Konserwacja zabytków i renowacja starego budownictwa

Transkrypt

1 Konserwacja zabytków i renowacja starego budownictwa

2 Informacje techniczne, dane, zdjęcia i rysunki, zawarte w niniejszej broszurze, należy traktować jedynie jako materiał poglądowy, przedstawiający podstawowe informacje i zasady funkcjonowania. Wykonawca / klient zobowiązany jest sprawdzić na własną odpowiedzialność kompletność produktów i systemów oraz możliwość ich zastosowania dla danego obiektu. Prace uzupełniające zostały przedstawione jedynie schematycznie. Przedstawione założenia i dane muszą być skonfrontowane z danymi warunkami obiektowymi i w żadnym wypadku nie stanowią one planu działań inwestycyjnych ani montażowych. Należy bezwzględnie przestrzegać założeń i wytycznych zawartych w instrukcjach technicznych produktów, opisach systemów i dopuszczeniach.

3 Spis treści Izolacje i uszczelnienia przeciwwodne 6 Izolacje pionowe 8 Izolacje poziome 10 Tynki renowacyjne WTA Przygotowanie podłoża 14 Przygotowanie i konserwacja podłoża 16 Grunty wzmacniające i pośrednie Materiały wiążące 20 Wapno hydrauliczne 21 Cement pucolanowy Zaprawy do renowacji zabytkowych murów 24 Murowanie, spoinowanie i reprofilacja Tynki i farby elewacyjne 28 Tynki podkładowe i wyrównawcze 30 Zaprawy sztukatorskie 31 Elementy architektoniczne StoDeco 32 Tynki nawierzchniowe i dekoracyjne 34 Farby krzemianowe i krzemoorganiczne 36 Farby specjalne Systemy ociepleniowe i farby do wnętrz 40 Farby dekoracyjne 41 Farby specjalne 42 Systemy ocieplania wnętrz 44 Indeks Spis treści 3

4 Izolacje i uszczelnienia przeciwwodne Woda - najważniejszy element życia, paradoksalnie dla budynku może stanowić największe niebezpieczeństwo. Skutki zawilgocenia budynków są bardzo różne, zawsze jednak niosą ze sobą określone zniszczenia jak np. zmniejszenie wytrzymałości, obniżenie termoizolacyjności muru, pogorszenie mikroklimatu, rozwój zniszczeń biologicznych, fizycznych i chemicznych substancji budowlanej, czy wreszcie znaczne pogorszenie walorów estetycznych budynku. Przyczyn zawilgocenia murów tak jak i skutków, jest bardzo wiele, ale można wyróżnić generalnie kilka podstawowych: kapilarne podciąganie wody, sorpcja wilgoci, czyli zdolność pochłaniania pary wodnej i działanie wody zewnętrznej. W większości tych problemów zasadniczą rolę odgrywa więc wykonanie skutecznych barier przeciwwilgociowych oraz późniejsza naprawa ścian, tynków i pokryć wierzchnich, z użyciem materiałów tolerujących podwyższoną wilgotność i niejednokrotnie obecność soli budowlanych w podłożu. W ofercie Sto-ispo znajduje się kompletny zestaw materiałów potrzebnych do zabezpieczenia przeciwwodnego budynków. Spełnia on aktualne wytyczne budowlanokonserwatorskie, zawierając materiały i systemy powszechnie uznane (np. szerokoporowe tynki renowacyjne WTA) jak i rozwiązania własne, które w praktyce są krokiem naprzód w technologii renowacji budynków. 4 Izolacje i uszczelnienia przeciwwodne

5 5

6 Izolacje pionowe W przeszłości doskonale zdawano sobie sprawę z problemów, jakie niesie ze sobą zawilgocenie budynku przez przesiąkanie wody z gruntu. Właśnie dlatego ogromną większość budynków stawiano na kamiennych ławach fundamentowych; kamienie wraz z modyfikowanymi zaprawami w części podziemnej stanowiły również formę izolacji pionowej. Niestety, postępujące przez lata zmiany ukształtowania terenu - często podniesienie jego poziomu (np. budowa ulic i nowych nawierzchni), a także zwykła korozja materiałów budowlanych sprawiły, że dawne izolacje przestały pełnić swoją funkcję. Tak jest w prawie wszystkich przypadkach budynków miejskich. Najważniejszym wówczas zabiegiem chroniącym budynek staje się ułożenie nowej izolacji pionowej. System StoMurisol oferuje zestaw najwyższej jakości sprawdzonych w praktyce produktów zarówno do izolacji mineralnej (sztywnej i elastycznej) jak i bitumicznej (jednoi dwukomponentowej) o najwyższej elastyczności przekrywających rysy, do ścian narażonych na działanie wód gruntowych i wody pod ciśnieniem. Mur ceglany Tynk wyrównawczy Izolacja pionowa bitumiczna Warstwa ochronna lub mineralna Schemat izolacji pionowej w systemie StoMurisol Izolacje pionowe zestawienie Produkt StoMurisol BD 2K StoMurisol BD 1K StoCrete ES StoFlexyl zastosowanie szczególnie zalecane Powierzchnie poziome Powierzchnie w gruncie Fundamenty, posadzki piwnic Wilgoć gruntowa Woda nie wywierająca ciśnienia zastosowanie zalecane Izolacje pionowe zestawienie produktów w zależności od rodzaju podłoża Powierzchnie poziome Powierzchnie pionowe Beton / jastrych Beton Produkt Wilgoć gruntowa Woda nie wywierająca cisnienia Woda pod ciśnieniem / na zewnątrz Woda pod ciśnieniem / wewnątrz Wilgoć gruntowa Woda nie wywierająca ciśnienia StoMurisol BD 2K StoMurisol BD 1K StoCrete ES StoFlexyl zastosowanie szczególnie zalecane zastosowanie zalecane 6 Izolacje pionowe

7 Izolacje pionowe - charakterystyka produktów Produkt Materiał wiążący Rozcieńczalnik Izolacja jednokomponentowa Izolacja dwukomponentowa Elastyczność powłoki Opakowanie StoMurisol BD 1K bitum woda wiadro 30 l StoMurisol BD 2K bitum woda wiadro 30 l StoCrete ES cement/dyspersja woda worek/wiadro 10 kg/10 kg StoFlexyl dyspersja woda wiadro 18 kg bardzo dobre własności i zastosowanie dobre własności i zastosowanie produktów w zależności od zastosowania Powierzchnie pionowe Uszczelnienia międzywarstwowe Powierzchnie w gruncie Powierzchnie wewnętrzne Tarasy, balkony Pomieszczenia mokre Ściany piwniczne Zbiornik wody <5m Zbiornik wody pitnej <5m Woda pod ciśnieniem Woda nie wywierająca ciśnienia Woda nie wywierająca ciśnienia Wilgoć gruntowa Woda nie wywierająca ciśnienia Woda pod ciśnieniem Woda pod ciśnieniem Woda pod ciśnieniem Cegła ceramiczna Tynki cementowe III kat Woda pod ciśnieniem/ na zewnątrz Woda pod ciśnieniem/ wewnątrz Wilgoć gruntowa Woda nie wywierająca ciśnienia Woda pod ciśnieniem Wilgoć gruntowa Woda nie wywierająca ciśnienia Woda pod ciśnieniem Izolacje pionowe 7

8 Izolacje poziome Podziemne części budynków, stale stykające się z gruntem, są bezpośrednio narażone na dostęp wody. Porowate materiały budowlane, z których powstawały dawne budynki bardzo łatwo chłoną wodę, która wraz z rozpuszczonymi solami dokonuje ogromnych szkód. Historyczne ławy fundamentowe po latach nie spełniają często już swojej roli, dlatego konieczne jest wówczas wykonanie nowej izolacji poziomej. Technika i rodzaj materiału izolacyjnego w przypadku budynków zabytkowych są szczególnie ważne, ponieważ mamy najczęściej do czynienia z niejednorodnym i mocno zawilgoconym materiałem. Ponadto ingerencja w zabytkowy materiał musi być ograniczona do minimum. Dlatego zwykle należy wykluczyć izolacje mechaniczne np. przez podcinanie budynku. Najlepszym i najskuteczniejszym sposobem jest zastosowanie w takich przypadkach barier wprowadzanych na drodze iniekcyjnej. Dobór odpowiedniego środka iniekcyjnego w połączeniu z właściwą techniką wprowadzania może być jedyną skuteczną metodą wykonania szczelnej i trwałej izolacji poziomej. Produkt StoMurisol Micro to stężona mikroemulsja silikonowa spełniająca wymogi Instrukcji WTA , rozcieńczana czystą wodą w zależności od stopnia zawilgocenia i chłonności muru. Jedna z najbardziej istotnych zalet systemu StoMurisol wynika właśnie z właściwości mikroemulsji silikonowej. Substancja ta nie zamyka całkowicie kapilar muru, a jedynie powleka ich wewnętrzne powierzchnie, nadając im bardzo wysoką wartość napięcia powierzchniowego, dzięki czemu nie są zwilżalne. Podciąganie kapilarne wody w tak zabezpieczonej strukturze staje się niemożliwe. Ponadto StoMurisol Micro doskonale penetruje w wilgotnym murze bez konieczności dodatkowego osuszania, co jest niezwykle ważne, ponieważ izolacje zakładane są przecież najczęściej na obiektach już zawilgoconych! Większość preparatów uszczelnia kapilary zmniejszając również dufyzję pary wodnej StoMurisol Micro uniemożliwia podciąganie wody, ale zostawia kapilary otwarte Główne przyczyny zawilgoceń budynku: 1. Woda rozbryzgowa 2. Woda deszczowa 3. Woda powierzchniowa 4. Przesiąkanie poprzeczne 5. Wilgoć podciągana kapilarnie 6. Kondensacja pary wodnej 7. Wilgoć higroskopijna 8 Izolacje poziome

9 Technika StoMurisol-Impulssystem rozwiązuje bardzo ważny problem techniki iniekcji, czyli wprowadzania środka w mur. Praktyka pokazuje, iż środki wprowadzane ręcznie - grawitacyjnie nie wykonują całkowicie swojego zadania. Przy takiej metodzie, bariera może np. utworzyć się tylko częściowo. StoMurisol-Impulssystem pozwala w pełni kontrolować wprowadzanie mikroemulsji pod ciśnieniem, w postaci impulsów, w regulowanych odstępach czasu. Dzięki temu mur zależnie od chłonności zapełniany jest stopniowo, aż do wytworzenia pełnej bariery poziomej. Ponadto, specjalna lanca umożliwia wprowadzanie preparatu na całej szerokości otworu, a nie tylko na jego początku, jak w przypadku stosowania tzw. pakerów. System StoMurisol został oceniony przez Politechnikę Wrocławską jako najskuteczniejszy na rynku. Iniekcja mikroemulsji StoMurisol Micro; perforowane lance wprowadza się pod kątem w odstępach 8-10 cm, pozostawiając 5 cm przekroju muru, dają one możliwość jednostronnej iniekcji nawet do 120 cm. Przekrój lancy iniekcyjnej, specjalny, ruchomy wentyl zapobiega zawracaniu iniektu. System StoMurisol został pozytywnie zaopiniowany przez Politechnikę Wrocławską. Preparat StoMurisol Micro wytwarza wysokohydrofobową przeponę. StoMurisol-Impulssystem umożliwia wprowadzenie preparatu w 64 otwory jednocześnie. Izolacja pozioma - charakterystyka produktu Właściwości Typ obciążenia wodnego StoMurisol Micro stężona mikroemulsja silikonowa Zdolność penetracji Iniekcja w środowisku wilgotnym Produkt Spoiwo Rozcieńczalnik Hydrofobowość Paroprzepuszczalność Opakowanie woda kanister 20 l Podciąganie kapilarne Napór wody pod ciśnieniem bardzo dobre własności i zastosowanie własności i zastosowanie ograniczone Izolacje poziome 9

10 Tynki renowacyjne WTA Sole towarzyszą budynkom praktycznie zawsze: powstają na drodze chemicznej i biologicznej korozji kamieni pochodzą z zanieczyszczeń atmosfery i pyłów są transportowane z gleby przez wodę znajdują się w większości materiałów budowlanych i często wprowadzane są przez nieodpowiednie działania renowacyjne Najczęściej są to: chlorki wprowadzane np. w okresach zimowych do usuwania śniegu siarczany powstające w wyniku reakcji kwaśnych deszczy z materiałami budowlanymi azotany pochodzące najczęściej z rozkładu biologicznego, fekalii, itp. Dopiero jednak w połączeniu z wodą sole stanowią jedno z najpowszechniejszych i najgroźniejszych zjawisk niszczących budynki. Mechanizm działania soli rozpuszczalnych w wodzie polega głównie na krystalizacji i powiększaniu objętości kryształów w porach. Ciśnienie, które towarzyszy krystalizacji jest na tyle wysokie, że zniszczeniu może ulec nawet beton. Proces krystalizacji odbywa się zawsze podczas wysychania muru. Woda odparowując przemieszcza się w kierunku powierzchni wraz z rozpuszczonymi w niej solami (migracja soli), które po zwiększeniu stężenia krystalizują właśnie w porach powierzchniowych, lub na samej powierzchni muru. Efektem tego działania są rozmaite, zależnie od warunków - plamy, wykwity, puszyste naloty itp. Charakterystyczną cechą soli jest ich higroskopijność, przez co w dalszym ciągu są rozpuszczane i przemieszczają się z wodą, a następnie ponownie krystalizują. Problem będzie istniał niestety zawsze, ponieważ niemożliwe jest zapewnienie stałych warunków wilgotnościowych obiektom zewnętrznym. Dziedziniec Zamku w Pieskowej Skale - renowacja tynków przyziemia przy użyciu wypraw WTA Tynki renowacyjne WTA Produkt Wstępna obrzutka Tynk podkładowo / wyrównawczy StoMurisol VS StoMurisol GP StoMurisol SP Pomimo wykonanej izolacji poziomej nadal obecne sole budowlane w murze spowodowały zniszczenie zwykłych tynków naprawczych StoMurisol SP weiss bardzo dobre własności i zastosowanie 10 Tynki renowacyjne WTA

11 Wykonane izolacje poziome oraz pionowe usuwają w większości przyczyny dostępu soli. Jednak w przypadku budynków zabytkowych, które przez wiele lat ulegały stopniowemu niszczeniu, w dalszym ciągu pozostaje problem wprowadzonych wcześniej soli oraz istniejącego zawilgocenia w murze. Osuszanie murów jest niezwykle praco- i czasochłonne, a w przypadku dużych ścian w praktyce nieosiągalne. Może to uniemożliwić dalsze etapy renowacji jak wykonanie nowych wypraw tynkarskich. Tradycyjnie stosowane, nawet najmocniejsze tynki naprawcze mają zbyt małą porowatość i zbyt niską dyfuzyjność. Wzbierająca i nieodprowadzana wilgoć, a także krystalizujące sole szybko spowodują zniszczenie nowego naprawczego tynku. Już od wielu lat rozwiązaniem tego problemu jest stosowanie szerokoporych tynków renowacyjnych WTA. Stanowią one bardzo dobrze oddychający kompres, który pozwala na stopniową dyfuzję pary wodnej z zawilgoconego muru, bez widocznych oznak na powierzchni. Sole krystalizują w wielkich porach tynku i dlatego nie następuje jego zniszczenie. Ostatnia warstwa systemu jest hydrofobowa, dzięki czemu pozostaje wolną od migracji soli z wewnątrz i odporną na warunki atmosferyczne z zewnątrz. Kapilarnie przemieszczająca się w murze wilgoć wraz z rozpuszczonymi solami napotyka na swej drodze tynk renowacyjny. Tu penetruje tylko na niewielką głębokość (max. 5 mm). Dalej następuje już jedynie odparowywanie, a sole krystalizują wewnątrz tynku bez szkód dla budynku. Sole budowlane mogą bardzo łatwo zniszczyć tynki o zbyt niskiej porowatości. Tylko tynki posiadające certyfikat WTA dają gwarancję skutecznej renowacji podłoży zawierających związki soli. Krystalizacja soli w porach tynku renowacyjnego zestawienie produktów Tynk renowacyjny Kapilane podciąganie wody Paroprzepuszczalność Porowatość Odporność na sole budowlane Kolor Opakowanie szary worek 25 kg szary worek 25 kg szary worek 25 kg biały worek 25 kg dobre własności i zastosowanie własności i zastosowanie ograniczone Tynki renowacyjne WTA 11

12 Przygotowanie podłoża Konserwacja podłoża, jakim jest np. mur, ściana, stary tynk przed naniesieniem kolejnych warstw nawierzchniowych (farb, czy wypraw końcowych) jest chyba najważniejszym zabiegiem nie tylko na historycznej elewacji. Od prawidłowo wykonanych prac zabezpieczających i renowacyjnych zależy bowiem trwałość wszystkich warstw nawierzchniowych. Niedostatecznie wzmocniony tynk lub mur ceglany spowoduje złuszczenie farby lub rozwarstwienie tynku Pozostawione na elewacji brud czy mikroorganizmy również nie będą nośnym podłożem pod kolejne warstwy Niezabezpieczone ściany przed wnikaniem wody będą znacznie szybciej ulegały degradacji W ofercie Sto-ispo znajdują się wszystkie niezbędne preparaty konieczne do prac zabezpieczających i wzmacniających podłoże. Spełniają one najwyższe wymagania budowlano-konserwatorskie, a dzięki profesjonalnemu serwisowi łatwy będzie wybór środka, zależnie od wymagań obiektu. 12 Przygotowanie podłoża

13 13

14 Przygotowanie i konserwacja podłoża Stare, zabytkowe podłoża bardzo często są narażone na działanie różnego rodzaju czynników niszczących. Bezpośredni kontakt z wodą opadową, problemy konstrukcyjne, zabrudzenia, a nawet niewłaściwie dobrane wtórne powłoki zakładane na przestrzeni wielu lat, powodują stopniową degradację muru, ściany czy np. tynku. Prace renowacyjne prowadzone bezpośrednio na takim podłożu muszą zatem z jednej strony likwidować przyczyny zniszczeń, a z drugiej zabezpieczać ściany przed ponownym wpływem szkodliwych czynników. Program Sto-ispo uwzględniając ten problem oferuje kilka specjalnych preparatów renowacyjnych stosowanych w najważniejszych obszarach prac remontowych: dezynfekcja podłoża usuwanie starych powłok dyspersyjnych hydrofobizacja neutralizacja rys konstrukcyjnych Rysy konstrukcyjne na zabytkowej elewacji. Przy wypełnianiu ich trwale elastycznym materiałem Sto Rissfuller fein rysa staje się fugą dylatacyjną. Preparaty do konserwacji podłoża Właściwości Produkt Rozcieńczalnik Głęboko penetrujący StoPrim Fungal Sto-Fassadenabbeizer Fassadenschutz BS 290 Sto-Rissfuller fein woda woda organiczny woda Dzięki zastosowaniu hydrofobowych gruntów podłoże staje się łatwozmywalne bardzo dobre własności i zastosowanie 14 Przygotowanie i konserwacja podłoża

15 Najbardziej typowe zniszczenia podłoży: złuszczenia farb i tynków, grzyby oraz glony na kamieniu i cegle zestawienie produktów Przeznaczenie Podłoże Opakowanie Hydrofobizacja Wypełnianie rys konstrukcyjnych Dezynfekcja biologiczna Usuwanie powłok dyspersyjnych Tynk wap./ cem. Beton Cegła/kamień Powłoki dyspersyjne Gips kanister 10 l wiadro 10 kg kanister 10 l wiadro 8 kg własności i zastosowanie ograniczone Przygotowanie i konserwacja podłoża 15

16 Grunty wzmacniające i pośrednie Podłoża, z jakimi mamy do czynienia przy elewacjach zabytkowych, są prawie zawsze zróżnicowane i niejednorodne. W większości przypadków są osłabione i posiadają dużą chłonność. Bezpośrednie malowanie czy tynkowanie na takim podłożu, nawet przy użyciu wysokiej jakości materiału, może spowodować przebarwienia, rozwój grzybów czy glonów, a nawet złuszczenie wierzchniej powłoki. Odpowiednie zagruntowanie nadaje zatem podłożu optymalne własności konsolidacji z warstwą nawierzchniową tynku lub farby, dzięki czemu następuje jej trwałe zespolenie z podłożem. Preparaty gruntujące Sto-ispo to cała gama środków dopasowanych do różnego typu podłoży i zgodnych z typem wierzchniej powłoki. Najważniejsze cechy i zadania gruntów to: regulacja chłonności podłoża, wzmocnienie powierzchni, likwidacja ognisk korozji biologicznej, poprawienie przyczepności powłoki końcowej. Dzięki spełnieniu tych warunków właściwie dobrane preparaty Stoispo w istotny sposób wpływają na trwałość wykonywanych kolejno warstw. StoPrim Micro - grunt wzmacniająco-hydrofobizujący Preparaty wzmacniające i pośrednie Właściwości Produkt Rozcieńczalnik Pigmentowanie Hydrofobowość StoPrim Micro woda StoPrim Grundex StoPrim Silikat Sto-HydroGrund StoPlex W rozp org. woda woda woda StoPrep Miral woda StoPrep Contact woda StoPutzgrund woda StoPrep Miral - po nałożeniu na dekoracje może być później szlifowany; dzięki temu wypełnione zostają tylko rysy bardzo dobre własności własności ograniczone 16 Grunty wzmacniające i pośrednie

17 Charakterystyczne przykłady podłoży wymagających wzmocnienia zestawienie produktów Przeznaczenie Podłoże Głęboka penetracja Opakowanie Wzmacnianie Regulacja nasiąkliwości Polepszenie przyczepności Przekrywanie rys skurczowych Tynk wapienno/ cementowy Beton Cegła/ kamień Powłoki dyspersyjne Gips kanister 2 l kanister 10 l kanister 10 l kanister 10 l kanister 10 l wiadro 25 kg wiadro 25 kg wiadro 25 kg Grunty wzmacniające i pośrednie 17

18 Materiały wiążące Wapno najstarsze mineralne spoiwo budowlane, jest dzisiaj jednocześnie powszechnie uważane za najważniejsze do prac renowacyjnych. Jednakże już w przeszłości, budowniczowie zdawali sobie sprawę z wielu ograniczeń stosowania tego typu zapraw. Klasyczna zaprawa wapienna jest bowiem materiałem wiążącym tylko powietrznie, a zatem ma znikomą wytrzymałość i wodoodporność. Z tym samym problemem borykali się bodajże najlepsi budowniczowie inżynieryjni w historii Starożytni Rzymianie. I to oni, jako pierwsi wynaleźli beton, czyli zaprawę hydrauliczną dodając do wapna mielony tuf wulkaniczny (zastygłą lawę). W ten sposób uzyskano bardzo odporne, wysoko-porowate i wytrzymałe spoiwo zdolne wiązać pod wodą. Dzięki temu przełomowemu odkryciu Rzymianie mogli pozostawić po sobie tak wspaniałe budowle jak Colosseum, Panteon czy dziesiątki akweduktów i słynnych dróg rzymskich. Złoża tufu wulkanicznego znajdują się m.in. w Grecji (ziemia santoryńska), we Włoszech (pucolana z okolic wysp Potuoli) i trassy w Niemczech. Obecnie jedynie trass jest wydobywany na skalę przemysłową. W dzisiejszych czasach niezwykłe cechy materiałów wiążących opartych na zaprawach z trassem są przydatne szczególnie przy konserwacji zabytków. Historyczne spoiwa z trassem Sto-ispo pozwalają na samodzielne przygotowanie zapraw na placu budowy o bardzo różnych cechach fizyko-mechanicznych dzięki czemu konserwator-wykonawca może odpowiednio dla obiektu wykonać zaprawę do murowania, fugowania, kitowania, tynkowania czy układania kamieni naturalnych. 18 Materiały wiążące

19 19

20 Wapno hydrauliczne Zaprawy, czy spoiwa wiążące do konserwacji zabytków powinny przede wszystkim spełniać wymogi historycznego podłoża. Muszą też jednak uwzględniać współczesne uwarunkowania środowiska, aby zagwarantować trwałość prac. Tradycyjnie wykorzystywane na wielu budowach wapna powietrznie wiążące jak wapno hydratyzowane, czy nawet dołowane są bardzo słabe mechanicznie, i zupełnie nieodporne na zewnętrzne warunki. Wysoki skurcz, powodowanie wykwitów i zabieleń, podatność na wypłukiwanie, czy wietrzenie w stosunkowo krótkim czasie, to dość powszechne skutki stosowania takich zapraw na zewnątrz. Dodatek cementu portlandzkiego do wapna co prawda zwiększy jego wytrzymałość, może niestety jednocześnie wprowadzić do zaprawy sole rozpuszczalne bądź też dodatkowo całkowicie zmienić porowatość zaprawy doprowadzając często do rozsadzania oryginalnych warstw cegieł czy zapraw. Hydrauliczne wapno Sto-ispo zawierające ok. 55% trassu to znakomite spoiwo zarówno dla wypraw tynkarskich, jak i zapraw murarskich lub fugowych. Zaprawy oparte na wapnie z trassem Sto-ispo: są bardzo odporne na agresywne środowisko zewnętrzne, posiadają bardzo mały skurcz prawie 4-krotnie mniejszy od tradycyjnych zapraw wapiennocementowych, silnie wiążą wapno, co zapobiega powstawaniu wykwitów, są wysokoporowate i elastyczne, mają wysoką paroprzepuszczalność, zachowują szybki transport wody, są sprawdzone od ponad 2000 lat! Zaprawy czysto-wapienne łatwo ulegają degradacji. Zbyt silne zaprawy cementowe powodują zniszczenia cegieł. Zaprawy na wapnie trassowym pozwalają na trwałą renowację murów ceglanych Materiały wiążące Właściwości Produkt Rodzaj produktu Szybki transport wody Niski skurcz StoTrass Kalk wapno hydrauliczne Wapno z trassem jest znakomitym spoiwem dla tynków na zabytkowe podłoża StoTrass Zement cement pucolanowy bardzo dobre własności i zastosowanie 20 Wapno hydrauliczne

21 Cement pucolanowy Cementy w konserwacji zabytków stosuje się niezwykle rzadko lub wręcz zakazuje ich używania. W wielu przypadkach jest to uzasadnione wprowadzanie soli rozpuszczalnych, zmiana porowatości w stosunku do pierwotnej, zachowanej zaprawy, zbyt duża wytrzymałość to częste przyczyny zniszczeń na elewacjach gdzie zastosowano tego typu materiał. Jednak nawet przy pracach renowacyjnych są miejsca, gdzie wymagana jest wyjątkowo duża wytrzymałość czy zwiększona odporność np. tarasy, szczelne zaprawy wyrównawcze pod ziemią, posadzki, uzupełnienia detalu kamiennego, a także coraz częściej poddawany konserwacji beton. Nawet jednak wówczas stosowany cement musi posiadać odpowiednie cechy, szczególnie, gdy następuje kontakt ze starą zaprawą czy murem. Szybkowiążący cement wysokiej marki StoTrass Zement zawierający ok. 45% trassu do doskonałe spoiwo spełniające oba te warunki. Nadaje się dzięki temu do przygotowania zaprawy do odlewów, układania wrażliwych na przebarwienia kamieni naturalnych czy bruku lub do przygotowania wylewek betonowych. StoTrass Zement: jest niskoalkaliczny nie zawiera szkodliwych związków soli jest szybkowiążący posiada wysoką wytrzymałość końcową klasy 50 dzięki czemu można zdecydowanie zwiększyć ilość kruszywa w zaprawie posiada znacznie mniejszy skurcz dzięki zawartości trassu zapobiega powstawaniu wykwitów wapiennych StoTrass Zement - szeroki wachlarz zastosowania: zaprawy do odlewów, układanie kamienia i płytek, renowacja betonu zestawienie produktów Przeznaczenie Szybkie wiązanie Zapobieganie wykwitom Odporność na kwaśne środowisko Opakowanie Tynk Spoiny Kity Zaprawa murarska Zaprawa do kamieni i bruku Beton worek 25 kg worek 25 kg własności i zastosowanie ograniczone Cement pucolanowy 21

22 Zaprawy do renowacji zabytkowych murów Licowe mury są chyba najbardziej narażonymi na wpływ warunków atmosferycznych. Dlatego też tak ważny jest dobór odpowiednich zapraw podczas ich renowacji. Zaprawy renowacyjne muszą bowiem z jednej strony uwzględniać właściwości i cechy zachowanych oryginalnych materiałów, a z drugiej zagwarantować trwałość, opierając się jednocześnie wpływowi rozmaitych obciążeń zewnętrznych. Podczas renowacji ceglanych bądź kamiennych elewacji mamy ponadto do czynienia z różnorodnym zakresem robót, począwszy od iniekcji szczelin przez rekonstrukcję lica cegieł aż do spoinowania. Bardzo ważne jest zatem, aby przy tych konkretnych zadaniach stosować różne zaprawy zależnie od typu obciążenia, nawet w ramach jednego typu prac. Inne cechy mechaniczne i kapilarne muszą posiadać spoiny do lica cegieł, a zupełnie inne spoiny i zaprawy na koronach. Wreszcie konserwacja lica ceglanego to także aranżacja estetyczna najczęściej dużych powierzchni, stąd niezwykle istotny jest odpowiedni dobór kolorystyki i faktury widocznych zapraw spoinowych lub uzupełnień cegieł. Wszystkie te uwarunkowania spełnia kompletny program zapraw Sto-ispo opartych na spoiwach zawierających trass, którego historia sięga czasów Starożytnych Rzymian. Dzięki temu zaprawy Sto-ispo do renowacji murów pozostając w zgodzie z pierwotnie używanymi materiałami są bardzo odpornymi na kwaśne środowisko współczesne. Zaprawy renowacyjne Sto-ispo nie tylko uwzględniają wszystkie najważniejsze zakresy prac, ale również mogą być przygotowywane specjalnie dla obiektu przy uwzględnieniu jego specyficznych wymogów fizykochemicznych oraz estetycznych takich jak kolorystyka czy frakcja kruszyw zapraw licowych. 22 Zaprawy do renowacji murów ceglanych

23 23

24 Murowanie, spoinowanie i reprofilacja Zaprawy w zabytkowym murze ceglanym posiadały kilka funkcji. Z jednej strony spajały materiał budowlany, z drugiej także go ochraniały. Zaprawy murarskie i fugowe z reguły posiadały bowiem znacznie większą porowatość, szybciej transportowały wodę, a także były znacznie słabsze mechanicznie od cegieł. Dzięki temu następowała swobodna migracja pary wodnej, bądź nadmiaru wilgoci z muru, a ewentualne procesy niszczące zachodziły właśnie w zaprawie, którą zawsze można było wymienić. Nowe zaprawy licowe wprowadzane podczas renowacji powinny więc spełniać przede wszystkim te wymogi zależnie od parametrów danej cegły lub kamienia. Jednakże we współczesnych warunkach kwaśnego środowiska powinny być na nie znacznie bardziej odporne niż pierwotne zaprawy. Częste białe wykwity na murach to skutki działania agresywnego środowiska (np. kwasy z powietrza) na niezwiązane wapno. Dzięki krzemionce zawartej w trassie, wolne wapno (wodorotlenek wapnia) jest wiązane w zaprawie i przekształcane w bardzo odporny krzemian. Likwidowana jest w ten sposób główna przyczyna słabej odporności wapna. Zarówno zaprawy Sto-ispo do murowania lub fugowania jak i rekonstrukcji cegieł oprócz standardowych własności szybkiego transportu wody, optymalnej wytrzymałości, dodatków trassu mogą być przygotowywane z uwzględnieniem cech danego obiektu i w odpowiedniej dla niego kolorystyce i frakcji kruszyw. Wszystkie też posiadają odpowiednie cechy użytkowe przyczepność, plastyczność pozwalające na pewną i łatwą pracę. W różnorodnej gamie zapraw renowacyjnych Sto-ispo znajdują się też specjalne produkty oraz dodatki do zapraw zakładanych w miejscach narażonych na stały kontakt z wodą lub zalegającym śniegiem. W tych częściach muru (korona, cokół) np. spoiny muszą być nie tylko wodoszczelne ale też elastyczne, aby być odpornymi na wahania temperatury. Tak zmodyfikowana zaprawa pozwala na trwałą renowację najbardziej obciążonych miejsc. Zaprawy do renowacji murów Właściwości Produkt Materiał wiążący Szybki transport wody Hydrofobowość i mrozoodporność Korony murów wymagają zastosowania specjalnych zapraw Pełna rekonstrukcja cegły w zaprawie StoNSR StoTrass WM 04 wap./trass StoTrass Fuge wap./trass StoTrass HMF 01 wap./trass Sto-Flexo-Dispersion dyspersja bardzo dobre własności i zastosowanie 24 Murowanie, spoinowanie i reprofilacja

25 Zaprawy z trassem zapobiegają powstawaniu wykwitów wapiennych zestawienie produktów Przeznaczenie Szczelność i elastyczność Zapobieganie wykwitom Kolor Opakowanie Murowanie Spoinowanie murów ceglanych Spoinowanie murów ceglanych i kamiennych Zaprawy na korony/ poziome występy szary worek 25 kg barwiony worek 25 kg beż worek 25 kg biały kanister 5 l własności i zastosowanie ograniczone 25

26 Tynki i farby elewacyjne Wyprawy elewacyjne w przypadku każdego budynku pełnią dwie zasadnicze funkcje ochronną i dekoracyjną. Jednak przy pracach renowacyjnych dochodzi bardzo często jeszcze rola naprawcza w stosunku do podłoża, jakim może być mur lub zachowane warstwy wierzchnie. W związku z tym przy budynku zabytkowym, niekiedy nawet kilkusetletnim, właściwy dobór rodzaju wypraw tynkarskich czy farb nabiera szczególnego znaczenia. Współczesne technologie oferują co prawda praktycznie nieograniczenie wiele możliwości wykończeniowych ale na elewacji zabytkowej nowe materiały muszą podlegać zupełnie innemu reżimowi technologicznemu i estetycznemu niż współczesne realizacje architektoniczne. To sprawia, że niektóre dzisiaj stosowane materiały bez wcześniejszej weryfikacji, mogłyby znacznie odbiegać od historycznych założeń estetycznych, a co gorsza same mogłyby spowodować nowe zniszczenia zabytkowego podłoża. Program materiałów do zabytkowych elewacji Sto-ispo, uwzględnia wszystkie powyższe uwarunkowania, dzięki czemu możliwy jest właściwy dobór wszelkich materiałów wśród takich grup produktów jak tynki podkładowe, tynki nawierzchniowe, materiały sztukatorskie i farby elewacyjne. Technologie zapraw i farb Sto-ispo są bowiem przygotowywane w oparciu o wieloletnie doświadczenia własnych laboratoriów, ale też powstawały we współpracy z polskimi ośrodkami konserwatorskimi, podlegając jednocześnie ich opiniom. Tak pomyślana oferta pozwala na skuteczną, trwałą i co najważniejsze estetycznie właściwą renowację różnorodnych elewacji pałacy, kościołów, zamków czy kamienic. 26 Tynki i farby elewacyjne

27 27

28 Tynki podkładowe i wyrównawcze Wyprawy tynkarskie do prac renowacyjnych muszą posiadać bardzo różne cechy i parametry użytkowe w zależności od podłoża i rodzaju prac. Nie może więc to być jedna uniwersalna mieszanka tynkarska. Właśnie dlatego kompleksowa oferta Sto-ispo obejmuje cały szereg zapraw uwzględniających wymagania nowoczesnej technologii konserwacji zabytków architektury. Program obejmuje zatem lekkie wyprawy do prac w technice maszynowej, jak i zaprawy o wysokiej plastyczności do lokalnych uzupełnień wykonywanych z ręki. Wykonawca-konserwator znajdzie tu też zaprawy cokołowe o większej wytrzymałości oraz wyrównawcze o większej elastyczności i przyczepności przy jednoczesnej dużej tolerancji na grubość w jednej warstwie. Wyprawy tynkarskie Sto-ispo mogą być też przygotowywane indywidualnie dla obiektu z uwzględnieniem różnych cech mechanicznych, kolorystycznych i fakturalnych przy braku dalszego wykonywania gładzi tynkarskich. Wyprawy tynkarskie z programu Sto-ispo to jednak przede wszystkim produkty posiadające najważniejsze cechy fizyko-chemiczne wymagane dla zabytkowej elewacji. Te historyczne zaprawy oparte są w większości na wapnie hydraulicznym z trassem, którego zalety jako pierwsi uznali Starożytni Rzymianie. Wyprawy wapienno-trassowe Sto-ispo: posiadają bardzo niski skurcz (prawie 4-krotnie mniejszy od wapienno-cementowych), mają dobrą przyczepność do słabszego, zabytkowego podłoża, są bardzo plastyczne i łatwe w obróbce, mają wysoką paroprzepuszczalność, są niezwykle trwałe i znacznie bardziej odporne od zapraw wapiennych na agresywne środowisko zewnętrzne. Tynki podkładowe i wyrównawcze zestawienie produktów Produkt Właściwości Materiał wiążący Kolor StoTrass Porenputz wapno/trass szary StoTrass HMF 01 beige wapno/trass beżowy lub barw. do obiektu StoTrass WM 04 wapno/trass szary Sto-Faserputz wapno/cem. jasny szary bardzo dobre własności i zastosowanie Specjalny tynk wyrównawczy Sto-Faserputz umożliwia wykonanie boniowania w jednej warstwie. Dodatek mikrowłókien własności i zastosowanie ograniczone Hydrofobowość Niski skurcz 28 Tynki podkładowe i wyrównawcze