Kod TYNKOWANIE

Transkrypt

1 SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Kod TYNKOWANIE Oznaczenie kodu według Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) Kod WYKONANIE TYNKÓW ZWYKŁYCH WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH Kod WZNOSZENIE RUSZTOWAŃ Kod DEMONTAś RUSZTOWAŃ 1

2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP Przedmiot ST Zakres stosowania ST Zakres robót objętych ST Podstawowe określenia Ogólne wymagania dotyczące robót MATERIAŁY SPRZĘT TRANSPORT WYKONANIE ROBÓT KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT OBMIAR ROBÓT ODBIÓR ROBÓT PODSTAWA PŁATNOŚCI PRZEPISY ZWIĄZANE WYTYCZNE PROJEKTOWANIA I WYKONANIA RUSZTOWAŃ BUDOWA I EKSPLOATACJA RUSZTOWAŃ BHP PRACY NA RUSZTOWANIACH

3 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej standardowej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru tynków zwykłych wewnętrznych i zewnętrznych oraz wznoszenie, eksploatacja i demontaŝ rusztowań Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) stanowi podstawę jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt Zakres robót objętych ST Tynki zwykłe, których dotyczy specyfikacja, stanowią warstwę ochronną, wyrównawczą lub kształtującą formę architektoniczną tynkowanego elementu, nanoszoną ręcznie lub mechanicznie, do której wykonania zostały uŝyte zaprawy odpowiadające wymaganiom norm lub aprobat technicznych. Tynki zwykłe ze względu na miejsce stosowania, rodzaj podłoŝa, rodzaj zaprawy, liczbę warstw i technikę wykonania powinny odpowiadać normie PN-70/B p. 3. Roboty tynkowe. Tynki zwykłe. Wymagania i badania przy odbiorze. Przy wykonaniu tynków zwykłych naleŝy przestrzegać zasad podanych w normie PN-70/B p PodłoŜa w zaleŝności od ich rodzaju powinny być przygotowane zgodnie z wymaganiami normy PN-70 /B p Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej ST są zgodne z obowiązującymi normami oraz przepisami i oznaczają: roboty budowlane wszystkie prace budowlane związane z wykonaniem tynków zgodnie z ustaleniami dokumentacji projektowej, Wykonawca osoba lub organizacja wykonująca roboty budowlane, wykonanie wszystkie działania przeprowadzane w celu wykonania robót, procedura dokument zapewniający jakość; definiujący, jak, kiedy, gdzie i kto wykonuje i kontroluje poszczególne operacje robocze; procedura moŝe być zastąpiona normami, aprobatami technicznymi i instrukcjami, ustalenia projektowe ustalenia podane w dokumentacji projektowej zawierające dane opisujące przedmiot i wymagania dla określonego obiektu lub roboty oraz niezbędne do jego wykonania Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, ST i poleceniami Inspektora nadzoru. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt Zaprawy do wykonania tynków zwykłych powinny odpowiadać wymaganiom normy PN-90/B Zaprawy budowlane zwykłe lub aprobatom technicznym Woda Do przygotowania zapraw i skrapiania podłoŝa stosować moŝna wodę odpowiadającą wymaganiom normy PN-88/B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw. Bez badań laboratoryjnych moŝna stosować wodociągową wodę pitną. Niedozwolone jest uŝycie wód ściekowych, kanalizacyjnych, bagiennych oraz wód zawierających 3

4 tłuszcze organiczne, oleje i muł Piasek Piasek powinien spełniać wymagania normy PN-79/B Kru-szywa mineralne. Piaski do zapraw budowlanych, a w szczególności: nie zawierać domieszek organicznych, mieć frakcje róŝnych wymiarów, a mianowicie: piasek drobnoziarnisty 0,25-0,5 mm, piasek średnioziarnisty 0,5-1,0 mm, piasek gruboziarnisty 1,0-2,0 mm Do spodnich warstw tynku naleŝy stosować piasek gruboziarnisty odmiany 1, do warstw wierzchnich średnioziarnisty odmiany Do gładzi piasek powinien być drobnoziarnisty i przechodzić całkowicie przez sito o prześwicie 0,5 mm Zaprawy budowlane cementowo-wapienne Marka i skład zaprawy powinny być zgodne z wymaganiami normy PN-90/B Zaprawy budowlane zwykłe. Przygotowanie zapraw do robót tynkarskich powinno być wykonywane mechanicznie. Zaprawę naleŝy przygotować w takiej ilości, aby mogła być wbudowana moŝliwie szybko po jej przygotowaniu, tj. w okresie ok. 3 godzin. Do zaprawy tynkarskiej naleŝy stosować piasek rzeczny lub kopalniany. Do zaprawy cementowo-wapiennej naleŝy stosować cement portlandzki według normy PN-B ;1997 Cementy powszechnego uŝytku. Za zgodą Inspektora nadzoru moŝna stosować cement z dodatkiem ŜuŜla lub popiołów lotnych 25 i 35 oraz cement hutniczy 25 pod warunkiem, Ŝe temperatura otoczenia w ciągu 7 dni od chwili wbudowania zaprawy nie będzie niŝsza niŝ +5 C. Do zapraw cementowo-wapiennych naleŝy stosować wapno suchogaszone lub gaszo-ne w postaci ciasta wapiennego otrzymanego z wapna niegaszonego, które powinno tworzyć jednolitą i jednobarwną masę, bez grudek niegaszonego wapna i zanieczyszczeń obcych. Skład objętościowych składników zapraw naleŝy dobierać doświadczalnie, w zaleŝności od wymaganej marki zaprawy oraz rodzaju cementu i wapna. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podane w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonywania tynków zwykłych Wykonawca przystępujący do wykonania tynków zwykłych powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: mieszarki do zapraw, agregatu tynkarskiego, betoniarki wolnospadowej, pompy do zapraw, przenośnych zbiorników na wodę. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Transport cementu i wapna suchogaszonego powinien odbywać się zgodnie z normą BN-88/ Cement i wapno suchogaszone luzem naleŝy przewozić cementowozem, natomiast cement i wapno 4

5 suchogaszone workowane moŝna przewozić dowolnymi środkami transportu i w odpowiedni sposób zabezpieczone przed zawilgoceniem. Wapno gaszone w postaci ciasta wapiennego moŝna przewozić w skrzyniach lub pojemnikach stalowych. Kruszywa moŝna przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami i nadmiernym zawilgoceniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót podano w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt Warunki przystąpienia do robót Przed przystąpieniem do wykonywania robót tynkowych powinny być zakończone wszystkie roboty stanu surowego, roboty instalacyjne podtynkowe, zamurowane przebicia i bruzdy, osadzone ościeŝnice drzwiowe i okienne. Zaleca się przystąpienie do wykonywania tynków po okresie osiadania i skurczów murów tj. po upływie 4-6 miesięcy po zakończeniu stanu surowego. Tynki naleŝy wykonywać w temperaturze nie niŝszej niŝ +5 C pod warunkiem, Ŝe w ciągu doby nie nastąpi spadek poniŝej 0 C. W niŝszych temperaturach moŝna wykonywać tynki jedynie przy zastosowaniu odpowiednich środków zabezpieczających, zgodnie z Wytycznymi wykonywania robót budowlano-montaŝowych w okresie obniŝonych temperatur. Zaleca się chronić świeŝo wykonane tynki zewnętrzne w ciągu pierwszych dwóch dni przed nasłonecznieniem dłuŝszym niŝ dwie godziny dziennie. W okresie wysokich temperatur świeŝo wykonane tynki powinny być w czasie wiązania i twardnienia, tj. w ciągu 1 tygodnia, zwilŝane wodą Przygotowanie podłoŝa PodłoŜa tynków zwykłych powinny odpowiadać wymaganiom normy PN-70/B p Spoiny w murach ceglanych W ścianach przewidzianych do tynkowania nie naleŝy wypełniać zaprawą spoin przy zewnętrznych licach na głębokości 5-10 mm. Bezpośrednio przed tynkowaniem podłoŝe naleŝy oczyścić z kurzu szczotkami oraz usunąć plamy z rdzy i substancji tłustych. Plamy z substancji tłustych moŝna usunąć 10-proc. roztworem szarego mydła lub wypełniając je lampą benzynową. Nadmiernie suchą powierzchnię podłoŝa naleŝy zwilŝyć wodą Wykonywanie tynków zwykłych Przy wykonywaniu tynków zwykłych naleŝy przestrzegać zasad podanych w normie PN-70/B p Sposoby wykonania tynków zwykłych jedno- i wielowarstwowych powinny być zgodne z danymi określonymi w tabl. 4 normy PN-70/B Grubości tynków zwykłych w zaleŝności od ich kategorii oraz od rodzaju podłoŝa lub podkładu powinny być zgodne z normą PN-70/B Tynki zwykłe kategorii II i III naleŝą do odmian powszechnie stosowanych, wykonywanych w sposób standardowy Tynki zwykłe kategorii IV zalicza się do odmian doborowych Tynk trójwarstwowy powinien się składać z obrzutki, narzutu i gładzi. Narzut tynków wewnętrznych naleŝy wykonać według pasów i listew kierunkowych Gładź naleŝy nanosić po związaniu warstwy narzutu, lecz przed jej stwardnieniem. Podczas zacierania warstwa gładzi powinna być mocno dociskana do warstwy narzutu Do wykonania tynków naleŝy stosować zaprawy cementowo-wapienne: tynków nienaraŝonych na 5

6 zawilgocenie w proporcji 1:1:4, naraŝonych na zwilgocenie oraz w tynkach zewnętrznych w proporcji 1:1:2. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót tynkowych Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania cementu, wapna oraz kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inspektorowi nadzoru do akceptacji. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości cementu, wapna, wody oraz kruszywa określone w pkt. 2 niniejszej specyfikacji Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań zaprawy wytwarzanej na placu budowy, a w szczególności jej marki i konsystencji, powinny wynikać z normy PN-90/B Zaprawy budowlane zwykłe Wyniki badań materiałów i zaprawy powinny być wpisywane do dziennika budowy i akceptowane przez Inspektora nadzoru Badania w czasie odbioru robót Badania tynków zwykłych powinny być przeprowadzane w sposób podany w normie PN-70/B p i powinny umoŝliwić ocenę wszystkich wymagań, a w szczególności: zgodności z dokumentacją projektową i zmianami w dokumentacji powykonawczej, jakości zastosowanych materiałów i wyrobów, prawidłowości przygotowania podłoŝy, mrozoodporności tynków zewnętrznych, przyczepności tynków do podłoŝa, grubości tynku, wyglądu powierzchni tynku, prawidłowości wykonania powierzchni i krawędzi tynku, wykończenie tynku na naroŝach, stykach i szczelinach dylatacyjnych. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt Jednostka i zasady obmiarowania Powierzchnię tynków oblicza się w metrach kwadratowych jako iloczyn długości ścian w stanie surowym i wysokości mierzonej od podłoŝa lub warstwy wyrównawczej na stropie do spodu stropu. Powierzchnię pilastrów i słupów oblicza się w rozwinięciu tych elementów w stanie surowym. Powierzchnię tynków stropów płaskich oblicza się w metrach kwadratowych ich rzutu w świetle ścian surowych na płaszczyznę poziomą. Powierzchnię stropów Ŝebrowych i kasetonowych oblicza się w rozwinięciu według wymiarów w stanie surowym. Z powierzchni tynków nie potrąca się powierzchni nieotynkowanych, ciągnionych, obróbek kamiennych, kratek, drzwiczek i innych, jeŝeli kaŝda z nich jest mniejsza od 0,5 m Ilość tynków w m 2 określa się na podstawie projektu z uwzględnieniem zmian zaakceptowanych przez Inspektora nadzoru i sprawdzonych w naturze. 8. ODBIÓR ROBÓT 6

7 8.1. Ogólne zasady odbioru robót podano w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt Odbiór podłoŝa naleŝy przeprowadzić bezpośrednio przed przystąpieniem do robót tynkowych. JeŜeli odbiór podłoŝa odbywa się po dłuŝszym czasie od jego wykonania, naleŝy podłoŝe oczyścić i umyć wodą Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inspektora nadzoru, jeŝeli wszystkie pomiary i badania omówione w pkt. 6, dały pozytywne wyniki. JeŜeli chociaŝ jeden wynik badania daje wynik negatywny, tynk nie powinien być odebrany. W takim przypadku naleŝy przyjąć jedno z następujących rozwiązań: tynk poprawić i przedstawić do ponownego odbioru, jeŝeli odchylenia od wymagań nie zagraŝają bezpieczeństwu uŝytkowania i trwałości tynku, zaliczyć tynk do niŝszej kategorii, w przypadku, gdy nie są moŝliwe podane wyŝej rozwiązania, usunąć tynk i ponownie wykonać roboty tynkowe Odbiór tynków Ukształtowanie powierzchni, krawędzie, przecięcia powierzchni oraz kąty dwuścienne powinny być zgodne z dokumentacją projektową Dopuszczalne odchylenia powierzchni tynku od płaszczyzny i odchylenie krawędzi od linii prostej nie mogą być większe niŝ 3 mm i w liczbie nie większej niŝ 3 na całej długości kontrolnej dwumetrowej łaty. Odchylenie powierzchni i krawędzi od kierunku: pionowego nie mogą być większe niŝ 2 mm na 1 mb i ogółem nie więcej niŝ 4 mm w pomieszczeniu, poziomego nie mogą być większe niŝ 3 mm na 1 mb i ogółem nie więcej niŝ 6 mm na całej powierzchni między przegrodami pionowymi (ścianami, belkami itp.) Niedopuszczalne są następujące wady: wykwity w postaci nalotów roztworów soli wykrystalizowanych na powierzchni tynków przenikających z podłoŝa, pilśni itp., trwałe ślady zacieków na powierzchni, odstawanie, odparzenia i pęcherze wskutek niedostatecznej przyczepności tynku do podłoŝa Odbiór gotowych tynków powinien być potwierdzony protokołem, który powinien zawierać: ocenę wyników badań, wykaz wad i usterek ze wskazaniem moŝliwości ich usunięcia, stwierdzenia zgodności lub niezgodności wykonania z zamówieniem. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST Kod CPV Wymagania ogólne pkt Płaci się za wykonaną i odebraną ilość m 2 powierzchni tynku według ceny jednostkowej, która obejmuje: przygotowanie stanowiska roboczego, przygotowanie zaprawy, dostarczenie materiałów i sprzętu, obsługę sprzętu nieposiadającego etatowej obsługi, ustawienie i rozbiórkę rusztowań przenośnych umoŝliwiających wykonanie robót na wysokości do 4 m, przygotowanie podłoŝa, umocowanie i zdjęcie listew tynkarskich, 7

8 osiatkowanie bruzd, obsadzenie kratek wentylacyjnych i innych drobnych elementów, wykonanie tynków, reperacja tynków po dziurach i hakach, oczyszczenie miejsca pracy z resztek materiałów, likwidację stanowiska roboczego. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy PN-85/B PN-70/B PN-88/B PN-B-30020:1999 Wapno. PN-79/B PN-90/B Zaprawy budowlane. Badania cech fizycznych i wytrzymałościowych. Roboty tynkowe. Tynki zwykłe. Wymagania i badania przy odbiorze. Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw. Kruszywa mineralne. Piaski do zapraw budowlanych. Zaprawy budowlane zwykłe. PN-B-19701;1997 Cementy powszechnego uŝytku. PN-ISO-9000 (Seria 9000, 9001, 9002, 9003 i 9004) Normy dotyczące systemów zapewnienia jakości i zarządzanie systemami zapewnienia jakości Inne dokumenty i instrukcje Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych Część B Roboty wykończeniowe, zeszyt 1 Tynki, wydanie ITB 2003 rok. 11. WYTYCZNE PROJEKTOWANIA I WYKONYWANIA RUSZTOWAŃ Normy zalecają uwzględnienie obciąŝeń: od cięŝaru własnego rusztowania, uŝytkowych i od parcia wiatru. ObciąŜenia działające na konstrukcję naleŝy przyjmować w najbardziej niekorzystnym układzie w warunkach eksploatacji, postoju i poszczególnych fazach montaŝu lub demontaŝu. Obowiązują ogólne zasady określone w PN-B-02000:1982, PN-B-02001:1982 i PN-B-02003:1982. ObciąŜenia pionowe przy wymiarowaniu pomostów roboczych obejmują 4 wielkości, których wartości przedstawiono w tabeli 3.6.3/1. 1. ObciąŜenie uŝytkowe rozmieszczone równomiernie na całą powierzchnię pomostu. Jest to tzw. wielkość znamionowa rusztowania oznaczana numerem od 1 do ObciąŜenie rozmieszczone jest równomiernie na powierzchni 500 mm x 500 mm. Usytuowanie tego obciąŝenia naleŝy przyjmować w miejscu najbardziej niekorzystnym pod względem wytrzymałościowym. Jeśli obliczany element pomostu ma szerokość mniejszą niŝ 500 mm, to wartość obciąŝenia zmniejsza się w takiej samej proporcji, jednak nie moŝe ona wynieść mniej niŝ 1,50 kn. 3.ObciąŜenie rozmieszczone równomiernie na powierzchni 200 mm X 200 mm. ObciąŜenie o wartości 1,00 kn naleŝy przyjmować w obrębie powierzchni pomostu w miejscu najbardziej niekorzystnym pod względem wytrzymałościowym. 4.ObciąŜenie części powierzchni pomostu obciąŝenie o wartości określonej w tabeli 3.6.3/1, przypadające na pole powierzchni, przyjęte jako część całkowitej powierzchni pomostu A. Pole to naleŝy usytuować w miejscu najbardziej niekorzystnym pod względem wytrzymałościowym. Tabela 3.6.3/1. ObciąŜenie pionowe pomostow roboczych stalowych wg PN-M :1996 8

9 Numer wielkości znamionowej ObciąŜenie uŝytkowe kpa ObciąŜenie powierzchni kn ObciąŜenie powierzchni kn ObciąŜenie części powierzchni Wielkość Rozmiar obciąŝenia powierzchni kpa A 1. 0,75 1,50 1, ,50 1,50 1, ,00 1,50 1, ,00 1,50 1,00 5,00 0,4 A 5. 4,50 3,00 1,00 7,50 0,4 A 6. 6,00 3,00 1,00 10,00 0,5 A ObciąŜenie poziome naleŝy przyjmować zgodnie z PN-B-03220: ObciąŜenie parciem wiatru w czasie eksploatacji - naleŝy przyjmować ciśnienie prędkości wiatru200 N/m 2. ObciąŜenie parciem wiatru maksymalnym obciąŝenie naleŝy przyjmować zgodnie z PN-B :1977. ObciąŜenie rusztowań śniegiem i lodem moŝna pominąć. Obliczenia konstrukcji rusztowań naleŝy przeprowadzać, uwzględniając kombinacje obciąŝeń w warunkach: eksploatacji rusztowania, maksymalnego parcia wiatru oraz montaŝu lub demontaŝu rusztowania, jeŝeli dokonujący obliczeń uzna to za konieczne. 1.Kombinacja w warunkach eksploatacji rusztowania obejmuje: a) obciąŝenie rusztowania cięŝarem własnym, b) obciąŝenie uŝytkowe rozmieszczone równomiernie, działające na kondygnację pomostu przy której napręŝenia w konstrukcji będą maksymalne, c) 50% obciąŝenia uŝytkowego rozmieszczonego równomiernie, działającego na sąsiednią kondygnację pomostu powyŝej lub poniŝej, d) obciąŝenie parciem wiatru w czasie eksploatacji. W razie dopuszczenia jednoczesnej pracy na więcej niŝ jednej kondygnacji rusztowania schemat obciąŝenia uŝytkowego naleŝy dostosować do technologii uŝytkowania. 2.Kombinacja w warunkach parcia maksymalnego wiatru obejmuje: a) obciąŝenie rusztowania cięŝarem własnym, b) obciąŝenie uŝytkowe rozmieszczone równomiernie, w części zaleŝnej od wielkości znamionowej rusztowania.(dla 1 0%, dla 2 i 3, 50%, dla 4, 5 i 6 70%), działające na kondygnację pomostu, przy której napręŝenia w konstrukcji będą maksymalne, c) obciąŝenie parciem maksymalnego wiatru. Nośność podłoŝy gruntowych, na których jest montowane rusztowanie, nie moŝe być mniejsza niŝ 10 MPa. Nośność podłoŝy konstrukcyjnych naleŝy ustalać na podstawie obliczeń wytrzymałościowych. ObciąŜenie jednostkowe od konstrukcji rusztowania nie moŝe przekraczać wielkości obciąŝeń dopuszczalnych dla danej konstrukcji podłoŝa. JeŜeli podłoŝe nie spełnia warunków wytrzymałościowych, przed zmontowaniem rusztowania naleŝy wykonać wzmocnienie podłoŝa, co powinno być udokumentowane obliczeniami wytrzymałościowymi. Do posadowienia rusztowań naleŝy stosować podkłady. Wielkość podkładów naleŝy tak dobrać, aby dla podłoŝy gruntowych były spełnione wymagania wytrzymałościowe. Dla posadowienia rusztowania na podłoŝu gruntowym zamarzniętym naleŝy powierzchnię terenu uprzednio wyrównać warstwą. rozmarzniętego piasku. Niedopuszczalne jest ustawianie stojaków na podkładach popękanych i połamanych, na podkładach klinowych lub z cegieł. 9

10 Podkłady naleŝy układać na przygotowanym pod-łoŝu, prostopadle do ściany budowli w sposób zapewniający docisk do podłoŝa całą dolną płaszczyzną podkładu, przy czym czoło podkładu powinno być odsunięte o 5 cm od cokołu budowli. Dopuszcza się układanie podkładów równolegle do ściany budowli, ale tylko na podłoŝu konstrukcyjnym, gdy zachodzi konieczność przeniesienia obciąŝenia skupionego od stojaka na sąsiednie elementy konstrukcyjne podłoŝa. Przy sytuowaniu podkładów w terenie pochylonym, przy nachyleniu terenu wzdłuŝ rusztowania większym niŝ 6, naleŝy wykonać tarasy, których szerokość powinna wynosić co najmniej 0,8 m. Pas podłoŝa gruntowego powinien sięgać poza rząd zewnętrznych stojaków nie mniej niŝ 0,8 m. Wodę opadową z powierzchni podłoŝa naleŝy odprowadzać poza szerokość pasa. W tabeli 3.6.3/2 przedstawiono dopuszczalny rozstaw stojaków w zaleŝności od wielkości znamionowej. Tabela 3.6.3/2. Dopuszczalny rozstaw stojaków w rusztowaniach stalowych wg PN-M :1996 i PN-M :1996 Wysokość kaŝdej kondygnacji powinna wynosić 2 m, licząc od wierzchu pomostu do wierzchu pomostu następnej kondygnacji. Dopuszcza się stosowanie mniejszych wysokości kondygnacji, jednak nie mniejszych~ niŝ 1,80 m. Wysokość kondygnacji moŝe równieŝ być większa niŝ 2 m, jeŝeli wymagają tego względy eksploatacyjne, ale w Ŝadnym wypadku nie moŝe przekraczać wielkości 180-i, gdzie i oznacza promień bezwładności przekroju poprzecznego rury stojaka. Rusztowania, których wysokość przekracza czterokrotnie najmniejszy wymiar podstawy oraz rusztowania wyposaŝone w wysięgniki transportowe i daszki osłonowe muszą być kotwione niezaleŝnie od wyników obliczeń statycznych. Rusztowania naleŝy kotwić do ścian budowli lub budynku w sposób zapewniający statyczność i sztywność konstrukcji oraz umoŝliwiający przeniesienie sił zewnętrznych, działających na rusztowanie, jak np. siła bocznego parcia wiatru, mimośrodowe obciąŝenie statyczne, obciąŝenia dynamiczne spowodowane pracą ludzi, siły wywołane przez nierównomierne osiadanie konstrukcji. Liczbę zakotwień przypadającą na wycinek rusztowania naleŝy ustalać na podstawie obliczeń statycznych, przyjmując warunek, Ŝe wielkość siły odrywającej rusztowania (prostopadle do ściany) na 1 kotew nie moŝe przekraczać 250 dan. W przypadku gdy wynika to ze wskazań konstrukcyjnych, dopuszcza się przyjęcie większej wartości tej siły, jeŝeli zezwala na to wytrzymałość budynku lub budowli, do którego zakotwiczono rusztowanie. Zakotwienia naleŝy umieszczać symetrycznie na całej powierzchni rusztowania, przy czym odległość między kotwieniami w poziomie nie powinna przekraczać 4-5 m, a w pionie 4-6 m, tak aby na kaŝde

11 m2 rusztowania było zastosowane jedno zakotwienie. Wszelkie fragmenty rusztowań wystające poza naroŝniki obiektu budowlanego, które naraŝone są na działanie wiatru naleŝy kotwić dodatkowo, uwzględniając siły poziome parcia i ssania wiatru. Konstrukcja rusztowań przyściennych nie powinna wystawać poza najwyŝszą linię kotwień więcej niŝ 3 m, natomiast pomost roboczy nie moŝe być umieszczony wyŝej niŝ 1,50 m ponad tę linię. Norma PN-M :1996 podaje równieŝ warunki kotwienia i stabilizacji rusztowań wolnostojących Pomosty robocze i zabezpieczające powinny być dostosowane do obciąŝenia, a ich szerokość nie moŝe być mniejsza niŝ 0,9 m oraz powinny być wyposaŝone w balustrady określone przepisami BHP. W przypadku rusztowań ramowych przy wielkości znamionowej 1, 2 lub 3 szerokość pomostu moŝna zmniejszyć do 0,6 m. Pomosty układane z pojedynczych bali lub desek zaleca się opierać co najmniej na trzech poprzecznicach (leŝniach). Sztukowanie desek pomostowych moŝe być wykonane wyłącznie na poprzecznicach. Przy sztukowaniu na zakład długość zakładu z kaŝdej strony poprzecznicy powinna wynosić co najmniej 20 cm. Pomosty układane z płyt pomostowych prefabrykowanych powinny być układane na podłuŝnicach lub poprzecznicach. Deski i płyty pomostowe naleŝy układać tak, aby szczeliny nie przekraczały 15 mm. Pomosty robocze mogą być układane na całej wysokości rusztowania lub na części wysokości zaleŝnie od ustaleń instrukcji dla danego typu rusztowania lub dokumentacji technicznej. KaŜda konstrukcja rusztowania powinna mieć co najmniej dwa pomosty: pomost roboczy i pomost zabezpieczający, ułoŝony bezpośrednio na niŝszej kondygnacji. NajwyŜszy pomost roboczy rusztowania nie moŝe być ułoŝony niŝej niŝ 1,80 m, licząc od najwyŝszego miejsca pracy do poziomu pomostu. Piony komunikacyjne naleŝy wykonać jednocześnie ze wznoszeniem konstrukcji rusztowania wewnątrz siatki rusztowania lub jako oddzielne segmenty konstrukcji przylegające do zasadniczej konstrukcji rusztowania. Odległość między sąsiednimi pionami komunikacyjnymi nie moŝe przekraczać 40 m, natomiast odległość stanowiska pracy najbardziej oddalonego od środka pionu komunikacyjnego 20 m. Do transportu materiałów o masie nie większej niŝ 150 kg naleŝy wykonać w wyznaczonych miejscach transportowe wysięgniki transportowe wykonane z rur i przymocowane do rusztowania za pomocą złączy. Konstrukcja powinna przenieść obciąŝenie statyczne pionowe wynoszące 1,4 obciąŝenia nominalnego oraz obciąŝenie poziome spowodowane naciągiem liny. Stanowisko wciągarki lub człowieka ciągnącego linę przewieszoną przez zblocze powinno się znajdować w minimalnej odległości 4 m od pionowej osi zblocza. Wysięgnik transportowy powinien być dodatkowo zakotwiony w co najmniej dwóch miejscach. Odległość między wysięgnikami nie powinna być większa niŝ 30 m, a odległość od wysięgnika do bliŝszego końca rusztowania - 15 m. Wysokość od punktu zaczepienia zblocza do poziomu pomostu nie moŝe być mniejsza niŝ 1,60 m. W miejscach słuŝących do transportu materiałów poręcze pośrednie powinny być rozsunięte na odległość umoŝliwiającą wciągnięcie ładunku na pomost, ale nie więcej niŝ 0,8 m. Do transportu materiałów o masie powyŝej 150 kg naleŝy wykonać opisane w PN-M :1996 oddzielne wieŝe szybowe przylegające do konstrukcji rusztowania 12. BUDOWA I EKSPLOATACJA RUSZTOWAŃ KaŜde rusztowanie powinno posiadać dokumentację techniczną. Dokumentację tę stanowi instrukcja montaŝu i eksploatacji rusztowań opracowana przez producenta rusztowania lub projekt techniczny 11

12 sporządzony dla konkretnego przypadku nieobjętego instrukcją. Sporządzona przez producenta instrukcja montaŝu i eksploatacji rusztowania powinna zawierać: dane producenta, system rusztowania (ramowe, modułowe lub inne), zakres stosowania, dopuszczalne obciąŝenie uŝytkowe pomostów roboczych, dopuszczalne wysokości rusztowań, dla których nie ma konieczności wykonania projektu technicznego, dopuszczalne parcie wiatru, przy którym eksploatacja rusztowań jest moŝliwa bez wykonania dodatkowego projektu technicznego, sposób montaŝu i warunki eksploatacji urządzeń transportu pionowego, warunki montaŝu i demontaŝu rusztowania, sposób montaŝu, specyfikację elementów systemowych, wzór protokołu odbioru, zasady montaŝu, eksploatacji i demontaŝu rusztowania. Na rysunku 3.6.4/1 przedstawiono schemat działań i koniecznych dokumentów przy budowie, eksploatacji i demontaŝu rusztowania. Rys /1. Schemat działań i dokumentów przy eksploatacji rusztowania 1 -kaŝdorazowo naleŝy określić postać geometryczną rusztowania. W przypadku gdy załoŝony schemat rusztowania pokrywa się ze schematem zamieszczonym w instrukcji montaŝu i eksploatacji wydanej przez producenta, mamy do czynienia z rusztowaniem typowym. Wystarczy wtedy wykonać szkice. JeŜeli siatka konstrukcyjna rusztowania nie pokrywa się z zamieszczonymi w instrukcji schematami lub do montaŝu konieczne jest uŝycie elementów spoza systemu, naleŝy wykonać projekt techniczny rusztowania. 2 - montaŝ rusztowania naleŝy wykonywać według zasad zawartych w instrukcji montaŝu. 12

13 Najczęściej stosuje się instrukcję montaŝu i eksploatacji producenta, jednak w przypadku rusztowań o znacznym stopniu skomplikowania konieczne jest opracowanie instrukcji montaŝu dla konkretnego rusztowania. 3 -po zakończeniu montaŝu rusztowania wykonuje się jego przegląd przy udziale zamawiającego i przekazuje do eksploatacji. Wynikiem przeglądu jest protokół odbioru rusztowania. Rusztowanie nie moŝe być eksploatowane przed dokonaniem odbioru. Przegląd rusztowania przed odbiorem polega na: sprawdzeniu stanu podłoŝa badania podłoŝa, sprawdzeniu posadowienia rusztowania przez oględziny zewnętrzne, sprawdzeniu siatki konstrukcyjnej naleŝy sprawdzić wymiary zmontowanych rusztowań z uwzględnieniem dopuszczalnych odchyłek, sprawdzeniu stęŝeń poprzez oględziny zewnętrzne, sprawdzeniu zakotwień naleŝy przeprowadzić poprzez próby wyrywania kotew zgodnie z instrukcją montaŝu lub projektem technicznym rusztowania, sprawdzeniu pomostów roboczych i zabezpieczających przez oględziny zewnętrzne, sprawdzeniu komunikacji przez oględziny zewnętrzne, nośność wysięgników transportowych naleŝy sprawdzić pod obciąŝeniem, sprawdzeniu urządzeń piorunochronnych przez pomiar oporności, sprawdzeniu usytuowania względem linii energetycznych przez oględziny zewnętrzne i pomiar odległości, sprawdzeniu zabezpieczeń rusztowań przez oględziny zewnętrzne. Wpis w dzienniku budowy lub w protokole odbioru technicznego rusztowania określa w szczególności: uŝytkownika rusztowania, przeznaczenie rusztowania, wykonawcę montaŝu rusztowania z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu, dopuszczalne obciąŝenia pomostów i konstrukcji rusztowania, datę przekazania rusztowania do uŝytkowania, oporność uziomu, terminy kolejnych przeglądów rusztowania. 4 - po przekazaniu rusztowania do uŝytkowania eksploatacja powinna się odbywać zgodnie ze stosowną instrukcją. W trakcie eksploatacji rusztowanie podlega przeglądom. Przeglądy codzienne powinny być dokonywane przez osoby uŝytkujące rusztowanie, tj. pracowników pracujących na rusztowaniu. Przegląd codzienny polega na sprawdzeniu, czy: rusztowanie nie doznało uszkodzeń lub odkształceń, jest prawidłowo zakotwione, przewody elektryczne są dobrze izolowane i nie stykają się z konstrukcją rusztowania, stan powierzchni pomostów roboczych i komunikacyjnych jest właściwy. Przeglądy dekadowe powinny być wykonywane co 10 dni. Powinien je przeprowadzać konserwator rusztowań, maj ster lub kierownik budowy. Celem przeglądu dekadowego jest sprawdzenie, czy w całej konstrukcji rusztowania nie ma zmian, które mogą spowodować niebezpieczeństwo przy eksploatacji rusztowania. Przeglądy doraźne naleŝy przeprowadzać po silnym wietrze, opadach atmosferycznych oraz działaniu innych czynników, stwarzających zagroŝenie dla bezpieczeństwa wykonania prac, i po przerwach roboczych dłuŝszych niŝ 10 dni. Mogą być równieŝ zarządzone w kaŝdym terminie przez organ nadzoru budowlanego. Czynności sprawdzające są podobne jak w przeglądzie codziennym i dekadowym. Przegląd powinien być dokonywany przez kierownika budowy lub inną uprawnioną osobę. 13

14 DostrzeŜone usterki powinny być usunięte po kaŝdym przeglądzie przed przystąpieniem do pracy. Za wykonanie przeglądu odpowiedzialny jest kierownik budowy. Wyniki przeglądów dekadowych i doraźnych powinny być zapisane w dzienniku budowy przez osoby dokonujące przeglądów. 5 - po zgłoszeniu zakończenia uŝytkowania rusztowania, przed demontaŝem, naleŝy dokonać kontroli rusztowania i sporządzić protokół przekazania rusztowania do demontaŝu. 6 - demontaŝ rusztowania naleŝy wykonać według zasad zawartych w instrukcji demontaŝu rusztowania i uwag wynikających z kontroli stanu technicznego rusztowania dokonanej przed demontaŝem. 7 - kaŝdorazowo po demontaŝu rusztowania naleŝy dokonać oceny stanu technicznego wszystkich elementów rusztowania i sporządzić protokół pokontrolny. 13. BHP PRACY NA RUSZTOWANIACH Przepisy BHP dotyczące pracy na wysokości oraz na rusztowaniach określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401). Podstawową zasadą jest, Ŝe wykonawca przed przystąpieniem do wykonywania wszelkich robót budowlanych jest zobowiązany opracować instrukcję bezpiecznego ich wykonywania i zaznajomić z nią pracowników w zakresie wykonywanych przez nich robót. Rozporządzenie wprowadza następujące przepisy BHP odnośnie do rusztowań i ruchomych podestów roboczych. 1. Na rusztowaniu lub ruchomym podeście roboczym powinna być umieszczona tablica określająca: wykonawcę montaŝu rusztowania lub ruchomego podestu roboczego z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu, dopuszczalne obciąŝenia pomostów i konstrukcji rusztowania lub ruchomego podestu roboczego. 2. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny być wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. 3. Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny: posiadać pomost o powierzchni roboczej wystarczającej dla osób wykonujących roboty oraz do składowania narzędzi i niezbędnej ilości materiałów, posiadać stabilną konstrukcję dostosowaną do przeniesienia obciąŝeń, zapewniać bezpieczną komunikację i swobodny dostęp do stanowisk pracy, zapewniać moŝliwość wykonywania robót w pozycji niepowodującej nadmiernego wysiłku, posiadać balustradę, składającą się z deski krawęŝnikowej (bortnicy) o wysokości 0,15 m i poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości 1,1 m. Wolną przestrzeń między deską krawęŝnikową a poręczą wypełnia się w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości. W przypadku rusztowań systemowych dopuszcza się umiesz-czanie poręczy ochronnej na wysokości 1 m, posiadać piony komunikacyjne. 4. Odległość najbardziej oddalonego stanowiska pracy od pionu komunikacyjnego rusztowania nie powinna być większa niŝ 20 m, a między pionami nie większa niŝ 40 m. 5. Rusztowania naleŝy ustawiać na podłoŝu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze spadkiem umoŝliwiającym odpływ wód opadowych. 6. Liczbę i rozmieszczenie zakotwień rusztowania oraz wielkość siły kotwiącej naleŝy określić w projekcie rusztowania lub dokumentacji producenta. 7. Składowa pozioma jednego zamocowania rusztowania nie powinna być mniejsza niŝ 2,5 kn 14

15 8. Konstrukcja rusztowania nie powinna wystawać poza najwyŝej połoŝoną linię kotew więcej niŝ 3 m, a pomost roboczy umieszcza się nie wyŝej niŝ 1,5 m ponad tą linią. 9. W przypadku odsunięcia rusztowania od ściany ponad 0,2 m naleŝy stosować balustrady od strony tej ściany. 10. Udźwig urządzenia do transportu materiałów na wysięgnikach mocowanych do konstrukcji rusztowania nie moŝe przekraczać 1,5 kn. 11. Rusztowanie z elementów metalowych powinno być uziemione i posiadać instalację piorunochronną. 12. Usytuowanie rusztowania w obrębie ciągów komunikacyjnych wymaga zgody właściwych organów nadzorujących te ciągi oraz zastosowania wymaganych przez nie środków bezpieczeństwa. Środki bezpieczeństwa powinny być określone w projekcie organizacji ruchu. Rusztowania te powinny w szczególności posiadać: zabezpieczenia przed spadaniem przedmiotów z rusztowania, zabezpieczenie przechodniów przed moŝliwością powstania urazów oraz uszkodzeniem odzieŝy przez elementy konstrukcyjne rusztowania. 13. Rusztowania, usytuowane bezpośrednio przy drogach, ulicach oraz w miejscach przejazdów i przejść dla pieszych, powinny posiadać daszki ochronne i osłonę z siatek ochronnych. Stosowanie siatek ochronnych nie zwalnia z obowiązku stosowania balustrad. 14. Osoby dokonujące montaŝu i demontaŝu rusztowań są zobowiązane do stosowania urządzeń zabezpieczających przed upadkiem z wysokości. Przed montaŝem lub demontaŝem rusztowań naleŝy wyznaczyć i ogrodzić strefę niebezpieczną. 15. Równoczesne wykonywanie robót na róŝnych poziomach rusztowania jest dopuszczalne pod warunkiem zachowania wymaganych odstępów między stanowiskami pracy. Odległości bezpieczne wynoszą w poziomie co najmniej 5 m, a w pionie wynikają z zachowania co najmniej jednego szczelnego pomostu, nie licząc pomostu. na którym roboty są wykonywane. 16. MontaŜ, eksploatacja i demontaŝ rusztowań oraz ruchomych podestów roboczych, usytuowanych w sąsiedztwie napowietrznych linii elektroenergetycznych, są dopuszczalne, jeŝeli linie znaj -dują się poza strefą niebezpieczną. W innym przypadku przed rozpoczęciem robót napięcie w liniach napowietrznych powinno być wyłączone. Strefa niebezpieczna, licząc od skrajnych przewodów linii elektroenergetycznych, wynosi: 2 m dla linii NN, 5 m dla linii WN do 15 kv, 10 m dla linii WN do 30 kv, 15 m dla linii WN powyŝej 30 kv. 17. MontaŜ, eksploatacja i demontaŝ rusztowań i ruchomych podestów roboczych są zabronione: jeŝeli o zmroku nie zapewniono oświetlenia pozwalającego na dobrą widoczność, w czasie gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu oraz gołoledzi, w czasie burzy lub wiatru, o prędkości przekraczającej 10 m/s. 18. Pozostawianie materiałów i wyrobów na pomostach rusztowań i ruchomych podestów roboczych po zakończeniu pracy jest zabronione. 19. Zabronione jest równieŝ zrzucanie elementów demontowanych rusztowań i ruchomych podestów roboczych. 20. Wchodzenie i schodzenie osób na pomost ruchomego podestu roboczego jest dozwolone, jeŝeli pomost znajduje się w najniŝszym połoŝeniu lub w połoŝeniu przewidzianym do wchodzenia oraz jest wyposaŝony 15

16 w zabezpieczenia, zgodnie z instrukcją producenta. 21. Na pomoście ruchomego podestu roboczego nie powinno przebywać jednocześnie więcej osób niŝ przewiduje instrukcja producenta. 22. Wykonywanie gwałtownych ruchów, przechylanie się przez poręcze, gromadzenie wyrobów, materiałów i narzędzi po jednej stronie ruchomego podestu roboczego oraz opieranie się o ścianę obiektu budowlanego przez osoby znajdujące się na podeście jest zabronione. 23. Łączenie ze sobą dwóch sąsiednich ruchomych podestów roboczych oraz przechodzenie z jednego na drugi jest zabronione. 24. W czasie burzy i przy wietrze o prędkości więk-szej niŝ 10 mis pracę na ruchomym podeście roboczym naleŝy przerwać, a pomost podestu opuścić do najniŝszego połoŝenia i zabezpie-czyć przed przemieszczaniem. 25. W przypadku braku dopływu prądu elektrycz-nego przez dłuŝszy okres, znajdujący się w górze pomost ruchomego podestu roboczego naleŝy opuścić za pomocą ręcznego urządzenia. 26. Naprawa ruchomych podestów roboczych moŝe być dokonywana wyłącznie w ich naj-niŝszym połoŝeniu. 27. Droga przemieszczania rusztowań przejezdnych powinna być wyrównana, utwardzona, odwodniona, ajej spadek nie moŝe przekraczać 1%. 28. Rusztowania przejezdne powinny być zabezpieczone co najmniej w dwóch miejscach przed przypadkowym przemieszczeniem. 29. Przemieszczanie rusztowań przejezdnych, w przypadku gdy przebywają na nich ludzie, jest zabronione. 30. Pomosty robocze, wykonane z desek lub bali, powinny być dostosowane do zaprojektowanego obciąŝenia, szczelne i zabezpieczone przed zmianą połoŝenia. 31. Osoby korzystające z urządzeń krzesełkowych, drabin linowych lub ruchomych podestów roboczych powinny być dodatkowo zabezpieczone przed upadkiem z wysokości za pomocą prowadnicy pionowej, zamocowanej niezaleŝnie od lin nośnych drabiny, krzesełka lub podestu. Prowadnica pionowa powinna być naciągnięta w sposób umoŝliwiający przesuwanie w górę aparatu samohamującego. Prowadnica pionowa powinna być zabezpieczona przed odchylaniem się większym niŝ o 2 m. Urządzenia zabezpieczające przed odchylaniem się lin powinny umoŝliwiać przesuwanie się urządzenia samohamu-jącego. Długość linki bezpieczeństwa, łączącej szelki bezpieczeństwa z aparatem samohamującym, nie powinna przekraczać 0,5 m. Literatura 1. Materiały informacyjne Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Firm Rusztowaniowych. 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401). 3. Technologia robót budowlanych. Red. Łenkiewicz W. PWN, Warszawa