródła chemiczne Energia atomowa ŹRÓDŁA Źródła naturalne Nieodna - wialne Kolektory słoneczne ENERGIA Jądrowa Chemiczna Paliwa WYKORZY - STANIE W GOSPODARSTWIE DOMOWYM Urządzenia elektryczne Elektryczna RODZAJE Cieplna Wewnętrzna Mechaniczna 5. Czas realizacji projektu: od r. do r. 6. Adresaci projektu: uczniowie klas I III gimnazjum w Zespole Szkół w.

27 S t r o n a 7. Typ projektu: interdyscyplinarny, grupowy 8. Forma pracy uczniów: grupowa (różnym frontem) 9. Cele kształcenia: A zapamiętanie I - WIADOMOŚCI B rozumienie C stosowanie wiedzy w sytuacjach typowych II - UMIEJĘTNOŚCI D stosowanie wiedzy w sytuacjach problemowych - wymienia rodzaje reakcji chemicznych - opisuje przemiany energii zachodzące w reakcjach chemicznych - wymienia rodzaje surowców energetycznych - wymienia rodzaje energii - opisuje wpływ wykonanej pracy za zmianę energii - wymienia rodzaje przemian fazowych - opisuje za pomocą wyrażeń algebraicznych związki między różnymi wielkościami - rozróżnia reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne - wyjaśnia w jaki sposób energia wewnętrzna wpływa na tempo zjawiska dyfuzji - wskazuje sposób rozdzielania określonej mieszaniny - wyjaśnia sposób zamiany jednostek - wyjaśnia pojęcie pracy i energii - rozróżnia podstawowe rodzaje energii - wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek a temperaturą - rozróżnia niekonwencjonalne i konwencjonalne źródła energii - odczytuje informacje przedstawione za pomocą wykresów opisujących zjawiska występujące w życiu codziennym - wyszukuje informacje z dostępnych źródeł - uzasadnia, która z reakcji jest procesem egzoenergetycznym, a która endoenergetycznym - argumentuje, dlaczego surowce energetyczne to nieodnawialne źródła energii - obserwuje przemiany energii w różne jej formy i wyciąga odpowiednie wnioski - uzasadnia, jak zmiana temperatury wpływa na zmianę energii wewnętrznej - udowadnia, że istnieje ciągłość przemian energetycznych - obserwuje przebieg doświadczeń - wnioskuje na podstawie dokonanych obserwacji - wyznacza wskazaną wielkość z podanych wzorów - rozwiązuje równanie I stopnia z jedną niewiadomą - porządkuje dane na podstawie tabel - planuje określone rodzaje doświadczeń chemicznych i fizycznych - przewiduje wyniki doświadczeń - opracowuje wyniki doświadczeń - tworzy proste modele maszyn energetycznych - stosuje obliczenia n liczbach wymiernych do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, w tym do zamiany jednostek - za pomocą równań opisuje i rozwiązuje zadania osadzone w kontekście praktycznym

28 S t r o n a i wykresów - interpretuje informacje przedstawione w tabeli i na diagramie - selekcjonuje i porządkuje informacje - przedstawia dane w tabeli i za pomocą diagramu (wykresu) - dokonuje obliczeń na liczbach do rozwiązywania problemów - przekształca wzory matematyczne do wykonywania obliczeń III POSTAWY Uczeń: Rozwija zainteresowania Sprawnie i odpowiedzialnie funkcjonuje we współczesnych świecie Jest świadomy swoich mocnych stron i przekonany o większej efektywności i kreatywności jednostki podczas pracy zespołowej Współpracuje z innymi, umiejętnie korzysta z pracy innych i udostępnia efekty swojej pracy

29 S t r o n a 10. Struktura projektu: Etap realizacji projektu ETAP I. Cele danego etapu (wykaz zadań) I.1. Zapoznanie z treściami projektu zajęcia w klasie (opis projektu). I.2. Opracowanie założeń i ustalenia dotyczące przebiegu projektu z uczniami GRUPA I, II, III, IV, V, VI Nauczyciele odpowiedzialni Zadania nauczycieli Zadania uczniów Czas realizacji 1. Zachęcenie uczniów do pogłębiania wiedzy z zakresu energii, jej źródeł, rodzajów, przemian i wykorzystania. 2. Zapoznanie z celowością prowadzonych zajęć. 1. Budowanie własnego zdania na poznane zagadnienia. 2. Współudział w tworzeniu harmonogramu działań. 3. Opracowanie kontraktu. Niezbędne zasoby Kontrakt Harmonogram działań Terminarz spotkań ETAP II. RODZAJE ENERGII II.1. Uporządkowanie informacji o energii - pojęcie energii i jej rodzaje. II.2. Przypomnienie podstawowych jednostek energii. GRUPA I, II, III, IV, V, VI 1. Przygotowanie zdjęć obrazujących różne rodzaje energii w otaczającym nas świecie oraz kartek z przysłowiami: Nic w naturze nie ginie Mucha młyńskiego nie zatrzyma koła Kto siedzi nisko, nie ma skąd spaść Baba z wozu, koniom lżej oraz stwierdzeniami: Ten człowiek ma energię 1. Przypomnienie pojęcia energii (jej jednostki, oznaczenie w układzie SI) 2. Znalezienie odpowiedzi na pytanie Czym jest energia? 3. Przypomnienie podstawowych rodzajów energii. 4. Znalezienie odpowiedzi na pytanie Czy energia może zniknąć? 5. Przeprowadzenie eksperymentów i sformułowanie wniosków. Zdjęcia Kartki z przysłowiami i stwierdzeniami Zestawy doświadczalne Szary papier, markery, brystol Świat przechodzi kryzys energetyczny Energia popłynęła z nowej elektrowni Oszczędzaj energię elektryczną Doświadczenie 1: Spadający obciążnik (kafar) Doświadczenie 2: Staczający się z równi pochyłej walec wprawia w ruch inne ciało

30 S t r o n a Wyczerpaliśmy energię Doświadczenie 3: Nie mam energii, aby coś zrobić Strzelamy gumką ołówkową z procy Rozpiera go energia. Doświadczenie 4: 2. Przygotowanie zestawów doświadczalnych. Pomiar temperatury podgrzewanej wody. Doświadczenie 5: Za pomocą silniczka elektrycznego podnosimy ciężarek zawieszony na nici. 6. Analiza przygotowanych materiałów oraz wyników doświadczeń stworzenie mapy mentalnej ENERGIA. II.3. Korzystanie z różnych źródeł informacji, wyszukiwanie i selekcjonowanie informacji celem stworzenia posteru. GRUPA I, II ENERGIA MECHANICZNA (KINETYCZNA I POTENCJALNA) GRUPA III ENERGIA CIEPLNA 1. Przydzielenie każdej grupie uczniów zadania przygotowania informacji na temat wybranego rodzaju energii. 1. Wyszukanie informacji z różnych źródeł dotyczących rodzajów energii. 2. Selekcjonowanie zdobytych informacji i wybranie tych najważniejszych i najbardziej przydatnych. Teksty źródłowe, zdjęcia, referaty, wycinki prasowe GRUPA IV - ENERGIA CHEMICZNA GRUPA V ENERGIA ELEKTRYCZNA GRUPA VI ENERGIA JĄDROWA

31 S t r o n a II.4. Przygotowanie przez poszczególne grupy posteru o poszczególnych rodzajach energii. GRUPA I, II ENERGIA MECHANICZNA (KINETYCZNA I POTENCJALNA) GRUPA III ENERGIA CIEPLNA GRUPA IV - ENERGIA CHEMICZNA GRUPA V ENERGIA ELEKTRYCZNA GRUPA VI ENERGIA JĄDROWA 1. Weryfikacja zebranych przez uczniów informacji i materiałów do wykonania posterów. 2. Zachęcanie do poszukiwania własnych środków wyrazu artystycznego. 3. Pomoc w przygotowaniu uczniowskich interpretacji zobrazowania rodzajów energii. 1. Stworzenie na podstawie zebranych informacji graficznego obrazu różnych form energii. Szary papier, farby plakatowe, kolorowy papier, brystol, klej, markery, sznurek, kredki, zdjęcia, wycinki prasowe

32 S t r o n a III.1. Przypomnienie podstawowych przemian energii: - mechaniczna/elektryczna (prądnica) - elektryczna/mechaniczna (silnik elektryczny prądu stałego) - elektryczna/cieplna (suszarka, grzałka) - mechaniczna/cieplna - mechaniczna/mechaniczna - chemiczna/cieplna 1. Przygotowanie doświadczeń związanych z przemianami energii, wykazujących zależności między rodzajami energii. Doświadczenie 1: Koło Maxwella Doświadczenie 2: Pomiar szybkości ciała spadającego z określonej wysokości. Doświadczenie 3: 1. Przypomnienie podstawowych przemian energetycznych. 2. Wykonanie i obserwacja doświadczeń przemian energii. 3. Analiza wykonanych doświadczeń i sformułowanie wniosków. 4. Wykonanie prostych modeli silnika elektrycznego prądu stałego z wykorzystaniem baterii. Zestawy doświadczalne Karty pracy ETAP III. PRZEMIANY ENERGII GRUPA I - elektryczna/mechaniczna (silnik elektryczny prądu stałego) GRUPA II - mechaniczna/mechaniczna GRUPA III - elektryczna/cieplna (suszarka, grzałka) GRUPA IV - mechaniczna/elektryczna (prądnica) GRUPA V - chemiczna/cieplna GRUPA VI - mechaniczna/cieplna Obserwacja zmian wysokości piłki odbijającej się kilkakrotnie od podłogi. (straty energii) Doświadczenie 4: Orzeszek mocarz doświadczalne wyznaczenie ilości energii jaką można uzyskać z jego spalenia i przeliczenie tej porcji energii na wykonanie pracy. Doświadczenie 5: Reakcja egzoenergetyczna glicerolu z manganianem VII potasu z dodatkiem opiłków żelaza. Doświadczenie 6: (Grupa I, II) 5. Wykonanie prostego modelu prądnicy prądu zmiennego. (Grupa III, IV) Burza w probówce reakcja alkoholu z tlenem powstającym w wyniku rozkładu manganianu VII potasu

33 S t r o n a III.2. Przemiany jądrowe źródłem olbrzymiej energii za i przeciw tej energii. GRUPA I, II, III, IV, V, VI 1. Przygotowanie prezentacji multimedialnej dotyczącej energii jądrowej (twórca, reakcje jądrowe, paliwo jądrowe, reaktory jądrowe, broń jądrowa) 1. Budujemy w Polsce elektrownię jądrową za i przeciw burza mózgów. Prezentacja multimedialna Film Szary papier, markery 2. Prezentacja filmu o tematyce związanej z energią jądrową, katastrofa reaktora w Czarnobylu. 3. Poinformowanie o podjęciu wysiłku budowy pierwszego reaktora w Żarnowcu, zakończone niepowodzeniem sprzeciw ekologów III.3. Wyznaczenie doświadczalnie ciepła właściwego wody i aluminiowej śruby. GRUPA I, II, III, IV, V, VI 1. Przygotowanie doświadczeń związanych z bilansem cieplnym. 1. Wykonanie i obserwacja doświadczeń. 2. Analiza wykonanych doświadczeń i sformułowanie wniosków. Karty pracy Zestawy doświadczalne 3. Wykonanie prostych modeli silnika Stirlinga (Grupa V, VI)

34 S t r o n a III.4. Zadania rachunkowe dotyczące zasady zachowania energii i bilansu cieplnego. GRUPA I, II, III, IV, V, VI 1. Przygotowanie zadań o różnym stopniu trudności dotyczących zagadnień związanych z energią i jej przemianami. 1. Analiza i rozwiązanie zadań rachunkowych stosowanie poznanych wzorów, przeliczanie jednostek energii. Karty pracy 2. Zapoznanie z pochodnymi jednostkami energii. IV.1. Omówienie źródeł energii. GRUPA I, II, III 1. Przedstawienie klasyfikacji źródeł energii (pierwotne i wtórne źródła energii) 1. Wymienienie różnych źródeł energii w otaczającym człowieka świecie. Prezentacja multimedialna, tablice planszowe ETAP IV. ŹRÓDŁA ENERGII 2. Uświadomienie uczniom, jaki procent z otaczającej nas energii jest wykorzystywany przez człowieka. 3. Uświadomienie uczniom, iż nie wszystkie zasoby energii można w jednakowym stopniu wykorzystać. 2. Budowa modelu domu wykorzystującego energię słoneczną (fotoogniwo) - świecenie żarówki, wiatraczek.

35 S t r o n a IV.2. Odnawialne i nieodnawialne źródła energii - prezentacja multimedialna. GRUPA I WODA GRUPA II - WIATR GRUPA III - SŁOŃCE GRUPA IV GEOTERMIA GRUPA V - PŁYWY GRUPA VI PALIWA KOPALNE 1. Weryfikacja zebranych przez uczniów informacji i materiałów 2. Przygotowanie krótkiej informacji w formie broszury na temat podstawowych funkcji programu Power Point. 3. Pomoc w stworzeniu prezentacji multimedialnej (każda grupa - inne źródło energii) 4. Uświadomienie użyteczności odnawialnych źródeł energii w zależności od położenia geograficznego. 1. Przygotowanie informacji na temat odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii zdjęcia, filmy, wycinki prasowe, referaty. 2. Zapoznanie z nowymi i przypomnienie już poznanych wiadomości i umiejętności w zakresie obsługi programu Power Point. 3. Przedstawienie w postaci prezentacji multimedialnej tematu zajęć Źródła energii. 4. Nasza energia jest najlepsza burza mózgów, dyskusja, argumentacja. Pracownia komputerowa, zdjęcia, filmy, wycinki prasowe, referaty, informacje ETAP V. WYKORZY- STANIE ENERGII W GOSP. DOMOWYM V.1. Jakie rodzaje energii wykorzystujemy w gospodarstwie domowym? GRUPA I, II, III, IV, V, VI 1. Uświadomienie uczniom, że funkcjonowanie człowieka i jego cywilizacji opiera się na ciągłym wykorzystywaniu różnych form energii. 2. Przygotowanie karty pracy Jakie rodzaje energii mogę odnaleźć w swoim domu? 1. Zebranie przez uczniów informacji na temat wykorzystania różnych źródeł energii w swoim domu. Co? Jaki rodzaj energii Karta pracy

36 S t r o n a V.2. Ile kosztuje korzystanie z energii (komputer, telewizja, żelazko, suszarka do włosów, ciepła woda, ogrzewanie ) 1. Pomoc w wyszukiwaniu informacji w Internecie na temat stawek energii 1. Wyszukiwanie informacji w Internecie na temat stawek za zużycie energii. 2. Obliczanie ilości oraz kosztu zużytej energii wykorzystanie domowych rachunków (Grupa I, IV) Karta pracy, Internet, programy komputerowe 3. Jak mogę zaoszczędzić energię - odczytywanie domowego licznika energii elektrycznej w odstępie dwudniowym (obliczenie ile zaoszczędzono energii w przeliczeniu na złotówki) (Grupa II, V) 4. Ile kosztuje nas funkcja stand-by (Grupa III, VI)

37 S t r o n a VI.1. Dzień z energią - Przygotowanie przedstawienia Z energią chrońmy klimat - Pokaz wybranych doświadczeń - Prezentacja multimedialna - Zaprezentowanie modeli silników i prądnic 1. Pomoc w zaplanowaniu przebiegu Dnia z energią GRUPA I Przygotowanie przedstawienia Z energią chrońmy klimat. 1. Przygotowanie własnego scenariusza, podział obowiązków, przydział ról. 2. Przygotowanie dekoracji. Scenariusz przedstawienia Prace i dekoracje przygotowane przez uczniów GRUPA II Przygotowanie pokazu wybranych doświadczeń dotyczących energii. GRUPA III ETAP VI. Przygotowanie prezentacji multimedialnych dotyczących rodzajów energii i jej przemian. PODSUMO- WANIE PPROJEKTU GRUPA IV Zaprezentowanie i omówienie zasady działania zbudowanych przez nich modeli silników prądu stałego Zaprezentowanie i omówienie zasady działania modeli prądnic GRUPA V Zaprezentowanie i omówienie wykonanych posterów GRUPA VI Zaprezentowanie i omówienie zasady działania modeli silników cieplnych

38 S t r o n a VI.2. Konkurs Czy znam się na energii? GRUPA I, II, III, IV, V, VI 1. Przygotowanie i przeprowadzenie konkursu podsumowującego omawiane w ramach projektu zagadnienia. 1. Usystematyzowanie poznanych wiadomości i umiejętności w ramach zagadnień omawianych na zajęciach. 2. Udział w konkursie. Pytania konkursowe Protokół z przebiegu konkursu

39 39 S t r o n a 11. Karty pracy, materiały, literatura (przykłady) Przemiany energii KARTA PRACY Samochód - zabawka zjeżdża z równi od punktu A do punktu C. Punkt B jest na wysokości równej połowie wysokości równi. Skorzystaj z rysunku i odpowiedz na pytania. 1. Ile razy energia potencjalna zabawki w punkcie B jest mniejsza od energii potencjalnej w punkcie A? Odpowiedź: 2. Ile razy wzrosła energia kinetyczna zabawki podczas zjazdu z punktu A do punktu B? Odpowiedź: 3. Na wysokości h 1 energia potencjalna zabawki jest: mniejsza od energii kinetycznej zabawki na tej wysokości, równa energii kinetycznej zabawki na tej wysokości, większa od energii kinetycznej zabawki na tej wysokości. 4. W punkcie C energia kinetyczna zabawki jest taka, jak energia potencjalna tej zabawki w punkcie: B A.

40 40 S t r o n a Przemiany energii KARTA PRACY Pchnięty samochód - zabawka wjeżdża na równię i zatrzymuje się w punkcie 3. Punkt 2. jest na wysokości równej połowie wysokości równi. Skorzystaj z rysunku i wykonaj poniższe polecenia. Wpisz rodzaje energii mechanicznej, jakie po siada samochód w punktach: Napisz, jak zmieniają się energie: potencjalna i kinetyczna samochodu między punktami Odpowiedz, jaką część początkowej energii kinetycznej stracił samochód, docierając do wysokości h 1.

41 41 S t r o n a Przemiany energii KARTA PRACY Wykonaj zadania. W każdym przykładzie zapisz dane i szukane. 1. Kulce z plasteliny nadano szybkość 4 m/s w kierunku pionowym w górę. Oblicz wysokość, na jaką dotrze kulka. Dane: Szukane: Odpowiedź: 2. Delfin wyskakuje z wody na maksymalną wysokość h = 5m nad powierzchnię wody. Oblicz szybkość, z jaką delfin wyskakuje z wody. Dane: Szukane: Odpowiedź: 3. Betonowa płyta o masie czterech ton oderwała się od nieruchomego dźwigu na wysokości 50 m. Oblicz szybkość, z jaką płyta uderzy w podłoże. Dane: Szukane: Odpowiedź:

42 42 S t r o n a Przemiany energii KARTA PRACY Kulkę o masie 2 kg puszczono swobodnie z wysokości 2,5 m. Wpisz w puste miejsca na rysunku wartości brakujących wielkości. W razie potrzeby skorzystaj z kalkulatora, a wynik zaokrąglij do dwóch cyfr znaczących.

43 43 S t r o n a Przemiany energii KARTA PRACY W poniższych przykładach wpisz w zaznaczonych miejscach rodzaj energii mechanicznej podkreślonego przedmiotu. 1. Klucz zawieszony na nici wykonujący ruch wahadłowy między punktami 1 i Lotka odbita przez paletkę. 3. Piłka upuszczona w dół z wysokości H.

44 44 S t r o n a Przemiany energii KARTA PRACY 1. Trzy śliwki o jednakowych masach wiszą na drzewie na różnych wysokościach, jak pokazuje rysunek. Skorzystaj z rysunku i uzupełnij poniższe zdania. Największą energię potencjalną ma śliwka z numerem. Energia potencjalna śliwki 3 jest razy większa od energii potencjalnej śliwki 1. Największą energię kinetyczną przed uderzeniem w podłoże uzyska śliwka z numerem. Oblicz szybkość śliwki 1 w chwili uderzenia w podłoże. 2. Kulka została rozpędzona na płaszczyźnie poziomej do prędkości początkowej v 0, której wartość wynosi 5 m/s. Przeprowadź konieczne obliczenia i oceń, czy kulka minie przedstawione poniżej przeszkody w postaci pagórków i dotrze do punktu P.

45 45 S t r o n a Przemiany energii KARTA PRACY 1. W słoiku znajduje się 0,15 kg wody o temperaturze 60 C. Do tej wody wlano 0,35 kg wody o temperaturze 20 C. Oblicz temperaturę końcową wody w słoiku. Dane: Szukane: Odpowiedź: 2. W szklance znajduje się 0,25 kg wody o temperaturze 15 C. Do tej wody włożono kulkę z ołowiu o masie 15 dag i temperaturze 50 C. Oblicz temperaturę końcową, jaka ustali się w szklance. Wynik zaokrąglij do trzech cyfr znaczących. Dane: Szukane: Odpowiedź:

46 46 S t r o n a KARTA PRACY DOŚWIADCZENIE Przemiany energii KOŁO MAXWELLA Przyrządy i materiały: 1. ciężkie koło na osi zawieszone na dwóch linkach (koło Maxwella), 2. linijka, 3. siłomierz. 1. Zmierz masę i ciężar koła korzystając z siłomierza o dwóch skalach. a) masa m... kg b) ciężar F m g... N c) Czy koło wiszące na linkach, w położeniu równowagi, ma energię potencjalną? tak / nie Czy mogłoby wykonać pracę? tak / nie Uzasadnij Zmierz, zmianę wysokości koła od położenia równowagi do zetknięcia z górną belką ramy h... m 3. Podnieś koło do góry. a) Czy energia potencjalna koła wzrosła? tak / nie b) Czy wykonałeś pracę? tak / nie c) Oblicz wykonaną pracę W F h d) Czy koło spadając z większej wysokości może wykonać większą pracę? tak / nie Uzasadnij 4. Nawiń linki na oś koła, tak, by znalazło się na maksymalnej wysokości. a) Czy tym razem też wykonałeś pracę? tak / nie b) W którym ćwiczeniu podniesienie koła wymagało użycia większej siły? trzecim / czwartym 5. Z najwyższego położenia wypuść koło. Obserwuj zmiany energii potencjalnej w kinetyczną i kinetycznej w potencjalną. Dlaczego koło nie osiąga początkowej wysokości?..

47 47 S t r o n a KARTA PRACY MODEL SILNIKA Z OBRACAJĄCYM SIĘ MAGNESEM 1. Potrzebne materiały Do zbudowania silniczka potrzebne są następujące materiały: - bateria (dowolna: R6, R14 lub R20), - nożyczki, - okrągły magnes neodymowy, - folia aluminiowa (typowa, przeznaczona do użytku w gospodarstwie domowym np. do pieczenia), - płaski magnes ferrytowy do przytrzymania folii, - wkręt lub gwoźdź. Ważne, aby gwoźdź był stalowy, a nie mosiężny, - kolorowy papier. Zestaw narzędzi potrzebnych do wykonania silniczka w wersji z obracającym się magnesem 2. Wykonanie Z folii aluminiowej wycinamy wąski pasek o szerokości ok. 3 cm i długości ok. 15 cm. Pasek składamy wzdłuż, by był nieco sztywniejszy. Z papieru wycinamy wiatraczek, który pozwoli lepiej zauważyć, w którą stronę wiruje magnes. Najlepiej wyciąć z papieru kółko o średnicy ok. 4-5cm, naciąć brzegi wzdłuż promieni kółka i zagiąć brzegi tak, by utworzyły jakby łopatki wirnika. W środku kółka robimy mały otwór i nakładamy wiatraczek na wkręt (lub gwoźdź). Ważne, aby wkręt był stalowy, a nie mosiężny.

48 48 S t r o n a Do łebka wkrętu (lub gwoździa) przykładamy okrągły magnes neodymowy, a ostrze przykładamy do jednego z biegunów baterii (np. do + ) trzymanej pionowo w dłoni lub przymocowanej do statywu. Wkręt utrzymuje się przy biegunie baterii i nie odpada dzięki silnemu oddziaływaniu magnesu. Do drugiego bieguna baterii ( - ) dociskamy jeden koniec paska folii aluminiowej, a drugim końcem paska dotykamy ścianki bocznej wiszącego magnesu. Ten koniec paska należy przykładać tak, by ślizgał się jak szczotka po ściance magnesu. Uwaga: płynący przez pasek folii prąd ma dość duże natężenie i folia może się rozgrzać, dlatego proponujemy docisnąć za pomocą małego magnesu ferrytowego (np. takiego jak do tablicy magnetycznej) ten koniec folii, który stale dotyka bieguna baterii. To już wszystko. Teraz pozostaje Ci tylko podziwiać bardzo szybko wirujący (z wkrętem i wiatraczkiem) magnes. Poniższy obrazek przedstawia zmontowany i opisany silniczek gotowy do uruchomienia:

49 49 S t r o n a LITERATURA: 1. Backe H., Z fizyką za pan brat. Ty też to potrafisz. Eksperymenty fizyczne, Państwowe Wydawnictwo "ISKRY", Warszawa Brown R.J., 200 doświadczeń dla dzieci, Prószyński i S-ka, Warszawa Fizyka i zabawki (data odsłony: ): 4. Świat fizyki podręcznik do gimnazjum, Wyd. ZamKor, Kraków Doświadczenia z fizyki dla uczniów gimnazjum, Wyd. ZamKor, Kraków Gry i zabawy Skład osobowy i ich liderzy Temat projektu Ta co nigdy nie znika? Energia Tytuł zadania Numer i specjalizacja grupy Imię i nazwisko Podpisy uczniów Zespół uczniowski Nauczyciel opiekun (imię i nazwisko).. (podpis)

50 50 S t r o n a Obowiązki liderów: Angażowanie wszystkich członków swojego zespołu do pracy, Przydzielanie zadań do realizacji dla członków swojej grupy, Kontaktowanie się z nauczycielem - opiekunem grupy, Ustalanie terminów spotkań zespołu, Dbanie o dobre relacje pomiędzy członkami grupy, Prezentowanie wyników wykonanych zadań rozpatrywanych problemów. Obowiązki członków poszczególnych grup: Odpowiedzialność za wykonanie powierzonych zadań, Przestrzeganie ustalonych terminów, Systematyczne dokumentowanie efektów swojej pracy, Współpraca z wszystkimi członkami grupy oparta na wspólnym działaniu przy wykonywaniu eksperymentów, rozwiązywaniu problemów, zadań, Dbanie o przyjazną i życzliwą atmosferę pracy, Pomoc koleżeńska. Obowiązki nauczyciela: Przygotowanie dokumentacji projektu, uwzględniającej cele projektu, przewidywany termin i czas realizacji projektu, Ustalenie terminów konsultacji z uczniami, realizującymi projekt, Sprawowanie opieki nad uczniami realizującymi projekty poprzez monitorowanie przebiegu prac związanych z projektem: wgląd w kartę projektu i dokonywane przez uczniów zapisy, dokonywanie odpowiednich wpisów do karty projektu, motywowanie uczniów do prowadzenia działań zaplanowanych w projekcie i doprowadzenie ich do końca, pomoc w samoocenie w realizacji końcowej prezentacji projektu, czuwanie nad sposobem organizowania współpracy w zespole i tworzącymi się między uczniami relacjami interpersonalnymi, praca w komisji, dokonującej oceny projektów edukacyjnych.

51 51 S t r o n a 13. Organizacja konsultacji z nauczycielami Grupa Termin Miejsce I II III IV V VI Wrzesień styczeń Dwa razy w miesiącu w zależności od potrzeb i tempa pracy grupy Wrzesień styczeń Dwa razy w miesiącu w zależności od potrzeb i tempa pracy grupy Wrzesień styczeń Dwa razy w miesiącu w zależności od potrzeb i tempa pracy grupy Wrzesień styczeń Dwa razy w miesiącu w zależności od potrzeb i tempa pracy grupy Wrzesień styczeń Dwa razy w miesiącu w zależności od potrzeb i tempa pracy grupy Wrzesień styczeń Dwa razy w miesiącu w zależności od potrzeb i tempa pracy grupy Zespół Szkół w.. Zespół Szkół w.. Zespół Szkół w.. Zespół Szkół w.. Zespół Szkół w.. Zespół Szkół w.. Zajęcia odbywają się w pracowniach: fizycznej, chemicznej, matematycznej, komputerowej w zależności od potrzeb grupy. Ponadto konsultacje odbywają się przy użyciu platformy Moodle. 14. Efekty końcowe projektu i ich charakterystyka A. Wytwory, produkty 1. Postery 2. Prezentacje multimedialne 3. Modele: - silnik elektryczny prądu stałego - prądnica prądu zmiennego - silnik Stirlinga 4. Przedstawienie 5. Wystawa interaktywna przygotowana przez uczniów 6. Karty pracy 7. Zdjęcia B. Prezentacja

52 52 S t r o n a Przygotowanie dla społeczności szkolnej, rodziców i społeczności lokalnej podsumowania projektu w formie święta szkolnego pt. Dzień z energią: Przygotowanie przedstawienia Z energią chrońmy klimat - GRUPA I Pokaz wybranych doświadczeń (zapraszając do udziału uczestników pokazu) - wystawa interaktywna - GRUPA II Prezentacja modeli wykonanych silników i prądnic oraz omówienie zasady działania - GRUPA IV oraz GRUPA VI Prezentacja multimedialna Źródła energii - GRUPA III Prezentacja i omówienie wykonanych posterów GRUPA V Konkurs Czy znam się na energii?- WSZYSTKIE GRUPY Termin: styczeń 2012 r. C. Dyskusja D. Raport końcowy Przygotowanie raportu końcowego z udziałem uczniów uczestników projektu omawiającego działania jakie obejmował projekt. 1. Tytuł projektu: Ta, co nigdy nie znika? Energia 2. Autorzy:... (klasa lub nazwiska i imiona uczniów) 3. Imiona i nazwiska nauczycieli koordynujących projekt: Cele projektu: Kształtowanie umiejętności wyszukiwania i selekcjonowania informacji Rozbudzenie zainteresowania otaczającym nas światem Pogłębienie wiedzy z matematyki, chemii i fizyki Rozwijanie umiejętności samodzielnej pracy z tekstem popularnonaukowym oraz korzystania z zasobów Internetu Korzystanie z posiadanego zasobu wiedzy do rozwiązywania problemów

53 53 S t r o n a Kształtowanie umiejętności formułowanie wniosków opartych na obserwacjach empirycznych Kształtowanie umiejętności formułowania odpowiedzi na pytania badawcze oraz posługiwania się wiedzą Wyrabianie pracowitości i samodzielności oraz wyzwalanie inicjatywy i aktywności ucznia Kształtowanie nawyku wywiązywania się z powierzonych zadań Doskonalenie umiejętności pracy w zespole Doskonalenie umiejętności prezentowania własnych osiągnięć Kształtowanie umiejętności przygotowania do publicznych wystąpień Wyrobienie umiejętności przekazywania zdobytej wiedzy Doskonalenie umiejętności posługiwania się programami komputerowymi oraz pracy na platformie e-learningowej 5. Etapy realizacji projektu : Fazy realizacji projektu: zainicjowanie projektu - przed przystąpieniem do realizacji nauczyciel objaśnia uczniom, co to jest projekt oraz proponuje działania. przydział funkcji w grupach oraz ustalenie zasad pracy - uczniowie sami wyłaniają spośród siebie lidera, który będzie reprezentował grupę. Mogą też pozostałym członkom grupy przydzielić różna funkcje (np. sekretarza, szperacza, plastyka, eksperymentatora itp.). Następnie wspólnie z nauczycielami wszystkie grupy spisują kontrakt. realizacja projektu - praca indywidualna uczniów (wyszukiwanie, selekcjonowanie i gromadzenie potrzebnych materiałów, dokumentowanie swojej pracy, pomoc kolegom), wykonanie przez całą grupę powierzonego jej zadania, konsultacje z nauczycielem w trakcie których nauczyciel nadzoruje prace grupy i pomaga w razie wystąpienia trudności (bezpośrednie i na platformie e-learningowej). podsumowanie projektu uczniowie pod opieką nauczycieli przygotowują publiczne wystąpienie w trakcie której zaprezentują efekty swojej pracy. ewaluacja projektu dokonana na podstawie samooceny uczniów i oceny dokonanej przez nauczyciela. Metody pracy: Podczas realizacji projektu będą stosowane metody aktywizujące. Metody aktywizujące to grupa metod, która ma sprawić, że nauczanie i przyswajanie wiedzy

54 54 S t r o n a odbywa się w sposób niekonwencjonalny. Zajęcia motywować powinny ucznia do działania, twórczego myślenia i kreatywnego rozwiązywania problemów. Metody aktywizujące sprawiają, że uczeń staje się osobą, która ma wpływ na to, co będzie się działo, jest współtwórcą pracy dydaktycznej. Ta grupa metod opiera swój sens na uczeniu przez działanie, współpracę i co najważniejsze przez przeżywanie. Istotę metod aktywizujących można podsumować przysłowiem: " Powiedz, a zapomnę. Pokaż, a zapamiętam. Pozwól wziąć udział, a zrozumiem." Formy pracy: samodzielne wyszukiwanie i gromadzenie materiałów, spotkania grupowe poświęcone omawianiu stopnia realizacji zadań, napotykanych trudności, spotkania poświęcone dokumentowaniu zadań, udział w konsultacjach z nauczycielem, zajęcia praktyczne, prezentacja, prelekcja, wycieczka, udział w zajęciach laboratoryjnych na uczelni wyższej. 6. Efekty realizacji projektu: znają terminy oraz pojęcia używane do opisu obiektów, które znajdują się w powietrzu, znają zjawiska, procesy jakie działają na obiekty znajdujące się w powietrzu, znają podstawowe elementy budowy obiektów latających, rozumieją w jaki sposób poruszają się obiekty latające i co ma na to wpływ, rozumieją znaczenie wpływu paliw stosowanych w obiektach latających na środowisko.

55 55 S t r o n a 15. Ocenianie działań ucznia A. Samoocena uczestników projektu Samoocena uczestników projektu będzie dokonywana na bieżąco, (spostrzeżenia opiekunów, dyskusje, rozmowy) oraz w formie ankiety po zakończeniu realizacji projektu. SAMOOCENA PRACY UCZNIÓW Imiona uczniów Co robiłem? tak nie Czasami tak nie czasami tak nie czasami Brałem aktywny udział w zajęciach Podejmowałem określone zadania Miałem twórcze pomysły Słuchałem z uwagą Pomagałem w podejmowaniu Decyzji Poszukiwałem nowych pomysłów Współpracowałem z kolegami Zachęcałem do pracy nad zadaniem

56 56 S t r o n a A KARTA EWALUACJI PO ZAJĘCIACH Zajęcia: spełniły moje oczekiwania zawiodły mnie nie wywołały żadnych wrażeń Zaznacz swój wybór wstawiając X pod buźką 2. KARTA EWALUACJI PO ZAJĘCIACH

57 57 S t r o n a 3. KARTA EWALUACJI PO ZAJĘCIACH - POCZTA Na dużych kopertach, przyklejonych np. do tablicy, umieszczamy fragmenty zdań, o których dokończenie prosimy uczniów. Ci z kolei, po dopisaniu dalszego ciągu zdania, wkładają kartki do kopert. Przykładowe fragmenty zdań: Atmosfera, która panowała na lekcji... Na zajęciach zmieniłbym... Chcę zaproponować, aby... Cenię... Nie lubię, gdy... Uczniowie nie muszą uzupełniać wszystkich zdań!

58 58 S t r o n a 4. KARTA EWALUACJI PO ZAJĘCIACH KARTA EWALUACJI PROJEKTU Przeanalizuj pytania zamieszczone w karcie ewaluacji i udziel odpowiedzi, otaczając kółkiem numer na skali. 1. Czy problematyka realizowana w projekcie odpowiadała Twoim możliwościom?

59 59 S t r o n a 2. W jakim stopniu Twoim zdaniem zostały zrealizowane cele projektu? 3. Czy czas potrzebny na realizację projektu był prawidłowo wykorzystany? 4. Jak oceniasz zdobyte umiejętności i wiadomości podczas realizacji projektu? 5. W jakim stopniu wiedza zdobyta podczas realizacji projektu jest przydatna w życiu codziennym? 6. Oceń, w jakim stopniu mogłeś realizować własne pomysły służące realizacji projektu? 7. W jakim stopniu konsultacje z nauczycielami zaspokajały Twoje potrzeby w tym zakresie?

60 60 S t r o n a 8. Oceń stosunki panujące miedzy członkami Twojego zespołu podczas realizacji projektu. 9. Czy akceptujesz system oceniania projektu? 10. Czy chciałbyś uczestniczyć w realizacji następnego projektu? B. Ocena przez nauczyciela opiekuna dla każdej grupy Ocena projektu odnosi się do realizacji całości projektu, tzn. poziomu wykonania zadań, zaangażowania, inicjatywy i współpracy uczniów, uzyskanych efektów oraz jego publicznej prezentacji.

61 61 S t r o n a KARTA OCENY UCZNIA Nazwisko i imię ucznia... Klasa... Temat projektu... Nazwisko i imię opiekuna projektu... L.p. 1. Udział w wyborze tematu Kryteria oceny Ocena wyrażona stopniem od Udział w opracowaniu planu projektu 3. Udział w planowaniu pracy zespołu 4. Terminowość wykonywanych zadań 5. Realizacja wyznaczonego zadania 6. Zaangażowanie w prace zespołu projektowego: zgłaszanie problemów, pomoc kolegom, motywowanie kolegów 7. Poszukiwanie różnych form/źródeł rozwiązywania problemu Ocena ogólna

62 62 S t r o n a INTERDYSCYPLINARNY PROJEKT DYDAKTYCZNY

63 63 S t r o n a WSTĘP Metale to substancje, z którymi spotykamy się na co dzień. Mówiąc o ich zastosowaniu można by wymieniać i wymieniać; począwszy od srebrnej i złotej biżuterii, poprzez przedmioty obecne w naszym mieszkaniu aż po metolowe konstrukcje. Projekt, który będzie realizowany pod hasłem Metale wokół nas ma na celu przybliżenie tematyki wykorzystania metali, głównie w oparciu o ich właściwości. Uczeń biorący udział w zajęciach będzie miał okazję zbadać właściwości metali i zrozumieć dzięki temu dlaczego akurat ten a nie inny metal znajduje takie a nie inne zastosowanie. Człowiek cały czas podejmuje próby doskonalenia wszystkiego co go otacza, stąd połączył metale uzyskując stopy o lepszych właściwościach niż czyste metale. W czym stopy metali są lepsze od czystych metali i gdzie je można wykorzystać to kolejny problem, którym uczniowie będą zajmowali się na zajęciach. Aktywność chemiczna metali to także ważna cecha, która decyduje o wielu ich zastosowaniach i wyjaśnia wiele otaczających nas zjawisk. W tym kontekście możemy się np. zastanawiać się dlaczego złoto występuje w postaci rodzimej, a inne metale tylko w postaci rud. Z aktywnością chemiczną związane są również obserwowane na co dzień zjawiska jak korozja żelaznych przedmiotów, czernienie biżuterii wykonanej ze srebra itp. Na projekcie będzie podejmowana również tematyka pozyskiwania metali: złota, srebra, miedzi itd. W związku z tym opowiemy sobie np. o kopalniach złota, a to być może skłoni kogoś do odbycia wycieczki do takiej kopalni. Mówiąc o pozyskiwaniu metali, spróbujemy także otrzymać niektóre z nich w szkolnej pracowni chemicznej. Powiemy sobie także o złych i dobrych stronach wykorzystywania metali, rozwijając w ten sposób świadomość ekologiczną i zdrowotną. Wreszcie spróbujemy przybliżyć historyczny rys wykorzystania metali w tym metali szlachetnych. Praktyczne wykorzystanie wiedzy jest ważnym elementem nauki, a na zajęciach z ramach projektu, poprzez ukazanie związku między właściwościami metali a ich zastosowaniem połączymy wiedzę z praktyką, dzięki czemu uczeń miał okazję lepiej poznać i zrozumieć otaczający go świat.

64 64 S t r o n a Zastosowanie Aktywność chemiczna Szlachetne Właściwości fizyczne Korozja Pasywacja Metale Toksyczne Pozyskiwanie Stopy metali

65 65 S t r o n a 1. Cele ogólne: Poszerzenie wiedzy na temat właściwości fizycznych i chemicznych metali występujących w naszym otoczeniu i znajdujących powszechne zastosowanie Wykazanie zastosowania metali w oparciu o ich właściwości Wyjaśnienie i zrozumienie zjawisk mających miejsce w otaczającym nas świecie 2. Szczegółowe cele kształcenia: I. Poziom wiadomości A. Zapamiętanie Uczeń: wymieni metale znajdujące zastosowanie w życiu codziennym wymieni przykładowe zastosowania metali opisze teoretycznie właściwości metali wymieni toksyczne metale B. Rozumienie Uczeń: wyjaśni, na czym polega proces korozji i pasywacji rozróżni wybrane metale od siebie na podstawie ich właściwości fizykochemicznych wskaże właściwości metali predestynujące je do zastosowania w określonym celu II. Poziom umiejętności C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych Uczeń: porówna właściwości fizyczne różnych metali znajdujących zastosowanie w życiu codziennym porówna aktywność chemiczną metali rozwiązuje zadania rachunkowe dotyczące tematu projektu wnioskuje na podstawie przeprowadzonych doświadczeń ocenia zagrożenie lokalnego środowiska metalami toksycznymi (odpady zawierające metale toksyczne) prezentuje wyniki doświadczeń i obserwacji wybiera odpowiednie doświadczenie w celu zbadania konkretnej właściwości metalu wyszukuje informacje o wybranych metalach udowadnia, ze wraz ze wzrostem temperatury rośnie objętość metali itp. współpracuje z kolegami w drodze do osiągnięcia zamierzonego efektu uzasadnia w oparciu o zbadane właściwości, dlaczego w danej dziedzinie stosuje się dany metal np. złoto w jubilerstwie wnioskuje na podstawie swojej wiedzy, dlaczego lepiej mieć w domu sieć elektryczną wykonaną z dobrych przewodników obserwuje w swoim otoczeniu omawiane zjawiska

66 66 S t r o n a D. stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń: hipotetyzuje na podstawie postawionych problemów badawczych zaproponuje sposób prowadzenia obserwacji zaplanuje samodzielnie tok wybranego doświadczenia organizuje wraz z kolegami warsztat laboratoryjny w szkole przewiduje efekty prowadzonych doświadczeń i obserwacji III. Poziom postawy świadomość konieczności dbania o środowisko przekonanie o ważnej roli metali w życiu codziennym przekonanie o pozytywnym jak i negatywnym znaczeniu metali znajdujących zastosowanie w życiu codziennym 3. Miejsce realizacji: Zespół Szkół w.. 4. Czas realizacji projektu: wrzesień 2011 grudzień Adresaci projektu: uczniowie kl. I III Gimnazjum w. 6. Typ projektu: interdyscyplinarny, grupowy 7. Forma pracy uczniów: grupowa 8. Harmonogram działań: Działaniami poprzedzającymi realizację projektu będą: zapoznanie uczestników ze sprzętem laboratoryjnym zapoznanie uczniów z metodologią badań naukowych ( między innymi poprzez przykładowe ćwiczenia) przydział obowiązków, ustalenie terminów realizacji i sposobu dokumentacji ustalenie źródeł czerpania informacji potrzebnych do realizacji projektu: wykaz literatury i adresów stron internetowych

67 II. grupa chemiczna I. grupa fizyczna 67 S t r o n a Grupa L.p. Wykaz zadań dla grup Termin Nauczyciel realizacji opiekun 1. Co wiemy o metalach? wrzesień fizyk, chemik 2. Metale w naszym otoczeniu obserwacja wykorzystania metali wżyciu codziennym; zajęcia wrzesień fizyk, chemik w terenie 3. Opracowanie planszy ilustrującej wykorzystanie metali w życiu codziennym wrzesień fizyk, chemik 4. Porównanie właściwości fizycznych ( twardość, gęstość, kruchość, masa itp.) metali październik fizyk znajdujących zastosowanie w życiu codziennym 5. Badanie właściwości fizycznych stopów metali; porównanie ich właściwości z czystymi metalami październik fizyk 6. Badanie rozszerzalności temperaturowej różnych metali październik fizyk 7. Porównanie właściwości elektrycznych omawianych metali (przewodnictwo elektryczne, listopad fizyk oporność, klasyfikacja oporników i izolatorów) 8. Porównanie przewodnictwa cieplnego wykorzystywanych w przez człowieka metali listopad fizyk 9. Wpływ korozji na właściwości fizyczne metali listopad fizyk 10. Wpływ metali na ekonomię na bieżąco fizyk 11. Psychologiczny aspekt wykorzystania metali grudzień fizyk 12. Podsumowanie prowadzonych działań w formie elektroniczno - papierowej grudzień fizyk, chemik 13. Prezentacja projektu na forum szkoły grudzień fizyk, chemik 1. Co wiemy o metalach? wrzesień fizyk, chemik 2. Metale w naszym otoczeniu obserwacja wykorzystania metali wżyciu codziennym; zajęcia wrzesień fizyk, chemik w terenie 3. Opracowanie planszy ilustrującej wykorzystanie metali w życiu codziennym wrzesień fizyk, chemik 4. Omówienie aktywności chemicznej metali znajdujących zastosowanie w życiu codziennym październik chemik 5. Korozja i pasywacja chemiczna natura, porównanie podatności metali oraz ich stopów na korozję oraz wykorzystanie procesu pasywacji w październik chemik gospodarce człowieka. 6. Dwojaka natura metali czyli pozytywne i negatywne strony wykorzystywania metali listopad chemik 7. Metale a medycyna listopad chemik 8. Pozyskiwanie metali mających zastosowanie w życiu codziennym. Czy metale można otrzymać w listopad chemik szkolnej pracowni chemicznej? 9. Psychologiczny aspekt wykorzystania metali grudzień chemik, fizyk 10. Podsumowanie prowadzonych działań w formie elektroniczno - papierowej grudzień chemik, fizyk 11. Prezentacja projektu na forum szkoły grudzień chemik, fizyk

68 68 S t r o n a 9. Realizacja projektu - uczniowie i ich zadania Zadanie Sposób realizacji Wykaz czynności Materiały pogadanka, dyskusja wycieczka po okolicy celem obserwacji metali znajdujących wykorzystanie w życiu codziennym; obserwacja, dyskusja pogadanka, burza mózgów 4. doświadczenia, dyskusja 5. doświadczenia, dyskusja 6. doświadczenia, pogadanka 7,8 doświadczenia, dyskusja 9. doświadczenia, dyskusja 10. dyskusja, wyciąganie wniosków z przeprowadzonych doświadczeń I. grupa fizyczna - wykonanie mapy mentalnej Co wiemy o metalach? - obserwacja zastosowania metali w gospodarce człowieka - zwiedzanie zakładu metalowego Bugno - analiza zanieczyszczenia środowiska odpadami zawierającymi metale toksyczne (głównie zużyte baterie) - wykonanie planszy ilustrującej wykorzystanie metali w życiu codziennym - doświadczenie pozwalające wyznaczyć twardość, gęstość, kruchość, barwę, masę i inne właściwości fizyczne wykorzystywanych przez człowieka metali - właściwości metali a ich zastosowanie - dyskusja podsumowująca - badanie właściwości fizycznych stopów metali oraz porównanie ich z właściwościami czystych metali - dyskusja podsumowująca - badanie rozszerzalności temperaturowej metali wykorzystywanych przez człowieka - dyskusja nad wynikami doświadczenia - pogadanka na temat zjawiska rozszerzalności temperaturowej metali wykorzystywanych w życiu codziennym (druty, mosty, szyny itp.) - badanie przewodnictwa elektrycznego i cieplnego różnych próbek metali - które z metali mogą być dobrymi przewodnikami prądu oraz ciepła? dyskusja podsumowująca - aspekt strat energetycznych -pogadanka - dyskusja o wpływie rodzaju przewodników na finanse w każdej rodzinie - badanie wpływu korozji na właściwości fizyczne metali - dyskusja nad negatywnym znaczeniem korozji - dyskusja nad ekonomicznym aspektem zastosowania wybranych metali w oparciu o wprowadzone obserwacje ( zyski i straty) materiały potrzebne do wykonania mapy karty obserwacji, aparat fotograficzny karty pracy z zajęć w terenie, literatura, internet, materiały potrzebne do wykonania planszy materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, aparat fotograficzny, karty obserwacji materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, karty obserwacji, aparat fotograficzny karty obserwacji, materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, aparat fotograficzny materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, karty obserwacji, aparat fotograficzny, literatura, internet karty obserwacji, aparat fotograficzny, materiały potrzebne do wykonania doświadczenia internet

69 69 S t r o n a II. grupa chemiczna pogadanka z elementami wykładu, burza mózgów dyskusja, praca zespołowa nad podsumowaniem wyników prowadzonych doświadczeń praca zespołowa na forum szkoły, dyskusja - tematy do dyskusji: aspekt piękna, ceny, występowania, historyczny - zebranie wyników prowadzonych obserwacji w postaci plakatów, ilustracji, wykresów, map mentalnych, fotografii - wykonanie prezentacji multimedialnej dotyczącej realizacji projektu po jednym wydrukowany egzemplarzu dla każdej klasy - przedstawienie opracowanej prezentacji na forum szkoły - dyskusja na temat projektu - prezentowanie innych pomocy naukowych wykonanych podczas zajęć literatura, internet karty obserwacji, materiały potrzebne do wykonania dokumentacji, sprzęt multimedialny sprzęt multimedialny pogadanka, dyskusja wycieczka po okolicy celem obserwacji metali znajdujących wykorzystanie w życiu codziennym; obserwacja, dyskusja pogadanka, burza mózgów 4. doświadczenia, dyskusja - wykonanie wspólnie z grupą fizyczną mapy mentalnej Co wiemy o metalach? - obserwacja zastosowania metali w gospodarce człowieka - zwiedzanie zakładu metalowego Bugno - analiza zanieczyszczenia środowiska odpadami zawierającymi metale toksyczne (głównie zużyte baterie) - wykonanie wspólnie z grupą fizyczną planszy ilustrującej wykorzystanie metali w życiu codziennym - doświadczenie: Reakcje wykorzystywanych przez człowieka metali z wodą - doświadczenie: zachowanie się wybranych metali (występujących w otoczeniu człowieka) względem kwasów - doświadczenie: Czy żelazny gwóźdź można pokryć miedzią? wypieranie jednych metali przez drugie - dyskusja nad prowadzonymi doświadczeniami - doświadczenie: Reakcja żelaza z siarką - dyskusja na temat wpływu reaktywności metali na możliwość ich wykorzystania np. dlaczego złoto czy srebro wykorzystywane jest w jubilerstwie? - wyjaśnienie zjawisk w otaczającym nas świecie w oparciu o aktywność chemiczną metali np. czernienie srebra, występowanie metali w przyrodzie itp. - doświadczenie: Jak wyczyścić srebrną łyżeczkę? - jak wykryć metale w ich stopach? - doświadczenie: wykrywanie miedzi w jej stopach - jak wyglądają próby jubilerskie?- czyli jak można sprawdzić czy złoty lub materiały potrzebne do wykonania mapy karty obserwacji, aparat fotograficzny karty pracy z zajęć w terenie, literatura, internet, materiały potrzebne do wykonania planszy karty pracy, literatura, internet, aparat fotograficzny, materiały potrzebne do wykonania doświadczeń

70 70 S t r o n a 5. srebrny przedmiot nie jest sfałszowany? - pogadanka na temat zjawiska korozji (na podstawie wiedzy z lekcji przyrody, chemii) - doświadczenie: porównanie podatności na korozję żelaza i jego stopów - doświadczenie: monety w occie sztuczne patynowanie - dyskusja na przeprowadzonymi doświadczeniami - badanie aktywności chemicznej aluminiowego przedmiotu; pasywacja aluminium - dyskusja podsumowująca - pogadanka na temat zjawiska pasywacji i jego wykorzystania przez człowieka doświadczenia, pogadanka doświadczenia, pogadanka, dyskusja pogadanka, doświadczenia burza mózgów, pogadanka, dyskusja - Czy aluminiowy widelec może zaszkodzić?- pogadanka na temat pozytywnych i negatywnych stron wykorzystania metali w oparciu o konkretne przykłady - wykrywanie glinu w kwaśnych potrawach (propozycja wykonania doświadczenia na współpracującej z uczestnikami projektu uczelni wyższej) - pogadanka na temat metali wykorzystywanych w medycynie np. jako implanty - metale w wodzie mineralnej- analiza etykiet różnych wód mineralnych - wykrywanie kationów metali wodach mineralnych ( propozycja wykonania doświadczenia na uczelni współpracującej z uczestnikami projektu) - dyskusja na temat wpływu metali na zdrowie - pogadanka na temat pozyskiwania metali w celach gospodarczych - doświadczenie: próba lustra srebrnego - doświadczenie: drzewo ze srebrną koroną tematy do dyskusji: aspekt piękna, ceny, występowania, historyczny - zebranie wyników prowadzonych obserwacji w postaci plakatów, ilustracji, wykresów, map mentalnych, fotografii - wykonanie prezentacji multimedialnej dotyczącej realizacji projektu - przedstawienie opracowanej prezentacji na forum szkoły - dyskusja na temat projektu - prezentowanie innych pomocy naukowych wykonanych podczas zajęć literatura, internet literatura, internet, etykiety różnych wód mineralnych literatura, internet, materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, aparat fotograficzny literatura, internet karty obserwacji, materiały potrzebne do wykonania dokumentacji, laptop sprzęt multimedialny

71 71 S t r o n a 10. Karty pracy, materiały, literatura Karta pracy nr 1 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Badanie przewodnictwa elektrycznego i cieplnego metali Sprzęt laboratoryjny: Odczynniki: Badane rodzaje metali:.... Rodzaj metalu Przewodnictwo cieplne Przewodnictwo elektryczne Podsumowanie doświadczenia i zapisanie wniosków końcowych:.. Zastosowanie metali w życiu codziennym w oparciu o zbadane właściwości:...

72 72 S t r o n a Karta pracy nr 2 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Próba lustra srebrnego Wykaz materiałów i sprzętu: Wykonanie: roztworu azotanu (V) srebra (I) wodorotlenek sodu amoniak glukoza szkło laboratoryjne Do probówki nalewamy około 3 cm 3 roztworu azotanu (V) srebra (I), następnie dodajemy kilka kropli stężonego roztworu wodorotlenku sodu i kilka kropel roztworu amoniaku aż do rozpuszczenia powstałego wcześniej osadu. Do otrzymanego roztworu wlej roztwór glukozy i ogrzewaj probówkę w łaźni wodnej. Obserwacje: Wnioski:

73 73 S t r o n a Karta pracy nr 3 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Drzewo ze srebrną koroną Wykaz materiałów i sprzętu: Wykonanie: karton pień drzewa miedziany drut szklana płytka roztwór azotanu (V) srebra (I) Na kawałku kartonu narysuj pień, wytnij go i przyklej do szklanej płytki. Z cienkiego miedzianego drutu wykonaj gałęzie i przyklej na szklaną płytkę (drut powinien być dobrze oczyszczony i szczelnie przylegać do płytki w miejscu gdzie jest narysowany pień). Następnie oblej płytkę rozcieńczonym roztworem azotanu (V) srebra (I) i połóż w ciemnym miejscu. Obserwacji dokonaj następnego dnia. Obserwacje: Wnioski: Problem: Czy żelazny drut można pokryć miedzią?

74 74 S t r o n a Karta pracy nr 4 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Opisujemy aktywność chemiczną wybranych metali: złoto i srebro - metale wykorzystywane w jubilerstwie. Aktywność chemiczna metali to ważna ich właściwość tłumacząca wiele zjawisk w otaczającym nas świecie. W związku z tym znajdujemy np. odpowiedź na pytanie dlaczego jedne metale występują w postaci rodzimej a inne postaci rud? Przykładem metali występujących w rodzimej postaci jest złoto czy srebro. Metale te znalazły szerokie zastosowanie w jubilerstwie i to nie tylko ze względu na ich piękno. Przypatrzmy się im bliżej. Srebro to metal o niewielkiej aktywności chemicznej, złoto reaguje tylko z wodą królewską. Złoto i srebro w czystej postaci są zbyt miękkie aby wykonać z nich biżuterię. W tym celu używa się wiec twardszych stopów z innymi metalami głównie miedzią. Czystość wyrobów ze srebra podawana jest w postaci próby jubilerskiej np. srebro oznaczone 950 zawiera 95% czystego srebra a 5% innych metali. Czystość złota podaje się w karatach. Wykonaj ćwiczenia i dokończ zdania Doświadczenie; Na czym polega próba jubilera? Chcąc szybko sprawdzić czy dany przedmiot złoty lub srebrny nie jest sfałszowany jubilerzy przeprowadzają tzw. próbę kreski. Nadpiłowują lekko powierzchnię badanego przedmiotu w miejscu możliwie mało widocznym a następnie przeciągają po nim cienki kamieniem probierczym na którym pozostaje trochę metalu. My możemy użyć w tym celu chropowatej skorupki porcelanowej (kreska metalu nie będzie tu jednak tak dobrze widoczna jak na kamieniu). Do badania sporządzamy następnie kwas probierczy z takiej samej ilości kwasu azotowego i dwuchromianu potasu. Jeżeli badany przedmiot zawiera srebro wówczas kreska po zwilżeniu zabarwi się na Kreski złote zwilżamy 30% kwasem azotowym. Jeżeli kreska nie zniknie to jest to dowód na obecność.., ponieważ. rozpuszczają się w tym kwasie. Dokładniejszą ocenę zawartości złota można przeprowadzić stosując różne stężenia kwasu. Istnieje jeszcze jeden sposób sprawdzenia czy dany przedmiot wykonany jest ze złota. Otóż przedmioty ze złota po zwilżeniu roztworem azotanu (V) srebra (I)..., natomiast na mosiądzu czy miedzi wytrąca się... Jak widać próby jubilerskie opierają się na aktywności chemicznej metali. W przypadku złota wykorzystuje się fakt, ze jest ono.. W przypadku srebra wykorzystuje się charakterystyczne dla niego reakcje.

75 75 S t r o n a Karta pracy nr 5 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Jak wyczyścić srebrne przedmioty? METODA I: Wykaz materiałów i sprzętu: Wykonanie: srebrne przedmioty folia aluminiowa woda sól garnek szmatka kuchenka Do doświadczenia należy przygotować folię aluminiową, naczynie z roztworem wody i soli. Oczyszczane przedmioty należy owinąć w folię aluminiową i umieścić w garnku. Następnie roztwór gotuje się przez kilkanaście minut na wolnym ogniu, po czym starannie wyciera przedmioty do sucha. Obserwacje: Wnioski: METODA II: Wykaz materiałów i sprzętu: srebrne przedmioty sok z cytryny popiół woda szmatka

76 76 S t r o n a Wykonanie: Sok z cytryny należy wymieszać z popiołem (np. z papierosów). Przygotowuje się gęstą papkę, która likwiduje poczerniałe miejsca na wyrobach ze srebra. Wciera się masę w przedmioty przygotowane do oczyszczenia. Po tym zabiegu trzeba przedmioty opłukać letnią wodą i wytrzeć do sucha. Obserwacje: Wnioski: METODA III: Wykaz materiałów i sprzętu: Wykonanie: woda ocet soda oczyszczona szmatka Na litr wody dodaje się łyżkę octu (10%) oraz łyżkę sody oczyszczonej. Całkowicie zanurza się srebro w roztworze na 15 minut, a następnie się spłukuje srebrne przedmioty i starannie przeciera miękką szmatką. Srebrne przedmioty zostają oczyszczone, ponieważ następuje redukcja siarczku srebra. Obserwacje: Wnioski:

77 77 S t r o n a METODA IV: Wykaz materiałów i sprzętu: Wykonanie: srebrna, zmatowiona biżuteria kwaśne mleko Srebrnej biżuterii pokrytej nalotem pomoże kąpiel w kwaśnym mleku. Wystarczy, bowiem zanurzyć srebro w mleku na pół godziny, po czym dokładnie wypłukać i wysuszyć. Podobnie należy postępować ze srebrnymi sztućcami. Obserwacje: Wnioski:

78 78 S t r o n a Karta pracy nr 6 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Otrzymywanie metalicznej miedzi przez elektrolizę wodnego roztworu siarczanu VI miedzi II. Wykaz materiałów i sprzętu: kuchenka, zlewka, zasilacz prądu stałego, łyżeczka stalowa, elektroda grafitowa odczynniki: nasycony roztwór siarczanu VI miedzi II Wykonanie: Do dużej zlewki nalej roztwór siarczanu VI miedzi II. Podłącz przewodem do ujemnego bieguna zasilacza stalową łyżeczkę. Do drugiego bieguna zasilacza podłącz elektrodę grafitową. Zanurz w zlewce podłączone do zasilacza elementy obwodu tak aby nie dotykały się wzajemnie. Włącz zasilanie na 20 minut i obserwuj zachodzące zmiany. Wyłącz zasilanie, wyciągnij łyżeczkę z roztworu. Obserwacje: Wnioski: Zapis reakcji zachodzących na poszczególnych elektrodach: Katoda Anoda....

79 79 S t r o n a Karta pracy nr 7 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Badanie aktywności chemicznej metali - wypieranie metali przez inne metale z roztworów ich soli. Wykaz materiałów i sprzętu: Wykonanie: probówki, statywy odczynniki: roztwory: FeCl 2, AgNO 3, MgCl 2, CuCl 2 opiłki magnezu, srebro (w zamian może być moneta), opiłki żelaza, blaszka miedziana Do trzech probówek z roztworem FeCl 2 wrzucić kolejno magnez, miedź i srebro. Powtórz doświadczenia dla roztworów pozostałych soli wrzucając trzy metale z wyjątkiem metalu soli z którego sporządzono roztwór. Zapisz obserwacje i uzupełnij tabelę. Obserwacje: Pozytywny wynik doświadczenia- zachodzące zmiany w probówce zaznacz znakiem +, a wynik negatywny znakiem - : jony metal Mg 2+ Fe 2+ Cu 2+ Ag + Mg Fe Cu Ag

80 80 S t r o n a Zapisz równania reakcji dla probówek w których zaobserwowałeś zachodzące zmiany 1. Mg + FeCl 2 2. Cu + FeCl 2 3. Ag + FeCl 2 4. Fe + MgCl 2 5. Cu + MgCl 2 6. Ag + MgCl 2 7. Cu + AgNO 3 8. Mg + AgNO 3 9. Fe + AgNO Ag + CuCl Mg + CuCl Fe +CuCl 2 Ułóż metale według kolejności wypierania odpowiednich jonów z roztworów soli i sformułuj wnioski dotyczące ich aktywności: Literatura: Gulińska H., Ciekawe eksperymenty chemiczne, WSiP, Warszawa 2010 Wielka Księga Eksperymentów, Wyd. E. Jermiołkowicz, Zielona Góra 2006 Stobiński J., Cukier z gazety - czy chemia wszystko może, Wyd. Alfa, Warszawa 1987 Zivko K. Kosić, Miedzy zabawą a chemią, Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa 1984 Grosse E., Weismantel Ch., Z chemią za pan brat, Wyd. Iskry Warszawa 1985 Sagnowska B., Fizyka i astronomia dla każdego J. Domański, B. Mazur, Doświadczenia pokazowe z fizyki

81 81 S t r o n a 11. Skład osobowy zespołów i ich liderzy Wyłonienie liderów grup oraz przydział obowiązków dla liderów i członków poszczególnych grup będzie miało miejsce na zajęciach organizacyjnych ( kwiecień 2011 ). Obowiązki członków poszczególnych grup: Są odpowiedzialni za wykonanie powierzonych im zadań. Systematycznie dokumentują efekty swojej pracy. Współpracują w grupie przy wykonywaniu eksperymentów, rozwiązywaniu problemów, okazują pomoc koleżeńską. Dotrzymują ustalonych terminów. Tworzą przyjazną i życzliwą atmosferę pracy. Obowiązki liderów grup: Przygotowanie dokumentacji projektu, uwzględniającej cele projektu, przewidywany termin i czas realizacji projektu. Ustalenie terminów konsultacji z uczniami, realizującymi projekt. Sprawowanie opieki nad uczniami realizującymi projekty poprzez monitorowanie przebiegu prac związanych z projektem: wgląd w kartę projektu i dokonywane przez uczniów zapisy, dokonywanie odpowiednich wpisów do karty projektu, motywowanie uczniów do prowadzenia działań zaplanowanych w projekcie i doprowadzenie ich do końca, pomoc w samoocenie w realizacji końcowej prezentacji projektu, czuwanie nad sposobem organizowania współpracy w zespole i tworzącymi się między uczniami relacjami interpersonalnymi. Praca w komisji, dokonującej oceny projektów edukacyjnych. 12. Organizacja konsultacji z nauczycielem Grupa Termin Miejsce raz w tygodniu według pracownia fizykochemiczna, I, II ustalonego terminu platforma e-learningowa

82 82 S t r o n a 13. Efekty końcowe projektu i ich charakterystyka A. Raport 1. Tytuł projektu: Metale wokół nas 2. Autorzy/realizatorzy: uczniowie klas I- III gimnazjum, nauczyciele opiekunowie grup 3. Cele projektu: poszerzenie wiedzy na temat właściwości fizycznych i chemicznych metali występujących w naszym otoczeniu i znajdujących powszechne zastosowanie, wykazanie zastosowania metali w oparciu o ich właściwości, wyjaśnienie i zrozumienie zjawisk mających miejsce w otaczającym nas świecie, doskonalenie umiejętności wykonywania doświadczeń, prowadzenia obserwacji i opracowywania wyników, posługiwanie się różnymi źródłami informacji, kształtowanie współpracy w obrębie zespołu. 4. Etapy realizacji projektu Efekty realizacji projektu: Uczniowie znają: metale i ich stopy znajdujące zastosowanie w medycynie, technice itp. właściwości fizykochemiczne metali metodologię prowadzenia doświadczeń Uczniowie rozumieją: zjawiska dotyczące metali mające miejsce w otaczającym nas świecie związek miedzy właściwościami metali a ich praktycznym zastosowaniem konieczność podejmowania działań ekologicznych na rzecz środowiska przyrodniczego ekonomiczny aspekt wykorzystania metali w określonym celu Uwagi na temat realizacji projektu: Realizacja projektu opiera się na wzajemnej współpracy w obrębie danego zespołu oraz pomiędzy zespołami. Dotyczy to wspólnego podejmowania decyzji, przestrzegania ustalonych terminów, rozwiązywania problemów i wywiązywania się z powierzonych obowiązków. Formy pracy samodzielne wyszukiwanie informacji spotkania w grupach celem przygotowania się do zajęć praca zespołowa nad wykonywaniem doświadczeń i omawianiem ich wyników

83 83 S t r o n a konsultacje z nauczycielem lekcja, wycieczka, zajęcia praktyczne, prezentacja wytworów pracy Formy wykonania projektu poszerzenie wiedzy na temat właściwości fizycznych i chemicznych metali występujących w naszym otoczeniu i znajdujących powszechne zastosowanie wykazanie zastosowania metali w oparciu o ich właściwości wyjaśnienie i zrozumienie zjawisk mających miejsce w otaczającym nas świecie 5. Załączniki: ankiety, karty pracy, formularze, wykresy, rysunki, plansze, notatki własne itp. B. Prezentacja Prezentacja multimedialna (15 min.) na forum szkoły. Sukcesywne zamieszczanie aktualności na stronie internetowej szkoły i platformie e-learningowej. Przeprowadzenie panelu dyskusyjnego na forum szkoły podczas prezentacji projektu. C. Wytwory, produkty plansza przedstawiająca wykorzystanie metali w życiu codziennym karty obserwacji, kart pracy potrzebne do przeprowadzania doświadczeń zgromadzona baza wiedzy (wydruki z Internetu, literatura, filmy instruktażowe, nagrania audio) zgromadzona dokumentacja fotograficzna i audio z przeprowadzonych doświadczeń plakaty ilustrujące wielorakie zależności, którymi uczestnicy projektu zajmowali się na zajęciach materialne efekty doświadczeń końcowa prezentacja, raport

84 84 S t r o n a 14. Ocenianie działań ucznia A. Samoocena uczestników projektu Karta bieżącej ewaluacji projektu Co robiłem? tak nie czasami Aktywnie uczestniczyłem w pracy Przyjmowałem określone zadania Byłem pomysłodawcą Słuchałem z uwagą Pomagałem w podejmowaniu decyzji Poszukiwałem nowych pomysłów Pomagałem kolegom Zachęcałem do pracy nad zadaniem Uwagi własne Na zakończenie projektu zostanie przeprowadzona z wszystkimi uczestnikami ankieta ewaluacyjna wg wzoru: Karta końcowa ewaluacji projektu 1. Czy problematyka realizowane w projekcie odpowiadała Twoim możliwościom? W jakim stopniu Twoim zdaniem zostały zrealizowane cele projektu?

85 85 S t r o n a 3. Czy czas przeznaczony na realizację projektu był prawidłowo wykorzystany? Jak oceniasz zdobyte wiadomości i umiejętności podczas realizacji projektu? W jakim stopniu wiedza zdobyta podczas realizacji projektu jest przydatna w życiu codziennym? Oceń, w jakim stopniu mogłeś realizować własne pomysły służące realizacji projektu W jakim stopniu konsultacje z nauczycielami zaspokajały Twoje potrzeby w tym zakresie? Oceń stosunki panujące między członkami Twojego zespołu podczas realizacji projektu Czy akceptujesz system oceniania projektu? Czy chciałbyś uczestniczyć w realizacji następnego projektu?

86 86 S t r o n a B. Ocena przez nauczyciela każdego ucznia Od początku projektu są znane zasady oceniania pracy w zespołach. Ocenie podlega przede wszystkim jakość włożonej przez uczniów pracy. Oceny wystawiane będą za umiejętność wykonywania danej czynności, posiadane informacje, zastosowanie ich w praktyce oraz inwencję twórczą. Każdy uczeń powinien być oceniany oddzielnie. Jeśli zadanie wykonywała grupa, wówczas każdy uczeń powinien mieć możliwość określenia własnego wkładu pracy w wykonywanie wspólnych zadań. Arkusz oceny projektu Etapy realizacji Umiejętności Ocena (1 5) Zbieranie i opracowywanie materiałów Praca przy wykonywaniu doświadczeń Wytwory pracy uczniów (plansze, mapa mentalna, wykresy itp.) Prezentacja - wyszukiwanie informacji - selekcja informacji - przetwarzanie informacji - wykorzystanie praktyczne informacji w sytuacjach problemowych - dobór materiałów do celów - angażowanie się w proces doświadczalny - współpraca w grupie - umiejętność posługiwania się sprzętem laboratoryjnym - stosowanie zasad BHP - opracowywanie wyników i analiz doświadczeń - pomysłowość - staranność wykonania - umiejętność wizualizacji doświadczeń - pomysłowość pokazu - zainteresowanie innych uczniów tematem projektu -sposób mówienia - staranność wykonania -inwencja twórcza - wkład pracy w przygotowanie - atrakcyjność pokazu

87 87 S t r o n a

88 88 S t r o n a TEMAT PROJEKTU: Jak sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na wodę i energię elektryczną? TYP PROJEKTU: grupowy CZAS REALIZACJI PROJEKTU: wrzesień 2011 luty 2012 FORMA PRACY: grupowa, praca indywidualna, zbiorowa TREŚCI KSZTAŁCENIA: Fizyka przewodniki i izolatory natężenie i napięcie prądu opór elektryczny i prawo Ohma praca i moc prądu elektrycznego przeliczanie energii elektrycznej podanej w kilowatogodzinach na dżule i dżule na kwh elektrownie konwencjonalne, jądrowe, wodne, wiatrowe, słoneczne paliwa energetyczne Chemia wpływ człowieka na środowisko wodne substancje szkodliwe i ich wpływ na środowisko wodne rola wody, jej odtwarzalność, czystość, skażenie występowanie wody w trzech stanach skupienia oczyszczalnie ścieków oszczędność wody w domu elektrownie i akweny wodne Matematyka liczby wymierne i działania na nich, porównywanie liczb wymiernych; procenty i ich zastosowania praktyczne przybliżenia dziesiętne liczb rzeczywistych, zaokrąglanie liczb zapisywanie wyrażeń algebraicznych oraz obliczanie ich wartości liczbowych zbieranie, porządkowanie i przedstawianie danych szacowanie wartości wyrażeń arytmetycznych stosowanie obliczeń procentowych do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym odczytywanie i interpretowanie informacji przedstawionych za pomocą wykresów, tabel, diagramów słupkowych i kołowych wyszukiwanie, selekcjonowanie i porządkowanie informacji z dostępnych źródeł przedstawianie danych w tabeli, za pomocą diagramu słupkowego i kołowego wyznaczanie średniej arytmetycznej zestawu danych zamiana jednostek długości i objętości

89 89 S t r o n a obliczanie objętości graniastosłupa prostego w zadaniach osadzonych w kontekście praktycznym

90 90 S t r o n a MAPA MENTALNA TREŚCI KSZTAŁCENIA:

91 91 S t r o n a CELE EDUKACYJNE (OPERACYJNE): Fizyka I. poziom wiadomości i ich rozumienie Uczeń: - wymieni formy energii; - wskaże przewodniki i izolatory; - opisze przepływ prądu elektrycznego w przewodniku metalowym; - wyjaśni pojęcie napięcia i natężenia prądu elektrycznego; - wyjaśni pojęcie oporu elektrycznego; - wyjaśni pojęcie pracy i mocy prądu elektrycznego; - opisze sposoby przeliczania energii elektrycznej; - wymieni rodzaje paliw stosowanych w elektrowniach. II. poziom umiejętności stosowania wiadomości w sytuacjach typowych Uczeń: - wykorzystuje pojęcie energii elektrycznej; - odróżnia przewodniki od izolatorów oraz podaje przykłady obu rodzajów ciał; - opisuje przepływ prądu w przewodnikach; - posługuje się pojęciem natężenia prądu elektrycznego; - posługuje się pojęciem napięcia elektrycznego; - posługuje się pojęciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych; - posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego; - przelicza energię elektryczną podaną w: kilowatogodzinach na dżule i dżule na kilowatogodziny; - wymienia formy energii, na jakie zamieniana jest energia elektryczna stosowania wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń: - odczytuje dane z tabeli i zapisuje dane w tabeli; - sporządza wykresy na podstawie danych z tabeli; - rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą; - posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej; - planuje doświadczenie lub pomiary; III. postawy Uczeń: - Kształtuje umiejętności współpracy w grupie i wzajemnej komunikacji - Przestrzega zasad BHP podczas wykonywania eksperymentów - Jest systematyczny, rzetelny, dociekliwy w dążeniu do celu - Jest świadomy konieczności starannego i dokładnego sporządzania wykresów i dokonywania obliczeń - Rozwija swoja aktywność badawczą

92 92 S t r o n a Chemia I. Poziom wiadomości i ich rozumienie Uczeń: - opisuje własności substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych - wymienia własności substancji i ich zastosowanie oraz wpływ na środowisko naturalne - opisuje własności substancji będących głównymi składnikami stosowanych do badań substancji - wyjaśnia zjawisko rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia - opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych - rozróżnia metale od niemetali na podstawie własności - opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice własnościami fizycznymi składników mieszanin - opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym II. Poziom umiejętności stosowania wiadomości w sytuacjach typowych Uczeń: - wyszukuje, przetwarza i tworzy informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnej - wykonuje proste obliczenia dotyczące praw chemicznych - bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i podstawowymi odczynnikami chemicznymi - zapisuje równania reakcji chemicznych, wskazuje substraty i produkty; dobiera współczynniki stechiometryczne; - odczytuje rozpuszczalność różnych substancji z wykresu rozpuszczalności - prowadzi obliczenia, używając pojęć; stężenie procentowe, gęstość, masa rozpuszczalnika, masa roztworu charakteryzuje własności fizyczne i chemiczne wody stosowania wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń: - obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski - projektuje i przeprowadza proste doświadczenia chemiczne - bada zdolność rozpuszczania się różnych substancji w wodzie - planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie - proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą III. Postawy Uczeń: - Kształtuje umiejętności współpracy w grupie i wzajemnej komunikacji - Przestrzega zasad BHP podczas wykonywania eksperymentów - Jest systematyczny, rzetelny, dociekliwy w dążeniu do celu - Starannie i dokładnie przygotowuje odczynniki i substancje chemiczne - Wykazuje się aktywnością w zdobywaniu wiedzy i rozwiązywaniu problemów

93 93 S t r o n a Matematyka I. Poziom wiadomości i ich rozumienie stosowania wiadomości w sytuacjach typowych Uczeń: -wyjaśnia metodę dodawania,odejmowania, mnożenia i dzielenia liczb wymiernych - opisuje liczby wymierne i procenty -wyjaśnia pojęcie diagramu, wykresu stosowania wiadomości w sytuacjach problemowych - wskazuje właściwy sposób rozwiązania zadania II. Poziom umiejętności stosowania wiadomości w sytuacjach typowych Uczeń: - porównuje liczby wymierne - stosuje algorytmy dodawania, odejmowania, mnożenia liczb wymiernych - buduje stosowne wyrażenia arytmetyczne i algebraiczne - posługuje się własnościami liczb i działań oraz własnościami figur i brył przy rozwiązywaniu zadań - zbiera i gromadzi materiały informacyjne z różnych źródeł - dostrzega, wykorzystuje i interpretuje zależności funkcyjne, związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów, tabel - prezentuje z użyciem języka matematycznego wyniki badań prostych zagadnień - tworzy wykresy i diagramy procentowe - rozwiązuje zadania wymagające obliczeń procentowych - przeprowadza nieskomplikowane rozumowania matematyczne stosowania wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń: - stosuje zintegrowaną wiedzę i umiejętności przy rozwiązywaniu problemów - przewiduje wyniki prowadzonych obliczeń - rozwiązuje w sposób nietypowy zadania III. Postawy Uczeń: - umiejętnie korzysta z prac innych i udostępnia efekty swojej pracy - jest świadomy znaczenia matematyki w sytuacjach życia codziennego

94 94 S t r o n a ADRESACI PROJEKTU: Uczniowie klas I, II i III gimnazjum HARMONOGRAM DZIAŁAŃ: Grupa Wykaz działań Opiekun wszystkie wszystkie Przygotowanie uczniów do pracy (zapoznanie z metodą, wprowadzenie w tematykę) Przygotowanie do realizacji projektu (sformułowanie zadań realizowanych w ramach projektu, podział na zespoły, podanie terminarza, ustalenie zasad prezentacji i oceny projektu). Realizacja projektu wszyscy nauczyciele wszyscy nauczyciele I f Paliwa energetyczne. Leopold Straszak- nauczyciel fizyki II f Jak powstaje energia elektryczna typy elektrowni Leopold Straszak- nauczyciel fizyki I ch Zbieranie informacji o sposobach uzdatniania wody. Zdzisław Słaby nauczyciel chemii II ch Fizyczne i chemiczne właściwości wody. Zdzisław Słaby nauczyciel chemii III ch Technologie uzyskiwania wody użytkowej z wody używanej. Zdzisław Słaby nauczyciel chemii I m Ekonomiczne korzystanie z energii Anetta Kowal- nauczycielka elektrycznej w domu. matematyki II m Ekonomiczne korzystanie z wody w domu Anetta Kowal- nauczycielka matematyki III m Zaplanowanie wycieczek do Tresnej, na wysypisko śmieci, do oczyszczalni Anetta Kowal- nauczycielka ścieków w ramach poszukiwania źródeł matematyki energii. wszystkie Uroczysta prezentacja projektu. wszyscy nauczyciele wszystkie Etap podsumowania i oceniania (ewaluacja) wszyscy nauczyciele

95 95 S t r o n a Grupa REALIZACJA POSZCZEGÓLNYCH ZADAŃ: Numer zadania I f 1. I f Sposób realizacji zadań a) Wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem (dyskusja w grupie, burza mózgów). b) Wybór zagadnień do realizacji: - ustalenie definicji co to są paliwa energetyczne? - ustalenie listy paliw energetycznych, - zebranie informacji nt. wartości energetycznej paliw, - sklasyfikowanie paliw pod względem wartości energetycznej oraz ich wpływu na środowisko naturalne, Porównanie paliw najczęściej wykorzystywanych w energetyce Możliwości pozyskiwania paliw energetycznych w najbliższej okolicy Termin i czas realizacji październik listopad grudzień 4. Koszty pozyskiwania paliw energetycznych styczeń 5. a) Przygotowanie produktu końcowego w postaci prezentacji multimedialnej lub albumu nt. Paliwa energetyczne b) Przygotowanie albumu z ciekawymi zdjęciami jako dokumentacja grupy w realizacji całego zadania. c) Zaproszenie na prezentację nauczycieli rodziców oraz uczniów gimnazjum. luty d) Przygotowanie odpowiedniego wystroju miejsca prezentacji. e) Przedstawienie w postaci wystawy wszystkich prac uczniów. f) Prezentacje indywidualne i grupowe.

96 96 S t r o n a II f II f a) Wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem (dyskusja w grupie, burza mózgów). b) Wybór zagadnień do realizacji: - wytwarzanie prądu elektrycznego - praca generatora prądu elektrycznego - projekt układu doświadczalnego prądnicy. c) odnawialne i nieodnawialne źródła energii - wykorzystanie paliw kopalnych - elektrownie wodne - energia wiatru - energia geotermalna - energia fal - energia z odpadów - energia pływów - energia słoneczna a) Koszty energii - analiza kosztów produkcji 1 kwh energii w poszczególnych typach elektrowni - czynniki decydujące o wyborze typu elektrowni na danym terenie a) Prąd elektryczny dla twojego domu - światło w twoim domu - odbiorniki prądu w twoim domu - bezpieczeństwo w twoim domu a) Zapotrzebowanie na energię elektryczną: - odbiorcy indywidualni - instytucje (biura, szkoły itp.) - przemysł lekki - przemysł ciężki b) Pomoc w przezwyciężeniu trudności c) Nadzór nad końcowym etapem badań a)przygotowanie prezentacji multimedialnej z elementami Excela nt. Jak powstaje energia typy elektrowni b)przygotowanie albumu z ciekawymi zdjęciami jako dokumentacja grupy w realizacji całego zadania. c) Zaproszenie na prezentację nauczycieli rodziców oraz uczniów gimnazjum. d) Przygotowanie odpowiedniego wystroju miejsca prezentacji. e) Przedstawienie w postaci wystawy wszystkich prac uczniów. f) Prezentacje indywidualne i grupowe. październik - listopad listopad grudzień styczeń luty

97 97 S t r o n a a) Wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem (dyskusja w grupie, burza mózgów). 1. b) Wybór zagadnień do realizacji: - Wyszukiwanie informacji z Internetu o sposobach uzdatniania wody (demineralizacja, korekta parametrów, dezynfekcja mineralizacja, zmiękczania i inne) - wybór sposobów uzdatniania wody, przyjmując kryterium możliwości szkolnego laboratorium chemicznego - gromadzenie literatury dot. sposobów uzdatniania wody - Przygotowanie zestawu pytań do pracowników zapory w Tresnej dot. sposobów uzdatniania wody - Tworzenie notatek i zdjęć ze spotkania na wycieczce i gromadzenie danych październik c) Wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych 2. a) Zbieranie danych z różnych źródeł - Gromadzenie konkretnych danych teoretycznych zebranych z literatury i internetu - Przygotowanie zestawu pytań do pracowników Oczyszczalni ścieków w Wolbromiu dot. sposobów uzdatniania wody - Tworzenie notatek i zdjęć ze spotkania na wycieczce i gromadzenie danych listopad b) wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych I ch 3. a) Zbieranie danych z różnych źródeł - Przygotowanie zestawu pytań do pracowników SANEPID-u dot. sposobów uzdatniania wody - Tworzenie notatek i zdjęć ze spotkania na wycieczce i gromadzenie danych grudzień b) wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych

98 98 S t r o n a 4. a) Zbieranie danych z różnych źródeł - Przygotowanie zestawu pytań do pracowników Wysypiska Śmieci w Krakowie dot. sposobów uzyskiwania energii z biomasy w sensie chemicznym - Tworzenie notatek i zdjęć ze spotkania na wycieczce i gromadzenie danych styczeń b) wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych a)opracowanie strategii działań przy tworzeniu dokumentu końcowego b)przygotowanie albumu z ciekawymi zdjęciami jako dokumentacja grupy w realizacji całego zadania. I ch 5. c) Zaproszenie na prezentację nauczycieli rodziców oraz uczniów gimnazjum. d) Przygotowanie odpowiedniego wystroju miejsca prezentacji. luty e) Przedstawienie w postaci wystawy i prezentacji multimedialnej pracy uczniów. f) Prezentacje indywidualne i grupowe. a) Wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem (dyskusja w grupie, burza mózgów). 1. b) Wybór zagadnień do realizacji: - Wyszukiwanie informacji z Internetu dot. własności fizycznych i chemicznych wody - porządkowanie informacji - Przygotowanie zestawu pytań do pracowników zapory w Tresnej dot. własności fizycznych i chemicznych wody rzecznej na ujęciu oraz sposobów jej oczyszczania - Tworzenie notatek i zdjęć ze spotkania na wycieczce i gromadzenie danych październik c) Wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych

99 99 S t r o n a II ch 2. a) Zbieranie danych z różnych źródeł - Przygotowanie zestawu pytań do pracowników oczyszczalni ścieków w Wolbromiu dot. Badania zanieczyszczeń wody na ujęciu i usuwania zanieczyszczeń - tworzenie notatek i zdjęć ze spotkania na wycieczce i gromadzenie danych b) Wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych listopad 3. a) Zbieranie danych z różnych źródeł -Gromadzenie konkretnych danych teoretycznych zebranych z literatury i internetu - Przygotowanie zestawu pytań do pracowników SANEPID-u dot. badania czystości wód - Tworzenie notatek i zdjęć ze spotkania na wycieczce i gromadzenie danych b)wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych grudzień 4. a) Zbieranie danych z różnych źródeł - Przygotowanie zestawu pytań do pracowników Wysypiska Śmieci w Krakowie dot. ogrzewania wody i jej sposobów pozyskiwania i wykorzystywania do ogrzewania budynków - Tworzenie notatek i zdjęć ze spotkania na wycieczce i gromadzenie danych b) Wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych styczeń a) Opracowanie strategii działań przy tworzeniu dokumentu końcowego b)przygotowanie albumu z ciekawymi zdjęciami jako dokumentacja grupy w realizacji całego zadania oraz zebranie wiadomości o badaniu własności fizycznych i chemicznych wód w różnych instytucjach II ch 5. c) Zaproszenie na prezentację nauczycieli rodziców oraz uczniów gimnazjum. luty d) Przygotowanie odpowiedniego wystroju miejsca prezentacji. e) Przedstawienie w postaci wystawy i plakatów wszystkich prac grupy. f) Prezentacje indywidualne i grupowe.

100 100 S t r o n a a) Wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem (dyskusja w grupie, burza mózgów). 1. b) Wybór zagadnień do realizacji: - Analiza doświadczeń i sposobu ich wykonania - Zapoznanie się ze sposobami uzdatniania wody zebranymi przez grupę I - gromadzenie środków chemicznych do przeprowadzenia doświadczeń wybranych przez grupę i dot. sposobów uzdatniania wody - opracowanie strategii działań w pracowni chemicznej - gromadzenie wiadomości dot. oczyszczania wody rzecznej na zaporze w Tresnej - pobranie próbek wód oczyszczonej i rzecznej - badanie własności fizycznych wód pobranych próbek w warunkach laboratorium szkolnego - sporządzanie raportów z przeprowadzonych badań październik III ch 2. a) Zbieranie danych z różnych źródeł i ćwiczenia laboratoryjne - gromadzenie wiadomości dot. sposobów oczyszczania wody w oczyszczalniach ścieków w Polsce - gromadzenie odpowiednich związków chemicznych pochodzących z oczyszczalni ścieków w Wolbromiu - przeprowadzanie badań czystości wody ściekowej i próby jej oczyszczenia w sposób mechaniczny i chemiczny - sporządzanie raportów z przeprowadzonych badań listopad III ch 3. a) Zbieranie danych z różnych źródeł i ćwiczenia laboratoryjne - gromadzenie wiadomości dot. sposobów badania czystości wód, tak pod względem bakteriologicznym jak i chemicznym w sanepidzie - uczestnictwo w pracach laboratoryjnych sanepidu podczas badania wód zebranych przez grupę na wycieczkach - wykonywanie zdjęć, notatek ze spotkania b) wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych grudzień

101 101 S t r o n a III ch a) Zbieranie danych z różnych źródeł - zapoznanie się z chemicznym aspektem powstawania biogazu z odpadów - zapoznane się z technologią przetwarzania biogazu na energię elektryczną i cieplną - jak wykorzystywana jest energia z biogazu w przedsiębiorstwie MPO-Barycz w Krakowie - wykonywanie zdjęć, notatek ze spotkania b) Wymiana poglądów, dyskusja i selekcja danych c) Próba wykonania urządzenia do produkcji biogazu a)opracowanie strategii działań przy tworzeniu dokumentu końcowego b)przygotowanie albumu z ciekawymi zdjęciami jako dokumentacja grupy w realizacji całego zadania oraz zebranie wyników doświadczeń chemicznych badających wodą z różnych instytucji c) Zaproszenie na prezentację nauczycieli rodziców oraz uczniów gimnazjum. d) Przygotowanie odpowiedniego wystroju miejsca prezentacji. e) Przedstawienie w postaci prezentacji multimedialnej oraz prostych pokazów (doświadczeń) wyników pracy grupy. f) Prezentacje indywidualne i grupowe. a) Wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem (dyskusja w grupie, burza mózgów). b) Wybór zagadnień do realizacji: -Zbieranie informacji o zużyciu energii w domu w ciągu godziny, doby, tygodnia -Przeliczanie zużycie energii przez całą miejscowość -Obliczanie kosztów zużycia energii w domu oraz w całej miejscowości w badanych okresach czasu c) Pokazanie problemów i możliwości poszukiwania rozwiązań. d) Podanie harmonogramu prac. styczeń luty październik

102 102 S t r o n a I m 2. a) Poszukiwanie informacji -ustalenie listy działań prowadzących do zaoszczędzenia energii w naszych domach. Np. -zainstalowanie żarówek energooszczędnych zamiast jarzeniowych -wyłącznie urządzeń ze stanu czuwania na noc -gaszenie światła w pomieszczeniach gdzie nie przebywamy. b) Zaplanowanie badań dotyczących określonych tematów itp. listopad a) Prowadzenie dalszych badań dotyczących określonych tematów b) Obliczanie kosztów płynących z oszczędności energii po zastosowaniu w życiu codziennym czynności ustalonych w zadaniu 2. c) Dyskusje 3. d) Ocena postaw grudzień e)wskazania możliwości wykorzystania posiadanej wiedzy do projektu f) Wskazanie braków lub potrzeb w zakresie nowej wiedzy g) Motywacja do dalszej pracy a) Pomoc w przezwyciężeniu trudności I m 4. b) Nadzór nad końcowym etapem badań: -Zebranie danych w tabelach. -Obliczenie jaki procent energii udało się zaoszczędzić. -Jaki mamy zysk? -Sporządzenie wykresów i diagramów procentowych. -Zaplanowanie na co moglibyśmy wydać zaoszczędzone pieniądze. styczeń

103 103 S t r o n a a) Przygotowanie prezentacji multimedialnej z elementami Excela nt Dlaczego warto oszczędzać energię w naszym domu. Wyszczególnienie zaoszczędzonych kwot pieniędzy w formie tabelarycznej i finansowe korzyści rodziny. Próba odpowiedzi na pytanie: Co można za to kupić? 5. b)przygotowanie albumu z ciekawymi zdjęciami jako dokumentacja grupy w realizacji całego zadania. c) Zaproszenie na prezentację nauczycieli rodziców oraz uczniów gimnazjum. luty d) Przygotowanie odpowiedniego wystroju miejsca prezentacji. e) Przedstawienie w postaci wystawy wszystkich prac uczniów. f) Prezentacje indywidualne i grupowe. a) Wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem (dyskusja w grupie, burza mózgów). II m 1. b) Wybór zagadnień do realizacji: -Zbieranie informacji o zużyciu wody w domu w ciągu godziny, doby, tygodnia. -Średnie zużycie wody na osobę, całą rodzinę, całą miejscowość w ciągu badanego okresu. -Obliczanie kosztów zużycia wody w domu oraz w całej miejscowości w badanych okresach czasu. październik c) Pokazanie problemów i możliwości poszukiwania rozwiązań. d) Podanie harmonogramu prac.

104 104 S t r o n a a) Poszukiwanie informacji ustalenie listy czynności prowadzących do oszczędności w zużyciu wody w naszych domach. np. -mycie zębów -częstsze korzystanie z prysznica niż wanny -mycie samochodu w myjni -używanie zmywarki w kuchni -podlewanie ogrodu i trawnika deszczówką zamiast z kranu b) Zaplanowanie badań dotyczących określonych tematów itp. a)prowadzenie dalszych badań dotyczących określonych tematów b) Obliczanie kosztów płynących z oszczędności wody po zastosowaniu w życiu codziennym czynności ustalonych w zadaniu 2. c) Dyskusje d) Ocena postaw listopad grudzień II m e) Wskazania możliwości wykorzystania posiadanej wiedzy do projektu f) Wskazanie braków lub potrzeb w zakresie nowej wiedzy g) Motywacja do dalszej pracy a) Pomoc w przezwyciężeniu trudności b) Nadzór nad końcowym etapem badań: -Zebranie danych w tabelach. -Obliczenie jaki procent wody udało się zaoszczędzić. -Jaki mamy zysk? -Sporządzenie wykresów i diagramów procentowych. -Zaplanowanie na co moglibyśmy wydać zaoszczędzone pieniądze. a) Przygotowanie prezentacji multimedialnej z elementami Excela nt Dlaczego warto oszczędzać wodę w naszym domu. Wyszczególnienie zaoszczędzonych kwot styczeń luty

105 105 S t r o n a pieniędzy w formie tabelarycznej i finansowe korzyści rodziny. Próba odpowiedzi na pytanie: Co można za to kupić? II m b) Przygotowanie albumu z ciekawymi zdjęciami jako dokumentacja grupy w realizacji całego zadania. c) Zaproszenie na prezentację nauczycieli rodziców oraz uczniów gimnazjum. d) Przygotowanie odpowiedniego wystroju miejsca prezentacji. e) Przedstawienie w postaci wystawy wszystkich prac uczniów. f) Prezentacje indywidualne i grupowe. a) Wzbudzenie zainteresowania uczniów tematem (dyskusja w grupie, burza mózgów). b) Pokazanie problemów i możliwości poszukiwania rozwiązań 1. c) Zebranie informacji na temat Poszukiwanie źródeł energii -elektrownie wodne w Polsce -oczyszczalnie ścieków w naszej okolicy -ekologiczne wysypiska śmieci wrzesień III m 2. a) Zaplanowanie wycieczki do Tresnej koło Żywca (elektrownia wodna): -ustalenie mapy trasy -zebranie ofert turystycznych i wybranie najkorzystniejszej -obliczenie kosztów podróży na jednego ucznia i kosztów całej wycieczki -obliczenie ilości zużytego paliwa -obliczenie ilości przejechanych kilometrów -opracowanie planu zwiedzania -zaplanowanie wywiadu z pracownikami październik b) Zorganizowanie wycieczki.

106 106 S t r o n a a)wskazania możliwości wykorzystania posiadanej wiedzy do projektu b) Wskazanie braków lub potrzeb w zakresie nowej wiedzy c) Motywacja do dalszej pracy a) Opracowanie folderu nt: Czego się nauczyłem na wycieczce? b) Przygotowanie albumu ze zdjęciami z wycieczki. a)pomoc w przezwyciężeniu trudności b) Ułożenie krzyżówki tematycznej z wykorzystaniem zdobytej wiedzy pt. Elektrownia wodna listopad grudzień III m a) Wykonanie makiety nt. Od elektrowni do odbiorcy 5. b) Zaproszenie na prezentację nauczycieli rodziców oraz uczniów gimnazjum c) Przygotowanie odpowiedniego wystroju miejsca prezentacji d) Przedstawienie w postaci wystawy wszystkich prac uczniów e) Prezentacje indywidualne i grupowe styczeń

107 107 S t r o n a KARTY PRACY, MATERIAŁY, LITERATURA: KARTA PRACY GRUPY I. Obserwacja wskazań licznika elektrycznego w domu w różnych porach dnia. 1.w porze rannej w dzień powszedni 2.w południe w dzień powszedni 3.wieczorem w dzień powszedni 4. w porze rannej w weekend 5. w południe w weekend 6. wieczorem w weekend Stan licznika na początku zadania Stan licznika po godzinie Przeliczenie średniego zużycia przez całą dobę Przeliczenie średniego zużycia przez cały tydzień Wniosek: Średnie zużycie energii w domu w ciągu tygodnia... Średnie zużycie w całej miejscowości w ciągu tygodnia.. II. Koszt zużycia energii w badanym okresie Cena 1 kwh energii elektrycznej.... Koszty poniesione w domu.. Koszty poniesione przez całą miejscowość. III. Obserwacja wskazań licznika elektrycznego w domu w różnych porach dnia po zastosowaniu w życiu codziennym czynności ustalonych w zadaniu 2. Stan licznika na początku zadania Stan licznika po godzinie Przeliczenie średniego zużycia przez całą dobę Przeliczenie średniego zużycia przez cały tydzień

108 108 S t r o n a 1.w porze rannej w dzień powszedni 2.w południe w dzień powszedni 3.wieczorem w dzień powszedni 4. w porze rannej w weekend 5.w południe w weekend 6. wieczorem w weekend IV. Koszt zużycia energii w badanym okresie po zastosowaniu w życiu codziennym czynności ustalonych w zadaniu 2. Cena 1 kwh energii elektrycznej.. Koszty poniesione w domu. Koszty poniesione przez całą miejscowość... VI. Przedstawienie zysków w postaci tabelarycznej i diagramów procentowych.

109 Ocena średnia OCENA ŚREDNIA 109 S t r o n a Karta pracy grupy Temat: Badanie własności fizycznych wód. Data:... Miejsce pracy:... Pomoce: próbki wód pobranych z wycieczek w teren, związki i odczynniki do badań sanitarnych skróconych. Zadanie 1 Określ ogólnie jakość wody z jeziora, rzeki, studni, basenu, wodociągu, oczyszczalni ścieków na podstawie analizy jej właściwości. Zbadaj zapach wody, zabarwienie wody, zmętnienie wody. Ustal w punktach ocenę jakości wody na podstawie analizy uzyskanych wyników. Ocena zapachu wody: bez zapachu 1, bardzo słaby zapach 2, wyraźny zapach 3, silny zapach 4, nieprzyjemny silny zapach 5. Ocena zmętnienia wody: woda przeźroczysta 1, lekkie zmętnienie 2, średnie zmętnienie 3, silne zmętnienie 4, bardzo silne zmętnienie 5, Zabarwienie wody: torfowogliniaste 1, brązowawe 2, brązowe 3, ciemnobrązo we 4, czarnosiwe 5 z jeziora, z rzeki, ze studni, z basenu, z wodociągu, z oczyszczalni ścieków Średnia arytmetyczna sumy ocen określi w przybliżeniu jakość wody w jeziorze. Im niższa wartość tym lepsza jakość wody pochodząca z danego źródła.

110 110 S t r o n a Zadanie 2. Podaj wskaźniki jakości wody badanej w poprzednim zadaniu (korzystaj z wiadomości zebranych przez grupę I ch) z jeziora, z rzeki, ze studni, z basenu, z wodociągu, z oczyszczalni ścieków Barwa - naturalna - rzeczywista - pozorna - specyficzna Mętność Zapach - roślinny - gnilny - specyficzny ph metodą kalorymetryczną - zbierzcie informacje uzyskane podczas badań w formie tabelarycznej - wyciągnijcie wnioski - postarajcie się określić klasę czystości danej próbki wody Środki i pomoce dydaktyczne używane w projekcie:

111 111 S t r o n a Zadania uczniów i nauczyciela: UCZEŃ: ORGANIZACJA KONSULTACJI Z NAUCZYCIELAMI: grupa termin Miejsce If IIf Ich IIch IIIch Im IIm IIIm

112 112 S t r o n a PRODUKTY KOŃCOWE I ICH CHARAKTERYSTYKA: Raport końcowy 1.Tytuł projektu : Jak sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na wodę i energię elektryczną? 2.Autorzy: - uczniowie klas I, II i III gimnazjum 3.Nauczyciele odpowiedzialni: - nauczyciele fizyki, matematyki, chemii 4.Cele projektu: - kształtowanie postaw i zachowań w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami wody i energii - dostrzeganie korzyści z płynących działań ekonomicznych - poznanie korzyści i zagrożeń wynikających z rozwoju współczesnej techniki i działań własnych - wyrabianie u ucznia umiejętności obserwacji własnego środowiska oraz zmian zachodzących pod wpływem działalności człowieka - doskonalenie umiejętności wyciągania wniosków i logicznego myślenia - rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji i materiałów - rozwijanie uzdolnień i zainteresowań uczniów - uświadomienie uczniom, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za naszą planetę - poznanie innych form zdobywania wiadomości - doskonalenie umiejętności posługiwania się technologią komputerową i informacyjną 5.Etapy realizacji projektu: Formy pracy: - samodzielne wyszukiwanie i gromadzenie materiałów - spotkania grupowe poświęcone omawianiu stopnia realizacji zadań, napotkanych trudności - spotkania poświęcone dokumentowaniu zadań, udział w konsultacjach z nauczycielami - wycieczka, wywiady, zajęcia praktyczne, prezentacja Forma wykonania projektu: - ustna: prezentacja słowno-muzyczna, - graficzna: wykonanie makiety nt. Od elektrowni do odbiorcy - przygotowanie krzyżówki tematycznej pt. Elektrownie wodne - wydanie albumów ze zdjęciami - prezentacja multimedialna z elementami Excela nt. Dlaczego warto oszczędzać wodę i energię w naszym domu 6.Efekty realizacji projektu: Uczniowie znają: - konsekwencje rozwoju przemysłu dla człowieka i środowiska - terminy: degradacja środowiska, klęska ekologiczna Uczniowie rozumieją: - potrzebę oszczędzania wody i energii elektrycznej - konieczność podejmowania działań ekologicznych na rzecz najbliższego środowiska

113 113 S t r o n a Prezentacja: Prezentacja grup odbędzie się pod koniec lutego 2011 roku na sali gimnastycznej w Zespole Szkół w Wierzchowisku przy udziale nauczycieli, zaproszonych rodziców i całej społeczności gimnazjum. Wytwór końcowy grup: 1.Makieta nt. Od elektrowni do odbiorcy 2.Krzyżówka tematyczna pt. Elektrownia wodna 3. Prezentacja multimedialna z elementami Excela nt. Dlaczego warto oszczędzać wodę i energię w naszym domu 4. Albumy ze zdjęciami z wycieczek W poszukiwaniu źródeł energii

114 114 S t r o n a ANKIETA EWALUACYJNA: 1. Czy realizacja projektu pod hasłem : Jak sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na wodę i energię elektryczną? spodobała się Tobie: TAK NIE NIE MAM ZDANIA 2. Czy w czasie realizacji i prezentacji projektu przyswoiłeś(aś) sobie nowe treści nauczania i opanowałaś(aś) nowe umiejętności? TAK NIE NIE MAM ZDANIA 3. Czy w Twojej grupie wszyscy byli zaangażowani w wykonanie powierzonych zadań? TAK NIE NIE MAM ZDANIA 4. Czy realizacja projektu przybliżyła Tobie korzyści płynące z oszczędności wody i energii elektrycznej? TAK NIE NIE MAM ZDANIA 5. Czy zdobyte przez Ciebie umiejętności i wiedza są przydatne w życiu? TAK NIE NIE MAM ZDANIA 6. Czy niektóre zadania można było wykonać lepiej? TAK NIE NIE MAM ZDANIA DZIĘKUJEMY

115 115 S t r o n a OCENA PROJEKTU- OCENA PRACY GRUP: ARKUSZ OCENY PROJEKTU GRUPA... TEMAT PROJEKTU... TERMIN PREZENTACJI... ETAP REALIZACJI PROJEKTU formułowanie tematu zbieranie i opracowywanie materiałów prezentacja praca w grupie UMIEJĘTNOŚCI precyzyjne sformułowanie tematu, jasne określenie celów projektu, innowacyjność projektu, pomysł rozwiązania problemu określonego w temacie, dobór źródeł informacji, selekcja informacji, przetwarzanie informacji - nadawanie im nowej formy, przestrzeganie harmonogramu, stopień realizacji zamierzonych celów, wykorzystanie czasu prezentacji plan prezentacji, zainteresowanie innych uczniów, właściwa terminologia, wizualizacja (wsparcie graficzne) udzielanie sobie informacji, podejmowanie decyzji, słuchanie się nawzajem, rozwiązywanie konfliktów, zaangażowanie innych w pracę, samoocena postępów w pracy OCENA

116 116 S t r o n a ZAŁĄCZNIKI: Kontrakt.. miejscowość, data Załącznik nr 1 Kontrakt zawarty między grupą uczniów w składzie:... pracujących nad projektem edukacyjnym na temat.. a nauczycielem opiekunem projektu... W ramach niniejszego kontraktu ww. grupa uczniów zobowiązuje się do terminowej, zgodnie z wymogami przestawionymi przez nauczyciela pracy nad projektem, czyli: wyznaczenia jego celów, ustalenia zadań i ich wykonania w wyznaczonych terminach, publicznej prezentacji projektu w określonym terminie oraz prowadzenia dokumentacji projektu w wymagany sposób. Podpisy członków zespołu Podpis nauczyciela - opiekuna

117 117 S t r o n a Karta projektu wzór Załącznik nr 2 I. Temat projektu:.. II. Skład zespołu Imię i nazwisko ucznia III. Nauczyciel opiekun projektu Imię i nazwisko nauczyciela.. IV. Cele projektu:

118 118 S t r o n a Załącznik nr 3 USTALENIE ZASAD PRACY W ZESPOLE 1. Kto będzie liderem / przewodniczącym zespołu? Jak podzielimy odpowiedzialność za realizację zadań? Jak będziemy podejmować decyzję? W jaki sposób będziemy rozwiązywać konflikty, spory? Gdzie i w jakim czasie będą odbywały się spotkania naszego zespołu? Jakie zasady będą obowiązywały w naszej grupie, aby dobrze nam się pracowało?...

119 119 S t r o n a Załącznik nr 4 KARTA PRACY ZESPOŁU Projekt :. Skład Zespołu :.... Opiekun. Zadania do wykonania Osoby odpowiedzialne Termin realizacji Materiały potrzebne do realizacji Potwierdzenie wykonania wraz z datą Podpis nauczyciela Uwagi, zalecenia

120 120 S t r o n a załącznik nr 5 Harmonogram prac nad projektem oraz informacje o stanie realizacji Działania Uczniowie odpowiadający za realizację Terminy wykonania prac Rozpoczęcie: Informacje o stanie realizacji 1. Zakończenie: Rozpoczęcie: 2. Zakończenie: Rozpoczęcie: 3. Zakończenie: Rozpoczęcie: 4. Zakończenie: Rozpoczęcie: 5. Zakończenie: Rozpoczęcie: 6. Zakończenie:

121 121 S t r o n a Załącznik nr 6 Karta pracy ucznia - Podział zadań w zespole Zespół nr:... Uczeń:... L.p. Co wykonywał Termin planowany Termin rzeczywisty Procentowy udział w zadaniu na tle całej grupy Uwagi kierownika zespołu

122 122 S t r o n a PLAN PREZENTACJI Załącznik 7 1. Wprowadzenie (podanie celu wystąpienia i zagadnienia, o których będzie mowa) 2. Motywacja (przekonanie słuchaczy, dla których warto wysłuchać tej prezentacji, jakie będą mieli z niej korzyści, czego interesującego się dowiedzą) 3. Plan spotkania (przedstawienie planu w takiej formie, aby słuchacze mogli swobodnie śledzić tok prezentacji i byli nią zainteresowani) 4. Treść podzielona na części (przedstawienie głównej tezy wystąpienia i dokonanie analizy problemu) 5. Podsumowanie każdej części (po omówieniu każdej części przypomnienie najważniejszych elementów służy to lepszemu ich rozumieniu i zapamiętywaniu) 6. Przejścia do kolejnych części (przedstawienie związków występujących między częściami prezentacji, dbając o ich spójność i logikę) 7. Zakończenie (dokonanie podsumowania całości, wyjaśnienie ewentualnych wątpliwości) 8. Wnioski (powrót do głównych tez, podanie wniosków, uzasadnienie powodów, dla których prezentowany projekt jest ważny i wartościowy dla słuchaczy)

123 123 S t r o n a Załącznik nr 8 Prezentacja projektu Termin prezentacji:.. Miejsce prezentacji:. Forma prezentacji:... Skład zespołu prezentującego projekt: Odbiorcy:

124 124 S t r o n a Załącznik nr 9 Sprawozdanie z projektu wzór 1. Strona tytułowa tytuł /temat projektu skład zespołu: imię i nazwisko nauczyciela opiekuna projektu 2. Spis treści 3. Opis projektu najważniejsze informacje o projekcie; cele projektu 4. Wstęp uzasadnienie wyboru tematu przedstawienie problemu 5. Rozwinięcie przedstawienie działań, które umożliwiły osiągnięcie założonych celów opisanie metod dojścia do celu....

125 125 S t r o n a Wpływ paliw i konstrukcji modeli na poruszanie się obiektów w powietrzu

126 126 S t r o n a 1. Cele kształcenia I. Poziom wiadomości A.Zapamiętanie- uczeń: Matematyka wymienia rodzaje brył geometrycznych wymienia jednostki miary, objętości omawia zastosowanie figur geometrycznych do konstrukcji obiektów latających Fizyka wymienia podstawowe elementy budowy samolotu, balonu i rakiety opisuje ruch samolotu, balonu i rakiety używając pojęć z zakresu kinematyki omawia technikę lotu balonem, rakietą Chemia opisze właściwości substancji chemicznych omówi procesy zachodzące w czasie spalania wymieni różne rodzaje paliw stosowanych w obiektach poruszających się w powietrzu B. Rozumienie- uczeń: Matematyka wskaże właściwy sposób obliczeń pola figur geometrycznych wyjaśnia pojęcie symetrii z zastosowaniem do konstrukcji modeli samolotów i rakiet wyjaśnia sposób zamiany jednostek Fizyka wyjaśnia, dlaczego samolot lata wyjaśnia, dlaczego balon się unosi wyjaśnia, kształt profilu skrzydła rozróżnia czynniki, które wpływają na siłę oporu powietrza Chemia wyjaśnia obieg wody w przyrodzie wyjaśnia zjawisko sprężania i rozprężania gazów wskaże właściwy sposób doboru paliw do poszczególnych rodzajów samolotów i rakiet II. Poziom umiejętności A. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych-uczeń: Matematyka porządkuje dane na podstawie tabel i wykresów rozwiązuje zadania z zastosowaniem wzorów na pole trójkąta, objętość walca dokonuje obliczeń na liczbach do rozwiązywania problemów rysuje wykresy: zależności drogi od czasu, prędkości od czasu, na podstawie tabel konstruuje na podstawie obliczeń proste modele samolotów, rakiet i balonów przekształca wzory matematyczne do wykonywania obliczeń Fizyka obserwuje i porównuje ruch modeli samolotów, rakiet i balonów projektuje i wykonuje różne modele samolotów, rakiet i balonów wyszukuje i porządkuje informacje o budowie samolotów, rakiet i balonów, wysokości, na jakich poruszają się oraz prędkościach jakie mogą osiągnąć dokonuje pomiaru prędkości, ocenia, z jaką prędkością oraz na jakich wysokościach mogą poruszać się samoloty, rakiety i balony oraz konstruowane modele uzasadnia, dlaczego samolot lata i balon się wznosi wykorzystuje zasady dynamiki w praktyce Chemia bada właściwości ropy naftowej

127 127 S t r o n a wyszukuje informacji na temat różnych paliw do samolotów i rakiet ocenia wpływ spalania na środowisko przyrodnicze zbuduje różne modele rakiet przedstawi skład powietrza i jego właściwości udowodni wpływ różnych paliw na poruszanie się różnych obiektów w powietrzu B. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych - uczeń: Matematyka zaproponuje sposób opisu zebranych danych : tabele, wykresy opracowuje dane statystyczne zaproponuje na podstawie obliczeń konstrukcję modelu samolot Fizyka planuje przebieg oraz przewiduje wynik doświadczeń opracowuje wyniki doświadczeń proponuje model budowy najlepszego samolotu, rakiety i balonu stawia hipotezy dotyczące np. długości trwania ruchu, wysokości, na jaką może się wznieść obiekt, prędkości jaką może osiągnąć Chemia zaproponuje sposoby na zmniejszanie emisji zanieczyszczeń powietrza powstającymi z spalania paliw zaplanuje i przeprowadzi doświadczenia opracuje dane z przeprowadzonych zadań III. Poziom postawy wdrażanie uczniów do pracy w grupie uświadomienie uczniom korzyści płynących z dobrze zaplanowanej pracy w grupie ( np. właściwe rozdzielenie zadań do wykonania) wdrażanie uczniów do współpracy- umiejętne korzystanie z pracy innych i udostępnianie efektów swojej pracy uzmysłowienie uczniom, że cierpliwość, dokładność i staranność pomiaru przynoszą spodziewane efekty

128 128 S t r o n a 2. Mapa mentalna projektu Konstrukcja papierowych modelów Materiały używane do budowy Wykonanie doświadczeń aerodynamicznych Rodzaje paliw, paliwa alternatywne, proces spalania, zanieczyszczenia powietrza Wpływ symetrii na konstrukcje samolotów. Zawartość procentowa pierwiastków w stopach Wyznaczanie prędkości zbudowanych modeli Opis budowy Wpływ oporów ruchu, siły nośnej, profilu skrzydła na ruch samolotu Jak wzbić się do nieba? Opis bodowy Reakcje i procesy chemiczne modele rakiet Opis budowy Obliczanie pól powierzchni i objętości brył ilość materiału Konstrukcja rakiet Wyznaczanie prędkości modeli Konstrukcja balonów Poznanie techniki lotu Wyznaczanie prędkości balonów Paliwa stosowane w balonach Poznanie techniki lotu rakietą Zanieczyszczenia powietrza Poszukiwanie optymalnych stateczników Wpływ temp. gazu na wysokość lotu balonem Rozszerzalność temp. gazów

129 Matematyka Chemia 129 S t r o n a 3. Czas trwania projektu: wrzesień 2011 roku - grudzień 2011 roku 4. Adresaci: Uczniowie klas I, II i III Gimnazjum Zespołu Szkół w Ropicy Polskiej 5. Typ projektu: interdyscyplinarny 6. Forma pracy: grupowa- grupy zadaniowe pracujące różnym frontem 7. Harmonogram działań Przedmiot L.p. Wykaz zadań Termin i czas realizacji Nauczyciel opiekun I - Samoloty Materiały używane do budowy samolotów. Rodzaje paliw i procesy spalania. Paliwa alternatywne. Obliczanie zawartości procentowej pierwiastków w stopach. wrzesień (6 godz.) chemik Konstrukcja papierowych modeli samolotów. Szukanie zależności między polem skrzydła a długością lotu. Wpływ symetrii na konstrukcje samolotów. Wyznaczanie prędkości zbudowanych modeli. wrzesień (6 godz.) matematyk

130 Fizyka Matematyka Chemia Fizyka 130 S t r o n a Konstrukcja papierowych modeli samolotów. Profile skrzydeł samolotu. Wykonanie doświadczeń aerodynamicznych. Analiza sił, jakie działają na samolot w danej fazie. Opis budowy samolotu. Wyszukanie informacji: z jakimi prędkościami poruszają się samoloty i na jakich wysokościach, odniesienie się do innych obiektów latających. Badanie od czego zależy siła nośna i opory ruchu. wrzesień (6 godz.) fizyk II Rakiety Skład i właściwości powietrza. Doświadczenia wykorzystujące zjawisko konwekcji. Konstrukcja rakiet na paliwo octowe, alkoholowe, wodne i gazowe. Opisywanie reakcji i procesów chemicznych towarzyszących podczas wykonywania eksperymentów na modelach rakiet. październik (6 godz.) chemik Konstrukcja rakiet według własnych pomysłów. Rola symetrii w budowie rakiety. Obliczanie objętości i pola powierzchni brył. Poszukiwanie optymalnych kształtów stateczników do rakiet. Wpływ objętości i masy paliwa na parametry lotu. październik (6 godz.) matematyk Zapoznanie się z budową rakiety. Konstrukcja rakiet na paliwo octowe, alkoholowe, wodne. Poznanie techniki lotów kosmicznych. Wyszukiwanie informacji na temat I i II prędkości kosmicznej. Wyznaczanie prędkości modeli rakiet. październik (6 godz.) fizyk III Balony

131 Matematyka/ fizyka/chemia Fizyka Matematyka Chemia 131 S t r o n a Budowa balonu na C02, ogrzane powietrze, oraz według własnych pomysłów. Poznanie różnych rodzajów paliw stosowanych w balonach. Wykonywanie doświadczeń z zakresu rozszerzalności temperaturowej gazów. Przypomnienie cząsteczkowej budowy gazów. Badanie wpływu temperatury gazu na wysokość lotu balonem. listopad (6 godz.) chemik Budowa balonu według własnych pomysłów. Obliczanie objętości kuli na podstawie zbudowanych modeli. Obliczanie ilości materiału potrzebnego do wykonania modelu balonu - obliczanie pól powierzchni brył. listopad (6 godz.) matematyk Budowa balonu na ogrzane powietrze, oraz według własnych pomysłów. Poznanie podstawowych elementów budowy balonu. Poznanie technik lotów balonem Wyszukanie informacji na jakiej wysokości wznoszą się balony. Wyznaczanie prędkości, z jaką poruszają się balony. listopad (6 godz.) fizyk IV Podsumowanie Przygotowanie własnego scenariusza prezentacji, podział obowiązków i przydział ról. Przygotowanie prezentacji multimedialnej, filmu, wystawy fotograficznej, pokazu doświadczeń, modeli samolotów, balonów, rakiet do prezentacji. grudzień (6 godz.) matematyk fizyk chemik

132 132 S t r o n a 8. Realizacja zadań

133 Fizyka Matematyka Chemia 133 S t r o n a Zadanie Sposób realizacji/wykaz czynności uczniów Materiały dla uczniów (przykładowe karty, instrukcje, wskazana literatura) I Samoloty 1. Materiały używane do budowy samolotów. Wyszukiwanie informacji w literaturze, Internecie. Poster lub plakat. Jak to działa - Maszyny latające, M. Kelly Maszyny latające, A.Nahum 3. Rodzaje paliw i procesy spalania. 4. Paliwa alternatywne. 4.Obliczanie zawartości procentowej pierwiastków w stopach. 1.Konstrukcja papierowych modelach samolotów. Omówienie procesu spalania. Mapa mentalna. Porównywania rodzaju paliw. Kalkulacja kosztów produkcji. Wykonanie diagramu. Rozwiązywanie zadań tekstowych na podstawie karty pracy. Składanie samolotów z papieru formatu A4, według własnych pomysłów i wskazanej literatury. Nakręcenie filmu z działań. Internet Internet Karta pracy Samoloty z papieru Origami, K.Blackburn, J. Lammers Karta pracy 2. Szukanie zależności między polem skrzydła a długością lotu. Zapoznanie z profilami skrzydeł samolotu. Ciekawe, dlaczego samoloty mają skrzydła, M.Christopher 3.Wpływ symetrii na konstrukcje samolotów. 4. Wyznaczanie prędkości zbudowanych modeli. 1.Konstrukcja papierowych modeli samolotów. 2. Profile skrzydeł samolotu. 3. Wykonanie doświadczeń aerodynamicznych. 4. Analiza sił, jakie działają na samolot w danej fazie. 5.Opis budowy samolotu. Na podstawie karty pracy wykonują samolot. Dokumentacja fotograficzna. Wykonanie doświadczeń i na ich podstawie uzupełnienie karty pracy. Składanie samolotów z papieru formatu A4, według własnych pomysłów i wskazanej literatury. Nakręcenie filmu z działań. Na podstawie konstrukcji papierowych. Grupa testuje modele samolotów. Nakręcenie filmu z działań. Wykonanie doświadczeń na podstawie instrukcji zawartej w karcie pracy. Zdjęcia. Na podstawie informacji zdobytych w literaturze wykonują rysunki rozkładu sił. Na podst. Zdobytych informacji uzyskanych umiejętności praktycznych uczniowie wykonują modele. Plakat. Na podstawie zadania 1 Karta pracy Samoloty z papieru Origami, K.Blackburn, J. Lammers Na podstawie zadania 1 Internet Karta pracy Ciekawe, dlaczego samoloty mają skrzydła, M.Christopher Internet Jak to działa - Maszyny latające, M.Kelly Maszyny latające, A.Nahum 6. Wyszukanie informacji: z jakimi prędkościami poruszają się samoloty i na jakich wysokościach, odniesienie się do innych obiektów latających. 7. Badanie od czego zależy siła nośna i opory ruchu. Sporządzenie diagramów, wykresów. Zaproponowanie własnych doświadczeń i ich opisu. Notatka. Internet Ciekawe, dlaczego samoloty mają skrzydła, M.Christopher

134 Fizyka Matematyka Chemia 134 S t r o n a II Rakiety 1.Skład i właściwości powietrza. 2.Doświadczenia wykorzystujące zjawisko konwekcji. 3.Konstrukcja rakiet na paliwo octowe, alkoholowe, wodne i gazowe. 4.Opisywanie reakcji i procesów chemicznych towarzyszących podczas wykonywania eksperymentów na modelach rakiet. Przeprowadzanie doświadczeń. Uzupełnienie kart pracy. Wykonanie rakiety herbacianej i modyfikowanie modelu tej rakiety. Nakręcenie filmu. Budowanie modeli rakiet. Przeprowadzenie doświadczeń. Nakręcenie filmu. Opracowanie wniosków z przeprowadzonych doświadczeń. Notatka. Karta pracy Internet Karta pracy Instrukcja Na podstawie zadania 3 Jak to działa - Odkrywanie kosmosu, Miles Kelly Tajniki lotu rakiety E. Białoborski 1. Konstrukcja rakiet według własnych pomysłów. 2.Rola symetrii w budowie rakiety. 3.Obliczanie objętości i pola powierzchni brył. 4.Poszukiwanie optymalnych kształtów stateczników do rakiet. 5.Wpływ objętości i masy paliwa na parametry lotu. Budowanie modeli rakiet. Nakręcenie filmu. Wyszukiwanie informacji i formułowanie wniosków. Notatka. Rozwiązywanie zadań tekstowych. Wnioskowanie na podstawie wcześniej przeprowadzonych działań. Sporządzenie notatki i wykonanie zdjęć. Wyszukiwanie informacji i wyciąganie wniosków na podstawie doświadczeń. Internet Internet Karta pracy Na podstawie zadania 1 Internet Na podstawie zdania 1 1.Zapoznanie się z budową rakiety. 2.Konstrukcja rakiet na paliwo octowe, alkoholowe, wodne i gazowe. 3.Poznanie techniki lotów kosmicznych. Wyszukiwanie informacji w literaturze popularno naukowej. Wykonanie plakatu. Budowanie modeli rakiet. Przeprowadzenie doświadczeń. Nakręcenie filmu. Oglądanie filmów. Opisywanie przebiegu i faz lotu kosmicznego. Jak to działa - Odkrywanie kosmosu, Kelly Internet Karty pracy Film 4.Wyszukiwanie informacji na temat I i II prędkości kosmicznej. Sporządzenie plakatu na podstawie zdobytych informacji. Tajniki lotu rakiety E. Białoborski. Internet 5.Wyznaczanie prędkości modeli rakiet. Wykonanie doświadczeń i na ich podstawie uzupełnienie karty pracy Karta pracy

135 Fizyka Matematyka Chemia 135 S t r o n a III Balony 1.Budowa balonu na C02, ogrzane powietrze, oraz według własnych pomysłów. 2.Poznanie różnych rodzajów paliw stosowanych w balonach. Wykonywanie konstrukcji modeli balonów. Nakręcenie filmu. Wykonanie ćwiczeń na podstawie instrukcji. Wyszukiwanie informacji. Wykonanie posteru. Instrukcje. Ciekawe doświadczenia S. Sękowski Internet 3.Przypomnienie cząsteczkowej budowy gazów. Burza mózgów na temat budowy cząsteczkowej i właściwości gazów. Film 4.Wykonywanie doświadczeń z zakresu rozszerzalności temperaturowej gazów. Przeprowadzanie doświadczeń na podstawie poznanych informacji. Wielka Księga Eksperymentów E. Jarmołkiewicz 5.Badanie wpływu temperatury gazu na wysokość lotu balonem. Przeprowadzanie doświadczeń, wyciągnięcie wniosków. Film. Na podstawie zadania 1 1.Budowa balonu według Wykonywanie konstrukcji modeli własnych pomysłów. balonów. Nakręcenie filmu. Internet 2.Obliczanie objętości kuli na podstawie zbudowanych modeli. Rozwiązywanie zadań tekstowych. Karty pracy 3. Obliczanie ilości materiału potrzebnego do wykonania modelu balonu - obliczanie pól powierzchni brył. Szacowanie oraz obliczanie pola powierzchni kuli. Na podstawie zadania 1 1.Budowa balonu na C02, ogrzane powietrze, oraz według własnych pomysłów. 2. Poznanie podstawowych elementów budowy balonu. Wykonywanie konstrukcji modeli balonów. Nakręcenie filmu. Wykonanie ćwiczeń na podstawie instrukcji. Wyszukanie informacji w literaturze, Internecie. Wykonanie plakatu. Instrukcje Ciekawe doświadczenia S. Sękowski Jak to działa - Maszyny latające, Miles Kelly 3. Poznanie technik lotów balonem. Oglądanie filmów. Omówienie techniki lotów balonem. Filmy 4. Wyszukanie informacji na jakiej wysokości wznoszą się balony. Sporządzenie diagramów i wykresów porównywanie wysokości wznoszenia się obiektów. Internet 5.Wyznaczanie prędkości, jaką poruszają Się balony. z Wykonanie doświadczeń i na ich podstawie uzupełnienie karty pracy. Karty pracy

136 Matematyka/ fizyka/ chemia 136 S t r o n a 1.Przygotowanie własnego scenariusza prezentacji, podział obowiązków i przydział ról. IV Podsumowanie Uczniowie z pomocą nauczycieli planują przebieg prezentacji wyników swojej pracy. Scenariusz prezentacji 2.Przygotowanie prezentacji multimedialnej, filmu, wystawy fotograficznej, pokazu doświadczeń, modeli samolotów, balonów, rakiet do prezentacji. Uczniowie z pomocą nauczycieli przygotowują prezentację multimedialną, filmy, wystawę fotograficzną, pokaz doświadczeń, modele samolotów, balonów, rakiet do prezentacji. Instrukcje Przykłady prezentacji multimedialnych 9. Karty pracy, materiały, literatura Karty pracy Materiały: butelka plastikowa taśma klejąca brystol nożyczki statyw spirytus zapałki Butelkowa rakieta Przebieg: W korku od butelki zrób otwór średnicy około 1cm, do butelki przyklej za pomocą taśmy klejącej pasek z brystolu, który będzie zaczepem do umocowania butelki na statywie, do statywu przymocuj pręt. Do butelki wlej odrobinę spirytusu, poczekaj chwilę, aby wytworzyły się pary spirytusu, resztę wylej do naczynia. Zakręć butelkę dziurawym korkiem i zaczep na pręcie. Zbliż do otworu zapaloną zapałkę. Zachowaj ostrożność! Problem do rozwiązania: Na jakiej zasadzie działa ta rakieta? Dlaczego samolot lata? Materiały: - kartki papieru A4 Przebieg: Ustaw dwie kartki równolegle do siebie i dmuchaj pomiędzy nie. Zbliż kartkę, trzymając ją za rogi, do ust i dmuchaj. Co obserwujesz? Problem do rozwiązania: Jak wyjaśnić przebieg doświadczeń z kartkami? W oparciu o przebieg doświadczeń wyjaśnij, dlaczego samolot lata.

137 137 S t r o n a Zjawisko odrzutu Materiały: - butelka z korkiem, soda oczyszczona, ocet - kilka ołówków (okrągłych) Przebieg: Do butelki wsypujemy 2 łyżki sody oczyszczonej. Odmierzamy 2 łyżki octu i wlewamy go do butelki. Butelkę zamykamy korkiem, ale niezbyt mocno i układamy ją na ustawionych równolegle ołówkach (w pozycji poziomej, prostopadle do osi ołówków). Problem do rozwiązania: Co spowodowało odrzut butelki? Co zrobić, żeby butelka poleciała dalej? Zróbmy samolot Materiały: - słomka - spinacze biurowe sztywny papier ołówek taśma klejąca nożyczki Przebieg: Wytnij ze sztywnego papieru prostokąt (około 24 cm na 13 cm), wykonaj skrzydło z zaokrąglonym szczytem, składając prostokąt na połowę wzdłuż dłuższego boku nie zaginając krawędzi, sklej krawędź skrzydła i wytnij w niej lotki. Do wykonania ogona wytnij z papieru prostokąt o wymiarach 20 cm na 3,5 cm. Zagnij go na środku tak, aby wystawał do góry, odetnij około 1 cm papieru z każdej strony powierzchni ogona, wytnij stery wysokości na płaskich krawędziach ogona (lotki). Taśmą klejącą przyklej skrzydło i ogon do słomki. Problem do rozwiązania: Sprawdź jak działa twój samolot. Co wpływa na jakość jego lotu? Obciąż przód samolotu kilkoma spinaczami Balon z CO 2 Reakcja sody i octu powoduje napełnienie balonika dwutlenkiem węgla, który nie podtrzymuje palenia, więc można nim zgasić płomień świecy. Materiały: mała butelka, np. plastikowa o pojemności 1l dwa balony 100 ml octu (10 procentowego wodnego roztworu kwasu octowego) 4 łyżeczki sody oczyszczonej (kwaśnego wodorowęglanu sodowego) świeczka zapałki lejek z dość szeroką nóżką szklanka Uwagi:

138 138 S t r o n a Balonik może pęknąć i ochlapać wszystko dookoła octem. Wykonanie: Nalej do butelki niewielką ilość octu (na wysokość 1 2 cm). Za pomocą lejka wsyp do balonu 3 4 łyżki sody. Dokładna ilość potrzebnych odczynników zależy od rozmiarów użytych naczyń. Nałóż balon na szyjkę butelki i przesyp sodę. Zamiast napełniać balon sodą, możesz sodę zawinąć w chusteczkę higieniczną i wrzucić ją do butelki, a następnie nałożyć balonik. Obie metody pozwalają wprowadzić odczynnik w odpowiedniej ilości za jednym razem, co przy tak gwałtownej reakcji jest ważne. Należy jednak pamiętać, że początkowo z butelki wypierane jest powietrze! Następuje dość gwałtowna reakcja (należy przytrzymać balonik). Po chwili balonik zostanie napompowany. Napompowany balonik może posłużyć do wykonania różnych doświadczeń, np.: Nadmuchaj inny balon powietrzem do podobnego rozmiaru i porównaj, który spada szybciej na ziemię (nieznacznie szybciej spada balon z CO 2 ). Wypuść CO 2 z balonika do szklanki, a następnie przechyl szklankę nad zapaloną świeczką i zgaś ją dwutlenkiem węgla. Uzasadnienie: Wnioski: Octowa rakieta Budowa rakiety przy użyciu butelki z gumowym korkiem oraz odrobiny sody i octu. Materiały: 25 ml octu 3 łyżeczki sody oczyszczonej butelka z korkiem miska U wagi: Należy zadbać o to, by rakieta nikogo nie uderzyła. Warunki szczególne: Doświadczenie powinno być wykonane w dość wysokim pomieszczeniu. Wykonanie: Do butelki wsyp 1 2 łyżeczki sody oczyszczonej i wlej ocet. Butelkę szybko zatkaj korkiem. Po chwili korek wystrzeli.

139 139 S t r o n a Uzasadnienie: Wnioski: Rakieta wodna Doświadczenie polega na wystrzeleniu rakiety wykonanej z plastikowej butelki napełnionej wodą przez wpompowanie do niej powietrza. Materiały: butelka plastikowa (1,5 l) woda korek kauczukowy pompka i igła do pompowania piłki Uwaga: Należy zadbać o to, by spadająca butelka nikogo nie uderzyła. Warunki szczególne : Doświadczenie należy wykonać na dużej, otwartej przestrzeni. Wcześniej trzeba sprawdzić na sucho, czy korek pasuje do butelki, czy pompka dobrze działa i czy jesteśmy w stanie przez pompowanie butelki wypchnąć korek. Wykonanie: Do butelki nalej wodę, tak aby zajęła między 1/3 a 1/2 jej objętości. Zamknij ją szczelnie korkiem podłączonym do pompki, a następnie umieść na stanowisku startowym. Energicznie pompuj, aż rakieta wystartuje. Pompując butelkę, zwiększasz panujące w środku ciśnienie. W końcu korek zostaje wypchnięty i rakieta startuje napędzana siłą odrzutu. Butelka z dobrze dopasowanym korkiem może wzlecieć nawet ponad 10 m w górę. Uzasadnienie: Wnioski:

140 140 S t r o n a Problemy do rozwiązania: 1. Na jakiej zasadzie działa ten silnik odrzutowy? 2. Jakie czynniki decydują o wysokości lotu rakiety? 3. Wykonaj eksperymenty z różną ilością paliwa oraz średnicą wylotu paliwa. 4. Ile paliwa (wody) wlanego do rakiety daje najlepszy efekt wzniesienia? 5. Jaką rolę pełnią w rakiecie stateczniki boczne? Balon na ogrzane powietrze Materiały: cienka folia "malarska" o wymiarach ok. 4x5m zwykły drut stalowy o średnicy ok. 2mm (jakieś 1,5m) duża garść waty ok. 200ml denaturatu lub spirytusu (na paliwo) żelazko kawałek folii aluminiowej taśma klejąca tektura falista kawałek mocnej nici suszarka o mocy co najmniej 1000W i najlepiej o zwartym strumieniu powietrza nożyczki szczypce do cięcia drutu Uwaga: Należy zadbać o zabezpieczenie żelazka przed zabrudzeniem. Warunki szczególne : Doświadczenie należy wykonać na dużej, otwartej przestrzeni. Wykonanie: Budowę zaczynamy od zgrzewania folii mającej stanowić powłokę tak, aby uzyskać kształt zbliżony do kuli, gdyż ma ona najmniejszą powierzchnię w stosunku do objętości. Przy wymiarach folii 4x5m zgrzewam ze sobą krawędzie mające 4m za pomocą żelazka ustawionego na ok. 2/3 mocy. Żelazko należy oczywiście zabezpieczyć folią aluminiową przed zabrudzeniem stopionym plastikiem. Z góry zawiązuję nitką. Wtedy wysokość balonu to 4m, a obwód to 5m. Następnym etapem jest wykonanie pierścienia z tektury, na którym będzie zamocowany palnik i który swoim ciężarem będzie ustawiał balon w pozycji pionowej. Pierścień powinien mieć średnicę co najmniej 0,5m (żeby ryzyko zapalenia powłoki nie było zbyt wysokie) i szerokość 3-4cm. Pierścień najłatwiej kleić za pomocą taśmy klejącej. Przy powierzchni powłoki 20m 2 nie musi być super lekki, poza tym ma swoim ciężarem utrzymywać balon w odpowiedniej pozycji. Następnie mocujemy pierścień do powłoki za pomocą taśmy klejącej. Kolejnym etapem jest zamontowanie "palnika" z waty za pomocą drutu stalowego. Watę należy parę razy owinąć drutem tak, żeby nie wypadła. Najpierw należy nadmuchać balon za pomocą suszarki. Gdy balon odpowiednio się napełni i powietrze wewnątrz osiągnie odpowiednio wysoką temperaturę, należy "wlać" denaturat (spirytus) w palnik z waty i uważając, żeby nie spalić powłoki podpalić go. Gdy przestanie się dmuchać suszarką, powietrze wewnątrz dość szybko stygnie. Po niedługim czasie, wskutek spalania denaturatu, powietrze wewnątrz balonu mocno się nagrzeje. Wtedy należy puścić balon.

141 141 S t r o n a Uzasadnienie: Wnioski:

142 142 S t r o n a Wyznaczanie prędkości Rodzaj obiektu: Grupa: Uzupełnij tabelę. Lp. Droga (m) Czas (s) Prędkość (m/s) Własność kuli (balony) 1. Nazwij każdy z zaznaczonych elementów kuli. 2. Uzupełnij zdania: Kula jest bryłą powstałą przez obrót dokoła prostej zawierającej. Powierzchnię kuli tworzą punkty wyznaczone przez obrót.. Powierzchnię kuli nazywamy.... Kołem wielkim kuli jest każdy przekrój kuli zawierający jej Każdy przekrój kuli jest..

143 143 S t r o n a Obliczanie pól powierzchni i objętości brył (rakieta) W zadaniach przyjmij, że ~ 3. Naczynie w kształcie prostopadłościanu o wymiarach 10 cm x 6 cm x 20 cm jest po brzegi wypełnione benzyną. Benzynę tę należy przelać do zbiorników paliwa rakiety z kształcie walca o takiej samej pojemności. 1. Zaprojektuj wymiary tego walca (wysokość i promień podstawy). Rozważ różne możliwości. Wykonaj rysunki tych walców. 2. Jak zmieni się objętość walca, jeżeli: a) promień podstawy zmniejszymy 3 razy, nie zmieniając przy tym wysokości walca, b) wysokość walca zwiększymy 3 razy, nie zmieniając przy tym promienia podstawy, b) promień podstawy zwiększymy 3 razy, a wysokość walca zmniejszymy też 3 razy? 3. Korzystając z danych na rysunku, oblicz pojemność butelki.

144 144 S t r o n a 4. Kadłub rakiety ma kształt walca, którego wysokość jest równa 6 m, a promień podstawy ma 50cm. Rakietę tę trzeba pomalować dwukrotnie farbą. Puszka farby wystarcza na pomalowanie 4m 2 powierzchni. Ile puszek farby trzeba kupić? 5. Prostokąt o wymiarach 12 cm x 9 cm obraca się raz wokół krótszego boku, a następnie wokół dłuższego boku. Oblicz, który z otrzymanych w ten sposób walców ma większe pole powierzchni całkowitej. Wykonaj rysunki pomocnicze. Stopy metali 1. Jeden stop zawiera metale A i B w stosunku 1:2, drugi zawiera te metale w stosunku 2:7. W jakiej proporcji należy zmieszać te stopy, aby w otrzymanym stopie stosunek metali wynosił 3:8? 2. Przyjmując, że samolot wykonany jest całkowicie z magnalu, stopu glinu z magnezem o gęstości 2,55 g/cm 3, oblicz ile razy wzrosłaby jego masa, gdyby wykonany był z żelaza. Gęstość żelaza wynosi 7,86 g/cm Stop do lutowania zawiera 40% masowych ołowiu i 60% cyny. Ile cyny i ile ołowiu trzeba stopić i zmieszać, aby otrzymać 200 g tego stopu?

145 145 S t r o n a 4. Oblicz skład procentowy (w procentach masowych) związku chemicznego zawierającego żelazo, węgiel i tlen w stosunku masowym 14:3: Do wyprodukowania 1 tony brązu glinowego, czyli stopu miedzi z glinem, zużyto 20 kg glinu. Oblicz w procentach masowych skład tego stopu. 6. Do wyprodukowania brązu, tzn. stopu miedzi i cyny, użyto 400 kg cyny i 1600 kg miedzi. Oblicz skład tego stopu w procentach masowych. 7. Mosiądz, tzn. stop miedzi z cynkiem i ołowiem, zawiera 15% masowych cynku i 2% ołowiu. Ile miedzi, cynku i ołowiu potrzeba do wyprodukowania 1 tony tego stopu?

146 146 S t r o n a 10. Bibliografia Literatura popularno-naukowa: Samoloty z papieru - Origami K. Blackburn, J. Lammers Ciekawe, dlaczego samoloty mają skrzydła M. Christopher Jak to działa - Maszyny latające M. Kelly Maszyny latające A. Nahum Jak to działa - Odkrywanie kosmosu M. Kelly Tajniki lotu rakiety" E. Białoborski Wielka księga eksperymentów E. Jarmołkiewicz Świat eksperymentów A. Schmith Tajemnice Fizyki Nauka i eksperymenty praca zbiorowa Młody naukowiec - Powietrze A. Pawłowska Eksperymenty naukowe - Powietrze opracowanie zbiorowe Adresy stron www: Filmy:

147 147 S t r o n a 11. Skład osobowy i ich liderzy Obowiązki liderów Lider angażuje członków swojego zespołu do pracy. Przydziela zadania do realizacji dla uczniów. Kontaktuje się z opiekunem grupy. Ustala terminy spotkań zespołu. Daje dobry przykład pozostałym członkom zespołu. Liderzy grup prezentują wyniki wykonanych zadań, zwracając szczególną uwagę na wnioski będące odpowiedzą na zadane pytanie (problem). Obowiązki członków poszczególnych grup Odpowiedzialność za wykonanie powierzonych zadań. Dotrzymywanie ustalonych terminów. Systematyczność przy dokumentowaniu swojej pracy. Współpraca w grupie oparta na wspólnym działaniu przy wykonywaniu eksperymentów, rozwiązywaniu problemów, itd. Tworzenie przyjaznej i życzliwej atmosfery pracy. Pomoc koleżeńska. 12. Organizacja konsultacji z nauczycielami Grupa I- matematyka II-fizyka III-chemia Termin wrzesień grudzień 2011 Konsultacje będą odbywać się w ilości 6 godzin w miesiącu w zależności od tempa i potrzeb grupy. wrzesień grudzień 2011 Konsultacje będą odbywać się w ilości 6 godzin w miesiącu w zależności od tempa i potrzeb grupy. wrzesień grudzień 2011 Konsultacje będą odbywać się w ilości 6 godzin w miesiącu w zależności od tempa i potrzeb grupy. Miejsce Zespół Szkół w Ropicy Polskiej Zespół Szkół w Ropicy Polskiej Zespół Szkół w Ropicy Polskiej

148 148 S t r o n a 13. Efekty końcowe projektu i ich charakterystyka A. Raport 1. Tytuł projektu: Jak wzbić się w niebo? - wpływ paliw i konstrukcji modeli na poruszanie się obiektów w powietrzu 2. Autorzy:... (klasa lub nazwiska i imiona uczniów) 3. Imiona i nazwiska nauczycieli koordynujących projekt: Cele projektu: Rozbudzenie zainteresowania otaczającym nas światem Pogłębienie wiedzy z matematyki, chemii i fizyki Kształtowanie umiejętności wyszukiwania i selekcjonowania informacji Rozwijanie umiejętności samodzielnej pracy z tekstem popularnonaukowym oraz korzystania z zasobów Internetu Korzystanie z posiadanego zasobu wiedzy do rozwiązywania problemów Kształtowanie umiejętności formułowanie wniosków opartych na obserwacjach empirycznych Kształtowanie umiejętności formułowania odpowiedzi na pytania badawcze oraz posługiwania się wiedzą Doskonalenie umiejętności pracy w zespole Wyrabianie pracowitości i samodzielności oraz wyzwalanie inicjatywy i aktywności ucznia Kształtowanie nawyku wywiązywania się z powierzonych zadań Doskonalenie umiejętności prezentowania własnych osiągnięć Kształtowanie umiejętności przygotowania do publicznych wystąpień Wyrobienie umiejętności przekazywania zdobytej wiedzy Doskonalenie umiejętności posługiwania się programami komputerowymi oraz pracy na platformie e-learningowej. 5. Etapy realizacji projektu (działania i metody, które pozwoliły dojścia do celu): Fazy realizacji projektu: zainicjowanie projektu - przed przystąpieniem do realizacji nauczyciel objaśnia uczniom, co to jest projekt oraz proponuje działania.

149 149 S t r o n a przydział funkcji w grupach oraz ustalenie zasad pracy - uczniowie sami wyłaniają spośród siebie lidera, który będzie reprezentował grupę. Mogą też pozostałym członkom grupy przydzielić różna funkcje (np. sekretarza, szperacza, plastyka, eksperymentatora itp.). Następnie wspólnie z nauczycielami wszystkie grupy spisują kontrakt. realizacja projektu - praca indywidualna uczniów (wyszukiwanie, selekcjonowanie i gromadzenie potrzebnych materiałów, dokumentowanie swojej pracy, pomoc kolegom), wykonanie przez całą grupę powierzonego jej zadania, konsultacje z nauczycielem w trakcie których nauczyciel nadzoruje prace grupy i pomaga w razie wystąpienia trudności (bezpośrednie i na platformie moodle). podsumowanie projektu uczniowie pod opieką nauczycieli przygotowują publiczne wystąpienie w trakcie której zaprezentują efekty swojej pracy. ewaluacja projektu dokonana na podstawie samooceny uczniów i oceny dokonanej przez nauczyciela. Metody pracy: Podczas realizacji projektu będą stosowane metody aktywizujące. Metody aktywizujące to grupa metod, która ma sprawić, że nauczanie i przyswajanie wiedzy odbywa się w sposób niekonwencjonalny. Zajęcia motywować powinny ucznia do działania, twórczego myślenia i kreatywnego rozwiązywania problemów. Metody aktywizujące sprawiają, że uczeń staje się osoba, która ma wpływ na to, co będzie się działo, jest współtwórcą pracy dydaktycznej. Ta grupa metod opiera swój sens na uczeniu przez działanie, współpracę i co najważniejsze przez przeżywanie. Istotę metod aktywizujących można podsumować przysłowiem: " Powiedz, a zapomnę. Pokaż, a zapamiętam. Pozwól wziąć udział, a zrozumiem." Stosowane metody aktywizujące można podzielić na: integracyjne - mają za zadanie wprowadzić życzliwą, miłą i przyjazną atmosferę w grupie, w celu skutecznej i efektywnej wspólnej pracy. definiowania pojęć - mają na celu naukę analizowania, definiowania. Uczą także elementów dyskusji, wyrażania własnej opinii, oraz przyjmowania rozumienia różnych punktów widzenia. Można tu wykorzystać takie metody jak: burza mózgów, mapa pojęciowa, kula śniegowa. hierarchizacji - uczą porządkowania wiadomości ze względu na ich ważność. Stosuje się tu takie metody jak: piramida priorytetów, promyczkowe uszeregowanie. twórczego rozwiązywania problemów - uczą podejścia do problemów w sposób twórczy, kreatywny, niekonwencjonalny, rozwijają także w wychowankach umiejętność dyskusji. Charakterystyczne metody stosowane w tej grupie to: metoda sześciu kapeluszy, rybi szkielet, dywanik pomysłów. współpracy - kształtują u uczniów umiejętność współpracy, oraz zdolność do akceptacji różnic pomiędzy ludźmi. Znane metody stosowane w tym przypadku to zabawa na hasło, układanka. dyskusyjne - mają uczyć kulturalnej dyskusji. Zajmowania stanowiska w związku z jakimś problemem, ale szanowania też zdania odmiennego. Stosuje się tu metody o nazwie debata za i przeciw, lub akwarium. rozwijające twórcze myślenie - stosowanie tej grupy metod i technik sprzyja kształtowaniu myślenia niekonwencjonalnego. Można tu dopasować takie techniki jak fabuła z kubka, lub słowo przypadkowe. grupowego podejmowania decyzji - kształtują umiejętność podejmowania decyzji w grupie, uwzględniając wszystkie zbiorowe za i przeciw, a także istniejące fakty. Często w tym przypadku stosowana jest technika drzewka decyzyjnego. planowania - pozwalają wychowankom na podjecie pewnych planów, organizację jakichś wydarzeń. Rozwijają w nich siłę wyobraźni i zachęcają do marzeń. Metody stosowane w tym celu to np. gwiazda pytań, planowanie przyszłości. gry dydaktyczne - podczas, których możemy nauczyć uczniów przestrzegania pewnych reguł, zasad. Są także sposobem na okazanie jak należy radzić sobie z poczuciem przegranej, oraz jak umieć wygrywać z klasą. ewaluacyjne - pozwalają na ocenę własnej pracy a także na przyjęcie krytyki. Stosuje się tu takie metody jak termometr uczuć, kosz i walizeczka, tarcza strzelecka.

150 150 S t r o n a Formy pracy: samodzielne wyszukiwanie i gromadzenie materiałów; spotkania grupowe poświęcone omawianiu stopnia realizacji zadań, napotykanych trudności; spotkania poświęcone dokumentowaniu zadań, udział w konsultacjach z nauczycielem; zajęcia praktyczne, prezentacja, prelekcja, wycieczka, udział w zajęciach laboratoryjnych na uczelni wyższej. 6. Efekty realizacji projektu: znają terminy oraz pojęcia używane do opisu obiektów które znajdują się w powietrzu znają zjawiska, procesy jakie działają na obiekty znajdujące się w powietrzu znają podstawowe elementy budowy obiektów latających rozumieją w jaki sposób poruszają się obiekty latające i co ma na to wpływ rozumieją znaczenie wpływu paliw stosowanych w obiektach latających na środowisko

151 151 S t r o n a B. Prezentacja Po zakończeniu projektu w grudniu zorganizowana zostanie impreza podsumowująca pt. Nauki ścisłe to nie strach. Gośćmi będą uczniowie innych klas, rodzice, nauczyciele, przedstawiciele samorządu i społeczności lokalnej. Uczniowie przedstawią w formie prezentacji multimedialnej, zdjęć wyniki swojej pracy podczas trwania projektu. Zaprezentują wykonane przez siebie modele rakiet, samolotów, balonów(w izualizacja przedstawianych przez grupy zagadnień). Przeprowadzą część eksperymentalną, zapraszając do udziału uczestników pokazu. Część eksperymentalna będzie sprawdzeniem zdobytych wiadomości i umiejętności z zakresu nauk ścisłych. Przewidywany czas prezentacji wynosi około 10 min. Dodatkowo podsumowanie projektu, wzbogacone będzie prezentacją filmów opracowanych przez poszczególne grupy projektowe, po czym nastąpi ogólna dyskusja na forum. C. Wytwory (produkty) filmy zdjęcia prezentacje multimedialne plakaty postery modele: rakiet, samolotów, balonów notatki mapa mentalna karty pracy wykresy, diagramy (Microsoft Exel) prezentacja projektu na forum szkoły z udziałem zaproszonych gości dyskusja w czasie której wszyscy mogą zadawać pytania

152 152 S t r o n a 14. Ocenianie działań ucznia (ewaluacja bieżąca ankieta, końcowa) A. Samoocena uczestników projektu Samoocena uczestników projektu będzie dokonywana na bieżąco, (spostrzeżenia opiekunów, dyskusje, rozmowy, konwersacje) oraz w formie ankiety po zakończeniu realizacji projektu. Arkusz bieżącej samooceny ucznia Imiona uczniów: Co robiłem? tak nie czasami tak nie czasami Tak nie czasami Aktywnie uczestniczyłem w pracy Przyjmowałem określone zadania Byłem pomysłodawcą Słuchałem z uwagą Pomagałem w podejmowaniu decyzji Poszukiwałem nowych pomysłów Pomagałem kolegom Zachęcałem do pracy nad zadaniem

153 153 S t r o n a Samoocena uczestników projektu Czy zgodnie podejmowaliśmy decyzje? Czy byłem zadowolony z wyboru grupy? Czy przestrzegaliśmy terminów? Tak Nie Tak Nie Tak Nie Czy potrafimy wykonać projekt? Tak Nie Tak Nie Tak Nie Czy wszyscy włączyli się do pracy? Czy łatwo było zgromadzić potrzebne materiały? Czy potrafimy zaprezentować swoją pracę?

154 154 S t r o n a B. Ocena przez nauczyciela, opiekuna dla każdej z grup 1. Ocena jest informacją zwrotną dla zespołu uczniowskiego i dla ucznia. 2. Ocena projektu odnosi się do realizacji całości projektu, tzn. poziomu wykonania zadań, zaangażowania, inicjatywy i współpracy uczniów, uzyskanych efektów oraz jego publicznej prezentacji. 3. Ocenie podlega każdy z członków zespołu, któremu opiekun przedstawia informację zwrotną o jego mocnych i słabych stronach, udziela wskazówek i rad, które możne wykorzystać w przyszłości. Opiekun uwzględnia samoocenę ucznia oraz ocenę koleżeńską zespołu uczniowskiego. 4. Uczniowie otrzymują informacje o ocenie ich działań na bieżąco ( załącznik: arkusz bieżącej oceny pracy ucznia) oraz ich działania podlegają ocenie całościowej (końcowej). W ocenie końcowej uczniowie (załącznik: arkusz końcowej oceny pracy ucznia) mogą maksymalnie uzyskać z danego obszaru 5 pkt. Uczeń może więc łącznie uzyskać maksymalnie 25 pkt., natomiast grupa 250 pkt. Arkusz końcowej oceny pracy ucznia Gr. Uczeń Poziom wykonania zadań Zaangażowanie Współpraca w grupie Efekt końcowy Publiczna prezentacja Suma punktów I. Ilość punktów dla grupy I: II. Ilość punktów dla grupy II:

155 155 S t r o n a III. Ilość punktów dla grupy III: Arkusz bieżącej oceny pracy ucznia Zadania Jak oceniam? Wykorzystywanie źródeł informacji - znakomicie - dobrze - źle Sposób wykonania ćwiczeń, doświadczeń, powierzonych zadań - znakomicie - dobrze - źle Zaangażowanie w realizację zadań - znakomicie - dobrze - źle Sposób prezentacji - znakomicie - dobrze - źle

156 156 S t r o n a

157 157 S t r o n a 1. CELE KSZTAŁCENIA WYMAGANIA OGÓLNE: KSZTAŁTOWANIE PROEKOLOGICZNYCH POSTAW I ZACHOWAŃ W ZAKRESIE RACJONANLNEGO GOSPODAROWANI ZASOBAMI NATURALNYMI, DOSTRZEGANIE KORZYŚCI PŁYNĄCYCH Z DZIAŁAŃ PROEKOLOGICZNYCH, POZNANIE KORZYŚCI I ZAGROŻEŃ WYNIKAJĄCYCH Z WSPÓŁCZESNEJ TECHNIKI, DZIAŁAŃ WŁASNYCH, WYPOSAŻENIE UCZNIA W UMIEJĘTNOŚCI OBSERWACJI WŁASNEGO ŚRODOWISKA ORAZ ZMIAN ZACHODZĄCYCH POD WPŁYWEM DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA, DOSKONALENIE UMIEJETNOŚCI SPRAWNEGO FUNKCJONOWANIA W RZECZYWISTOŚCI, WYCIĄGANIA WNIOSKÓW, LOGICZNEGO MYŚLENIA, EFEKTYWNEGO KOMUNIKOWANIA SIĘ W RÓŻNYCH SYTUACJACH, KORZYSTANIA Z RÓŻNORODNYCH ŹRÓDEŁ INFORMACJI, MATERIAŁÓW, ROZWIJANIE UZDOLNIEŃ I RÓŻNORODNYCH ZAINTERESOWAŃ UCZNIÓW, UŚWIADOMIENIE FAKTU ŻE JESTEŚMY ODPOWIEDZIALNI ZA LOS NASZEJ PLANETY, ZACHĘCANIE UCZNIÓW DO PODJĘCIA DZIAŁAŃ NA RZECZ POPRAWIENIA STANU ŚRODOWISKA NATURALNEGO.

158 158 S t r o n a WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE: Poziom wiadomości A) Kategoria Zapamiętywanie Uczeń: 1. Omawia sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza, wody i gleby 2. Omawia powstawanie dziury ozonowej, kwaśnych deszczy, efektu cieplarnianego, smog 3. Zna i wymienia typy reakcji chemicznych 4. Zna rodzaje odczynów roztworów 5. Wymienia tworzywa sztuczne 6. Wymienia źródła energii (odnawialne i nieodnawialne) 7. Zna sposoby przemian energii 8. Opisuje podstawowe doświadczenia wyznaczania Prawa Pascala i Archimedesa 9. Zna budowę: elektrowni wodnej, elektrowni wiatrowej, oczyszczalni ścieków, kolektorów słonecznych 10. Omawia pojęcia: natężenia, napięcia pracy i mocy prądu elektrycznego 11. Zna wzór notacji wykładniczej B) Kategoria Rozumienie Uczeń: Wskazuje właściwe sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza, wody i gleby Wyjaśnia pojęcie domu przyjaznego środowisku

159 159 S t r o n a Wyjaśnia różnice między mieszaninami jednorodnymi a niejednorodnymi Wskaże sposoby rozdziału mieszanin Odróżnia typy rekcji chemicznych Wyjaśni różnice między związkiem chemicznym a mieszaniną Rozróżnia odczyny roztworów Rozróżnia rodzaje energii Wyjaśnia działanie: elektrowni wodnej, elektrowni wiatrowej, oczyszczalni ścieków, kolektorów słonecznych Poziom umiejętności C) Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych Uczeń: Ocenia stan środowiska w miejscowości Wyszukuje, porządkuje i selekcjonuje informacje z różnych źródeł Uzasadnia konieczność segregacji i utylizacji odpadów Ocenia przydatność urządzeń np.: czujnik gazu Przeprowadza doświadczenia fizyczne i reakcje chemiczne Prezentuje przeprowadzone doświadczenia Buduje mini modele: elektrowni wodnej, elektrowni wiatrowej, oczyszczalni ścieków, kolektorów słonecznych Przedstawia przygotowane prezentacje Działa w zakresie liczb wymiernych Rozwiązuje typowe zadania stosując wzory fizyczne Zamienia jednostki Szacuje

160 160 S t r o n a Rozwiązuje zadania z procentami Odczytuje informacje z różnego typu wykresów i diagramów Opracowuje teksty, rysunki, wykresy przy użyciu komputera D) Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń: Proponuje sposoby rozwiązań ekologicznych w gospodarstwie domowym Proponuje sposoby budowy urządzeń obsługujących dom przyjazny środowisku Planuje przebieg doświadczeń Stawia hipotezy dotyczące wyników przeprowadzonych doświadczeń, pracy urządzeń np. kolektorów słonecznych, elektrowni wodnej, elektrowni wiatrowej, Obserwuje i wyciąga wnioski z przeprowadzonych doświadczeń Porównuje wyniki prowadzonych doświadczeń z przewidywaniami Tworzy wykresy procentowe: słupkowe, kołowe dotyczące przeprowadzonych analiz

161 161 S t r o n a Poziom postawy Uczeń: Zdobywa umiejętności: komunikacji i pracy w grupie Rozwija swoje zainteresowania Kształtuje postawy warunkujące sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie Kształtuje pozytywny obraz siebie Jest przekonany o większej w efektywności i kreatywności pracy w zespole Wie że cierpliwość, dokładność i staranność pomiaru przynoszą spodziewane efekty

162 162 S t r o n a 7. MAPA MENTALNA ZUŻYCIE ENERGII ELEKRTYCZNEJ IZOLACJA CIEPLNA STRATY ENERGII W BUDYNKU W JAKI SPOSÓB I GDZIE CIEPŁO UCIEKA Z DOMU ENERGIA WODY ŹRÓDŁA ENERGII DLA DOMU ENERGIA SŁOŃCA ENERGIA WIATRU ŚRODOWISKOWE SKUTKI WYTWARZANIA ENERGII DOM PRZYJAZNY ŚRODOWISKU PALIWA KOPALNE POZYTYWNE NEGATYWNE ODPADY KOMUNALNE I ICH ELIMINOWANIE PRZETERMINOWANE LEKI PYŁY ZWIĄZANE Z PRODUKCJĄ CIEPŁA ŚCIEKI I ICH OCZYSZCZANIE ODPADY STAŁE WYKORZYSTANIE I UTYLIZACJA

163 FIZYKA: CHEMIA: 163 S t r o n a 3.TREŚCI KSZTAŁCENIA: L.P. TREŚCI KSZTAŁCENIA źródła energii ( odnawialne: wiatr, słońce, woda, nieodnawialne: gaz, węgle kopalne, ropa naftowa) rodzaje i sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza, wody i gleby (np. metody oczyszczania ścieków) powstawanie dziury ozonowej, kwaśnych deszczy, efektu cieplarnianego i smogu mieszaniny oraz sposoby ich rozdziału rozpuszczanie się różnych substancji w wodzie zjawiska fizyczne a reakcje chemiczne związek chemiczny, a mieszanina typy reakcji chemicznych odczyny roztworów właściwości i zastosowanie niektórych wodorotlenków, kwasów, soli reakcje spalania niektórych węglowodorów tworzywa sztuczne rodzaje energii ( mechaniczna, kinetyczna, potencjalna, cieplna, wewnętrzna, praca) źródła energii ( odnawialne: wiatr, słońce, woda, nieodnawialne: gaz, ropa naftowa)

164 MATEMATYKA: FIZYKA: 164 S t r o n a posługiwanie się pojęciem energii, pracy, mocy przemiany energetyczne zasada zachowania energii przewodnictwo cieplne oraz izolacja cieplna analiza jakościowych zmian energii funkcjonowanie przydomowej elektrowni wodnej, wiatrowej, kolektorów słonecznych ciśnienie, prawo Pascala, Archimedesa teoria doświadczenia, wpływ rodzajów energii na elektryczność tworzenie modeli elektrowni wodnej, wiatrowej, kolektorów natężenie, napięcie, praca i moc prąd elektrycznego działania w zakresie liczb wymiernych statystyka opisowa interpretacja danych w postaci tabeli, wykresów, diagramów wyszukiwanie, porządkowanie i selekcjonowanie informacji z dostępnych źródeł zamiana jednostek obliczenia procentowe ( w kontekście praktycznym) szacowanie notacja wykładnicza (zapis liczby) wykorzystanie wzorów fizycznych do obliczeń matematycznych

165 INFORMATYKA: BIOLOGIA: 165 S t r o n a zależność między organizmami a środowiskiem krążenie materii i przepływ energii w przyrodzie działania człowieka w środowisku przyrodniczym i ich konsekwencje ocena zmian zachodzących w środowisk przyrodniczym w wyniku oddziaływania człowieka i ich wpływu na jakość życia i umiejętności znajdywania środków zaradczych skala porostowa (porosty jako bioindykatory) segregowanie i utylizacja odpadów, recykling działanie niektórych substancji (leki, trucizny, alkohole, narkotyki, nawozy, środki ochrony roślin) na organizm człowieka i środowisko prezentacja komputerowa power point praca z arkuszem kalkulacyjnym Excel wykorzystanie Internetu jako źródła wiedzy fotokronika wykorzystanie i obsługa programu Movie Maker

166 166 S t r o n a 4.CZAS REALIZACJI PROJEKTU: WRZESIEŃ 2011 STYCZEŃ ADRESACI PROJEKTU: UCZNIOWIE KLAS I III GIMNAZJUM ZESPOŁU SZKÓŁ W 6.TYP PROJEKTU: INTERDYSCYPLINARNY GRUPOWY 7.FORMA PRACY UCZNIÓW: GRUPOWA (RÓŻNYM FRONTEM)

167 Matematyka Nauczyciel matematyki Wszystkie grupy Wszyscy nauczyciele uczestniczący w projekcie 167 S t r o n a 8.HARMONOGRAM DZIAŁAŃ UCZNIÓW I REALIZACJA DZIAŁAŃ: GRUPA WYKAZ ZADAŃ DLA GRUP CZYNNOŚCI UCZNIA PRODUKT KOŃCOWY TERMIN I CZAS REALIZACJI NAUCZYCIEL OPIEKUN Tematyka, cele i zadania projektu. 1. Ustala temat projektu i jego cele. 2. Zapoznaje się z zadaniami projektu. Projekt wrzesień 1.tydzień 1.Przeprowadzenie ankiety dotyczącej lokalnej świadomości ekologicznej. 1.Przeprowadza badania ankietowe dotyczących świadomości ekologicznej społeczności lokalnej Ankiety i ich analiza wrzesień - 2 tydzień 2. Stworzenie informatora cen energii: gazu, prądu, wody. 3. Przeanalizowanie zużycia wody, prądu i gazu w gospodarstwie domowym. 2. Zbiera informacje dotyczących cen gazu, prądu, wody 3. Dokonuje obserwacji i odczytuje wskazania liczników: wodomierza, licznika gazowego i energetycznego Informator o cenach nośników energii Raport, tabele zbiorcze i wykresy prezentujące odczyty wrzesień - 3 i 4 tydzień październik - 1 i 2 tydzień

168 Matematyka Nauczyciel matematyki 168 S t r o n a 4. Zgrupowanie urządzeń elektrycznych według zużycia energii. 4. Grupuje urządzenia elektryczne według zużycia energii. Diagramy październik 3 tydzień 5. Zbieranie informacji o zużyciu wody w gospodarstwie domowym 5. Zbiera informacje o zużyciu wody w domu, odczytuje z licznika zużycie wody, wykonuje stosowne obliczenia, sporządza raport, tabele i wyciąga wnioski. Raport, tabele zbiorcze i wykresy prezentujące odczyty, wnioski październik - 4 tydzień 6. Badanie zużycia energii elektrycznej w gospodarstwie domowym 6. Badanie jakie jest zużycie energii w domu, przeprowadzanie wywiadu, sporządzanie tabel, diagramów Wywiad, tabele, diagramy, wnioski listopad - 1 tydzień 7.Dokonywanie obserwacji dotyczących nadmiernego zużycia wody 8.Dokonywanie obserwacji dotyczących nadmiernego zużycia gazu 9.Badanie możliwości zaoszczędzenia energii przy pozostawianiu urządzeń w funkcji stand by. 7.Obserwuje nadmierne zużycie wody (cieknący kran, woda odkręcona podczas mycia zębów, kąpiel w wannie zamiast prysznica, zepsuta spłuczka w toalecie itp.) 8.Prowadzi obserwacje nadmiernego zużycia gazu (zbyt duży płomień, nieodpowiednie naczynia) 9.Prowadzi badania możliwości zaoszczędzenia energii przy maksymalizacji korzystania ze światła dziennego i wyłączeniu urządzeń, z których w danej chwili nie korzystamy (stand by). Raport z obserwacji Raport z obserwacji Raport z przeprowadzonych doświadczeń, Prezentacja komputerowa Stand by oszczędność? listopad - 2 tydzień listopad - 3 tydzień listopad - 4 tydzień

169 Matematyka Nauczyciel matematyki 169 S t r o n a 10. Obliczanie ile złotych można zaoszczędzić wykorzystując rozwiązania ekologicznego domu. 11. Zbieranie informacji dotyczących segregacji śmieci w środowisku lokalnym 10.Oblicza ile złotych można zaoszczędzić (średnio w skali: tygodnia, miesiąca, roku) wykorzystując odpowiednio alternatywne źródła energii, rozwiązania ekologicznego domu. 11. Wyszukuje i zbiera informacje dotyczących segregacji śmieci w środowisku lokalnym. Waży śmieci wyrzucanych w domu oraz sporządzanie tabel ze swoich obserwacji. Raport, tabele, wykresy, diagramy Wywiad, raport, tabele zbiorcze grudzień - 1 tydzień grudzień - 2 i 3 tydzień 12. Sporządzanie referatu na temat rozkładu śmieci w środowisku naturalnym 12. Sporządza referat na temat rozkładu śmieci w środowisku naturalnym (z uwzględnieniem lat rozkładu) Referat o rozkładzie śmieci styczeń - 1 tydzień 13.Wykonanie przedmiotów codziennego użytku z wszelkiego rodzaju odpadów. 13.Wykonuje przedmioty z odpadów. Prezentuje użyteczność odpadów w konkursie EKOSZTUKA. I podczas wystawy. Konkurs, wystawa, pokaz mody ekologicznej styczeń - 2 tydzień 14.Zbieranie opakowań z produktów spożywczych, środków czystości. 14.Zbiera opakowania z produktów spożywczych, środków czystości. Odczytuje i przeliczanie składu substancji szkodliwych zawartych w pokarmach spożywczych i środkach czystości. Przedstawianie zebranych informacji w formie diagramów. Raport, diagramy, wykresy, prezentacja komputerowa styczeń - 3 tydzień

170 Fizyka Nauczyciel fizyki 170 S t r o n a 1.Wypracowanie pojęcia domu przyjaznego środowisku. 1. Poszukuje, porządkuje, selekcjonuje i prezentuje informacje związane z pojęciem domu przyjaznego środowisku Prezentacja komputerowa: Dom ekologiczny prawdy i mity Wrzesień (2h) 2. Zapoznanie się z pojęciami odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii. 2. Wyszukuje, zapoznaje się z pojęciami odnawialnych (energię spadku wody, słoneczną, wietrzną, geotermalną, biomasę, biogaz) i nieodnawialnych (węgiel kamienny, brunatny, ropę naftową, gaz ziemny, łupki bitumiczne, uran) źródeł energii. Tworzy prezentacje multimedialna dotyczącą źródeł energii. Prezentacja komputerowa: Źródła energii wczoraj i dzisiaj Wrzesień (2h) 3. Opracowanie modelu ekologicznego domu oraz zastosowanych w nim rozwiązań. 3. Opracowuje model ekologicznego domu oraz zastosowanych w nim rozwiązań: - produkcji energii np. przydomowej elektrowni wiatrowej, kolektorów słonecznych, przydomowej elektrowni wodnej (plakat i prezentacja komputerowa) - stosowania materiałów izolacyjnych (badanie zjawiska przenikalności cieplnej) Plakat, prezentacja komputerowa, raport z przeprowadzonych badań Październik (3h)

171 Fizyka Nauczyciel fizyki 171 S t r o n a 4. Wycieczka do oczyszczalni ścieków. 4. Uczestniczy aktywnie w wycieczce do oczyszczalni ścieków. Sporządza dokumentacje fotograficzną i notatki Fotogaleria, notatki Październik (3h) 5. Wizyta w ekologicznych domach na terenie Gminy Gorlice. 5.Wyszukuje i wizytuje ekologiczne gospodarstwa Gminy Gorlice. Analizuje zastosowane rozwiązania, które czynią odwiedzane domy ekologicznymi. Dokumentacja fotograficzna, raport Listopad (2h) 6. Prelekcja przedstawiciela firmy Solar Power zajmującej się instalacją kolektorów słonecznych. 6. Uczestniczy w wykładzie przedstawiciela firmy Solar Power zajmującej. Poznaje budowę i sposoby instalacji kolektorów słonecznych, sporządza notatki. Fotokronika, notatki Listopad (2h) 7. Stworzenie mini modeli prezentujących działanie poszczególnych urządzeń stosowanych w ekologicznych domach. 8.Analiza przygotowanych modeli. 7. Tworzy projekty i buduje mini modele prezentujące działanie poszczególnych urządzeń stosowanych w ekologicznych domach: - turbina wiatrowa - wiatrak napędzany przez dwie suszarki, - turbina wodna mini elektrownia wodna, - bateria słoneczna, kolektor słoneczny, fotoogniwo 8.Przygotowuje analizę pracy stworzonych modeli. Mini modele wiatraka, elektrowni wodnej, fotoogniwa Raport z pracy poszczególnych mini modeli Listopad (2h) Grudzień (4h) Grudzień (2h)

172 Fizyka Nauczyciel fizyki 172 S t r o n a 9. Modelowe badanie zjawiska efektu cieplarnianego. 9. Przeprowadza doświadczenie badania zjawiska efektu cieplarnianego. Model doświadczenia Styczeń (2h) 10. Stworzenie laboratorium modeli i pomocy naukowych wykonanych z ekologicznych odpadów Fizyka ze śmietnika czyli zróbmy coś z niczego. 10. Wykonuje szereg pomocy naukowych i doświadczeń prezentujących wykorzystanie odpadów. Tworzy laboratorium Fizyka ze śmietnika czyli zróbmy coś z niczego w którym prezentowane będą doświadczenia z hydrostatyki, elektrostatyki itp. (elektroskop, nurek Kartezjusza, tratwa z butelek PET itp.) Laboratorium, Zestawy doświadczalne, filmy z przeprowadzonych doświadczeń Styczeń (4h)

173 Chemia Nauczyciel chemii 173 S t r o n a 1. Zebranie informacji o wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii na terenie miejscowości 1. Gromadzi informacje o wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii na terenie miejscowości. Wykonuje dokumentacje fotograficzną, przeprowadza ankietę. Dokumentacja fotograficzna/ plakat, wywiad, ankieta Wrzesień 2 tydzień 2. Badanie tempa dekompozycji w glebie różnych materiałów powstających w domu jako odpady 2. Przeprowadza badanie tempa dekompozycji w glebie, różnych materiałów powstających w domu jako odpady (obierki z ziemniaków, torebki, jednorazówki foliowe) Filmy z doświadczeń, fotogaleria Wrzesień - 2 tydzień początek badań Październik - 2 tydzień zakończenie badań,

174 Chemia Nauczyciel chemii 174 S t r o n a 3. Badanie i porównanie odczynu próbek gleby pobranych w różnych miejscach (pole uprawne, las, fosa przy ulicy) 3. Zbiera próbki gleby z pola uprawnego, lasu, fosy przy ulicy. Bada i porównuje odczyny badanych próbek gleby pobranych w różnych miejscach. Filmy z doświadczeń, fotogaleria Wrzesień 3 tydzień 4. Wizyta na wysypisku śmieci połączona i prelekcją dotyczącą negatywnego oddziaływania na środowisko odpadów komunalnych 4. Aktywnie uczestniczy w wizycie na wysypisku śmieci oraz prelekcji o negatywnym oddziaływaniu na środowisko naturalne składowanych odpadów komunalnych oraz ich sposobów rozkładu Dokumentacja fotograficzna, sprawozdanie z wycieczki lub plakat Wrzesień - 4 tydzień 5. Wycieczka do oczyszczalni ścieków 5. Uczestniczy w wycieczce do oczyszczalni ścieków. Zapoznaje się z metodami oczyszczania: mechanicznymi, biologicznymi i chemicznymi. Fotogaleria, sprawozdanie z wycieczki Październik - 1 tydzień 6.Porównanie tempa reakcji spalania wybranych paliw w powietrzu i czystym tlenie. 7.Badanie produktów spalania paliw w powietrzu i czystym tlenie. 6.Przeprowadza reakcje spalania wybranych paliw w powietrzu i czystym tlenie oraz porównuje ich tempo. 7.Bada produkty spalania paliw w powietrzu i czystym tlenie. (reakcja z wodą wapienną, wykorzystanie czujnika czadu) Fotogaleria, Filmy z doświadczeń/ fotogaleria Październik - 3 tydzień Październik - 3 tydzień

175 Chemia Nauczyciel chemii 175 S t r o n a 8.Badanie właściwości sorpcyjnych próbek poszczególnych gleb 8.Bada właściwości sorpcyjne próbek poszczególnych gleb (wchłanianie barwnika z atramentu) Filmy z doświadczeń/ fotogaleria Październik - 4 tydzień 9.Wpływ ph na właściwości sorpcyjne gleby 10.Badanie ilości powstających pyłów podczas spalania węgla, drewna, gazu ziemnego 11. Przeprowadzanie doświadczenia wpływu ph wody deszczowej na rozwój siewek roślin użytkowych 9.Analizuje wpływ ph na właściwości sorpcyjne gleby (wiązanie jonów miedzi II z roztworu w zależności od zakwaszania gleby) 10.Bada ilości pyłów powstających podczas spalania węgla, drewna, gazu ziemnego, wykorzystując odkurzacz i bibułę filtracyjną 11.Przeprowadza doświadczenia wpływu ph wody deszczowej na rozwój siewek roślin użytkowych. Filmy z doświadczeń/ fotogaleria Filmy z doświadczeń/ fotogaleria Filmy z doświadczeń/ fotogaleria Październik - 4 tydzień Listopad 1 tydzień listopad 2 tydzień początek badań grudzień - 3 tydzień koniec badań 12.Przeprowadzenie reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego gazu ziemnego, propanu butanu, parafiny. 12.Przeprowadza reakcję spalania całkowitego i niecałkowitego (zwęglania) gazu ziemnego, propanu butanu, parafiny. Filmy z doświadczeń/ fotogaleria Listopad 3 tydzień

176 Chemia Nauczyciel chemii 176 S t r o n a 13.Wycieczka do rafinerii Jasło lub przeprowadzanie doświadczenia produkcji oleju opałowego na uczelni wyższej. 13. Produkcja oleju opałowego (otrzymywanie różnych produktów w procesie destylacji frakcjonowanej ropy naftowej) wycieczka do rafinerii Jasło lub przeprowadzanie doświadczenia destylacji na uczelni wyższej. Dokumentacja fotograficzna, sprawozdanie z wycieczki Listopad - 4 tydzień (termin do ustalenia z pracownikami Rafinerii lub uczelni wyższej) 14. Wykonanie doświadczeń: a) sączenie różnych zawiesin, b) obserwacje mikroskopowe organizmów przeprowadzających rozkład biologiczny substancji organicznych zawartych w ściekach, c) przeprowadzenie reakcji strąceniowych. 14. Przeprowadza doświadczenia sączenia różnych zawiesin (kredy, mąki ziemniaczanej, wodorotlenku żelaza III). Prowadzi obserwacje mikroskopowe organizmów przeprowadzających rozkład biologiczny substancji organicznych zawartych w ściekach. Przeprowadza reakcje strąceniowe (reakcja wody wapiennej z roztworem fosforanu V sodu) Filmy z doświadczeń/ Fotogaleria, Rysunki/plakat nt. Co się kryje w ściekach Grudzień 1, 2 tydzień 15. Sposoby wykrywania produktów półspalania węglowodorów prezentacja działania czujnika wykrywającego czad (tlenek węgla II) 15. Prezentuje działania czujnika wykrywającego czad (tlenek węgla II), wykrywa produkty półspalania węglowodorów. Dokumentacja fotograficzna Grudzień 3 tydzień

177 Chemia Nauczyciel chemii 177 S t r o n a 16. Rozróżnianie próbek węgli kopalnych i koksu. 16. Rozróżniania próbki węgli kopalnych (antracytu, węgla kamiennego, brunatnego, torfu) i koksu Fotogaleria Styczeń 1 tydzień 17. Wykrywanie substancji szkodliwych w wybranych produktach spożywczych i środkach czystości zajęcia na uczelni. 17. Wykrywa substancje szkodliwe w wybranych produktach spożywczych i środkach czystości zajęcia na uczelni. Fotogaleria/ sprawozdanie z wycieczki styczeń 2 tydzień (Termin do ustalenia z pracownikami uczelni wyższej) 18. Analiza przeprowadzonych doświadczeń i wyszukanie informacji na temat negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie człowieka, produktów spalania poszczególnych paliw kopalnych. 18. Analizuje przeprowadzone doświadczenia i wyszukuje informacje na temat negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie człowieka, produktów spalania poszczególnych paliw kopalnych (CO 2, CO, SO 2 ). Określa stopień zanieczyszczenia powietrza w miejscowości wykorzystując skalę porostową. Prezentacja komputerowa Styczeń 3,4 tydzień

178 Waga śmieci Dzień tygodnia 178 S t r o n a 9. KARTY PRACY, MATERIAŁY, LITERATURA KARTA PRACY 1 1.Zbierz informacje na temat odpadów, jakie produkowali ludzie na przestrzeni lat i jak sobie z nimi radzili. Opracuj wiadomości w dowolnej formie: referat, folder, oś czasu, itp. 2. Przeprowadź analizę ilości i rodzaju śmieci wyrzucanych w Twoim domu. Przez tydzień czasu waż śmieci wyrzucane w Twoim domu, a wyniki pomiarów zapisuj w tabeli: Oblicz, ile kilogramów śmieci wyrzuca się w twoim domu w ciągu tygodnia, miesiąca, roku Przez tydzień czasu waż śmieci poszczególnego rodzaju wyrzucane do kosza, a wyniki pomiarów zapisuj w tabeli: Dni tygodnia Aluminium Szkło Papier Plastik Odpady organiczne

179 @ 179 S t r o n a Uzupełnij poniższą tabelę podając przykłady śmieci znajdujących się w Twoim koszu Szkodliwość Kryterium podziału Szkodliwe Nieszkodliwe Przykładowe odpady Czas rozkładu Przydatność Szybko rozkładające się Długo rozkładające się Nadające się do powtórnego wykorzystania Nie nadające się do powtórnego wykorzystania Przygotuj raport z przeprowadzonych pomiarów i obserwacji zawierający odpowiednie diagramy, wykresy, tabele oraz wnioski. 3. Proste rady na odpady: Zastanów się jak zmniejszyć ilość odpadów. Sporządź listę swoich pomysłów Wykonaj prezentację komputerową nawołującą do ograniczenia ilości odpadów 4. Coś z niczego: Wykonaj przedmioty z odpadów ( elementy dekoracyjne, zabawki itp. ) KARTA PRACY 2 1. Zbierz informacje na temat źródeł energii wykorzystywanych na przestrzeni lat. Opracuj je w dowolnej formie: referat, folder, prezentacja, itp. 2. Zbadaj, jakie jest zużycie energii elektrycznej w Twoim domu.

180 Odczyt Dzień tygodnia 180 S t r o n a Dowiedz się, gdzie w Twoim domu umieszczony jest licznik energii elektrycznej i odczytaj jego wskazania codziennie przez tydzień czasu. Przygotuj raport z przeprowadzonych pomiarów i obserwacji zawierający odpowiednie diagramy, wykresy, tabele oraz wnioski. 3. Spisz urządzenia elektryczne znajdujące się w Twoim domu i pogrupuj je ze względu na ilość używanej energii. 4. Zastanów się w rodzinnym gronie, w jaki sposób można ograniczyć zużycie energii w Twoim domu. Sporządź listę swoich pomysłów. 5. Wykonaj plakat nawołujący do oszczędzania energii. KARTA PRACY 3 1. Zbierz informacje na temat jak dawniej ludzie prali, myli i zmywali. Opracuj je w dowolnej formie: referat, folder, prezentacja, itp. 2. Zbadaj, jakie jest zużycie wody w Twoim domu. Dowiedz się, gdzie w Twoim domu umieszczony jest wodomierz i odczytuj jego wskazania codziennie przez tydzień czasu.

181 Odczyt Dzień tygodnia 181 S t r o n a Oblicz, ile dzienne wykorzystuje wody Wasza rodzina do różnych celów. np.: do picia: liczba szklanek x 0,25 l x liczba osób =... do kąpieli w wannie: 70 l x liczba osób =... do kąpieli pod prysznicem: 30 l x liczba osób =... do mycia rąk: 0,5 l x liczba osób x liczba razy dziennie =... do mycia zębów : 0,25 l x liczba osób x liczba razy dziennie =... do prania w pralce automatycznej: 100 l x liczba razy dziennie =... do mycia naczyń : 9 l x liczba razy dziennie =... do spłukiwania toalety: 10 l x liczba osób x liczba razy dziennie =... do sprzątania: 7 l x liczba razy dziennie =... inne dodatkowe zużycie:... =... Całościowe dzienne zużycie wody =... Przygotuj raport z przeprowadzonych pomiarów i obserwacji zawierających odpowiednie diagramy, wykresy, tabele oraz wnioski.

182 182 S t r o n a 3. S.O.S. dla kropli wody" Zastanów się w rodzinnym gronie, w jaki sposób można ograniczyć zużycie wody w domu. Sporządź listę swoich pomysłów. Wykonaj plakat nawołujący do oszczędzania wody.

183 183 S t r o n a KARTA PRACY UCZNIA DO ZAJĘĆ LABORATORYJNYCH Grupa numer:.. Imiona i nazwiska uczniów:... Temat doświadczenia: Sączenie różnych zawiesin 1. Instrukcja dla ucznia: Przygotuj substancje i sprzęt laboratoryjny: 3 zlewki, wodę, moździerz z tłuczkiem, 3 filtry (bibuła/wata), 3 lejki, bagietkę, 2 łyżeczki, 3 kolby stożkowe, stoper, kredę do tablicy, mąkę ziemniaczaną, roztwór wodorotlenku żelaza (III). CZĘŚĆ I: Sporządź 3 mieszaniny, kolejno: 1. wody z rozdrobnioną kredą 2. wody z mąką ziemniaczaną 3. wody i wodorotlenku żelaza (III) CZĘŚĆ II: Przygotuj 3 zestawy do sączenia składające się z kolby stożkowej + lejka + bibuły filtracyjnej. Następnie wlej do kolby nr 1 mieszaninę nr 1, do kolby nr 2 mieszaninę nr 2, do 3 mieszaninę nr 3.odmierz czas w jakim sączyły się w/w mieszaniny. Narysuj schemat przeprowadzonego doświadczenia. Obserwacje zapisz w poniższej tabeli. Sformułuj wnioski. 2. Schemat doświadczenia: 3. Obserwacje:

184 184 S t r o n a Lp. Mieszanina 1. Woda z kredą Czas sączenia [s/min] Substancja pozostała na sączku/ filtrze Substancja przesączona Mieszanina jednorodna/ niejednorodna 2. Woda z mąką 3. Woda z wodorotlenkiem żelaza (III) 4. Wnioski:..

185 185 S t r o n a FIZYKA ZE ŚMIETNIKA PRZYKŁADY PROSTYCH DOŚWIADCZEŃ, KTÓRE MOŻNA WYKONAĆ Z ODPADÓW 1. Ciśnienie atmosferyczne Przyrządy: Butelka z dużym otworem (np. po soku Kubuś ) Jajko kurze ugotowane na twardo (bez skorupki) Jajko ugotowane na twardo w skorupce, które namoczymy w silnie stężonym roztworze soli przez parę godzin Gazeta Wykonanie: Położyć jajko na otworze butelki i sprawdzić, czy jajko się mieści w butelce Zdjąć jajko i wrzucić do butelki kawałek palącej się gazety Gdy gazeta zacznie gasnąć położyć na otwór butelki jajko To samo wykonać z jajkiem w skorupce namoczonym w roztworze soli Problem: Jak to się stało? 2. Ciśnienie atmosferyczne 2 Przyrządy: Szklanki Balonik Wykonanie doświadczenia: Nalać do dwóch szklanek gorącej wody i poczekać, aby szklanki ogrzały się. Wylać wodę i szybko przyłożyć szklanki otworami do średnio nadmuchanego balonika, tak, by balon znajdował się między szklankami. Skierować na balon ze szklankami strumień zimnej wody. Po chwili, trzymając za jedną szklankę, można za pośrednictwem balonika, unieść drugą szklankę. Problem: Jak to się stało? 3. Telefon z puszek Przyrządy:

186 186 S t r o n a 2 Puszki np. po Coca - Coli 5m sznura Wykonanie doświadczenia: W dnach dwóch puszek po Coca-Coli wykonujemy otwory. Przewlekamy przez nie końce dość mocnego sznurka o długości ok. 5 m. Na końcach sznurka zawiązujemy węzły. Każda z puszek naprzemiennie pełni rolę mikrofonu lub słuchawki. Problem: Jak działa ten telefon? 4. Zdolność absorpcyjna energii promieniowania Przyrządy: Dwie puste butelki Czarny papier, biały papier Wężyk z układu hydraulicznego samochodu Żelazko Wykonanie doświadczenia: Dwie puste butelki (jedna oklejona czarnym papierem, druga białym) łączymy przezroczystym wężykiem, do którego wprowadziliśmy kroplę zabarwionej cieczy. Sposób połączenia butelek z wężykiem pozostawiam pomysłowości wykonującego doświadczenie. W pewnej odległości od butelek ustawiamy rozgrzane żelazko. Problem: Co się dzieje z kroplą wody? Dlaczego tak? 5. Jak zmienia się ciśnienie atmosferyczne wraz z wysokością n.p.m. Przyrządy: Szklana butelka zamknięta korkiem przezroczysta rurka, słomka po napoju Wykonanie doświadczenia: Przyrząd może pełnić rolę barometru lub termometru. W korku od szklanej butelki wykonuje my nie wielki otwór i szczelnie osadzamy w nim przezroczystą rurkę. Do butelki wlewamy niewielkie ilości zabarwionej wody i szczelnie ją zamykamy. Przez rurkę wdmuchujemy do butelki niewielkie ilości powietrza, aby zwiększyć ciśnienie nie nad wodą i podnieść poziom cieczy w rurce na odpowiednią wysokość. Odstawiamy na około 20 minut dla ustalenia się temperatury układu (butelki, wody i powietrza w butelce). Owijamy butelkę np. szalikiem (dla ochrony przed ewentualną zmianą temperatury) i, jeśli przygotowaliśmy doświadczenie na

187 187 S t r o n a parterze, wchodzimy na 3-4 piętro i sprawdzamy, czy i jak zmienił się poziom cieczy w rurce. Oczywiście, możemy postąpić odwrotnie: przygotować doświadczenie na wyższym piętrze, a dla sprawdzenia zmian, zejść na parter. Problem: Jaki wniosek z naszego doświadczenia? Czy doświadczenie przeprowadzone np. w Zakopanem da taki sam wynik jak przeprowadzone na nizinach (oczywiście w identycznych warunkach)? 6. Młynek Segnera model turbiny wodnej Przyrządy: płaska plastikowa butelka (z płynu do mycia naczyń, szamponu) nić lub sznurek Wykonanie doświadczenia: Po obu stronach butelki wykonujemy dwa otwory o średnicach 3 4 mm. Napełniamy butelkę wodą (otwory zatykamy palcami), zawieszamy na nitce i puszczamy wolno. Butelka zaczyna szybko wirować w kierunku przeciwnym do kierunku wypływu wody. Problem: Co się dziej z butelką? Jaki jest związek butelki z elektrownią wodną? 7. Nurek Kartezjusza Przyrządy: duża plastikowa butelka PET mała fiolka po lekarstwach swobodnie wchodząca do butelki małe ciężarki np. Ołów do wędki na ryby, gwoździe, śruba miska Wykonanie doświadczenia: Pustą butelkę po napoju uzupełniamy wodą, zostawiając ok. 3cm od zakrętki. Aby wykonać naszego nurka, najpierw do miski nalewamy wodę. Gdy wrzucimy do niej fiolkę, pływa ona po powierzchni. Fiolka musi jednak pływać otworem w dół całkowicie zanurzona w wodzie, ale przy samej powierzchni. Do tego będą nam potrzebne obciążniki. Jeśli używamy fiolki po cynie, umieszczamy w środku śrubę. Do szyjki fiolki po lekarstwach za pomocą gumki recepturki przymocowujemy gwoździki jako obciążniki. Manewrując liczbą obciążników i wielkością bąbla powietrza we fiolce doprowadzamy fiolkę do stanu równowagi. Naszego gotowego już nurka przenosimy do butelki. Wrzucamy go do środka a butelkę zakręcamy.