NLP i edukacja. Co to jest Neurolingwistyczne Programowanie (NLP)?

Transkrypt

1 NLP i edukacja. Nowo sformułowane cele edukacyjne wymagają od nauczycieli nie tylko tego, aby byli ekspertami od swoich przedmiotów, ale też ekspertami w dziedzinie nauczania. Często podkreśla się, że efektem realizowanych przez szkołę zadań, powinno być uzyskanie przez ucznia określonych umiejętności i kompetencji. Ujmuje to Podstawa programowa kształcenia ogólnego, według, której uczeń powinien sprawnie rozwiązywać problemy, łączyć wiedzę z różnych dziedzin, nauczyć się poszukiwać, porządkować oraz wykorzystywać informacje. W szkole uczeń powinien wykształcić umiejętność: - komunikowania się, - prezentowania własnych opinii, - brania pod uwagę poglądów innych ludzi oraz - nawiązywania relacji z innymi ludźmi, - uzyskania z nimi dobrego porozumienia, - funkcjonowania w grupie. Tak sformułowane cele edukacji zmuszają nauczycieli do wprowadzenia wielu zmian w podejściu do swoich obowiązków. Obecnie, gdy wykształcenie staje się rzeczą niezwykle cenną i decyduje o konkurencyjności na rynku pracy, każda innowacja z zakresu zwiększania potencjału uczenia się oraz rozumienia treści winna być zauważona, a uczniowie i nauczyciele, w miarę możliwości, powinni zapoznać się z nią i stosować w praktyce. Celem tego artykułu jest przedstawienie techniki zwanej NLP- Neurolingwistyczne Programowanie. Metoda ta, może być pomocna przy rozwiązywaniu wielu problemów w sposób prosty i wpłynąć na skuteczniejsze oddziaływanie na ucznia. W szkole język werbalny jest podstawą przekazywania informacji. Rozmawiając z uczniem stosujemy zasady NLP w sposób nieświadomy. Zapoznanie z podstawowymi elementami NLP pozwoli uniknąć błędów, które popełniamy, nie zdając sobie z nich sprawy, i wprowadzić zmiany powodujące skuteczniejszą komunikację. Co to jest Neurolingwistyczne Programowanie (NLP)? Programowanie Neurolingwistyczne (neuro-linguistic programm) jest modelem ludzkiego zachowania - zbiorem niezwykle skutecznych umiejętności i technik odkrytych przez Johna Grindera i Richarda Bandlera w 1975 roku. To dziedzina wiedzy powstała na styku kilku kierunków nauki: psychologii, cybernetyki, teorii systemów i neurobiologii.

2 NLP zajmuje się odkrywaniem "programów" wykorzystywanych przez ludzi w procesie komunikacji i w strategii osiągania celów. Umiejętności i techniki NLP były odkrywane przez obserwowanie najbardziej efektywnych specjalistów z różnych dziedzin, w których skuteczna komunikacja odgrywa pierwszorzędną rolę, tj. w biznesie, psychoterapii, hipnozie, sztukach prawniczych. NLP stwarza możliwość nie tylko lepszego komunikowania się, lecz uczy także w jaki sposób osiągać więcej kontroli nad tym, co do tej pory było uznawane za automatyczne funkcje naszej neurologii. Co oznacza nazwa Neurolingwistyczne Programowanie (NLP) Nazwa składa się z 3 elementów: Neuro - zwraca uwagę na fakt, że układ nerwowy jest odpowiedzialny za odbieranie bodźców oraz ich przetwarzanie poprzez nadanie im sensu i znaczenia. Odnosi się do wzorów myślowych, które składają się na rozumowy aspekt naszych strategii. Informacje ze świata zewnętrznego przyjmowane są i zachowywane w umyśle każdego człowieka w preferowany przez niego system reprezentacyjny wizualny, audytywny bądź kinestetyczny (lub kombinacji tych systemów). Badania przeprowadzone w ramach programowania neurolingwistycznego wykazują, że każdy z nas ma swój własny, preferowany system reprezentacyjny. Za jego pośrednictwem interpretujemy i przetwarzamy informacje płynące z codziennych doświadczeń poprzez zmysły. Lingwistyczne ten element nazwy związany jest ze sposobem, w jaki używamy języka, zarówno we własnych rozmowach wewnętrznych (dialog wewnętrzny), jak i zewnętrznie w rozmowach z innymi ludźmi. NLP pomaga nam uświadomić sobie istnienie podstawowych wzorów językowych tak naszych, jak i innych osób, a także wpływ tych wzorów na nas i na innych. Język służy nam do porządkowania naszych myśli i do komunikowania się z innymi. Programowanie - odnosi się do organizowania naszych działań, osiągania rezultatów. Programy, które uruchamiamy i realizujemy, to właśnie nasze strategie umożliwiające osiągnięcie rezultatów we wszystkich dziedzinach życia prywatnego i zawodowego. Za pomocą programowania używając odpowiedniego kodu, czyli preferowanego systemu reprezentacji (wizualny, audytywny, kinestetyczny) możemy tak użyć języka, aby osiągnąć założony cel. Podstawowe założenia w NLP NLP nie mówi o tym, co jest prawdą, tylko o tym, co jest pożyteczne i skuteczne. Założenia oddają ten sposób myślenia, który sprawdza się, gdy chcemy uzyskać określone rezultaty.

3 1. Ludzie funkcjonują według własnej perspektywy rzeczywistości tzw. mapy. Nikt z nas nie funkcjonuje w obiektywnej rzeczywistości. To, czym się kierujemy, co wyznacza nasz sposób myślenia to tzw. mapa rzeczywistości. Ukształtowały ją nasze dotychczasowe doświadczenia, kultura, w której żyjemy, nasze przekonania, wartości i zainteresowania. 2. Dobry kontakt z drugą osobą polega na spotkaniu jej w jej modelu świata. To, co odbieramy intuicyjnie często nazywane jako tzw. odbieranie na tych samych falach, na poziomie werbalnym i niewerbalnym i przejawia się w synchronizacji. Jeśli poobserwujemy grupę osób, można poznać, które z nich lubią się czy rozumieją, ponieważ będą np. siedzieć w podobny sposób. Można szybko rozpoznać nieformalnego lidera grupy. Inni nie tylko częściej spoglądają na niego, ale też przyjmują za nim pozę czy powtarzają ruch ciała. Synchronizacja polega na budowaniu podobieństwa, co w konsekwencji rodzi sympatię i ułatwia zrozumienie. Jest to mechanizm bardzo naturalny i skuteczny. 3. Każde zachowanie ma pozytywną intencję, cel. Każde raniące, bolesne, a nawet bezmyślne zachowanie ma u swych korzeni pozytywny cel: krzyk - by zostać dostrzeżonym, uderzenie - by bronić się przed niebezpieczeństwem, ukrywanie się - by poczuć się bezpiecznie, niecierpliwość - może pozwalać na szybkie działanie, zdenerwowanie może oznaczać głębokie zaangażowanie. Zamiast wybaczać czy potępiać takie zachowanie, można oddzielić je od dobrych intencji i pozwolić, by do tych samych intencji dołączyć nowe, ulepszone, bardziej pozytywne zachowania. 4. Ludzie dokonują zawsze najlepszych dla nich wyborów (stosownie do zasobów dostępnych dla nich w momencie podejmowania decyzji). Każda osoba ma zasoby potrzebne do zmiany, rozwoju i realizacji celów. Każdy z nas posiada własną niepowtarzalną historię. Nauczyliśmy się, co i jak robić, czego i jak chcieć, co i jak cenić, czego i jak się uczyć. To jest nasze indywidualne doświadczenie. Na jego podstawie musimy dokonywać wszystkich naszych wyborów; dopóki nie nauczymy się czegoś nowego i lepszego. 5.Tylko dobrze i precyzyjnie sformułowany cel umożliwia osiągnięcia Jeśli chcemy, coś osiągnąć, należy zastanowić się jak to zrobić a nie pytać się czy jest to możliwe. 6. Należy tworzyć nowe możliwości, nie likwidując istniejących. To założenie pozostaje w związku z ideą, że każde zachowanie, w zależności od kontekstu, może być wadą lub zaletą. 7. Im większa elastyczność, tym większa skuteczność.

4 Należy robić wszystko, co może przynieść pożądany efekt, a im bardziej jest się w tym twórczym, tym większe są szanse na powodzenie. Na pytanie czy mogę tak to zrobić? można odpowiedzieć: spróbuj i zobacz co ci to da. Nawet jeśli coś jest wbrew przyjętym regułom. 8. Jeśli chcesz uzyskać inny efekt, musisz zrobić coś nowego. Powtarzanie ma sens tylko wtedy, gdy chcemy by coś, co jest dobre i pożądane utrwaliło się. Jeśli jednak oczekujemy zmiany to należy ją zainicjować. Jeśli nie sprawdził się dotychczasowy sposób postępowania należy poszukać nowego. 9. Znaczeniem naszych komunikatów jest reakcja, jaką otrzymujemy. To, co mówimy i robimy, jest odbierane przez innych za pomocą ich mentalnych map świata. Gdy ktoś usłyszy coś innego niż mówiliśmy, będziemy mieli okazję zauważyć, że komunikat ma takie znaczenie, jakie zostało odebrane. Uświadomienie sobie, w jaki sposób komunikat został odebrany, daje szansę przekształcenia go tak, by następnym razem był bardziej jasny. 10. Nie istnieją błędy, są tylko informacje zwrotne. Gdy coś się nie powiedzie, wtedy zamiast obciążać się negatywnymi myślami, należy zastanowić się, jak można to wykorzystać w przyszłości. W każdej porażce jest podpowiedź następnego sukcesu. Być może dlatego często dopiero kolejne przedsięwzięcia kończą się powodzeniem. Osoby, które potrafią poradzić sobie w trudnych sytuacjach, charakteryzuje umiejętność szybkiego powracania do wiary we własne możliwości. Jest smutną prawdą, że jakość pracy szkoły mierzy się dziś liczbą absolwentów, którzy dostali się na renomowane studia i na zagraniczne uczelnie, to znaczy weszli do wąskiego grona lepszych. A co z tą całą resztą? Wydaje się, że nie tyle ważne jest, żeby uczyć w szkole również tego, jak żyć w niespełnieniu, ale dokładnie odwrotnie - uczyć strategii spełnienia się, zachęcać do krystalizowania marzeń i dążeń, uczyć sztuki osiągania celów, budzić kreatywność. A w tym może pomóc NLP gdyż jest system działań skierowanych na bezstresowe, twórcze uczenie się. Każdy posiada genetyczno-biologiczne predyspozycje do rozkwitu uzdolnień i ogólnych zdolności. Każdy człowiek chce, pragnie wiedzieć i umieć. Naturalny ludzki instynkt popycha nas do stawiania przed sobą zadań i osiągania celów. Najważniejsza jest radość i przyjemność z wykonania zadania i smak zwycięstwa. Proces ten nie musi oznaczać podejmowania działań zmierzających do wprowadzania rewolucyjnych, historycznych zmian w społeczeństwie, ale powinien być uświadomiony każdemu, bo każdy pragnie się cieszyć. Uczeń pragnie być w szkole zauważony i osiągnąć jakiś sukces. NLP pozwala na zastosowanie pewnych, mniej lub bardziej określonych strategii. Strategie te składają się na proces modelowania (zarówno procesów świadomych, jak i przede wszystkim nieświadomych) tego, co prowadzi na

5 rzecz osiągnięcia rezultatów. NLP jest przede wszystkim podejściem praktycznym. Stanowi zbiór wzorców, umiejętności i technik służących skutecznemu myśleniu i działaniu, które powinny być użytecznym narzędziem w rozszerzaniu możliwości wyboru i podnoszenia jakości życia. Bardzo wysoko cenione są umiejętności NLP w zakresie kontaktów interpersonalnych. Wielu profesjonalistów stosuje NLP w swojej pracy, a są to: nauczyciele, trenerzy, doradcy, terapeuci, psychiatrzy, pielęgniarki i pracownicy socjalni, kuratorzy sądowi, specjaliści do spraw zarządzania, sprzedawcy. NLP ma charakter eksperymentalny, zakłada stosowanie filtrów percepcyjnych, wzorców i poszczególnych umiejętności w zachowaniach, a nie tylko posiadanie określonych idei. Osobiste doświadczenia dzielone z innymi mają o wiele większe znaczenie i siłę oddziaływanie niż napisane słowa. NLP musi być stosowany na poziomie doświadczenia, jeżeli w ogóle ma przedstawiać jakąś wartość. W USA i na zachodzie Europy, gdzie NLP znane jest od lat osiemdziesiątych XX wieku, funkcjonuje wiele organizacji, stowarzyszeń, zrzeszeń, które oferują liczne kursy, treningi, programy uczące stosowania NLP w praktyce. Oferty takich treningów pojawiają się coraz częściej również w Polsce i myślę, że należy popularyzować wiedzę o NLP z pożytkiem dla nas samych i dla innych. Literatura: 1. ANDREAS C. i S. (1995): Serce umysłu. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. 2. CAMERON BANDLER L, LEBEAN M. (1993): W niewoli uczuć. Gdańsk, Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne. 3. KNIGHT S. (1999): NLP. To co najważniejsze. Warszawa, PETIT. 4. O CONNOR J., SEYMOUR J. (1996): NLP. Wprowadzenie do programowania neurolingwistycznego. Poznań, ZYSK i S-KA. 5. SMITH A. (1997): Przyspieszone uczenie się w klasie. Katowice, WOM. Krystyna Matlingiewicz Nauczyciel w ZSTi O nr 4 w Chorzowie