S OWA KLUCZOWE: prawo sportowe Ustawa o kulturze fizycznej sport profesjonalny podstawy prawne dzia³ania sportowej spó³ki akcyjnej.

Transkrypt

1 Prawo sportowe 51 Prawid³owemu funkcjonowaniu sportowych spó³ek akcyjnych s³u ¹ zarówno instytucje przypisane zwyk³ym spó³kom akcyjnym, jak równie specyficzne wymogi, przyjête w Ustawie o kulturze fizycznej. Sportowa spó³ka akcyjna - szczególny rodzaj spó³ki kapita³owej W artykule opisano zasady dzia³ania sportowych spó³ek akcyjnych, w ramach mo liwoœci, stworzonych przez regulacje Ustawy o kulturze fizycznej (oraz jej nowelizacjê), a tak e przepisy Kodeksu spó³ek handlowych, odnosz¹ce siê do spó³ek kapita³owych. Specjaln¹ uwagê poœwiêcono zasadom kszta³towania kapita³u zak³adowego oraz, specyficznym dla sportu, wk³adom niepieniê nym. Opisano te czynnoœci, dotycz¹ce procedury rejestracyjnej oraz w³aœciwoœci organów statutowych spó³ki. Zwrócono uwagê na zmiany, dokonane w pierwotnej treœci Ustawy przez jej nowelizacjê z 4 listopada 1999 roku. S OWA KLUCZOWE: prawo sportowe Ustawa o kulturze fizycznej sport profesjonalny podstawy prawne dzia³ania sportowej spó³ki akcyjnej. Obowi¹zuj¹ce dzisiaj prawne podstawy dzia³alnoœci sportowej spó³ki akcyjnej ró ni¹ siê nieco od swego pierwowzoru, stworzonego Ustaw¹ o kulturze fizycznej z 18 stycznia 1996 roku (Dz. U. Nr 25, poz. 113, ze zm.; dalej jako - ukf), poniewa 4 listopada 1999 roku uchwalono Ustawê o zmianie ustawy o kulturze fizycznej. 1 Bior¹c to pod uwagê, przedstawiamy poni ej analizê aktualnego charakteru prawnego sportowej spó³ki akcyjnej, z uwzglêdnieniem stanu pierwotnego, z odniesieniem do 1 Dz. U. Nr 96, poz Sport Wyczynowy 2001, nr 7-8/

2 52 zwyk³ych spó³ek akcyjnych prawa handlowego (wg Kodeksu spó³ek handlowych - dalej jako KSH 2 ). 1. Art. 31 ust. 2 ukf stanowi, e sportowe spó³ki akcyjne dzia³aj¹ na podstawie przepisów Kodeksu Handlowego, dotycz¹cych spó³ek akcyjnych, z uwzglêdnieniem zmian, wynikaj¹cych z Ustawy o kulturze fizycznej. W zwi¹zku z tym sportowa spó³ka akcyjna (SSA) jest - jak wszystkie spó³ki akcyjne - osob¹ prawn¹ (art. 12 KSH). Wymogiem kodeksowym jest, aby w spó³kach akcyjnych ca³y kapita³ zak³adowy, który musi wynosiæ co najmniej piêæset tysiêcy z³otych 3, dzieli³ siê na akcje o równej wartoœci nominalnej (art. 302 KSH). Powy szy kapita³ powinien byæ pokryty albo gotówk¹, albo wk³adem niepieniê nym (aportem). Gdy przyszli akcjonariusze zdecyduj¹ siê na jego pokrycie aportem, musz¹ dokonaæ tego w ca³oœci, przed zarejestrowaniem spó³ki. Natomiast akcje, pokrywane wk³adem pieniê nym (gotowizn¹), musz¹ byæ op³acone przynajmniej w 25% ich wartoœci nominalnej (art KSH). Dla przysz³ych akcjonariuszy korzystniejsze jest wiêc drugie rozwi¹zanie. Mo e to mieæ niebagatelne znaczenie, gdy spó³ka bêdzie mia³a rozpocz¹æ dzia³alnoœæ za jakiœ czas (np. rok) po zarejestrowaniu. W przypadku sportowych spó³ek akcyjnych przyszli akcjonariusze wnosz¹ zarówno wk³ady pieniê ne, jak te aporty. W sytuacji pokrywania kapita³u akcyjnego gotówk¹ nie powinno byæ adnych 2 Ustawa z dnia 15 wrzeœnia 2000 roku Kodeks spó³ek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037). 3 Por. art KHS. problemów. Te mog¹ siê pojawiæ w sytuacji wnoszenia aportów, zazwyczaj specyficznych, nie wystêpuj¹cych na gruncie zwyk³ych spó³ek akcyjnych 4, takich jak: obiekty sportowe (stadiony, boiska treningowe, itp.), nieruchomoœci budynkowe (obiekty klubowe wraz z ich wyposa eniem, hotele klubowe itp.), samochody, wyposa enie obiektów klubowych (np. gabinety odnowy biologicznej, sprzêt treningowy itp.), baza treningowa w oœrodkach szkoleniowych, jak równie - choæ jest to, moim zdaniem, kwestia wysoce w¹tpliwa - tzw. karty zawodnicze. Niebezpieczeñstwo, wystêpuj¹ce przy wnoszeniu powy szych aportów (oprócz karty zawodniczej), wi¹ e siê z trudnoœci¹ prawid³owej ich wyceny, choæ ustawodawca przewidzia³ pewne mechanizmy, zapobiegaj¹ce mo liwoœci nara enia spó³ki na zwi¹zane z tym straty. Z inn¹ sytuacj¹ mamy do czynienia np. w spó³kach z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹, gdzie udzia³owcy sk³adaj¹ jedynie oœwiadczenia o wartoœci wnoszonych aportów, a ich odpowiedzialnoœæ, jedynie za znaczne zawy enie tych danych, wynika z dyspozycji art. 175 KSH. Poza tym w spó³ce z o.o. cz³onkowie zarz¹du sk³adaj¹ oœwiadczenie, e wk³ady na pokrycie kapita³u zak³adowego zosta³y przez wszystkich wspólników w ca³oœci wniesione (art. 167). W spó³ce akcyjnej mamy do czynienia z wieloma wymogami formalnymi w stosunku do jej za³o ycieli. Sk³adaj¹ oni m. in. sprawozdanie aportowe 4 Por. A. Koch, Status prawny sportowej spó³ki akcyjnej [w:] Status prawny polskich klubów i zwi¹zków sportowych, pod red. A. J. Szwarca, PTPS, seria Sport i prawo, Wydawnictwo Poznañskie, Poznañ 2000, s. 72 i nast.

3 Sportowa spó³ka akcyjna - szczególny rodzaj spó³ki kapita³owej 53 (art. 311 KSH), które musi byæ poddane szczegó³owemu badaniu przez zewnêtrznych bieg³ych rewidentów (art. 312 KSH). Dokonanie dzia³añ potencjalnie szkodliwych dla spó³ki jest tu o wiele trudniejsze. Przepisy stanowi¹ równie, e przedmiot aportu musi posiadaæ tzw. zdolnoœæ aportow¹ 5. Jak trafnie zauwa a S. So³tysiñski, posiada j¹ ka dy aktyw (rzecz lub maj¹tkowe dobro niematerialne): przeniesione lub ustanowione na rzecz S.A.; maj¹ce wymiern¹ wartoœæ bilansow¹, zgodnie z przepisami o rachunkowoœci; które mo e byæ przedmiotem egzekucji. Moim zdaniem obowi¹zek posiadania przez przedmiot aportu wymiernej wartoœci bilansowej stanowi przeszkodê dla praktycznego uznania zdolnoœci aportowej karty zawodniczej. Posiada ona co prawda pewn¹ wymiern¹ wartoœæ (tzw. rynkow¹ wartoœæ zawodnika, która stanowi ekwiwalent za jego wyszkolenie i promocjê), lecz jest ona zmienna. Zawodnik na pocz¹tku swej profesjonalnej kariery przedstawia mniejsz¹ wartoœæ ni np. po kilku latach gry w dru ynie mistrza kraju czy w reprezentacji narodowej, choæ przez ca³y czas ma jedn¹ kartê zawodnicz¹. Poza tym podczas wykonywania swej pracy jest nara ony na kontuzje, które mog¹ powodowaæ co najmniej czasowe obni enie jego wartoœci rynkowej wzglêdnie zakoñczenie w sposób nag³y kariery sportowej. 5 Zob. S. So³tysiñski [w:] S. So³tysiñski, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz. Warszawa 1998, Wydawnictwo C. H. BECK, tom II, s Co w tej sytuacji nale a³oby zrobiæ z akcjami, które nie znajdowa³yby pokrycia w kapitale zak³adowym, uprzednio pokrytym kart¹ kontuzjowanego zawodnika (czy te takiego, który zakoñczy³ karierê)? Czy trzeba by³oby dokonaæ umorzenia tych akcji (art. 359 i nast. KSH), choæ niekiedy kwesti¹ tygodni jest ponowne dojœcie przez zawodnika do wysokiej formy sportowej i, co siê z tym wi¹ e, ponowne zwiêkszenie jego wartoœci? Czy wtedy nale a³oby dokonaæ nowej emisji akcji, przydzielonych nastêpnie akcjonariuszom, w zamian za nowy wk³ad, pokrywaj¹cy powiêkszony kapita³ akcyjny? W tej sytuacji uznanie zdolnoœci aportowej kart zawodniczych nie mo e zostaæ zaakceptowane, gdy wprowadza³oby do instytucji sportowej spó³ki akcyjnej ogromny baga niepewnoœci co do aktualnego jej maj¹tku, a wiêc tak e wyp³acalnoœci i wiarygodnoœci. Przepisy stanowi¹, e w trakcie zak³adania sportowej spó³ki akcyjnej musz¹ mieæ miejsce takie dzia³ania, jak: 1) zawi¹zanie spó³ki, w tym podpisanie statutu przez za³o ycieli, 2) wniesienie przez akcjonariuszy wk³adów na pokrycie ca³ego kapita³u zak³adowego, z uwzglêdnieniem art i 4, 3) ustanowienie zarz¹du i rady nadzorczej, 4) wpis do rejestru. Dokonanie ostatniej czynnoœci (wpis do rejestru) pozostawi³ ustawodawca w wy³¹cznej gestii zarz¹du dzia³aj¹cego in corpore. Co do samego pojêcia zarejestrowanie, to godne podkreœlenia jest to, i oznacza on wpis spó³ki do rejestru, a nie sam fakt wydania postanowienia o jej

4 54 6 Por. S. So³tysiñski, op. cit., s. 227 i nast.; oraz A. Wiœniewski, Polemika w sprawach zawi¹zywania i rejestracji spó³ek handlowych, Palestra 1991/1-2/3. zarejestrowaniu przez s¹d. Jak zauwa- a S. So³tysiñski 6 - czynnoœæ «materialno-techniczna», polegaj¹ca na wype³nieniu i podpisaniu arkusza rejestru handlowego, powoduje skutek, o którym mowa w art KH. Poniewa jednak od chwili uchwalenia aktu za³o- ycielskiego spó³ki akcyjnej do momentu jej zarejestrowania min¹æ mo e doœæ d³ugi okres czasu, powstaje pytanie, co mog¹, a co powinni, zrobiæ za³o yciele spó³ki w miêdzyczasie? Od uchwalenia aktu za³o ycielskiego do rozpoczêcia dzia³alnoœci mamy do czynienia z dwoma rodzajami spó³ek. Najpierw funkcjonuje tzw. spó³ka w organizacji, a od momentu wpisu do rejestru handlowego - normalna spó³ka akcyjna. Za wszelkie zobowi¹zania spó³ki powsta- ³e w fazie jej organizacji odpowiadaj¹ spó³ka i osoby, które dzia³a³y w jej imieniu. Natomiast akcjonariusz spó³ki akcyjnej w organizacji odpowiada solidarnie ze spó³k¹ za jej zobowi¹zania do wartoœci nie wniesionego wk³adu, okreœlonego w statucie spó³ki. W momencie rejestracji skutki wszelkich, uprzednio podejmowanych czynnoœci prawnych i faktycznych, dokonywanych w imieniu i interesie spó³ki w okresie jej tworzenia, przechodz¹ na spó³kê w³aœciw¹. Aby sta³a siê ona stron¹ tych czynnoœci, wymagane jest ich potwierdzenie ze strony spó³ki, w przeciwnym razie pe³n¹ odpowiedzialnoœæ ponosiæ bêd¹ za³o yciele. Kiedy czynnoœci podejmowane w celu za³o enia spó³ki akcyjnej spe³zn¹ na niczym, np. zostanie podpisany jej statut, lecz w efekcie ró nych póÿniejszych okolicznoœci i czynnoœci nie bêdzie mog³a byæ ona zarejestrowana, np. w zwi¹zku z niezgromadzeniem wymaganych przez prawo dokumentów, albo z odst¹pienie od zamiaru jej zarejestrowania 7, odpowiedzialnoœæ bêd¹ ponosiæ: a) jej pierwsze w³adze (przede wszystkim zarz¹d), b) za³o yciele spó³ki, czyli ci jej wspólnicy, którzy przestali byæ zainteresowani rejestracj¹. Powy sze uwagi s¹ aktualne tak e na gruncie sportowych spó³ek akcyjnych. Trzeba tu dodaæ, e ju w fazie uchwalania statutu spó³ki powinien nast¹piæ wybór jej nazwy. 8 Ustawodawca w dyspozycji art. 31 ust. 3 ukf postanowi³, e Nazwa sportowej spó³ki akcyjnej mo e byæ obrana dowolnie, powinna jednak zawieraæ dodatek «Sportowa Spó³ka Akcyjna». W praktyce przyjmuje ona formê skrócon¹ SSA, lecz nic nie stoi na przeszkodzie, aby u ywaæ ca³ego zwrotu przewidzianego w treœci tego artyku³u. 2. Po dokonaniu wszystkich opisanych czynnoœci sportowa spó³ka akcyjna jest gotowa do podjêcia dzia³alnoœci. Stosownie do przepisów Kodeksu spó³ek handlowych mamy ju wówczas do czynienia z takimi jej organami, jak: Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (najwy sza w³adza), Zarz¹d (wybierany 7 Jednoczeœnie nie bêdzie nale a³a do zakresu omawianego pojêcia sytuacja, w której potencjalni partnerzy w ogóle nie podpisali statutu spó³ki akcyjnej, a ich czynnoœci ograniczaj¹ siê tylko do prowadzenia negocjacji w celu utworzenia w przysz³oœci spó³ki akcyjnej. 8 Szerzej pisze o tym R. Skubisz, Zasady prawa firmowego, Rejent 1993/1/9 i nast.

5 Sportowa spó³ka akcyjna - szczególny rodzaj spó³ki kapita³owej Art. 385 KSH. 10 W sytuacji milczenia Ustawy, nale y przyj¹æ, i chodzi tu o tzw. zwyk³¹ wzglêdn¹ wiêkszoœæ. 11 Por. A. Koch - op. cit., s. 65 i nast. przez Radê Nadzorcz¹, jeœli statut nie stanowi inaczej 9 ), Rada Nadzorcza (organ wybierany przez Walne Zgromadzenie). Ustawodawca, kszta³tuj¹c przepisy o sportowej spó³ce akcyjnej, nie wprowadzi³ do Ustawy o kulturze fizycznej z 1996 roku adnych szczególnych odmiennoœci w stosunku do zwyk³ej spó³ki akcyjnej prawa handlowego. W tej sytuacji maj¹ wiêc do niej zastosowanie wszelkie przepisy Kodeksu. Odmiennoœci dotycz¹ kompetencji poszczególnych organów. W art. 33 ukf postanowiono, e Zarz¹d sportowej spó³ki akcyjnej musi uzyskaæ zgodê, udzielon¹ wiêkszoœci¹ g³osów walnego zgromadzenia akcjonariuszy 10, na przyjêcie preliminarza wydatków w dziedzinie dzia³alnoœci sportowej, co odnosi siê do specyficznego charakteru SSA, która oprócz dzia³alnoœci w zakresie sportu profesjonalnego mo e i powinna prowadziæ inn¹, pozasportow¹, dzia³alnoœæ gospodarcz¹. 11 Uzasadnione jest twierdzenie, i œrodki na dzia³alnoœæ klubu sportowego powinna spó³ka czerpaæ w g³ównej mierze ze zwyk³ej dzia³alnoœci (np. produkcji butów sportowych, us³ug budowlanych, itp.), a nastêpnie np. z szeroko pojmowanych dzia³añ marketingowych, transferów zawodników, itp. Pozwoli³by to ustabilizowaæ sytuacjê polskiego sportu profesjonalnego, w którym kluby sportowe (SSA) utrzymuj¹ siê g³ównie ze sprzeda y zawodników oraz praw do transmisji telewizyjnych, nie dostrzegaj¹c mo liwoœci, a nawet koniecznoœci, prowadzenia pozasportowej dzia³alnoœci gospodarczej. Z faktu uzyskania osobowoœci prawnej przez sportow¹ spó³kê akcyjn¹ wynika, e dzia³a ona przez swoje organy. W praktyce wystêpowaæ mog¹ jednak ró ne sytuacje, e ktoœ zawrze umowê o pracê (profesjonalny kontrakt sportowy) z zawodnikiem profesjonalnym nie bêd¹c jej organem albo przekraczaj¹c zakres umocowania takiego organu. 12 Co w takiej sytuacji nale y uczyniæ? Jak siê wydaje - zgodnie z dyspozycj¹ art. 39 KC - osoba ta obowi¹zana jest do zwrotu tego, co otrzyma³a od drugiej strony w wykonaniu umowy oraz do naprawienia szkody, któr¹ druga strona ponios³a przez to, e zawar³a umowê, nie wiedz¹c o braku umocowania. 13 Wobec spó³ki czynnoœci takie s¹ bezwzglêdnie niewa - ne (art. 39 KC w zw. z art KC), i co siê z tym wi¹ e - bezskuteczne. Przepisem, reguluj¹cym proces powstawania spó³ki akcyjnej (w tym tak- e sportowej), jest art. 301 KSH, który stanowi: Zawi¹zaæ spó³kê akcyjn¹ mo e jedna albo wiêcej osób. Statut 12 Patrz np. sprawa litewskiego zawodnika Preiksaitisa, którego pozyska³ do GKS Katowice SSA nieuprawniony pracownik klubu, po czym w³adze klubu odmówi³y uregulowania nale noœci transferowych dla macierzystego klubu zawodnika algirisu Wilno, powo³uj¹c siê na przekroczenie kompetencji organu. 13 Por. np. M. Pazdan [w:] pracy zbiorowej pod redakcj¹ K.Pietrzykowskiego - Kodeks cywilny. Komentarz - Tom I, Warszawa 1997, Wydawnictwo C. H. BECK, s. 100; S. Dmowski [w:] S. Dmowski, S. Rudnicki - Komentarz do kodeksu cywilnego. Ksiêga Pierwsza. Czêœæ Ogólna, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1998, s. 94 i 95 oraz powo³ywane w tych opracowaniach literatura i orzecznictwo.

6 56 14 Zob. szerzej J. Fr¹ckowiak [w:] pracy zbiorowej pod red. K. Kruczalaka, Kodeks handlowy. Komentarz. Warszawa PWN, s. 402 i nast. spó³ki akcyjnej powinien byæ sporz¹dzony w formie aktu notarialnego. Osoby podpisuj¹ce statut s¹ za³o ycielami spó³ki. Akcjonariusze s¹ zobowi¹zani jedynie do œwiadczeñ okreœlonych w statucie. Akcjonariusze nie odpowiadaj¹ za zobowi¹zania spó³ki. Statut spó³ki akcyjnej, nazywany zbiorem norm postêpowania dla akcjonariuszy oraz organów spó³ki 14, powinien okreœlaæ m.in. (art KSH): 11) firmê i siedzibê spó³ki, 12) przedmiot dzia³alnoœci spó³ki, 13) czas trwania spó³ki, je eli jest oznaczony, 14) wysokoœæ kapita³u zak³adowego oraz kwotê wp³acon¹ przed zarejestrowaniem na pokrycie kapita- ³u zak³adowego, 15) wartoœæ nominaln¹ akcji i ich liczbê ze wskazaniem, czy akcje s¹ imienne, czy na okaziciela, 16) liczbê akcji poszczególnych rodzajów i zwi¹zane z nimi uprawnienia, je eli maj¹ byæ wprowadzone akcje ró nych rodzajów, 17) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) za³o ycieli, 18) liczbê cz³onków zarz¹du i rady nadzorczej albo co najmniej minimaln¹ lub maksymaln¹ liczbê cz³onków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia sk³adu zarz¹du lub rady nadzorczej, 19) co najmniej przybli on¹ wielkoœæ wszystkich kosztów poniesionych lub obci¹ aj¹cych spó³kê w zwi¹zku z jej utworzeniem, ustalon¹ na dzieñ zawi¹zania spó³ki, 10) pismo do og³oszeñ, je eli spó³ka zamierza dokonywaæ og³oszeñ równie poza Monitorem S¹dowym i Gospodarczym. Poza tym ustawodawca na³o y³ na sportowe spó³ki akcyjne w treœci art. 35 ust. 2 ukf dodatkowy wymóg, zgodnie z którym oprócz ujawnienia wszelkich zmian statutu, sk³adu w³adz i regulaminów spó³ki w rejestrze handlowym, sportowe spó³ki akcyjne maj¹ obowi¹zek informowania prezesa Urzêdu Kultury Fizycznej i Turystyki o wszelkich zmianach w statucie, sk³adach w³adz i regulaminach w terminie 30 dni od daty uchwalenia tych zmian. Oprócz powy szego w statucie powinny siê znaleÿæ postanowienia, które zgodnie z dyspozycj¹ art. 31 ukf, okreœlaæ bêd¹ podstawowe zadania spó³ki, wyartyku³owane w treœci Ustawy o kulturze fizycznej - uczestnictwo w profesjonalnych zawodach sportowych, promocjê sportu oraz prowadzenie dzia³alnoœci na rzecz jego rozwoju. Akcje wydawane w SSA, zgodnie z przepisem art. 334 KSH, mog¹ byæ imienne lub na okaziciela. Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 4 ukf nie mog¹ to byæ natomiast akcje uprzywilejowane 15, co jest wyraÿnym odstêpstwem od regulacji art. 351 KSH. Wszystkie akcje wydane w SSA s¹ wiêc równe co do g³osu, jak równie udzia³u w dywidendzie i maj¹tku likwidowanej spó³ki. Wniosek taki rodzi siê z zastosowania przepisu art zd. 1 KSH, zgodnie z któ- 15 Krytycznie o tej konstrukcji prawnej wypowiedzia³ siê A. Koch, op. cit., s. 79 i nast.

7 Sportowa spó³ka akcyjna - szczególny rodzaj spó³ki kapita³owej Por.. Gasiñski, Dopuszczalnoœæ wprowadzenia z³otej akcji do konstrukcji spó³ki, PPH 1999/3/27; oraz zdanie odmienne - A. Szumañski, Z³ota akcja w prawie polskim, PPH 1998/12/1. 17 Por. A. Koch, op. cit., s Patrz Ustawa z 4 listopada 1999 roku (przypis - 1). 19 Obecnie - zgodnie z art. 308 KSH - jest to kwota z³otych. rym akcja daje prawo do jednego g³osu na walnym zgromadzeniu. 16 Zgodnie z opini¹ A. Kocha 17 [...] sam zakaz wydawania akcji uprzywilejowanych nie eliminuje mo liwoœci uzyskania stosownie wiêkszego wp³ywu na sprawy spó³ki przez tych akcjonariuszy, którzy w sposób znaczniejszy od innych przyczynili siê do zebrania kapita³u akcyjnego lub nabyli (póÿniej) wiêksz¹ liczbê akcji. To samo odnosi siê do wyp³at z zysku (dywidenda) oraz prawa do udzia³u w kwocie likwidacyjnej. O intensywnoœci uprawnieñ akcjonariuszy w tych p³aszczyznach decyduje liczba posiadanych akcji. Najwa niejszym ze wzglêdów praktycznych przepisem Ustawy o kulturze fizycznej, reguluj¹cym problematykê sportowych spó³ek akcyjnych, by³ do niedawna 18 art. 32 ust. 1, w którym w 1996 roku postanowiono, e Kapita³ akcyjny sportowej spó³ki akcyjnej nie mo e byæ mniejszy ni jeden milion z³otych, chocia analogiczny przepis ówczeœnie obowi¹zuj¹cego Kodeksu Handlowego (art ) przewidywa³, e Kapita³ akcyjny spó³ki powinien wynosiæ przynajmniej z³otych (wyr. autora). Jak siê wydaje, prawodawcy chodzi- ³o o zagwarantowanie pewnoœci obrotu w sporcie profesjonalnym (udzia³ w rozgrywkach mocnych finansowo podmiotów, którym nie grozi³oby wycofanie siê z rywalizacji podczas sezonu, co z kolei nara aæ mog³oby inne podmioty - np. inne kluby, stacje telewizyjne i radiowe, reklamodawców itp. - na ewentualne straty) oraz jednoczeœnie o zabezpieczenie interesów zawodników profesjonalnych, bêd¹cych pracownikami sportowych spó³ek akcyjnych. 20 Obecnie, po wejœciu w ycie ostatniej nowelizacji Ustawy o kulturze fizycznej z 4 listopada 1999 roku, na mocy której skreœlono ust. 1 art. 32 ukf, minimalny kapita³ sportowej spó³ki akcyjnej, identycznie jak przy zwyk³ych spó³kach akcyjnych prawa handlowego, okreœlono na piêæset tysiêcy z³otych (por. - art. 308 KSH). W tym miejscu rodzi siê pytanie o sens i praktyczne skutki powy szej decyzji. Przecie podmiot, który zamierza uczestniczyæ w profesjonalnej rywalizacji sportowej, z czym wi¹ ¹ siê m. in. o wiele wiêksze tzw. wymagania organizatorskie ni w stosunku do amatorskiego klubu sportowego (stowarzyszenia), a jednoczeœnie nie dysponuje kwot¹ miliona z³otych, nie mo e - w mojej ocenie - byæ traktowany powa nie. Zabezpieczeniu ewentualnych roszczeñ zawodników s³u yæ ma, zgodnie z dyspozycj¹ art. 34 ust. 2 ukf, kapita³ zapasowy, którym spó³ka nie mo e dys- 20 Nale y stwierdziæ, i bezpoœredni¹ konsekwencj¹ przyjêcia przez ustawodawcê modelu wiêzi prawnej ³¹cz¹cej zawodnika profesjonalnego z klubem sportowym (SSA) w postaci stosunku pracy (patrz art. 22 ust. 2 ukf) jest mo liwoœæ stosowania do takiego pracownika przepisów Ustawy z 29 grudnia 1993 roku o ochronie roszczeñ pracowniczych w razie niewyp³acalnoœci pracodawcy (Dz. U. z 1994 r. Nr 1, poz. 1, ze zm.).

8 58 ponowaæ. Musi on byæ tworzony przez spó³kê z dywidendy, której nie mo na dzieliæ miêdzy akcjonariuszy, a do czasu jego zebrania, w wysokoœci co najmniej po³owy œredniej wydatków z dwóch ostatnich lat obrachunkowych. Gdy sportowa spó³ka akcyjna zaczyna sw¹ dzia- ³alnoœæ, po³owa œredniej wydatków jest równoznaczna z po³ow¹ bud etu pocz¹tkowego lub po³ow¹ œredniej wydatków z ostatniego roku obrachunkowego (art. 34 ust. 1 ukf). Czy instytucja ta bêdzie w stanie, przy zmniejszonym pu- ³apie kapita³u akcyjnego, zabezpieczyæ wszelkie pojawiaj¹ce siê roszczenia finansowe zawodników? Wydaje siê to bardzo w¹tpliwe. Art. 32 ust. 5 ukf, stanowi¹cy, e: Osoba fizyczna b¹dÿ prawna posiadaj¹ca wiêcej ni 1% kapita³u akcyjnego w jednej sportowej spó³ce akcyjnej nie mo e posiadaæ wiêcej ni 1% kapita³u akcyjnego w jakiejkolwiek innej sportowej spó³ce akcyjnej, wprowadza ograniczenia swobody prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej, znajduj¹ce g³êbokie uzasadnienie na gruncie prawa sportowego oraz dzia³alnoœci sportowej. Zapobiega bowiem zmonopolizowaniu rozgrywek profesjonalnych w danej dyscyplinie przez jedn¹ sportow¹ spó³kê akcyjn¹, a œciœlej mówi¹c - przez jednych w³aœcicieli (akcjonariuszy) i jako taki zas³uguje na akceptacjê. Z tego samego powodu akcjonariuszom lub cz³onkom w³adz statutowych sportowej spó³ki akcyjnej nie wolno udzielaæ po yczek lub ich porêczania innej spó³ce dzia³aj¹cej w tej samej dyscyplinie sportu (patrz - art. 32 ust. 6 ukf.). Ze wzmiankowanymi przepisami ³¹czy siê postanowienie art. 35 ust. 1 ukf, przewiduj¹ce, i : Sportowa spó³ka akcyjna mo e byæ klubem sportowym jednosekcyjnym lub wielosekcyjnym. W danej dyscyplinie lub dziedzinie sportu sportowa spó³ka akcyjna mo e prowadziæ tylko jedn¹ sekcjê sportow¹. Nale y tu zauwa yæ, i do niedawna powa ne w¹tpliwoœci prawne budzi³ przepis art. 32 ust. 3 ukf, w którym przewidziano, e: Co najmniej 70% kapita- ³u akcyjnego sportowych spó³ek akcyjnych powinno byæ w posiadaniu wy³¹cznie krajowych osób prawnych i fizycznych, nie bêd¹cych podmiotami zale nymi od podmiotów zagranicznych w rozumieniu przepisów o spó³kach z udzia³em zagranicznym. Takiego ograniczenia nie by³o w Kodeksie Handlowym i nie ma tak e w przepisach Kodeksu spó³ek handlowych. 21 By³o ono tak e niezgodne ze standardami prawa Unii Europejskiej, gdzie obowi¹zuj¹ zasady swobodnego przep³ywu kapita³u oraz wolnej przedsiêbiorczoœci, co w obliczu aspiracji Polski do przyst¹pienia do grona pañstw - cz³onków UE nie pozostawa³o bez znaczenia. W obliczu s³aboœci polskiej gospodarki (przejawiaj¹cej siê m.in. brakiem silnych podmiotów gospodarczych - sponsorów, anga uj¹cych siê w nasz sport profesjonalny) to ograniczenie wp³ywa³o negatywnie na sytuacjê naszego sportu (co zdolniejsi i lepsi zawodnicy przechodz¹ do klubów zagranicznych). W zwi¹zku z powy szym na aprobatê zas³uguje skreœlenie powy - szego przepisu na mocy ostatniej nowelizacji ustawy o kulturze fizycznej z 4 listopada 1999 roku. Powy sz¹ nowelizacj¹ skreœlono tak- e art. 32 ust. 2 ukf, który przewidywa³, e sportowe spó³ki akcyjne musz¹ mieæ 21 Por. A. Koch, op. cit., s

9 Sportowa spó³ka akcyjna - szczególny rodzaj spó³ki kapita³owej 59 siedzibê na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jak zauwa a A. Baczewski 22, skreœlenie ust. 1-3 art. 32 ukf dostosowa³o Ustawê [...] do wymogów «Kodeksu Handlowego» [...]. Prima facie mo na dojœæ do wniosku, i jest to krok w kierunku globalizacji dzia³alnoœci gospodarczej (a tak¹ jest sport profesjonalny), lecz wówczas rodziæ siê mo e pytanie: Czy nie jest on zbyt szybki i zbyt daleki? Przecie na podstawie lektury Ustawy mo na dojœæ do wniosku, i obecnie siedziba sportowej spó³ki akcyjnej mo e byæ usytuowana w dowolnym miejscu. Tak te jest w istocie, gdy - jak stanowi art. 307 KSH - Spó³ki akcyjne maj¹ce siedzibê za granic¹ mog¹ tworzyæ oddzia³y lub przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ostatnim specyficznym postanowieniem Ustawy o kulturze fizycznej, reguluj¹cym status prawny sportowych spó³ek akcyjnych, jest art. 36a, dodany do jej treœci na mocy ostatniej nowelizacji z 4 listopada 1999 r. Zgodnie z nim Sportowa spó³ka akcyjna przystêpuj¹ca do ligi zawodowej w miejsce sekcji stowarzyszenia kultury fizycznej, przejmuje z dniem zg³oszenia do ligi zawodowej ogó³ praw i obowi¹zków maj¹tkowych oraz niemaj¹tkowych tej sekcji. Powy szy przepis powsta³ pod wp³ywem praktyki, polegaj¹cej na uciekaniu przez kluby sportowe, dzia³aj¹ce w formie stowarzyszeñ kultury fizycznej, od wszelkich zobowi¹zañ (g³ównie finansowych) powsta³ych w zwi¹zku z poprzedni¹ ich dzia³alnoœci¹. 22 A. Baczewski, Ustawa o kulturze fizycznej po nowelizacji. Sport Wyczynowy 1999, nr 11-12, s. 37. Podkreœliæ tu nale y, i jakiekolwiek twierdzenie o braku sukcesji pomiêdzy starym a nowym klubem (bez wzglêdu na ich formê prawn¹), jest pozbawione podstaw prawnych. Przecie aden nowy klub sportowy nie rozpoczyna³ swej dzia³alnoœci od rywalizacji w ramach najni szej klasy rozgrywkowej, wstêpuj¹c (sukcesja) w miejsce poprzednika (zad³u onego klubu sportowego). Koniecznoœci¹ sta³o siê wiêc wprowadzenie do treœci Ustawy o kulturze fizycznej, wyraÿnie ujêtej zasady odpowiedzialnoœci sportowej spó³ki akcyjnej, która przystêpuj¹c do ligi zawodowej w miejsce sekcji stowarzyszenia kultury fizycznej, przejmuje z dniem zg³oszenia do ligi zawodowej ogó³ praw i obowi¹zków maj¹tkowych oraz niemaj¹tkowych tej sekcji (swego poprzednika). 3. Reasumuj¹c, nale y zauwa yæ, i prawid³owemu funkcjonowaniu sportowych spó³ek akcyjnych, przeznaczonych wy- ³¹cznie dla klubów sportowych funkcjonuj¹cych w realiach sportu profesjonalnego, s³u ¹ zarówno instytucje przypisane zwyk³ym spó³kom akcyjnym, jak równie wy ej wzmiankowane specyficzne wymogi. Mam nadziejê, i wprowadzenie do polskiego systemu prawnego nowego rodzaju spó³ki akcyjnej jest w stanie unormalniæ sytuacjê prawn¹ i faktyczn¹ polskiego sportu profesjonalnego. Na tej operacji powinni zyskaæ wszyscy: zawodnicy, kluby sportowe, kontrahenci klubów sportowych, polskie zwi¹zki sportowe, reprezentacje kraju oraz kibice, którym wzruszeñ i emocji dostarczaæ bêd¹ usytuowane na mocnych podstawach sportowe spó³ki akcyjne.