Przemowy i Kazanie z okazji ordynacji i inwestytury. Grussworte und Predigt anlässlich der Ordination und der Investitur

Transkrypt

1 hkyms Przemowy i Kazanie z okazji ordynacji i inwestytury Grussworte und Predigt anlässlich der Ordination und der Investitur Greetings and Sermon on the occasion of ordination and investiture

2

3 SŁOWA POWITANIA Szanowny Panie Ministrze, Szanowny Panie Prezydencie, Szanowni Ekscelencje i Rabini, Rektorzy. Goście z tak wielu krajów. Szanowni Państwo! Dzisiejsza uroczystość ordynacji rabinek i rabinów absolwentów Kolegium Abrahama Geigera ma wymiar szczególny nie tylko w życiu religijnym polskich i niemieckich wspólnot żydowskich. Niemal dokładnie 75 lat po wybuchu II wojny światowej, która przyniosła niewyobrażalne cierpienia narodów, Holokaust planową zagładę europejskich Żydów, długo nieusuwalne zniszczenia moralne i materialne, w końcu czterdziestopięcioletniletni podział i zniewolenie połowy naszego kontynentu, spotykamy się we Wrocławiu. Mieście kiedyś niemieckim, dziś polskim, mieście europejskim, które w wolnej Polsce, w jednoczącej się Europie bez granic, może wreszcie z dumą odwoływać się do swej wielokulturowej tradycji, budując nową tożsamość otwartego miasta spotkań i wzajemnego szacunku. Dzisiejsza uroczystość w pięknie odnowionej Synagodze pod Białym Bocianem to wspaniały dowód zwycięstwa życia nad śmiercią, wolności nad zniewoleniem, wzajemnego szacunku nad pogardą. Żydowscy spadkobiercy tradycji i nauki utożsamianej ze sławnym imieniem Abrahama Geigera wracają do miasta, gdzie działał, na ulicę, gdzie rozpoczął się ruch, którego częścią są dziś miliony Żydów wielu kontynentach. W naszej dziś ortodoksyjnej Synagodze pod Białym Bocianem witamy dziś z całego serca tych, którzy dalej niosą w świat część dorobku naszego miasta i jego wybitnych mieszkańców. Wspominając ducha dawnej przedwojennej wrocławskiej zjednoczonej gminy żydowskiej, gdzie żyły obok siebie różne nurty judaizmu, ze wzruszeniem witam wszystkich, zwłaszcza Was, już za chwilę rabinki i rabinów. Wraz z naszą ciężko doświadczoną, lecz pełną wiary w przyszłość wrocławską gminą żydowską, serdecznie Was pozdrawiam. My, współcześni Żydzi Wrocławia, strażnicy pamięci niemieckich Żydów Breslau, jesteśmy dumni i szczęśliwi z Waszej tu obecności. W żydowskim sercu Wrocławia. Aleksander Gleichgewicht Przewodniczący Gminy Żydowskiej we Wrocławiu

4 GRUSSWORT Sehr geehrter Herr Minister, sehr geehrter Herr Präsident, geehrte Exzellenzen, Rabbiner und Direktoren. Sehr geehrte Damen und Herren, liebe Gäste, die Sie aus so vielen Ländern gekommen sind! Heute erleben die Absolventen des Abraham Geiger Kollegiums als zukünftige Rabbinerinnen und Rabbiner ihre feierliche Ordination. Dies ist ein Moment von besonderer Bedeutung, nicht nur für das religiöse Leben der jüdischen Gemeinschaften in Deutschland und Polen. Fast genau 75 Jahre nach Ausbruch des Zweiten Weltkriegs, der unvorstellbares Leid über die Völker Europas brachte und den Holocaust die planmäßige Vernichtung der europäischen Juden, jenes Krieges, der in materieller und moralischer Hinsicht unauslöschliche Verwüstung anrichtete und ein für vierzig Jahre geteiltes, zur Hälfte seiner Freiheit beraubtes Europa hinterließ, treffen wir uns in Wrocław, der Stadt, die als Breslau einst deutsch war, und heute eine polnische und europäische Stadt ist. In einem Europa ohne Grenzen, das zusammenwächst, kann diese Stadt sich endlich mit Stolz auf ihre von vielen Kulturen geprägte Tradition berufen und eine neue Identität finden als offene Stadt der Begegnung und der gegenseitigen Achtung. Die heutigen Feierlichkeiten in der wundervoll restaurierten Synagoge zum Weißen Storch sind ein großartiger Beweis dafür, dass das Leben über den Tod siegt, die Freiheit über die Unterdrükkung, die gegenseitige Achtung über die Verachtung. Die jüdischen Erben jener Tradition und Wissenschaft, die wir mit dem berühmten Namen Abraham Geiger verbinden, kehren zurück in die Stadt, in der er wirkte, in diese Straße, wo die Bewegung, zu der heute Millionen Juden auf vielen Kontinenten gehören, ihren Anfang nahm. Die Synagoge zum Weißen Storch ist heute eine orthodoxe Synagoge, in der wir all jene aufs Herzlichste begrüßen, die das, was unsere Stadt und ihre herausragenden Bürger hervorgebracht haben, weiter in die Welt hinaustragen. Es bewegt uns, Sie alle, insbesondere aber Euch, die Ihr in Kürze Rabbinerinnen und Rabbiner sein werdet, in Erinnerung an den Geist der vereinten jüdischen Gemeinde Breslaus vor dem Krieg, als verschiedene Strömungen innerhalb des Judentums nebeneinander bestanden, begrüßen zu können. Auch im Namen unserer Gemeinde, die Schweres durchlebt hat, doch vom Glauben erfüllt in die Zukunft schaut, begrüße ich Euch herzlich. Wir, die wir als Juden heute in Wrocław leben und das Andenken an die deutschen Juden Breslaus bewahren, sind stolz und glücklich, euch heute bei uns zu haben, hier, im jüdischen Herzen der Stadt. Aleksander Gleichgewicht Vorsitzender der jüdischen Gemeinde Wrocław

5 GREETINGS Dear Minister, dear President, your Excellencies, dear Rabbis and Directors. Ladies and gentlemen, dear guests who have come from so many countries to join in these celebrations! Today, the graduates of the Abraham Geiger College are celebrating their solemn ordination as future rabbis. This is a moment of particular significance, and not only in the religious life of the Jewish communities in Germany and Poland. 75 years, nearly to the day, after the outbreak of World War II that brought inconceivable suffering to the peoples of Europe and the holocaust, the planned annihilation of European Jews, a war that wreaked indelible have not only in material terms, but also morally, a war that caused Europe to be divided for forty years, with one half being robbed of its freedom 75 years later we have come together in Wrocław, the city once known as Breslau and a German city, which today is a Polish city and a European city. In a Europe without borders that is growing together, Wrocław can finally and proudly live its heritage as a city of many cultures, and can find a new identity as an open city of communication and encounters among people, a city of mutual respect. Today s ceremony in the beautifully renovated White Stork Synagogue is wonderful proof of life swallowing up death in victory, of freedom outlasting persecution, of mutual respect prevailing over contempt. The Jewish heirs of the tradition and academic scholarship that we associate with the famous name of Abraham Geiger have come back to the city in which he worked, to the very street that saw the beginnings of the movement that today joins millions of Jews on many continents of the earth. Today, the White Stork Synagogue is an Orthodox synagogue, and we say a heartfelt welcome to all those who will carry out into the world what our city and its exceptional citizens have created. It is very moving for us to host all of you here today, and in particular you who shortly will be ordained as rabbis, and we do so in the memory of the spirit of the unified Jewish community of Wrocław before the War, when several different currents within Judaism existed side by side. It is also in the name of our community that I extend a very warm welcome to you, a community that has lived through hard times but that looks to the future in great faith. We who live here today as Jews in Wrocław, and who keep alive the memory of the German Jews of Breslau, are proud and happy to have you with us on this day, in the Jewish heart of this city. Aleksander Gleichgewicht Chairman of the jewish Community Wrocław

6 GRUSSWORT Exzellenzen, sehr geehrte Damen und Herren, liebe Freunde, heute stehen wir in dieser wunderschön restaurierten Synagoge zum Weißen Storch, und vielleicht spüren Sie mit mir neben der Kontinuität dieses Ortes auch ein Gefühl der Neubelebung. Ein neuer Jahrgang reformierter Rabbiner wird heute in das Amt eingeführt Absolventen des Abraham Geiger Kollegs und zwar in einer Synagoge, die einstmals von der deutschsprachigen jüdischen Gemeinde in der Stadt Breslau gebaut wurde, die wir, die jüdische Gemeinde Polens, Wrocław nennen. Dies ist nicht der Anlass, all die schweren Zeiten in Erinnerung zu rufen, die unsere Gemeinschaft durchlitten hat wir haben alle eine gemeinsame Geschichte und unsere Erinnerungen werden sich in vielem ähneln. Heute schauen wir vor dem Hintergrund des Vergangenen in die Zukunft. Hier stehen wir in der wieder hergestellten Synagoge, der Heimat der wieder ins Leben gerufenen, einst so lebendigen und sich nun wieder entwickelnden jüdischen Gemeinde. Die Zukunft mag schwierig werden, denn Europa verändert sich von Neuem, doch besteht die Hoffnung, dass die heute neu in ihr Amt eingeführten reformierten Rabbiner uns eine Stütze sein werden, unsere jüdische Identität zu wahren und unsere jüdischen Traditionen sorgsam zu pflegen. Ich hoffe von Herzen, dass einige von Ihnen früher oder später und ehrlich gesagt, je früher, desto lieber ein Amt als Rabbiner in Polen antreten werden. Möge HaShem Sie segnen, und mögen Sie von Ihren zukünftigen Gemeinden mit Freude begrüßt werden. Unsere guten Wünsche begleiten Sie. Piotr Kadłcik Präsident der Jüdischen Gemeinden in Polen

7 GREETINGS Excellences, Ladies and Gentlemen, Dear friends, we stand today, in the beautifully restored White Stork Synagogue, and we may feel both a sense of continuity and a sense of revival. A new group of reform rabbis will be ordained today - they studied in Abraham Geiger College - and the ordination will take place in the synagogue build once by the German speaking Jewish Community of Breslau which is now the polish Jewish Community of Wrocław. There is no reason to recall now all the hardship, our community went through after all we all share common past and similar memories. Today however, remembering the past we shall look into the future. Here we are in the restored synagogue, among reborn once vibrant and today reemerging Jewish community. The future can be difficult, as Europe is changing once again its face, but there is a hope, that the new ordained reform rabbis will help us in maintaining our Jewish identity as treasure of our Jewish heritage. I sincerely hope that sooner or later hopefully sooner some of you will take rabbinical positions in Poland. Be blessed by Hashem, and warmly greeted by your future communities. All the best to you. Piotr Kadłcik President of the Jewish Communities Poland

8 KAZANIE Przed oczami wciąż wyraźnie mam 1 września. Moja rodzina i ja, po tym, jak uciekliśmy z Niemiec, przebywała w bezpiecznym miejscu w Anglii. Czy wydarzenia tego dnia zapowiadały bezwzględną wojnę? Co stało się z naszymi wszystkimi znajomymi, z naszymi krewnymi? Ani my, ani nikt inny nie był w stanie przeczuć tych okropieństw, które miały nastąpić. Miliony zabitych, w tym sześć milionów Żydów, wśród nich wielu przyjaciół z mojego dzieciństwa, w gruzach legły kontynent i wszelka nadzieja dla całego pokolenia. A jednak spotkaliśmy się dzisiaj wspólnie, aby świętować z tymi młodymi, pełnymi nadziei ludźmi, którzy od teraz są rabinami i kantorami. Stoją przed nami z wielkimi oczekiwaniami wobec samych siebie oraz ciesząc się, że będą odtąd służyć ludziom. Czy jest to możliwe, jeśli ciążą na nich nie tylko wspomnienia przeszłości, lecz w równej mierze niepokoje współczesności? Czy można mówić o światełku nadziei w czasie, gdy codziennie giną setki, jeśli nie tysiące ludzi? Wręcz można poczuć zapach śmierci także u nas. A mimo to są oni dzisiaj pełni nadziei i to dobrze. Ta nadzieja pochodzi z naszej prastarej żydowskiej tradycji i jest zakorzeniona w Biblii, w księdze, która dla nas Żydów, Chrześcijan i Muzułmanów stanowi w równej mierze fundament. Także w nas spoczywa głęboko zakorzeniona wiara naszych przodków, którzy tak często przeżywali mroczne czasy, a którzy nosili przecież w swoich sercach słowa Izajasza: Powstań, zajaśnij, gdyż zjawiła się twoja światłość, pomimo że ciemność okrywa ziemię.... Izajasz wiedział, że nie ma szans i wiedzieli to też ci, którzy w tej epoce czytali jego słowa. On widział stulecie zanim nastąpił dzień i nie dał się obciążyć przeszłością; jego wizja innych czasów była tak przekonująca, że dodawała wszystkim odwagi. Jego czytelnicy nie byli prymitywnymi ludźmi; było dla nich jasne, że raj nie czeka na nich za rogiem a mimo to powtarzali słowa historii stworzenia świata i mogli z Bogiem powiedzieć to było dobre, podczas gdy stworzenie dzień za dniem się rozwijało, tak wtedy, jak i dziś dla nas. Tak też powinno dziać się i u nas każdego dnia, także w tym mrocznym dniu wspomnienia. Jesteśmy realistami wspomnienia prześladują nas, tak samo jak okropieństwa dzisiejszych czasów ale nigdy nie będziemy pesymistami. Szczególnie w tym pełnym obciążeń dniu podnosimy swoje oczy i patrzymy naprzód. Ludność Polski nigdy się nie poddała, pozostała nieustraszona. W owych mrocznych dniach września 1939 roku byłem jeszcze chłopcem. Staliśmy i siedzieliśmy przy przenośnym radiu i wsłuchiwaliśmy się w brzemienne w skutki słowa. Nie pozostały nam łzy, ale ufność: gdy to wszystko wreszcie się skończyło, stała przed nami jaśniejsza przyszłość. Odmawialiśmy może cicho kadisz, słowa naszej prastarej modlitwy za zmarłych, ale zakończyliśmy go słowami: Ose szalom. Bimeromav, hu ja-ase szalom alejnu veal kol yisrael ve-al kol ha-amim Niech Bóg, który przynosi ludzkości pokój, obdarzy nas nadzieją i lepszymi czasami. Także w tym dniu mrocznych wspomnień kierujemy nasz wzrok ku świetlanej przyszłości. AMEN rabin prof. dr Walter Jacob Prezydent Kolegium im. Abrahama Geigera

9 PREDIGT Der 1. September steht mir noch klar vor Augen. Meine Familie und ich waren, nachdem wir aus Deutschland geflohen waren, in England, in Sicherheit. Bedeuteten die Ereignisse dieses Tages einen uneingeschränkten Krieg? Was würde mit allen unseren Bekannten geschehen, mit unseren Verwandten? Weder wir noch irgendjemand sonst hätte die Schrecken erahnen können, die noch bevorstanden. Millionen Tote, sechs Millionen ermordete Juden, darunter viele Freunde aus meiner Kindheit, ein Kontinent in Trümmern, und jegliche Hoffnung dahin für eine gesamte Generation. Und doch sind wir heute zusammen gekommen, um mit diesen hoffnungsvollen jungen Menschen zu feiern, die nun Rabbiner und Kantoren sind. Sie stehen vor uns mit ihren großen Erwartungen an sich selbst und mit ihrer Freude auf die Menschen, für die sie ab jetzt da sein werden. Wie ist das möglich, wo auf ihnen nicht nur die Erinnerungen an die Vergangenheit lasten, sondern gleichermaßen die Unruhen der Gegenwart? Lässt sich vom Leuchten der Hoffnung reden zu einem Zeitpunkt in der Geschichte, an dem täglich hunderte, wenn nicht gar tausende von Menschen umgebracht werden? Wir können den Gestank des Todes geradezu riechen, auch hier bei uns. Und doch sind sie heute voller Hoffnung, und so ist es ja auch gut diese Stimmung rührt aus unserer uralten jüdischen Tradition her und ist verwurzelt in der Bibel, dem Buch, das für Juden, Christen und Muslime in gleicher Weise wesentliche Grundlage ist. Auch in uns ruht der tief verwurzelte Glauben unserer Vorfahren, die so oft dunkle Zeiten durchlebt haben und die doch die Worte des Jesaja in ihrem Herzen trugen: Mache dich auf, werde Licht! Denn dein Licht kommt, obwohl Finsternis das Erdreich bedeckt. Jesaja wusste, dass er kaum eine Chance hatte, und das wussten auch die, die in den Zeitaltern nach ihm seine Worte lasen. Er sah das Jahrhundert vor dem Tag und ließ sich nicht von der Vergangenheit belasten; seine Vision einer anderen Zeit war so eindringlich, dass er allen damit Mut machen konnte. Seine Leser waren keine Tölpel; ihnen war durchaus klar, dass das Paradies nicht hinter der nächsten Ecke auf sie wartete und doch haben sie die Worte der Schöpfungsgeschichte nachgebetet und konnten mit Gott sagen und es war gut, während sich Tag für Tag die Schöpfung weiter entfaltete, damals und für uns. So soll es für uns bleiben, jeden Tag, auch an diesem dunklen Tag der Erinnerung. Wir sind Realisten Erinnerungen verfolgen uns, genauso wie die Schrecken unserer heutigen Zeit aber Pessimisten werden wir niemals sein. Insbesondere an diesem belasteten Tag heben wir unsere Augen und schauen nach vorn. Die Menschen Polens haben nie aufgegeben, in schwerer Zeit blieben sie unverzagt. In jenen dunklen Tagen des September 1939 war ich ein kleiner Junge. Wir standen und saßen um ein Kofferradio und lauschten den schicksalhaften Worten. Nicht Tränen blieben uns, sondern die Zuversicht: war das alles erst einmal vorüber, lag eine hellere Zukunft vor uns. Wir mögen vielleicht still das Kaddisch gesprochen haben, die Worte unseres Totengebets aus uralter Zeit, aber wir werden mit den Worten geendet haben: Oseh shalom. Bimramov, hoo ya-aseh shalom aleynu v al kol yisrael ve-al kol ha-amim möge Gott, der der Menschheit Frieden bringt, uns allen Frieden, Hoffnung und bessere Tage bescheren. Auch an diesem Tag der dunklen Erinnerungen richten wir unseren Blick auf eine leuchtende Zukunft. AMEN Rabbiner Professor Dr. Walter Jacob Präsident des Abraham Geiger Kollegs

10 SERMON September 1 is a day which I remember well. My family and I were safe in England after fleeing Germany. Would this mean full scale war? What would happen to everyone we knew? Neither we nor anyone could have dreamt of the horrors to come. Millions dead, six millions Jews murdered, among them many of my childhood friends, a continent destroyed, all hopes for a generation shattered. Yet we are here to celebrate with these hopeful young people now rabbis and cantors. They stand here with great expectations for themselves and for the people whom they will serve. How is this possible, as they are not only burdened by memories of the past, but equally by the turmoil of the present. Is this a bright, hopeful moment in history with hundreds, sometimes thousands killed each day? We can almost smell the stench of death around us. Yet they are hopeful as they should be a mood taken from our long Jewish tradition with its roots in the Bible dear to Judaism, Christianity, and Islam alike. We possess the deeply rooted faith of of our ancestors who survived so many dark ages and yet felt the words of Isaiah in their bones. Arise, shine for light has dawned though darkness may cover the earth... Isaiah knew that the odds were against him as did those who read those words in later centuries. He looked beyond the present and refused to be burdened by the past; he envisioned another time so vividly that everyone gathered courage. Those people were not fools; they knew that Paradise did not lie around the corner, yet they echoed the words of the creation story and with God could say and it was good as the daily creation unfolded, then and for us. And so it should be for us, day by day, even on this dark day of memories. We are realists, memories and present day terrors haunt us, but we shall never be pessisimists. Especially on this dark day we will lift up our eyes and look beyond. The people of Poland never gave up they remained undaunted. I was a little boy on those dark September days of We gathered around a small radio and heard fateful words. No one left with tears, but with the certainty that when it was over a brighter time lay ahead. We may have silently recited kadish, the ancient words of our Jewish mourner s prayer, but we also concluded with the words: Oseh shalom. Bimramov, hoo ya-aseh shalom aleynu v al kol yisrael ve-al kol ha-amim may God who brings peace to humanity bring peace, hope and brighter days to us all. Even on this day of dark memories we shall look to a brighter future. AMEN Rabbi Professor Dr. Walter Jacob President of the Abraham Geiger College

11 SŁOWA POWITANIA Początki stałej obecności wyznawców judaizmu na obszarze państwa polskiego sięgają I połowy XI w. Migracje ludności w kolejnych wiekach spowodowały znaczny wzrost liczby ludności żydowskiej na ziemiach polskich. Na tragicznych kartach historii na stałe zapisze się wymordowanie przez zbrodniarzy nazistowskich w obozach śmierci, znajdujących się również na ziemiach polskich, milionów osób pochodzenia żydowskiego. Największe skupisko europejskich Żydów, tętniące ich kulturą i religią, przestało istnieć. W demokratycznej Polsce pojawiło się na nowo zainteresowanie kulturą żydowską, zaczęły ukazywać się pierwsze publikacje, odbywać konferencje naukowe. Z roku na rok tematyka żydowska zyskuje na popularności. Wielu młodych ludzi uczy się hebrajskiego, organizowane są liczne festiwale kultury żydowskiej (np. Festiwal na krakowskim Kazimierzu czy Festiwal Singera w Warszawie). Bogatą tradycję, kulturę i historię polskich Żydów pielęgnują takie ośrodki jak, między innymi, Teatr Żydowski im. Ester Rachel Kamińskiej w Warszawie, Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie, muzea m.in. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau i Muzeum Historii Żydów Polskich. Prężnie rozwijająca się społeczność żydowska w Polsce stanowi jedno z bogactw współczesnego życia społecznego i kulturalnego. Dziś trudno wyobrazić sobie pluralistyczne, demokratyczne społeczeństwo polskie bez udziału naszych żydowskich współobywateli. Nie sposób nie podkreślić szczególnej roli jaką dla Wrocławia odgrywa obecność i działalność naszych żydowskich współobywateli Wrocławia, którego oblicze współkształtowali przez lata jego żydowscy mieszkańcy. To miasto Ferdinanda Lassalla, Maxa Borna, Edyty Stein, czy Abrahama Geigera. W dzisiejszym Wrocławiu społeczność żydowska jest współtwórcą idei dialogu między religiami. Dialogu, który w Dzielnicy Czterech Świątyń rozkwita i stanowi kontynuację chlubnej przeszłości Rzeczypospolitej Polskiej jako państwa szanującego odmienne światopoglądy i przekonania religijne i samego Wrocławia małej ojczyzny wielu kultur i religii. Symboliczne znaczenie ma również to, że uroczystość ordynacji odbędzie się w XIX wiecznej sy-nagodze Pod Białym Bocianem, która pomimo jej zniszczenia przez nazistów staraniami wielu osób podniosła się z ruin i stanowi również prężnie działający ośrodek kultury żydowskiej. Łączę serdeczne pozdrowienia, Stanisław Huskowski Sekretarz stanu Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji

12 GRUSSWORT Seit der ersten Hälfte des 11. Jahrhunderts leben Angehörige des jüdischen Glaubens durchgängig auf polnischem Staatsgebiet. Wanderungsbewegungen in den folgenden Jahrhunderten brachten einen erheblichen Zuwachs der jüdischen Bevölkerungszahl in den polnischen Gebieten. Für immer bleibt der Mord an Millionen Menschen jüdischer Abstammung durch die nationalsozialistischen Verbrecher in Todeslagern, die sich auch auf polnischem Gebiet befanden, ein tragisches Kapitel der Geschichte. Die größte Gruppe europäischer Juden mit ihrer lebendigen Kultur und Religion wurde ausgelöscht. Im demokratischen Polen erwachte das Interesse an der jüdischen Kultur erneut, erste Veröffentlichungen erschienen, wissenschaftliche Konferenzen fanden statt. Von Jahr zu Jahr werden jüdische Themen populärer. Viele junge Menschen lernen Hebräisch, zahlreiche jüdische Kulturfestivals (wie das Festival im Krakauer Stadtteil Kazimierz oder das Warschauer Singer-Festival) finden statt. Der Pflege der reichen Tradition, Kultur und Geschichte der polnischen Juden widmen sich heute u.a. Einrichtungen wie das Jüdische Ester-Rachel-Kamińska-Theater und das Jüdische Historische Institut in Warschau sowie verschiedene Museen, u.a. das Staatliche Museum Auschwitz-Birkenau und das Museum für die Geschichte der polnischen Juden. Die sich dynamisch entwickelnde jüdische Gemeinschaft in Polen stellt eine Bereicherung des modernen öffentlichen und kulturellen Lebens dar. Heute kann man sich die pluralistische, demokratische Gesellschaft Polens kaum mehr ohne den Beitrag unserer jüdischen Mitbürger vorstellen. Besonders hervorzuheben ist die Rolle, die das Leben und Wirken unserer jüdischen Mitbürger in Breslau (Wrocław) für die Stadt spielt. Jüdische Bürger haben Breslau über lange Jahre mitgestaltet, es ist die Stadt Ferdinand Lassalles, Max Borns, Edith Steins und Abraham Geigers. Heute trägt die jüdische Gemeinschaft die Idee des Dialogs zwischen den Religionen mit. Dieser Dialog entfaltet sich im Breslauer Viertel der vier Kulturen mit seinen vier Gotteshäusern, er setzt die rühmliche Vergangenheit der Republik Polen fort als Staat, der unterschiedliche Weltanschauungen und religiöse Überzeugungen respektiert, und knüpft zugleich an die Geschichte der Stadt Breslau als Heimat vieler Kulturen und Religionen an. Von symbolischer Bedeutung ist auch die Tatsache, dass die Ordinationsfeier in der aus dem 19. Jahrhundert stammenden Synagoge zum Weißen Storch stattfinden wird. Sie wurde von den Nationalsozialisten zerstört. Dem Engagement vieler Menschen ist es zu verdanken, dass sie aus Ruinen wiedererstand. Heute ist die Synagoge ein lebendiges Zentrum der jüdischen Kultur. Mit herzlichen Grüßen, Stanisław Huskowski Staatssekretär des Ministeriums für Verwaltung und Digitalisierung

13 GREETINGS People of the Jewish faith began to make Polish territory their home in the first half of the 11th century. The migration movements ensuing in the following centuries entailed a significant increase of the number of Jewish inhabitants in Polish areas. The murder by National Socialist criminals of millions of people of Jewish descent in death camps located on Polish territory forever remains a tragic chapter of history. The largest group of European Jews was exterminated, as were their vibrant culture and religion. Poland as a democratic nation has seen a re-awakening of the interest taken in Jewish culture, initially in publications and academic conferences. Now, year after year, Jewish topics are increasingly gaining in popularity. Many young people are studying Hebrew, and numerous Jewish cultural festivals are organized each year (such as the event in the Kraków district of Kazimierz or the Polish capital s celebration of Singer s Warsaw ). The rich tradition, culture, and history of Polish Jewry is kept alive today by institutions such as the Jewish Ester Rachel Kamińska Theater and the Jewish Historical Institute in Warsaw, as well as by a range of museums, among them the State Museum of Auschwitz-Birkenau and the Museum for the History of Polish Jews. The Jewish community developing so dynamically in Poland is truly an enhancement of our country s public and cultural life. It is hard to imagine the pluralistic, democratic society of Poland without the contributions made by our Jewish fellow-citizens. The role that Jews have played in Wrocław and their impact on the city is particularly noteworthy. Throughout history, the Jewish citizens of Wrocław were actively involved in shaping their home town, where the likes of Ferdinand Lassalle, Max Born, Edith Stein, and Abraham Geiger lived and worked. Today, the Jewish community participates in and shares the responsibility for the concept of a dialogue amongst religions. This dialogue unfolds in the Four Denominations district with its four houses of religious worship, carrying forward the laudable past of the Republic of Poland as a state respecting different world views and religious beliefs, while also tying in with the history of the city of Wrocław as the home of many cultures and religions. It is symbolic that the rabbinical ordination will be celebrated in the nineteenth-century White Stork Synagogue of the city a synagogue that was destroyed by the National Socialists. It is thanks to the dedicated efforts of many people that it has literally risen from the ashes to become a vibrant center of Jewish culture. With my warmest regards, Stanisław Huskowski Secretary of State, Ministry of Administration and Digitization

14 SŁOWA POWITANIA Szanowni Goście! To dla mnie zaszczyt i radość, móc wspólnie z Państwem przeżywać ten historyczny moment. Szanowni Państwo! Ostatnie tygodnie i miesiące nie pozwalały żydowskiej wspólnocie na całym świecie na chwile radości ani choćby ulgi. Dzisiaj widzą mnie Państwo mimo to w optymistycznym nastroju. Nurtują nas niepokojące, niekiedy egzystencjalne obawy: boimy się o ludzi w Izraelu. Ale dręczą nas także zmartwienia o naszą własną przyszłość w Europie. Otwarta, okrutna nienawiść do Żydów, która kierowana jest wobec nas bez skrupułów, wprawia mnie w konsternację. Nigdy nie sądziłam, że po tym wszystkim, co w swoim życiu widziałam i czego doświadczyłam, znów będę musiała przeżywać coś takiego. Przed kilkoma tygodniami byłam bliska utraty tej niezłomnej nadziei, którą zaszczepił we mnie mój błogosławionej pamięci ojciec. Ale jednak zmieniłam zdanie. Przeglądając mimowolnie nadchodzące spotkania w swoim terminarzu, natrafiłam na dzisiejszą uroczystość dzień radości i otuchy, który kreśli przyszłość - pomyślną przyszłość dla judaizmu w Niemczech i w Polsce, w Europie i na świecie. Ta ordynacja jest kolejnym krokiem milowym na drodze kontynuacji między przeszłością, a jutrem ufając B-gu i rozsądkowi ludzkiemu. Z tego powodu obecność wśród nas niemieckiego Ministra Spraw Zagranicznych, pana dr Franka- Waltera Steinmeiera, jest szczególnym zaszczytem. Jego wizyta sygnalizuje przecież elementarną różnicę, fundamentalną zmianę, w ramach której Żydzi w Niemczech zbudowali swoją przyszłość. Elita polityczna, wszystkie poziomy władzy państwowej stoją niezłomnie i czytelnie przy boku żydowskiej społeczności. Mamy stabilną i nienaruszalną rację stanu, osadzoną w odpowiedzialności historycznej i tradycji wolnościowo-demokratycznej. A jednak między cywilizatorski ideał a społeczną rzeczywistość wdziera się pewna luka. Przy pokonywaniu tej szczeliny budowniczowie mostów odgrywają decydującą rolę. Dlatego też swoją nadzieję pokładam w takich ludziach, na których ta przyszłość spoczywa, jak: Julia Margolis, Nils Ederberg, Jonas Jacquelin, Fabian Sborovsky, Aviv Weinberg, Sofia Falkovitch i Alexander Zakharenko. Już dzisiaj należą oni do głównych filarów żydowskiej społeczności. W swoich przyszłych funkcjach będą oni wypełniać ten święty obowiązek, który sami na siebie nałożyli, zgodnie z najlepszą wiedzą i sumieniem.

15 Szanowni Zgromadzeni! To, że w Niemczech znów kształceni są ortodoksyjni i liberalni rabini, dowodzi naszej ufności w pomyślną przyszłość. Fundacja im. Ernsta Ludwiga Ehrlicha ELES celowo wspierająca finansowo zdolnych, młodych Żydów jest dowodem naszej nadziei na pluralistyczne żydowskie życie w Niemczech i Europie, potrafiące promieniować na gruncie społecznym i go wzbogacać. Zawsze byłam dobrej myśli i taką pragnę pozostać. Zwłaszcza dlatego, że wciąż trafiam na godnych uwagi sojuszników. To, że dzisiaj możemy towarzyszyć tym siedmiu gwiazdom w ich migotaniu, zawdzięczamy przede wszystkim wizjonerowi, który od lat toruje nowe drogi żydowskiej przyszłości: rabinowi prof. dr Walterowi Homolce, rektorowi Kolegium im. Abrahama Geigera. To szósta uroczystość ordynacji w istniejącym od piętnastu lat kolegium. Wraz ze School of Jewish Theology na Uniwersytecie Poczdamskiem otwarty został pierwszy w Europie Instytut Teologii Żydowskiej. ELES jest najważniejszą kuźnią elit dla żydowskich studentów. Te skierowane ku przyszłości kroki były możliwe, ponieważ ludzie tacy jak rabin Homolka są mocno zakorzenieni - w religii, a tym samym pokładający ufność w B-gu i ludzi. Całkowicie świadomie uroczystość ta odbywa się w historycznym miejscu we Wrocławiu pomnym historii kolegium. Przede wszystkim jednak odbywa się ona po to, by po 75 latach po rozpoczęciu Drugiej Wojny Światowej i 100 latach po rozpoczęciu Pierwszej Wojny Światowej stała się wspólnym znakiem: sygnałem nadziei i wiary w zdolność człowieka do nawrócenia i rozsądku. Niezachwianie wierzę w pomyślność żydowskiego życia w Niemczech i Europie. Pozostaję w nadziei, że my, Żydzi, mamy tutaj swoją małą ojczyznę. Ale wyrażam też mój głęboki apel do naszych społeczeństw i polityków niosących odpowiedzalność: zapobiegajcie antysemityzmowi już w jego zarodku. Pogarda dla ludzi nigdy nie jest niewinna w każdej formie należy czuć do niej odrazę i ją zwalczać. To jest sedno europejskiej idei, która wzięła swój początek z gorzkich doświadczeń obu światowych wojen. Moi Szanowni Państwo, w tym sensie życzę absolwentom, żeby udało się Wam być silną podporą dla ludzi i przekazywać im wiarę, zachowywać żydowską religię i przekazywać ją dalej w nadziei na dobrą przyszłość w pokoju, wolności i w pełnej szacunku harmonii. Dziękuję bardzo za uwagę. dr h.c. Charlotte Knobloch Protektor Fundacji im. Ernsta Ludwiga Ehrlicha i Przewodniczący gminy żydowskiej w Monachium

16 GRUSSWORT Sehr geehrte Festgäste, es ist mir eine Ehre und Freude, mit Ihnen diesen historischen Moment erleben zu dürfen. Verehrte Anwesende, Sie sehen mich heute umso optimistischer, da die letzten Wochen und Monate für die jüdische Gemeinschaft weltweit kaum Momente der Freude, oder auch nur der Erleichterung zugelassen haben. Bekümmernde, bisweilen existenzielle Ängste bewegen uns: Wir bangen um die Menschen in Israel. Doch auch Sorgen um unsere eigene Zukunft in Europa treiben uns um. Der offene, kaltherzige Judenhass, der uns hemmungslos entgegenschlägt, hinterlässt mich fassungslos. Nach allem, was ich in meinem Leben gesehen und erfahren habe, hätte ich niemals für möglich gehalten, derartiges wieder erleben zu müssen. Vor wenigen Wochen war ich kurz davor, die unerschütterliche Hoffnung, die mein gottseliger Vater mir vererbte, tatsächlich zu verlieren. Doch ich besann mich. Unwillkürlich ging ich die bevorstehenden Termine durch und stieß auf den heutigen Tag einen Tag der Freude, der Zuversicht, der in die Zukunft weist, in eine gute Zukunft für das Judentum in Deutschland, in Polen, in Europa und der Welt. Diese Ordination ist ein weiterer Meilensteine auf dem Weg der Kontinuität zwischen der Vergangenheit und dem Morgen im Vertrauen auf Gott und die Vernunft der Menschen. Aus diesem Grund ist es eine besondere Ehre, den deutschen Außenminister Dr. Frank-Walter Steinmeier unter uns zu haben. Signalisiert doch sein Besuch den elementaren Unterschied, den fundamentalen Wandel, auf dem die Juden in Deutschland ihre Zukunft aufgebaut haben. Die politische Elite, alle Staatsgewalten, stehen fest und verlässlich an der Seite der jüdischen Menschen. Die geschichts- und verantwortungsbewusst gefasste, freiheitlich-demokratische Räson ist stabil und unantastbar. Doch es klafft eine Lücke zwischen dem zivilisatorischen Ideal und der gesellschaftlichen Realität. Beim Überwinden dieses Spaltes spielen Brückenbauer eine entscheidende Rolle. Insofern setze ich meine Hoffnung auch in Zukunftsträger, wie Julia Margolis, Nils Ederberg, Jonas Jacquelin, Fabian Sborovsky, Aviv Weinberg, Sofia Falkovitch und Alexander Zakharenko. Sie gehören schon heute zu den tragenden Säulen der jüdischen Gemeinschaft. In ihren künftigen Funktionen werden sie diese heilige Pflicht, die sie sich selbst auferlegt haben, nach bestem Wissen und Gewissen erfüllen.

17 Verehrte Anwesende, dass in Deutschland wieder orthodoxe und liberale Rabbiner ausgebildet werden bezeugt unser Vertrauen auf eine gute Zukunft. Das Ernst-Ludwig-Ehrlich-Studienwerk ELES die bewusste Förderung begabter, junger jüdischer Menschen ist Beleg unserer Hoffnung auf ein pluralistisches, strahlkräftiges und gesellschaftlich bereicherndes jüdisches Leben in Deutschland und Europa. Ich war stets voller Zuversicht und will es bleiben. Nicht zuletzt, weil ich immer wieder auf bemerkenswerte Mitstreiter treffe. Dass wir heute diese sieben Sterne beim Aufleuchten begleiten dürfen, verdanken wir vor allem einem Visionär, der seit Jahren neue Wege der jüdischen Zukunft bahnt: Rabbiner Professor Dr. Walter Homolka, der Rektor des Abraham Geiger Kollegs. Dies ist die 6. Ordinationsfeier des seit 15 Jahren bestehenden Kollegs. Mit der School of Jewish Theology wurde 2013 das europaweit erste Institut für Jüdische Theologie an der Universität Potsdam eröffnet. ELES ist die wichtigste Eliteschmiede für jüdische Studenten. Diese zukunftsweisenden Schritte waren möglich, weil Menschen wie Rabbiner Homolka fest verwurzelt sind in der Religion und somit in eben jenem Vertrauen auf Gott und die Menschen. Ganz bewusst findet diese Feier an historischer Stätte in Breslau statt eingedenk der Historie des Kollegs. Vor allem jedoch um 75 Jahre nach dem Beginn des Zweiten Weltkriegs und 100 Jahre nach Beginn des Ersten gemeinsam ein Zeichen zu setzten: Ein Signal der Hoffnung und des Glaubens an die Fähigkeit des Menschen zu Umkehr und Vernunft. Unbeirrbar glaube ich an das Gelingen jüdischen Lebens in Deutschland und Europa. Ich bleibe in der Hoffnung, dass wir Juden hier eine Heimat haben. Aber und das ist mein inniger Appell an unsere Gesellschaften und politischen Verantwortungsträger: Wehren Sie Antisemitismus bereits in seinen Anfängen. Menschenverachtung ist niemals harmlos sie ist in jeder Form, unbedingt zu verachten und zu bekämpfen. Das ist der Kern der Europäischen Idee, die den bitteren Erfahrungen zweier Weltkriege entsprang. Meine sehr verehrten Damen und Herren, in diesem Sinne wünsche ich den Absolventen, dass es ihnen gelingt, den Menschen Halt und Glauben zu vermitteln und die jüdische Religion zu bewahren und weiterzugeben in der Hoffnung auf eine gute Zukunft in Frieden, Freiheit und respektvollem Miteinander aller Menschen. Vielen Dank für Ihre Aufmerksamkeit. Dr. h.c. Charlotte Knobloch Schirmherrin Ernst Ludwig Ehrlich Studienwerk und Präsidentin der Israelitischen Kultusgemeinde München

18 GREETINGS Dear fellow guests celebrating this event, It is my honor and great pleasure to be able to experience this historic moment together with you! Esteemed guests, Today is a day that makes me optimistic, all the more since the last weeks and months have meant hardly any happy moments for the Jewish community, regardless of where we look in the world, and in fact the instances in which we were allowed to feel even a slight measure of respite were few and far between. The worries that move us are distressing and in some instances turn into existential fear: We are afraid for the people in Israel. But there are concerns as well for our own future in Europe. The open, cold-hearted hatred of Jews, given free rein by those who express it, leaves me aghast. After all I have seen and experienced in my life, I never would have believed possible that I would have to go through it all again. A few weeks ago, I was about to actually lose the unwavering hope I inherited from my dear father, God rest his soul. But then, I reconsidered after I had gone through my calendar, without really thinking about what I was doing, and had come across the events scheduled for today a day of joy, of optimism, a day that is an indication of the future, the good future for Jews in Germany, in Poland, in Europe, and the world. This ordination is a further milestone on the path of continuity connecting the past and the future based on our trust in God and in reason. That is why it is a particular honor that the German foreign minister, Dr. Frank-Walter Steinmeier, is among us today. His presence here is a clear indication of the fundamental difference and the essential change on which Jews in Germany have been building their future. The political elite and all powers of the state are standing by the side of Jewish people, as our steadfast and reliable partners. And reason is a factor in this, one that is stable and inviolable reason that is founded in a sense of history and a sense of responsibility, and that is based on the principles of freedom and democracy. Nonetheless, there is a gap between the ideal of civilization and the reality we encounter in society. In overcoming this divide, people who build bridges play a decisive role. And so I place my hopes also in those who are our hope for the future, in people like Julia Margolis, Nils Ederberg, Jonas Jacquelin, Fabian Sborovsky, Aviv Weinberg, Sofia Falkovitch, and Alexander Zakharenko. Today, they are already pillars of the Jewish community. In their future roles, they will fulfill their holy duties, which they have taken upon themselves, to the best of their knowledge and ability.

19 Esteemed guests, The fact that rabbis are being trained again in Germany, both orthodox and liberal, bears witness to the trust we have in a good future. The scholarship fund Ernst-Ludwig-Ehrlich-Studienwerk ELES that has made it its task to consciously further gifted young Jews is proof of the hopes we have for a pluralistic and vibrant Jewish life taking root in Germany and Europe, for the benefit of society. All my life, I have been filled with optimism and I want to remain so. Not least because again and again, I encounter such remarkable fellow campaigners. Our being here today, witnessing these seven stars beginning to shine, is thanks to a visionary who for many years now has been blazing new trails for the Jewish future: I am speaking of Rabbi Professor Dr. Walter Homolka, the rector of the Abraham Geiger College. This is the sixth ordination celebrated by the College, an institution that has been in existence for fifteen years now. When the School of Jewish Theology was inaugurated in 2013 at the University of Potsdam, it was the first of its kind in all of Europe. ELES is the major institution shaping the elite among Jewish students. It was possible to take these steps towards the future because people like Rabbi Homolka are firmly rooted in religion, and thus also in their trust in God and in people. It was a conscious decision to have this ceremony take place at historic venues in Wrocław one taken against the backdrop of the history of the College. But first and foremost, it was about sending a clear message today, 75 years after World War II and 100 years after World War I, and to send it together: This celebration is a signal of hope and faith in the ability of humankind to change its ways, to exercise reason. It is my firm conviction that Jewish life in Germany and Europe will succeed. I continue to hope that we Jews have a home here. However, and this is my heartfelt appeal to our societies and to those who bear responsibility in the political sphere: Nip anti-semitism in the bud. Contempt for humanity is never harmless regardless of the form it may take, it is to be abhorred and must absolutely be combated. That is the core of the European idea, which evolved from the bitter experiences of two World Wars. Ladies and gentlemen, esteemed guests, It is in this spirit that I have formed my wishes for the graduates we are celebrating today: May they be able to instill in people a sense of stability, give them a foundation in faith, and protect and carry on the Jewish religion in the hopes for a good future in peace, freedom, and respect among all people. Thank you. Dr. h.c. Charlotte Knobloch Patronage Ernst Ludwig Ehrlich Scholarship Fund and President of the Jewish Community Munich

20 SŁOWA POWITANIA Stoję dziś tutaj, by przekazać życzenia i wsparcie Światowej Unii Postępowego Judaizmu. Wszędzie na świecie, ponad tysiąc gmin reformowanych i postępowych poświęca się kontynuacji i zachowaniu żydowskich wartości, żydowskiego życia i żydowskiej wspólnoty. Nasza Unia reprezentuje prawie dwa miliony Żydów na całym świecie, którzy dowodzą tego, że można być pełnowartościowym, dynamicznym i kreatywnym członkiem społeczeństwa, w którym żyjemy bez rezygnacji z naszej żydowskiej tożsamości i bez porzucania lub ograniczania naszych obywatelskich obowiązków. Nasz wkład, który wnosimy we współczesne społeczeństwo i jest to wkład jedyny w swoim rodzaju polega na tym, że Żydzi mogą być włączani w obywatelskie społeczeństwo i zarazem muszą oraz na tym, że bronią oni kompleksowych, centralnych wartości, które judaizm reprezentuje od stuleci. Jest wiele instytucji w społeczeństwie, które próbują przekazać obywatelom etyczne wartości ale jedynie w synagogach stwarzani są Żydzi. W rzeczywistości nasze zrozumienie judaizmu i przykazań Bożych wymaga partnerskiego stosunku między Bogiem a ogółem ludzkości, jeśli chcemy przyczynić się do poprawy tego niedoskonałego świata. A rola współczesnego, liberalnego rabina i kantora polega na tym, by wspierać Żydów na ich drodze i ich wzmacniać oraz, by lekką ręką, z dumą i radością łączyć te wszystkie światy, w których czują się oni jak w domu. Dzisiaj witamy w naszej światowej społeczności czterech nowych rabinów i trzech kantorów. Ucieleśniają oni zaangażowanie, przez które próbujemy urzeczywistnić żydowskie życie o szczególnej sile promieniowania w Europie. Ucieleśniają oni naszą tęsknotę za kulturowym, sakralnym i duchowym odnowieniem wewnątrz judaizmu. Ucieleśniają oni naszą samoświadomość, zgodnie z którą żydowskie gminy rozpoznają zdolnych, młodych ludzi w swoim łonie i muszą ich wspierać, by pozyskać nowe osobowości przywódcze. Zapraszamy Was dzisiaj do wspólnego poprowadzenia tej wspólnoty ku przyszłości. Potrzebujemy Was. Potrzebujemy Was, byście poprowadzili nas do przodu. Doceniamy wiedzę, którą zdobyliście, a także pasję, z którą chcecie zaangażować się na rzecz poprawy żydowskiego życia. Potrzebujemy Was nie jako urzędników sprawujących kult, lecz jako natchniętych wizją religijnych przywódców, którzy wniosą ze sobą umiejętności i energię, aby ta wizja stała się rzeczywistością. Nasza postępowa wspólnota żydowska stoi na rozdrożu. Za nami są tragiczne wydarzenia i przewroty XX wieku, a szanse i wyzwania judaizmu w XXI wieku pozostają nadal niejasne. Zreformowaliśmy naszą liturgię, zreformowaliśmy nasze rytuały, ale potrzebujemy Was, abyście nam pomogli zreformować nasze dusze, nasze neszamot.