LEKI WCIĄŻ WYJEŻDŻAJĄ Z POLSKI. Kiedy wreszcie zostanie ukrócony ten proceder? 133 KWIECIEŃ 2015 Nakład egzemplarzy

Transkrypt

1 WALKA O BEZPIECZEŃSTWO PACJENTÓW. Dlaczego wciąż dochodzi do tylu zatruć lekami? 25 SPOSOBÓW NA POPRAWĘ KONDYCJI APTEKI. Farmaceuta ma wpływ na sukces swojego biznesu. KONSEKWENCJE BŁĘDU W SZTUCE APTEKARSKIEJ. Kiedy farmaceuta może zostać ukarany? NOWOCZESNE LECZENIE NIE DLA DIABETYKA. Na liście leków refundowanych nadal nie ma inkretyn KWIECIEŃ 2015 Nakład egzemplarzy ISSN LEKI WCIĄŻ WYJEŻDŻAJĄ Z POLSKI. Kiedy wreszcie zostanie ukrócony ten proceder? 16

2

3 Opatrunki specjalistyczne Lista opatrunków refundowanych* z odpłatnością, jaką ponosi pacjent w aptece. Ceny opatrunków Smith & Nephew dla pacjentów z owrzodzeniem przewlekłym. Nazwa opatrunku ACTICOAT FLEX 3 Antimicrobial Barrier Dressing Przeciwbakteryjny opatrunek ze srebrem nanokrystalicznym ALLEVYN Ag ADHESIVE Adhesive Hydrocellular Antimicrobial Dressing Przeciwbakteryjny, chłonny, samoprzylepny opatrunek piankowy ALLEVYN Ag NON-ADHESIVE Non Adhesive Hydrocellular Antimicrobial Dressing Przeciwbakteryjny, chłonny, nieprzylepny opatrunek piankowy ALLEVYN Ag HEEL Non Adhesive Hydrocellular Antimicrobial Heel Dressing Przeciwbakteryjny, chłonny opatrunek piankowy na piętę ALLEVYN Ag SACRUM Adhesive Hydrocellular Antimicrobial Sacrum Dressing Przeciwbakteryjny, chłonny opatrunek piankowy na kość krzyżową ALLEVYN ADHESIVE Hydrocellular Adhesive Dressing Samoprzylepny, chłonny opatrunek piankowy ALLEVYN NON-ADHESIVE Non Adhesive Hydrocellular Polyurethane Dressing Nieprzylepny, chłonny opatrunek piankowy ALLEVYN HEEL Non Adhesive Hydrocellular Heel Dressing Nieprzylepny, chłonny opatrunek piankowy na piętę ALLEVYN SACRUM Hydrocellular Adhesive Sacrum Dressing Samoprzylepny, chłonny opatrunek piankowy na kość krzyżową ALLEVYN LIFE Silicone Gel Adhesive Composite Hydrocellular Foam Dressing Samoprzylepny, chłonny, hydrokomórkowy opatrunek piankowy z żelem silikonowym ALLEVYN LIFE HEEL Silicone Gel Adhesive Composite Hydrocellular Foam Heel Dressing Samoprzylepny, chłonny, hydrokomórkowy opatrunek piankowy z żelem silikonowym na piętę ALLEVYN LIFE SACRUM Silicone Gel Adhesive Composite Hydrocellular Foam Sacrum Dressing Samoprzylepny, chłonny, hydrokomórkowy opatrunek piankowy z żelem silikonowym na okolice kości krzyżowej DURAFIBER Gelling Fibre Dressing Żelowy, chłonny opatrunek włókninowy Rozmiar w cm Odpłatność, jaką ponosi pacjent w aptece/szt (zł) Poziom dopłaty pacjenta (%) Cena opatrunku bez refundacji (zł) 10,0 x 10,0 8,27 30% 20,10 10,0 x 20,0 10,14 30% 33,80 20,0 x 40,0 31,40 30% 104,66 7,5 x 7,5 4,71 30% 11,91 10,0 x 10,0 5,06 30% 16,87 12,5 x 12,5 7,62 30% 25,40 10,0 x 10,0 7,36 30% 20,16 15,0 x 15,0 14,88 30% 43,69 20,0 x 20,0 18,06 30% 60,21 10,5 x 13,5 14,09 30% 32,24 17,0 x 17,0 13,49 30% 44,98 22,0 x 22,0 20,47 30% 68,23 12,5 x 12,5 3,85 30% 11,43 17,5 x 17,5 6,37 30% 21,23 22,5 x 22,5 9,46 30% 31,53 5,0 x 5,0 2,51 30% 3,72 10,0 x 10,0 2,93 30% 7,78 10,0 x 20,0 5,29 30% 14,99 20,0 x 20,0 8,18 30% 27,27 10,5 x 13,5 5,54 30% 12,42 22,0 x 22,0 9,74 30% 32,48 10,3 x 10,3 8,70 30% 17,82 12,9 x 12,9 12,08 30% 26,40 15,4 x 15,4 14,91 30% 35,61 21,0 x 21,0 25,31 30% 63,77 25,0 x 25,2 29,87 30% 83,34 17,2 x 17,5 11,85 30% 34,90 21,6 x 23,0 20,96 30% 58,83 10,0 x 10,0 6,46 30% 16,27 15,0 x 15,0 10,96 30% 33,03 INTRASITE GEL Hydrogel Wound Dressing Amorfi czny hydrożel do oczyszczania ran IRUXOL MONO** Collagenase Ointment 1.2U Maść 1,2 j./g. 15g (tubka) Enzymatyczne oczyszczanie ran 20g (tubka) 3,82 30% 12,73 20,33 50% 40,65 * Opatrunki Smith & Nephew znajdują się na liście wyrobów medycznych refundowanych wydawanych za odpłatnością 30% do wysokości limitu we wskazaniach: owrzodzenia przewlekłe i wydawanych bezpłatnie do wysokości limitu we wskazaniach: Epidermolysis bullosa. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 20 lutego 2015 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na dzień 1 marca 2015 r. ** Produkt leczniczy refundowany dostępny za odpłatnością 50% dla pacjentów we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach na dzień wydania decyzji. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 20 lutego 2015 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na dzień 1 marca 2015 r. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: R/0154. Odpłatność dla pacjenta na podstawie recepty. Smith & Nephew Sp. z o.o. ul. Marynarska Warszawa tel.: fax: Dział obsługi klienta: tel.: info.poland@smith-nephew.com Znak handlowy Smith & Nephew. Smith & Nephew PL_Reklama/MA 2_2015

4 4 w od pigułce redakcji PAGINA MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015 Emilia Załeńska redaktor naczelna Szanowni Państwo Biorąc do ręki ten numer Magazynu Aptekarskiego, z pewnością zauważyli Państwo naszą metamorfozę. Zdecydowaliśmy się na zmianę wraz z nastaniem wiosny. Teraz jeszcze bardziej niż dotychczas chcemy być bliżej aptekarzy i ich problemów. Będziemy poruszać najbardziej kontrowersyjne, aktualne tematy i pisać o tym, czym żyje branża. Chcemy doradzać, informować, dyskutować. Odtąd na naszych łamach pojawi się jeszcze więcej ekspertów i jeszcze ciekawsze artykuły. Jak dotychczas liczymy na listy i maile od Państwa. To dla nas bardzo cenne źródło informacji. Bez względu na to, czy chcą Państwo zadać pytanie naszemu ekspertowi, zaproponować temat, czy podzielić się jakąkolwiek refleksją zapraszamy do kontaktu. W tym numerze wracamy do tematu nielegalnego wywozu leków za granicę. Proceder kwitnie, a nowelizacja, która mogłaby go ukrócić, jest dopiero w podkomisjach. Jednak nie tylko to oburza niezależnych farmaceutów. Problemem jest także nieprzestrzeganie przepisów antykoncentracyjnych oraz dostępność leków poza aptekami, co jak pokazuje niedawny przykład 60-latka z Opolszczyzny, który przedawkował paracetamol może być powodem wielu dramatów. Piszemy również o ograniczeniach uprawnień techników, jakie wprowadza Ministerstwo Zdrowia, a także braku refundacji leków inkretynowych, od kilku lat uważanych za standard terapeutyczny. Zachęcamy Państwa do zapoznania się z tekstem trenera, który doradza, jak poradzić sobie w trudnych sytuacjach, w jakich na co dzień znajduje się farmaceuta. Zdradzamy również 25 sprawdzonych sposobów na polepszenie kondycji apteki. Zapraszamy do lektury! Wydawca Świat Zdrowia S.A. ul. Szosa Bydgoska 52, Toruń Redaktor naczelna Emilia Załeńska emilia.zalenska@magazynaptekarski.com.pl Rada naukowa dr hab. Anna Kodym, prof. UMK dr hab. Jerzy Krysiński, prof. UMK dr n. farm. Witold Musiał prof. dr hab. Małgorzata Schlegel-Zawadzka mgr Piotr Stolarczyk, prezes Zarządu Krajowego Izby Gospodarczej Apteka Polska Reklama Joanna Małecka, joanna.malecka@swiat-zdrowia.pl (56) Redakcja redakcja@magazynaptekarski.com.pl Fotoedycja NEKK Zdjęcia Thinkstock, East News, B&W Projekt graficzny Skład i łamanie NEKK Sp. z o.o. Druk Toruńskie Zakłady Graficzne ZAPOLEX BĄDŹMY W KONTAKCIE Prosimy pisać na adres: Magazyn Aptekarski, ul. Szosa Bydgoska 52, Toruń lub redakcja@magazynaptekarski.com.pl. Twój ulubiony magazyn już na: Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do redagowania otrzymanych tekstów oraz zmiany ich tytułów i nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam. Redakcja może odmówić zamieszczenia reklamy bez podania przyczyny. OKŁADKA: NEKK MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015

5 6 w spis w pigułce treści 5 MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ PAGINA 2015 pigułce Listy do redakcji 6 Powiedzieli... 7 Felietony 8 Flesz 10 Wiedza podnosi konkurencyjność rentgen miesiąca Odwrócony łańcuch dystrybucji leków: wciąż brak poselskiej nowelizacji prawa 16 Koncentracja w białych rękawiczkach 20 Walka o bezpieczeństwo pacjentów Trudne sytuacje w codziennej pracy farmaceuty 28 Pacjenci marketing, prawo i regulacje kochają prezenty. Jak gazeta może pracować na aptekę? sposobów na polepszenie kondycji apteki 32 Sprzedaż pozaapteczna leków OTC w krajach Unii Europejskiej 35 Przeprogramuj się na sukces kto pyta, nie błądzi Pytamy eksperta patent na zdrowie Nowoczesne leczenie nie dla polskiego diabetyka 46 Ministerstwo chce ograniczyć uprawnienia techników 50 Jak wytrzymać z nietrzymaniem moczu Krzyżówka 58 recepta na czas wolny Kultura 54 Kartka z kalendarza 56 Po godzinach 57

6 6 w pigułce ŚLADEM NASZYCH PUBLIKACJI Listy do redakcji Zauważyłam, że w Magazynie Aptekarskim pojawiła się nowa rubryka Powiedzieli. Bardzo mnie to cieszy, ponieważ dzięki temu mogę poznać opinie różnych osób na temat mojej branży. Ze zdumieniem przeczytałam wypowiedź wicemarszałek Wandy Nowickiej, która mówi o farmaceutach sprzedawcy. Pracuję w aptece już od ponad 30 lat, więc można o mnie powiedzieć, że jestem farmaceutką starszej daty. Przez wszystkie lata pracy zawodowej starałam się nie tylko wydawać leki, ale przede wszystkim pomagać ludziom. Wierzyłam i cały czas wierzę, że moja praca to misja, służba innym. Komentarz pani Nowickiej jest dla mnie bardzo krzywdzący. Może nie trafiła nigdy na farmaceutę z powołania. Jeśli chciałaby jednego z nich poznać, zapraszam do mojej apteki w Kielcach. Anna, mgr farmacji z Kielc Szanowni Państwo! Mam wspaniałe panie magister w moich aptekach w Kaliszu. Mogę tam liczyć na porady, często o wiele cenniejsze od tych, których udziela mi lekarz podczas prywatnej wizyty, która kosztuje zł. Miesiąc temu po raz pierwszy spotkałam się z Magazynem Aptekarskim, który otrzymałam od moich pań farmaceutek. Mimo że nie jest to gazeta skierowana do pacjentów, przeczytałam kilka artykułów, m.in. jak ważna jest rozmowa farmaceuty z pacjentem. To prawda. Ja wracam do swoich aptek z przyjemnością, a panie magister traktuję jak bliskie mi osoby, zawsze chętne, by pomóc i doradzić pacjentowi. W marcowym numerze pisma przeczytałem, że sieci aptek mają coraz lepszą pozycję na rynku. Ta informacja mnie nie zaskoczyła, ponieważ widzę, co się dzieje dookoła. Sam jestem farmaceutą niezależnym i wiem, że bez pomocy z zewnątrz nie byłoby mi łatwo prowadzić działalności. Dlatego zdecydowałem się na dołączenie do programu zwiększającego rentowność apteki, co polecam i innym kolegom po fachu. Może nie warto oddawać biznesu w ręce sieciowego giganta, tylko przy konkretnym wsparciu powalczyć o lepsze warunki handlowe i co się z tym wiąże, lepszą przyszłość dla apteki. Właściciel apteki z Gliwic W podziękowaniu za listy wysyłamy zestawy kosmetyków przeciwzmarszczkowych Alina, pacjentka z Kalisza Napisz do nas! Listy do redakcji prosimy kierować na adres: konkurs@magazynaptekarski.com.pl lub Magazyn Aptekarski, ul. Szosa Bydgoska 52, Toruń. W listach konieczny jest dopisek: Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez Świat Zdrowia S.A. z siedzibą w Toruniu, ul. Szosa Bydgoska 52, Toruń, wyłącznie w celach związanych z przeprowadzeniem i prawidłowym rozstrzygnięciem Konkursu organizowanego w czasopiśmie Magazyn Aptekarski, w tym również wydaniem nagród. Dane osobowe będą przetwarzane zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia r. (Dz. U. Nr 101 z 2002 r., poz. 926 t.j. z późn. zm.). Podanie danych osobowych jest dobrowolne, ale niezbędne do realizacji ww. celów. MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015

7 w pigułce 7 NEWSY Powiedzieli... Wiceminister zdrowia o chęci poparcia przepisu, który miałby uniemożliwić nieuczciwemu przedsiębiorcy kontynuowanie działalności: Jeżeli ktoś jest nieuczciwym przedsiębiorcą i wywozi leki za granicę wbrew istniejącym przepisom, to nie ma zgody na to, by stosując kruczki prawa administracyjnego, zakładał nowe hurtownie i wymigiwał się od odpowiedzialności karnej, finansowej i sankcji administracyjnej, korzystając na tym, że zmieni nazwę podmiotu, w którym wykonuje swoją działalność. Naszą intencją jest wstrzymanie wszystkich postępowań dotyczących otwarcia nowej hurtowni przez przedsiębiorcę, co do którego toczy się postępowanie o ukaranie. Jeśli zostanie już ukarany, to przez trzy lata nie będzie mógł otworzyć nowej hurtowni. dr Igor Radziewicz-Winnicki, wiceminister zdrowia, podczas posiedzenia sejmowej podkomisji zdrowia Jest to niewątpliwie ważna deklaracja Pana ministra, jednak obecnie w tak trudnej sytuacji aptekarze oczekują przede wszystkim skutecznych działań w tym zakresie, aby zapewnić polskim pacjentom dostęp do niezbędnych dla ich zdrowia i życia leków. Należy odpowiedzieć na kilka ważnych pytań, na przykład: Czy eksport leków z Polski rośnie, czy maleje? Najlepsze rozeznanie w tej kwestii powinien mieć Główny Inspektor Farmaceutyczny, wystarczyłoby więc u tego źródła zaczerpnąć informacji. Choć wiele alarmujących wiadomości dociera do samorządu aptekarskiego, nie mamy pełnego rozeznania w tym zakresie ani możliwości prawnych, aby wnioskować o przekazanie takich informacji. Pomimo to jesteśmy świadomi, że sytuacja staje się coraz trudniejsza, że rośnie eksport leków, choć w tym samym czasie tych samych leków polscy aptekarze nie mogą zdobyć dla swoich pacjentów. Coraz częściej informują o tym problemie media i niektóre instytucje. To, co mówi minister, jest słuszne, ale aptekarze oczekują przede wszystkim skutecznych działań instytucji, które z mocy ustawy mają odpowiednie uprawnienia i możliwości w tym zakresie. Piotr Bohater, Prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej Bartosz Arłukowicz, minister zdrowia, powinien przygotować dla Sejmu sprawozdanie z efektów funkcjonowania ustawy refundacyjnej. Termin minął 1 stycznia 2014 r.: Roczna zwłoka w przygotowaniu sprawozdania może być odczytana jako niechęć ujawnienia wszystkich skutków wprowadzenia ustawy refundacyjnej w życie. Bez względu na to, jakie są powody tej zwłoki, podkreślić należy, iż stanowi ona niedopuszczalne i rażące naruszenie przepisów ustawy. dr Maciej Hamankiewicz, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej (w liście do resortu) Zapraszamy do dyskusji Na łamach Magazynu Aptekarskiego publikujemy najbardziej kontrowersyjne i istotne dla branży wypowiedzi osób z nią związanych. Zgadzają się Państwo z ich poglądami i decyzjami? Prosimy nam o tym napisać. Mają Państwo inne zdanie? Również prosimy o kontakt. Najciekawsze wypowiedzi opublikujemy i nagrodzimy książkami o tematyce farmaceutycznej. Prosimy, by w listach przysyłanych do redakcji (na adres: konkurs@magazynaptekarski.com.pl) zamieścili Państwo poniższą klauzulę i podpisali się pod nią: Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez Świat Zdrowia S.A. z siedzibą w Toruniu, ul. Szosa Bydgoska 52, Toruń, wyłącznie w celach związanych z przeprowadzeniem i prawidłowym rozstrzygnięciem Konkursu organizowanego w czasopiśmie Magazyn Aptekarski, w tym również wydaniem nagród. Dane osobowe będą przetwarzane zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia r. (Dz. U. Nr 101 z 2002 r., poz. 926 z późn. zm.). Podanie danych osobowych jest dobrowolne, ale niezbędne do realizacji ww. celów.

8 8 w pigułce OKIEM FARMACEUTY MISJA ZAWODU mgr farm. Kalina Nierzewska farmaceuta praktyk, dziennikarka Nasza wiedza to czasami zbyt mało, żeby pomóc, do tego trzeba dołożyć ogromne pokłady cierpliwości i odrobinę serca. Bo ja wiem, pani magister, że pani mi na pewno pomoże, bo przecież kto, jak nie pani. Byłem już u tylu specjalistów i nic mi nie pomogli, więc jest pani moją ostatnią deską ratunku często słyszymy od pacjentów takie stwierdzenia, widzimy, jak bardzo nam ufają i jak wielką nadzieję pokładają w nas jako wysokiej klasy specjalistach. Czy nie za bardzo przecenia pan moje możliwości? zapytałam. Przecież ja jestem tylko farmaceutą, nie mam możliwości ani wykonania badań specjalistycznych, ani formalnie postawienia diagnozy, więc dlaczego pokłada pan tak wielką nadzieję we mnie? FACHOWA PORADA Pani magister, nic nie szkodzi, ja wierzę, że pani mi pomoże i to mi wystarczy. Ja tak bardzo potrzebuję pani fachowej porady. Muszę przyznać, że takie podejście pacjenta do tematu w jakiś sposób pobudziło moją wyobraźnię. Przypomniałam sobie, jak w pocie czoła zdawałam egzaminy podczas studiów, z jakim zaangażowaniem uczyłam się nazw i wzorów leków, a wszystko po to właśnie, żeby móc nieść pomoc ludziom, którzy tego akurat potrzebowali. Był środek lata. Pogoda nie mogła się zdecydować, czy ma być bardzo ciepło, czy może gorąco. Pacjent, który tak bardzo potrzebował porady, zaintrygował mnie swoim upartym twierdzeniem, że tylko farmaceuta może mu pomóc. Po tych słowach poszedł do domu, zostawiając mnie bardzo zaciekawioną. Mówił, że za chwilę przyjdzie. Wrócił do apteki po paru godzinach z ogromnym segregatorem. O Boże, tyle wyników badań pomyślałam. Położył teczkę na podeście przy okienku i powoli zaczął ją otwierać. W aptece zapachniało latem. Słodki, lekko miodowy zapach był tak charakterystyczny, że miałam wrażenie, że jestem nie w pracy, tylko na łące otoczona tysiącami polnych kwiatów. Pani magister, oto mój problem: jak pani widzi, jestem w trakcie przygotowywania zielnika i mam takie pytanie, czy to jest na pewno babka lancetowata? Uśmiechnęłam się sama do siebie w głębi duszy, bo poczułam się taka ważna po słowach pacjenta, że tylko ja mogę mu pomóc, a jak się okazało, chodziło o tak błahą sprawę, jak kształt liścia małej roślinki. No cóż, jak by nie patrzeć, to właściwie kto, jak nie farmaceuta, ma fachową wiedzę w zakresie ziół. SERIA TELEFONÓW Tego samego dnia pojawiła się jeszcze pani z równie naglącym jak babka lancetowata problemem. Pani przyszła do apteki kupić cewnik do odsysania wydzieliny z dróg oddechowych u osób mających problem z samodzielnym odkrztuszaniem. Ponieważ nie miałam takiego sprzętu na miejscu w aptece, wykonałam serię telefonów do hurtowni, z którymi współpracujemy. W końcu, dowiedziawszy się już jaki ma być rozmiar owej rurki i jaka firma to produkuje, dotarłam do momentu zwrotnego, w którym wypowiedziałam magiczne słowa: To zamawiam. Wtedy usłyszałam, że w żadnej z hurtowni farmaceutycznych nie ma na stanie cewników do odsysania wydzieliny z dróg oddechowych i że dobrze będzie, jak poszukam w sklepach medycznych. PANI KUPI, JA ODBIORĘ Wybrałam numer telefonu najbliższego w okolicy sklepu ze sprzętem medycznym i dowiedziałam się, że wężyk jest dostępny bez problemu, a koszt zakupu to 60 groszy. Przekazałam radosną nowinę pacjentce, podając jednocześnie adres sklepu medycznego, do którego dzwoniłam, a który znajdował się za rogiem. W odpowiedzi usłyszałam od pani: A czy mogłaby pani magister go dla mnie kupić, a ja, wracając z miasta, przyjadę i go sobie odbiorę tu od pani z apteki?. Nasza wiedza to czasami zbyt mało, żeby pomóc, do tego trzeba dołożyć ogromne pokłady cierpliwości i odrobinę serca, a wtedy nasza misja będzie miała sens i będzie dawała nam wiele satysfakcji, nawet w najdrobniejszych szczegółach. MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015

9 w pigułce 9 OKIEM LEKARZA FARMACEUTY Apteka jest miejscem niezwykłym. Za jej sklepową ladą muszą stanąć ludzie, którzy przez cały dzień swojej pracy będą brać odpowiedzialność za zdrowie i życie ludzi dokonujących tam zakupów. Zakupy również są niezwykłe. Zamknięta w pudełkach, blistrach, fiolkach, butelkach, ampułkach nadzieja na powrót do zdrowia. No właśnie czy apteka jest sklepem? ETYKA I BIZNES Śmiem twierdzić, że mimo faktu sprzedawania leków i preparatów związanych z naszym zdrowiem, sklepem nie jest i być nie powinna. Jednak jak w każdym miejscu handlu, tak i w aptece będą zderzać się światy dwóch wartości: etyki i biznesu. Jak połączyć konieczność utrzymania się na powierzchni wzburzonego oceanu wolnego rynku i misję zdrowia publicznego? Jakie praktyki nie powinny stać się udziałem farmaceuty? Ludzie, którzy ukończyli studia farmaceutyczne, muszą pogodzić w swym zawodowym życiu zdające się wykluczać wzajemnie sfery będące fundamentem tej profesji. To etyka zawodowa i konieczność prowadzenia biznesu, wszak apteka to jednak biznes. Z łatwością można wkroczyć na grząski grunt proponowania swoim klientom wszelkich suplementów diety, zespołu witamin, preparatów wspomagających, które to produkty nie były pierwotnie przedmiotem ich zainteresowania. Sam byłem świadkiem namawiania na kupno jakiegoś wyciągu z tłuszczu rekina osoby, która wcale tego nie potrzebowała. DOBRZE WYCENIONE PROCEDURY Nie potrafiłbym chyba dać teraz stosownej recepty, która byłaby drogowskazem kierującym na właściwą drogę postępowania. Z pewnością mechanizmy zmuszające do bezwzględnej walki o jak największą sprzedaż stają się przyczyną poważnego dyskomfortu środowiska. Nie winię za to farmaceutów, którzy w większym lub mniejszym stopniu nie mają innego wyjścia. Podobny kamyczek można wrzucić zresztą także do ogródka lekarskiego. Coraz częściej dominują dobrze wycenione procedury, które usypiają zdrowy rozsądek. Szeroko pojęta medycyna globalnie powoli zmierza w niepokojącym kierunku pełnej komercjalizacji z dominantą wykonań, nadwykonań, przekroczeń i niewykorzystanych punktów. Wszystko to toczy się pod bacznym okiem managerów, zastępów pań w garsonkach i panów w garniturach prezentujących co pewien czas wykresy, z których ma wynikać dobre lub złe leczenie. Doprowadza to do sytuacji, że np. przeprowadzenie operacji przepukliny pachwinowej w znieczuleniu podpajęczym staje się nieopłacalne i zakazane przez nadzorcę, mimo że znieczulenie to jest zdecydowanie bardziej komfortowe dla chorego niż znieczulenie miejscowe. JEDNA RODZINA Pamiętając, że lekarz i farmaceuta stanowią jedną rodzinę ludzi, których zadaniem jest troska o nasze zdrowie, nie mogę nie dostrzegać tych cech, które pozostawały i pozostają nie do przecenienia w procesie wspólnej opieki nad chorym. To przede wszystkim skrupulatna kontrola recept, dzięki której wychwytywane są zdarzające się nieprawidłowości w zaordynowanej dawce leku, jego formie czy też błędne dawkowanie. To profesjonalne doradzanie w przypadkach doraźnych kłopotów zdrowotnych, dzięki któremu farmaceuta staje się dla swojego otoczenia kimś bliskim i ważnym, osobą, do której po prostu ma się zaufanie. MYŚLMY Drogie Koleżanki i Koledzy Farmaceuci! Musimy mimo wszystko zachować jak najwięcej zdrowego rozsądku zarówno my, lekarze, jak i Wy, farmaceuci. Miażdżące tryby przeróżnych systemów ekonomiczno- -politycznych, które dla swych partykularnych zysków wciągają w swe zębate koła, nie powinny pozbawiać nas fundamentalnej czynności, dzięki której wykonujemy swoje odpowiedzialne i piękne zawody, a mianowicie MYŚLENIA! I to jest właśnie nasza MISJA! dr n. med. Maciej Świtoński chirurg, autor telewizyjnych programów medycznych Osoby, które ukończyły studia farmaceutyczne, muszą pogodzić w swym zawodowym życiu sfery będące fundamentem tej profesji, a zdające się wzajemnie wykluczać. To etyka zawodowa i konieczność prowadzenia biznesu, wszak apteka to jednak biznes.

10 10 FLESZ w pigułce Rewolucja w leczeniu ran? Stopa cukrzycowa jest jednym z groźniejszych powikłań przy cukrzycy. Łódzcy naukowcy pracują nad opatrunkiem, który może bardzo pomóc diabetykom. Już wcześniej opracowali specjalne hydrożelowe opatrunki, które wykorzystywane są w leczeniu odleżyn, owrzodzeń i ran oparzeniowych. Teraz odkryli, że pewien prosty tetrapeptyd jest zdolny do angiogenezy, czyli umożliwia odbudowę zniszczonych i wytworzenie nowych naczyń krwionośnych. To właśnie niszczenie naczyń krwionośnych sprawia, że rany cukrzycowe tak trudno się goją, co prowadzi do martwicy tkanek wokół rany i przyczynia się często do amputacji stopy. Włączenie do opatrunku hydrożelowego tetrapeptydu, może zrewolucjonizować leczenie ran cukrzycowych. Innowacyjne rozwiązanie nie tylko chroni ranę przed czynnikami zewnętrznymi, które mogą się przyczynić do zakażenia, ale też zapewnia odpowiednie nawilżenie rany, łagodzi ból i, co najważniejsze, pozwala na stałe dostarczanie do rany optymalnego stężenia substancji leczniczej. Specjalne opatrunki hydrożelowe, mimo udowodnionej skuteczności, nie tak szybko trafią do chorych. Zanim znajdą się na rynku, potrzebne są jeszcze badania przedkliniczne i kliniczne, a te ktoś musi sfinansować. Obecnie łódzcy naukowcy poszukają sponsorów. Badania nad witaminą K Holenderscy uczeni sprawdzili związek pomiędzy spożyciem witaminy K i atakiem serca. Badania trwały osiem lat i uczestniczyło w nich ponad 16 tys. kobiet między 49. a 70. rokiem życia. Naukowcy zgromadzili dane na temat ich diety i monitorowali zdrowie, skupiając się na przypadkach zawału serca. Analizy potwierdziły, iż zwiększenie spożycia witaminy K2 (o 10 mikrogramów dziennie) zmniejszyło częstość występowania ataku serca o 9 proc. Najwięcej witaminy K jest w zielonych warzywach liściastych kapuście, sałacie, a także w brokułach. Znajdziemy ją także w mleku, jogurtach, serach, mięsie, zbożu oraz np. tofu. Do niedawna sądzono, że dostarczamy jej sobie więcej niż potrzeba. Obecnie eksperci uważają, że typowa dieta zachodnia nie zawiera optymalnej ilości świeżych warzyw, owoców i produktów mlecznych, co może powodować niedobór witaminy K. Warto pamiętać, że witamina K, tak jak witaminy A, D i E rozpuszczalna jest w tłuszczach. Może to być problematyczne dla osób stosujących dietę o niskiej zawartości tłuszczu, a także dla ludzi starszych czy pacjentów zażywających leki obniżające poziom tłuszczów. Osoby te mogą mieć osłabione wchłanianie witamin. Eksperci dodają, że także leki przeciwpadaczkowe i warfaryna mają wpływ na metabolizm witaminy K. Więcej programów lekowych Według raportu NIK wzrosła liczba programów lekowych umożliwiających leczenie osób chorujących na rzadkie schorzenia oraz tych, u których leczenie standardowe nie przyniosło oczekiwanych rezultatów (głównie onkologicznych i reumatologicznych). Jak twierdzi NIK, programy te spełniają ważną rolę w procesie terapeutycznym i dają pacjentom możliwość dostępu do nowoczesnych metod leczenia. W porównaniu z 2013 rokiem liczba programów lekowych zwiększyła się o 30 proc. (w 2014 roku było ich 55, wcześniej 42). Wzrosła też liczba pacjentów korzystających z tych programów (w 2011 roku 54 tys., a w tys.). Zwiększono także nakłady finansowe na ten cel i wzrosła liczba stosowanych w terapiach nowoczesnych substancji leczniczych. W opinii Izby, świadczenia udzielane w ramach programów lekowych, w zdecydowanej większości wydawane były na bieżąco. Listy oczekujących prowadzone były tylko przy trzech programach (stwardnienia rozsianego i leczenia wirusowego zapalenia wątroby typu B i C). Średni czas oczekiwania na leczenie w przypadku tych terapii wahał się od tygodnia przy stwardnieniu rozsianym do pięciu miesięcy w przypadku zapalenia wątroby typu C. Znalazły się też uchybienia. Na przykład rozpatrzenie wniosków o objęcie leku refundacją, które powinno zgodnie z przepisami trwać nie dłużej niż 180 dni, przeważnie trwa dłużej bywa, że nawet jedenaście miesięcy. MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015

11 w pigułce 11 FLESZ Laboratorium w chipie Rozwój genetyki sprawia, że przestępcy nie mogą spać spokojnie. Zdradzić ich może już nawet jedna komórka skóry. Zlokalizowanie genów, które odpowiadają za określone cechy naszego wyglądu powoduje, że badacze mogą sporo dowiedzieć się o prawdopodobnym wyglądzie przestępcy. Mogą np. określić jego płeć, kolor skóry, oczu, włosów, a nawet stwierdzić czy ma on tendencje do tycia. Takimi badaniami w Polsce zajmuje się krakowski Instytut Ekspertyz Sądowych. Dotychczas wadą badań genetycznych był czas ich trwania trwały zwykle od jednego do kilku dni. Już wkrótce może się to zmienić, a to za sprawą naukowców z Arizona State University, którzy wraz z firmą IBM opracowali prototyp urządzenia, które jest w stanie przeprowadzić szybką analizę DNA już na miejscu przestępstwa. Amerykańscy badacze postanowili stworzyć przenośne laboratorium, które zmieści się na płytce chipa. Innowacyjne urządzenie nie dość, że zanalizuje znalezioną na miejscu przestępstwa próbkę w cztery godziny, to dodatkowo w tym samym czasie porówna otrzymaną z niej sekwencję zasad z sekwencją znajdującą się w bazach policji. Odkrycie może zdecydowanie przyspieszyć pracę śledczych. Polski produkt przyszłości Może już ruszyć produkcja prekursorów radiofarmaceutycznych ItraPol i LutaPol, opracowanych i wdrożonych przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Ośrodek Radioizotopów POLATOM w Świerku, które uhonorowane zostały tytułem Polski Produkt Przyszłości. Wprowadzenie tych leków to ważne osiągnięcie, które ma przyczynić się do poprawy sytuacji pacjentów onkologicznych, którym medycyna nie mogła do tej pory do zaoferować skutecznej terapii. Jak mówi jedna z badaczek, Renata Mikołajczak: Chorzy z nowotworowymi guzami neuroendokrynnymi cierpią na różne dolegliwości, które utrudniają im prowadzenie normalnej aktywności życiowej. Leczenie izotopowe przynosi uspokojenie tych objawów i jak wynika z doniesień medycznych, chorzy często wracają do normalnego trybu życia, nawet do pracy po wielu latach przerwy. Leczenie prowadzi do stabilizacji choroby. Terapia z wykorzystaniem ItraPolu i LutaPolu prowadzona jest obecnie w 8 ośrodkach medycyny nuklearnej w Polsce. W pozostałych, których jest w sumie ponad 60, także jest to możliwe, ponieważ produkcja POLATOM-u jest wystarczająca, by zaspokoić potrzeby całego kraju. Co więcej, połowa produkcji będzie być może trafiać poza granice Polski. Sukces w transplantologii Zespół chirurgów z Kapsztadu przeprowadził pierwszą na świecie zakończoną sukcesem transplantację penisa. Operacja trwała dziewięć godzin, a przeprowadzał ją profesor André van der Merwe'a (szef Oddziału Urologii Uniwersytetu Stellenbosch). Wcześniej podjęto już próbę takiego zabiegu, ale tym razem po raz pierwszy w historii sukces jest długoterminowy. Ze względów etycznych nie ujawniono tożsamości pacjenta. Wiadomo jednak, że mężczyzna jest zdrowy i odzyskał wszystkie funkcje przeszczepionego mu narządu. Jak mówi jeden z chirurgów: Naszym celem było sprawienie, by przeszczepiany organ był w pełni funkcjonalny już w ciągu dwóch lat i byliśmy bardzo zaskoczeni tak szybką rekonwalescencją (operację przeprowadzono w grudniu 2014 roku przyp. red.). Lekarzom udało się przywrócić funkcje układu moczowego i rozrodczego pacjenta. 21-latek stracił penisa w wyniku nieudanego obrzezania. Doznał poważnych komplikacji i musiano amputować członka, by uratować mu życie. Chociaż nie istnieją dokładne dane na temat podobnych wypadków, szacuje się, że takie sytuacje nie są wcale rzadkością.

12 12 w pigułce SZKOLENIE ASZ I KRAKOWSKIEJ OIA Wiedza podnosi konkurencyjność Okręgowa Izba Aptekarska w Krakowie wraz z Aptekarską Szkołą Zarządzania i Grupą NEUCA zorganizowały szkolenie biznesowe podnoszące konkurencyjność aptek niezależnych. Uczestnicy szkolenia dowiedzieli się jak zwiększyć konkurencyjność swojej apteki Wszkoleniu wzięli udział aptekarze, którym zależy na efektywnym funkcjonowaniu apteki, zainteresowani tym, jak apteka niezależna może zwiększyć swoją konkurencyjność oraz jaki wpływ mają na nią obowiązujące przepisy. PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI Wyszliśmy naprzeciw oczekiwaniom aptekarzy niezależnych, którzy na co dzień muszą konkurować z aptekami sieciowymi mówi Robert Małkiewicz z Aptekarskiej Szkoły Zarządzania. W pierwszej części szkolenia poruszono zagadnienia z zakresu prawa, zmian przepisów. W drugiej trenerzy pokazali farmaceutom narzędzia, które mogą wykorzystać już następnego dnia w aptece. Aptekarze poznali m.in. prawne i praktyczne aspekty pozaaptecznego obrotu produktami leczniczymi, dowiedzieli się, jak działa mechanizm odwróconego łańcucha dostaw oraz jakie atuty w porównaniu z sieciami mają apteki niezależne. Wykładowcy podsunęli aptekarzom konkretne pomysły na usprawnienie funkcjonowania apteki oraz podniesienie konkurencyjności w oparciu o realne przykłady z życia. TRZEBA SIĘ SZKOLIĆ Szkolenie odbyło się w Krakowie i było bezpłatne. Uczestniczyło w nim ok. 70 osób, które za udział otrzymały punkty edukacyjne. Jak podkreślał w ostatnim numerze Magazynu Aptekarskiego dr n. farm. Paweł Chrzan, prezes Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej, wiedza to jeden z najskuteczniejszych oręży w walce z aptekami sieciowymi. Jeżeli aptekarze poszerzą swoją wiedzę na temat nowoczesnego zarządzania, z pewnością poradzą sobie z prowadzeniem apteki i na pewno łatwiej będzie im stawić czoło sieciówkom. (ez) MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015

13 w pigułce 13 FLESZ Equia dolorpori te Us explaborro voluptatem atempor emquaer aturerum a quas ra dolor sim sam as eatioratem facestorrum essimporrume nis et plis magnimo dignatur? Sediscipsam, tescimpore nonserfera sae. Et quam ese acea pre, volum fuga. Nam, quodit quae net dolupta di dolesecto illis solorec tistrum qui ad maio cusdam quis quasitae et aut plitaerfero ea core voluptur, se vellam dolutem coruptat.

14 14 FLESZ w pigułce Hity z apteki KAILAS Ajurwedyjski krem z himalajskich zió na problemy skórne Krem 8 g lub 20 g W tradycji ajurwedyjskiej stosowany jest przy: uszczycy, hemoroidach, grzybicy, oparzeniach, polecany do piel gnacji skóry ojotokowej, tr dzikowej, z przebarwieniami. Zalecany tak e przy problemach z nadmiernie wysuszon i p kaj c skór oraz przy nadmiernym rogowaceniu skóry. agodzi skutki uk sze owadów, otar oraz podra nie skóry np. po goleniu i depilacji. Produkt posiada sk adniki dzia aj ce antybakteryjnie oraz przeciwgrzybicznie. KAILAS przebadano na grupie osób z dodatnim wywiadem alergicznym. nr tel Krem piel gnacyjny z wit. A+E. APTEO CARE Krem 50 ml Opis: Produkt bogaty w witaminy A i E oraz prowitamin B 5 (D Panthenol). Krem piel gnacyjny z wit. A+E Apteo Care od ywia i piel gnuje skór. Dzi ki zawarto ci takich substancji jak: lanolina, oliwa z oliwek, mas o Shea krem tworzy barier ochron, utrzymuj c odpowiedni poziom nawil enia. Krem pomaga chroni równie przed niekorzystnym dzia aniem czynników zewn trznych. Codzienne stosowanie daje efekt delikatnego nat uszczenia, wyg adzenia i uelastycznienia skóry. Przeznaczony równie dla dzieci i niemowl t od 6 miesi ca ycia. Produkt hipoalergiczny. Sposób u ycia: niewielk ilo kremu wmasowa kilka razy dziennie w skór twarzy i cia a. Najlepiej zu y przed ko cem: data i numer partii na zgrzewie tuby. Delia Cosmetics Sp. z o.o., ul. Le na 5, Rzgów k. odzi Made in Poland Producent: Synoptis Pharma Sp. z o.o., ul. Krakowiaków 65, Warszawa Skrzypocomplex APTEO SUPLEMENT DIETY 30 kapsu ek Korzystnie oddzia uje na w osy, skór i paznokcie. Skrzyp, pokrzywa, pestki winogron, cynk, jod, niacyna, rybo awina, biotyna i witamina A pomagaj zachowa zdrow skór. Skrzyp, cynk i selen przyczyniaj si do utrzymania zdrowych paznokci. Skrzyp, biotyna, cynk i selen pomagaj zachowa dobr kondycj w osów. Mied wspomaga utrzymanie prawid owej pigmentacji w osów i skóry. Sk ad: 1 kapsu ka zawiera 200 mg wyci gu ze skrzypu polnego (w tym 14 mg zwi zków krzemowych), 100 mg wyci gu z pokrzywy, 50 mg wyci gu z winogron (w tym 47,5 mg proantocyjanidyn), 125 mg L-metioniny, 100 mg cystyny, 40 mg witaminy C, 6 mg α-te witaminy E, 200 g RE witaminy A, 8 mg NE niacyny, 0,7 mg witaminy B2, 0,7 mg witaminy B6, 100 g kwasu foliowego, 25 g biotyny, 5 mg cynku, 75 g jodu, 500 g miedzi, 27,5 g selenu, 25 g molibdenu. B onnik z ananasem i chromem APTEO SUPLEMENT DIETY 100 tabletek Uzupe nienie diety odchudzaj cej B onnik z atwo ci ch onie wod, p cznieje i daje uczucie syto ci. Chrom przyczynia si do utrzymania prawid owego metabolizmu makrosk adników od ywczych oraz pomaga w utrzymaniu w a ciwego poziomu glukozy we krwi. Sk ad: 6 tabletek zawiera 2100 mg b onnika jab kowego, 660 mg b onnika owsianego, 660 mg b onnika pszenicznego, 180 mg proszku ananasowego, 36 g chromu organicznego. Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015 zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

15 w pigułce 15 FLESZ Szeroki wachlarz mo liwo ci, ponad 240 ró norodnych produktów obecnych w naszym portfolio gwarantuje Farmaceutom precyzyjne dopasowanie oferty do ich potrzeb. APTEO. JAKO I CENA GODNE ZAUFANIA

16 16 rentgen miesiąca ODWRÓCONY ŁAŃCUCH DYSTRYBUCJI LEKÓW Odwrócony łańcuch dystrybucji leków: wciąż brak poselskiej nowelizacji prawa Na polskim rynku farmaceutycznym kwitnie proceder nielegalnego wywozu leków w systemie odwróconego łańcucha. Tymczasem poselska nowelizacja prawa farmaceutycznego, która mogłaby skutecznie ukrócić ten proceder, jest dopiero w podkomisjach. poprawki, które obligowałyby przedsiębiorcę prowadzącego obrót hurtowy produktami leczniczymi, aby podczas zamawiania towaru składał oświadczenie, że zamówienie sporządzone zostało w celu zaspokojenia potrzeb pacjentów, a objęte nim produkty lecznicze nie będą podlegać eksportowi lub wywozowi. Taki przedsiębiorca prowadzący obrót hurtowy produktami leczniczymi musiałby też przekazywać do Zintegrowanego Systemu Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi informację o przeprowadzonych transakcjach, ruchach magazynowych, stanach magazynowych, wskazując, które produkty lecznicze są przeznaczone na zaspokajanie potrzeb pacjentów. W wypadku niedopełnienia tego obowiązku podlegałby stosownej karze wyjaśnia dr Kucharewicz. Piotr Brukiewicz, prezes Śląskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej, wyjaśnia, że na obecnym etapie najważniejszą kwestią jest rozwiązanie problemu, czyli zapewnienie dostępu do leków aptekom, które zaopatrują w nie pacjentów. Temu celowi ma służyć nowelizowana ustawa. POPRAWKI ODRZUCONE Niestety, jak wyjaśnia dr Grzegorz Kucharewicz, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, na posiedzeniu sejmowej podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo farmaceutyczne oraz niektórych innych ustaw, które odbyło się 4 marca 2015 r., wszystkie ważne poprawki Naczelnej Izby Aptekarskiej zostały odrzucone. Do procedowanej ustawy zaproponowaliśmy m.in. DLACZEGO TAKIE ROZWIĄZANIE? Jak tłumaczy nasz rozmówca, takie rozwiązanie z uwagi na cel zamówienia obligowałoby przedsiębiorców do dostarczania wskazanych produktów leczniczych wyłącznie do aptek i punktów aptecznych na terytorium RP. Podobne oświadczenia składaliby aptekarze nabywający te leki. Rozwiązanie, które miałoby wyeliminować proceder MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015

17 rentgen miesiąca 17 ODWRÓCONY ŁAŃCUCH DYSTRYBUCJI LEKÓW odwróconego łańcucha, miało polegać na zobligowaniu podmiotu odpowiedzialnego, wytwórcy lub importera produktów leczniczych do zapewnienia przedsiębiorcy prowadzącemu hurtownię farmaceutyczną stałych dostaw refundowanych produktów leczniczych w ilości niezbędnej do zaspokajania potrzeb pacjentów. Poprawka ta zmierzała do zagwarantowania hurtowniom farmaceutycznym, a w konsekwencji aptekom i ich pacjentom, stałego dostępu do leków oraz do zapewnienia równego traktowania wszystkich hurtowni. W szczególności chodziło nam o likwidację uprzywilejowania tzw. hurtowni producenckich i hurtowni sieciowych, a także o wyeliminowanie tzw. dostaw bezpośrednich i procederu odwróconego łańcucha dystrybucji. Jeżeli wytwórca lub importer produktów leczniczych nie ma obowiązku zapewnienia przedsiębiorcom prowadzącym hurtownie farmaceutyczne stałych dostaw refundowanych produktów leczniczych, to nakładanie obowiązków w tym zakresie na hurtownie i apteki nie ma sensu podkreśla dr Kucharewicz. Poprawki zgłoszone przez NIA miały zapewnić wszystkim hurtowniom farmaceutycznym stałe dostawy produktów leczniczych objętych zakresem posiadanego przez przedsiębiorcę zezwolenia w ilości niezbędnej do zaspokojenia bieżących potrzeb pacjentów. Dzisiaj czwarta hurtownia w Polsce, która obsługuje prawie 4,5 tys. aptek, nie ma dostępu do około 200 ważnych leków. Dlatego chcieliśmy, żeby producenci nie wybierali sobie hurtowni, tylko żeby hurtownie, które faktycznie zaopatrują apteki, miały równy dostęp do leków. Chodziło nam o to, żeby wszystkie hurtownie miały możliwość zakupu leków, a jednocześnie, aby producenci mieli możliwość odmowy, jeżeli te zamówienia będą przekraczały potrzeby pacjentów. Niestety, wszystkie nasze poprawki zostały odrzucone na posiedzeniu podkomisji podkreśla prezes Kucharewicz. TRACI PACJENT, ZYSKUJE PRZEDSIĘBIORCA Jak wyjaśniają eksperci, jest wiele podmiotów, które zyskują na nielegalnym wywozie leków z Polski za granicę. Przede wszystkim zarabia polska hurtownia i apteka biorąca udział w procederze, zagraniczna hurtownia oraz producent leku, który umożliwia taki obrót swoim produktem. Zdaniem Eugeniusza Jarosika, rzecznika prasowego NIA, bezapelacyjnie najwięcej na łańcuchu odwróconym zarabiają ci, którzy stworzyli taki system, m.in. przedsiębiorcy niefarmaceuci działający na rynku aptek. Niewykluczone, że w tym procederze uczestniczą także niektórzy przedstawiciele firm farmaceutycznych. Wszystko dlatego, że ceny danego leku na rynkach między innymi europejskich są zróżnicowane. Firmy farmaceutyczne różnicują ceny leków na różnych rynkach tylko dlatego, że jest różny poziom siły nabywczej i pewne uwarunkowania, jeśli Poprawki zgłoszone przez NIA miały zapewnić wszystkim hurtowniom farmaceutycznym stałe dostawy produktów leczniczych objętych zakresem posiadanego przez przedsiębiorcę zezwolenia w ilości niezbędnej do zaspokojenia bieżących potrzeb pacjentów.

18 18 rentgen miesiąca ODWRÓCONY ŁAŃCUCH DYSTRYBUCJI LEKÓW Na nielegalnym wywozie leków z Polski za granicę zarabia przede wszystkim polska hurtownia i apteka biorąca udział w procederze, zagraniczna hurtownia oraz producent leku, który umożliwia taki obrót swoim produktem. chodzi o refundację leków w danym kraju zaznacza Michał Pietrzykowski, wiceprezes Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej. Moim zdaniem największe korzyści na odwróconym łańcuchu osiągają ci przedsiębiorcy, którzy eksportują leki za granicę. Przedsiębiorcy, którzy zakładają hurtownie tylko po to, żeby zajmować się procederem eksportu równoległego za granicę tych leków, na które są największe różnice cenowe. Są to leki, których potem brakuje w naszym kraju. Sam przepływ z punktu widzenia firmy farmaceutycznej nie jest opłacalny. Trzeba pamiętać, że to są firmy, ZDANIEM EKSPERTA dr Grzegorz Kucharewicz, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej: Bardzo dużym problemem są tzw. dostawy bezpośrednie. Model bezpośredniej dystrybucji produktów leczniczych w naszym kraju sprzyja wywozowi leków z Polski. System ten pozwala niektórym przedstawicielom firm farmaceutycznych na kierowanie deficytowych leków wyłącznie do kanałów sprzedaży prowadzących bezpośrednio poza granice naszego kraju. Tak więc tzw. sprzedaż bezpośrednia, w ocenie samorządu aptekarskiego niezgodna z prawem farmaceutycznym, utrwala nieprawidłowości od dłuższego czasu widoczne na naszym rynku farmaceutycznym, których efektem są braki leków w polskich aptekach. System dystrybucji narzucony przez niektórych producentów, doprowadził do limitowania dostaw leków do aptek, zwłaszcza należących do aptekarzy. Otrzymują one zaledwie po trzy, cztery opakowania ważnych leków ratujących życie na tydzień. Obecnie jedynie trzy największe hurtownie wskazane przez producentów leków innowacyjnych, a także niektóre składy konsygnacyjne mają wyłączny dostęp do ponad stu ważnych leków ratujących zdrowie i życie. Mamy sygnały od farmaceutów, że jedna apteka w ogóle nie otrzymuje danego leku, a inna, najczęściej sieciowa, dostaje kilkaset opakowań. Prawdopodobnie jedynie część z nich przeznacza dla polskich pacjentów, a resztę kieruje do hurtowni, które później wywożą je za granicę w ramach eksportu równoległego. które działają globalnie. I te firmy globalnie tracą. Wiele lat temu firmy próbowały przeciwdziałać przepływowi leków np. z Hiszpanii do Anglii, jednakże Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł wówczas, że firmy farmaceutyczne nie mogą przeciwdziałać przepływowi leków między państwami, bo jest on legalny podsumowuje Pietrzykowski. Z kolei prezes Brukiewicz wyjaśnia, że warto zaznaczyć, iż w tej sytuacji najwięcej tracą pacjenci i państwo polskie. Jeżeli państwo nie zabezpiecza dostępu do ważnych leków, to pogarsza się stan zdrowia pacjentów i w efekcie trzeba chorych leczyć szpitalnie, a takie leczenie jest wielokrotnie droższe. IZBY SKARŻĄ SIĘ NA GIF Zaniepokojona tą sytuacją wiceprezes Zachodniopomorskiej Izby Aptekarskiej Danuta Parczewska-Knopf skierowała w tej sprawie pismo do Biura Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Gdańsku, w którym skarżyła się na brak skutecznych działań ze strony GIF-u w sprawie narastającego od dłuższego czasu problemu z dostępnością leków. O niskiej skuteczności działań GIF-u przekonany jest też Grzegorz Kucharewicz, prezes Naczelnej Izby Aptekarskiej. Dowiedzieliśmy się, że do Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego złożonych zostało prawie 50 nowych wniosków w sprawie zezwolenia na prowadzenie hurtowni. To hurtownie zakładane często tylko po to, żeby wywozić leki za granicę w ramach odwróconego łańcucha. Takie hurtownie można szybko zlikwidować, a potem spokojnie wystąpić o zezwolenie na otwarcie nowej wyjaśnia prezes Kucharewicz. W Polsce 96,6 proc. udziału w rynku przypada na 16 hurtowni farmaceutycznych. Tymczasem na rynku działa 700 hurtowni. Prawdopodobnie część tych hurtowni służy do przesuwania towaru z jednego podmiotu do drugiego. Słyszałem o hurtowni, która jest otwarta jedynie raz w tygodniu przez dwie godziny. Jestem przekonany, że tego typu hurtownie służą tylko i wyłącznie do operacji papierowych. Nie wierzę w to, że organy kontrolne nie zdają MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015

19 rentgen miesiąca 19 ODWRÓCONY ŁAŃCUCH DYSTRYBUCJI LEKÓW sobie z tego sprawy kwituje prezes Kucharewicz. Z kolei rzecznik prasowy NIA Eugeniusz Jarosik dodaje, że Główny Inspektorat Farmaceutyczny, którego misją jest zapewnienie bezpieczeństwa pacjentom poprzez sprawowanie nadzoru i kontroli nad obrotem produktami leczniczymi, w ocenie NIA nie działał szybko i skutecznie, choć był informowany o nieprawidłowościach występujących na rynku leków. Oceniając skuteczność inspekcji farmaceutycznej, prezes Brukiewicz wyjaśnia, że potrzebne są zmiany w prawie. Inspekcja pracuje, jednak jest to często walka z wiatrakami. Jeżeli nie zmienimy prawa, to można się skarżyć na działania inspekcji, ale realnie to nic nie da. Narzędzia, które ma inspekcja, są niewystarczające, żeby zmienić obecną sytuację podkreśla prezes Brukiewicz. JAKIE NARZĘDZIA, TAKA KONTROLA Podobnie o problemie mówi Paweł Trzciński, rzecznik prasowy GIF-u. Jak wyjaśnia w Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej postępowania w zakresie odwróconego łańcucha zarówno wobec hurtowni, jak i aptek prowadzone są od 2010 r. Rocznie przeprowadza się ich ok. 4 tys. Wobec aptek prowadzonych było ok. 400 postępowań, wobec hurtowni ok. 80. Wobec aptek wydano ponad 200 decyzji dostosowujących i 95 decyzji cofających zezwolenia na prowadzenie działalności. W okresie od stycznia 2012 r. do grudnia 2014 r. sądy administracyjne wydały łącznie 9 wyroków w sprawie decyzji Głównego Inspektora Farmaceutycznego w przedmiocie cofnięcia zezwolenia w związku z uczestnictwem w odwróconym łańcuchu dystrybucji leków. Zaznaczył również, że efektywne ściganie tego procederu wymaga koordynacji i współpracy wielu służb i organów administracji publicznej, zwłaszcza Urzędów Skarbowych, które zasłaniały się tajemnicą karno-skarbową oraz brakiem zapisów uprawniających do udostępniania posiadanych informacji. Dopiero w grudniu 2013 r. podpisano porozumienie pomiędzy Głównym Inspektorem Farmaceutycznym a Generalnym Inspektorem Kontroli Skarbowej w sprawie określenia zasad współpracy organów Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej z organami kontroli skarbowej. WIRTUALNY OBRÓT Rzecznik GIF-u wskazuje też na przykładowe postępowanie przedsiębiorców ZDANIEM EKSPERTA Eugeniusz Jarosik, rzecznik prasowy Naczelnej Izby Aptekarskiej: Naczelna Izba Aptekarska konsekwentnie apelowała do władz o wprowadzenie mechanizmów prawnych zapobiegających wywozowi deficytowych leków za granicę, co pozwoliłoby w pierwszej kolejności zaopatrzyć w leki polskiego pacjenta. Samorząd aptekarski już 6 lat temu alarmował, że tolerowanie przez państwo tzw. systemu dystrybucji bezpośredniej grozi tym, że producenci leków będą jednostronnie ustalać limity dostaw leków do aptek. Szkoda, że rząd i Główny Inspektor Farmaceutyczny nie skorzystali z eksperckiej wiedzy farmaceutów i ostrzeżeń formułowanych przez samorząd. prowadzących odwrócony łańcuch. W przypadku wykrycia powyższego zjawiska przedsiębiorcy składają np. wnioski o wygaszenie zezwoleń na prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych, by uciec od odpowiedzialności wyjaśnia Trzciński. I dodaje, że innym sposobem na uniknięcie odpowiedzialności jest prowadzenie przez hurtownie jedynie wirtualnego obrotu, wówczas podczas kontroli stwierdzane są zerowe stany magazynowe i puste hurtownie, czy też ukrywanie rzeczywistego obrotu produktami leczniczymi poprzez wystawianie faktur zwrotnych. Zdarza się także, że podczas czynności kontrolnych dochodzi do czyszczenia danych systemowych np. z jednostek komputerowych. Na oczach inspektorów znikają dane czyszczone zdalnie z jednostki głównej zlokalizowanej często poza kontrolowaną placówką podsumowuje Trzciński. «Anna Lipska W Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej postępowania w zakresie odwróconego łańcucha zarówno wobec hurtowni, jak i aptek prowadzone są od 2010 r. Rocznie przeprowadza się ich ok. 4 tys.

20 20 rentgen miesiąca PRZEPISY ANTYKONCENTRACYJNE Koncentracja w białych rękawiczkach Nieprzestrzeganie przepisów antykoncentracyjnych budzi wyjątkowy sprzeciw środowiska farmaceutów. Sieci apteczne rozrastają się w sposób niepozostawiający wątpliwości, że pułap jednego procenta jest w praktyce nieprzestrzegany. Jak do tego dochodzi? Truizmem jest przypominanie, że każdy podmiot gospodarczy, wchodzący czy działający na jakimś rynku, musi przestrzegać regulacji prawnych odnoszących się do tego rynku. A jednak takie powtarzanie kwestii oczywistych jest czasem konieczne. Dotyczy to również rynku aptek, bo niektóre przepisy regulujące ich działania są łamane nie tylko powszechnie, ale i bez specjalnego ukrywania tego faktu. Dotyczy to między innymi przepisów antykoncentracyjnych, które miały zapobiec monopolizacji rynku aptecznego. Przepisy Prawa farmaceutycznego i wszystkie inne przepisy odnoszące się do działalności aptek, muszą być bowiem stosowane przez wszystkie podmioty je prowadzące. Bez względu na to, czy prowadzący je podmiot to farmaceuta, przedstawiciel innego zawodu, spółka, grupa kapitałowa, sieć apteczna... Wszystkich obowiązują te same przepisy. RÓWNI I RÓWNIEJSI To, co dzieje się w ostatnich latach na polskim rynku aptecznym, wymaga jednak stałego powtarzania tych oczywistości. Rozmawiając z farmaceutami, odnieść można wrażenie, że potrzebne jest to przede wszystkim im samym. Dlaczego? Dlatego, że obserwując zmiany zachodzące na rynku, zbyt często nabierają przekonania, że są na nim równi i równiejsi. Ci, którzy muszą stosować prawo, i ci, którzy są ponad nim. Aptekarze prowadzący swoje własne apteki sami siebie zaliczają do tej pierwszej grupy. Duże podmioty, sieci postrzegają jako przeciwników, z którymi konkurowanie jest dziś kompletnie nieskuteczne. Między innymi dlatego, że sieci nie przestrzegają przepisów antykoncentracyjnych, rozrastają się w sposób niekontrolowany, nieuwzględniający przepisów prawa, a mimo to ich prawdziwi właściciele pozostają bezkarni. Z uwagi na to, o konieczności przestrzegania przepisów trzeba przypominać też pacjentom, a raczej informować ich o tym, że prawo nie jest respektowane, pacjenci nie znają wszak regulacji dotyczących rynku aptecznego. CO MÓWIĄ PRZEPISY? Nieprzestrzeganie przepisów antykoncentracyjnych to jedna z tych kwestii, która budzi wyjątkowy sprzeciw środowiska farmaceutów. Przepisy te wprowadzono po to, by zapewnić zrównoważony rozwój rynku aptecznego, na którym miało się znaleźć miejsce zarówno dla sieci, jak i dla indywidualnych aptek. Zagwarantować to miały zapisy artykułu 99 ust. 3 pkt. 2 i 3 Prawa farmaceutycznego. Przepisy te mówią, że zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej nie wydaje MAGAZYN APTEKARSKI KWIECIEŃ 2015