PORADNIK III. Jak. chronić. owady zapylające? LIGA POLNEJ BIORÓŻNORODNOŚCI
|
|
- Aleksander Kowalewski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PORADNIK III Jak chronić owady zapylające? LIGA POLNEJ BIORÓŻNORODNOŚCI
2 Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni Ziemi, człowiekowi pozostaną już tylko cztery lata życia. Skoro nie będzie pszczół, nie będzie też zapylania. Zabraknie więc roślin, potem zwierząt, wreszcie przyjdzie kolej na człowieka - Karol Darwin Fot. H. Janowski
3 JAK CHRONIĆ OWADY ZAPYLAJĄCE? PORADNIK III Opracowanie merytoryczne: Michał Kupiec, Elżbieta Dusza Opracowanie graficzne: Michał Wróbel 1
4 PAŹ KRÓLOWEJ PONAD 3000 GATUNKÓW POLSKICH MOTYLI TO WAŻNA GRUPA OWADÓW ZAPYLAJĄCYCH Fot. C. Korkosz 2
5 Spis treści Wstęp Znaczenie owadów zapylających Nie tylko miody Przegląd grup systematycznych i przedstawicieli owadów zapylających Siedliska owadów zapylających w krajobrazie rolniczym Czemu owady zapylające zmniejszają swoją liczebność? Sposoby zapobiegania ginięciu owadów zapylających Możesz pomóc jak chronić owady zapylające?
6 1 Wstęp Nie zdajemy sobie na co dzień sprawy na jak wielu procesach przyrodniczych opiera się przetrwanie ludzkiej cywilizacji. Oderwani coraz bardziej od przyrody w swoich domach, otoczeni zaawansowaną techniką wciąż jednak jesteśmy kompletnie zależni od przyrody. Nie ma bez niej najważniejszej składowej przetrwania człowieka na Ziemi - produkcji żywności. Także rolnictwo zmieniło się w ostatnim półwieczu kompletnie. W coraz większym stopniu bazujemy na wysokowydajnym, nowoczesnym rolnictwie, które produkuje wprawdzie żywność w dużych ilościach, ale nie bez wpływu na jej jakość oraz środowisko. Zmienił się krajobraz wsi. Zanikają w nim miejsca sprzyjające różnorodności gatunków - miedze, zadrzewienia śródpolne, żywopłoty i remizy. Jednym z niedocenianych procesów, bez którego wręcz niemożliwa jest produkcja wielu gatunków roślin uprawnych jest zapylanie. Proces prowadzący do zawiązania owoców, który zarówno w naturalnych ekosystemach jak i na polach uprawnych zachodzi dzięki pracy wielu gatunków owadów dziko żyjących oraz pszczół hodowlanych. Wskutek splotu niekorzystnych oddziaływań przyszłość tego kluczowego elementu łańcucha produkcji żywności jest obecnie zagrożona. Z krajobrazu znikają dzikie owady zapylające, których siedliska są niszczone a hodowla pszczół przeżywa kryzys spowodowany perturbacjami ekonomicznymi oraz chorobami niszczącymi pasieki. 4
7 ROBOTNICA PSZCZOŁY MIODNEJ 5 Fot. B. Juice
8 2 Znaczenie owadów zapylających Owady zapylające mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania siedlisk przyrodniczych oraz produkcji podstawowych gatunków roślin uprawnych. Ze 157 gatunków najważniejszych roślin uprawnych, plonowanie 87 zależy od zapylania przez pszczoły i inne owady zapylające. Ponad 80% europejskich rodzajów upraw bezpośrednio zależy od zapylania przez owady. Zapylanie jest więc jednym z podstawowych procesów warunkujących produkcję żywności oraz podtrzymanie życia w naturalnych ekosystemach. Traktuje się je jako usługę ekosystemową o podstawowym znaczeniu i znacznej wartości ekonomicznej. Z powodu dramatycznego obniżenia się ilości owadów zapylających można jednak ocenić koszty ponoszone już z tego powodu przez rolników. Koszty zapylania przez pszczoły i inne owady zapylające ponoszone przez europejskich rolników szacowane są obecnie na około 5 mld euro rocznie. 1 Usługi ekosystemowe - zestaw wytworów i funkcji ekosystemów, z których korzysta społeczeństwo. Wyróżniane są następujące grupy usług: zaopatrzeniowe (produkcja żywności i surowców), regulacyjne (regulacja składu powietrza, klimatu, procesów biologicznych, zanieczyszczeń), wspomagające (krążenie wody i pierwiastków, produkcja pierwotna), kulturowe (funkcje rekreacyjne, estetyczne, kulturowe i edukacyjne). 6
9 Wartość owadów zapylających dla globalnego ekosystemu jest szacowana na około 150 mld euro rocznie. W Europie wartość pracy wykonywanej przez owady zapylające szacuje się na 22 mld euro. UROZMAICONY KRAJOBRAZ ROLNICZY SPRZYJAJĄCY OCHRONIE OWADÓW ZAPYLAJĄCYCH - WYŻYNA LUBELSKA 7 Fot. J. Karczmarz
10 Dla produkcji roślin uprawnych oraz egzystencji wielu gatunków żyjących dziko kluczowa jest różnorodność owadów zajmujących się zapylaniem. To nie tylko pszczoły! Przecież często możemy obserwować swoiste sprzężenia: niektóre gatunki owadów są ściśle związane z konkretnymi gatunkami roślin. Są więc ściśle od siebie uzależnione! Zniknięcie gatunku zapylacza spowoduje również wymarcie roślin, na których zdobywał pożywienie, jednocześnie przy okazji je zapylając. Nie można więc uzależniać poziomu zapylania roślin wyłącznie od jednego gatunku, czyli hodowlanej pszczoły miodnej. Konieczne jest występowanie wielu gatunków dzikich pszczół oraz innych grup systematycznych owadów, które prowadzą ten proces. Zapominamy często o nich a są one równie ważnym elementem całego systemu. Panuje obecnie duża zgodność w twierdzeniu, że rolnictwo przemysłowe przyczynia się do spadku populacji pszczół i innych gatunków owadów, co ogranicza możliwość zapylania przez nie roślin uprawnych oraz dziko rosnących. Głównym czynnikiem stojącym za spadkiem populacji pszczół jest stale zwiększające się użycie nawozów oraz związków chemicznych używanych w ochronie roślin (herbicydów i insektycydów), a także ich potęgujący się, nakładający i niekorzystny wpływ na zdrowie pszczół. 8
11 Równie istotnym problemem są zmiany w krajobrazie naszych wsi oraz strukturze rolnictwa - utrata naturalnych siedlisk, w których osiedlały się gatunki zapylaczy oraz dzikie gatunki roślin związanych z nimi. Współczesne przemysłowe rolnictwo silnie przekształca krajobraz. Giną śródpolne oazy dzikiej zieleni: zarośla, miedze polne z dzikimi kwiatami, fragmenty lasów, drobne zbiorniki wodne i mokradła. Na terenie wsi zanikają kwitnące zakrzaczenia i przydomowe sady. Wszystkie te elementy krajobrazu są domem i miejscem żerowania owadów zapylających. Ciekawostka! Jednym z niezwykłych sposobów komunikacji osobników w pszczelej rodzinie są tańce robotnic. Jest to specyficzny układ ruchów robotnicy, najczęściej wykonywany po powrocie do ula, za pomocą którego przekazuje ona informacje o różnych zjawiskach. Najczęściej służy on do przekazania informacji o źródłach pożywienia w okolicy ula. Za pomocą ruchów odwłoka i prędkości poruszania wyrażana jest informacja o odległości, natomiast odchylenie ruchu od pionu mówi o kącie pomiędzy kierunkiem lotu a słońcem. Za pomocą tańców pszczoły ostrzegają też o szkodliwych substancjach w przyniesionym do ula pyłku, przygotowaniach do lotu godowego królowej, miejscach do osiedlenia się roju czy konieczności pomocy w czynnościach higienicznych. 9
12 3 Nie tylko miody Tematem tego opracowania jest ukazanie znaczenia owadów w procesie zapylania, ale przecież nie tylko w ten sposób korzystamy z ich pracy. Ważnym gatunkiem zapylającym są przecież pszczoły hodowlane, a powodem ich hodowli jest produkcja wielu rodzajów przydatnych, zdrowych i poszukiwanych produktów. Przyjrzyjmy się im teraz. ZBUDOWANE Z WOSKU PLASTRY SŁUŻĄ DO PRZECHOWYWANIA WSZYSTKICH PSZCZELICH PRODUKTÓW Fot. D. Rosenbaum 10
13 Najważniejszym produktem jest oczywiście miód. Nektar (wydzielina miodników kwiatów) lub spadź (wydzielina larw mszyc) zebrane przez robotnice i złożone w plastrach, pod wpływem enzymów zawartych w ślinie owadów przekształca się w mieszaninę cukrów i innych cennych dla naszego zdrowia związków chemicznych. Miód jest produktem bardzo łatwo przyswajalnym i wysokoenergetycznym. Ze 100g miodu uzyskujemy około 320 kcal zdrowej energii. Aby wytworzyć 1 kg miodu robotnice muszą odwiedzić około 4 milionów kwiatów (zapylając je) w promieniu 3 km od ula. Jedna robotnica w ciągu całego swojego życia wyprodukuje około łyżeczki gotowego miodu. Nektar umieszczany jest w zamykanych na bieżąco komórkach plastrów w pszczelim gnieździe. Tam kilka miesięcy dojrzewa, osiągając półpłynną konsystencję, różnorodną barwę i charakterystyczny zapach. Dwa główne rodzaje miodów to miody nektarowe (powstałe z nektaru kwiatów) oraz spadziowe (powstałe ze słodkiej wydzieliny mszyc, która osadza się na liściach roślin a następnie jest zbierana przez pszczoły). Ubocznym produktem produkcji miodu jest wosk pszczeli. Produkt wydzieliny gruczołów woskowych pszczół jest przez nie używany do budowy plastrów w gnieździe oraz zasklepiania komórek z miodem. Po usunięciu miodu z plastrów wosk wykorzystuje się do wielu celów. 11
14 Najbardziej znana jest produkcja świec woskowych, ale używany jest też do produkcji past i nabłyszczaczy, produktów pielęgnacji włosów czy środków czystości i kosmetyków. Wosk ma też właściwości antyseptyczne (niszczące drobnoustroje, zapobiegające zakażeniom). MIÓD W KOMÓRKACH PLASTRA Fot. D. Sarfarsini Innym produktem pszczelej rodziny jest pyłek. Męskie komórki rozrodcze roślin są podstawowym pokarmem pszczół. Jest on znoszony do ula na tylnych odnóżach robotnic w postaci kolorowych kuleczek. Tam mieszany jest z odrobiną miodu i pakowany do komórek plastrów. W ten sposób tworzone są zapasy na okres roku, w którym brak jest kwitnących roślin. 12
15 Taki zapas przetworzonego pyłku to pierzga. Jest to cenny produkt spożywczy i leczniczy! Ma właściwości antyalergiczne i odtruwające. Działa także uspokajająco i antydepresyjnie. PSZCZOŁA MIODNA Z KULKĄ PYŁKU NA TYLNYCH ODNÓŻACH Fot. M. Mahdi Karim Kolejnym produktem jest kit pszczeli (propolis). Jest to lepka, ciemna substancja powstająca z wydzielin roślinnych zbieranych przez pszczoły i przetworzonych przez nie. W ulu pełni rolę konstrukcyjną i uszczelniającą. W jego skład wchodzi ponad 300 zidentyfikowanych związków chemicznych. Jest cennym środkiem leczniczym, ze względu na silne właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i regenerujące. 13
16 4 Przegląd grup systematycznych i przedstawicieli owadów zapylających Zapylaniem kwiatów zajmuje się wiele grup owadów, z których najważniejsze są muchówki (Diptera), charakteryzujące się posiadaniem jednej pary skrzydeł (należą do nich m.in. różne gatunki much, bzygów i gzów) oraz błonkówki (Hymenoptera), o dwóch parach błoniastych skrzydeł (do tej grupy zalicza się gatunki pszczół, os i trzmieli). Zapylaniem zajmuje się też liczna grupa systematyczna motyli (Lepidoptera), a także niektóre gatunki chrząszczy i pluskwiaków. W Polsce żyje 470 gatunków owadów należących do rodziny pszczołowatych, z czego większość to gatunki pszczół samotnic. Zakładają one gniazda w pustych łodygach roślin (murarki), ryją podziemne gniazda (lepiarki) lub korytarze w piaszczystych ścianach skarp i wąwozów oraz glinianych ścianach budowli (porobnice). Owady zapylające to również inne gatunki owadów społecznych, np. tworzące niewielkie, liczące kilkadziesiąt osobników trzmiele oraz osy. Osy i trzmiele również wytwarzają miód! Ale w odróżnieniu od miodu pszczelego produktem tym można się zatruć, gdyż do jego Ciekawostka! Kit pszczeli jest wytwarzany z substancji roślinnych pokrywających liście, pąki i kwiaty. Mają one zabezpieczać te organy przed wodą i chorobami, dlatego też mają silne właściwości bakterio- i grzybobójcze. Właściwości takie posiada również kit pszczeli. 14
17 wytworzenia osy używają również nektaru z gatunków trujących dla człowieka! W Polsce żyje około 30 gatunków trzmieli oraz 54 gatunki os. Niektóre gatunki owadów zapylających objęte są ochroną gatunkową. Są to m.in. wszystkie gatunki trzmieli, rozrożka chabrowa oraz kilka gatunków porobnic. W odniesieniu do tych gatunków obowiązują zakazy, które wynikają bezpośrednio z Ustawy o ochronie przyrody, tj. zakaz zabijania, niepokojenia, czy niszczenia ich siedlisk i schronień. W zapylaniu pomagają również inne grupy systematyczne owadów, w których diecie ważną rolę odgrywają nektar i pyłek. Liczną grupą są dzienne i nocne motyle (w Polsce ponad 3000 gatunków!), muchówki - - często widywane w postaci chmar owadów wiszących nad kwiatami roślin baldaszkowatych oraz chrząszcze i pluskwiaki. Dzikie owady zapylające są często bardziej wszechstronne i wydajne w zapylaniu niż pszczoły hodowlane. Są od nich mniejsze i mniej wybredne, przez co KRASOPANI POZIOMKÓWKA MOTYL NA KWIATOSTANIE ROŚLINY Z RODZINY BALDASZKOWATYCH 15 Fot. C. Korkosz
18 TRZMIEL KAMIENNIK JEST JEDNYM Z MNIEJSZYCH GATUNKÓW TRZMIELI SPOTYKANYCH NA KWIATACH Fot. I. Leidus oblatują większą ilość roślin, również takich, do których nektaru pszczoły miodne nie potrafią się dostać. Zapylają też większą ilość rozmaitych gatunków pomagając zachować różnorodność flory w krajobrazie rolniczym. Dzikie gatunki należące do innych grup systematycznych są cenne dla okolic zamieszkałych również z tego względu, że w przeciwieństwie do owadów społecznych nie są agresywne i przeważnie mają uwstecznione żądła, co oznacza, że nie stanowią zagrożenia dla ludzi gniazdując w sąsiedztwie naszych domów. Różnorodność dziko żyjących owadów zapylających powoduje, że trudno dokładnie je obserwować i ocenić jak sobie radzą we współczesnych, szybko zmieniających się warunkach. Wiemy jednak, że jest ich coraz mniej. Na przykład w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych znajduje się ponad 220 gatunków pszczół samotnic. 16
19 5 Siedliska owadów zapylających w krajobrazie rolniczym O ile stosunkowo łatwo można określić wymagania i dobre warunki rozwoju dla hodowlanej pszczoły miodnej, wpływ na rozwój dzikich owadów zapylających ma wiele czynników. Jednym z najważniejszych jest dostępność zróżnicowanych siedlisk w krajobrazie rolniczym. Najważniejszymi ich typami są: zadrzewienia i remizy śródpolne czyli drobne fragmenty drzewostanu i zakrzaczeń przetrwałe wśród pól. Są siedliskiem wielu gatunków dziko rosnących roślin oraz stanowią miejsce bytowania dla owadów zapylających. mokradła i oczka wodne są siedliskami wielu gatunków roślin i zwierząt. Mają wpływ na mikroklimat oraz stanowią rzadki rezerwuar wody dla dzikich gatunków zwierząt w krajobrazie rolniczym. struktury liniowe aleje i szpalery drzew, czyżnie (najczęściej są to zarośla z głogów bądź śliwy tarniny), żywopłoty, pełnią szczególną funkcję jako korytarze łączące rozproszone skupiska naturalnej roślinności wśród pól. Należy dbać o to, by w krajobrazie wysokowydajnego rolnictwa te obiekty miały szansę przetrwania. Szczególnie istotne dla dzikich gatunków zapylających jest występowanie na ich terenie miododajnych gatunków roślin. Wśród drzew należą do nich kasztanowce, wierzby, lipy oraz robinia akacjowa. Miododajne krzewy to kruszyna, głogi, czeremcha, malina czy róże. Z gatunków bylin warto wymienić koniczynę, wykę, mniszka lekarskiego czy jasnoty. Szereg roślin uprawnych jest również miododajna. Należą do nich: gryka, łubin, rzepak i wszystkie gatunki ziół. 17
20 6 Czemu owady zapylające zmniejszają swoją liczebność? Jest wiele przyczyn spadku populacji pszczół na świecie oraz pogarszania się ogólnego stanu ich zdrowia. Splot niekorzystnych warunków i okoliczności spowodował, że sprzęgają się one współcześnie w śmiertelną dla owadów zapylających całość. Na to złożone zjawisko mają wpływ choroby i pasożyty osłabiające pszczoły (m.in. Varroa destructor - szczególnie groźny pasożyt, który całkowicie unicestwia osłabione wcześniej pestycydami rodziny pszczele, a także Nosema ceranae) oraz rolnictwo przemysłowe, którego zakres oddziaływania na pszczoły jest bardzo szeroki. Jak podają źródła naukowe, dużą rolę w osłabianiu populacji rodzin pszczelich odgrywają stosowane na masową skalę chemiczne środki owadobójcze, zwłaszcza pestycydy z grupy neonikotynoidów. Pestycydy te zostały stworzone do zwalczania owadzich szkodników w uprawach i większość z nich nie ma na tyle selektywnego działania aby nie oddziaływać na owady pożyteczne. Z uwagi na charakter żerowania owadów zapylających zbieranie pyłku i nektaru z tysięcy kwiatów bardzo łatwo dochodzi do kumulowania w ich organizmach pestycydu. Gdy jego stężenie przekracza krytyczną dawkę następuje śmierć osobnika. Pestycydy te wywierają też pośredni wpływ na zdrowie pszczół, ponieważ zmniejszają ich odporność na choroby i pasożyty. Ponadto, istotne znaczenie mają też zmiany klimatu, które dodatkowo pogarszają stan zdrowia 18
21 owadów zapylających zmieniając warunki środowiska, w którym żyją. Delikatną równowagę cykli pokarmowych, których elementem są dzikie gatunki zapylające zaburzają inwazyjne gatunki obce roślin, np. barszcz Sosnowskiego. Wypierają one z siedlisk rodzime gatunki miododajne. Innym zagrożeniem związanym z oddziaływaniem rolnictwa jest stosowanie herbicydów powodujących zanik dziko żyjących gatunków roślin kwiatowych, stanowiących bazę pokarmową zwłaszcza dla dzikich zapylaczy. MONOKULTUROWE UPRAWY W INTENSYWNYM ROLNICTWIE WIELKOTOWAROWYM TU NIE MA MIEJSCA DLA OWADÓW ZAPYLAJĄCYCH 19 Fot. U. Skeeze
22 POMÓR PSZCZÓŁ WYWOŁANY NADUŻYCIEM ŚRODKÓW CHEMICZNYCH Fot. N. Flickr Kolejną ważną przyczyną, prowadzącą do zmniejszania się populacji dziko żyjących zapylaczy jest przemysłowy charakter rolnictwa, który doprowadza do przekształcania wcześniejszej mozaiki krajobrazu wiejskiego w monokultury upraw pozbawione naturalnych dodatków w postaci sieci drobnych obszarów leśnych i podmokłych, miedz, alej, remiz i innych skrawków naturalnej roślinności. Prowadzi to do utraty siedlisk bytowania szeregu ważnych gatunków i tym samym ich zaniku lub zmniejszenia liczebności. Jeszcze inną przyczyną spadku liczebności zapylaczy są zmiany klimatyczne. Powodują one całą lawinę przekształceń środowiska wskutek zmiany warunków bytowania roślin i zwierząt. Muszą się one przystosować do środowiska o innych parametrach, co nie zawsze odpowiada ich wymaganiom życiowym. 20
23 MURARKA OGRODOWA GATUNEK PSZCZOŁY SAMOTNICZEJ Fot. A. Karwath ROZTOCZA WARROZY NA POCZWARCE PSZCZOŁY MIODNEJ 21 Fot. G. San Martin
24 7 Sposoby zapobiegania ginięciu owadów zapylających Zapewnienie miejsc bytowania i żerowania Owady zapylające odżywiają się nektarem i pyłkiem kwiatowym. Mogą one pochodzić z gatunków uprawnych, ale niezbędne są także rośliny dziko żyjące. Dlatego podstawowym sposobem zwiększania liczebności różnych gatunków zapylaczy jest zachowanie różnorodności siedliskowej na terenach rolniczych. Zapewnienie niezbędnych zasobów kwiatowych i zasobów przestrzeni dla bytowania owadów zapylających, możemy realizować poprzez zwiększanie udziału obszarów naturalnych i półnaturalnych - drobnych nawet obszarów leśnych, zakrzaczeń i obszarów podmokłych w krajobrazie rolniczym. ZADRZEWIENIA W WIOSENNEJ SZACIE Fot. E. Dusza 22
25 Ważnym czynnikiem są też dostępne miejsca gniazdowania. W naszym klimacie najcenniejsze gatunki zapylające wymagają nasłonecznionych siedlisk, takich jak murawy, skarpy i krawędzie, szczątki drewna i suche pozostałości zarośli. Eliminacja toksycznych środków ochrony roślin Stopniowa eliminacja używania najbardziej toksycznych pestycydów, zwłaszcza z grupy neonikotynoidów jest najskuteczniejszym sposobem zapobiegania ginięciu owadów zapylających. Opracowywanie i promowanie preparatów wysoce selektywnych oraz ekologicznych metod walki z chorobami i szkodnikami przyczyni się również do zwiększenia ich bezpieczeństwa. Konieczna jest nie tylko zmiana technologii, ale też myślenia o strategii ochrony upraw, zmiana w świadomości rolników, aby nie wybierali rozwiązań najprostszych, często wysoce szkodliwych dla owadów. Walka z pasożytami i chorobami Zapewnienie pszczołom bezpieczeństwa chemicznego wpłynie też na odporność pszczelich rodzin i efektywniejszą walkę z pasożytami i chorobami dziesiątkującymi populacje. To kolejny punkt programu walki z kryzysem w świecie zapylaczy. 23
26 8 Możesz pomóc jak chronić owady zapylające Ogrody przyjazne owadom Jeśli masz przydomowy ogródek, działkę czy wpływ na zieleń miejską, zadbaj o rośliny kwiatowe oraz miejsca bytowania dla gatunków dzikich zapylaczy. Uprawiaj rośliny kwiatowe, wykorzystuj mieszanki kwietne lokalnych gatunków tworząc łąki, trawniki i rabaty kwiatowe. Wiele roślin będących dla pszczół ważnym źródłem pokarmu można uprawiać na grządkach warzywnych jako śródplon lub źródło nawozu. Nadadzą się do tego np. gryka, gorczyca, jak również wiele gatunków koniczyny. Niektóre gatunki warzyw także dają nektar i pyłek, np. cukinie czy ogórki. Zaprzestanie wypalania traw i liści Suche łodygi stanowią dobre siedliska dla dzikich gatunków zapylaczy a sporo ich gniazduje i zimuje w ziemi. Wypalanie traw niszczy i zabija zimujące osobniki i pozbawia je miejsc gniazdowania. Ochrona przydrożnych alei, miedz i żywopłotów Stanowią one dogodne siedliska życia dla dzikich zapylaczy i często składają się z gatunków miododajnych np. lip, robinii akacjowych czy głogów. 24
27 Ekologiczna ochrona roślin nie truje zapylaczy Unikaj stosowania toksycznych rodzajów pestycydów. Przy wyborze insektycydów kieruj się selektywnością działania oraz nie przekraczaj zalecanych dawek. Dbaj o dobre warunki dla osiedlania się pożytecznych owadów, które tępią szkodniki, np. bzygowatych, które uwielbiają kwiaty głogu. Obsadzaj uprawy roślinami odstraszającymi szkodniki, takimi jak np. lawenda czy róże. Owadzie hotele - nowe miejsce do życia domki, norki, ule... Stwórz w swoim ogrodzie specjalny obszar, w którym owady zapylające mogą znaleźć miejsce bytowania: fragmenty martwego drewna, miedze i skarpy, suche patyki czy sterty liści. Jeżeli brak jest tego rodzaju siedlisk w Twoim otoczeniu lub nie odpowiadają Ci estetycznie, stwórz własne konstrukcje owadzich hoteli, które stanowią ciekawy element małej architektury ogrodowej. Niektóre propozycje przedstawiono poniżej: słoma lub puste łodygi donice wypełnione słomą cegła dziurawka 25
28 Proste materiały takie jak słoma, trzcina, bambus, szyszki, cegła dziurawka czy bloki gliny stanowią doskonałe wypełnienie dla owadzich hoteli. Najprostszy owadzi hotel to pęk trzciny lub pustych łodyg innych roślin, związany i osłonięty przed zamakaniem, np. poprzez umieszczenie w pustym kartonie po soku lub plastikowej butelce z odciętym wlewem i denkiem. pusty karton po soku lub mleku usuwamy górę i dół kartonu + w środku umieszczamy słomę 26
29 Innym rozwiązaniem jest gęsto nawiercony blok drewna. daszek chroniący przed deszczem nawiercone otwory różnej średnicy drewniany klocek Owadzie hotele mogą być też zaawansowanymi konstrukcjami. Różnorodność materiałów wypełniających poszczególne sekcje przywabi różne gatunki owadów. słoma lub inne wypełnienie drewniany daszek stelaż z desek cegła dziurawka konstrukcja z drewna słoma gruz 27
30 TRZMIELE TO BARDZO WAŻNA GRUPA OWADÓW ZAPYLAJĄCYCH Fot. M. Wróbel 28
31 Co nie jest użyteczne dla roju, nie jest też z pożytkiem dla pszczoły. - Marek Aureliusz Fot. C. Korkosz
32 Wydano na zlecenie Ligi Ochrony Przyrody Okręgu w Szczecinie ul. Żubrów 1, Szczecin, tel./fax: biuro@lop.szczecin.pl w ramach projektu "Liga Polnej Bioróżnorodności" Wydawca: POSE Sp. z o.o. ul. Maszewska Goleniów ISBN Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie stowarzyszenie Liga Ochrony Przyrody Okręg w Szczecinie.
Jak edukować o owadach zapylających? Lokalne kampanie edukacyjne.
Logo Instytucji JAGIELLONIAN UNIVERSITY IN KRAKOW Jak edukować o owadach zapylających? Lokalne kampanie edukacyjne. SZKOLENIE PT. EDUKATOR BIORÓŻNORODNOŚCI PAWŁOWICE, 22 24.06.2016 Wiktoria Rojek Uniwersytet
Bardziej szczegółowoPszczoły a bioróżnorodność
Pszczoły a bioróżnorodność Pod pojęciem różnorodności biologicznej kryje się niesłychane bogactwo i zróżnicowanie form życia występujących na Ziemi. Bioróżnorodność należy chronić, ponieważ każdy jej element
Bardziej szczegółowoRóżnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych
Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych dr Weronika Banaszak-Cibicka Zakład Hodowli Owadów Użytkowych Instytut Zoologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Krajobraz rolniczy
Bardziej szczegółowoDzień Pszczół
Dzień Pszczół 08.08.2018 ZNACZENIE PSZCZÓŁ I DZIKICH OWADÓW DLA PRAWIDŁOWEGO FUNKCJONOWANIA EKOSYSTEMU Pszczołowate i inne dzikie owady poprzez swoją pracę wspierają powstawanie różnorodnych produktów:
Bardziej szczegółowoZnaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska.
Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska. Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności Definicja pszczoły Pszczoły
Bardziej szczegółowoPomóż pszczołom one pomagają nam od zawsze.
Pomóż pszczołom one pomagają nam od zawsze. Pszczoły same z siebie nie atakują człowieka, jeśli nie mają do tego powodu. Pszczoły uznawane są przez większość osób za owady niebezpieczne. Wystarczy, że
Bardziej szczegółowoSZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH?
SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? Drodzy uczniowie! Bardzo się cieszymy, że zdecydowaliście się wziąć udział w konkursie, którego celem jest promowanie postaw proekologicznych. Przygotowaliśmy dla
Bardziej szczegółowoMiędzywojewódzki Konkurs Wiedzy Przyrodniczo - Ekologicznej
Międzywojewódzki Konkurs Wiedzy Przyrodniczo - Ekologicznej pt. Pracowite pszczołowate XXIV EDYCJA II ETAP rok szkolny 2018/2019 INSTRUKCJA Witamy Ciebie na II etapie Międzywojewódzkiego Konkursu Wiedzy
Bardziej szczegółowoZnaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Hajnalka Szentgyörgyi
Bioróżnorodność populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Hajnalka Szentgyörgyi Konferencja pt. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji
Bardziej szczegółowoPrzyczyny zmniejszania się populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce
Przyczyny zmniejszania się populacji pszczół i owadów dziko zapylających w Unii Europejskiej i w Polsce Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności
Bardziej szczegółowoCo skrywa w sobie miód zaklęty w MINI słoiku 2018?
Co skrywa w sobie miód zaklęty w MINI słoiku 2018? Aby zebrać te 132 g miodu, pszczoły musiały odwiedzić ok. 500 000 kwiatów. Nasz 3hektarowy Leśny Ogród z dziką łąką to więc tylko początek Icon made by
Bardziej szczegółowoMarta Jańczak-Pieniążek
Projekt Bioróżnorodność Opolszczyzny skarbem dziedzictwa przyrodniczego (nr decyzji RPOP.05.01.00-16-0001/15-00) współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego
Bardziej szczegółowoPraca i efektywność owadów zapylających
Praca i efektywność owadów zapylających Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak Plantpress Fot. 1. Wczesną wiosną matki trzmiele szukają miejsc na gniazdowanie Fot. 2. W przypadku agrestu wskutek odwiedzin kwiatów
Bardziej szczegółowoProjekt M3 dla pszczoły
Projekt M3 dla pszczoły Marcin Grabowski Katedra Ekologii i Biogeografii Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Mikołaja Kopernika pszczoly@kopernik.org.pl Z zamiłowania i z wykształcenia jestem
Bardziej szczegółowoEkosystemy do usług!
Ekosystemy do usług! Adaptacje do zmian klimatu inspirowane przez różnorodność biologiczną ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY W TEORII I PRAKTYCE, 5 maja 2016 r. Anna Kalinowska UCBS, UW Czy wobec skutków zmian klimatu
Bardziej szczegółowoDofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły
Dofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły "Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni Ziemi, człowiekowi pozostaną już tylko cztery lata życia. Skoro nie będzie pszczół, nie
Bardziej szczegółowoDofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły
Dofinansowana kampania edukacyjno- informacyjna Be like Bee- Ratujmy Pszczoły "Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni Ziemi, człowiekowi pozostaną już tylko cztery lata życia. Skoro nie będzie pszczół, nie
Bardziej szczegółowoCzy wiesz, że Centrum Handlowe Osowa stworzyło dom dla 250 tysięcy pszczół, który mieści się w 5 ulach?
dbamy o pszczoły RAZEM Z CH OSOWA Czy wiesz, że Centrum Handlowe Osowa stworzyło dom dla 250 tysięcy pszczół, który mieści się w 5 ulach? @CHOsowa www.chosowa.pl CH Osowa, Gdańsk ul. Spacerowa 48 jak wygląda
Bardziej szczegółowoKonferencja pn. Natura 2000 naszą szansą
Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą DLA TRWAŁOŚCI ŻYCIA Znaczenie różnorodność biologicznej dla dobrostanu ludzkości Anna Kalinowska Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym
Bardziej szczegółowoMateriały do filmu ARKANA Łowcy miodu: Na ratunek pszczołom. Mayfly
Dla nauczyciela Tytułem wstępu i wyjaśnienia Proponowane zadania zostały podzielone na dwie lekcje tematyczne, zainspirowane treścią filmu Łowcy miodu. Pierwsza dotyczy najbardziej oczywistej zależności
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność gwarancją rozwoju i przeżycia dla przyszłych pokoleń
Bioróżnorodność gwarancją rozwoju i przeżycia dla przyszłych pokoleń Różnorodność biologiczna oznacza zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi w ekosystemach których są częścią.
Bardziej szczegółowoWYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail:
WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel. 518-482-726 Mail: apis.polonia@wp.pl, cezarykruk2@wp.pl 1. Systematyka pszczół 1.1. Pszczoła wschodnia 1.2. Czerwona pszczoła z Borneo 1.3. Pszczoła olbrzymia
Bardziej szczegółowoRosliny, owady i miód
Rosliny, owady i miód 3 4 września, sobota i niedziela Owady często nas drażnią latają, bzyczą, czasem gryzą. Są nam jednak niezbędne! Często nie zdajemy sobie sprawy z tego jak bardzo od nich zależymy
Bardziej szczegółowoRozdział VII Obszary miododajne, wskazane do rozwoju gospodarki pasiecznej.
Rozdział VII Obszary miododajne, wskazane do rozwoju gospodarki pasiecznej. Owady to najliczniej reprezentowana w gatunki gromada zwierząt. Wśród nich pszczoły miodne i inne zapylacze (trzmiele, motyle,
Bardziej szczegółowoZasoby leśne Polski funkcje lasów / zadrzewień
Zasoby leśne Polski funkcje lasów / zadrzewień czym jest las? Las (biocenoza leśna) kompleks roślinności swoistej dla danego regionu geograficznego, charakteryzujący się dużym udziałem drzew rosnących
Bardziej szczegółowoCZYM JEST HOTEL DLA OWADÓW?
HOTEL DLA OWADÓW CZYM JEST HOTEL DLA OWADÓW? Hotel dla owadów to sztuczna budowla z materiałów naturalnych, zapewniająca różnym gatunkom owadów schronienie i możliwość budowy gniazd, szczególnie podczas
Bardziej szczegółowoSystem integrowanej produkcji roślinnej (IP) a integrowana ochrona roślin
System integrowanej produkcji roślinnej (IP) a integrowana ochrona roślin Grzegorz Gorzała Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa Al. Jana Pawła II 11, 00-828 Warszawa Podstawa prawna USTAWA
Bardziej szczegółowoMuzeum Regionalne w Stalowej Woli wystawa czynna: pn pt: ul. Staszica 14 Stalowa
Muzeum Regionalne w Stalowej Woli 09.06 27.08.2017 wystawa czynna: pn pt: 8.30 15.30 ul. Staszica 14 Stalowa Wola OFERTA EDUKACYJNA DO WYSTAWY O wystawie: Co właściwie wiemy o pszczołach? Jak wygląda ich
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KONKURSU MIEDZA TO ŻYCIE
REGULAMIN KONKURSU MIEDZA TO ŻYCIE I. Postanowienia ogólne 1. Niniejszy regulamin określa zasady przeprowadzenia konkursu dla kół łowieckich prowadzonego pod hasłem Miedza to życie, zwanego dalej Konkursem.
Bardziej szczegółowoDzienniczek. Polnej Bioróżnorodności
Dzienniczek Polnej Bioróżnorodności Liga Ochrony Przyrody Okręg w Szczecinie Wprowadzenie Drogi miłośniku przyrody, bioróżnorodność jest jednym z podstawowych filarów rozwoju życia na Ziemi. Każdy jej
Bardziej szczegółowoHotele dla dzikich zapylaczy. zrób to sam!
Hotele dla dzikich zapylaczy zrób to sam! Po co nam owady zapylające? Najtroskliwszymi i niezastąpionymi opiekunami każdego ogrodu są bez wątpienia owady zapylające. Musimy je chronić, żeby odwdzięczyć
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność. Ochrona owadów pożytecznych i zapylających
Bioróżnorodność Ochrona owadów pożytecznych i zapylających Ochrona pszczół i innych owadów zapylających Produkcja żywności, która ma dobrą jakość i przystępną cenę wymaga nowoczesnych środków ochrony roślin
Bardziej szczegółowoDzikie owady zapylające wobec chemicznej ochrony roślin
Dzikie owady zapylające wobec chemicznej ochrony roślin Dr Dariusz Teper Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Zapylanie kwiatów roślin uprawnych jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie
Bardziej szczegółowoMiody. Wpisał Piotrek i Magda
MIÓD PSZCZELI: produkt wytworzony przez pszczoły robotnice z nektaru roślin lub spadzi jako pokarm dla rodziny pszczelej. Miód zawiera cukry proste, witaminy i mikroelementy, dzięki czemu jest on bardzo
Bardziej szczegółowoGOSPODARSTWO PASIECZNE KÓSZKA OFERTA HANDLOWA
GOSPODARSTWO PASIECZNE KÓSZKA OFERTA HANDLOWA Szanowni Państwo, Mamy przyjemność zaproponować Państwu szeroki asortyment Miodów Drahimskich, świec woskowych, oraz pyłku kwiatowego. Pszczelarstwem nasza
Bardziej szczegółowoOCHRONY ŚRODOWISKA ŻYCIA PSZCZÓŁ I INNYCH OWADÓW ZAPYLAJĄCYCH
Kampania na rzecz OCHRONY ŚRODOWISKA ŻYCIA PSZCZÓŁ I INNYCH OWADÓW ZAPYLAJĄCYCH www.eeagrants.org Większość z nas na tak zadane pytanie odpowiada zwykle, że bez pszczół nie byłoby miodu. Tymczasem miód
Bardziej szczegółowoWstępna ocena bioróżnorodności pszczołowatych w rejonach intensywnych upraw rzepaku ozimego. Mikołaj Borański Zbigniew Kołtowski Dariusz Teper
Wstępna ocena bioróżnorodności pszczołowatych w rejonach intensywnych upraw rzepaku ozimego Mikołaj Borański Zbigniew Kołtowski Dariusz Teper Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności
Bardziej szczegółowo"Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym" Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska
"Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym" Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska Kierownik Katedry Ochrony Środowiska Rolniczego Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Ekspert EU Biotechnology in Agriculture
Bardziej szczegółowoPrawie wszystko o owadach zapylających
Prawie wszystko o owadach zapylających Fot. archiwum P. Teper Dr Dariusz Teper Owady zapylające są tak samo ważnym elementem produkcji ogrodniczej, jak agrotechnika, nawożenie czy ochrona roślin. O ich
Bardziej szczegółowoDziałania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających
Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Działania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr Dariusz Teper dr Dariusz Gerula dr Beata
Bardziej szczegółowoPszczoła murarka ogrodowa
Pszczoła murarka ogrodowa Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak Plantpress Murarka ogrodowa (Osmia rufa) jest samotnie żyjącą, dziką pszczołą z rodziny miesiarkowatych (Megachilidae). Błonkówka ta występuje na
Bardziej szczegółowoZadrzewienia śródpolne: jaką pełnią rolę?
https://www. Zadrzewienia śródpolne: jaką pełnią rolę? Autor: prof. dr hab. Lesław Zimny Data: 18 lutego 2016 Zadrzewienia to pojedyncze drzewa i krzewy lub ich skupiska niestanowiące zbiorowisk leśnych
Bardziej szczegółowoINTEGROWANA OCHRONA ROŚLIN Niechemiczne i chemiczne metody ochrony plantacji
INTEGROWANA OCHRONA ROŚLIN Niechemiczne i chemiczne metody ochrony plantacji Grzegorz Pruszyński Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu Wiek pestycydów (wg Matcalfa 1980):
Bardziej szczegółowoABC Rolnictwa - warsztaty edukacyjne
ABC Rolnictwa - warsztaty edukacyjne Barzkowicki Ośrodek Edukacji Ekologicznej działający przy Zachodniopomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach w dniach od 20 maja do 11 czerwca br. zorganizował
Bardziej szczegółowoPYTANIA I ODPOWIEDZI CEL WIELKIEGO DNIA PSZCZÓŁ 8.08
PYTANIA I ODPOWIEDZI CEL WIELKIEGO DNIA PSZCZÓŁ 8.08 Święto pszczół powstało, aby przekazywać wiedzę i przypominać jak największej liczbie osób o niezastąpionej roli, jaką zapylacze pełnią w całym środowisku
Bardziej szczegółowoWpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Bardziej szczegółowoRola i stan dzikiej entomofauny zapylającej, a chemiczna ochrona roślin
Rola i stan dzikiej entomofauny zapylającej, a chemiczna ochrona roślin Zapylanie kwiatów roślin uprawnych jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie najtańszym czynnikiem plonotwórczym. Proces ten
Bardziej szczegółowoPamiętajmy o pszczołach
Pamiętajmy o pszczołach Dr inż. Joanna Klepacz-Baniak Plantpress Fot. 1. Zbieraczka pszczoły miodnej odwiedzająca kwiat jabłoni O owady zapylające i ich bezpieczeństwo należy dbać cały sezon, a nie tylko
Bardziej szczegółowoRosliny, owady i miód
Rosliny, owady i miód 5 6 września, sobota i niedziela Owady często nas drażnią latają, bzyczą, czasem gryzą. Są nam jednak niezbędne! Często nie zdajemy sobie sprawy z tego jak bardzo od nich zależymy
Bardziej szczegółowoEKOGWARANCJA PTRE PL-EKO-01. Wymagania dotyczące pasiek ekologicznych
Wymagania dotyczące pasiek ekologicznych Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie
Bardziej szczegółowoWybór miejsca 4. Przygotowanie i założenie siedliska 5. Mieszanki nasion 7
2 Spis treści Wprowadzenie 3 Wybór miejsca 4 Przygotowanie i założenie siedliska 5 Mieszanki nasion 7 Aby uzyskać informacje ogólne, odwiedź stronę: www.operationpollinator.com Zapytania techniczne: owady.pozyteczne@syngenta.com
Bardziej szczegółowoOmawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Bardziej szczegółowoMI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT
Komitet ds. Rolniczych Organizacji Zawodowych w UE (COPA) Główny Komitet Spółdzielczości Rolniczej w UE (COGECA) MI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT WSTĘPNE WNIOSKI GRUPY ROBOCZEJ COPA/COGECA
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć nr 1
Autor scenariusza: Marzena Klimaszewska Blok tematyczny: Majowa łąka Scenariusz zajęć nr 1 I. Tytuł scenariusza: Co się dzieje na majowej łące? II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne III. Edukacje (3
Bardziej szczegółowoŻYJMY ZDROWO KOLOROWO!
Krystyna Dubik ŻYJMY ZDROWO KOLOROWO! ŻYJMY ZDROWO KOLOROWO! Krystyna Dubik POLSKI KLUB EKOLOGICZNY KOŁO MIEJSKIE W GLIWICACH 2008 ŻYJMY ZDROWO KOLOROWO! Autor Krystyna Dubik Ilustracje Edyta Szymczak
Bardziej szczegółowoZapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce
K P Zapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce wyniki projektu Nr 520/N-COST/2009/0 Zdrowie pszczół w Europie WARSZAWA 19.02.2013, 8.45 13.00 Zdrowie pszczół w Europie jest projektem, mającym na celu
Bardziej szczegółowoCONDIT. Środek poprawiający właściwości gleby. Plan oferty. Wyłączny dystrybutor na terenie POLSKI: BioConcept-Gardenia Sp. z o.o.
Środek poprawiający właściwości gleby Zakwalifikowany do stosowania w rolnictwie ekologicznym pod numerem NE/115/2009 Wyłączny dystrybutor na terenie POLSKI: BioConcept-Gardenia Sp. z o.o., ul. Fabryczna
Bardziej szczegółowoO co chodzi z neonikotynoidami i czemu Unia Europejska zakazała ich stosowania? Kilka kluczowych kwestii.
O co chodzi z neonikotynoidami i czemu Unia Europejska zakazała ich stosowania? Kilka kluczowych kwestii. Greenpeace, 15.11.2018 r. W kwietniu 2018 roku znaczącą większością głosów krajów członkowskich
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE OPS.7122.2.7.2018 Przysucha, 19 kwietnia 2018r Urząd Gminy i Miasta Urzędy Gmin - wszystkie - Komunikaty o zagrożeniu
Bardziej szczegółowoPrawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa
Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa A A 1. Wstęp Prawo ochrony środowiska tworzą akty prawne o różnej randze. Najwyższym z nich jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalona w 1997
Bardziej szczegółowoMetodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem
Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem dr Piotr Szafranek Opracowanie przygotowane w ramach zadania 1.15 Aktualizacja istniejących i opracowanie nowych integrowanych
Bardziej szczegółowoSzkolenie informacyjne
Szkolenie informacyjne Szkolenie współfinansowane w 75% przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz w 25 % przez BudŜet Państwa w ramach projektu pn. Opracowanie innowacyjnego planu
Bardziej szczegółowoCzy B-droid zastąpi pszczoły w zapylaniu roślin?
.pl https://www..pl Czy B-droid zastąpi pszczoły w zapylaniu roślin? Autor: Tomasz Kodłubański Data: 24 lutego 2016 Wiemy, jakim zagrożeniem dla plonów na polach na całym świecie jest obserwowana od ponad
Bardziej szczegółowoBioróżnorodność w Gdańsku
W tym roku, jeszcze bardziej niż w latach ubiegłych, Gdańsk stawia na bioróżnorodność w parkach i w pasach drogowych. Działania polegają na rezygnacji w wybranych lokalizacjach z tradycyjnego koszenia
Bardziej szczegółowoW podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki
W podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki Będzie ich osiem, a pierwsze odbyły się w poniedziałek, 13 listopada. Szkolenia obejmujące wykład z prezentacją multimedialną
Bardziej szczegółowoREGULAMIN POWIATOWEGO KONKURSU EKOLOGICZNEGO,,EKO-HOTEL
REGULAMIN POWIATOWEGO KONKURSU EKOLOGICZNEGO,,EKO-HOTEL 1. ORGANIZATORZY: - Gmina Przeworsk - Szkoła Podstawowa im. ks. Franciszka Wosia w Świętoniowej - Stowarzyszenie Przyjaciół w Świętoniowej 2. PATRONAT:
Bardziej szczegółowoProjekt modernizacji zieleńca przy ul. Jesionowej w Inowrocławiu
Projekt modernizacji zieleńca przy ul. Jesionowej w Inowrocławiu ul. Jesionowa, 88-100 Inowrocław K o n c e p c j a z a g o s p o d a r o w a n i a t e r e n u w r a z z d o b o r e m s z a t y r o ś l
Bardziej szczegółowoZałącznik 2. Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony środowiska
Załącznik 2 Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony 1 Tabela 6.1. Analiza i ocena wpływu działań adaptacyjnych o charakterze organizacyjnym [O] lub informacyjno-edukacyjnym [IE] służących
Bardziej szczegółowoMy robimy pyszny miód. Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat
Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat Zajęcia prowadzone są w formie interaktywnych warsztatów grupowych podczas których uczestnicy zdobywają wiedzę na temat pszczół i pracy pszczelarza.
Bardziej szczegółowoZnaczenie zadrzewień, miedz, pasów roślinności w adaptacji do zmian klimatu
Znaczenie zadrzewień, miedz, pasów roślinności w adaptacji do zmian klimatu Legnica 2018 Projekt pn. Współdziałanie środowisk na rzecz adaptacyjności do zmian klimatycznych poprzez małą retencję i ochronę
Bardziej szczegółowoPLAN METODYCZNY LEKCJI
PLAN METODYCZNY LEKCJI Data: 24. 0 2014 r. Klasa: VI b Przedmiot: przyroda Czas trwania lekcji: 45 minut Nauczyciel: mgr Iwona Gładyś Temat lekcji: Jakie jest znaczenie owadów w przyrodzie i w życiu człowieka?
Bardziej szczegółowoZadrzewienia śródpolne enklawy bioróżnorodności
Zadrzewienia śródpolne enklawy bioróżnorodności Jakub Józefczuk Bank Drzewek jest realizowany w ramach projektu: Partnerstwo dla drzew i klimatu społeczna odpowiedzialność biznesu w zakresie ochrony środowiska,
Bardziej szczegółowoDotyczy: apelu o cofnięcie decyzji zezwalającej na stosowanie zapraw neonikotynoidowych w uprawie rzepaku.
Warszawa, 19 lipca, 2018 Sz. P. Jan Krzysztof Ardanowski Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ul. Wspólna 30 00-930 Warszawa Dotyczy: apelu o cofnięcie decyzji zezwalającej
Bardziej szczegółowopod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko
Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu ul. Środkowa 11 87-100 Toruń Cykl Szkoleń w Kołach Terenowych zrzeszonych w RZP Toruń pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko 12 stycznia 2013 r. szkolenia :
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENY OPISOWEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM EDUKACJA PRZYRODNICZO SPOŁECZNA KLASA II
KRYTERIA OCENY OPISOWEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM EDUKACJA PRZYRODNICZO SPOŁECZNA KLASA II OCENA WSPANIALE BARDZO DOBRZE WYMAGANIA Wykazuje szczególne zainteresowanie przyrodą; Korzysta z dodatkowej literatury;
Bardziej szczegółowoCzy uczymy, że sarna nie jest żoną jelenia?
Czy uczymy, że sarna nie jest żoną jelenia? Dr inż. Krzysztof Klimaszewski Warszawa, 10.09.2014 r. Projekt "O bioróżnorodności dla przyszłości - czyli jak uczyć, że sarna nie jest żoną jelenia" korzysta
Bardziej szczegółowoPszczoła miodna owadem zapylającym
Pszczoła miodna owadem zapylającym Dr Zbigniew Kołtowski Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Rola pszczoły miodnej jako owada zapylającego staje się coraz ważniejsza, ponieważ w obecnej
Bardziej szczegółowoGłówne czynniki zagrażające owadom zapylającym i rolnictwu w świetle najnowszych badań, także w aspekcie zmian klimatycznych
Główne czynniki zagrażające owadom zapylającym i rolnictwu w świetle najnowszych badań, także w aspekcie zmian klimatycznych Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów
Bardziej szczegółowoPRZYSZŁOŚć PSZCZÓŁ ŚWIAT BEZ PESTYCYDÓW W STRONĘ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO
PRZYSZŁOŚć PSZCZÓŁ ŚWIAT BEZ PESTYCYDÓW Maj 2014 PRZYSZŁOŚć PSZCZÓŁ ŚWIAT BEZ PESTYCYDÓW W stronę rolnictwa ekologicznego Streszczenie 3 1: Wprowadzenie 9 2: Czynniki powodujące straty pszczół i ich skutki
Bardziej szczegółowoJak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
Bardziej szczegółowoZostań pszczelim bohaterem, zostań pszczelą bohaterką.
Zostań pszczelim bohaterem, zostań pszczelą bohaterką. Ponad gatunków roślin uprawnych w Europie rośnie i wydaje plon dzięki pszczołom i innym owadom zapylającym. Niestety zapylacze są w niebezpieczeństwie.
Bardziej szczegółowokategoria: Aktualności Ogrodu Botanicznego Aktualności Palmiarni
02-07-17 1/5 03.04.2017 12:10 Anna Byczkowska / Ogród Botaniczny kategoria: Aktualności Ogrodu Botanicznego Aktualności Palmiarni Niebawem rusza Akademia Różnorodności. To nowa oferta edukacyjna Ogrodu
Bardziej szczegółowoNowość w ochronie truskawek! ...i życie nabiera smaku!
Nowość w ochronie truskawek!...i życie nabiera smaku! Edycja 2015 Luna w Polsce i na świecie Grupa produktów Luna to kilka formulacji fungicydów dostosowanych do lokalnych potrzeb w różnych krajach. Wspólną
Bardziej szczegółowoDEKLARACJA POPARCIA MANIFESTU GMIN PRZYJAZNYCH PSZCZOŁOM EDYCJA 2018
DEKLARACJA POPARCIA MANIFESTU GMIN PRZYJAZNYCH PSZCZOŁOM EDYCJA 2018 Popieramy Manifest Gmin Przyjaznych Pszczołom. miejscowość i data podpis i pieczątka osoby upoważnionej ANKIETA DEKLARACJA DZIAŁAŃ NA
Bardziej szczegółowoRoztwór odżywczy na bazie żywych alg
systems ORGANIC GREEN GOLD VIRIDIS AURUM Nanotechnologia w odżywianiu roślin Roztwór odżywczy na bazie żywych alg Zdrowa i Bezpieczna Żywność z czystego i naturalnego środowiska Potrzebu jemy rolnic t
Bardziej szczegółowoNajważniejsze zasady integrowanej ochrony roślin
.pl https://www..pl Najważniejsze zasady integrowanej ochrony roślin Autor: dr hab. Ewa Matyjaszczyk Data: 10 lutego 2016 W związku z wprowadzeniem obowiązku stosowania integrowanej ochrony roślin w państwach
Bardziej szczegółowoPoradnik dla Wnioskujących. o czym warto pamiętać tworząc projekt na konkurs grantowy Z Kujawskim pomagamy pszczołom
Poradnik dla Wnioskujących o czym warto pamiętać tworząc projekt na konkurs grantowy Z Kujawskim pomagamy pszczołom Informacje Ogólne o Konkursie Organizator Konkursu: Fundacja Za górami, za lasami Na
Bardziej szczegółowoWielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu ROLA PSZCZÓŁ W ŚRODOWISKU ROLNICZYM
Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu ROLA PSZCZÓŁ W ŚRODOWISKU ROLNICZYM Poznań 2014 Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu ul. Sieradzka 29, 60-163 Poznań tel.: 618 685 272,
Bardziej szczegółowoZatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa
Zatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa Dr Piotr Skubida Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Zatrucia pszczół środkami ochrony roślin (ś. o. r.) stanowią nie od dziś poważny
Bardziej szczegółowoSystemy rolnicze i wpływ na środowisko produkcji żywności
Systemy rolnicze i wpływ na środowisko produkcji żywności Jakie będzie rolnictwo przyszłości? dr inż. Jerzy Próchnicki Bayer CropScience Polska oraz Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego ASAP
Bardziej szczegółowoZakażenie pszczoły miodnej patogenem Nosema ceranae. Diagnostyka infekcji wirusowych pszczoły miodnej
Zakażenie pszczoły miodnej patogenem Nosema ceranae Diagnostyka infekcji wirusowych pszczoły miodnej Plan 1. Znaczenie ekologiczne i gospodarcze pszczół 2. Choroby pszczół i ich diagnostyka 3. Podstawy
Bardziej szczegółowoGmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Chocz w ciągu drogi wojewódzkiej nr 442
I.47. Droga nr 442 m. Chocz. 47 Droga nr 442 m. Chocz Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat pleszewski Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem
Bardziej szczegółowoRosliny, owady i miód
Rosliny, owady i miód 7 8 września, sobota i niedziela w Ogrodzie Botanicznym UW Owady często nas drażnią latają, bzyczą, czasem gryzą. Są nam jednak niezbędne! Często nie zdajemy sobie sprawy z tego jak
Bardziej szczegółowoKodeks dobrych praktyk Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia
Kodeks dobrych praktyk Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia Emilia Bylicka Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 14 października 2015 r. Warszawa
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXIX/40/2017 RADY GMINY PRUSZCZ GDAŃSKI. z dnia 30 marca 2017 r.
UCHWAŁA NR XXIX/40/2017 RADY GMINY PRUSZCZ GDAŃSKI w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Park Podworski w Wojanowie Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy
Bardziej szczegółowoWSPARCIE PSZCZELARSTWA W POLSCE
WSPARCIE PSZCZELARSTWA W POLSCE Najwyższa Izba Kontroli Warszawa, lipiec 2017 r. 01 Dlaczego podjęliśmy kontrolę? Problemy pszczelarstwa polskiego Rezolucje Parlamentu Europejskiego dotyczące sytuacji
Bardziej szczegółowoOsy. Vespula. Biologia. Szkodliwość. Występowanie
Osy Vespula Biologia Ciało robotnicy osy pospolitej osiąga długość od 11 do 20 mm. Jest podobna do osy dachowej, ale ma na nadustku dużą kanciastą czarną plamę zamiast trzech czarnych punktów. Osa pospolita
Bardziej szczegółowoDZIAŁANIA EDUKACYJNE. Ochrona bioróżnorodności gleby warunkiem zdrowia obecnych i przyszłych pokoleń
Ochrona bioróżnorodności gleby warunkiem zdrowia obecnych i przyszłych pokoleń Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura
Bardziej szczegółowoNarodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa (www.nfos.org.pl) Zespół autorski: Krzysztof Zając dr Adrian Smolis Katarzyna Kozyra Tomasz Zając Zgodnie z danymi zawartymi w
Bardziej szczegółowo