AURORA TO ZA MAŁO... W Centrach Genetycznych pracujemy nad udoskonalaniem zwierząt czystoliniowych wykorzystując wiele autorskich

Transkrypt

1 INFORMATOR PIC Polska Sp. z o.o. ul. Wazów 8a, Warszawa Tel: 022/ Fax: 022/ polskainfo@pic.com PIC SZANOWNI KLIENCI PIC POLSKA Zbliżają się Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok, każdy z nas będzie miał chwilę, aby odpocząć od codziennych zmartwień i bieganiny. Zachęcam dalej Państwa do wyciagnięcia długopisów, kalkulatorów i określenia gdzie jestem ze swoją hodowlą, co dalej z jej opłacalnością. Chciałbym także jeszcze raz podziękować wszystkim uczestnikom i prelegentom VI FORUM PIC w Strykowie. Mam nadzieję, że tematy które poruszaliśmy znajdą zastosowanie w codziennej działalności Państwa gospodarstw. Pragnę jeszcze raz przeprosić Wszystkich Uczestników za utrudnienia, które powstały podczas naszego spotkania. W piątym wydaniu Informatora PIC chcemy zaprezentować artykuły dotyczące tak głośnego ostatnio tematu plenności, jak i cech jakościowych tuczników, które systematycznie przyjeżdżają za naszej zachodniej granicy. Oczywiście także temat dotyczący Statusu Zdrowia na fermie oraz podpowiemy Czy warto eliminować choroby ze stada. Tym razem pozostawiam Państwa bez mojego przykładowego wyliczenia wartości współczynnika produkcji, jednakże odsyłam na przedostatnią stronę do komentarza : Opinie KLIENTÓW, gdzie jeden z naszych kolegów przedstawia swoją opinię na temat kalkulacji kosztów dotyczącą skuteczności krycia i upadków w tuczu. Składam Państwu w imieniu pracowników PIC serdeczne życzenia wszelkiej pomyślności w Nowym Roku, a czas Bożego Narodzenia niech przyniesie nam pokój i szczęście. Życzę Państwu planowania, systematyczności i konsekwencji. Andrzej Łukijańczuk W NUMERZE: Czy życie zaczyna się po 30-tce? str 2 AURORA TO ZA MAŁO... Już od dłuższego czasu dzięki systematycznemu powiększaniu grona klientów i ich produkcji, dostawy czystoliniowych zwierząt ze szczytu piramidy hodowlanej nabierały coraz większego znaczenia. W związku z tym pojawiła się także presja na skrócenie opóźnienia hodowlanego, a tym samym możliwość szybszego korzystania z postępu hodowlanego generowanego przez PIC. PIC posiada na świecie 7 centrów genetycznych. Dwa w Ameryce Północnej i Kandzie (obecnie trzy) pozostałe znajdują się w Azji i Austrii. Centrum Europejskie umieszczone we Francji z powodu niezadowalających wyników hodowlanych zostało zlikwidowane. W Centrach Genetycznych pracujemy nad udoskonalaniem zwierząt czystoliniowych wykorzystując wiele autorskich programów i patentów. Obecnie rozwijanych jest 17 różnych czystych i syntetycznych linii i dzięki temu posiadamy największy zasób genetyczny spośród wszystkich firm hodowlanych na świecie. Tak wypracowany postęp hodowlany w postaci żywych knurków, loszek lub nasienia dostarczany jest do klientów PIC na całym świecie, w tym także do Polski. Istniejące Centra Genetyczne spełniały swoje zadanie doskonale, jednakże chcąc dostosować się do szybkiego tempa rozwoju sprzedaży, a tym samym zapotrzebowania na czystoliniowe zwierzęta PIC, podjęta została decyzja o budowie kolejnego centrum badawczo hodowlanego PIC - GN APEX w stanie Południowa Dakota (USA). Budowę GN APEX rozpoczęto pod koniec kwietnia 2008 r. We wrześniu tego samego roku zakończono budowę izolatki, a w grudniu 2008 gotowe było centrum transportu. Na początku 2009 r. ukończono budowę budynków dla loch oraz stacji knurów. Pozostałe budynki zostały ukończone w połowie marca Świnie PIC kontra materiał z Niemiec i Danii str 7 Eliminacja chorób ze stada świń str 9 Zasiedlanie GN APEX rozpoczęto w październiku 2008 r. i zakończono w maju 2009 r. Zrealizowano 34 dostawy szczegółowo wyselekcjonowanych zwierząt z GN Bluegrass i 29 z GN Aurora. Całkowita liczba dostarczonych zwierząt wynosiła sztuk. W trakcie okresu kwarantanny wskaźnik śmiertelności wynosił 1,12%, a na odchowalni 0,51%, 85,7% z dostarczonych loszek zostało zakwalifikowanych do wprowadzenia do stada. Rozród został rozpoczęty w maju 2009 r. Pierwsze zwierzęta przeszły testy w październiku 2009 r., a początkowe testy potomstwa zaplanowano na luty marzec 2010 r. Wysyłkę gotowego do sprzedaży materiału hodowlanego przewidziano na marzec 2010 r. Obecnie wielkość stada loch w GN APEX wynosi sztuk, zaś GN Aurora sztuk co daje łączną liczbę loch, na których tylko w Ameryce Północnej PIC prowadzi prace hodowlane. WARTOŚĆ POSTĘPU GENETYCZNEGO Kluczowe cele zostały osiągnięte, Centrum GN APEX pracuje już w pełni swoich możliwości. Dzięki niemu PIC będzie w stanie realizować postęp hodowlany w jeszcze szybszym tempie, a dostęp do niego dzięki czystoliniowym zwierzętom został podwojony. Dzięki powiększeniu możliwości produkcyjnych i zastosowaniu nowych technologii w Centrach Genetycznych, PIC będzie określać wartość hodowlaną zużycia paszy dla każdego oferowanego knura PIC. Iwona Jońska-Stępień Aktualności/ Opinie klientów str Styczeń - 07 Kwiecień - 07 Sierpień - 07 Październik - 08 Styczeń - 08 Kwiecień - 08 Sierpień - 08 Październik - 08 Styczeń - 09 Kwiecień - 09 Sierpień - 09

2 TECHNOLOGIE CZY ŻYCIE ZACZYNA SIĘ PO TRZYDZIESTCE? rem. Jak widać będąc średniakiem hodowlanym jeżeli chodzi o EU musimy nadrobić ok. 2,5 euro/100kg WBC, tak by lewa kolumna kosztów zrównoważyła prawą przychodów a gdzie zarobek? Patrząc w czystą kartkę papieru zastanawiamy się od czego zacząć. Ja proponowałbym by po prostu zacząć od początku czyli od swoich prawdziwych kosztów. Analiza taka pozwoli Państwu poznać ewentualny potencjał drzemiący w gospodarstwie, a także jego słabe punkty, których poprawa przyniesie szybki zysk lub/i oszczędność. Dwoma podstawowymi parametrami, które większość hodowców wymienia jako te najbardziej pożądane to mięsność oraz liczbę prosiąt żywo urodzonych/lochę/rok. Czy są to jednak te najważniejsze z ekonomicznego punktu widzenia? Polecam sprawdzić na Waszej fermie poprawę współczynnika wykorzystania paszy wraz z tempem przyrostów! Podobno życie zaczyna się po trzydziestce sprawdźmy więc jak osiągnąć tą magiczną wartość, od czego zależy i czy możemy cieszyć się nią już dziś!? Od czego zależy liczba i wartość prosiąt odsadzonych od lochy/rok? Ekonomiki produkcji, Liczby prosiąt żywo urodzonych w miocie i minimalizacji martwo urodzonych, Współczynnika wyproszeń, Śmiertelności przedodsadzeniowej. Klienci PIC Niemcy Westfalia 640 loch prosiąt/lochę/rok Dolna Saksonia 200 loch prosiąt/lochę/rok Odpowiedzi na pytanie gdzie jesteśmy? Czyli jakie wyniki produkcyjne osiąga ferma w dniu dzisiejszym. Oczywiście powyższa analiza musi opierać się na prawdziwych parametrach, a najlepiej w oparciu o sumiennie prowadzony program komputerowy (nie porównuj ze sobą wyników z różnych programów!!!). Badane dane powinny pochodzić z ostatniego, pełnego roku produkcyjnego. Patrząc na te kolumny cyfr raportu pamiętaj, że wpisując nieprawdziwe, naciągane cyfry oszukujesz sam siebie! Najbardziej wiarygodna jest analiza biorąca pod uwagę dojrzałe stado w którym występują lochy w różnych cyklach i będąca odzwierciedleniem polityki remontu stada prowadzonego na fermie. Jeżeli już wiemy gdzie aktualnie jesteśmy czas przyjrzeć się kosztom i zyskom fermy. Nie ma dwóch identycznych ferm! Na każdej poszczególne wartości poczynając od tych reprodukcyjnych, a kończąc na tych tuczowych mają inną wartość ekonomiczną dla hodowcy. W przypadku podjęcia decyzji o rewolucji na fermie, czas określić czym jest dla nas poprawienie wartości składowych naszego zysku i ile to będzie nas kosztowało! Hodowcy pozostawiam decyzję, czy warto inwestować 5 zł do tucznika, by zysk z jego sprzedaży poprawić o 5 zł? W 98% przypadków moja odpowiedź brzmiałaby- nie (chyba, że inwestycja ta poprawi równocześnie inne parametry)! Jeszcze w połowie lat 60-tych wynik 14 szt. prosiąt odchowanych przez lochę/rok wydawał się wystarczający, a wartość 20 szt. parametrem nieosiągalnym. Od tego czasu zmieniło się tak wiele, średnia mięsność wzrosła o 8%, a locha odsadza ponad 10 prosiąt więcej niż w połowie ubiegłego wieku. Brzmi to niesamowicie choć tak naprawdę minęło tylko 40 lat. Ostatni okres to nie tylko poprawa wskaźników produkcyjnych ( zł/lochę/rok i oszczędność paszy nie zjedzonej przez jej potomstwo równa 2800 zł/rok), lecz także poprawa świadomości ekonomicznej związanej z zarządzaniem i nowoczesną hodowlą trzody chlewnej. Świadomość ta jednak nie pojawiła się znikąd, bo czynnikiem organizującym i popychającym trzeźwe spojrzenie był globalny rynek zmuszający hodowców do zaostrzenia ołówków i wzięcia czystej kartki papieru. Na wstępie złe wiadomości, czyli trzęsienie ziemi, tak by atmosfera później mogła narastać Prognoza dla Unii Europejskiej do 2018 roku szacuje stabilizację kosztów produkcji stukilogramowej tuszy na poziomie ok. 143 euro dla ceny rzeźnej na poziomie 141 euro 100kg WBC. Jak widać sytuacja nie wygląda optymistycznie przy dzisiejszej efektywności produkcji i rosnącej konkurencyjności krajów spoza EU, a także spadku zapotrzebowania na naszą wieprzowinę w krajach naturalnych importerach. Pierwsze tendencje możemy już zaobserwować na naszym podwórku kiedy z tradycyjnego eksportera stajemy się znaczącym jej importe- Ekonomika produkcji Każda decyzja podejmowana na fermie musi wynikać z wnikliwej analizy ekonomicznej, która powinna przebiegać w następujących etapach: Znając nasze koszty i punkt wyjściowy czas zadać sobie pytanie dokąd idziemy? Ferma jest jak beczka i tak jak ona jest ekonomicznie dobra, jak najsłabsza jej klepka. Patrząc całościowo na naszą operację proponuję wybrać taką formę porównywania ekonomicznie ważnych dla nas cech, by były one porównywalne. Gospodarstwa w zależności od systemu produkcyjnego mogą przeliczać je na tucznika, lochę, sprzedanego warchlaka. Coraz częściej jednak wartością referencyjną staje się 100kg WBC sprzedane do zakładów mięsnych lub/i przeliczone na kojec porodowy znajdujący się na fermie. Mając już świadomość naszego celu należy znaleźć na fermie najsłabszą klepkę czyli tą wartość, której poprawa da fermie największy przychód przy najniższych poniesionych kosztach.

3 Aby uzyskać zakładaną poprawę musimy ustalić realne i możliwe do osiągnięcia cele, tak by krok po kroku cieszyć się sukcesami, a nie zniechęcać! Jak widać samo pojawienie się dodatkowych prosiąt na porodówce nie jest równoznaczne ze znaczną poprawą liczby prosiąt odsadzonych/lochę/rok, a nakład pracy może być niewspółmierny do poniesionych kosztów. Zapytacie jednak Należy wziąć pod uwagę wydłużenie laktacji u loch po pierwszym wyproszeniu do dni. Monitorować czynnik ludzki, stres na Czy wiecie jak policzyć wartość podstawowych cech na fermie i co na nie wpływa? Bardzo często hodowcy wstydzą się nieznajomości tych wartości, więc dla tych, którzy boją się zapytać - parę parametrów, które weźmiemy pod uwagę w tym opracowaniu. Postaram się równocześnie zwrócić uwagę na elementy składowe, by pomóc rozpoznać cechy najbardziej dla Państwa istotne. Liczba prosiąt żywo urodzonych Jak widać współczynnik wyproszeń jest bardzo silnym parametrem określaśmiertelność 5% Tabela 1 wsp. wypr. Parametr ten dla wszystkich pytanych ma oczywisty wpływ na liczbę prosiąt odsadzonych od lochy, jednak matematycznie i w realnym życiu nie zawsze! Należy zawsze pamiętać, że % prosiąt martwo urodzonych najczęściej rośnie wraz z wzrostem ilości prosiąt żywo urodzonych jak również z wiekiem lochy. Reasumując, maksymalizując liczbę prosiąt żywo urodzonych musimy wziąć pod uwagę utrzymanie parametru martwo urodzone (lub jego obniżenie) i śmiertelności przedodsadzeniowej na niskim poziomie, równocześnie pamiętając o strukturze swojego stada. 1 prosię extra/miot = 1 prosię x 2,2 (wsp. wypr.) x 0,85 (śmiertelność) = 1,87 1,87 x 150 zł (wartość prosięcia) = 280,5 zł 280,5 zł / 24 = 11,7 zł / tucznika jak zwiększyć liczbę prosiąt żywo urodzonych/lochę/rok? Odpowiedź jest złożona rozpoczyna się i kończy na najważniejszym czynniku profesjonalnie przygotowanej i oddanej fermie obsłudze! Na co jednak szczególnie warto zwrócić uwagę? prosiąt urodzonych/lochę/miot prosiąt odsadzonych/lochę/rok 1,9 14,4 16,2 18,1 19,9 21,7 23,5 25,3 27,1 2,0 15,2 17,1 19,0 20,9 22,8 24,7 26,6 28,5 2,1 16,0 18,0 20,0 21,9 23,9 25,9 27,9 29,9 2,2 16,7 18,8 20,9 23,0 25,1 27,2 29,3 31,4 2,3 17,5 19,7 21,9 24,0 26,2 28,4 30,6 32,8 2,4 18,2 20,5 22,8 25,1 27,4 29,6 31,9 34,2 2,5 19,0 21,4 23,8 26,1 28,5 30,9 33,3 35,6 2,6 19,8 22,2 24,7 27,2 29,6 32,1 34,6 37,1 Klient PIC Japonia Nakagima 480 loch - 34,13 prosiąt/lochę/rok wszystkich etapach produkcyjnych. Szczepienia zgodne z zaleceniami weterynaryjnymi. Pamiętaj o właściwym remoncie stada, a co za tym idzie prawidłowej strukturze stada (udział loch w cyklach 3-6 = 53%). Powyższe punkty dla większości z Państwa wydają się oczywiste, jednak na większości z ferm ich realizacja daleka jest od zalecanej. Co chcemy osiągnąć przestrzegając powyższe punkty? Przede wszystkim wprowadzamy do stada w pełni dojrzałą loszkę zdolną do rozrodu i maksymalizujemy jej owulację. Potem nie dopuszczamy do utraty przez nią kondycji w toku produkcji. Współczynnik wyproszeń To szacunkowa liczba wyproszeń dla lochy/stada na rok. Obecnie, gdy prosięta pozostają przy matce 28 dni osiągnięcie lepszego współczynnika niż 2,4 jest bardzo trudne i związane jest najczęściej ze skróceniem okresu odchowu. Większość hodowców osiąga wartość od 2,0 do 2,3. Współczynnik wyproszeń to także dni puste o których nie możemy zapominać, to przedłużające się okresy międzywyproszeniowe, powtórki, a także zapomniane lochy w stadzie. Nie zapominajmy też o loszkach, każda z nich po kryciu powinna stać się lochą! Rejestracja w programie dopiero loszek wyproszonych poważnie zafałszowuje całą ekonomikę produkcji fermy, a wyniki osiągane przez takiego hodowcę są nieporównywalne z innymi. Zmiana współczynnika wyproszeń. Zakładając, że będzie się rodzić tyle samo prosiąt (12 sztuk) przed i po poprawieniu współczynnika otrzymujemy: 2,1 (współczynnik przed) 2,2 (współczynnik po) = 0,1 (poprawa współczynnika wyproszeń) Proszę zwrócić uwagę, że dodatkowe prosię żywo urodzone/miot nie zawsze będzie miało tą samą wartość ekonomiczną/tucznika! Załóżmy, że współczynnik wyproszeń na fermie to 2,0, a śmiertelność na porodówce to 15% + 5% odchowalnia i tucz wartość dodatkowa prosięcia będzie wynosić ok. 10 zł/ tucznika. Wartość ta także zmaleje, jeżeli odsadzacie więcej niż 24 szt. tucznika. Klient PIC Francja De Rossivin 820 loch prosiąt/lochę/rok Aklimatyzacja i przygotowanie loszek do krycia. W przypadku własnego namnażania należy pamiętać o ich prawidłowej selekcji i odchowie (patrz materiały PIC). Krycie w wieku powyżej 210 dni, min. 140 kg (16-18 mm tł. grzb.) i nieszybciej, niż drugiej rejestrowanej rui. Pamiętaj większe loszki mogą wymagać więcej miejsca na odchowalni loszek. Właściwa kondycja loch odsadzonych (te nie spełniające minimalnych parametrów usuwamy lub przepuszczamy ruję w celu poprawy kondycji). Prawidłowa stymulacja w okresie przedrujowym (knur, pasza), właściwa detekcja rui i fachowo przeprowadzone krycie. Jakość knura/nasienia! Właściwe adekwatne do kondycji żywienie loszek /loch prośnych w okresie prośności i w okresie przedporodowym. Uważne i właściwe żywienie loszek / loch karmiących, by zmaksymalizować wagę odsadzeniową prosiąt i zminimalizować pogorszenie kondycji lochy w dniu odsadzenia. 1,2 (tyle prosiąt extra/lochę/rok) x 150 zł (wartość prosięcia) x 0,85 (śmiertelność) = 153 zł 153 zł / 24 = 6,4 zł / tucznika

4 jącym ekonomikę produkcji na fermie prawie równym zwiększeniu liczby prosiąt odsadzonych od lochy o jedną sztukę/rok! Zapytacie Państwo jak poprawić współczynnik wyproszeń na fermie? Nadrzędnym wydaje się prawidłowe wprowadzenie do stada loszki i kondycja produkcyjna lochy (patrz punkty dotyczące liczby żywo urodzonych). Minimalizacja okresu, gdy locha nie jest prośna. Prawidłowa selekcja loch nie nadających się do rozrodu i szybkie usuwanie ich ze stada (pobierają paszę!) Maksymalizacja liczby loch krytych w pierwszym tygodniu po odsadzeniu (to samo dotyczy loszek wprowadzanych do stada skuteczność krycia loszek wcale nie musi być gorsza od skuteczności krycia loch!). Prawidłowa i konsekwentnie przeprowadzana detekcja prośności (USG) i szybkie podejmowanie decyzji usunąć czy kryć ponownie!? Lochy mające większe mioty zwykle rodzą mniejsze prosięta i bardziej zróżnicowane Podobny problem będziemy mieć z lochami w wysokich cyklach (pamiętaj o prawidłowej strukturze stada!). Dlatego szczególną uwagę poświęć tym grupom produkcyjnym w których loszki lub starsze lochy stanowią znaczący procent. Na masę urodzeniową prosiąt ma wpływ prawidłowe żywienie lochy w okresie prośności, a zwłaszcza w ostatnim trymestrze. Efektywny system żywienia loch po porodzie w celu maksymalizacji masy odsadzeniowej prosiąt. Ścisły program monitoringu prosiąt w celu uniknięcia przygnieceń. W przypadku dużej liczby prosiąt (także tych słabych) wdrożyć system intensywnej opieki poporodowej: temperatura, odpicie siary, sortowanie prosiąt, etapowe dosadzenia by dać szansę tym najśmiertelność 10% Tabela 2 wsp. wypr. Lochy nieprośne wchodzące do porodówek to najostrzejszy obraz zaniedbań w sektorze loch prośnych! Aborcje, a zwłaszcza te niezauważone są czynnikiem bardzo niekorzystnie wpływającym na liczbę dni pustych stada. W przypadku większych ferm monitoring loch zagubionych w stadzie tak, tak to częsty przypadek gdy znajdujemy na fermie zapomniane zwierzęta np. w kojcach szpitalnych. W przypadku programów komputerowych bardzo pomaga codzienny raport ostrzeżeń. Bardzo ważna jest wreszcie prawidłowa organizacja pracy na sektorze krycia i loch prośnych uwzględniająca prawidłowo działający system: ustawienia, przepędu i sortowania loch do kojców zbiorowych, tak by zminimalizować stres, a zmaksymalizować efektywność prac. Oczywiście oprócz powyższego zbioru punktów jest masa innych wpływających na produkcyjność stada takich jak status zdrowotny, a także upadki loch będące pośrednim lub bezpośrednim jego następstwem. Nad ostatnim czynnikiem warto przez chwilę się zatrzymać, bo intensywna selekcja loch na liczbę prosiąt urodzonych wiąże się często ze wzrostem ich podatności na nagły upadek lub konieczność wcześniejszego usunięcia ze stada. Strata ta wiąże się nie tylko z częstą utratą miotu i pogorszeniem współczynnika wyproszeń lecz również ze znaczną stratą finansową ok zł/ prosiąt urodzonych/lochę/miot prosiąt odsadzonych/lochę/rok 1,9 13,7 15,4 17,1 18,8 20,5 22,2 23,9 25,7 2,0 14,4 16,2 18,0 19,8 21,6 23,4 25,2 27,0 2,1 15,1 17,0 18,9 20,8 22,7 24,6 26,5 28,4 2,2 15,8 17,8 19,8 21,8 23,8 25,7 27,7 29,7 2,3 16,6 18,6 20,7 22,8 24,8 26,9 29,0 31,1 2,4 17,3 19,4 21,6 23,8 25,9 28,1 30,2 32,4 2,5 18,0 20,3 22,5 24,8 27,0 29,3 31,5 33,8 2,6 18,7 21,1 23,4 25,7 28,1 30,4 32,8 35,1 padłą lochę. Śmiertelność przedodsadzeniowa Znamy już wpływ współczynnika wyproszeń jak również liczby prosiąt żywo urodzonych na liczbę prosiąt odsadzonych/ lochę/rok. Pozostaje nam jednak warunek konieczny spinający klamrą nasze dotychczasowe wysiłki śmiertelność, a w szczególności śmiertelność przedodsadzeniowa. Czynnik ten limituje nasze osiągnięcia bo cóż jeżeli często rodzi nam się wiele prosiąt, jeżeli nie potrafimy ich odchować i odsadzić w dobrej Inter-Agri Ferma Zawory, Wielkopolska Stado: 860 loch PIC Średnia ze stada 30, 61 żywo urodz./lochę/rok Top 33% stada 31,81 żywo urodz./lochę/rok kondycji!? Na bardzo dużych fermach o akceptowalnej śmiertelności mówimy gdy jest niższa od 10%, jednak całkiem często spotykamy się ze śmiertelnościami zbliżającymi się do 15%. Na małych Klienci PIC USA Idaho 1500 loch prosiąt/lochę/rok Nebraska 2800 loch prosiąt/lochę/rok fermach gdzie opieka okołoporodowa i przedodsadzeniowa jest na wysokim poziomie oscyluje ona wokół 6%. Tyle procentów czas odpowiedzieć jaką ma wartość! Obniżenie śmiertelności przedodsadzeniowej o 1% Zakładamy liczbę prosiąt żywo urodzonych równą 12 sztuk. 1% (poprawa śmiert.) x 12 (żywo urodz.) x 2,2 (wsp. wypr.)= 0,26 (extra szt./lochę/ rok) 0,26 (tyle prosiąt extra/lochę/rok) x 150 zł (wartość prosięcia = 39,6 zł 39,6 zł / 24 = ok. 1,7 zł / tucznika Powyższa kalkulacja zakłada obniżenie śmiertelności o 1% - na fermach gdzie sektor porodowy jest zaniedbany zwykle mówimy o możliwości obniżenia śmiertelności przedodsadzeniowej o 3-4% czyli o zysku na poziomie ok. 5-7 zł/tucznika. Śmiertelność przedodsadzeniowa to parametr ściśle związany z szacunkiem pracowników do nowo narodzonych prosiąt i czasem im poświęcanym lecz nie tylko Musimy pamiętać, że śmiertelność ściśle skorelowana jest z wiekiem i masą prosiąt prawie 50% prosiąt tracimy w 1-3 dni po porodzie (w pierwszym tygodniu prawie 60%), a liczba prosiąt wymagających opieki wzrasta o 250% pomiędzy miotem 12,5, a 17 żywo urodzonych. Pełną analizę opieki nad prosiętami od urodzenia do odsadzenia przedstawiliśmy Państwu na III Forum PIC, jednak ze względu na jej istotność poniżej pozwolę sobie zebrać najważniejsze aspekty.

5 słabszym, Znakowanie loch agresywnych lub trudno proszących się (ew. eliminacja), znakowanie loch dobrych mamek. Troskliwa opieka i obserwacja prosiąt: stan zdrowia, przygniecenia (szybko uzupełnić jeżeli trzeba). Możliwe dodatkowe formy wyrównywania prosiąt odsadzonych: odsadzenie w przód, odsadzenie etapowe, mamki. Uwaga! Bardzo często pracownicy na sektorze porodowym wpisują wczesne upadki okołoporodowe jako prosięta martwo urodzone warto to sprawdzić! Tabelki 1,2,3 pokazują zależność liczby prosiąt żywo urodzonych od współczynnika wyproszeń przy założonej śmiertelności przedodsadzeniowej 5%, 10% oraz 15%. Jak widać mając na fermie współczynnik wyproszeń poniżej 2,2-2,3 praktycznie niemożliwe jest odsadzenie 30 prosiąt/lochę/rok! Podobnie śmiertelność na poziomie 15% poważnie utrudnia osiągnięcie tego celu. Patrząc na tabele postarajcie się Państwo odpowiedzieć na pytanie gdzie jesteście i który parametr możecie najszybciej i najtaniej poprawić Wpływ materiału hodowlanego maksymalną plenność rodziny loszek PIC biorąc także pod uwagę: liczbę sutków, śmiertelność przedodsadzeniową prosiąt, apetyt (tak ważny w sektorze porodowym), a także jakość nóg i obniżając śmiertelność produkcyjną loch. Podczas projektowania właściwego indeksu pamiętamy, by wykorzystywał on realne, lokalne (polskie) wartości produkcyjne, a także to, że locha to 50% tucznika! PIC już od ponad 45 lat jest firmą, której produkty są nieustannie doskonalone, a kierunek zmian nie jest wyznaczany przez nas lecz przez naszych klientów Wynikiem tej współpracy są nowe loszki już dostępne na polskim rynku (GP1080 oraz Camborough46), które łączą z plennością tempo przyrostu i mięsność, a także dużą liczbę sutków, czyli to o co najczęściej pytacie. Wielu z Państwa już wie, że aby osiągać na jego fermie. Następnym krokiem jest użycie dedykowanego nasienia knurów GP do namnażania własnych loszek. Dedykowany knur to taki, który oprócz wysokiego indeksu ma wysokie parametry hodowlane dla cech, które najbardziej interesują klienta i które wspólnie poprawiamy. Po kilku latach doświadczeń możemy już dziś powiedzieć, że to działa, a klienci z nami współpracujący osiągają wyniki wyróżniające ich spośród innych. Bo jak inaczej można określić poprawę ilości prosiąt żywo urodzonych z 10,9 na 13,4 szt. w okresie dwóch lat przy jednoczesnym spadku liczby prosiąt martwo urodzonych z 1,5 na 0,4 szt./miot? Gdy rozpoczynałem pracę w PIC (11 lat temu) spotykając się z hodowcami, dla których odsadzenie powyżej 10 sztuk z miotu i przekroczenie 20 prosiąt odsadzonych/lochę/miot było nie lada osiągnięciem o mięsności nikt nie mówił bo i po co, wtedy prawie nikt nie kupował tucznika na mięsność) Dzisiaj 24 sztuki prosiąt odsadzonych/lochę/rok jest czymś normalnym równocześnie Ferma Państwa Modzelewskich, Podlasie Stado: 200 loch PIC Średnia ze stada 29,86 żywo urodz./lochę/rok Top 33% stada 35,1 żywo urodz./lochę/rok śmiertelność 15% Tabela 3 wsp. wypr. bardzo dobre wyniki nie trzeba ponosić dodatkowych kosztów związanych z zakupem materiału hodowlanego równocześnie ryzykując jego prawidłowe wprowadzenie. Takim programem, już wprowadzonym przez nas w Polsce jest system wykorzystujący nasienie specjalnie wyselekcjonowanych knurów GP. W ten sposób klient uzyskuje dostęp do czterech różnych knurów prarodzicielskich, w oparciu o które wraz z przedstawicielem hodowlanym PIC może stworzyć produkt, loszkę dokładnie taką by spełniała jego cele i potrzeby. Rozpoczynamy zawsze naszą współpracę z hodowcą od przygotowania rankingu loch - ustalamy stado bazowe GP prosiąt urodzonych/lochę/miot prosiąt odsadzonych/lochę/rok 1,9 12,9 14,5 16,2 17,8 19,4 21,0 22,6 24,2 2,0 13,6 15,3 17,0 18,7 20,4 22,1 23,8 25,5 2,1 14,3 16,1 17,9 19,6 21,4 23,2 25,0 26,8 2,2 15,0 16,8 18,7 20,6 22,4 24,3 26,2 28,1 2,3 15,6 17,6 19,6 21,5 23,5 25,4 27,4 29,3 2,4 16,3 18,4 20,4 22,4 24,5 26,5 28,6 30,6 2,5 17,0 19,1 21,3 23,4 25,5 27,6 29,8 31,9 2,6 17,7 19,9 22,1 24,3 26,5 28,7 30,9 33,2 budzącym niedosyt. Dlatego od kilku lat proponujemy całą rodzinę nowych loszek Camborough, by sprostać uzasadnionym pragnieniom hodowców, by być coraz bliżej magicznej trzydziestki. Obserwujemy także już dziś miłe efekty słusznie podjętych decyzji gdy polscy klienci przekraczają liczbę prosiąt odsadzonych od lochy. Podsumowując - warto zadać pytania: Czy dużo jest ferm odsadzających 30 prosiąt/lochę/rok? Na razie nie, ale w wyniku współpracy hodowców z PIC na świecie i w Polsce ich grono systematycznie rośnie. 30 prosiąt/lochę/rok same zalety? Kluczowym wydaje się właściwy dobór i przygotowanie loszek, tak by można było go należycie wykorzystać w sektorze porodowym. Czy 30 prosiąt odsadzonych od lochy jest łatwe do osiągnięcie? Nie, wymaga synchronizacji wyników produkcyjnych i doświadczenia. Należy pamiętać, że odchów prosiąt przy maciorze wynosi min. 28 dni patrząc na współczynnik wyproszeń i wyniki, warto zerknąć czy jest on zachowany. Czy chcemy odsadzać 30 prosiąt od lochy na rok? Oczywiście tak, jednak zawsze należy wziąć pod uwagę dodatkowe koszty specjalistycznej opieki i pełną ekonomikę produkcji. Firmy hodowlane od lat wychodząc naprzeciw oczekiwaniom swoich klientów starają się dostarczać coraz plenniejszy materiał hodowlany. Najłatwiej osiągnąć ten cel prowadząc selekcję jednokierunkową, jednak tego typu podejście oprócz szybkiego postępu w selekcjonowanej cesze niestety niesie też za sobą negatywne skutki niekoniecznie pożądane na fermie. Przykładem może być: znaczny spadek masy urodzeniowej, zróżnicowanie miotu oraz tucznika, wzrost śmiertelności loch, a także wzrost prawdopodobieństwa pojawienia się także innych negatywnych cech nie branych po uwagę podczas selekcji. PIC od wielu lat konsekwentnie nie selekcjonuje zwierząt na jedną cechę, a dąży w kierunku zbalansowania ważnych cech produkcyjnych na fermie, tak by zarówno te reprodukcyjne jak i tuczowe przynosiły klientowi zdrowy zysk. Osiągamy Arkadiusz Wasiczek Kontroler Jakości Produktu PIC Polska

6 PRODUKCYJNOŚĆ, MIĘSNOŚĆ, PLENNOŚĆ RODZINA Camborough daje Ci wybór Camborough22 Produkcyjność i trwałość Camborough24 Mięsność i ekonomika produkcji. Camborough46 Tempo przyrostu i plenność. GP1080 Plenność, tempo przyrostu i wykorzystanie paszy.

7 TECHNOLOGIE CECHY SUROWCOWE ŚWIŃ PIC NA TLE MATERIAŁU POCHODZĄCEGO Z NIEMIEC I DANII W przeciągu ostatnich pięciu lat, pracownicy Katedry Oceny Produktów Zwierzęcych, przeprowadzili oceny jakości tusz i mięsa świń z różnych programów hodowlanych, tj. świń duńskich hodowanych i utrzymywanych na terenie Polski [yorkshire, landrace x yorkshire oraz duroc x yorkshire]; tuczników pochodzących z Niemiec, a poddawanych ubojowi na terenie naszego kraju [pietrain x (landrace x wielka biała niemiecka) lub (laicoma x wielka biała niemiecka)] oraz świń hybrydowych PIC [PIC337 x Camborough22]. Poniżej zaprezentowano wyniki uzyskane w trakcie realizacji naszych badań. I. Gen wrażliwości na stres (RYR1) Uzyskanie dobrej jakości mięsa przy wysokiej mięsności świń wymaga podejmowania działań w tym kierunku, począwszy od założeń hodowlanych, poprzez produkcję żywca, jego skup i transport, przygotowanie przedubojowe, ubój, właściwe wychłodzenie tusz, aż po przetwarzanie mięsa. Za szczególnie ważne uznane są czynniki genetyczne. Jednym z najistotniejszych problemów w polskiej hodowli świń jest bowiem fakt, iż ich wysoka mięsność uzyskiwana jest często poprzez wykorzystywanie w krzyżowaniu towarowym osobników obciążonych genem RYR1T, a zatem szczególnie wrażliwych na działanie czynników stresowych lecz jednocześnie wysoką, sięgającą nawet % przypadków częstością występowania wady mięsa typu PSE. Ponadto w Polsce największym problemem nie jest samo użycie knurów genetycznie wrażliwych na stres (TT) lub nosicieli tego genu (CT), lecz większym problemem jest to, że całkowicie nie znamy frekwencji tego genu w stadzie polskich loch, np. w wyniku poprawiania użytkowości rzeźnej rasy pbz znacząco podniesiono u niej frekwencję genu wrażliwości na stres. Spośród analizowanych grup tuczników Ubój tuczników PIC przy wyższej masie nie wpływa na obniżenie ich wysokiej mięsności, a wzrost grubości słoniny jest nieznaczny. PIC po knurach pietrain (Niemcy) najwyższy udział osobników obciążonych genem wrażliwości na stres (CT względem RYR1) stwierdzono u mieszańców po knurach pietrain (43,7%), co prezentuje rys. 1. Niższą frekwencję osobników obciążonych tym genem odnotowano w grupie tuczników rasy yorkshire i jej mieszańców z rasą landrace (odpowiednio 17 i 22%). Najkorzystniej w tym względzie wypadły tuczniki PIC i duroc x yorkshire, gdyż za wyjątkiem Rys. 2. Jakość tusz tuczników PIC na tle materiału pochodzącego z Niemiec i Danii 56,9 79 PIC 55,4 87,9 po knurach pietrain (Niemcy) 73,1 54,5 53 2,1 2,5 1,3 1,5 1,8 yorkshire (Dania) 99,2 yorkshire (Dania) Rys. 1. Frekwencja genotypów genu wrażliwości na stres (RYR1) u swiń PIC na tle materiału pochodzącego z Niemiec i Danii 0,8 landrace x yorkshire (Dania) duroc x yorkshire (Dania) CC - wolne od genu wrażliwości na stres, % CT - nosiciele genu wrażliwości na stres, % 73,9 landrace x yorkshire (Dania) mięsność, % m.k.t.c, kg tłuszcz śródmięśniowy, % jednego osobnika o genotypie heterozygotycznym (CT/RYR1), wszystkie wolne były od genu wrażliwości na stres warunkującego powstawanie mięsa PSE. Spośród analizowanych grup tuczników najwyższy udział osobników obciążonych genem wrażliwości na stres (CT względem RYR1) stwierdzono u mieszańców po knurach pietrain (43,7%), co prezentuje rys. 1. Niższą frekwencję osobników obciążonych tym genem odnotowano w grupie tuczników rasy yorkshire i jej mieszańców z rasą landrace (odpowiednio 17 i 22%). Najkorzystniej w tym względzie wypadły tuczniki PIC i duroc x yorkshire, gdyż za wyjątkiem jednego osobnika o genotypie heterozygotycznym (CT/RYR1), wszystkie wolne były od genu wrażliwości na stres, warunkującego powstawanie mięsa PSE. II. Jakość tusz Wymagania przetwórców wobec hodowców idą w kierunku większej masy ubojowej tucznika, przy zachowaniu wysokiej mięsności tusz, aby uzyskać maksymalny zysk z produkcji w postaci atrakcyjnego handlowo asortymentu. Najmniej korzystnie pod tym względem wypadły świnie yorkshire oraz ich mieszańce z rasą landrace i duroc, cechowały się one średnią mięsnością (zakres od 53 do 54,5%) ale uzyskaną przy niskiej masie tusz (73,1 do 80,8 kg). W praktyce zdarza się często, że ubijane są tuczniki o wyższej masie, co bezspornie obniża poubojową zawartość mięsa w tuszy, czego dobrym przykładem są wyniki uzyskane przez tuczniki pochodzące po knurach pietrain (rys. 2). Natomiast badania przeprowadzone na tucznikach hybrydowych PIC wykazały, że wysoka ich mięsność tusz jest możliwa gdy świnie te są ubijane przy optymalnej dla tucznika masie ciała 105 kg. We wcześniejszych 54 56,3 80,8 43,7 duroc x yorkshire (Dania)

8 Najszybszy... w mięsie wieprzowym, gwarantująca pożądaną jakość sensoryczną wynosi od 2 do 3%. W niniejszych badaniach kryteri tych nie spełniało mięso tuczników yorkshire i jej mieszańców z rasą landrace i duroc (zakres 1,3 do 1,8%). Natomiast optymalną zawartością tłuszczu w mięsie cechowały się tusze tuczników PIC i po knurach pietrain, jednak w przypadku tych drugich uzyskano ją przy wyższej masie tusz i nie daje gwarancji uzyskania tej zawartości tłuszczu śródmięśniowego przy niższej masie ubojowej. III. Jakość mięsa Wynagradzanie dostawców żywca wieprzowego uwzględniające i premiujące mięsność tusz znacząco wpłynęło na jakość produkowanych w Polsce świń. Te masie tusz 79 kg), za wyjątkiem jednego osobnika heterozygotycznego (CT), pozbawione były genu wrażliwości na stres (RYR1T) warunkującego powstawanie mięsa wodnistego typu PSE, a udział mięsa normalnego wynosił aż 99%. Ponadto zawartość tłuszczu śródmięśniowego była u nich optymalna gwarantująca pożądaną jakość sensoryczną mięsa. Również badania innych ośrodków naukowych w kraju potwierdzają wysoką jakość tusz i mięsa świń PIC (Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego i Instytut Technologii Mięsa w Poznaniu oraz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie). W przypadku świń po knurach rasy pietrain choć cechowały się one dość wysoką mięsnością i masą tuszy przy optymalnej zawartości tłuszczu w Najkorzystniejszą jakością tuszy i mięsa spośród ocenianych grup tuczników charakteryzowały się tusze świń hybrydowych PIC. badaniach własnych na tucznikach PIC stwierdziliśmy, że tusze nie różniły się istotnie w mięsności oraz przydatności technologicznej mięsa w zależności od ich masy, co wskazuje, że ubój tuczników PIC przy wyższej masie nie wpływa na obniżenie ich wysokiej mięsności, a wzrost grubości słoniny jest nieznaczny. Jest to bardzo korzystna cecha dla hodowców w czasach niestabilnej sytuacji na rynku wieprzowym. Przy chwilowym spadku cen żywca wieprzowego hodowca może przez kilkanaście dni przedłużyć tucz tuczników bez ryzyka spadku ich mięsności i wzrostu otłuszczenia. Zawartość tłuszczu śródmięśniowego w mięsie ma wpływ na soczystość, smakowitość i kruchość mięsa oraz intensywność i pożądalność jego zapachu. Uważa się, że optymalna jego zawartość korzystne dla przemysłu tendencje konfrontowane są jednocześnie z opinią, iż poprawie mięsności tusz towarzyszy jednak pogarszanie jakości mięsa i zwiększanie częstości występowania mięsa wodnistego typu PSE. Te stwierdzenie nie znajduje potwierdzenia w przypadku tusz tuczników PIC, gdyż cechowały się one najwyższą mięsnością przy najniższym udziale mięsa wadliwego typu PSE w stosunku do pozostałych ocenianych grup tuczników (rys. 3). Stwierdzenie, że wyższej mięsności towarzyszy pogorszenie jakości mięsa znajduje potwierdzenie w przypadku innych analizowanych grup świń. U tuczników po knurach rasy pietrain przy mięsności 55,4% udział mięsa PSE wynosił 17%, u rasy yorkshire przy mięsności 54,5% PSE stanowiło 8%, u mieszańców landrace x yorkshire mięsność tusz wynosiła 53%, a udział mięsa PSE 6%. IV. Podsumowanie Najkorzystniejszą jakością tuszy i mięsa spośród ocenianych grup tuczników charakteryzowały się tusze świń hybrydowych PIC (pochodzące z krzyżowania knurów PIC337 z lochami Camborough22). Cechowały się one najwyższą mięsnością (blisko 57% przy średniej Rys. 3. Frekwencja klas mięsa u świń PIC na tle materiału z Niemiec i Danii 99 PIC po knurach pietrain (Niemcy) 92 yorkshire (Dania) landrace x yorkshire (Dania) normalne, % wodniste typu PSE, % duroc x yorkshire (Dania) mięsie to wysoka frekwencja osobników obciążonych genem wrażliwości na stres (43,7%) mogła wpłynąć na stwierdzony wysoki udział tusz z mięsem wadliwym typu PSE (17%). Natomiast u tuczników rasy yorkshire i jej mieszańcach z rasą landrace, za wyjątkiem mieszańców duroc x yorkshire, charakteryzowały się dosyć wysoką frekwencją osobników obciążonych genem wrażliwości na stres (17-22%) i udziałem mięsa wodnistego typu PSE w zakresie 6-8% przy mięsności 53-54,5% stwierdzonej jednak przy niskiej masie tusz. Uzyskane rezultaty wskazują na potrzebę prowadzenia dalszych prac selekcyjnych w kierunku całkowitej eliminacji genu wrażliwości na stres u ras pietrain, landrace i yorkshire w celu ograniczenia występowania mięsa PSE. Reasumując, parametry tuczników w Polsce zbliżają się do średnich europejskich, a wielu hodowców jest nawet lepszych. Mięsność dochodzi do pułapu poprawy jej opłacalności, a następnym ważnym krokiem dla polskich hodowców będzie poprawa ekonomiki produkcji i jakości mięsa. Hodowcy trzody chlewnej w Polsce mają do wyboru krajowy materiał genetyczny, który jest gorszy, a zarazem tańszy lub lepszy zagraniczny, ale droższy. Tylko hodowcy i producenci trzody chlewnej kupujący sprawdzony materiał hodowlany mają większą szansę obniżenia kosztów produkcji oraz poprawę jakości i wydajności. Obniżenie kosztów produkcji trzody chlewnej przy równoczesnej poprawie jakości uzyskiwanego mięsa pozwoli na obniżenie cen detalicznych. Dr inż. Artur Rybarczyk Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

9 ZDROWIE CZY WARTO I CZY SĄ MOŻLIWOŚCI ELIMINACJI WYBRANYCH CHORÓB ZE STADA ŚWIŃ? Wiele krajowych stad świń, szczególnie o zamkniętym cyklu produkcji, tych prowadzących bardziej i tych mniej intensywny chów trzody chlewnej boryka się na co dzień z różnymi problemami zdrowotnymi. Oczywistym tego skutkiem są nie zadawalające efekty produkcyjne fermy, a co za tym idzie opłacalność produkcji świń w takich warunkach wyraźnie spada. Składają się na to m.in. takie czynniki jak: zwiększona zachorowalność i śmiertelność zwierząt w różnym wieku, zwiększone zużycie paszy, mniejsze przyrosty, a w konsekwencji większe zagęszczenie fermy, duże wydatki na usługi weterynaryjne oraz leki, w tym antybiotyki i/lub szczepionki. W tej sytuacji wielu hodowców/producentów jest zainteresowanych poprawą statusu zdrowotnego w swoich obiektach nie poprzez zwiększenie, i tak już niemałych nakładów na weterynarię, ale poprzez zmianę technologii produkcji lub zmianę jej organizacji, co w efekcie może przynieść poprawę, a nawet doprowadzić do całkowitego usunięcia choroby ze stada. Korzyści wynikające ze skutecznej eliminacji określonych chorób ze stada są oczywiste. Poniżej przedstawione są tylko niektóre z nich: - Stada świń wolne od wybranych/specyficznych chorób świń są bardziej wydajne przy jednocześnie niższych kosztach produkcji. - Zwierzęta o wysokim statusie zdrowia nie wymagają stosowania pasz leczniczych, co jest bardzo cennym warunkiem w produkcji zdrowej/ekologicznej żywności. - Niekorzystny status zdrowotny stada wpływa negatywnie na dobrostan świń. - Zła sytuacja zdrowotna w fermie wpływa demotywująco na pracowników. W stadach o wysokim statusie zdrowotnym personel ma więcej czasu na opiekę nad zwierzętami kosztem czasu spędzonego na ich leczenie. Uzyskanie świń całkowicie wolnych od pewnych zarazków nie jest możliwe. Jest cały szereg patogenów warunkowo chorobotwórczych, których na obecnym poziomie wiedzy nie da się całkowicie wyeliminować z populacji świń. Do nich należą m.in. Streptococcus suis, Haemophilus parasuis, cytomegalovirus, retrowirus, circovirus. Na przestrzeni ostatnich lat z wielu krajów europejskich i poza europejskich skutecznie wyeliminowano tzw. choroby egzotyczne w tym: pomór klasyczny świń, pryszczycę, chorobę Aujeszkyego. Ponadto wiele ferm udało się całkowicie uwolnić od chorób o negatywnym znaczeniu ekonomicznym dla produkcji świń. W grupie tej wymienić należy: - PRRS, - Mycoplasma hyopneumoniae, - Actinobacillus pleuropneumoniae, - dyzenterię świń, - ZZZN, - TGE. W tym celu stosowanych było wiele różnych metod i programów. Na początku lat sześćdziesiątych szeroko wykorzystywano metodę SPF w celu uwolnienia stad świń głównie od Mycoplasma hyopneumoniae i dyzenterii świń. Miało to szczególne znaczenie w fermach przedsiębiorstw hodowlanych. W fermach towarowych metoda ta nie znalazła jednak szerszego zastosowania ze względu na koszt oraz często nie satysfakcjonujące wyniki. Na początku lat dziewięćdziesiątych opracowano i wdrożono do praktyki z dużym powodzeniem inne metody uwalniania stad funkcjonujących od takich zakażeń/chorób jak Mycoplasma hyopneumoniae, ZZZN, dyzenteria świń, czy pleuropneumonia. Są to techniki wczesnego odsadzania wraz z segregacją, które w literaturze znane są pod nazwą MEW medicated early weaning; MMEW modified medicated early weaning, czy Isowean. Warto dodać, że metody te, opracowane w PIC, uzyskały patent i mają zastrzeżony znak. Powody, dla których dotychczasowe próby eliminacji wybranych chorób ze stad nie zawsze były satysfakcjonujące są następujące: - W procesie potwierdzania statusu zdrowia opierano się przede wszystkim na objawach klinicznych i zmianach anatomopatologicznych; nie koncentrowano się na identyfikacji zarazków, odpowiedzialnych za wystąpienie choroby. - Nie uwzględniano lokalizacji stada uwalnianego; bliskie sąsiedztwo ferm o niskim statusie zdrowotnym stanowiło ryzyko ponownej infekcji. - Stosowano programy eliminacji w stosunku do patogenów, których etiopatogeneza i epidemiologia nie były dobrze poznane. - Doświadczenia i wyniki badań uzyskane na małej liczbie świń wdrażano do ferm o dużej skali produkcji. W procesie eradykacji choroby należy uwzględnić nie tylko dany obiekt/fermę, ale ocenić dokładnie sytuację epizootyczną, w danym zakresie, w całym regionie, szczególnie w rejonie o dużej koncentracji świń. Najlepiej o tym świadczą doświadczenia wielu krajów europejskich w zakresie zwalczania choroby Aujeszkyego. Objęcie programem zwalczania całego regionu minimalizuje ryzyko zakażeń z sąsiednich ferm. Inne metody eliminacji chorób świń ze stada do zastosowania w praktyce: Korzyści wynikające ze skutecznej eliminacji określonych chorób ze stada są oczywiste. 1. Aklimatyzacja loszek Aklimatyzacja loszek nie jest sama w sobie metodą eliminacji choroby ze stada, ale okazała się być ważnym pierwszym krokiem w kierunku przygotowania stada loch do procesu eradykacji choroby. Jest narzędziem w celu podniesienia poziomu odporności stada, uniemożliwiając tym samym namnażanie zarazka w populacji loch. Ten sposób postępowania z dobrym skutkiem stosowano w eliminacji wirusa TGE oraz PRRS. 2. Częściowa depopulacja Podstawowym warunkiem tej metody jest odsadzanie prosiąt w wieku ok. 3 tyg. i umieszczanie ich w pomieszczeniach/ budynkach zlokalizowanych poza fermą pochodzenia. W międzyczasie pomieszczenia/budynki warchlakarni jak również sektora tuczu powinny być całkowicie zdepopulowane, najlepiej jednorazowo lub poszczególne sektory w sposób sekwencyjny, a następnie dokładnie umyte i wydezynfekowane. Nowo wprowadzane prosięta powinny być umieszczane w odpowiednich sektorach w taki sposób, aby nie doszło do ich bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami, które pozostały na fermie. Obserwacje własne jak również szereg doświadczeń uzyskanych zarówno w Polsce jak i w innych krajach dowodzą, że metodę tę skutecznie stosowano w eliminacji wirusa PRRS z małych stabilnych stad. Dobre efekty uzyskiwano też w przypadku eliminacji Mycoplasma hyopneumoniae poprzez depopulację wszystkich świń młodszych niż 10 miesięcy. Pozostałym zaś podawano skuteczny antybiotyk.

10 3. Całkowita depopulacja Całkowitą depopulację zaczęto stosować pod koniec lat osiemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych w celu eliminacji Actinobacillus pleuropneumoniae i choroby Aujeszkyego. Jest to niewątpliwie najbardziej skuteczna metoda, choć jednocześnie bardzo kosztowna. W praktyce niejednokrotnie jej szersze stosowanie ograniczone było z jednej strony ekonomicznie (brak produkcji przez pewien okres czasu, a więc i stałego dopływu pieniędzy), z drugiej zaś dostępnością świń o wysokim statusie zdrowia w celu ponownego zasiedlenia stada. Obecnie problem ten traci na znaczeniu z uwagi na dostępność świń o wysokim statusie zdrowotnym (np. PIC dysponuje zwierzętami wolnymi od PRRS, Mycoplasma hyopneumoniae i wielu innych ważnych ekonomicznie chorób). Zastosowanie odpowiednich innych rozwiązań (np. krycie poza fermą) wpływa wyraźnie na zmniejszenie negatywnych skutków ekonomicznych przedsięwzięcia. 4. Badania diagnostyczne wraz z usuwaniem świń zakażonych poza fermę Metodę tę z powodzeniem wykorzystywano w eliminacji pewnych chorób świń, w tym choroby Aujeszkyego. Z różnym skutkiem próbowano jej stosowania w eliminacji wirusa PRRS. Ograniczeniem tej metody jest czułość używanych testów diagnostycznych. Pomimo niewątpliwych zalet tego postępowania, w praktyce nie jest ono szeroko stosowne ze względu na duży koszt i możliwość wykorzystania innych, nie mniej efektywnych, a tańszych programów szczególnie w fermach towarowych. 5. Zamknięcie stada Jest to stosunkowo nowy sposób postępowania, polegający na zamknięciu Zdrowa genetyka przynosi korzyści. NIE WCHODZIĆ NO ENTRY W ciągu ostatnich 12 miesięcy PIC Polska w ramach kontroli zdrowia stad namnażających, dla zwiększenia bezpieczeństwa swoich klientów, sfinansowała badania laboratoryjne surowic, w kierunku wielu ważnych chorób świń. Jak Ty chronisz swoje stado? A jak Ciebie chroni Twój dostawca? W procesie eradykacji chorób należy uwzględnić także otoczenie fermy Ferma Objęta Programem Ochrony Zdrowia Health Control Program stada (na okres min. 4 miesięcy, czym dłużej tym lepiej) dla nowo wprowadzanych loszek remontowych. Metodę tę z powodzeniem stosuje się w eradykacji wirusa PRRS, nawet ze stad liczących kilka tysięcy loch. Postępowanie takie jest godne polecenia szczególnie w fermach o wysokim potencjale genetycznym oraz w obiektach, gdzie warunki bioasekuracji są na wysokim poziomie. 6. Wczesne odsadzanie prosiąt wraz z segregacją Wykazano wielokrotnie, że odsadzanie prosiąt w wieku 5 dni do dobrze izolowanych od świń dorosłych pomieszczeń pozwalało na ich uwolnienie od zakażenia nie tylko Mycoplasma hyopneumoniae, ale nawet Actinobacillus pleuropneumoniae. Metoda ta jest przydatna w tworzeniu nowych stad, szczególnie gdy istnieje potrzeba zachowania wartościowego materiału genetycznego. Nie ma natomiast większego zastosowania w eliminacji zarazka ze stad już funkcjonujących. Do praktycznego zastosowania tej metody wykorzystano fakt, że lochy w trakcie swojego pobytu na fermie nabywają silną odporność przeciwzakaźną przeciwko większości bytujących enzootycznie w danym obiekcie czynnikom infekcyjnym. Odporność ta przekazywana jest wraz z siarą i częściowo mlekiem nowo narodzonym prosiętom. Dodatkowo wysoki poziom odporności doprowadza do samoeliminacji z organizmów loch niektórych czynników zakaźnych, atakujących młode świnie. Do nich zaliczyć należy m.in. Mycoplasma hyopneumoniae. Powyższe fakty powodują, że: 1. lochy przestają być siewcami wielu czynników zakaźnych; 2. prosięta ssące przy lochach są silnie chronione przed zakażeniem. W konsekwencji powoduje to, że w większości przypadków prosięta ulegają zakażeniu dopiero po odsadzeniu, kiedy zaznacza się wyraźny spadek odporności biernej, nabytej z siarą i/lub mlekiem. Powracając do pytania: czy warto i czy są możliwości eliminacji ważnych patogenów/chorób ze stada? Bez wątpienia odpowiedź jest tylko jedna tak! Potrzeba jedynie więcej obserwacji i badań w celu lepszego zrozumienia pewnych zawiłości w tym zakresie, jednak podstawowe metody i programy postępowania są znane i czekają na wdrożenie do praktyki. Zdrowy zysk! Dr hab. Kazimierz Tarasiuk Główny Lekarz Weterynarii PIC Polska i Europa Centralna

11 AKTUALNOŚCI * W dniu 18 listopada 2009 r. odbyło się VI Forum PIC. Dyskutowano na temat obecnej sytuacji i prognoz dla rynku wieprzowiny na lata Omawiano także wiele praktycznych narzędzi usprawniających podejmowanie decyzji i wydajności na fermach trzody chlewnej. Poruszane tematy spotkały się z dużym zainteresowaniem. Wśród uczestników VI Forum PIC rozlosowaliśmy nagrody w postaci Nasienia GP knurów PIC. Zachęcamy Państwa do odwiedzenia strony gdzie znajdziecie Państwo komplet prezentacji - tematów omawianych na VI Forum. Mamy nadzieję, iż w przyszłości tematy, które będziemy poruszać, skłonią Państwa do uczestnictwa w spotkaniach organizowanych przez PIC Polska. Zwracamy się z prośbą o przekazanie nam sugestii dotyczących przyszłych zagadnień, abyśmy lepiej mogli wspierać Państwa działalność. * Pierwsze loszki z gospodarstwa Pana Krzysztofa Siepietowskiego dostarczono do klientów w woj. mazowieckim. * Klienci PIC, chcą loszki Camborough 46 - jest długa, fajna, a ile ma cycków - mówi jeden z klientów PIC. * Coraz więcej knurów PIC - w bieżącym półroczu dostarczyliśmy już naszym Klientom 200 knurów. Najbardziej popularny to knur PIC 410. OPINIE KLIENTÓW W większości ferm czynnikiem limitującym produkcję są kojce porodowe (jako najdroższy element systemu). Producent mający niższa skuteczność będzie w praktyce starał się kryć nieco więcej macior, żeby zapewnić sobie pełną obsadę kojców porodowych. Zrobiłem wyliczenia (żeby były bardziej czytelne) dla różnicy skuteczności 10%. Użyłem założenia 25 p/s/y. Taka produkcja wymaga (na przykład) skuteczności 86%, 12 żywo urodzonych/miot i śmiertelność przed urodzeniem na poziomie 10%. Dla stada 200 macior liczebność macior/loszek pokrytych tygodniowo wynosiłaby średnio 10,35. W przypadku spadku skuteczności o 10% (do 76%), przy założeniu, że pozostałe parametry pozostają bez zmian, hodowca musiałby, dla zapewnienia pełnej obsady kojców porodowych (w założeniu przyjąłem, że na fermie jest 45 kojców) zwiększyć liczbę krytych sztuk do średnio 11,7 tygodniowo. W konsekwencji musiałby zwiększyć liczebność stada o około 10 sztuk. Przyjmując, że roczny koszt utrzymania maciory to 1,200 złotych, to roczne koszty produkcji wzrastają o 12,000 PLN na 10% spadku skuteczności (czyli około 1,200 na każdy 1% spadku skuteczności). Ponieważ wielkość produkcji (a więc przychód ze sprzedaży) jest taka sama, to wzrost kosztów odpowiada dokładnie spadkowi dochodu producenta. Inaczej: spadek skuteczności o 10% (z 86% na 76%) powoduje wzrost kosztów produkcji prosięcia odsadzonego o około 2,40 PLN/sztukę. Patrząc na to z innej strony, jeżeli przyjmiemy założenie, że czynnikiem limitującym jest całkowita liczba macior w stadzie (bo na rozrodzie-ciąży nie zmieści się dodatkowa liczba macior), to będziemy mieli oczywiście do czynienia ze spadkiem produkcji (w więc i dochodu rolnika bo koszty będą ± takie same). Wg. moich szacunków spadek skuteczności o 10% spowodowałby zmniejszenie liczby wyprodukowanych prosiąt o około 250 sztuk (czyli o 25 na każdy 1% spadku skuteczności). Wówczas utracony dochód byłby faktycznie dużo większy 250 x 130,00 PLN to 32,500 PLN (na 10% - czyli 3,250 PLN na 1% spadku skuteczności). W przypadku wyliczenia kosztów 1% upadków na tuczu metoda uproszczona jest (prawie) w pełni dokładna. Brakowałoby mi w niej tylko jednego słowa że jest to maksymalny koszt 1% upadków. Podane wyliczenie w praktyce oddawałoby sytuację, kiedy ten 1% pada tuż przed sprzedażą do uboju. W rzeczywistości można przyjąć, że zwierzęta padają równomiernie w całym okresie tuczu. To również przybliżenie, ale wydaje się dość trafne (często są to dwie górki mniej więcej w ¼ i ¾ okresu tuczu na skutek stresu po wsadzie na tucz i spadku odporności poszczepiennej ok. 80kg). Należałoby więc od podanej kwoty odjąć mniej więcej 50% kosztów tuczu tego 1%. Ale tutaj, w stosunku do całości poniesionej straty, nie jest to wartość aż tak duża. Myślę, że wyliczenie strat w tuczu jest zawyżone o jakieś 10-15% (około złotych na każdą padłą sztukę). Czyli w tym przypadku metoda uproszczona ma sens. Pol-Lean Sp. z o.o. Jarosław Szurko Aby dokonać właściwego doboru produktów, skontaktuj się z Przedstawicielem PIC: Nasienie można zamówić w Stacjach: Polska północno-zachodnia: Bronisław Breninek tel.: bronislaw.breninek@pic.com Polska półonocna i centralna: Adam Bieliński tel adam.bielinski@pic.com Polska południowo-zachodnia: Lech Wieszczeczyński tel.: lech.wieszczeczynski@pic.com BB LW AB KF JB PIC Skotniki tel.: gtcskotniki@pic.com WetRol tel.: Polska południowo-wschodnia: Jakub Baltaziak tel.: jakub.baltaziak@pic.com Polska półonocno-wschodnia: Krzysztof Fil tel krzysztof.fil@pic.com

12 Wesołych Świąt życzą pracownicy PIC Polska