Tygodnik Prawa Gospodarczego

Transkrypt

1 gazetaprawna.pl nr 157 (2027) WTOREK, 14 sierpnia 2007 Tygodnik Prawa Gospodarczego OA P R O C E D U R Y K O N T R A K T Y O R Z E C Z N I C T W Przewodnik Jak ustanowić pełnomocnika do prowadzenia sprawy przed sądem gospodarczym Jeśli z powodu niefrasobliwości lub niewiedzy adwokata lub radcy prawnego reprezentującego przedsiębiorcę przed sądem gospodarczym dojdzie np. do przedawnienia roszczenia, pokrzywdzony może wnieść na niego skargę do sądu dyscyplinarnego przy danej korporacji. Przedsiębiorca może też dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych przed sądem powszechnym na podstawie art. 415 kodeksu cywilnego. strony A5 A8 OPINIA Sektor publiczny chce przyciągnąć do współpracy przedsiębiorców URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW WYJAŚNIA Pocztą elektroniczną można wysyłać tylko zamówioną informację handlową strona A2 strona A2 PORADNIA Odsetki za opóźnienie w opłatach; Przesunięcie terminu dnia dywidendy; Skutki obniżenia kapitału zakładowego; Kiedy spółka może nabyć wyemitowane przez nią akcje; Wypłata zysków w spółce cywilnej. strona A3 PROBLEM PRAWNY Kto odpowiada za uszkodzony samochód w warsztacie WZORY PEŁNOMOCNICTW NOWE PRAWO Przedsiębiorcy będą mieli mniej wątpliwości przy ubieganiu się o pozwolenia MAŁY PRZEDSIĘBIORCA Rozliczenia osoby płacącej kartę podatkową ORZECZNICTWO WSA Wykorzystanie wizerunku w reklamie pisma; Nie ma podstaw do zmiany umowy ORZECZNICTWO ETS Nieuzasadniona odmowa rejestracji znaku; Konieczna zmiana w krajowych przepisach strona A4 strony A6 A7 strona A9 strona A10 strona A11 strona A12 i 13 PRAKTYCZNYCH PORAD Jakie są skutki niezachowania warunków formalnych w piśmie procesowym JAROSŁAW CHAŁAS, radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy strona A6 Czy przedsiębiorca musi podjąć próbę polubownego załatwienia sprawy WOJCIECH BIERNACKI, radca prawny Kancelaria Radców Prawnych Biernaccy strona A7 Czy prekluzja dowodowa jest nowym środkiem dyscyplinującym strony MAŁGORZATA ZAMORSKA, radca prawny, Kancelaria bnt Neupert Zamorska & Partnerzy strona A8 Co zmienia się w prawie ochrony środowiska JOANNA WILCZYŃSKA, pełnomocnik ds. kontroli zgodności z prawem Atmoterm z Opola strona A9 Za tydzień w Tygodniku Prawa Gospodarczego Orzecznictwo sądów w sprawach dotyczących inwestycji budowlanych

2 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O nr 157 A2 komentarze - opinie WAŻNE DATY 10 SIERPNIA 2007 R. PRAWO CYWILNE Weszła w życie ustawa z 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. nr 80, poz. 538) Nawet jeśli po kilkudziesięciu latach ujawnią się skutki nieszczęśliwego wypadku, błędu lekarskiego lub zakażenia w szpitalu, poszkodowany będzie mógł żądać odszkodowania za poniesione krzywdy. Przedawnienie nie może nastąpić wcześniej niż przed upływem trzech lat od chwili, w której poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat od daty, w której nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. W przypadku szkód na osobie ustawa nie zakreśla górnej granicy przedawnienia. Ofiary zbrodni lub występku będą mogły domagać się od sprawcy naprawienia szkody w ciągu dwudziestu lat od popełnienia przestępstwa, bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania przez nią pełnoletniości. Więcej: Tygodnik Prawa Gospodarczego Poszkodowany w wypadku będzie mógł żądać odszkodowania nawet po 40 latach GP 152/2007 Weszła w życie ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 82, poz. 557) Klienci firm ubezpieczeniowych muszą dostawać zwrot całej składki za każdy dzień niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej w przypadku wygaśnięcia umowy przed terminem. Ubezpieczyciele będą też musieli przypominać o braku płatności kolejnej raty składki zanim przestaną udzielać ochrony ubezpieczeniowej. Nowe regulacje odnoszą się do umów zawartych po wejściu w życie uchwalonych przepisów. Więcej: Tygodnik Prawa Gospodarczego Nowe zasady odpowiedzialności firm ubezpieczeniowych GP 152/ SIERPNIA 2007 R. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE Wejdzie w życie ustawa z 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania (Dz.U. nr 136, poz. 955). O 30 proc. wzrośnie limit cen mieszkań i domów jednorodzinnych, na które będzie można otrzymać preferencyjne kredyty. Preferencyjne kredyty dotyczą tylko lokali, których powierzchnia nie przekracza 75 mkw., w w przypadku domów 140 mkw. Dopłaty zgodnie ze starymi rozwiązaniami będą w dalszym ciągu przysługiwały do części powierzchni nieruchomości, czyli do 50 mkw. lokalu i 75 mkw. domu. 18 SIERPNIA 2007 R. GRANICE Wejdzie w życie ustawa z 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej oraz ustawy o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 140, poz. 982) Czynności kontrolne na polskiej granicy będą zróżnicowane: inne w stosunku do obywateli UE, inne wobec obywateli państw trzecich. Będą je wykonywać funkcjonariusze straży granicznej na podstawie kodeksu granicznego Schengen. Po pełnym przystąpieniu Polski do strefy Schengen kontrola osób na granicach z innymi państwami UE zostanie zniesiona i będzie je można przekraczać w dowolnym miejscu. 19 SIERPNIA 2007 R. OCHRONA ŚRODOWISKA Wejdzie w życie ustawa z 26 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 88, poz. 587) z wyjątkiem art. 1 pkt 18 lit. b) i pkt oraz art. 7, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia, tj. 2 czerwca 2007 r. oraz art. 1 pkt 47, pkt 50 lit. c) i pkt 51, które wchodzą w życie 1 stycznia 2008 r. Rozróżniono poziomy zanieczyszczeń powietrza. Utworzony zostanie Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń, będący elementem Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń. Krajowy Rejestr jest prowadzony przez głównego inspektora ochrony środowiska. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska przekazuje do głównego inspektora ochrony środowiska dane niezbędne do tworzenia Krajowego Rejestru, w terminie do 30 września roku następującego po danym roku sprawozdawczym. Więcej: strona A 9 DYŻUR EKSPERTA wtorek (14 sierpnia) W ramach dyżuru zorganizowanego wspólnie z redakcją Poradnika Gazety Prawnej Prawa i obowiązki pełnomocnika w sprawach gospodarczych Informacji na ten temat będzie udzielał ADAM MALINOWSKI, radca prawny z Poradnika Gazety Prawnej. DZWOŃ w godz pod nr tel. (0 22) OPINIA Sektor publiczny chce przyciągnąć do współpracy przedsiębiorców Zaakceptowany przez Radę Ministrów projekt ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym ma pobudzić inwestycje szczególnie infrastrukturalne. Jednak zmiany zaproponowane w zupełnie nowym akcie mogą być niewystarczające, żeby przekonać przedsiębiorców do współpracy z instytucjami publicznymi. PROBLEM Otworzyłem sklep internetowy ze sprzętem audio-video. Chcę przeprowadzić akcję promocyjną. Czy jeżeli prześlę swoją ofertę handlową na przypadkowo wybrane skrzynki owe, to będzie to traktowane jako spam? Czy takie działania są legalne? UOKiK ODPOWIADA Przez pojęcie spam należy rozumieć informację przesłaną drogą elektroniczną (w tym nie tylko informację handlową), której treść i kontekst są niezależne od tożsamości odbiorcy, ponieważ potencjalnie może być skierowana do wielu innych osób, a odbiorca nie wyraził wcześniej zgody na otrzymanie takiej wiadomości. Spamem jest niechciana korespondencja pojawiająca IGA LIS CMS Cameron McKenna Dariusz Greszta się na poczcie elektronicznej, telefonie komórkowym, faksie czy komunikatorze internetowym (np. ICQ, Gadu-Gadu). Zgodnie z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną zakazane (jako czyn nieuczciwej konkurencji) jest wysyłanie niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego odbiorcy za pomocą środków komunikacji elektronicznej (w szczególności poczty elektronicznej). Informacją handlową jest każda informacja przeznaczona bezpośrednio lub pośrednio do promowania towarów, usług lub wizerunku przedsiębiorcy lub osoby wykonującej zawód. Ponadto informacja handlowa powinna zostać wyraźnie wyodrębniona i oznaczona w sposób niebudzący wątpliwości, że jest informacją handlową. Przesyłka taka wymaga zgody usługobiorcy, przy czym Projekty PPP oparte są na współpracy podmiotu publicznego z prywatnym (wykonującym faktycznie projekt). Jednak trzecią stroną projektu są zawsze podmioty finansujące inwestycje. Obowiązujące przepisy nie zapewniają ochrony praw banków, których rola w projektach PPP nie powinna sprowadzać się jedynie do roli pożyczkodawcy, ale także quasi-nadzorcy nad właściwym wykorzystaniem środków finansowych, które zostały udostępnione w ramach projektu. W nowelizacji pojawiła się regulacja full step-in rights, która uprawnia bank, w przypadku braku możliwości realizacji przedsięwzięcia PPP przez dotychczasowego partnera prywatnego i pod warunkiem finansowania całości lub większej części przez bank, do przejęcia całości lub części określonych w umowie PPP praw i obowiązków dotychczasowego partnera. Zgodę na to musi wyrazić podmiot publiczny. W trakcie negocjowania umów kredytowych z bankiem może być to dla niego ogromnym atutem i podstawowym zabezpieczeniem, obok dotychczasowo stosowanego zastawu na udziałach spółek celowych PPP. Kolejna kwestia, istotna z punktu widzenia finansowania projektu, to wprost wskazana w ustawie możliwość finansowania inwestycji PPP ze śro dków unijnych. Dodatkowo art.12 ustawy wyłącza obowiązek uzyskania zgody ministra finansów, w przypadku finansowania projektu w ramach programów operacyjnych, a jedynie wymagana jest zgoda instytucji zarządzającej. Pomysł ten zasługuje na poparcie z dwóch powodów. Po pierwsze, może wpłynąć na pobudzenie inwestycji z wykorzystanie ustawy PPP, po drugie, może zwiększyć wykorzystanie środków unijnych. Z punktu widzenia podmiotu prywatnego istotna jest kwestia doboru podwykonawców, którzy dotychczas mogli być wybierani jedynie zgodnie z regulacjami zamówień publicznych. Projekt nowej ustawy częściowo rozwiązuje ten problem, gdyż, po pierwsze, podmiot prywatny i publiczny przed zawarciem umowy PPP mają obowiązek uzgodnić zasady wyboru podwykonawców, a zasady te ogłasza się w Biuletynie Informacji Publicznej podmiotu publicznego, po drugie, umowa PPP powinna również zwierać zasady wyboru podwykonawców. Warto zauważyć, że art. 5 projektu ustawy o PPP zagwarantował podmiotowi prywatnemu stabilizację w zakresie wynagrodzenia. Nawet gdy wynagrodzenie partnera wzrośnie, a partner wykonuje należycie swoje zobowiązania wynikające z umowy, to podmiot publiczny nie może żądać obniżenia wynagrodzenia, żeby czysty zysk był taki, jak zostało to wstępnie wyliczone. Z drugiej strony, dalej w ust. 8, przyznano partnerowi prawo do żądania podwyższenia wynagrodzenia w przypadku znacznego jego obniżenia i zaistnienia okoliczności, za które strony nie ponoszą odpowiedzialności. Jednak sytuacja partnera nie jest taka idealna, jakby wydawało się na pierwszy rzut oka, gdyż możliwe jest zmniejszenie nakładów i nie jest to nienależytym wykonaniem umowy (a więc regulacje odszkodowawcze nie mają zastosowania), jeżeli wynika to z okoliczności, na które strony nie mają wpływu. Projekt nowej ustawy o PPP ulepsza zdecydowanie legislację w tym zakresie, choć wciąż zawiera wiele niejasności budzących kontrowersje. Jednak jakie realne mankamenty ukrywa i jakie problemy mogą w związku z powyższym pojawić się w trakcie realizacji projektu PPP, można będzie określić dopiero po zastosowaniu nowych konstrukcji ustawowych w praktyce. Dlatego wydaje się, że kolejnym krokiem strony rządowej powinno być zainicjowanie pilotażowych projektów PPP właśnie w oparciu o nowe regulacje, które zachęcą sektor prywatny, jak i publiczny, do współpracy na bazie ustawy. URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW WYJAŚNIA Przedsiębiorca może pocztą elektroniczną wysyłać tylko zamówioną informację handlową Przedsiębiorcy nie mogą wysyłać pocztą elektroniczną czy faksem informacji handlowych i reklam, które nie zostały wcześniej zamówione przez konsumentów. Za złamanie tego zakazu mogą zostać ukarani nawet kilkutysięczną grzywną. nie może być ona domniemana ani dorozumiana z oświadczenia woli o innej treści. W związku z tym do skrzynki poczty elektronicznej mogą być wysyłane tylko e zamówione przez konsumenta, na przykład prenumerata czasopism, aktualne oferty ze sklepów internetowych. Przedsiębiorca, który przesyła za pomocą środków komunikacji elektronicznej niezamówione informacje handlowe, podlega karze grzywny. Ściganie wykroczenia następuje jednak na wniosek pokrzywdzonego. Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. nr 144, poz ze zm.). ADAM MAKOSZ

3 nr 157 poradnia T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O A3 Czy spółka może domagać się odsetek Miałem wpłacić kilka tysięcy złotych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki akcyjnej, jednak nie dysponowałem w wyznaczonym terminie odpowiednią kwotą. Teraz spółka domaga się ode mnie odsetek za opóźnienie. Czy ma do tego prawo? W statucie nie ma o tym mowy. Jeśli tylko została spełniona przesłanka dotycząca prawidłowego powiadomienia o terminie wpłat, Tak spółka może oczekiwać zapłacenia odsetek za opóźnienie. Terminy wpłat na akcje, które są obejmowane przy zakładaniu spółki, zwykle określa statut spółki. Z kolei terminy dopłat do dotychczasowej wartości akcji mających związek z podwyższeniem kapitału zakładowego mogą być wskazane w statucie, ale zdecydowanie częściej są ustalane w uchwale walnego zgromadzenia, które w tym zakresie może również upoważnić zarząd. Mimo że terminy dokonania wpłat na akcje powinny być określone w statucie albo uchwale i tak zarząd spółki ma obowiązek dwukrotnego wezwania zainteresowanych do dokonania wpłat. Pierwsze ogłoszenie w tej sprawie powinno mieć miejsce na miesiąc, a drugie nie później niż na dwa tygodnie przed terminem wpłaty. Prawidłowe powiadomienie akcjonariuszy jest warunkiem dochodzenia przez spółkę naprawienia ewentualnej szkody, a także możliwości żądania dokonania wpłat we wskazanych terminach. Ogłoszenia mogą być zastąpione wezwaniami wysyłanymi listami poleconymi. W przedstawionym przez czytelnika przypadku spółka zawiadomiła akcjonariuszy o terminach, w jakich powinni dokonać wpłat na akcje. W jej statucie nie ma postanowień zwalniających z obowiązku zapłaty odsetek. Z tego powodu można stwierdzić, że nasz czytelnik powinien zapłacić odsetki za opóźnienie. Art. 330 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz ze zm.). Jakie modele spółek mogą funkcjonować w praktyce Gazeta Prawna 62/2007 Czy można przesunąć dzień dywidendy Spółka, której akcje posiadam, miała ostatnio znaczne zyski. Jednak ociąga się z wypłatą dywidendy. Podjęto np. uchwałę o przesunięciu dnia dywidendy o siedem tygodni od dnia podjęcia uchwały o podziale zysku. Czy takie postępowanie jest zgodne z prawem? W takim przypadku przesunięcie terminu dnia dywidendy nie narusza przepisów, ponieważ nie Tak przekracza wynikającej z nich dwumiesięcznej granicy czasowej. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którym przysługiwały akcje w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Statut może upoważnić walne zgromadzenie do określenia dnia, według którego ustala się listę akcjonariuszy uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. Jest to tak zwany dzień dywidendy. Jednak nie ma ANDRZEJ KOWALCZYK ekspert z Kancelarii Prawnej Wiśniewski i Wspólnicy TERESA TARCZYŃSKA ekspert z Kancelarii Prawnej Kaszyński i Wspólnicy pełnej swobody w tym zakresie. Dzień dywidendy nie może być wyznaczony później niż w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku. Nie może też być wyznaczony na termin wcześniejszy, tzn. wypadający przed dniem powzięcia wspomnianej wyżej uchwały. W zakresie przesuwania dnia dywidendy obowiązują określone w przepisach zasady. Może to nastąpić w drodze uchwały o przesunięciu dnia dywidendy podejmowanej przez zwyczajne walne zgromadzenie. Niedopuszczalne jest podejmowanie decyzji w tej sprawie przez nadzwyczajne walne zgromadzenie. Nie może ono również zmieniać uchwał zwyczajnego zgromadzenia dotyczących dnia dywidendy oraz terminu jej wypłaty. Trochę inaczej wygląda ta sprawa w przypadku spółki publicznej. Ta odmienność dotyczy przede wszystkim możliwości przesunięcia w czasie dnia dywidendy o trzy, a nie dwa miesiące. Jej zwyczajne walne zgromadzenie ustala dzień dywidendy oraz termin wypłaty dywidendy na dzień powzięcia uchwały albo w okresie kolejnych trzech miesięcy, licząc od tego dnia. Poza tym warto wiedzieć, że w przypadku spółek publicznych zwyczajne walne zgromadzenie zawsze musi podjąć uchwałę w sprawie określenia dnia dywidendy. W przypadku innych spółek taka uchwała jest podejmowana wtedy, gdy jest do tego upoważnione przez odpowiednie postanowienie statutu i gdy dzień dywidendy ma przypaść na inny dzień niż dzień podjęcia uchwały o podziale zysku. Art. 348 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz ze zm.). Podział zysku spółki kapitałowej Gazeta Prawna 107/2007 Czy trzeba wezwać wierzycieli W naszej spółce ma mieć miejsce umorzenie akcji związane z obniżeniem kapitału zakładowego. Akcjonariusze mają w zamian dostać wypłatę z zysku przeznaczonego do podziału. Czy w takiej sytuacji należy wezwać wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności? Nie W takim przypadku nie trzeba dokonywać ogłoszenia o uchwaleniu obniżenia kapitału zakładowego i wzywać wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności. Umorzenie akcji wymaga obniżenia kapitału zakładowego. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna być powzięta na walnym zgromadzeniu, na którym powzięto uchwałę o umorzeniu akcji. Rzeczywiście w większości przypadków o uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego zarząd niezwłocznie ogłasza, wzywając wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwów w terminie trzech miesięcy, licząc od dnia ogłoszenia, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie. Wierzyciele, którzy w tym terminie zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni. Wierzycieli, którzy sprzeciwu nie zgłosili, uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału zakładowego. Jednak to ogłoszenie i wezwanie wierzycieli nie zawsze jest obowiązkowe. Tego rozwiązania nie stosuje się, gdy spółka umarza akcje własne nabyte nieodpłatnie w celu ich umorzenia. Podobnie jest w sytuacji, gdy wynagrodzenie akcjonariuszy akcji umorzonych ma być wypłacone wyłącznie z zysku przeznaczonego do podziału lub w przypadku gdy umorzenie następuje bez jakichkolwiek świadczeń na rzecz akcjonariuszy, z wyjątkiem przyznania im świadectw użytkowych. Ten tryb można stosować tylko do umorzenia akcji, które zostały w pełni pokryte. Umorzenie akcji następuje z chwilą obniżenia kapitału zakładowego. Jednakże w sytuacji, gdy wynagrodzenie ma być wypłacone akcjonariuszowi z zysku przeznaczonego do podziału, to od chwili spełnienia świadczenia przez spółkę na rzecz akcjonariusza, z umarzanych akcji nie można wykonywać praw udziałowych. Art. 360, art. 456 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz ze zm.). Sprzedaż akcji w celu ich umorzenia Gazeta Prawna 25/2007 ZOFIA KALICKA ekspert z Kancelarii Prawnej Zubrzycki i Wspólnicy Czy spółka ma rok na zaoferowanie akcji Spółka akcyjna, której jestem pracownikiem, zamierza wdrożyć program dotyczący akcjonariatu pracowniczego. Wykupiono już akcje przeznaczone na ten cel, ale pracownicy nie otrzymali jeszcze propozycji dotyczącej ich nabycia. Czy spółka ma rok na załatwienie tej sprawy? Spółka nie może nabywać wyemitowanych przez nią akcji. Zakaz ten nie dotyczy pewnych sytuacji. Tak Należy do nich m.in. nabycie akcji, które mają być zaoferowane pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej trzech lat. Akcje nabyte w tym celu trzeba zaoferować pracownikom lub innym wskazanym w tym przepisie osobom najpóźniej z upływem roku od dnia ich nabycia przez spółkę. Przyjmuje się, że ten termin należy obliczać nie dla poszczególnych akcji oddzielnie, lecz łącznie od zakończenia operacji nabywania przez spółkę jej akcji własnych w ramach realizacji programu akcjonariatu pracowniczego. Art. 362, art. 363 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz ze zm.). Jakie prawa przysługują akcjonariuszom Gazeta Prawna 30/2006 Czy można wcześniej oczekiwać wypłaty części zysku Od dwóch lat jestem wspólnikiem spółki cywilnej. Umowa spółki została zawarta na trzy lata. Pomimo że upłynęło już dwa lata, nie było jeszcze żadnej wypłaty z jej zysków. Pozostali wspólnicy twierdzą, że spółka nie może sobie na to pozwolić. Tymczasem dowiedziałem się, że zyski znacznie przekraczają wartość planowanych inwestycji. Czy wspólnik spółki cywilnej może żądać podziału i wypłaty zysków w czasie trwania spółki? Tak W przypadku gdy spółka cywilna została zawarta na trzy lata, to jej wspólnicy mogą oczekiwać podziału i wypłaty zysku przed upływem tego terminu. Co do zasady, żądanie podziału i wypłaty zysków możliwe jest dopiero po rozwiązaniu spółki. Jeżeli jednak spółka zawarta została na dłuższy okres, wówczas wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego. W przypadku wątpliwości co do przedstawionego wyliczenia zysków i strat ponoszonych przez spółkę może pan skorzystać z przysługującego prawa do wglądu do dokumentów finansowych oraz weryfikacji rozliczeń. RAFAŁ MALISZEWSKI ekspert z Kancelarii Prawnej Rakowski i Wspólnicy ANNA KOZANECKA- -ŻARNECKA adwokat w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy Art. 868 ustawy z 16 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.). Jak prowadzić przedsiębiorstwo w formie spółki cywilnej Gazeta Prawna 172/2006 Notowała MONIKA BURZYŃSKA

4 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O nr 157 A4 interwencje WARTO PRZECZYTAĆ Warranty subskrypcyjne Autorzy Wiktor Czeszejko- -Sochacki, Cezary Nowosąd, Adam Wiśniewski Wydawnictwo Twigger Warszawa 2006 Książka o jednym z najnowszych instrumentów finansowych w polskim prawie i praktyce. Książka dla przedsiębiorców, menedżerów. Dlaczego warto ją mieć? Ponieważ dotyczy stosunkowo nowego typu papierów wartościowych nazwanych warrantami subskrypcyjnymi. W publikacji przedstawiono m.in. ich funkcje, zasady emisji (w celu podwyższenia kapitału zakładowego czy z wyłączeniem prawa poboru), terminy wykonania z nich praw. Jak przypomniano we wstępie, wprowadzenie warrantów subskrypcyjnych było odpowiedzią na potrzeby i postulaty praktyki. Taki papier wartościowy okazał się konieczny szczególnie w procesach restrukturyzacji kapitałowej spółek. Warranty te stanowią także instrument programów motywacyjnych dla kadr menedżerskiej. W książce poświęcono temu osobny rozdział, w którym przedstawiono także przykładowe programy. Czytelnik zainteresowany tymi zagadnieniami znajdzie ponadto pomocne w praktyce dokumenty wzorcowe, przydatne dla członków zarządów spółek akcyjnych (względnie komandytowo-akcyjnych) i osób zajmujących się ich obsługą prawną. Zeszyt naukowy Katedry Prawa i Administracji WSH w Katowicach Autor Zbiór prac pod redakcją naukową Andrzeja Bisztygi Wydawnictwo GWSH im. W. Korfantego w Katowicach Katowice 2007 Fundamenty współczesnych państw Autor Hubert Izdebski Wydawnictwo LexisNexis Warszawa 2007 Książka o prawie konstytucyjnym, administracyjnym, gospodarczym. Książka dla każdego, także dla przedsiębiorców. Dlaczego warto ją mieć? To z pewnością interesująca pozycja na rynku wydawniczym. Opublikowane w zeszycie prace pracowników Katedry Prawa i Administracji Wydziału Zarządzania Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej w Katowicach dotyczą bowiem regulacji istotnych dla funkcjonowania państwa. Rozważania na temat prawa konstytucyjnego i potrzeb jego zmian stanowią większą część publikacji, ale czytelnik znajdzie w niej także analizę uprawnień, z których skorzystać może każdy np. przez złożenie skargi konstytucyjnej. Opublikowane prace pokazują ponadto, jak np. prawo europejskie wpływa na polskie prawo administracyjne, czy i jak sprawdza się pomoc publiczna dla małych i średnich przedsiębiorstw w systemie samorządu terytorialnego, a także, jakie podstawy do udzielania pomocy publicznej daje ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Autorzy toczą także rozważania nad wykonywaniem zawodów prawniczych w kontekście swobody przedsiębiorczości i świadczenia usług w prawie wspólnotowym. Jest tu także artykuł poświęcony zasadom udzielania zamówień publicznych. Książka o fundamentach europejskiego dziedzictwa ustrojowego i prawnego. Książka dla prawników, politologów, przedstawicieli innych nauk społecznych i wszystkich zainteresowanych podstawami ustroju i prawa. Dlaczego warto ją mieć? Jest to publikacja poświęcona wartościom, zasadom i podstawowym prawom przyjętym we współczesnych demokratycznych państwach prawnych. Książka systematyzuje i rozwija problematykę wykładaną na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Autor podejmuje próbę połączenia wiedzy rozdzielanej między dyscypliny historii myśli politycznej i prawnej, historii ustroju i prawa, prawa konstytucyjnego, jak również prawa europejskiego i międzynarodowego, oraz nauk politycznych. W publikacji tej jest mowa m.in. o prawach człowieka, systemie źródeł prawa, zasadzie lagalizmu, granicach władzy, sprawiedliwości społecznej w społecznej gospodarce rynkowej, rozwoju zrównoważonym, prawie do sądu czy do dobrej administracji, jako istotnego aspektu prawa do dobrego rządzenia. Przygotowała IWONA JACKOWSKA PROBLEM PRAWNY Za uszkodzony samochód w warsztacie nie zawsze odpowiada przedsiębiorca Przedsiębiorca prowadzący warsztat samochodowy wyposażył go w trzy podnośniki służące do przeglądów i napraw samochodowych. Podczas wizyty jednego z klientów z podnośnika zsunął się samochód i uszkodził stojący tuż za nim pojazd klienta, który znalazł się w tym miejscu mimo zakazu wjazdu. Straty wyniosły około 5 tys. zł. Czy brak winy przedsiębiorcy jest wystarczającą przesłanką uchylająca odpowiedzialność? CO STANOWI PRAWO Zgodnie z art. 435 par. 1 kodeksu cywilnego prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi on odpowiedzialności. Odpowiedzialność statuowana we wskazanym unormowaniu ma bardzo surowy charakter w tym sensie, że abstrahuje od winy jako koniecznej O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ ADAM MALINOWSKI radca prawny przesłanki odpowiedzialności. Przedsiębiorca ponosi zatem w tym zakresie szerszą odpowiedzialność i nie może się od niej zwolnić, wykazując, że nie można postawić mu zarzutu obiektywnie nagannego zachowania. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 19 czerwca 2001 r. (sygn. akt II UKN 424/00, OSNP z 2003 r. nr 6, poz. 155) odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (art. 435 par. 1 k.c.) oparta jest na założeniu, że samo funkcjonowanie zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody stwarza niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody, niezależnie od działania lub zaniechania prowadzącego taki zakład. Przedsiębiorca prowadzący zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody jest ostrzej traktowany przez prawo jego odpowiedzialność za czyn niedozwolony (deliktowa) jest oparta na zasadzie ryzyka. Jednak, by doszło do aktualizacji tej wzmocnionej odpowiedzialności, musi dojść do spełnienia przesłanek wynikających z art. 435 par. 1 k.c. Przede wszystkim przedsiębiorca musi prowadzić zakład na własny rachunek. Decydujące jest tu przy tym wykonywanie władztwa dla siebie, a tylko wtórne znaczenie ma tytuł prawny do zakładu (może to być własność, ale także dzierżawa, leasing itp.). Jeżeli przedsiębiorstwo znajduje się we władaniu kilku podmiotów, ich odpowiedzialność jest solidarna, co oznacza, że poszkodowany może wybrać osobę, która daje najlepszą gwarancję spłaty zadłużenia i zażądać od niej naprawienia szkody. Drugim koniecznym warunkiem zaostrzonej odpowiedzialności jest fakt wprawiania przedsiębiorstwa w ruch za pomocą sił przyrody. Przez to pojęcie rozumiemy z kolei wszelkie siły elementarne, nawet przetworzone znacznie przez człowieka (np. prąd elektryczny, para, gaz). Wykorzystanie sił przyrody musi być przy tym dla zakładu podstawowym przejawem działalności, a nie tylko działaniem ubocznym (np. kancelaria prawna korzysta z sił przyrody, jednak nie jest to jej podstawowa aktywność). Po trzecie, szkoda musi pozostawać w adekwatnym związku przyczynowym z ruchem przedsiębiorstwa. Przez pojęcie ruch rozumiemy z kolei każdy przejaw działalności, wynikający z jego struktury i funkcji. W szczególności zaliczymy tu ruch wszelkich urządzeń należących do przedsiębiorstwa. Z kolei związek adekwatny oznacza, że szkoda jest normalnym następstwem ruchu i jest to oczywiste dla każdego postronnego obiektywnego obserwatora. Można wskazać, że w analizowanym stanie faktycznym mamy do czynienia ze spełnieniem wskazanych przesłanek. Brak zawinienia po stronie właściciela warsztatu jest bez znaczenia dla ustalenia odpowiedzialności za szkodę. Ruch podnośnika był z pewnością ruchem części zakładu i pozostawał w bezpośrednim związku przyczynowym z powstaniem szkody. Na tym etapie zatem odpowiedzialność właściciela jest jak najbardziej aktualna. Musimy jednak rozważyć jeszcze możliwe modyfikacje odpowiedzialności. Po spełnieniu bowiem wskazanych przesłanek aktualna staje się odpowiedzialność przedsiębiorcy na zasadzie ryzyka, nie jest ona jednak bezwzględna, ponieważ prawo przewiduje szereg okoliczności tzw. egzoneracyjnych, które ją ograniczają bądź nawet wyłączają. Artykuł 435 par. 1 k.c. przewiduje trzy takie okoliczności, a mianowicie siłę wyższą, wyłączną winę poszkodowanego i wyłączną winę osoby trzeciej. W analizowanym wypadku możemy zająć się zawinieniem poszkodowanego. Tak naprawdę nie chodzi tu o jego winę w ściśle prawnym ujęciu, ale raczej o zachowanie, które mogło spowodować szkodę. Podjechanie samochodem w zagrożoną strefę z pewnością takiej kwalifikacji się poddaje. Uchylenie ryzyka przedsiębiorcy jest bowiem związane ze stwierdzeniem, że szkoda nie wynikła z innych przyczyn niż zawinione zachowanie poszkodowanego. Jeżeli to zachowanie stanowiło tylko współprzyczynę szkody, to również odpowiedzialność ulega odpowiedniemu rozłożeniu. I odwrotnie jeśli wyłączną przyczynę szkody stanowi zachowanie poszkodowanego, to nawet wada urządzenia nie pozwala obciążyć przedsiębiorcy. W analizowanym przypadku możemy wskazać na wyłączną winę poszkodowanego, który wbrew ostrzeżeniem pozostawił samochód w strefie zagrożonej, a zatem przedsiębiorca podczas ewentualnego procesu sądowego powinien bez problemów uzyskać wyrok oddalający powództwo. Po trzech latach będzie mógł też podnieść zarzut przedawnienia. Warto wskazać, że wedle nowego (obowiązującego od 10 sierpnia 2007 r.) art par. 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni (przestępstwo zagrożone karą co najmniej trzech lat pozbawienia wolności) lub występku (pozostałe przestępstwa), roszczenie ulega przedawnieniu z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W razie wyrządzenia szkody na osobie przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Art. 435 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.). Przedsiębiorca prowadzący firmę wprowadzaną w ruch za pomocą sił przyrody odpowiada za szkody związane z jej ruchem na zasadzie ryzyka, a zatem niezależnie od swej winy. Na pojęcie ruchu przedsiębiorstwa składa się funkcjonowanie wszystkich jego agend, bez względu na to, w jakim stosunku pozostaje ich funkcjonowanie do stosowanych sił przyrody. Pojęcie to obejmuje także funkcjonowanie wszelkich urządzeń należących do tak pojmowanego przedsiębiorstwa (zakładu).

5 nr 157 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O Przewodnik Skutki zwrotu pisma procesowego przez sąd JAROSŁAW CHAŁAS, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy strona A6 Próba polubownego załatwienia sporu WOJCIECH BIERNACKI, Kancelaria Radców Prawnych Biernaccy strona A7 Nadmierny formalizm szkodzi postępowaniu MAŁGORZATA ZAMORSKA, Kancelaria bnt Neuper Zamorska & Partnerzy strona A8 Jak ustanowić pełnomocnika do prowadzenia sprawy przed sądem gospodarczym Jeśli z powodu niefrasobliwości lub niewiedzy adwokata lub radcy prawnego reprezentującego przedsiębiorcę przed sądem gospodarczym dojdzie np. do przedawnienia roszczenia pokrzywdzony może wnieść na niego skargę do sądu dyscyplinarnego przy danej korporacji. Przedsiębiorca może też dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych przed sądem powszechnym na podstawie art. 415 kodeksu cywilnego. MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ malgorzata.piasecka@infor.pl Przedsiębiorca może sam prowadzić sprawę przed sądem gospodarczym. Przepisy procedury cywilnej regulujące sposób postępowania w sądzie gospodarczym nie nakładają na niego obowiązku posiadania profesjonalnego pełnomocnika. Jednak kolejne nowelizacje kodeksu postępowania cywilnego nałożyły na przedsiębiorców wiele nowych obowiązków. Sprostanie im nie jest łatwe bez pomocy adwokata lub radcy prawnego. Rozpoznawanie spraw gospodarczych Sądy gospodarcze rozpoznają sprawy między innymi ze stosunku spółki, roszczenia w stosunku do członków zarządu, którzy umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane w złożonym w sądzie rejestrowym. Pozwy z takimi roszczeniami najczęściej wnoszą wierzyciele spółek, którzy z powodu zaniedbań członków zarządów ponieśli szkodę. Sądy gospodarcze rozpoznają też roszczenia o naprawienie szkód: wyrządzonych spółce przez osoby biorące udział w jej tworzeniu, wyrządzonych przy sporządzaniu sprawozdania finansowego spółki. Rozpoznają też roszczenia związane z działaniem na niekorzyść spółki oraz dotyczące szkód wyrządzonych działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu. Sądom gospodarczym są przekazywane wnioski o nadanie klauzuli wykonalności tytułom egzekucyjnym (art a k.p.c.). Opatrują tytułami wykonalności orzeczenia sądu gospodarczego prawomocne lub podlegające natychmiastowej wykonalności oraz ugody zawarte przed sądami gospodarczymi. Pełnomocnik, czyli kto Pełnomocnikiem przedsiębiorcy przed sądem może być adwokat lub radca prawny. Adwokat to osoba posiadająca kwalifikacje określone w przepisach ustawy Prawo o adwokaturze, wpisana na listę adwokatów. Wykonuje on zawód w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim oraz w spółce jawnej, cywilnej, partnerskiej lub komandytowej. WAŻNE OŚWIADCZENIE RADCY PRAWNEGO Składając pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną radca prawny powinien również złożyć oświadczenie, że nie pozostaje w stosunku pracy. Gdyby pełnomocnictwo do prowadzenia sprawy zostało udzielone radcy prawnemu ustnie na posiedzeniu sądu i wciągnięte do protokołu, wówczas ustne oświadczenie radcy prawnego, że nie pozostaje w stosunku pracy, również powinno zostać wciągnięte do protokołu. WAŻNE BEZ ODDZIELNEJ UMOWY Przedsiębiorca, który chce powierzyć prowadzenie sprawy profesjonalnemu pełnomocnikowi, nie musi zawierać z nim oddzielnej umowy o prowadzenie sprawy. Wystarczy, że udzieli mu pełnomocnictwa na piśmie albo ustnie na rozprawie. Najczęściej jednak pełnomocnictwo udzielane jest na piśmie. Radca prawny to osoba spełniająca kwalifikacje wymagane przez ustawę o radcach prawnych i wpisana na listę radców prawnych. Może on wykonywać swój zawód w kancelarii radcy prawnego, w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej i komandytowej. Może być też zatrudniony w ramach stosunku pracy w firmie. Pomoc prawną na rzecz osób fizycznych radca prawny może świadczyć w ramach wykonywania zawodu w kancelarii radcy prawnego lub w spółce. Takiej pomocy nie może świadczyć radca, który pozostaje w stosunku pracy. Jeśli jest zatrudniony w urzędzie gminy, nie może przyjąć sprawy działającego na terenie tej gminy przedsiębiorcy. Pełnomocnikiem przedsiębiorcy może być też prawnik zagraniczny uprawniony do świadczenia pomocy prawnej w Polsce i do występowania przed sądami w Polsce. Może to być zarówno prawnik z Unii Europejskiej, jak i spoza UE. Jego status normuje ustawa o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Prawnicy zagraniczni mogą wykonywać stałą praktykę w Polsce po wpisaniu ich na listę prowadzoną przez okręgową radę adwokacką lub przez okręgową izbę radców prawnych. Mają więc prawo występować w postępowaniu przed sądami powszechnymi, np. prowadzić sprawy w sądzie gospodarczym i przed Sądem Najwyższym, a także wykonywać stałą praktykę adwokacką w kancelarii indywidualnej, zespole adwokackim, spółce jawnej, cywilnej, komandytowej lub partnerskiej bądź w charakterze radcy prawnego wykonywać stałą praktykę w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii indywidualnej, spółce jawnej, cywilnej, komandytowej lub partnerskiej. Pełnomocnikiem przedsiębiorcy, ale tylko w sposób ograniczony, może zostać również rzecznik patentowy. Wykonuje on swój zawód w ramach stosunku pracy na rzecz pracodawcy albo w kancelarii patentowej prowadzonej jednoosobowo, jako spółka cywilna, jawna, partnerska, komandytowa lub z o.o. Rzecznik może być pełnomocnikiem tylko w sprawach własności przemysłowej, czyli takich, które dotyczą wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, układów scalonych. Natomiast nie mogą występować w innych sprawach. W sprawach dotyczących ochrony własności przemysłowej rzecznicy patentowi mogą być pełnomocnikami w postępowaniu przed Urzędem Patentowym, Naczelnym Sądem Administracyjnym oraz przed sądami powszechnymi i organami, które orzekają w tych sprawach. W sprawach związanych z ochroną własności przemysłowej pełnomocnikiem twórcy projektu wynalazczego może być również przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności przemysłowej i udzielania pomocy twórcom projektów wynalazczych. Adwokata, radcę prawnego oraz rzecznika patentowego przy prowadzeniu spraw może zastępować aplikant. Po sześciu miesiącach aplikacji adwokackiej i radcowskiej aplikant może występować przed sądem rejonowym, a po półtora roku aplikacji przed pozostałymi sądami z wyjątkiem Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Do występowania w konkretnej sprawie aplikanta upoważnia adwokat lub radca prawny, który jest pełnomocnikiem przedsiębiorcy. Natomiast aplikant może zastąpić swojego patrona, który jest rzecznikiem patentowym, dopiero po odbyciu półtorarocznej aplikacji. W przypadku przedsiębiorców osób fizycznych przed sądem mogą go reprezentować jego rodzice, małżonek, rodzeństwo, zstępni, a także osoby pozostające w stosunku przysposobienia. Natomiast pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy bez względu na to, czy ma on osobowość prawną może być również pracownik tej jednostki lub jej organu prawnego. Zastępstwo strony przez adwokata i radcę prawnego obowiązkowe jest tylko przed Sądem Najwyższym. Obowiązek ten także dotyczy prowadzenia czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, które strona podejmuje przed sądem niższej instancji. Zdarza się tak na przykład, gdy przedsiębiorca sam bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika występuje przed sądami niższej instancji. Natomiast wówczas, gdy będzie chciał złożyć skargę kasacyjną, musi powierzyć sporządzenie jej adwokatowi albo radcy prawnemu. Profesjonalny pełnomocnik będzie go też zastępował przed Sądem Najwyższym. Wymóg posiadania adwokata lub radcy prawnego nie obowiązuje w postępowaniu o: zwolnienie od kosztów sądowych, o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego. Pomaganie w prowadzeniu sprawy Adwokaci i radcowie prawni, a także inni wyżej wspomniani pełnomocnicy, mogą reprezentować przedsiębiorcę przed sądem na podstawie złożonego do akt sprawy pełnomocnictwa. Jeśli nie ma obowiązku reprezentowania strony przez profesjonalnego pełnomocnika, zdarza się często, że adwokaci i radcowie prawni pomagają tylko przedsiębiorcy prowadzić sprawę. Nie reprezentują go oficjalnie przed sądem, lecz jedynie udzielają porad i konsultują treść pism procesowych składanych do akt. Nawet jeżeli faktycznie sami sporządzają pi- POSTĘPOWANIE W SPRAWACH GOSPODARCZYCH W sprawach gospodarczych obowiązuje zakaz wytaczania powództw wzajemnych (dotyczących tego samego przedmiotu co roszczenie główne) oraz zakaz zgłaszania zarzutu potrącenia, jeżeli wierzytelność nie jest udowodniona dokumentami. Pozwany przedsiębiorca musi wnieść do sądu gospodarczego oddzielną sprawę, w której dotychczasowy powód wystąpi w charakterze pozwanego. Na podstawie art. 219 k.p.c. sąd gospodarczy będzie mógł obie sprawy połączyć do wspólnego rozpoznania, jeżeli uzna, że dochodzone przez strony roszczenia pozostają ze sobą w związku. W toku postępowania przedsiębiorca nie może zgłaszać nowych roszczeń zamiast lub obok dotychczasowych (art par. 2 k.p.c.). Nie może też zmieniać treści powództwa.

6 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O nr 157 A6 przewodnik Skutki zwrotu pisma procesowego przez sąd Czy jeśli adwokat przy wnoszeniu pisma dopuścił się uchybień, skutki jego zwrotu przez sąd mogą być niekorzystne dla strony? Tak, ale tylko w pewnych przypadkach. Jeżeli pełnomocnik złoży do sądu pismo nieopłacone lub opłacone w niewłaściwej wysokości, przewodniczący wyda zarządzenie o zwrocie takiego pisma. Pismo zwrócone nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego JAROSŁAW CHAŁAS radca prawny, partner zarządzający, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy do sądu. Jeżeli jednak w terminie tygodnia od dnia doręczenia zarządzenia pełnomocnik uiści brakującą opłatę, pismo wywoła skutek od daty pierwotnego wniesienia. Warto przypomnieć, że zgodnie z art par. 1 kodeksu postępowania cywilnego, pełnomocnik profesjonalny jest zobowiązany przy wnoszeniu pisma (np. pozwu) do sądu, które podlega opłacie stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu, należycie je opłacić. Natomiast gdy pełnomocnik profesjonalny wniesie do sądu środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelacja, zażalenie) nieopłacone opłatą stałą lub stosunkową, konsekwencje prawne takiego nieopłacenia są poważniejsze. Sąd postanowieniem odrzuci apelację lub zażalenie bez dodatkowego wezwania do uiszczenia opłaty (art par. 3 k.p.c.). Tym samym zaskarżone orzeczenie I instancji uprawomocni się. Czy pismo procesowe może zostać zwrócone w razie niezachowania warunków formalnych przy sporządzaniu go? Tak. Pełnomocnik profesjonalny, wnosząc do sądu I instancji pismo procesowe wszczynające postępowanie (np. pozew), powinien dochować wszystkich warunków formalnych związanych z jego sporządzeniem i wniesieniem. Jeżeli pełnomocnik nie zachowa warunków formalnych (np. nie wskaże osoby pozwanego) i wskutek tego pismo to nie będzie mogło otrzymać prawidłowego biegu, sąd zwróci je stronie bez wezwania do uzupełnienia (art a par. 1 k.p.c.). W razie zwrotu nie znajduje zastosowania przepis, zgodnie z którym pismo zwrócone, ale uzupełnione w terminie jednego tygodnia, wywołuje skutki od daty pierwotnego wniesienia. Skutki prawne braków formalnych innych niż brak wymaganej opłaty mogą być poważniejsze, w szczególności gdy pozew wnoszony jest na kilka dni przed upływem terminu przedawnienia. Zwrot pozwu może spowodować, iż roszczenie ulegnie przedawnieniu, jako że pełnomocnik nie zdąży złożyć kolejnego prawidłowego pozwu. Czy pełnomocnik profesjonalny, wnosząc pozew do sądu gospodarczego, jest zobowiązany do podania w nim wszystkich twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w dalszym toku postępowania? Tak. W art k.p.c. ustawodawca wprowadził regulację określającą obligatoryjne elementy pozwu w postępowaniu gospodarczym, która obowiązuje zarówno profesjonalnych pełnomocników, jak i przedsiębiorców osobiście występujących w procesie. Dlatego pełnomocnik profesjonalny, wnosząc pozew do sądu gospodarczego, powinien podać w nim wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w dalszym toku postępowania. Gdyby jednak pełnomocnik nie podniósł wszystkich twierdzeń i nie przedstawił dowodów na ich poparcie w pozwie, a chciałby, aby zostały one uwzględnione przez sąd, to musi on wykazać, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. Jednakże nie może on dokonać tego w dowolnym czasie. Ustawodawca i w tym przypadku wprowadził terminy, w których pełnomocnik jest zobowiązany do ich przedstawienia, tj. powinien to zrobić w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Oczywiście pełnomocnik musi wykazać, że terminu tego dochował, gdyż w przeciwnym razie sąd nowe twierdzenia pominie, a wnioski dowodowe oddali. smo procesowe, to firmuje je i podpisuje przedsiębiorca, który nie ujawnia przed sądem, że korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Przepisy procedury nie wymagają bowiem, by prawnik, który doradza przy prowadzeniu sprawy stronie, musiał ją także reprezentować przed sądem na rozprawie oraz sporządzać w jej imieniu pisma procesowe i je podpisywać. Stosowanie takiej praktyki wymogły przepisy procedury cywilnej stosowane w sprawach, które stawiają znacznie większe wymagania pełnomocnikom stron niż przedsiębiorcom, którzy występują przed sądem bez adwokata lub bez radcy prawnego. WAŻNE CO W PEŁNOMOCNICTWIE W pełnomocnictwie należy określić osobę pełnomocnika i mocodawcy. Podpis mocodawcy na pełnomocnictwie powinien być własnoręczny, ale nie musi być czytelny. Powinien obejmować przynajmniej nazwisko. Pełnomocnictwa wystawionego za granicą nie musi legalizować konsul. Pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną (przedsiębiorcę) radcy prawnemu winno zawierać oświadczenie, że radca nie pozostaje w stosunku pracy. Oryginał pełnomocnictwa może zostać zastąpiony uwierzytelnionym odpisem. Kto udziela pełnomocnictwa Pełnomocnictwa do prowadzenia sprawy udziela strona, jej organ lub przedstawiciel ustawowy. W spółkach udzielają i podpisują go osoby wchodzące w skład organów spółek. Na przykład jeśli organ spółki z o.o. jest kolegialny, to pełnomocnictwa powinny udzielić co najmniej dwie osoby fizyczne. W spółce jawnej prawo do reprezentowania jej ma każdy wspólnik. Prawo to dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki (art. 29 k.s.h.). Na podobnych zasadach sprawa reprezentowania spółki została uregulowana w spółce komandytowej (art. 103 k.s.h.). Oznacza to, że wspólnicy mogą udzielić pełnomocnictwa adwokatowi albo radcy prawnemu. W spółkach kapitałowych członek zarządu może prowadzić sprawy spółki i m.in. wszystkie czynności sądowe, a więc i udzielać pełnomocnictwa. Jeśli zarząd jest wieloosobowy, to sposób reprezentowania określa umowa spółki. Gdyby statut nie określał tego sposobu, to wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu, łącznie z prokurentem (art. 204, 205, 372 i 373 k.s.h.). Natomiast w spółce cywilnej każdy wspólnik ma prawo prowadzić jej sprawy. Może też udzielać pełnomocnictw (art. 865 i 866 kodeksu cywilnego). Z kolei w przedsiębiorstwach państwowych do powoływania i odwoływania pełnomocników uprawniony jest wyłącznie dyrektor na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych. Natomiast zastępca dyrektora może ustanowić pełnomocnika procesowego w granicach swojego umocowania. WZÓR PEŁNOMOCNICTWO PROCESOWE OGÓLNE Pełnomocnictwo procesowe Warszawa, 6 sierpnia 2007 r. Upoważniam adwokata Władysława Mąkę z kancelarii Mąka, Bąk i Wspólnicy z siedzibą w Warszawie przy ul. Staromostowej 18 do działania za mnie przed sądami powszechnymi. Franciszek Kos (własnoręczny podpis osoby, która udzieliła pełnomocnictwa) WZÓR PEŁNOMOCNICTWO PROCESOWE SZCZEGÓLNE Pełnomocnictwo procesowe Warszawa, 7 sierpnia 2007 r. Upoważniam adwokata Joachima Bąka z kancelarii Mąka, Bąk i Wspólnicy z siedzibą w Warszawie przy ul. Staromostowej 18 do zastępowania mnie w sprawie przeciwko Wacławowi Oberowi o zapłatę 20 tys. zł Jan Lin (własnoręczny podpis osoby, która udzieliła pełnomocnictwa) Pełnomocnictwo szczególne upoważnia tylko do prowadzenia konkretnych spraw, które zostały w nim wymienione. WZÓR ZAWIADOMIENIE O WYPOWIEDZENIU PEŁNOMOCNICTWA PRZEZ POWODA Sygn. akt XII C 281/07 Do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawa Wydział Sąd Gospodarczy w Warszawie Powód: Jan Lin Pozwany: Franciszek Kos Zawiadomienie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa przez powoda Zawiadamiam o wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego udzielonego adwokatowi Joachimowi Kotowi z kancelarii Kot i Wspólnicy w Warszawie i wnoszę o zawiadomienie o tym pozwanego oraz o doręczenie mu odpisu tego pisma. Załączniki: 2 odpisy pisma Jan Lin (własnoręczny podpis powoda) Wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym. Prokura szczególne umocowanie Przedsiębiorca może udzielić pełnomocnictwa prokurentowi, czyli osobie fizycznej mającej pełną zdolność do czynności prawnych. Przedsiębiorca może udzielić prokury łącznej, czyli kilku osobom łącznie albo oddzielnie. Może ją też ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do oddziału przedsiębiorstwa. Taką prokurę określa się jako prokurę oddziałową. Natomiast prokurent może ustanowić swojego pełnomocnika do poszczególnych czynności. Prokura obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, które są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Powinna zostać wpisana do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Pod rygorem nieważności należy jej udzielić na piśmie. Przedsiębiorca w każdym czasie może prokurę odwołać. Sama wygasa wówczas, gdy przedsiębiorca zostanie wykreślony z rejestru, ogłosi upadłość, otworzy likwidację bądź przekształci się. Wygaśnie też wraz ze śmiercią prokurenta, ale nie spowoduje wygaśnięcia śmierć przedsiębiorcy lub utracenie przez niego zdolności do czynności prawnych. Przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców w KRS zarówno udzielenie, jak i wygaśnięcie prokury. W zgłoszeniu określa jej rodzaj, natomiast odnośnie do prokury łącznej również sposób jej wykonania. Udzielenie pełnomocnictwa Strona może udzielić pełnomocnictwa: ogólnego, do prowadzenia poszczególnych spraw lub do wykonywania tylko niektórych czynności procesowych. Pełnomocnik ustanowiony w konkretnej sprawie już przy pierwszej czynności procesowej będzie musiał dołączyć do akt pełnomocnictwo albo wierzytelny jego odpis. Adwokat, radca prawny oraz rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa. Gdyby zaś sąd miał w związku z tym jakieś wątpliwości, to zawsze może zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony. Natomiast już w toku toczącego się postępowania strona może na posiedzeniu sądu udzielić ustnie pełnomocnictwa, składając oświadczenie, które następnie zostanie wciągnięte do protokołu. Pełnomocnictwo procesowe obejmuje umocowanie do prowadzenia przez adwokata lub radcę prawnego wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, również do składania powództwa wzajemnego, skargi i wznowienie postępowania oraz prowadzenia postępowania na skutek wniesienia tych powództw lub skarg, a także na skutek wniesienia interwencji głównej przeciwko ich mocodawcy. Oprócz tego zakres umocowania obejmuje też wszelkie czynności dotyczące zabezpieczenia i egzekucji, udzielania dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu, odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej oraz zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa (pod warunkiem że te czynności nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie). Przedsiębiorca może wypowiedzieć pełnomocnictwo, którego udzielił adwokatowi lub radcy prawnemu. Musi wówczas zawiadomić o tym sąd, który następnie zawiadamia przeciwnika procesowego przedsiębiorcy. Wypowiedzenie pełnomocnictwa odnosi skutek w stosunku do sądu w momencie zawiadomienia go o tym, a w stosunku do innych uczestników z chwilą zawiadomienia ich o tym przez sąd. Pełnomocnictwo może również wypowiedzieć adwokat i radca prawny. Po złożeniu wypowiedzenia mają jednak obowiązek działać za stronę przez dwa tygodnie. Mocodawca może ich jednak zwolnić od tego obowiązku. Może się zdarzyć, że w toku procesu strona umrze albo utraci zdolność sądową. Wprawdzie udzielone przez zmarłe-

7 nr 157 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O przewodnik A7 go pełnomocnictwo wygasa, ale pełnomocnik powinien jednak działać aż do czasu zawieszenia postępowania w sprawie. Składanie pozwu Pozew w sprawie gospodarczej może złożyć osobiście przedsiębiorca albo wyręcza go w tym jego pełnomocnik. Pozew powinien spełniać warunki formalne pism procesowych i odpowiadać szczególnym wymaganiom stawianym pozwom w postępowaniu gospodarczym. Pozew, który jest pierwszym pismem w sprawie, musi informować o miejscu zamieszkania lub o siedzibie strony oraz oznaczać przedmiot sporu (kolejne pisma w sprawie powinny powoływać się na sygnaturę akt). Dokładnie należy w nim określić żądanie oraz przytoczyć okoliczności faktyczne uzasadniające je. W sprawach gospodarczych obowiązki przedsiębiorców zgłaszających fakty i dowody zostały przez ustawodawcę określone w sposób bardziej rygorystyczny niż w innych sprawach cywilnych. Powód musi podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie, bo utraci prawo do powoływania tych twierdzeń i dowodów później, już w toku postępowania. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy powołanie twierdzeń i dowodów w pozwie nie było możliwe albo powód wykazał, że potrzeba ich powołania wynikła później. Dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie muszą wtedy zostać przedstawione w ciągu dwóch tygodni od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba powołania ich. Do pozwu powód przedsiębiorca musi dołączyć odpis reklamacji lub wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania wraz z dowodem doręczenia albo wysłania go pozwanemu przesyłką poleconą oraz odpisy pism świadczących o próbie wyjaśnienia spornych kwestii w drodze rokowań. Dlatego zanim postanowi wszcząć proces przed sądem gospodarczym, powinien rozpocząć negocjacje na piśmie z tym, którego zamierza pozwać. Trzeba prowadzić je, by w ten sposób uzyskać dowody stanowiące później załącznik do pozwu. Gdyby przedsiębiorca nie złożył odpisu wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania lub reklamacji wraz z dowodem doręczenia lub wysłania go pozwanemu przesyłką poleconą, to przewodniczący sądu uzna, że pismo nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków WZÓR PEŁNOMOCNICTWO SZCZEGÓLNE DLA PRACOWNIKÓW Pełnomocnictwo procesowe Warszawa, 2 sierpnia 2007 r. Upoważniam dr. Jana Lina, zam. w Warszawie, ul. Pomorska 71 m. 32, do reprezentowania Fabryki Okuć Różnych Sp. z o.o. w sprawie przeciwko Maciejowi Bąkowi o zapłatę 10 tys. zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych), sygn. akt XII C 758/07, rozpoznawanej przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Wydział XII Cywilny. Franciszek Kos Prezes Zarządu Fabryka Okuć Różnych Sp. z o.o. Pełnomocnikiem strony do prowadzenia określonych spraw na podstawie pełnomocnictwa szczególnego może być jej pracownik, który nie jest radcą prawnym lub adwokatem. WZÓR PEŁNOMOCNICTWO PROCESOWE DLA RADCY PRAWNEGO Pełnomocnictwo procesowe Warszawa, 7 sierpnia 2007 r. W sprawie z powództwa Fabryki Guzików Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie przeciwko Mateuszowi Noconiowi, zam. w Warszawie, ul. Staromostowa 5 m. 71, o zapłatę kwoty (słownie: dwadzieścia tysięcy) złotych jako pełnomocnika procesowego Fabryki Guzików Sp. z o.o. ustanawiam radcę prawnego Joachima Bąka z Kancelarii Radców Prawnych Bąk i Wspólnicy w postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy oraz sądem drugiej instancji. Pełnomocnictwo nie obejmuje upoważnienia pełnomocnika procesowego zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia, uznania roszczenia, do odbioru świadczenia ani do odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej. Władysław Mąka Prezes Zarządu Fabryka Guzików Sp. z o.o. Pełnomocnictwo może zawierać wyłączenie niektórych czynności, których zdaniem mocodawcy pełnomocnik nie powinien mieć prawa wykonać. OGRANICZENIA MOCODAWCY Mocodawcą jest przedsiębiorca, który udziela pełnomocnictwa adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu, osobie sprawującej zarząd jego majątkiem, a nawet pracownikowi swojej firmy lub organu nadrzędnego nad nią. Mocodawca nie może udzielić pełnomocnictwa zbiorowego, ale może ustanowić kilka pełnomocników w tej samej sprawie, pod warunkiem że nie ma między nimi konfliktu interesów. Ustanowienie kolejnego pełnomocnika nie oznacza cofnięcia pełnomocnictwa dotychczasowemu pełnomocnikowi. Każdy kolejny pełnomocnik ustanowiony w tej samej sprawie działa w ramach określonych w pełnomocnictwie. Jeden pełnomocnik może działać w imieniu kilku mocodawców. Udzielenie pełnomocnictwa nie pozbawia strony możliwości samodzielnego podejmowania czynności procesowych lub aktów dyspozytywnych. formalnych i zwróci je stronie bez wzywania do jego poprawienia lub uzupełnienia. Pełnomocnicy bardziej zdyscyplinowani Pismo wszczynające postępowanie w sprawie obarczone brakami na skutek niezachowania warunków formalnych nie może otrzymać prawidłowego biegu. Sąd zwraca je wówczas stronie, nawet jeśli wniósł je pełnomocnik, bez wzywania jej do poprawienia lub do uzupełnienia. Natomiast mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie są przeszkodą, aby sąd nadał mu bieg i rozpoznał we właściwym trybie. Przedsiębiorca, który sam wniósł pismo procesowe wszczynające postępowanie w sprawie i nie korzysta z pomocy adwokata lub radcy prawnego, jest przez sąd traktowany znacznie łagodniej niż profesjonalny pełnomocnik, który sporządziłby to pismo, podpisał i złożył w sądzie. Sąd w zarządzeniu o zwrocie pisma wskazuje przedsiębiorcy braki, jakimi było ono dotknięte, oraz poucza go o skutkach ponownego wniesienia. Jeśli stronę reprezentuje profesjonalny pełnomocnik sąd zwraca pismo bez pouczenia. Jeśli w ciągu tygodnia od zarządzenia o zwrocie pisma strona niereprezentowana przed sądem przez adwokata lub radcę prawnego wniesie je ponownie i nowe pismo nie będzie dotknięte brakami, to wywoła ono skutek od daty pierwotnego wniesienia (jest to ważne, np. gdy kończy się termin przedawnienia roszczenia, wówczas każdy dzień ma znaczenie). Gdyby jednak przedsiębiorca ponownie wniósł pismo z takimi samymi brakami jak złożone po raz pierwszy, to wówczas sąd zwróci mu je ponownie. Pismo zwrócone po raz drugi po złożeniu go już bez zakwestionowanych przez sąd braków nie wywołuje skutków prawnych od daty pierwotnego wniesienia, co może doprowadzić do tego, że termin na wniesienie pisma przedawni się. Gdy strona reprezentowana jest przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego sąd w zarządzeniu o zwrocie pisma nie poucza o skutkach ponownego wniesienia pisma wszczynającego postępowanie w sprawie. Nie stosuje też zasady, że w razie usunięcia braków i ponownego wniesienia pisma w ciągu tygodnia od doręczenia zarządzenia o zwrocie pismo niedotknięte brakami wywołuje skutki prawne od dnia pierwotnego wniesienia. Jest to dotkliwa restrykcja, stosowana przez sąd w stosunku do strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika. Jeśli adwokat albo radca prawny wniesie pismo obarczone brakami, a sąd je zwróci, w pewnych przypadkach, może dojść nawet do przedawnienia roszczenia. W postępowaniu przed sądem pierwszej instancji składane są również inne pisma procesowe. Gdyby takie pismo nie mogło otrzymać dalszego biegu na skutek niezachowania warunków formalnych, a wnosiłby go reprezentujący stronę adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, to wówczas sąd zwraca je bez wzywania do poprawienia lub do uzupełnienia. Gdyby natomiast takim pismem był sprzeciw od wyroku zaocznego, sprzeciw od nakazu zapłaty, albo gdyby to były zarzuty od nakazu, to sąd odrzuci je. Doręczanie pism procesowych Przedsiębiorca, którego przed sądem gospodarczym reprezentuje adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, ma obowiązek w toku sprawy doręczyć odpisy pism procesowych z załącznikami bezpośrednio stronie przeciwnej. Powinien zrobić to sam, albo może go w tym wyręczyć pełnomocnik. Do pisma procesowego wniesionego do sądu powinien dołączyć dowód, że doręczył drugiej stronie odpis pisma albo dowód, że wysłał go przesyłką poleconą. Jeśli tego nie zrobi, sąd zwraca pismo bez wzywania do usunięcia tego braku. Taki obowiązek w postępowaniu gospodarczym ciąży na stronie reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, bez względu na to, czy druga strona jest również reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego. Wymagania te nie są jednak stosowane np. przy wnoszeniu apelacji, skargi kasacyjnej, zażalenia, sprzeciwu od wyroku zaocznego, sprzeciwu od nakazu zapłaty, zarzutów od nakazu zapłaty, wniosku o zabezpieczenie powództwa i skargi o wznowienie postępowania. Te pisma procesowe strona ma obowiązek złożyć w sądzie z odpisami dla strony przeciwnej. Próba polubownego załatwienia sporu Czy ostatnie zmiany w procedurze cywilnej obowiązujące od 20 marca przyspieszyły i usprawniły przebieg postępowania przed sądami gospodarczymi? WOJCIECH BIERNACKI radca prawny Kancelaria Radców Prawnych Biernaccy Tak. Zobowiązały na przykład adwokatów i radów prawnych, aby doręczali w toku sprawy odpisy pism procesowych z załącznikami bezpośrednio stronie przeciwnej. W dodatku sąd kontroluje, czy profesjonalny pełnomocnik dopełnił tego obowiązku, ponieważ do pisma procesowego składanego do akt adwokat i radca prawny powinni dołączyć dowód doręczenia stronie przeciwnej odpisu pisma albo dowód nadania go przesyłką poleconą. Natomiast pisma, do których nie dołączono takich potwierdzeń, podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia tego braku. Wprawdzie ten zapis dotyczący zwrotu pisma powinien dyscyplinować strony i ich pełnomocników, to jednak obowiązek skorzystania przez sąd z tej możliwości faktycznie może doprowadzić do przedłużenia postępowania. Czy przedsiębiorca, który zdecyduje się ustanowić profesjonalnego pełnomocnika, musi podjąć próbę polubownego załatwienia sprawy jeszcze przed skierowaniem jej do sądu? Tak. W przepisach regulujących procedurę cywilną można dopatrzyć się takich prób wywierania nacisku na przedsiębiorcę. Zwracam uwagę na obowiązek nałożony na pełnomocnika profesjonalnego, aby w postępowaniu gospodarczym do pozwu dołączał odpis reklamacji lub wezwanie do dobrowolnego spełnienia żądania wraz z dowodem doręczenia albo wysłania go pozwanemu przesyłką poleconą oraz odpisy pism świadczących o próbie wyjaśnienia spornych kwestii w drodze rokowań. W ten sposób ustawodawca zobowiązał przedsiębiorcę będącego w sprawie powodem, aby udowodnił że chciał w sposób ugodowy rozwiązać spór. Gdyby odpis wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania lub reklamacji nie został jednak złożony, albo brakowało załącznika w postaci dowodu doręczenia albo wysłania go pozwanemu przesyłką poleconą, przewodniczący ma obowiązek zarządzić zwrot pisma. Skutki tego będą takie same jak wówczas, gdyby pozew posiadał braki formalne. Sąd ma też prawo w takiej sytuacji obciążyć kosztami procesu w całości lub w części powoda, jeżeli zaniechanie przyczyniło się do niepotrzebnego wytoczenia sprawy lub wadliwego określenia jej zakresu. Czy w razie braku odpowiedzi na pozew sąd może wydać wyrok zaoczny? Tak. Na adwokata i radcę prawnego, który reprezentuje pozwanego, został nałożony obowiązek złożenia odpowiedzi na pozew w ciągu dwóch tygodni od dnia otrzymania pozwu. Niezłożenie jej może spowodować wydanie wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym. Natomiast składając odpowiedź na pozew pełnomocnik profesjonalny jest zobowiązany do podania w nim wszystkich twierdzeń, zarzutów oraz dowodów na ich poparcie pod rygorem utraty powołania ich w toku procesu, chyba że pełnomocnik wykaże, że ich powołanie w odpowiedzi na pozew nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później. Dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie należy wówczas przedstawić sądowi w ciągu dwóch tygodni od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub powstała potrzeba ich powołania. Dodatkowym skutkiem niedopełnienia tego obowiązku jest możliwość obciążenia pozwanego kosztami procesu bez względu na to, czy wygra sprawę. Mniej sankcji dla przedsiębiorcy bez adwokata Gazeta Prawna nr 140/2007 Rozprawy bez zbędnych formalności Gazeta Prawna nr 89/2007 Co grozi za popełnienie przestępstwa w obrocie gospodarczym Gazeta Prawna nr 64/2007

8 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O nr 157 A8 przewodnik Nadmierny formalizm szkodzi postępowaniu Jakie zmiany procedury cywilnej w sprawach przed sądami gospodarczymi przysparzają najwięcej problemów radcom prawnym i adwokatom? Radcowie prawni i adwokaci mają najwięcej problemów z: tzw. prekluzją dowodową, procedurami związanymi z uiszczaniem opłat wpisów oraz kosztów z innego tytułu związanych z postępowaniem sądowym, doręczaniem w trakcie procesu pism stronie przeciwnej oraz ograniczeniem wprowadzania zmian do złożonego już pozwu. Czy prekluzja dowodowa jest nowym środkiem dyscyplinującym strony? Prekluzja dowodowa dotycząca spraw gospodarczych istnieje w procedurze cywilnej już od dłuższego czasu, ale teraz została jeszcze bardziej doprecyzowana przez ustawodawcę, a wymogi z nią związane zostały zaostrzone. Polega ona na tym, że w pozwie, czyli w pierwszym piśmie dowodowym, należy podać wszystkie twierdzenia i dowody na ich poparcie pod rygorem powoływania się na nie w dalszym toku postępowania. Wnosząc pozew w sprawie skomplikowanej od dawna przedstawiało się wszystkie dowody. Natomiast dla mnie jest sprawą niezrozumiałą, że wnosząc sprawę w postępowaniu nakazowym albo upominawczym, strona zostaje przez ustawodawcę zmuszona do przedstawienia wszystkich zarzutów. Istota tego postępowania polega bowiem na tym, że sąd wydaje nakaz w postępowaniu nakazowym, a druga strona zawsze może od niego złożyć zarzuty. Sprawa wówczas trafia do postępowania zwykłego. Nasuwa się przy tym pytanie, czy już w pozwie pierwszym złożonym w postępowaniu nakazowym trzeba dołączyć wszystkie dokumenty posiadane przez stronę i wyjaśnić całe ze szczegółami tło tej sprawy i przedstawić wszystkie dokumenty, które już hipotetycznie mogłyby w przyszłości w tej sprawie zaistnieć. Chcę przypomnieć, że wszczynając postępowanie nakazowe, adwokat albo radca ma prawo dołączyć tylko oświadczenie dłużnika o tym, że uznaje swój dług i roszczenie wierzyciela. Dawniej sądy uznawały, że w tym postępowaniu ono wystarczyło i dopuszczały, że na dalszym etapie postępowania te dowody uzupełniano. Teraz z tzw. ostrożności procesowej profesjonalni pełnomocnicy przedstawiają już na tym etapie postępowania wszystkie dowody, które udało się im zebrać. Doszło więc do tego, że wnosząc o wszczęcie postępowania nakazowego, pełnomocnicy z góry muszą założyć, że na tym etapie postępowania sprawa nie zakończy się i niebawem trafi do postępowania zwykłego. W dodatku pojawiła się dosyć niekorzystna praktyka, że pozwani, wykorzystując te znowelizowane przepisu kodeksu postępowania cywilnego, zamiast w odpowiedzi na pozew koncentrować się na przedstawianiu argumentów potwierdzających ich racje, zwracają uwagę na szukanie braków formalnych w pozwie, na przykład podnosząc, że powód w przekonywający sposób nie udowodnił, że jego firma jeszcze nadal istnieje. Nadmierny formalizm przewidziany w przepisach procedury cywilnej zezwala przeciwnikom procesowym na szukanie przede wszystkim kruczków prawnych, a nie wysuwanie merytorycznych argumentów. Czy nadmierny formalizm szkodzi? MAŁGORZATA ZAMORSKA radca prawny, Kancelaria bnt Neupert Zamorska & Partnerzy Tak. Na przykład prowadzi do tego, że sądy od razu zwracają pozwy zamiast wyjaśniać wątpliwości ze stronami. Tak jest na przykład wówczas, gdy ich zdaniem pełnomocnik niedostatecznie udokumentuje, że jego mocodawca chciał dobrowolnie pozwanego wezwać do zapłaty albo już wcześniej złożył u niego reklamację, która nie została rozpatrzona. Dawniej, jeżeli sąd miał w takiej sprawie wątpliwości, to wyjaśniał je, dopytując o pewne szczegóły stronę. Postępowania upadłościowe muszą przebiegać sprawniej Gazeta Prawna nr 61/2007 Sąd wymaga od stron procesowych więcej niż przewidują przepisy Gazeta Prawna nr 48/2007 Odpowiedź na pozew Pozwany ma obowiązek wnieść odpowiedź na pozew w ciągu dwóch tygodni od otrzymania pozwu. Taka procedura obowiązuje w sprawach, w których sąd nie wydał nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym lub upominawczym. W razie wydania nakazu zapłaty pozwany musi okoliczności faktyczne, zarzuty i wnioski dowodowe zgłosić w piśmie, w którym podał te zarzuty lub wnosząc sprzeciw. Sąd zwraca odpowiedź na pozew wniesiony po terminie, czyli po upływie dwóch tygodni od otrzymania pozwu. Pozwany może wystąpić o przywrócenie terminu na wniesienie odpowiedzi na pozew, jednak przywróceniu terminu nie podlega zgłoszenie twierdzeń i dowodów na ich poparcie. W odpowiedzi na pozew pozwany albo jego pełnomocnik zawierają wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie, pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania. Później mogą powoływać się na nie tylko wtedy, kiedy wykażą, że taka potrzeba wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powołują w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym stało się to możliwe lub powstała potrzeba ich powołania. Gdy pełnomocnik zawini Jeśli z powodu niefrasobliwości lub niewiedzy adwokata lub radcy prawnego reprezentującego przedsiębiorcę dojdzie np. do przedawnienia roszczenia pokrzywdzony przedsiębiorca może wnieść na niego skargę do sądu dyscyplinarnego przy danej korporacji. Skargi na adwokatów rozpoznaje sąd dyscyplinarny przy Okręgowej Radzie Adwokackiej, natomiast skargi na radców prawnych sąd dyscyplinarny przy Radzie Okręgowej Krajowej Izby Radców Prawnych. Pokrzywdzona strona może też dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych przed sądem powszechnym na podstawie art. 415 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem ten, kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W praktyce jednak strona będzie dochodziła odszkodowania od ubezpieczyciela, u którego adwokat lub radca prawny zakupili polisę OC. Wykupienie takiego ubezpieczenia jest obowiązkowe. Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna radcy prawnego i adwokata za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego, w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej podczas wykonywania czynności zawodowych. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia, wynosi równowartość w złotych 50 tys. euro. Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. z 2002 r. Dz.U. nr 123, poz ze zm.). Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. z 2002 r. Dz.U. nr 123, poz ze zm.). Ustawa z 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 126, poz ze zm.). Ustawa z dnia 16 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.). Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz ze zm.). Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (t.j. z 2002 r. Dz.U. nr 112, poz. 981 ze zm.). Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 235, poz. 1699).

9 nr 157 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O nowe prawo A9 OCHRONA ŚRODOWISKA Przedsiębiorcy będą mieli mniej wątpliwości przy ubieganiu się o pozwolenia 19 sierpnia wchodzi w życie nowela ustawy Prawo ochrony środowiska. Precyzuje ona dotychczasowe przepisy, co pośrednio wpłynie na usprawnienie postępowań przy ubieganiu się o pozwolenia związane z wprowadzaniem do środowiska różnych substancji. TERESA SIUDEM teresa.siudem@infor.pl Zmiany w prawie ochrony środowiska powinny zainteresować przedsiębiorców prowadzących działalność między innymi w przemyśle chemicznym, metalurgicznym, mineralnym, w gospodarce odpadami ubiegających się o pozwolenia zintegrowane lub uiszczających opłaty za składowanie odpadów. Pozwolenie zintegrowane Pozwolenia zintegrowanego wymaga prowadzenie instalacji (IPPC), której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie środowiska (albo jego części). Tak jak dotychczas we wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego określa się między innymi proponowaną: wielkość emisji hałasu wykraczającą poza zakład; ilość, stan i skład ścieków (jeśli nie będą wprowadzane do wód lub do ziemi); ilość pobieranej wody. Dzięki doprecyzowaniu przepisów art. 208 i 211 u.p.o.ś. wiadomo jednak, że informacje zawarte we wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego powinny dotyczyć tylko instalacji wymagających takiego pozwolenia, a nie całego zakładu. Dla przykładu, gdy woda ma być pobierana nie tylko na potrzeby instalacji WAŻNE BEZ OPŁAT ZA ODPADY wymagającej pozwolenia zintegrowanego we wniosku o takie pozwolenie powinny się znaleźć informacje tylko o ilościach wody wykorzystywanej na potrzeby tej instalacji, a nie jak dotychczas pobieranej na potrzeby całego zakładu. Uproszczone zostały też procedury związane z wydaniem pozwolenia zintegrowanego. Teraz organ wydający takie pozwolenie (wojewoda lub starosta) będzie przedstawiał ministrowi środowiska tylko wersję elektroniczną wniosku, a nie, jak dotychczas, oprócz wersji elektronicznej również wersję papierową tego dokumentu. Poza tym obowiązek przeprowadzenia postępowania z udziałem społeczeństwa ograniczony zostanie tylko do istotnej zmiany instalacji wymagającej pozwolenia zintegrowanego, a nie, jak dotychczas, każdej zmiany tej instalacji. Od 26 czerwca 2006 r. za istotną zmianę uważa się taką zmianę sposobu funkcjonowania instalacji lub jej rozbudowę, która może powodować znaczące zwiększenie negatywnego oddziaływania na środowisko (a nie każde zwiększenie jak było wcześniej). Ochrona powietrza Kolejne zmiany dotyczą przepisów regulujących zasady wprowadzania gazów i pyłów do powietrza. Określone w rozporządzeniu ministra środowiska zróżnicowanie Nie nalicza się opłaty za wykorzystane odpady na terenie składowiska w czasie jego eksploatacji, np. jako materiał budowlany do budowy technologicznych dróg dojazdowych na składowisku. Nie nalicza się też opłat za wykorzystanie odpadów na terenie zamkniętego składowiska lub jego części. norm dla niektórych substancji w powietrzu będzie dotyczyło tylko dwóch obszarów: całego kraju i ochrony uzdrowiskowej, a nie, jak dotychczas, trzech (całego kraju, parków narodowych i ochrony uzdrowiskowej (art. 222 ust. 3 u.p.o.ś.). Nadal w pozwoleniu na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza nie będzie się określało wielkości emisji dla tych rodzajów gazów lub pyłów, które wprowadzone do powietrza nie powodują przekroczenia 10 proc. dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu albo 10 proc. wartości odniesienia. Dzięki zmianie art. 224 wiadomo jednak, że te 10 proc. dotyczy wszystkich instalacji wymagających pozwolenia znajdujących się na terenie zakładu. Dotychczas były problemy z interpretacją tego przepisu. Nie określał on bowiem, co należy uwzględniać przy analizie spełnianego w nim kryterium: instalację, grupę instalacji tego samego rodzaju czy zakład. Nowy krajowy rejestr Do prawa ochrony środowiska w tytule III został dodany nowy dział IVa. Przepisy w nim zawarte powołują Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń. Dane do rejestru będą trafiały od prowadzących instalacje najpierw do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Do 31 marca każdego roku będą oni mieli czas na przesłanie specjalnego sprawozdania (tzw. PRTR). Wzór tego sprawozdania oraz formę jego przedkładania określi minister środowiska w drodze rozporządzenia. Z kolei inspektor wojewódzki do 30 września będzie przekazywał zweryfikowane już dane do głównego inspektora ochrony środowiska. To on będzie prowadził Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i informacje z niego będzie przekazywał corocznie Komisji Europejskiej. Pierwszym WAŻNE INSTALACJE IPPC IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control) to Dyrektywa UE nr 96/61/WE z 24 września 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i zmniejszania zanieczyszczeń. Narzuca ona konieczność uzyskiwania tzw. pozwolenia zintegrowanego na funkcjonowanie niektórych instalacji przemysłowych. W Polsce rodzaj instalacji, które powodują znaczne zanieczyszczenie środowiska i wymagają pozwolenia zintegrowanego określa rozporządzenie ministra środowiska z 26 lipca 2002 r. (Dz.U. nr 122, poz. 1055). Instalacje te wykorzystywane są m.in. w przemyśle chemicznym, metalurgicznym, mineralnym, w gospodarce odpadami i rolnictwie, a także są to instalacje energetyczne (o łącznej mocy ponad 50 MW). rokiem sprawozdawczym ma być 2007 rok. Stawki za odpady Nowela u.p.o.ś. wprowadza też nowe zasady naliczania opłat za składowanie odpadów. Obowiązujący art. 274 ust. 5 stanowi, że wysokość opłaty za składowanie odpadów zależy od ilości i rodzaju składowanych odpadów, z tym że wysokość opłaty podwyższonej zależy także od czasu składowania odpadów. Przepis ten nadal będzie obowiązywał, ale nowy ust. 5a wprowadza zasadę, że na składowisku odpadów, na którym umieszcza się i z którego wydobywa się odpady tego samego rodzaju, podstawą do naliczenia opłat jest różnica pomiędzy masą odpadów umieszczonych na składowisku a masą odpadów wydobytych ze składowiska w ciągu roku kalendarzowego. Jeżeli różnica jest liczbą ujemną, to przyjmuje się wartość 0. Jeśli w danym roku kalendarzowym na składowisku odpadów będą umieszczone odpady oraz zostaną wydobyte z niego odpady tego samego rodzaju, to podmiot korzystający ze środowiska wnosi opłatę do dnia 31 stycznia następnego roku, a nie w okresie półrocznym, jak w pozostałych przypadkach opłaty za składowanie odpadów (art. 285 u.p.o.ś.). W tym terminie należy też przekazywać marszałkowi województwa wykazy dotyczące wysokości opłat (art. 286 u.p.o.ś.). Jeśli po zdeponowaniu odpadów na składowisku odpady tego samego rodzaju zostaną z niego w tym samym roku wydobyte i wywiezione lub wykorzystane na jego terenie nie trzeba będzie płacić za składowanie odpadów. Pomoc publiczna Z dniem 1 czerwca 2007 r. stracił moc art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 19 września 2003 r. o zmianie ustawy o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz.U. nr 189, poz. 1850). Przepis ten zawierał upoważnienie dla Rady Ministrów do wydawania rozporządzeń określających szczegółowe warunki udzielania pomocy publicznej dla przedsiębiorców na podstawie przepisów zawartych w odrębnych ustawach, czyli do wydawania programów pomocowych. Uchylenie tego przepisu powoduje utratę mocy rozporządzeń wydanych na jego podstawie, w szczególności tych określających szczegółowe warunki udzielania przedsiębiorcom pomocy publicznej na ochronę środowiska ze środków funduszy. Artykuł 405 w nowym brzmieniu daje ministrowi delegację do wydania stosownych rozporządzeń. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 88, poz. 587). E K S P E R T R A D Z I Wójt wyda decyzję o zakazie spalania liści Ustawa Prawo ochrony środowiska mówi o postępowaniu prowadzonym z udziałem społeczeństwa. Jakie postępowania podlegają takiej procedurze? Postępowanie z udziałem społeczeństwa prowadzone jest między innymi przy wydawaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach danej inwestycji (taka decyzja poprzedza m.in. wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę) lub gdy sporządzany jest dla inwestycji raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Udział społeczeństwa jest zagwarantowany również przy wydawaniu pozwolenia zintegrowanego dla instalacji IPPC lub dla istotnej zmiany takiej instalacji, a także przy przygotowywaniu projektów: polityki ekologicznej państwa, planów zagospodarowania przestrzennego, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, tu- JOANNA WILCZYŃSKA pełnomocnik ds. kontroli zgodności z prawem w firmie Atmoterm z Opola rystyki, wykorzystywania terenu, oraz mogących znacząco oddziaływać na Natura Na czym polega specyfika takiego postępowania? W postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa podaje się do publicznej wiadomości informację o zamieszczeniu w publicznie dostępnym wykazie danych o przedmiocie postępowania oraz o możliwości składania uwag i wniosków. Wskazuje się też miejsce i 21-dniowy termin składania uwag i wniosków. Jeśli takie wnioski wpłyną, przeprowadzana jest rozprawa administracyjna otwarta dla społeczeństwa, na której są one rozpatrywane. Czy każdy obywatel może składać takie uwagi i wnioski, czy też są jakieś w tym zakresie ograniczenia? Każdy ma prawo składania uwag i wniosków w postępowaniu prowadzonym z udziałem społeczeństwa. Jeśli w postępowaniu bierze udział organizacja ekologiczna, musi to uzasadnić miejscem swojego działania. Czy po wejściu w życie nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska nadal zainteresowani będą mogli składać uwagi i wnioski? Tak, ale będą mieli na wniesienie uwag i wniosków tylko 21 dni, bo według nowelizacji ustawy uwagi lub wnioski złożone po tym terminie pozostaną bez rozpatrzenia. Nowela doprecyzowuje dotychczasowy przepis, który pozwalał na wnoszenie nowych uwag i wniosków w końcowym etapie postępowania, po upływie terminu 21 dni. Mimo że były wnoszone tuż przed wydaniem decyzji, organ miał obowiązek je rozpatrzyć, wziąć je pod uwagę przy wydawaniu decyzji oraz odnieść się do nich w uzasadnieniu decyzji. Zazwyczaj z takimi wnioskami występowały organizacje ekologiczne. Doprecyzowanie rygoru terminu ma przeciwdziałać blokowaniu przez nie tych postępowań. W nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska pojawiają się jednocześnie restrykcje związane z negatywnym oddziaływaniem na środowisko osób fizycznych. W jaki sposób będzie egzekwowane przestrzeganie prawa przez przeciętnego Kowalskiego? Zmieniony przepis art. 363 stanowi, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta może nakazać osobie fizycznej wykonanie czynności zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko jej działalności. Dotyczy to każdego przypadku. Dotychczas było to możliwe jedynie wtedy, gdy negatywne oddziaływanie powstało w związku z eksploatacją instalacji w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub eksploatacją urządzenia. Nowy przepis umożliwi natomiast wydawanie odpowiednich nakazów w przypadku uciążliwości powodowanej np. przez sąsiada, który spala liście w ogródku czy hałasuje podczas częstych imprez. Dotychczas takie działania mogły być jedynie karane. Rozmawiała TERESA SIUDEM

10 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O nr 157 A10 mały przedsiębiorca RACHUNKOWOŚĆ Rozliczenia osoby płacącej kartę podatkową Karta podatkowa jest najbardziej uproszczoną metodą opłacania podatku od dochodów z działalności gospodarczej. Jeśli przedsiębiorca korzysta przy tym ze zwolnienia z podatku od towarów i usług, jego kontakty z urzędem skarbowym ograniczają się do składania raz w roku deklaracji rozliczającej opłacane składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. EDYTA DOBROWOLSKA gp@infor.pl PODATEK W ZMNIEJSZONEJ WYSOKOŚCI Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę. Z tym że z obowiązku prowadzenia ksiąg nie są zwolnieni podatnicy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy opłacali podatek dochodowy na ogólnych zasadach lub w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo którzy w roku podatkowym rozpoczęli działalność w okresie przed doręczeniem decyzji ustalającej opodatkowanie w formie karty podatkowej, nie dłuższym jednak niż cztery miesiące. Kwoty podatku dochodowego zapłacone w okresie przed doręczeniem decyzji ustalającej opodatkowanie w formie karty podatkowej zalicza się na poczet podatku wynikającego z tej decyzji. Wniosek w formie karty Podatnicy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy opłacali podatek dochodowy w formie karty podatkowej, są obowiązani, do dnia otrzymania decyzji ustalającej wysokość tego podatku, opłacać podatek dochodowy w wysokości stawki określonej w decyzji ustalającej jej wysokość na rok poprzedni. Kwoty podatku dochodowego zapłacone w okresie przed doręczeniem decyzji ustalającej opodatkowanie w formie karty W razie rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, podatek w formie karty podatkowej za okres od dnia rozpoczęcia działalności do końca pierwszego miesiąca pobiera się w wysokości 1/30 miesięcznej należności za każdy dzień. W razie likwidacji działalności w ciągu roku podatkowego i zgłoszenia tego urzędowi skarbowemu, podatek w formie karty podatkowej za ostatni miesiąc prowadzenia działalności pobiera się za okres do dnia zaprzestania działalności w wysokości 1/30 miesięcznej należności za każdy dzień. W przypadku zgłoszenia przez podatnika przerwy w prowadzeniu działalności w danym roku podatkowym nie pobiera się podatku opłacanego w formie karty podatkowej za cały okres przerwy trwającej nieprzerwanie co najmniej 10 dni w wysokości 1/30 miesięcznej należności za każdy dzień przerwy, jeżeli podatnik zawiadomi o tej przerwie najpóźniej w dniu jej rozpoczęcia i w dniu poprzedzającym dzień jej zakończenia. W sytuacji gdy przerwa w prowadzeniu działalności została spowodowana chorobą, podatnik zawiadamia właściwy urząd skarbowy o okresie przerwy, wynikającym ze zwolnienia lekarskiego, w dniu rozpoczęcia działalności po tej przerwie. podatkowej zalicza się na poczet podatku wynikającego z tej decyzji. ZRZECZENIE SIĘ KARTY PODATKOWEJ Podatnik może zrzec się zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ostatecznej ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej. Wówczas jest on obowiązany od pierwszego dnia miesiąca następującego po zrzeczeniu zaprowadzić ewidencję i płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki dla ryczałtu albo księgę przychodów i rozchodów i płacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach. ZAPŁATA PODATKU Podatnicy płacą podatek dochodowy w formie karty podatkowej, pomniejszony o zapłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne, bez wezwania, w terminie do dnia siódmego każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień w terminie do dnia 28 grudnia roku podatkowego, na rachunek urzędu skarbowego. Karta dla spółki Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej według ustalonego wzoru, za dany rok podatkowy, podatnik składa do właściwego urzędu skarbowego, nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego przed rozpoczęciem działalności. Ten ustalony wzór, to specjalny PIT-16, który trzeba wypełnić tylko raz występując z wnioskiem o objęcie opodatkowaniem w formie karty. Jeśli podatnik nie rezygnuje z opodatkowania w formie karty, przed początkiem kolejnych lat podatkowych nie musi już dopełniać żadnych formalności; urząd skarbowy sam prześle mu decyzję o wysokości stawki podatku w formie karty obowiązującej w tym kolejnym roku. Jeżeli do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie. W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze wspólników. Właściwy miejscowo w sprawie podatku dochodowego opłacanego w formie karty podatkowej jest urząd skarbowy według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej, a w razie niedopełnienia zgłoszenia działalności do ewidencji lub gdy działalność jest wykonywana bez posiadania zorganizowanego zakładu według miejsca zamieszkania podatnika lub siedziby spółki. Jeżeli nie można ustalić siedziby spółki właściwość urzędu skarbowego ustala się według miejsca zamieszkania jednego ze wspólników. Jeżeli działalność jest prowadzona w kilku zorganizowanych zakładach na terenie objętym właściwością miejscową kilku urzędów skarbowych, właściwość ustala się według miejsca wskazanego przez podatnika jako siedzibę działalności. Wysokość podatku Urząd skarbowy, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, w decyzji tej wymienia się wszystkich jej wspólników. Jeżeli urząd skarbowy stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej, wydaje decyzję odmowną. W tym przypadku podatnik jest obowiązany płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki do objęcia tym opodatkowaniem albo płaci podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Wówczas podatnik jest zobowiązany do założenia i prowadzenia właściwych ksiąg albo ewidencji, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została doręczona decyzja odmawiająca im zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej. Podatek dochodowy w formie karty podatkowej, wynikający z decyzji, podatnik obniża o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, o ile nie została odliczona od podatku dochodowego. Po upływie roku podatkowego, w terminie do dnia 31 stycznia, podatnik jest obowiązany złożyć we właściwym urzędzie skarbowym roczną deklarację według ustalonego wzoru PIT-16A o wysokości składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach. Podatnicy płacą podatek dochodowy w formie karty podatkowej, pomniejszony o zapłaconą składkę na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, bez wezwania w terminie do dnia siódmego każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień w terminie do dnia 28 grudnia roku podatkowego, na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Art oraz UstawY z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz. U. z 2000 r. nr 144, poz. 930 ze zm.) Czy odliczyć pełną składkę Czy od podatku w formie karty można odliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne w pełnej wysokości? Podatek dochodowy w formie karty podatkowej podatnik obniża o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym, zgodnie z przepisami Nie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, o ile nie została odliczona od podatku dochodowego. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, o którą pomniejsza się kartę podatkową, nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy wymiaru tej składki. Oznacza to, że różnicę (obecnie 1,25 proc. podstawy wymiaru) trzeba zapłacić z własnej kieszeni, bez możliwości odliczenia od karty. Art. 31 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 144, poz. 930 ze zm.). Czy prowadzić ewidencję VAT Rozpocząłem w tym roku działalność i korzystam z karty podatkowej. Jestem objęty podatkiem od towarów i usług, ale korzystam ze zwolnienia podmiotowego VAT. Czy powinienem prowadzić jakąś ewidencję? Podatnicy zwolnieni od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, czyli korzystający z tzw. zwolnienia podmiotowego, są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za Tak dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. W przypadku stwierdzenia, że podatnik nie prowadzi ewidencji lub prowadzi ją w sposób nierzetelny, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określa wartość niezaewidencjonowanej sprzedaży w drodze oszacowania i ustala podatek przy zastosowaniu stawki 22 proc., bez prawa obniżenia kwoty podatku należnego. Z obowiązku prowadzenia ewidencji zwolnieni są tylko podatnicy, którzy prowadzą działalność w całości zwolnioną z VAT tzw. zwolnienie przedmiotowe. Art. 109 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 ze zm.). tydzień małego przedsiębiorcy CZWARTEK Tygodnik Prawa Pracy Obowiązki pracodawcy związane z bhp PONIEDZIAŁEK Tygodnik Podatkowy Kiedy sporządzić spis z natury WTOREK Tygodnik Prawa Gospodarczego Rozliczanie podatku przez osoby opodatkowane w formie ryczałtu

11 nr 157 T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O orzecznictwo A11 SĄD APELACYJNY WE WROCŁAWIU o naruszeniu dóbr osobistych Wykorzystanie wizerunku w reklamie pisma W przypadku udzielenia przez uprawnionego zezwolenia na wykorzystanie wizerunku w sposób abstrakcyjny, bez wyraźnego wyznaczenia granic czasowych czy ograniczeń do oznaczonych okoliczności (ograniczonych tekstem artykułów prasowych, czy też pism tematycznych) uprawniony nie może skutecznie twierdzić, że jego intencją była jedynie publikacja zdjęć w pismach, których tematyka odnosi się do teatru, telewizji czy kina. Wyrok SA we Wrocławiu z 26 lutego 2007 r. SYGN. AKT I ACA 1492/06 STAN FAKTYCZNY W 2002 roku, na zamówienie Wydawnictwa Bauer, fotograf Artur Sz. wykonał zdjęcia aktorki Małgorzaty K. Po zakończeniu sesji wybrali razem kilka zdjęć przeznaczonych do publikacji. Aktorka wyraziła na to zgodę, wiedząc, że będą to zdjęcia okładkowe. Zastrzegła jedynie dwa tytuły, w których nie życzyła sobie publikacji zdjęć, ale nie należały one do Wydawnictwa Bauer. Aktorka nie domagała się za wykonane zdjęcia wynagrodzenia. Artur Sz. przekazał zdjęcia najpierw do Imperium TV, jako zamawiającego, a następnie udostępnił je agencji erbe. Zdjęcia z tej sesji znalazły się w wielu czasopismach: Claudii, Przyjaciółce, Na żywo. W 2004 roku w czasopiśmie Tele Świat ukazała się zapowiedź kolejnego numeru czasopisma Tele Panoramy (jego wydawcą jest spółka Phoenix Press) z wizerunkiem Małgorzaty K. na okładce zapowiadanego numeru gazety. Zdjęcie pochodziło z sesji zrealizowanej przez Artura Sz. w 2002 roku. Dwa miesiące później agent powódki wezwał spółkę Phoenix Press do zawarcia stosownej umowy i wypłacenia powódce kwoty 100 tys. zł tytułem wynagrodzenia. Skontaktował się też z Arturem Sz. i poprosił go o wycofanie z obiegu zdjęć aktorki z sesji z 2002 roku. Ponieważ do ugody nie doszło, Małgorzata K. złożyła pozew przeciwko Phoenix Press, domagając się przeprosin na łamach Tele Panoramy i Tele Świat oraz zasądzenie tytułem zadośćuczynienia kwoty 100 tys. zł. Wyrokiem z 26 października 2006 r. sąd okręgowy oddalił powództwo. Sąd uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż powódka zezwoliła na publikację zdjęć, które znalazły się w czasopismach strony pozwanej. W tym zakresie sąd opierał się na zeznaniach Artura Sz., fotografa, który wykonał sporne zdjęcia. Zeznania te nie zostały zakwestionowane przez powódkę, przyznała ona także, że zdjęcia z tej sesji były publikowane na okładkach co najmniej kilku czasopism, zanim doszło do zakwestionowania publikacji. Wyrok sądu okręgowego zaskarżyła powódka apelacją. UZASADNIENIE Sąd apelacyjny uznał, że apelacja jest nieuzasadniona. Powódka zezwoliła bowiem w sposób wyraźny na szeroki zakres wykorzystania swego wizerunku na okładkach gazet. Sąd zauważył, że zgoda dotyczyła nie oferowania zdjęć do sprzedaży przez fotografa, lecz sprzedawania, a więc rozpowszechniania celem umieszczenia na okładkach czasopism. Świadczy o tym wyłączenie pism, w których aktorka nie chciałaby widzieć swoich zdjęć. Nie ograniczyła ona też zakresu zezwolenia na rozpowszechnianie zdjęć co do oznaczonych okoliczności ani nie wyznaczała granic czasowych publikacji zdjęć. Tak szeroka zgoda powódki na wykorzystanie jej wizerunku zdaniem sądu związana była z chęcią wypromowania się w mediach, która w tamtym czasie nie była jeszcze aktorką tak znaną jak obecnie. Sąd nie podzielił także zapatrywania skarżącej, że jej zdjęcie z przekroczeniem wyrażonej zgody wykorzystane zostało w celach reklamowych. Sąd uznał, że publikacja okładki czasopisma z wizerunkiem powódki, w celu zapowiedzi numeru w czasopiśmie Tele Świat, pozostaje w zgodzie z powszechną praktyką panującą na rynku wydawniczym, tj. umieszczenia przez wydawców w innym czasopiśmie (lub medium) zapowiedzi najbliższych numerów swoich czasopism. Okładka umieszczona w celu zapowiedzi musi być tylko zgodna z tą, którą opatrzony będzie wydawany numer, gdyż tylko w ten sposób może pełnić funkcje promujące. Sąd podkreślił, że wizerunek powódki nie został wykorzystany w tym przypadku jako odrębny element publikacji w czasopiśmie Tele Świat, mający służyć reklamie czasopisma Tele Panoramy, lecz część składana okładki zapowiadanego numeru czasopisma. Trudno zatem przyjmować, aby w tym przypadku zdjęcie zamieszczone na okładce samo przez się miało być miernikiem informacji o promowanym towarze (czasopiśmie), a tym samym by było reklamą, w znaczeniu, jakie przypisuje mu skarżąca. Opracowała TERESA SIUDEM OPINIA Artur Wdowczyk adwokat Kancelaria Kochański Brudkowski i Wspólnicy Sąd apelacyjny prawidłowo ocenił działanie powódki, która w momencie wykonywania zdjęć nie określiła zakresu dozwolonego ich wykorzystania przez ich dysponentów. Szkoda jednak, że sąd poza tą kwestią nie skupił się na zagadnieniu rzekomego naruszenia dóbr osobistych. Znamienne jest, że agent powódki wezwał do zawarcia umowy i wypłacenia powódce kwoty 100 tys. zł tytułem wynagrodzenia. Nasuwa się wniosek, iż powódka w istocie dochodziła zapłaty, nie zaś zadośćuczynienia. Zjawisko to jest charakterystyczne dla roszczeń polskich gwiazd, które bardzo chętnie opierają swoje żądania na art. 24 k.c., będąc świadomym trudności ich wykazania w innym trybie. Działania powódki są tego bardzo dobrym przykładem początkowo nie mając znaczącej pozycji na rynku zgadza się, właściwie bez żadnych ograniczeń na publikację jej wizerunku, następnie zaś opiera swe bezpodstawne żądania na przepisach dotyczących dóbr osobistych. SĄD APELACYJNY W POZNANIU o skutkach zmian w prawie Nie ma podstaw do zmiany umowy Podwyższenie z dniem 1 maja 2004 r. podatku od towarów i usług za roboty budowlane, dokonane ustawą z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, nie uzasadnia bez zmiany umowy zawartej przed 1 maja 2004 r. obowiązku zamawiającego zapłaty wynagrodzenia netto powiększonego o podatek od towarów i usług według podwyższonej stawki. Wyrok SA w Poznaniu z 9 sierpnia 2006 r. SYGN. AKT I ACA 178/06 STAN FAKTYCZNY Powód P w Poznaniu zawarł w drodze przetargu umowę o roboty budowlane i projektowe z pozwanym powiatem S. Sposób zapłaty ustalono na trzy raty. Dochodzona w pozwie kwota stanowiła różnicę między uwzględnioną w rozliczeniach stron stawką 7 proc. VAT a obowiązującą od l maja 2004 r. stawką 22 proc. VAT na roboty budowlane, której nie można było przewidzieć w dacie zawarcia umowy. Zdaniem powoda, zastosowanie w niniejszej sprawie powinien znaleźć art kodeksu cywilnego, który stanowi, że sąd może z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków oznaczyć wysokość świadczenia. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo. Sąd zauważył, że powód z uwagi na wejście z dniem l maja 2004 r. 22-proc. VAT dotyczącego robót budowlanych przedstawił pozwanemu uwzględniające tę okoliczność nowe rozliczenie umowy, proponując mu zmianę jej zapisu w tej części. Nie uzyskał jednak jego akceptacji. Rozważając zasadność roszczenia, sąd miał na uwadze, że powód wywodził je z treści art. 139 ust. 1 oraz art. 144 ust. 1 ustawy z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz.U. z 2000 r. nr 72, poz. 664) w powiązaniu z art k.c. Przepis art. 144 ust. l u.z.p. przewiduje konieczność zmian w umowie powstałej na podstawie wygranego przetargu w razie zaistnienia okoliczności niemożliwych do przewidzenia w chwili jej zawierania. W ocenie sądu I instancji przesłanka ta nie miała zastosowania do sytuacji rozpatrywanej w tym postępowaniu, nie było bowiem tak, by pod koniec 2003 roku zmiana stawki VAT nie była do przewidzenia. Powód zaskarżył apelacją powyższy wyrok. Sąd apelacyjny uznał, że zarzut naruszenia art k.c. okazał się nieuzasadniony i oddalił apelację. UZASADNIENIE Sąd apelacyjny przypomniał, że w obrocie gospodarczym obowiązuje zasada pacta sunt servanda. Oznacza to, że zmiana stosunków w okresie między powstaniem zobowiązania a jego wykonaniem w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego nie ma i nie powinna mieć wpływu na realizację kontraktu. Wyjątkowo mogą zaistnieć okoliczności, w których zmiana stosunku zobowiązaniowego powinna być dopuszczona poza zgodą obu zainteresowanych partnerów (klauzula rebus sic stantibus). Wskutek nieprzewidzianej zmiany stosunków po powstaniu zobowiązania może nastąpić taki stan rzeczy, że spełnienie świadczenia przez dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania nie stanie się wprawdzie niemożliwe, jednakże łączyć się będzie z niepomierną dla niego stratą. Klauzula zezwalająca na modyfikację powstałego stosunku prawnego powinna jednak dotyczyć tylko wyjątkowych i nadzwyczajnych sytuacji. Określenie nadzwyczajne zmiany, tak samo jak i nadzwyczajne wypadki, zakłada, że chodzi tu o wyjątkowe zdarzenia nagłe i zaskakujące, których nie można było przewidzieć. Taka sytuacja w omawianym przypadku nie miała miejsca. 8 sierpnia 2003 r. zatem przed zawarciem umowy między stronami wpłynął do Sejmu projekt ustawy o VAT. Zmiana VAT od l maja 2004 r. nie była niemożliwa do przewidzenia. Zawierając Układ Europejski Polska przyjęła na siebie obowiązek dostosowania i harmonizacji własnego prawa (istniejącego i przyszłego) do prawa wspólnotowego. W tej sytuacji sygnalizowanie zmiany VAT powinno skłonić tak doświadczone przedsiębiorstwo jak P. do przeanalizowania pod względem prawnym treści umowy zawieranej z pozwanym. W roku 2003 znana była data l maja 2004 r. jako termin przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Informacje o przewidywanych zmianach w przepisach podatkowych pojawiały się w prasie od początku 2003 r. Dla zastosowania art. 357 k.c. niezbędne jest wykazanie, że w chwili zawarcia umowy strony nie przewidywały określonych następstw nadzwyczajnej zmiany stosunków. Opracowała MAŁGORZATA OSTRZYŻEK OPINIA Jacek Węsierski Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Aval-Consult w Gdańsku W przedmiocie oceny wpływu zmian prawa w trakcie trwania umowy na zmianę jej warunków wypowiedział się w drodze uchwały z 21 lipca 2006 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 54/06, publ. OSNC 2007 r. nr 5, poz. 66). SN wskazał w przedmiotowej uchwale, iż podwyższenie z dniem 1 maja 2004 r. stawek podatku od towarów i usług za roboty budowlane, dokonane ustawą o podatku od towarów i usług nie uzasadnia bez zmiany umowy zawartej przed 1 maja 2004 r. obowiązku zamawiającego zapłaty wynagrodzenia netto powiększonego o podatek od towarów i usług według podwyższonej stawki. Powyższe stanowisko uzasadnia przede wszystkim fakt, że dla ustalenia wysokości wynagrodzenia za roboty budowlane rozstrzygające znaczenie ma treść umowy zawartej pomiędzy kontrahentami. Wynagrodzenie to jako istotny przedmiotowo element stosunku cywilnoprawnego może być jednostronnie zmienione tylko w przypadku wyraźnie przez ustawę przewidzianym.

12 P R O C E D U R Y K O N T R A K T Y O R Z E C Z N I C T W O T Y G O D N I K P R A W A G O S P O D A R C Z E G O nr 157 A12 orzecznictwo ETS SPIS PRZEWODNIKÓW SIERPIEŃ 2007 R. PRAWO CYWILNE Nowe zasady odpowiedzialności firm ubezpieczeniowych GP NR 152 LIPIEC 2007 R. PRAWO CYWILNE Prawa i obowiązki wspólników w spółce cywilnej GP NR 147 ORZECZNICTWO Orzeczenia sądów w sprawach cywilnych i administracyjnych GP NR 142 NIERUCHOMOŚCI Nowe obowiązki organów spółdzielni mieszkaniowych GP NR 137 PRAWO GOSPODARCZE Jak prowadzić bary i restauracje GP NR 132 PRAWO ADMINISTRACYJNE Jak świadczyć usługi turystyczne GP NR 127 CZERWIEC 2007 R. PRAWO CYWILNE I ADMINISTRACYJNE Jak nabyć nieruchomość pod działalność gospodarczą GP NR 122 PRAWO CYWILNE Na co zwracać uwagę w umowach z deweloperem GP NR 117 reklama WYROKI EUROPEJSKIEGO TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI Nieuzasadniona odmowa rejestracji znaku OHIM nie mógł odmówić rejestracji wspólnotowego znaku towarowego CELLTECH dla produktów i usług innych niż telefony komórkowe bez wykazania, że jest to znak opisowy w stosunku do tych towarów Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia prawa stwierdzając, że wobec braku wskazania naukowego znaczenia technologii komórkowej, Izba Odwoławcza nie wykazała, iż znak towarowy CELLTECH opisuje towary i usługi wymienione w zgłoszeniu orzekł Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) w wyroku z dnia 19 kwietnia 2007 r. w sprawie Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM)/ Celltech R&D Ltd (sygn. akt C-273/05 P) Celltech wystąpił do OHIM (na podstawie rozporządzenia nr 40/94 o wspólnotowym znaku towarowym) z wnioskiem o rejestrację słownego znaku towarowego CELLTECH w charakterze wspólnotowego znaku towarowego. Towarami i usługami, dla których wniesiono o rejestrację, są: produkty, środki i substancje farmaceutyczne, weterynaryjne i higieniczne, aparaty i instrumenty chirurgiczne, medyczne, stomatologiczne i weterynaryjne i usługi w zakresie badań naukowych i rozwoju oraz usługi doradcze w ramach nauk biologicznych, medycznych i chemicznych. OHIM odrzucił zgłoszenie wspólnotowego znaku towarowego na podstawie art. 7 ust. 1 lit. b) i c) rozporządzenia 40/94 o wspólnotowym znaku towarowym. Uznał on, iż omawiane oznaczenie składa się z gramatycznie poprawnego połączenia dwóch wyrazów: cell (komórka) oraz tech (skrótu od technical lub od technology). W konsekwencji znak towarowy będący przedmiotem zgłoszenia nie może służyć jako wskazówka odnosząca się do pochodzenia towarów i usług, których zgłoszenie dotyczy, ponieważ wszystkie zgłoszone towary i usługi należą do dziedziny technologii komórkowej. Postępowanie odwoławcze w ramach OHIM nie dało rezultatu korzystnego dla Celltech. Stąd wniósł on skargę o stwierdzenie nieważności decyzji OHIM do sądu I instancji, który przychylił się do argumentacji Celltech. Odwołanie do ETS na ten wyrok złożył OHIM. Zdaniem OHIM jeśli sąd I instancji uznał w zaskarżonym wyroku, że Izba Odwoławcza OHIM miała obowiązek wykazać, że towary wprowadzane do obrotu przez Celltech i świadczone przezeń usługi rzeczywiście stosowane są w technologii komórkowej lub faktycznie z niej wynikają, to w takim wypadku doszło do naruszenia prawa. UZASADNIENIE ETS stwierdził, że w zaskarżonym wyroku brak jest wskazówek uzasadniających zaprezentowaną przez OHIM inną interpretację tego wyroku. Stąd należy stwierdzić, że sąd I instancji nie dopuścił się zarzucanego mu przez OHIM w tym względzie naruszenia prawa. ETS zwrócił po pierwsze uwagę na to, że sąd I instancji nie stwierdził nieważności spornej decyzji z powodu braku jej uzasadnienia, lecz z tego względu, iż OHIM nie wykazał, by znak towarowy CELLTECH rozumiany jako oznaczający cell technology był znakiem opisowym w stosunku do towarów i usług wskazanych w zgłoszeniu. Eksperci OHIM, a w postępowaniu odwoławczym izby odwoławcze OHIM, obowiązani są zbadać stan faktyczny z urzędu, aby stwierdzić, czy zgłoszonego znaku towarowego dotyczą podstawy odmowy rejestracji wymienione w art. 7 rozporządzenia 40/94. Wynika z tego, że właściwe organy OHIM mogą uzasadniać swoje rozstrzygnięcia okolicznościami faktycznymi, które nie zostały podniesione przez zgłaszającego znak towarowy. Obowiązek ten nie dotyczy tylko sytuacji, w których opierają się one na faktach notoryjnych. Konieczna zmiana w krajowych przepisach Tygodnik Prawa Gospodarczego Warszawa, ul. Okopowa 58/72, tel. (022) , (022) , fax (022) Redaktor prowadzący: Teresa Siudem, tel. (022) , teresa.siudem@infor.pl Sekretarz redakcji: Jerzy Majkut, tel. (022) , jerzy.majkut@infor.pl Biuro Reklamy: tel. (022) , (022) , fax (022) Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, Warszawa Państwo członkowskie nie może powołać się na przepisy, które zostaną ewentualnie przyjęte w przyszłości w celu implementacji dyrektywy Skarga Komisji na uchybienie zobowiązaniom członkowskim przez Włochy zostaje uwzględniona orzekł Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) w wyroku z dnia 2007 r. w sprawie Komisja Wspólnot Europejskich / Włochy (sygn. akt C-313/06) Komisja wniosła do ETS skargę na uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego przez Republikę Włoską, które wynikać miało z niewdrożenia na czas do włoskiego porządku prawnego przepisów realizujących postanowienia Dyrektywy 2004/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. Wspomniana dyrektywa miała zmienić Dyrektywę 97/68/WE w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do środków dotyczących ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych z silników spalinowych montowanych w maszynach samojezdnych nieporuszających się po drogach. Państwa członkowskie miały obowiązek włączyć do swych przepisów postanowienia dyrektywy najpóźniej do 20 maja 2005 r. We wskazanym czasie Włochy nie zmieniły swojego prawa odpowiednio, wobec czego Komisja skierowała do nich zgodnie z procedurą zapytania, a potem uzasadnione stanowisko, które pozostało bez odpowiedzi. W swojej obronie przed ETS Włochy wskazywały, że Dyrektywa 97/68/WE została wdrożona do włoskiego porządku prawnego w 1999 r. Czy rozporządzenie włoskie z 1999 r. może być uznane za implementację Dyrektywy 2004/26/WE? wynik tej analizy ma być gotowy niebawem. Włochy wyraziły nadzieję, że do tego czasu Komisja nie będzie obstawała przy swojej skardze. UZASADNIENIE ETS wskazał, że istnienie naruszenia zobowiązania państwa członkowskiego powinno być oceniane na dzień wskazany w uzasadnionym stanowisku Komisji, natomiast jakiekolwiek zmiany późniejsze nie mogą być brane pod uwagę przez ETS. W niniejszej sprawie rząd włoski ograniczył się tylko do wskazania, że nowe rozporządzenie zostanie ewentualnie wydane po uzyskaniu wyników analizy ministerialnej, czy rozporządzenie z 1999 r. wdraża w całości postanowienia Dyrektywy 2004/26/WE. Włochy przyznały tym samym, że wydanie nowego rozporządzenia mogłoby być konieczne. Z tego powodu nie można uznać, że dyrektywa została implementowana do porządku włoskiego. Należy zatem stwierdzić, że Republika Włoska nie zaprzeczyła w sposób absolutny, że nie wdrożyła odpowiednich przepisów do swojego prawa w celu implementacji dyrektywy. ANNA OSTROWSKA-TOMAŃSKA aplikantka adwokacka, doktorantka w Centrum im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego