60 LECIE JÓZEFA WYCIŚLOKA: Zaszczytna służba

Transkrypt

1 innowacyjna gospodarka, programy operacyjne UE, samorządność, rozwój regionalny ISSN , rok XI/XII, nr 101/102, 10 grudnia lutego 2013 r. Cena 12 zł 60 LECIE JÓZEFA WYCIŚLOKA: Zaszczytna służba

2

3 Wiedza, kapitał intelektualny i innowacje w UE nr 101/102 Innowacje lokomotywą rozwoju Europy Stanisław Ginda Vice President Europejskiego Stowarzyszenia Agencji Rozwoju EURADA W ostatnich latach wydano wiele miliardów euro na działania mające na celu wzrost konkurencyjności całej Unii Europejskiej. Pomimo tego w dalszym ciągu widoczne są duże dysproporcje pomiędzy poszczególnymi regionami naszego kontynentu. Mapa ilustrująca ten artykuł obrazuje stan konkurencyjności poszczególnych regionów Unii Europejskiej. Już na pierwszy rzut oka widać, że regiony, głownie z E12 w dalszym ciągu są bardziej konkurencyjne niż regiony z nowych państw członkowskich UE. Dlaczego tak jest? Jest przecież faktem, że wzrost konkurencyjności regionów stanowi jeden z podstawowych celów każdego programu operacyjnego, wdrażanego tak na szczeblu centralnym, jak i regionalnym. Może brak jest odpowiednio przygotowanej strategii rozwoju regionalnego? Być może mało satysfakcjonujący efekt, to skutek jeszcze innych działań? O sile konkurencyjnej regionu decyduje przede wszystkim gospodarka. To przedsiębiorstwa i tworzący je przedsiębiorcy mają zasadniczy wpływ na konkurencyjność poprzez wykorzystanie nowych technologii i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. Pamiętam, jak podczas jednej z wizyt w krajach skandynawskich zobaczyłem młodego człowieka, który przekształcił swój mały, trójkołowy pojazd w mobilną kafeterię. Parkując na ulicy, serwował kawę, herbatę i sprzedawał różne przekąski. Z perspektywy Sejmu Sprzedając swoje produkty po bardzo atrakcyjnej cenie, głównie w miejscach odwiedzanych przez turystów, nie narzekał na brak klientów. Dodatkowo, mobilność zapewniała mu szybkie przemieszczanie się na terenie miasta zgodnie z zapotrzebowaniem klientów. To przykład typowego pomysłodawcy, nie wielkiego przedsiębiorcy. W Europie mamy wielu ludzi obdarzonych życiową pomysłowością, brakuje nam jednak ludzi z cechami lidera przedsiębiorczości. Biorąc pod uwagę proces komercjalizacji, czy ilość zgłoszeń patentów Unia Europejska w dalszym ciągu pozostaje w tyle za USA. Dlaczego tak jest? Moim zdaniem, w dalszym ciągu istnieje duża dysproporcja pomiędzy pojmowaniem innowacji przez polityków, a życiowymi potrzebami przedsiębiorców. Często politycy przy podejmowaniu decyzji kierują się populizmem, powielając dawno przebrzmiałe slogany w stylu nowa Dolina Krzemowa. Kopiują modne pomysły wdrażane w innych regionach kraju i Europy, np. technoparki, czy inkubatory, do regionów, gdzie brak jest odpowiedniego zaplecza intelektualnego. A przecież analizując potencjał rozwojowy pomysłodawców, tzw. vendorów, obserwujemy, że tylko mała ich część posiada odpowiedni potencjał do tworzenia nowych rozwiązań. Głównie powiela się i kopiuje istniejące rozwiązania technologiczne wykorzystując je do nowych celów, np. bio-produkty. dokończenie na str. 4 - Kondycja finansowa polskich samorządów jest...dramatyczna. Mówi się wręcz o załamaniu procesów inwestycyjnych. Wiadomo, że w całej Europie sytuacja finansów publicznych co odbija się na finansach samorządowych jest kiepska. U nas podobnie. Mało tego, kasy gmin i powiatów pochłaniają w szybkim tempie i z ogromnym apetytem unijne fundusze. Jakoś nie widać, aby rząd miał koncepcję jak pomóc samorządom, a niebawem struga unijnych środków też może zostać zakręcona lub przykręcona. Przedstawiciele samorządów domagają się zwiększenia udziału gmin w podatku PIT Jak Pan marszałek odnosi się do tego typu oddolnych działań? - Oczywiście wiem o inicjatywie Związku Miast Polskich i Związku Gmin Wiejskich RP, zmierzających do zwiększenia udziału samorządów w podatku PIT o ponad 10 procent. Sytuacja obecnie wygląda tak: Na pewno trzeba wesprzeć samorządy w porządkowaniu ich systemu finansowego oraz zakresie ich kompetencji i uprawnień, jakie otrzymały Za dużo gmin i powiatów... Z Markiem Kuchcińskim - Wicemarszałkiem Sejmu - rozmawia Jacek Broszkiewicz decyzją parlamentu i rządu w ostatnich latach. Szkoda tylko, że nie dostają na to pieniędzy. Uważam że w minionych latach podjęto w tej mierze zbyt pochopne decyzje. W rezultacie samorządy mają teraz słuszne uwagi i pretensje. Dlatego postulowałbym 2wkroczenie na dwie drogi. Jedna z nich to uporządkowanie finansowych spraw na poziomie odpowiedniej ustawy i doprowadzenie przynajmniej do zachowania jako takiej równowagi lub co również może być potrzebne zdecydowane wspieranie słabszych samorządów. Zaś druga to wręcz pewna konieczność. Chodzi o to, aby doprowadzić do sytuacji, w której rząd, planując roczny budżet, wywiąże się należycie z obowiązków spoczywających na nim. Myślę tutaj o 100% subwencji oświatowej a nie jak dotychczas - 70% czy tylko 50% w niektórych gminach. Podobnie rzecz się ma z pieniędzmi przeznaczonymi na remont dróg czy też oświetlenie ulic. Takich przykładów jest na pęczki. Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na rzecz bardzo trudną,ale z punktu widzenia polityki państwa i rozwoju Polski istotną. Chodzi o miasta, stolice powiatów i gminy wiejskie. Tutaj szczególnie na obszarach trudnych, lub przyrodniczo atrakcyjnych, objętych przepisami wynikającymi z aktu NA- TURA 2000, a więc ograniczone możliwości na przykład inwestycyjne, należałoby wprowadzić jakieś nowe formy wspierania tych samorządów. Jakie? Możliwości jest wiele. Może to być chociażby zminusowanie obciążeń; zwiększenie odpisu podatków od PIT-u i CIT-u, albo sposoby wsparcia takie jak np. ułatwienia w pozyskiwaniu niskoprocentowego lub w ogóle nie oprocentowanego kredytu lub pożyczki. Uważam, że właśnie w taki sposób należy to wyważyć i zbilansować. Przecież na takich obszarach jest trudniej o utrzymanie, a tym bardziej na tworzenie nowych miejsc pracy, niż na tych, gdzie nie ma reżimu związanego z ochroną przyrody. Specjalnymi ustawami powinny być także objęte obszary górskie. Fakt, mówi się o tym od lat, aby wprowadzić takie przepisy, które ułatwiałyby gospodarkę i to nie tylko rolną na dokończenie na str. 4 3

4 nr 101/102 4 Innowacje... dokończenie ze str. 3 Wiedza, kapitał intelektualny i innowacje w UE Większość regionów Polski posiada już niezbędną infrastrukturę dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacji. Prawie w każdym województwie działają inkubatory przedsiębiorczości, inkubatory technologiczne, parki przemysłowe i naukowotechnologiczne oraz wyższe uczelnie. Posiadamy również dobrze rozwiniętą infrastrukturę teleinformatyczną. Kiedy jednak porównamy, z jakiego oprogramowania korzystamy, np. przy przeglądaniu internetu, to odkrywamy, że są one produktami firm amerykańskich, takich jak Google, Youtube, Linkedln itp., a nie europejskich. Dominacja firm amerykańskich na tym rynku jest miażdżąca. Decyduje o tym wiedza, która stanowi dzisiaj, szczególnie w warunkach globalnej gospodarki, główne źródło innowacji. Analizując proces komercjalizacji wiedzy od momentu jej wygenerowania do wdrożenia na rynku, wyraźnie widać niedoskonałości istniejących systemów wsparcia MSP i rozwoju regionalnego jako całości. Pomimo istnienia dużej ilości organizacji okołobiznesowych, w Polsce jedynie nieliczne z nich wspierają przedsiębiorców w obszarach zabezpieczeń własności intelektualnej (IPR), czy świadczą usługi doradztwa w zakresie start-up lub spin-off. Rodzi się dodatkowe pytanie, czy w wystarczający sposób wykorzystujemy w tym celu doświadczenia np. studentów korzystających z Erasmusa, czy programów badawczych finansowanych z Maria Skłodowska-Cure Joint Fund. Ile z tych osób implementuje zdobytą wiedzę na potrzeby swoich regionów, czy lokalnych społeczności? Ile organizacji okołobiznesowych wspiera przedsiębiorców w obszarach preinkubacji pomysłów innowacyjnych (proof of concept)? A przecież jednym z głównych działań podejmowanych obecnie przez administrację prezydenta Obamy są działania właśnie w tej dziedzinie. W USA dopiero po dokonaniu pełnej analizy przedsięwzięcia innowacyjnego, następuje jego dalsze wspieranie środkami publicznymi. Dzięki temu eliminuje się wątpliwe pomysły Za dużo... dokończenie ze str. 3 obszarach górskich i pogórzach. Ale to cały czas przysłowiowe wołanie na puszczy. Chodzi bowiem o to, zwłaszcza teraz w dobie kryzysu ekonomiczno-finansowego -, aby wreszcie dać zielone światło dla turystyki i szeroko rozumianej przedsiębiorczości. Moim zdaniem kompetentni ludzie powinni się pochylić nad konkretnymi rozwiązaniami dotyczącymi wszystkich polskich terenów górskich i podgórskich. Myślę też, że warto sięgnąć w tej sferze do doświadczeń krajów typowo górzystych, jak na przykład Szwajcaria. Z perspektywy Sejmu - Czy możemy porozmawiać o konkretnych projektach? Owszem. Euroregion Karpacki ściśle współpracuje z partnerami szwajcarskimi, pozyskuje też z u Helwetów środki na rozwijanie tych gałęzi przedsiębiorczości, o których wcześniej wspomniałem. Ale nie należy zapominać, że polskie samorządy są w większości prawie zadłużone blisko granicznej, ustawowo dopuszczalnej wartości 60 procent ich budżetów, zatem mówienie o wyrywkowych projektach jest poruszaniem się w jakimś świecie iluzji. Potrzebne są rozwiązania systemowe. - Które powstają w Sejmie... - Albo i nie. Pozwoli pan, że nie odniosę się bezpośrednio do tej kwestii, bo to trudna sprawa. W parlamencie jest wiele grup nacisku, niekoniecznie pokrywających się i nie marnuje środków na nietrafione inwestycje, przez co proces komercjalizacji ulega przyspieszeniu. Innowacje same w sobie nie stanowią o przewadze konkurencyjnej regionu. Mało jest w Unii Europejskiej regionów zdolnych do tworzenia tylko wiedzy, a w konsekwencji innowacji. W większości przypadków regiony uzyskują przewagę konkurencyjną przekształcając swoje tradycyjne sektory w bardziej konkurencyjne działalności, np. Nord-Pas-de-Calais (Francja) specjalizujący się w multimedialnym transporcie, Jyvaskyla (FIN) łącząca przemysł drzewny z ICT, czy Islandia zmieniając rybołówstwo w turystykę wielorybniczą. Jednak, aby dokonać tych strategicznych wyborów, każdy region musi dysponować odpowiednim zapleczem technologicznym w postaci przedsiębiorstw wykorzystujących nowoczesne technologie. Innymi słowy, musimy wiedzieć, ile jest w regionie przedsiębiorstw wykorzystujących np. roboty przemysłowe, czy zaawansowane oprogramowanie z branży ICT. Wiedza nieodzowna do innowacji powstaje w regionach w wyniku tworzenia technologii, innowacyjnych usług lub budowania nowych powiązań międzysektorowych. W procesie tym ważną rolę mogą spełnić agencje rozwoju regionalnego, które poprzez swoją działalność międzynarodową, udział w konsorcjach wielonarodowych, są w stanie zidentyfikować najlepsze rozwiązania istniejące w innych regionach i rekomendować ich wdrożenie w swoich. Do zwiększenia konkurencyjności regionów może przyczynić się również większa mobilność pracowników. Należy również stymulować transfer technologii poprzez zakup patentów przedsiębiorstw uniwersyteckich typu spin-off oraz poprzez pomoc lokalnym firmom w dostępie do rynków międzynarodowych. W Polsce w dalszym ciągu wśród przedsiębiorców pokutuje przekonanie, iż w szybkim wdrożeniu innowacyjnych rozwiązań brakuje wsparcia finansowego. Moim zdaniem, jest to błędna teza. Już w tej chwili przedsiębiorcy mają szeroki dostęp do różnego rodzaju mechanizmów finansowych wspierających przedsiębiorstwa we wczesnej fazie ich rozwoju. Dlatego, moim zdaniem, problem nie tkwi w dostępie do kapitału, z podziałami partyjnymi. Ale zasadniczo rzecz ujmując osobiście uważam - biorąc pod uwagę nasz system i ustrój samorządowy, finanse i kompetencje a tę opinię potwierdza wielu ekspertów i praktyków, że mamy zbyt dużo gmin i powiatów. Prawda jest taka, że małe, nie radzące sobie gminy, słabe powiaty, wydają pieniądze przeważnie na administrację, a nie na zadania, które mają realizować względem obywateli. To jest zasadniczy problem. Czeka nas kolejna reforma administracyjna. To według mnie pewnik. Rząd już o niej dyskutuje. Trzeba jednak do tego tematu podejść spokojnie i racjonalnie, ponieważ mamy nie najlepsze - już doświadczenia w tej mierze. - Małe, kilkutysięczne gminy są na nie tylko na Podkarpaciu, w Bieszczadach, Tatrach, Beskidach i Sudetach. Mają autut w postaci walorów turystycznych. A co z pozostałymi? - Właśnie ten problem trzeba przedyskutować. Należy zachęcić parlamentarzystów do delikatnej, ostrożnej, szeroko rozumianej konsultacji społecznej, dyskusji. Mieszkańcy powinni poznawać problemy i zdawać sobie sprawę z tego, że tam gdzie gmina jest biedna, to nie starczy pieniędzy na wiele nawet drobnych inwestycji. Poziom życia mieszkańców będzie niższy. A zatem to oni powinni podjąć odpowiednia dyskusję i zdecydować w referendum w jakie gminie chcą żyć : małej i biednej czy większej i bogatej. - Czy parlamentarzyści mają świadomość tego, że około 1000 polskich samorządów może nie uchwalić budżetu na 2013 rok? -Tak my ją mamy, ale nie wiemy, czy posiada ją także minister finansów. - Dziękuję za rozmowę

5 Wiedza, kapitał intelektualny i innowacje w UE nr 101/102 ale w pozyskaniu pierwszego klienta zainteresowanego wykorzystaniem innowacyjnego rozwiązania. W dalszym ciągu pokutuje przekonanie, że innowacje dotyczą w dużej mierze technologii. Nic bardziej błędnego. Dzisiejsze innowacje dotyczą także usług i procesów. Pojawiają się nowe marki, nowe usługi, o których wcześniej nie było mowy. Kto jeszcze kilkanaście lat temu myślał o tanich przewoźnikach lotniczych? Dzisiaj nikt nie wyobraża sobie funkcjonowania transportu lotniczego bez tej grupy przedsiębiorstw. Skoro tyle wiemy na temat rozwoju, to dlaczego tak wiele działań nie kończy się sukcesem? Jakie są tego przyczyny? Jedną z powodów jest sam proces oceny, który bazuje głównie na wskaźnikach ilościowych, a nie jakościowych. Na potrzeby raportów tworzone są statystyki obejmujące np. ilość uczestników spotkań. I co z tego, że ze 100 uczestników jedynie 2-3 wykorzystało wiedzę ze spotkania? Kolejną przyczyną porażek jest koncentracja wysiłków władz regionalnych na ilości pozyskanych funduszy UE. Mało kto zwraca uwagę na późniejszą celowość ich wykorzystania. Samorządy regionalne i lokalne prześcigają się w statystykach obrazujących efektywność ich działań w sferze pozyskiwania funduszy zewnętrznych z np. ERDF. Kolejnym powodem braku satysfakcjonujących wyników jest fakt przyjmowania długoterminowych planów rozwojowych. Kilkanaście lat temu jeden z urzędników Komisji Europejskiej stworzył dokument pod nazwą Traktat Lizboński, pod którym podpisało się 271 regionów. Dzisiaj mamy kolejny dokument planistyczny - Horyzont Tworzymy długoterminowe strategie rozwoju, zapominając o tym, jak szybko zmienia się środowisko, w którym przyszło nam żyć. Innymi słowy, bazując na danych statystycznych z roku 2009 czy 2010 tworzymy założenia rozwojowe sięgające 2020 roku. Kto wie, może dzisiejsze założenia dotyczące produkcji za 10 lat nie będą nic warte, bo proces automatyzacji i robotyzacji osiągnie poziom przekraczający nasze dzisiejsze wyobrażenia? Kto w 1992 roku zakładał handel internetowy? W tamtym okresie nie istniało nawet takie pojęcie. Programowanie wieloletnie powoduje małą elastyczność w zakresie zmian, a tym samym nie nadąża za postępem technologicznym i społecznym. Kolejnym problemem są procedury przetargowe. Konkursy na projekty innowacyjne organizowane są w bardzo sformalizowany sposób. Ogłaszany jest termin składania wniosków (raz lub dwa razy do roku) i jeżeli pomysłodawca nie zdąży ze złożeniem w określonym terminie, to musi czekać na kolejny. W wielu przypadkach traci cenny czas i staje się mniej konkurencyjny, ponieważ w tym samym czasie podobny przedsiębiorca z Azji lub Ameryki zdąży już wdrożyć podobny produkt lub usługę. W związku z tym rodzi się pytanie, w jaki sposób poprawić ten proces? Wydaje się, że należy wykorzystać wszystkie dostępne środki, aby procedura konkursów i przetargów była bardziej przyjazna dla przedsiębiorcy. Wnioski powinny być składane w trybie ciągłym on-going. Nagradzane powinny być wnioski o największej wartości merytorycznej, a często się zdarza, że dobry merytorycznie wniosek nie zostaje nawet przekazany do oceny merytorycznej z powodu błahych powodów formalnych (np. brak podpisu na jednej ze stron wniosku, czy prosty błąd arytmetyczny). Zamiast pełnej procedury przetargowej można by zastosować skrócona procedurę tzw. call of interest, gdzie ciekawy projekt innowacyjny nagradzany byłby mniejszą kwotą, a dopiero po osiągnięciu określonych celów pomysł otrzymywałby wsparcie w pełnej wysokości. Wydaje się, że kolejnym obszarem, w którym można poprawić efektywność wydatkowania środków wspierających innowacje, jest szeroko rozumiana specjalizacja organizacji okołobiznesowych. Przecież po 8 latach wdrażania funduszy dla MSP wyraźnie widać, które organizacje wspierające MSP funkcjonują najlepiej. Dlaczego wiec na poziomie regionalnym i lokalnym organizacje okołobiznesowe nie specjalizują się w świadczeniu określonego rodzaju usług? Dlaczego nie stosuje się długoterminowego kontraktowania usług z takimi organizacjami, a zasłaniając się procedurą przetargową zmusza się je do ciągłego uczestnictwa w kolejnych procedurach przetargowych? Na zakończenie chciałbym wybiec trochę w przyszłość, pofantazjować na temat innowacji. Obecnie funkcjonujemy w świecie rządzonym głównie przez trzy rzeczy: globalizację, e-handel i robotykę. Mocno wierzę w to, że te trzy obszary już wkrótce zmienią naszą rzeczywistość. Pojawiają się tego pierwsze oznaki takie jak np. finansowanie społecznościowe (crowfunding), virtualny outsourcingu czy virtualne mikrofabryki. Nowopowstające firmy nie mogą oddychać bez stałego dopływu tlenu, jakim jest zasilanie kapitałem. Dzisiaj pomysłodawcy w świecie portali społecznościowych mają dostęp do różnego rodzaju finansowania społecznościowego, poprzez takie platformy jak KOMBINA- TOR, TECHSTARS czy VEN- CROPS. Dzięki tym narzędziom mogą również korzystać z globalnych źródeł informacji, konsultacji, czy swoistego rodzaju coachingu technologicznego. Dostrzegając olbrzymi potencjał finansowania społecznościowego, członkowie Europejskiego Stowarzyszenia Agencji Rozwoju EURADA w listopadzie 2011 roku podpisali Bielsko-Bialską Deklarację Finansowania Społecznościowego, w której zaproponowano konkretne działania mające na celu pokonanie barier w rozwoju tego typu działalności w UE. Proces outsourcingu nie dotyczy obecnie już tylko dużych firm. Dzisiaj przy wykorzystaniu Elance, odesk, Brikwork.India, RentACoder, Mechanical Turk czy Guru.com, można globalnie bez problemu dotrzeć do utalentowanych ludzi i firm. Koszt takich usług jest o wiele niższy niż tworzenie nowych jednostek w swoich macierzystych organizacjach. Do tej pory tylko jedynie duże firmy posiadały zasoby tak finansowo, jak i materialnie zdolne do wytworzenia i sprzedawania swoich produktów na globalnych rynkach. Zwiększająca się dostępność tanich technologii 3D powoduje, iż już obecnie wirtualne mikro fabryki zdolne są do produkcji na masową skalę (Alibaba. com, Quircy.com). Wybrane powyżej przykłady obrazują proces gwałtownego rozwoju innowacji w świecie wirtualnym. Dlatego chcąc nadążać za zmianami, powinno się również adaptować do tych zmian założenia regionalnych strategii innowacji (RIS). Dlatego głęboko wierzę w to, że w następnym okresie finansowania, tj kwestie innowacji stanowić będą najważniejszy obszar zainteresowania tak władz krajowych i regionalnych. Stanisław Ginda Vice President Europejskiego Stowarzyszenia Agencji Rozwoju EURADA 5

6 nr 101/102 Chronić Planetę i jej zasoby! Kultura i styl życia mieszkańców Ziemi a także rozwój cywilizacji technicznej uzależnione są od energii. Populacja ludności na całym świecie zwiększa się, co pociąga za sobą wzrost zapotrzebowania na energię. Coraz powszechniejsza staje się świadomość zagrożenia wyczerpaniem się kopalnych nośników energii, potrzeba działań na rzecz zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł oraz zrównoważenia bilansu energetycznego. Cywilizacja techniczna, której gwałtowny rozwój rozpoczął się w połowie XVIII wieku, przyniosła nam wiele zdobyczy. Niemniej jednak, wywołała również negatywne skutki takie jak np. efekt cieplarniany, który coraz bardziej wpływa na różne dziedziny naszego życia. Naukowcy dowodzą, iż w dającej się określić przyszłości grożą nam katastrofalne skutki wynikające ze zmian klimatycznych spowodowanych wzrostem ilości gazów cieplarnianych w górnych warstwach atmosfery ziemskiej. Stały wzrost średniej temperatury powietrza na Ziemi przynosi zmiany w środowisku naturalnym takie jak: topnienie lodowców i podnoszenie się poziomu wód (co skutkuje zalewaniem terenów zamieszkałych przez ludzi), przesuwanie się stref klimatycznych czy migrację ludności tzw. uchodźców klimatycznych. Coraz ważniejszym problemem wymagającym uwagi staje się więc racjonalne gospodarowanie energią oraz wdrażanie rozwiązań mających na celu ochronę klimatu. Kraje członkowskie Unii Europejskiej stoją przed faktem uzależnienia się od importu energii. Jednocześnie rośnie zapotrzebowanie na energię, a co za tym idzie rosną obawy związane z wyczerpaniem się zasobów kopalnych i zależnością energetyczną. Paliwa kopalne są podstawą bilansu energetycznego Unii. Według danych EUROSTAT i MAE w 2007 roku największy udział w bilansie energii pierwotnej Unii Projekt City_SEC odpowiedzią na bieżące wyzwania energetyczne w Europie Europejskiej miała ropa (ok. 37%), gaz (24%) i węgiel (ok. 18%). Energia nuklearna stanowiła 13,5%, natomiast energia odnawialna 7,8%. Europa nadal marnuje ponad jedną piątą swojej energii nie stosując się do zasad efektywnego jej wykorzystania. Perspektywa wyczerpywania się naturalnych surowców na Ziemi, zwłaszcza energetycznych, została po raz pierwszy przedstawiona opinii publicznej w latach przez 3 kolejne raporty Klubu Rzymskiego (1968), wywołując tym samym szeroką dyskusję w świecie i dzieląc specjalistów. Obecnie Unia importuje około 50% zużywanej energii. Przewiduje się, że jeśli nie zostaną podjęte znaczące działania w kierunku zmiany tego stanu rzeczy w 2030 roku wielkość importu będzie stanowić już 70 % (przy założeniu że popyt wzrośnie o 25 %),. W obliczu tej sytuacji w Europie wdrożono wiele inicjatyw mających przeciwdziałać zagrożeniom związanym z nieefektywnym wykorzystywaniem nośników energii. Jedną z takich inicjatyw jest projekt City_SEC współfinansowany w ramach programu Inteligentna Energia dla Europy stanowiący odpowiedź na politykę klimatyczno-energetyczną Unii Europejskiej. Jako główny cel projektu postawiono sobie wspieranie społeczności lokalnych w działaniach na rzecz zwiększania efektywności energetycznej. Projekt kładzie nacisk na zwiększenie kompetencji władz lokalnych i mieszkańców gmin w zakresie efektywnego zarządzania wykorzystaniem energii. Najważniejszym celem projektu jest pomoc gminom w przystępowaniu do inicjatywy pn. Porozumienie Burmistrzów i realizacji jej głównych założeń. Jednym z krajów partnerskich aktywnie działających na rzecz projektu City_SEC jest Polska reprezentowana przez Agencję Rozwoju Regionalnego S.A. w Bielsku-Białej. Efektywność energetyczna, jeden z głównych obszarów zainteresowań ARR S.A. w Bielsku-Białej, jest kluczowym czynnikiem wpływającym na dalszy efektywny rozwój regionów oraz na kształtowanie polityki energetycznej w Polsce. Pozwala ona nie tylko na osiąganie wymiernych korzyści materialnych, ale także wpływa na poprawę konkurencyjności polskiej gospodarki i stymuluje rozwój nowych rynków technologii energooszczędnych. Rok 2020, który jest kluczowym rokiem nie tylko z uwagi na założenia planu 3x20, jest znaczący również dla projektu City_SEC. Opracowane w ramach projektu Plany Działań na Rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP) zakładają takie działania samorządu lokalnego oraz mieszkańców, które mają na celu redukcję emisji dwutlenku węgla do atmosfery o 20%, zwiększenie w lokalnym bilansie energetycznym wykorzystania odnawialnych źródeł energii do poziomu 20%, a także zwiększenie efektywności energetycznej o 20%. Zostało już niewiele czasu do osiągnięcia założeń pakietu klimatyczno-energetycznego, jednak pozostaje jeszcze w dalszym ciągu szereg obszarów, w których nadal możliwa jest oszczędność energii. Rok 2013 związany jest z realizacją celu wynikającego z dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 05 kwietnia 2006 r. dotyczącej efektywności końcowego użytkowania energii i usług energetycznych. Polskie Ministerstwo Gospodarki opracowało pierwszy Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej, w którym określono dla Polski zarówno cele indykatywne jak i cel pośredni. Cel ten wyznacza uzyskanie do 2016 roku oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku (tj GWh oszczędności energii do 2016 roku). Zatwierdzenie tego planu pociąga za sobą wymierne korzyści dla gmin, które przystąpiły do Porozumienia Burmistrzów i opracowały plany SEAP. Do tej pory w kraju nie funkcjonowały regulacje prawne ani mechanizmy rynkowe, które zapewniałyby realizację planów związanych z efektywnością energetyczną. Wprowadzenie nowej regulacji może pociągnąć za sobą rozwój mechanizmów wspierających poprawę efektywności energetycznej i jednocześnie wspierających działania przewidziane w planach SEAP. Rada Ministrów 17 kwietnia 2012 r. przyjęła Drugi Krajowy Plan Działań, co korzystnie wpłynie na realizację założeń planów SEAP w gminach. Dokument opisuje plany oraz działania mające wpływ na poprawę efektywności energetycznej w poszczególnych sektorach gospodarki, które w efekcie pomogą zwiększyć efektywność energetyczną, a co za tym idzie pośrednio również cele zawarte w planach SEAP. Bardzo duży wpływ na realizację założeń Planów Działań na Rzecz Zrównoważonej Energii ma ustawa o charakterystyce energetycznej budynków. Ustawa ta związana jest bezpośrednio z energooszczędnym budownictwem. Przypomnijmy, że największy potencjał oszczędności energii spoczywa na sektorze budownictwa mieszkaniowego tj. w gospodarstwach domowych oraz w sektorze handlu i usług. To właśnie tutaj możliwe jest zaoszczędzenie odpowiednio 27% i 30% energii. Projekt ustawy gotowy był wiosną 2012 r. jednak proces legislacyjny potrwa jeszcze kilka miesięcy. Budowa domów energooszczędnych czy termomodernizacja istniejących budynków w gminach jest kluczowym elementem planów SEAP dla każdej z gmin biorących udział w projekcie City_SEC. Według najnowszych danych NFOŚiGW program dofinansowania budowy domów energooszczędnych rozpocznie się początkiem 2013 roku i będzie trwał przez 6 lat. Rok 2013 będzie ważnym rokiem dla nowych członków Porozumienia Burmistrzów, którzy współpracują w ramach projektu City_SEC. Będzie to więc rok pełen wyzwań i pracy nad założeniami kolejnych planów SEAP. Jan Sienkiewicz* Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Bielsku-Białej ul. Cieszyńska 365, Bielsko-Biała, tel/fax *Wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji ponosi jej autor. Treść artykułu może nie odzwierciedlać opinii Wspólnot Europejskich. Komisja Europejska nie jest odpowiedzialna za skutki wykorzystania informacji zawartych tamże. 6

7 samorządy wyczuły kryzys budżetowy nr 101/102 Nie 8, a ponad 10 mld zł deficytu Jak podaje Główny Urząd Statystyczny w 2011 r. dochody budżetów samorządów wyniosły ,1 mln zł, a wydatki ,7 mln zł. W konsekwencji deficyt ukształtował się na poziomie ,6 mln zł. W porównaniu z rokiem 2010 oznacza to wzrost dochodów o 5,2 proc., wydatków o 2,2 proc., oraz obniżenie deficytu o 31,3 proc. Te zbiorcze dane są publikowane z pozornym jednorocznym opóźnieniem i nie mogą dotyczyć roku 2012 z prostego powodu: rok rozliczeniowy jest inny niż kalendarzowy, co oznacza 6-miesięczne opóźnienie w spływie danych, a potrzeba jeszcze czasu na ich usystematyzowanie i przetworzenie. Tak więc dane za rok 2012 poznamy dopiero w grudniu roku wiadomo jednak i nad tym problemem toczy się na naszych łamach debata -, że rok 2012 był dramatyczny jeśli chodzi o stan samorządowych budżetów. Udział zaciągniętych kredytów i pożyczek w przychodach ogółem zmalał w 2011 r., po tym jak rósł w okresie lat Z kolei udział prywatyzacji majątku samorządów w 2011 r. był najwyższy na przestrzeni ostatnich pięciu lat (dla porównania średni udział w latach wynosił 1,2%). Rozchody ogółem natomiast wyniosły ,8 mln zł. Tu również przodowały gmin (6 376,6 mln zł). W 2011 r. zaobserwowano istotny wzrost kwoty rozchodów (o 4 991,0 mln zł), wyróżniający się na przestrzeni ostatnich lat. Zadłużenie W 2011 r. zobowiązania samorządów ogółem wyniosły ,5 mln zł i w porównaniu roku wcześniejszego wzrosły o 19,4%. Na wszystkich szczeglach nastąpił wzrost zobowiązań, ale najwyższa kwota wystąpiła w miastach na prawach powiatu, tj ,9 mln zł (wzrost o 19,8%). Największy udział (92,0%) wśród zobowiązań ogółem miało zadłużenie z tytułu kredytów i pożyczek, które wyniosło ,3 mln zł. Średni wzrost zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek w latach wynosił 33,3% i był istotnie wyższy od wzrostu występującego w okresie , kiedy to średnioroczne tempo wyniosło 11,2%. Wskaźnik zadłużenia liczony jako udział zobowiązań w wykonanych dochodach dla jednostek samorządu terytorialnego w 2011 r. wyniósł 38,4% (wzrost o 4,6 p. proc. w porównaniu do roku poprzedniego). Najwyższe zadłużeni wystąpiło w miastach na prawach powiatu (49,4%), a najniższe w powiatach (26,1%). Wydatki W 2011 r. wydatki ogółem jst wyniosły ,7 mln zł, czyli o 2,2% więcej niż w 2010 r., a ich plan został wykonany w 93,2%. Wzrost tych wydatków był niższy niż średni wzrost w latach Wydatki bieżące natomiast wyniosły ,6 mln zł i wzrosły o 4,2%. Najwyższy wzrost odnotowano w miastach na prawach powiatu, tj. o 5,7%. Wydatki samorządów na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych w 2011 r. wyniosły ,2 mln zł, co oznaczało ich wzrost o 14,6%. Największy udział w tej kategorii miały gminy (40,1%). Najwięcej zadań realizowanych z unijnych funduszy było w sektorze Transport i łączność. Wynik budżetów W 2011 r. deficyt budżetów jst zamknął się kwotą ,6 mln zł i był on niższy o 31,3% od notowanego w 2010 r. Kwota deficytu stanowiła 52,6% planowanej wielkości. Najwyższy deficyt ,7 mln zł - zanotowały budżety miast na prawach powiatu, przy czym był on niższy o 8,2% od deficytu w 2010 r. Nadwyżka budżetowa w 2011 r. wystąpiła w 857 jednostkach samorządu terytorialnego (30,5% ogółu). Dla porównania, w 2010 r. osiągnęło ją 319 samorządów czyli 11,4% ogółu. Finansowanie Samorządowe przychody ogółem w 2011 r. wyniosły ,0 mln zł. Najwyższe przychody wykazały gminy, gdzie było to ,1 mln zł. Przychody z tytułu kredytów i pożyczek w kwocie ,9 mln zł stanowiły 45,4%. Udział przychodów ze sprzedaży papierów wartościowych i obligacji oraz związków komunalnych w jst wynosił 4 623,2 mln zł czyli 14,3%. Udział zaciągniętych kredytów i pożyczek w przychodach ogółem zmalał w 2011 r., po tym jak rósł w okresie lat Z kolei udział prywatyzacji majątku samorządów w 2011 r. był najwyższy na przestrzeni ostatnich pięciu lat (dla porównania średni udział w latach wynosił 1,2%). Rozchody ogółem natomiast wyniosły ,8 mln zł. Tu również przodowały gmin (6 376,6 mln zł). W 2011 r. zaobserwowano istotny wzrost kwoty rozchodów (o 4 991,0 mln zł), wyróżniający się na przestrzeni ostatnich lat. Ciekawe, jakie będą dane statystyczne w roku ubiegły... (AS) 7

8 nr 101/102 NASI PARTNERZY I PRZYJACIELE: 60-LECIE JÓZEFA WYCIŚŁOKA Poznaliśmy się w początkach lat 90. ubiegłego stulecia. Byłem wówczas dziennikarzem regionalnej prasy codziennej na Górnym Śląsku. Naczelny powierzył mi zadanie prowadzenia w gazecie stałej rubryki poświęconej uczeniu jak się wyraził ludzi kapitalizmu. Zastanawiałem się jak ugryźć ten temat i przypomniałem sobie wystąpienie na jakiejś konferencji, którą obsługiwałem, Józefa Wyciśloka, ówczesnego i jak się później okazało, długoletniego Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach. Mówił pamiętam to dobrze o rajach podatkowych, miejscach na świecie, gdzie prowadzenie biznesu jest czystą przyjemnością, jeśli idzie o stosunki z fiskusem. Było to tak egzotyczne i nowe w ówczesnej rodzącej się polskiej gospodarce kapitalistycznej, że słuchałem niemal w osłupieniu. Poznaliśmy się bliżej, co zaowocowało długim cyklem publikacji w formie wywiadów z tym nietuzinkowym człowiekiem. Wiele się od niego nauczyłem i uczę nadal. Józef Wyciślok stał się w ciągu minionego 20-lecia wybitnym ekspertem od spraw podatkowych. Nie chce o tym mówić, ale jego pozycja w wymiarze globalnym jest trudna do przecenienia. Należy do czołówki w Polsce znawców zagadnień związanych z OECD, Umową Modelową OECD i cen transferowych (tzw. transfer pricing). Jest chodzącą encyklopedią najbardziej aktualnej wiedzy o regułach rządzących światową gospodarką. Tę wiedzę nieustannie poszerza, ale i twórczo przekształca.. Szczęśliwy mąż wspaniałej żony Haliny, otoczony przez liczne grono przyjaciół, wśród których krąży anegdotyczne powiedzenie, że stolicą europejskiej wiedzy o finansach, jest Imielin, gdzie Józef Wyciślok mieszka od lat... Zaszczytna służba 8 Z Józefem Wyciślokiem Radcą Ministra Finansów w Departamencie Kontroli Skarbowej rozmawia Jacek Broszkiewicz Minęło 20 lat Ustawy o Kontroli Skarbowej i wiele lat Pańskiej pracy w Skarbowości Rzeczypospolitej, która dla Pana była i jest zaszczytną służbą, ale i pasją. Skąd niej w Panu aż tyle? - Zawsze interesowałem się zagadnieniami międzynarodowymi, już od pracy magisterskiej, napisanej na temat międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Pracę rozpocząłem w Okręgowym Zarządzenie Dochodów Państwa i Kontroli Finansowej w Katowicach (w Samodzielnym Oddziale Kontroli Dewizowej i Obrotu Towarowego z Zagranicą) a potem w 1993 r. już jako Kierownik tego Samodzielnego Oddziału - otrzymałem od Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej nagrodę i puchar za całokształt pracy w kontroli dewizowej resortu Finansów Przypominam sobie słowa pierwszego Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach Pana Tadeusza Halikowskiego, ( w czasie tzw. końcowego socjalizmu ); Panie kierowniku, Pan jako bezpartyjny nigdy w tych czasach nie będzie dyrektorem... ale może Pan być kierownikiem kontroli dewizowej, ale musi pan być dobry, bardzo dobry I starałem się nim być, bowiem jako pierwszy i jedyny z województwa wśród skarbowców (w dowód uznania kompetencji i wiedzy merytorycznej) wyjeżdżałem z ramienia Ministerstwa Finansów na kontrole zagraniczne, prowadząc je między innymi w tematyce opłacalności dewizowej eksportu, prawidłowości zawierania i realizacji kontraktów eksportowych ze szczególnym uwzględnieniem w zawieranych kontraktach interesów strony polskiej, czy prawidłowości dokonywania transferów dewizowych przez podmioty z udziałem kapitału zagranicznego. Zdobywałem wiedzę, byłem jej głodny, bo czułem, że w nowej rzeczywistości ustrojowej fachowców od obrotu finansowego, podatków będziemy potrzebować jak kania deszczu. Jako Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach zainteresowałem się problematyką Umowy Modelowej OECD, umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zasadami polityki finansowej i podatkowej w krajach Unii Europejskiej. Uczestniczyłem w licznych seminariach i kursach organizowanych przez OECD m. in. w zakresie międzynarodowego prawa podatkowego w Paryżu, Wiedniu i Budapeszcie, uzyskując stosowne certyfikaty. Jako jedyny Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Polsce uczestniczyłem w spotkaniach ekspertów Komisji ds. Podatkowych OECD, które odbywały się w siedzibie OECD w Paryżu. Brałem też udział w posiedzeniach Zgromadzenia Generalnego Rady Wykonawczej Wewnątrzeuropejskiej Organizacji Podatkowej (IOTA). - Jest Pan wybitnym znawcą problematyki podatkowej w jej międzynarodowym wymiarze. Z Pana wiedzy i doświadczenia korzystają najwyżsi urzędnicy państwowi. Jednocześnie przykładał Pan zawsze wiele uwagi do ekonomicznej edukacji społeczeństwa. Pamiętam a znamy się od 20 lat, jak w początkach lat 90. miałem przyjemność publikować na łamach polskiej prasy cykl rozmów z Panem, poświęconych podatkom w świecie kapitalizmu. To wówczas była kompletna nowość. Tak bardzo, że jest nią nawet obecnie... - To były czasy bardzo trudnej transformacji i niezwykle ciężko było się przebić do ludzi z nowymi zasadami życia, nauczyć ich nowego spojrzenia na gospodarkę i finansowe mechanizmy nią rządzące. Jeszcze trudniej było dotrzeć do ludzi z wiedzą o tym, że każdy jest kowalem własnego losu i musi być odpowiedzialny za siebie, za swój stosunek do państwa, także w wymiarze fiskalnym. Zawsze chciałem działać w warunkach pełnej informacji a nie dezinformacji. Moim credo, było i jest przekonanie, że państwo wcale nie musi być postrzegane jako twór wrogi wobec obywatela-podatnika, przedsiębiorcy. Mogę tutaj użyć określenia chcemy kontrolować podatnika doinformowanego, współdziałać z podatnikiem służyć mu wszelką i zgodną z przepisami informacją. Wydaje mi się,

9 NASI PARTNERZY I PRZYJACIELE: 60-LECIE JÓZEFA WYCIŚŁOKA nr 101/102 że każdy przedsiębiorca, każdy biznesmen chce działać zgodnie z obligatoryjnymi przepisami. Tylko w warunkach pełnej informacji, pełnego komfortu wiedzy może on rozwijać swoją przedsiębiorczość i pomnażać swój dochód. Dlatego nie pozostawałem bez odzewu wobec propozycji organizowania konferencji i szkoleń jakie padały ze strony różnych ważnych Instytucji dużo by wymieniać. Dlatego też oprócz działalności publicystycznej zacząłem pisać opracowania popularnonaukowe, szkoleniowe i książki. - I za tę postawę doceniają Pana środowiska gospodarcze i medialne. Na jednym z dyplomów widnieją takie oto słowa: Czynimy to w przekonaniu, że należy Pan do ludzi, którzy tworzą przyjazny klimat na linii urzędnik skarbowy podatnik przedsiębiorca. Sądzimy, że Pana postawa jest godnym wzorem do naśladowania dla pracowników administracji państwowej... - No cóż... Uzbierało się trochę tych nagród i wyróżnień, ale ja podchodzę do nich bardzo spokojnie. Przecież nie pracowałem i nie pracuję dla nich, ale dla swojej Ojczyzny i Państwa. Pochodzę ze starej śląskiej rodziny, w której zawsze panował kult dla pracy i obowiązku. Jestem państwowcem. Uważam państwo polskie za najwyższe dobro, za które każdy z nas powinien dziękować Bogu. Szacunek dla Państwa to dla mnie rzecz oczywista. Zawsze swą pracę dla Państwa traktowałem jako najwyższy przywilej, była i jest ona po prostu zaszczytną służbą. Finanse są fundamentem istnienia Państwa, osnową na której toczy się jego życie. Dlatego sprawność aparatu fiskalnego i mądrość oraz skuteczność rozwiązań systemowych tak bardzo leży mi na sercu. Chciałbym powiedzieć o ważnej kwestii. Wydaje nam się, że kapitalizm to ustrój bardzo prosty, nieskomplikowany, tymczasem jest to pogląd z gruntu błędny. Funkcjonowanie w globalnej gospodarce wymaga nieustannego bycia na bieżąco. Jako radca Ministra muszę wciąż aktualizować swą wiedzę, twórczo ją przetwarzać. A materia jest bardzo skomplikowana. W świecie istnieją setki tysięcy ważnych aktów normatywnych, rozwiązań ekonomiczno-fiskalnych, regulacji, od których znajomości i zastosowania w odpowiedniej sytuacji, okoliczności i czasie może zależeć los całych gospodarek narodowych, albo grup państw. Jak Pan myśli, dlaczego Polska w czasie najgłębszego kryzysu końca ostatniej dekady pozostała zieloną wyspą, krajem z dodatnim wzrostem PKB? Czy to efekt szczęścia? Skądże! To rezultat mądrej polityki ekonomicznej, finansowej a ta jest możliwa tylko wówczas, kiedy ma się kadrę ludzi znających na wylot gospodarkę światową i prawa nią rządzące. Proszę mi wierzyć Polska ma takich ludzi, zarówno w kręgach władzy, jak i grup doradczych. - Jest Pan nietuzinkową postacią. Jak głosi legenda, w najtrudniejszych czasach transformacji ustrojowej, dzięki swej wiedzy i doświadczeniu, stał się Pan symbolem stabilizacji, bowiem przez 14 lat był Pan dyrektorem Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach. Skutecznie opierał się Pan wchodzeniu w polityczne układy i dopiero za rządów PiS doprowadzono do odwołania człowieka, o którym mówiono niezatapialny i nieprzekupny... - Wspominam te czasy z wielkim sentymentem i refleksją. Miałem przyjemność i zaszczyt kierowania tym Urzędem przez 14 lat (od 1992r. do 2006r.) -.będąc jednym z najbardziej obciążonych zadaniami Urzędów Kontroli Skarbowej w Polsce ze względu na lokalizację i specyfikę regionu śląskiego wyróżniał się na tle innych Urzędów w kraju i od początków istnienia zaliczany był do czołówki Urzędów Kontroli Skarbowej w Polsce. Pamiętam 17 grudnia 1998 roku, kiedy to ówczesny Wojewoda Katowicki Pan Marek Kempski nadał nam sztandar dla Urzędu Kontroli Skarbowej W Katowicach. W piśmie skierowanym do mnie pisał m.in : Jest mi tym bardziej miło to uczynić, iż według moich informacji jest to pierwszy sztandar przyznany organowi administracji skarbowej w Polsce powojennej. Sądzę, że otrzymuje go Urząd, który poprzez osiągnięte wyniki oraz uczciwość, rzetelność i prawość postępowania jest tego godzien ( ) Za wszystko, co uczynił Pan Dyrektor w pracy dla dobra naszego województwa, dla tworzenia pozytywnego wizerunku Naszej Śląskiej Ziemi, która była i będzie Panu droga, pragnę serdecznie podziękować (...) Za czasów mojego dyrektorowania wyniki finansowe UKS były imponujące i oczywiście nie względy merytoryczne zadecydowały o opuszczeniu przeze mnie stanowiska. Na szczęście ludzi obdarzonych wiedzą i talentami zawsze potrzeba i dlatego obecnie nie narzekam na brak odpowiedzialnych zajęć. - Skarbowcy to elita wśród urzędników państwowych? Ktoś ważny w Polsce powiedział: Szanowni, Drodzy Pracownicy Urzędów Kontroli Skarbowej, wiem, że misja jaką pełnicie w naszym kraju jest bardzo trudna i odpowiedzialna. Kontrola Skarbowa, będąc niezależną instytucją społecznego zaufania, chroni bowiem interesy skarbu państwa i zapewnia przestrzeganie prawa poprzez działanie w sposób gwarantujący najwyższy poziom bezstronności, rzetelności i uczciwości... Może to zabrzmi zbyt pompatycznie ale tak zawsze traktowałem i traktuję moją pracę służbę w Skarbowości Rzeczypospolitej. Dla mnie pojęcia: uczciwości, rzetelności i praworządności postępowania nie są pustymi sloganami. I jestem dumny z tego, że całe swoje życie zawodowe poświęcam TEJ SŁUŻBIE. Służbie dla dobra Rzeczypospolitej, w służbie Ministra Finansów, w służbie finansów publicznych. Jako ciekawostkę mogę dodać, że jako dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach - pozostawiłem po sobie znak Logo Kontroli Skarbowej, który sam wymyśliłem i zaprojektowałem, a który stał się oficjalnym Znakiem Kontroli Skarbowej Rzeczypospolitej Polskiej zatwierdzonym oficjalnie stosownym rozporządzeniem przez Pana Ministra Jacka Rostowskiego. Pozostawiłem nadto Sztandar Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach (jak do tej pory jedyny w Polsce), który także sam wymyśliłem, zaprojektowałem i... sfinansowałem. Można powiedzieć, że jest to moje, nasze Lux ex Silesia dla Skarbowości Rzeczypospolitej Polskiej. Józef Wyciślok. Laureat szeregu prestiżowych certyfikatów, m. in. najwyższego organu kontroli podatkowej USA (IRS Internal Revenue Service) w zakresie planowania strategicznego i dla kadry menedżerskiej oraz przez Unię Europejską i OECD. Wykładowca w szkoleniach i konferencjach organizowanych przez prestiżowe instytucje. Autorem wielu opracowań wydanych przez Ministerstwo Finansów oraz 20 publikacji książkowych wydanych min. przez prestiżowe wydawnictwo C.H.Beck w Warszawie pt; Kontrola środków Unii Europejskiej, Kontrola skarbowa środków z funduszy strukturalnych i z funduszy spójności (2004r.), Harmonizacja podatków bezpośrednich w świetle Unii Europejskiej. (2005 r. ),Ceny transferowe, przedsiębiorstwa powiązane, przerzucanie dochodów (2006 r.) i (2010 r.) Wyróżniany przez Radę Programową Centrum Kształcenia Kadr Skarbowości Ministerstwa Finansów za opracowanie szkolenia centralnego w zakresie umów i unikaniu podwójnego opodatkowania, oraz prowadziłem szkolenia dla kadry Urzędów Kontroli Skarbowej w zakresie międzynarodowego prawa podatkowego w Ośrodku Szkoleniowym Ministerstwa Finansów w Warszawie. Członek Honorowy Business Center Club udekorowany Medalem Europejskim nadanym przez BCC w 2002 r Laureat najwyższego wyróżnienie gazety regionalnej Trybuny Śląskiej, Przyznaniem Miejsca w Loży Liderów (1996 r.) - na honorowym dyplomie widnieją następujące słowa: Czynimy to w przekonaniu, że należy Pan do ludzi nowatorskich, odważnych i skutecznych, stawiających czoła wyzwaniom naszych czasów. Wierzymy, że sukces jest zaraźliwy a osiągnięcia wybitnych jednostek decydują o powodzeniu tysięcy zwykłych ludzi. Laureat najwyższego wyróżnienie Dziennika Zachodniego tzw. Słoik Miodu. Na honorowym dyplomie widnieją słowa: Dla Józefa Wyciśloka Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach, za wspieranie dziennikarzy przy pisaniu niełatwych artykułów związanych z systemem podatkowym Unii Europejskiej. Sam zresztą chwyta za pióro i dzieli się swoją fachową wiedzą z czytelnikami DZ. Wyróżniony Złotym (1995 r.) i Platynowym (2006 r.) Laurem Kompetencji i Umiejętności Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach za prezentowanie najwyższej jakości wiedzy w dziedzinie prawa podatkowego i dewizowego, a także zasad polityki podatkowej i finansowej obowiązującej w krajach OECD. Członek Rady Strategii Społeczno Gospodarczej przy Radzie Ministrów (za rządów Pana Premiera Jerzego Buzka). W liście z 18 października roku Prezes Rady Ministrów prof. Jerzy Buzek pisał m.in.: W związku z zakończeniem pracy w Radzie Strategii Społeczno Gospodarczej przy Radzie Ministrów pragnę przekazać Panu najserdeczniejsze wyrazy podziękowania i uznania za aktywny udział w pracach Rady. Rada Strategii Społeczno Gospodarczej była ważnym i potrzebnym instrumentem służącym kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej mojego Rządu życzę Panu dalszych sukcesów w pracy badawczej i pomyślności w życiu osobistym. Jestem przekonany, że Pana wiedza i doświadczenie nadal będą mogły być wykorzystane w służbie publicznej. I są. Oby jak najdłużej! 100 lat Drogi Józefie! Od wielu lat niezmiernie cenię sobie naszą znajomość i współpracę. Jesteś inspiracją i oparciem w trudnych chwilach a takie przeżywa każdy człowiek. Wtedy, gdy jest ciężko zawsze służysz mądrą radą i doświadczeniem życiowym, zaprawionym dużą dozą autoironii i optymistycznego spojrzenia w przyszłość. Jesteś kopalnią wiedzy o współczesnym świecie i prawach nim rządzących. Mienić się Twoim przyjacielem to prawdziwy zaszczyt. Mam nadzieję długo jeszcze kultywować naszą przyjaźń i gościć Cię na naszych łamach. Jeszcze raz: Wszystkiego najlepszego! - W imieniu własnym i Zespołu Redakcyjnego Jacek Broszkiewicz redaktor naczelny 9

10 nr 101/ Meandry szkolnictwa wyższego Koniec ery studiowania? (1) Na współczesnym, w coraz większym stopniu globalnym rynku dominują firmy, które swoją pozycję opierają na zdolności do budowania konkurencyjności wyróżniającą się umiejętnością przygotowywania i oferowania innowacyjnych produktów. Ich atutami są coraz bardziej finezyjne rozwiązania w zakresie techniki, perfekcyjnie dopracowane technologie i coraz doskonalsze metody zarządzania przedsięwzięciami biznesowymi w pełnym cyklu od powstania idei produktu poczynając, a na sposobie oferowania go klientowi kończąc. Poziom innowacyjności oferowanych produktów, a więc ilość, jakość i kompletność zawartej w nich konkurencyjnej wiedzy i sposób jej zastosowania decydują dziś o rynkowych szansach produktu i pozycji firmy w branży. Jednak nie zawsze oferowany dziś innowacyjny produkt gwarantuje rynkowy sukces. W wielu grupach produktowych nie mniej ważnym jest też świadomość rynku, że producent ma potencjał by istniejąc dalej na rynku posiadał zdolność do ciągłego rozwoju swojej oferty produktowej i skutecznej rywalizacji na globalnym rynku kolejnymi, innowacyjnymi rozwiązaniami. W wielu przypadkach dopiero te dwa elementy razem decydują o sukcesie produktu oraz przyszłości firmy. Kluczem do tworzenia i oferowania innowacyjnych produktów jest dysponowanie wiedzą zaawansowaną i kompletną dla danej koncepcji produktowej, która jest połączona ze zdolnością do jej skutecznego zastosowania. Jednak nie ma takiej firmy, która byłaby w stanie w dysponować kompletną wiedzą niezbędną do wykonania produktu. Stąd zdecydowaną większość współczesnych firm można w pewnym uproszczeniu nazwać integratorami wiedzy niezbędnej do powstania ich produktów. W tym specyficznym procesie integracyjnym, firmy korzystają z wiedzy własnej, ale i z wiedzy dostępnej w szeroko rozumianym otoczeniu biznesowym, w dużym stopniu w środowisku badawczo-rozwojowym. Firmy muszą umieć tę wiedzę poszukiwać, lokalizować, pozyskiwać, adaptować, rozwijać i integrować wokół osi, którą jest idea produktu rynkowego, a następnie tę zintegrowaną wiedzę muszą umieć efektywnie wykorzystać w procesie produkcyjnym, muszą też umieć wprowadzać jej elementy na dynamicznie rozwijający się rynek obrotu wiedzą. Cechą charakterystyczną obecnego etapu światowej gospodarki jest to, że w procesach tworzenia i oferowania innowacyjnych produktów coraz większą rolę odgrywa czas. Ten parametr staje się coraz ważniejszy i coraz bardziej decydujący. Wynika to stąd, że coraz bardziej skraca się okres atrakcyjności tak nowej idei i oryginalnego pomysłu, jak i wprowadzanego na rynek produktu. Dlatego do podstawowych kryteriów, według których są planowane nowe przedsięwzięcia biznesowe zalicza się dziś czas ich realizacji w pełnym cyklu tzn. od powstania idei poczynając, poprzez koncepcję realizacji produktu i proces wdrożeniowy, a na dostarczeniu go klientowi kończąc. W tych procesach bardzo ważna staje się jakość kadr pracowniczych. Szczególnie ważnym jest jakość kadr w zapleczu badawczo rozwojowym firm i branż, które muszą posiadać umiejętność nie tylko tworzenia własnych koncepcji, ale też efektywnego korzystania z zachodzącego w świecie postępu techniczno technologiczno - organizacyjnego. Muszą też umieć te nowości efektywnie stosować w praktyce przemysłowej. Mimo iż w Polsce posiadamy rozbudowaną bazę placówek naukowo-dydaktycznych i badawczorozwojowych, dysponujemy także licznymi kadrami o dużych potencjalnych możliwościach rozwojowych, to niestety ich skuteczność jest zbyt mała, w niewystarczającym stopniu wykorzystywane są ich możliwości intelektualne oraz oddane do ich dyspozycji środki materialne i finansowe. Przyczyn tego stanu jest wiele. Należy je poszukiwać w wyborze celów badawczych, stosowanych systemach organizacyjnych, w sprawności wdrożeniowej i w obszarze, w którym realizowany jest tzw. poziomy transfer innowacyjnych rozwiązań do innych zastosowań. Oznacza to, że kluczem do pokonania zasygnalizowanych wyżej problemów są w pierwszej kolejności kompetencje kadr, a więc ich stopień przygotowania do pracy zawodowej i zdolność do nadążania nad rozwojem wiedzy, oraz posiadane umiejętności organizacyjne. Zarysowane wyżej problemy stawiają przed nami problem zapewnienia dostępu naszego społeczeństwa do szeroko rozumianej wiedzy w całym okresie aktywności zawodowej, ponieważ: -gospodarka dynamicznie rozwija się i wymagany jest system tak ciągłego zasilania pracowników na różnych szczeblach drabiny społecznej w coraz to nowszą wiedzę zawodową, jak i zapoznawania ich z nowymi metodami pracy, -normą staje się częste zmienianie miejsca pracy, a kadrowy ruch ludzi pomiędzy branżami i specjalnościami wymaga istnienia możliwości dla nabycia nowej wiedzy niezbędnej do pracy w innym zawodzie. Spójrzmy na ten problem z kilku różnych punktów widzenia. W polskiej gospodarce dominuje grupa małych i średnich przedsiębiorstw i to w nich pracuje dziś zdecydowana większość aktywnie pracujących. Ta grupa firm najczęściej jest zbyt słaba finansowo, kadrowo i organizacyjnie, aby konkurując na obecnie w coraz większym stopniu globalnym rynku opierać się tylko na własnym potencjale w tworzeniu produktów coraz bardziej zaawansowanych tak konstrukcyjnie jak i technologicznie. Upraszczając nieco nasze rozważania można postawić nieco prowokującą tezę, że w świecie (z punktu widzenia takich firm) prawie wszystko co jest ważne już wymyślono. Oznacza to, że firmy te powinny postępować podobnie jak to robią wiodące w świecie firmy i najlepsze rozwiązania rynkowe w pierwszej kolejności poznawać i analizować, a następnie starać się je zrozumieć, ale też podejmować próby ich rozwijania. Słowem: należy w jak największym stopniu uczyć się od dziś jeszcze lepszych! Kluczem do sukcesu w tak rozumianym procesie uczenia i rozwijania swojej wiedzy i doświadczenia jest umiejętność

11 Miliony studentów to już raczej wspomnienie... nr 101/102 tzw. pracy z informacjami, czyli trzeba umieć zorganizować perfekcyjną obserwację postępu tak w oferowanych na rynku produktach jak i w nowych możliwościach powstających w wyniku osiągnięć w obszarze badawczorozwojowym. Ten obszar działalności to jeszcze dziś poważna nasza słabość i nawet panuje nawet opinia, że polscy menedżerowie nauczyli się kierować przedsięwzięciami gospodarczymi bez niezbędnych informacji. Ta krytyczna ocena dotyczy dziś nie tylko środowiska menedżerskiego, ale także środowiska twórczego tak w realnej gospodarce, jak i w wielu placówkach badawczo rozwojowych. Wydaje się też być naszym poważnym problemem mała dziś sprawność kanału transmisyjnego między środowiskiem twórców nowych rozwiązań w sferze techniki i technologii, a sferą produkcyjną naszej gospodarki. Dlatego jednym z pierwszych zadań na dziś powinno stać się udoskonalenie tego swoistego interfejsu pomiędzy tymi dwoma ważnymi obszarami naszej gospodarki. Ten kanał nie powinien być traktowany tylko jako przepływ proponowanych nowych rozwiązań do realnej gospodarki. Powinien on skutecznie działać dwukierunkowo. Oznacza to, że nowe idee i sposoby ich realizacji winny sprawnie przepływać od środowiska twórców do realnej gospodarki, ale też ludzie przemysłu winni inspirować środowisko twórcze do podjęcia się nowych zadań. Podobnie słabo funkcjonuje obszar, w którym powinna odbywać się aktywna transmisja rozwiązań innowacyjnych pomiędzy firmami produkcyjnymi. Mówiąc to myślę o słabym jeszcze dzisiaj rynku obrotu innowacjami głównie technicznymi i technologicznymi. Mam tu na myśli także niską dziś dbałość o sprawny przepływ opracowanych i sprawdzonych innowacji do innych produktów firmowych, a nawet do innych, niekiedy bardzo odległych branż. Udoskonalenie wyżej zaprezentowanej naszej słabości, może w krótkim czasie przynieść zauważalne, pozytywne skutki. Kolejną słabością obecnego etapu rozwoju gospodarczego naszego kraju są poważne niedostatki w zakresie szeroko rozumianego przygotowania młodych do pracy zawodowej. Chcę tu zwrócić uwagę na kilka spraw, związanych z edukacją tak na poziomie szkoły wyższej jak i po jej ukończeniu. W ocenie analityków zajmujących się tym problemem młodzi ludzie nie do końca zdają sobie sprawę z tego, jaki jest ten świat współczesnej gospodarki, w której chcą funkcjonować i w której chcą osiągnąć swój sukces. Niewielka też mają wiedzę na temat mechanizmy, które w tej gospodarce działają. Na ogół nie mają pełnej świadomości jakie są też realia w branży, w której się kształcą. Niezbyt dobrze orientują się też w warunkach organizacyjnych w firmach, możliwościach własnego rozwoju oraz w skutecznych sposobach budowy własnej pozycji. Dlatego w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na to, że w warunkach dynamicznego rozwoju gospodarki trudno zaraz po studiach znaleźć pracę w ukończonej na uczelni specjalności, czy w wymarzonym zawodzie. Trudno też liczyć na to, że będzie możliwość kontynuowania pracy w wybranym i podjętym zawodzie przez cały okres aktywności zawodowej. W krajach rozwiniętych gospodarczo absolwenci uczelni kilkukrotnie zmieniają wykonywaną specjalność zawodową, a nierzadko i dyscyplinę zawodową, nie mówiąc już o wielokrotnych zmianach pracodawcy. Jeśli do tego dodać dynamicznie rozwijające się techniki i technologie to widać, że współczesny absolwent nie powinien nadmiernie przywiązywać się do swojego podstawowego wykształcenia zawodowego zdobytego na uczelni (oczywiście ta uwaga w mniejszym stopniu dotyczy najlepszych lub najbardziej przedsiębiorczych absolwentów). Ważne jest więc, aby absolwent uczelni miał tego świadomość i był na to przygotowany, aby nie stało się to powodem do zniechęcenia, do obniżenia poziomu zaangażowania we własny rozwój, aby nie było to powodem do rezygnacji z własnych ambicji zawodowych. Uważam też, że słabą stroną szkolnictwa wyższego jest również moment opuszczania uczelni przez absolwentów. Ten styk między kończącym się etapem studiów, a początkiem pracy zawodowej jest niebezpieczny dla absolwentów. Natrafiają oni na spore trudności w znalezieniu zajęcia i przyjęciu do pracy oraz często na tym etapie gubią się także ludzie zdolni, bo nie znajdują zbyt dużego zainteresowania swoim profilem wykształcenia i swoimi potencjalnymi możliwościami. Nierzadko z konieczności podejmują się pracy daleko poza posiadanymi kwalifikacjami, realizują zadania odległe od wykształcenia i zainteresowań, tracone są niekiedy bardzo wartościowe jednostki. Narzuca się proste pytanie: czy uczelnie nie powinny włączyć się w pomoc swoim absolwentom, w proces promocji swoich zdolnych absolwentów? Uważam, że mogłyby one w tym zakresie więcej zrobić, że prostym i sprawdzonym sposobem może być dołączenie do dyplomu informacji o rankingu studenta, tzn. z jaką lokatą skończył studia. Można do tego dołączyć też indywidualną opinię osoby, która opiekowała się np. studentem indywidualnym, czy też rekomendację promotora pracy dyplomowej. Można też zadbać o to, by corocznie w wiarygodnym wydawnictwie internetowym wszechstronnie prezentować sylwetki najlepszych absolwentów... 11

12 nr 101/102 Nałóg to nie tylko alkohol i narkotyki - Na co dzień spotykamy się z tą sferą życia, która coraz bardziej determinuje życie ludzi. Jakie są pana refleksje szefa Ośrodka Detoksykacji i Leczenia Uzależnień w Piasecznie o tym, co robić, aby ludzie lepiej się czuli i mogli korzystać z uroków życia bez tej ciemniejszej strony? - Do nas zgłasza się sporo osób z problemem uzależnień. To przeważnie rodziny, które chcą pomóc swoim bliskim. Trafiają na ich opór. Dlaczego? Podstawowym objawem choroby uzależnieniowej jest... jej zaprzeczanie. Istotna jest także skuteczna motywacja do leczenia. Dlatego powstał program Psycholog do domu, który pomaga wykorzystać profesjonalistów, aby zmotywować ludzi. To istotne, gdyż rodziny osób uzależnionych często aczkolwiek w dobrej wierze popełniają błędy, nie mają zaufania do terapeutów, nie akceptują leczenia, nie wspomagają bliskich. Oprócz tego uważa się, że uzależnienie to tylko alkoholizm. A przecież jest ich wiele rodzajów. Dodam, że bardzo ważna jest świadomość Rozjaśnić ciemną stronę życia! Rozmowa z mgr Sławomirem Głowackim, prezesem Zarządu Fundacji Rozwoju Obywatelskiego i Grup Inicjatywnych FROGI w Piasecznie. społeczna, a z tym bywa różnie. Przecież nie rozróżniamy alkoholizmu (nazwa choroby) od pijaństwa (sposób zachowania się). Tymczasem granica jest cienka: pijak może stać się alkoholikiem, ale nie musi. W naszym społeczeństwie funkcjonuje także bardzo dużo błędów, czy wręcz przeżytków medycznych, jak chociażby wszycie esperalu. Uważam, że to taki niepotrzebny straszak, który nie leczy uzależnienia, a może doprowadzić do samobójstwa! Esperal w organizmie może doprowadzić do śmierci po zażyciu najmniejszej nawet dawki alkoholu, natomiast w najmniejszym stopniu nie hamuje głodu alkoholowego. Wielu pacjentów uważa, że to szybki i skuteczny rodzaj śmierci. Niestety, świadomość tego nie dociera do rodzin pacjentów, które są zadowolone, że zmuszając pacjenta do wszycia esperalu zrobiły wszystko, co do nich należało! Podobnie jest- chodzi o świadomość społeczną - w przypadku mityngów i całego ruchu AA. Tam przecież nie ma terapii, to nie jest leczenie alkoholizmu tylko podtrzymywanie w trzeźwości. Jest to zatem ruch, który pozwala podtrzymać abstynencję, ale... nie leczy! Rodziny wysyłają tam swoich bliskich w złudnym przekonaniu, że zrobiły dla nich wszystko i rozkoszują się czystym sumieniem. - Skąd się to bierze? - Ano stąd, że alkoholizm jest chorobą pierwotną, którą próbuje się zwalczać... siłą woli. Nie tędy droga. W taki sposób nie wyleczy się żadnej choroby! Gdy ktoś uważa, że sam sobie poradzi to błądzi! Przekłada uzależnienie na inne choroby, wpada w lekomanię (lek jako środek zastępczy), hazard, seksoholizm. To jest nietrafiona próba! Spirala się nakręca i my sami wpadamy w inne uzależnienia. Wtedy bardzo trudno jest zrezygnować z lekomanii, natomiast łatwiej walczyć z narkotykami, czy seksoholizmem lub bulimią. Lepiej zatem jest dotrzeć do źródła choroby, leczyć tę pierwotną, niż jej pochodne. - Jaka jest skala tych zjawisk? - Jeszcze niedawno powiedziałbym tak: na 100 uzależnionych osób 80% to 12

13 Nałóg to nie tylko alkohol i narkotyki nr 101/102 alkoholicy, a 20% to narkomani. Teraz te proporcje się zmieniły, bo narkomani nie chcą się leczyć. A zatem 50% to alkoholicy, 15% lekomani. Bulimia i hazard to uzależnienia, które dotyczą ok.30%. Tylko na tym uzależnienia się nie kończą. Pojawiają się nowe, takie jak: zakupoholizm. Należy także wymienić uzależnienia od: internetu, komórki, korporacji. Rozwinę ten ostatni przykład: korporacje wiążą ludzi, pracowników, opiekują się nimi. To jasna strona medalu. Natomiast ciemna ma wymiar psychiczny: ludzie po utracie pracy nie potrafią się odnaleźć, popadają w różne uzależnienia. - Jaki jest według Pana stopień zagrożenia polskiej populacji tymi destrukcyjnymi zachowaniami? - Wbrew powszechnym opiniom, statystycznie Polacy wcale nie zajmują pierwszego miejsca w światowym rankingu. Prym tutaj wiedzie Skandynawia oraz mieszkańcy Wielkiej Brytanii. Stamtąd do nas przyjeżdżają na detoks (odtruwanie organizmu). Truizmem jest bowiem twierdzenie, że problemy psychiczne rodzą się z biedy i trudności życiowych. One występują wtedy, gdy życie stawia kolejne przeszkody nawet w zamożnych rodzinach. Ciągła walka o przetrwanie, o pozycję w społeczeństwie negatywnie wpływa na ludzi. Dlatego w uzależnieniach przodują ci z wyższej półki, przedstawiciele takich zawodów jak prawnicy, księża, lekarze, aktorzy. To ludzie twórczy, o bogatym umyśle, kreatywni, uczuciowi. Trudno zatem byłoby powiedzieć, że te choroby, które uzależniają ludzi, powstały z biedy. Mieszkańcy zamożnych zachodnich krajów w moim mniemaniu są bardzie podatni właśnie na nie. Nie zmienia tego fakt, iż oni, w przeciwieństwie do naszych rodaków, bardzo chętnie i bez skrępowania korzystają z pomocy psychiatry. My wciąż się wstydzimy korzystać z usług lekarza o tej specjalności. - A więc jaka jest skuteczność leczenia uzależnień u nas? Mamy sporo ośrodków, poradni... - Oceniam ją jako bardzo słabą, na -3! Statystyki mówią (a też nie zawsze są to prawdziwe dane, gdyż obejmują tylko legalnie działające ośrodki - a mamy plagę tych nielegalnych, które nie przedstawiają statystyk), iż w 2004 roku skuteczność leczenia uzależnień w państwowych ośrodkach wynosiła zaledwie...1%! Przekładając to na konkrety: na 100 osób raptem jedna wychodziła z uzależnienia. To bardzo mało. Inaczej jest w naszym ośrodku. Tutaj skuteczność wynosi aż 80 %, ale pod warunkiem przestrzegania naszych zaleceń: po ukończeniu sześcio- czy ośmiotygodniowej terapii trzeba kontynuować raz w tygodniu wizyty u nas co najmniej przez najbliższy rok. Ponieważ mamy do czynienia z nawrotami choroby, nasza opieka jest konieczna. Kolejny aspekt tej sprawy o którym mówią statystyki jest taki, iż ośrodki, które są pod egidą NFZ, otrzymują środki za leczenie, a nie wyleczenie pacjentów. Dlatego niektórym placówkom jest na rękę, aby pacjent powtarzał terapię bo im nabija kieszeń o...kolejne punkty. Do tego wiele państwowych placówek traktuje osoby uzależnione jako margines społeczny, a nie... chorych, którym trzeba pomóc! To zniechęca pacjentów. Zbyt mało jest także przedsięwzięć umożliwiających powrót do normalnego życia. Samo leczenie to nie wszystko. Trzeba stworzyć ludziom perspektywy oraz otwartą drogę do pracy i kariery. Tylko nieliczne prywatne ośrodki mają zawarte z NFZ kontrakty, ponieważ muszą spełniać bardzo wysokie wymagania dotyczące jakości usług. - A Pański, czyli FROGI? - Tak, mamy 3 kontrakty: - na Oddział Dzienny Leczenia Alkoholizmu (całkowicie bezpłatny); - Poradnię Uzależnień i Współuzależnień, Zespoły Leczenia Środowiskowego, czyli wizyty domowe. - Jaki jest stosunek organów państwa i samorządów do rozwijanych przez Was inicjatyw: życzliwy czy trudny? - Nierzadko trudny, czego przykładem jest samo Piaseczno nie wyciągające do nas pomocnej dłoni w przeciwieństwie do ościennych gmin. Dopiero ostatnio nowa pani wiceburmistrz Honorata Kalicińska zaopiekowała się nami w jakiś sposób. - O co chodzi w programie Psycholog do domu? - Ułatwienie dostępu pacjenta (obecnego lub przyszłego) do psychologa Nasz program zakłada przybliżenie tych usług, czyli po prostu psycholog przychodzi do domu pacjenta. Następnie każda diagnoza jest zatwierdzana przez naczelnego psychologa, a dla pacjenta ustalana indywidualna ścieżka zdrowienia z ewentualnym skierowaniem do właściwej placówki w jego powiecie. Ten program jest na etapie organizacyjnym, zakłada się, że w każdym powiecie w Polsce winien być 1 psycholog interwencyjny pierwszego kontaktu i 1 poradnia multispecjalistyczna. Mamy 280 umów z psychologami na 379 powiatów. Jeszcze nie we wszystkich powiatach jest to dostępne, gdyż brakuje środków na reklamę programu. Już obecnie Fundacja spotyka się z pochlebnymi opiniami i to nie tylko w przypadku chorób uzależnieniowych. Interwencja psychologa jest niezbędna w trudnych sytuacjach życiowych np. informowanie rodzin o śmierci najbliższych, nieszczęśliwych wypadkach itp.. - Czy takie programy jak Psycholog do domu mogą liczyć na dotacje z UE? - Jeszcze nie. Nie chcieliśmy nagłaśniać tego programu w obawie o konkurencję, o to, że ktoś przechwyci i skopiuje nasze zamierzenia. Były już takie próby. Liczymy na to, że w przyszłości otrzymamy dotację z UE oraz z NFZ, który kontraktuje pakiety psycholog+ psychiatra. - Uzależnienia zaczynają się już w szkołach podstawowych, mają coraz szerszy zasięg. Czy zatem młodzież nie zasługuje na większą uwagę ze strony rządzących? Myślę tutaj o niezbędnej profilaktyce. - W szkole zaczyna się to od komputera, internetu. Potem, gdy dziecko będzie samo chciało wyjść z tego kręgu, przerzuca się na inne : alkohol, narkotyki, dopalacze. Brakuje w szkołach specjalnie wyszkolonych terapeutów. To nie dziwi w sytuacji, kiedy problemem uzależnień zajmują się w kraju tylko 2 instytucje: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Krajowe Biuro ds. Narkomanii. Ustawowo te placówki wydają certyfikaty dla psychoterapeutów, ale tylko w tych 2 dziedzinach: alkohol i narkotyki. A co z innymi uzależnieniami? Nie ma szkoleń i certyfikatów dla terapeutów zajmujących się bulimią czy lekomanią. Specjaliści muszą sami zdobywać wiedzę w tych dziedzinach. Szkolny psycholog nie pomoże młodzieży, gdyż nie ma wiedzy o uzależnieniach! Dotychczas nie przeprowadzono badań nad tym, ile w Polsce osób jest uzależnionych. Dodam, że wielu z pacjentów nie zdaje sobie sprawy z tego, że problemy zaczynają się od choroby pierwotnej powiedzmy - depresji. Po przekroczeniu tego progu jest już prosta droga do uzależnienia takiego jak np. alkoholizm. - Wydawałoby się, że w sytuacji, kiedy jest coraz większy popyt na studiowanie psychologii sytuacja się poprawi. - Zauważmy jednak, że ta popularność bardzo często wynika z tego, że wielu maturzystów chce pomóc samemu sobie, to taka autoterapia, a nie pęd do wiedzy. - Czy znajduje Pan satysfakcję ze społecznego wsparcia jakim cieszy się Fundacja FROGI? - Oczywiście, zwłaszcza gdy dotyczy to byłych pacjentów, którzy odwiedzają nas po dłuższym czasie, np., 1,5 roku i z dumą informują, że.. nie piją! To cieszy i daje zadowolenie. Gdybym powiedział, że uratowałem 2 tysiące osób od alkoholizmu tot.. nikt mi za to orderu nie da. W przeszłości sam borykałem się z tymi problemami, dlatego teraz chcę pomagać innym. Rozmawiała: Urszula Węgrzyk 13

14 nr 101/102 NAJLEPSI NIE ZNAJĄ POJĘCIA KRYZYS Po raz pierwszy w historii wręczenia Laurów Umiejętności i Kompetencji zabrakło wśród nas jednego z laureatów. Kapituła Laurów uhonorowała Śp. Michała Kulesze Doradcę społecznego Prezydenta RP, w imieniu którego statuetkę Kryształowego Lauru odebrał Minister Olgierd Dziekoński. To szczególna sytuacja, kiedy nie będę mógł wręczyć tej nagrody i przekazać tych emocji. Ale dobry duch Michała i jego wiara jest z nami mówił odbierając nagrodę Minister Dziekoński. Oprócz znamienitych laureatów, DMiT gościł również przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych, przedstawicieli Rządu RP i Komisji Europejskiej, gości zagranicznych oraz przedsiębiorców. Dom Muzyki i Tańca w Zabrzu jest Gospodarzem Honorowym uroczystości od 2008 roku. Szanowni Państwo, z ogromna radością witam po raz kolejny w naszych gościnnych progach. Myślę że to dziś wielki Laury Umiejętności i Kompetencji 2012 rozdane 14 Najwyższe odznaczenie - Diamentowy Laur Umiejętności i Kompetencji dla Komisarza europejskiego ds. programowania finansowego i budżetu oraz 62 Kryształowe, Platynowe i Złote Laury dla przedstawicieli świata polityki, biznesu, kultury, sztuki, nauki i środowisk gospodarczych. W sobotę 19 stycznia o godz w Domu Muzyki i Tańca w Zabrzu rozpoczęła się wielka Gala Laurów Umiejętności i Kompetencji organizowana co roku przez Regionalną Izbę Gospodarczą w Katowicach. W gronie tegorocznych laureatów znalazły się 63 osoby, firmy i instytucje w siedmiu kategoriach: - Diamentowy Laur Umiejętności i Kompetencji - Kryształowy Laur Umiejętności i Kompetencji - Platynowy Laur Umiejętności i Kompetencji - Platynowy Laur Pro Publico Bono - Platynowy Laur Ambasador Spraw Polskich - Platynowy Laur Kultura i Media - Złoty Laur Umiejętności i Kompetencji. Laudację na cześć Diamentowego Laureata wygłosił Premier Jerzy Buzek, współpracownik i przyjaciel Komisarza. Przedstawił Janusza Lewandowskiego jako wielkiego patriotę, polityka i zawsze liberała. Tym przekonaniom, głębokim i patriotycznym pozostał wierny do dzisiaj podkreślił Premier Jerzy Buzek. Komisarz, który po raz pierwszy przyjechał do Zabrza swoje wystąpienie podsumował słowami: Od tej pory Zabrze będzie się kojarzyło również z wielką galą, bo dzisiaj solidny i dumny Śląsk sprawił mi wielką radość. W gronie wyróżnionych znaleźli się m.in. Olgierd Dziekoński Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP, Dariusz Bogdan Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, dr Jan Olbrycht Poseł do Parlamentu Europejskiego, Ivan del Vechio Ambasador Republiki Chorwacji w Rzeczypospolitej Polskiej, prof. dr hab. Wiesław Banyś Rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Dariusz Lubera Prezes Zarządu TAURON Polska Energia S.A., Herbert Wirth Prezes Zarządu KGHM Polska Miedź S.A. Roman Łój Prezes Zarządu Katowickiego Holdingu Węglowego,Ryszard Florek Prezes Zarządu FAKRO Sp. z o.o. oraz wielu innych. Ta nagroda pokazuje to co jest najważniejsze i co przychodzi ze Śląska i promieniuje również na całą Polskę. To jest to docenienie pracowitości, kompetencji, kreatywności i też umiejętności współpracy mówił Olgierd Dziekoński, Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP. dzień, dzień dla Śląska, dzień dla Polski, bo przecież tu w Zabrzu, w sercu Śląska będziemy mogli znów zobaczyć tych, którzy dla Polski, dla Śląska, dla naszych miast robią tak wiele. Myślę, że w tym rozpędzeniu czasami brakuje nam czasu, żeby zatrzymać się na chwilę i spojrzeć na te sukcesy, dla których przecież pracujemy tymi słowami powitała zgromadzonych gości Małgorzata Mańka-Szulik, Prezydent Miasta Zabrze. Uroczystość uświetniły utwory w wykonaniu Zespołu Śpiewaków Miasta Katowice Camerata Silesia pod dyrekcją Anny Szostak z udziałem Wojciecha Myrczka. W części artystycznej wystąpił Leszek Możdżer z towarzyszeniem AUKSO orkiestry kameralnej miasta Tychy pod dyrekcją Marka Mosia tegorocznego laureata Złotego lauru w kategorii Kultura.

15 Do UE wstępują nowe państwa Chorwacja nr 101/102 Chorwacja będzie 28. członkiem Unii Europejskiej. Po sześciu latach negocjacji w grudniu 2011 r w Brukseli podpisano traktat akcesyjny, który przewiduje wejście tego kraju do UE od 1 lipca roku Tyle czasu potrzeba na ratyfikację dokumentu przez wszystkie państwa. Potwierdziliśmy europejską perspektywę dla Bałkanów. Nie tylko otwieramy drzwi dla Chorwatów, ale też jasno powiedzieliśmy, że nie zamykamy ich za nimi powiedział Herman Van Rompuy, przewodniczący Rady Europejskiej. Status kandydata ma Czarnogóra, negocjacje akcesyjne mogą się rozpocząć w czerwcu 2012 roku. Serbia czeka na przyznanie statusu kandydata, decyzja w tej sprawie może zapaść na kolejnym unijnym szczycie w marcu 2012 roku. Przez długi czas perspektywa dla Serbii była blokowana z powodu braku współpracy z haskim trybunałem ds. zbrodni w byłej Jugosławii. W lipcu aresztowano ostatniego z poszukiwanych, Gorana Hadżicia, przeszkodą są jednak incydenty na granicy Serbii z Kosowem. Chorwacja wchodzi do UE 16 lat po wojnie, która kosztowała życie 20 tys. jej mieszkańców. Nie oddajemy naszej ciężko wywalczonej niepodległości. Inwestujemy tylko jej część powiedział prezydent Ivo Josipović. Według polskiego premiera znaczące jest, że Chorwacja wchodzi do Unii w czasie głębokiego kryzysu. Decyzja Chorwacji, nadzieje i marzenia kolejnych państw, które aplikują do UE, pokazują, że Unia ma głęboki sens stwierdził niedawno Donald Tusk. Bez kompleksów... Z Ivanem Vrdoljakiem ministrem budownictwa i planowania Republiki Chorwacji rozmawia Jacek Broszkiewicz - Jestem jednym z licznych w Polsce wielbicieli Pańskiego kraju, wielokrotnie go odwiedziłem, ale też wiem, że proces akcesji do UE nie jest łatwy. Trzeba spełnić wiele konkretnych warunków, co dla 5 milionowego narodu, bitnego i dumnego. Nie musi być sprawą łatwą... - Skoro mieliśmy już nie raz okazję gościć pana, to z pewnością zauważył pan, że poziom życia w Chorwacji nie odbiega od przeciętnego i to dość wysokiego w basenie Morza Śródziemnego. Dużą uwagę i środki skupiamy z na inwestycjach infrastrukturalnych, przede wszystkim na budowie nowoczesnych dróg. Oczekujemy, że Polacy nadal będą naszymi przyjaciółmi także od chwili naszego wstąpienia do Unii. Bacznie przyglądamy się waszym doświadczeniom nie tylko waszym, chcemy bowiem uniknąć błędów i rozsądnie dysponować funduszami unijnymi tak jak to ma miejsce w Polsce. Spodziewamy się od was wsparcia nie tylko w pozyskiwaniu funduszy europejskich, ale i profitów z nich płynących. Obecnie, tak jak na poziomie rządowym, jak i samorządowym usilnie przygotowujemy się do akcesji i zapewnia swą pracę wykonamy dobrze. Oczywiście, zdaję sobie sprawę, że od lipca rozpocznie się trudny proces weryfikacji naszych przygotowań, ale zasadniczo mam wiele przesłanek ku przeświadczeniu, że możemy uniknąć poważniejszych błędów, wpadek. Właśnie dlatego rząd Chorwacji zdecydował, że będzie na bieżąco komunikował, się z władzami i to na różnych szczeblach tych krajów, które bardzo dobrze radzą sobie z pozyskiwaniem i wykorzystywaniem środków UE. Bez wątpienia Polska zalicza się do tego elitarnego klubu. - Co zatem Chorwacja mały, ale piękny kraj na południu Kontynentu może zaoferować Unii? - Polska jest na tyle dużym i silnym krajem, by mieć znacznie większy wpływ na sytuację w Europie południowo-wschodniej. Nawiąże tu do teorii naukowej, która zakłada, że to z Małopolski, dzisiejsi Chorwaci, w VII wieku, wyruszyli ku brzegom Adriatyku. Pragnę, aby tym szlakiem podążyli polscy przedsiębiorcy. Powitamy ich serdecznie. Tym bardziej, że inwestycje chorwackie w Polsce to 75 mln - wymienię tu znane koncerny, jak Pliva, czy Podravka, natomiast polskie w Chorwacji to raptem 19 mln.. Chorwacja chce nawiązywać partnerstwo z inwestorami polskimi m.in. w budowie korytarza z północy Europy nad Adriatyk, w sektorze budownictwa i energetyki. Chcemy, by bilans inwestycyjny równoważył się i rósł w górę. Myślę też, że Chorwacja może pełnić rolę mostu na Bałkany, na południowo-wschodnią część Kontynentu, przede wszystkim ze względu na to, że łączy nas wspólna kultura i historia, posługujemy się podobnymi językami. Nasze wizyty w Polsce mają na celu doprowadzenie do spotkań lobbystów, ekspertów i zaowocować podjęciem konkretnej współpracy gospodarczej w różnych sektorach naszych gospodarek, ale także samorządów. Jesteśmy na nią naprawdę i szczerze otwarci. - W jakiej mierze obecny kryzys finansowy odbił się na głównej dziedzinie gospodarki Chorwacji, jaką jest przemysł turystyczny? - W turystykę kryzys nie uderzył. Rok 2012 to jeden z lepszych sezonów ostatnich lat, a nawet od 1991 roku, od czasów wojennych. Z analiz wynika, że mienia się struktura, czy raczej rodzaj, gości, którzy do nas przybywają na odpoczynek. Mamy bardzo dużo gości z Polski, Włoch i innych krajów Europy Zachodniej. Wzrasta liczba turystów także z Niemiec, Czech, Słowacji i Rosji. Sądzę, że to ramach dygresji europejski przemysł turystyczny jest już na takim poziomie, iż obecny kryzys finansowogospodarczy nie większego wpływu na ten sektor. Ludzie potrzebują odpoczynku, jak codziennego chleba. Chodzi o to, by trafili do najlepszej piekarni. A Chorwacja jest nią na pewno. Warto przy tym zauważyć i my to odczuwamy -,że wzrost liczby przybyszów z Niemiec, czy Polski, świadczy o sile gospodarczej tych krajów i ich odporności na skutki kryzysu. I tego wam, Polakom, serdecznie gratuluję. - Dziękuję za rozmowę. 15