PORADNIK METODYCZNY DLA NAUCZYCIELI TECHNOLOGII

Transkrypt

1 PORADNIK METODYCZNY DLA NAUCZYCIELI TECHNOLOGII INFORMACYJNEJ Technologia informacyjna jest elementem kultury społeczeństwa informacyjnego. Dynamiczny rozwój techniki i technologii oraz przemiany w sposobie wykorzystania komputerów zmieniły spojrzenie na te tak popularne dziś urządzenia. Jeszcze kilkanaście lat temu komputery były tajemniczymi maszynami, zrozumiałymi dla wąskiego grona informatyków. Dziś, kiedy rozwój technologii komunikacyjnych zmienił świat, czyniąc z niego globalną wioskę, trudno sobie wyobrazić nasze życie bez komputerów. Tak jak kiedyś rewolucja przemysłowa zmieniła mentalność, kulturę czy sposób życia społeczeństw, tak dziś przeżywamy podobną rewolucję w zakresie technologii informacyjnych, związanych z technikami komputerowymi. Ważną rolę w procesie przemian ogrywa edukacja, która powinna przygotować młodego człowieka do świadomego i odpowiedzialnego życia w społeczeństwie informacyjnym. Należy pamiętać, że komputer i nowe media komunikacyjne to nie tylko wspaniały środek komunikacji, pozyskiwania wiedzy czy rozrywki, to także wiele niebezpieczeństw, na które są narażeni młodzi ludzie w często anonimowym, wirtualnym świecie, w którym czasem giną wszelkie granice i ograniczenia wynikające z odpowiedzialności czy rozpoznawalności użytkowników sieci. Nauczanie technologii informacyjnej to nie kolejna porcja informatyki. Problem ten przedstawił profesor Bronisław Siemieniecki następująco: Jednym z podstawowych problemów współczesnej edukacji wspieranej powszechnie technologią informacyjną jest pogodzenie celów humanistycznych z celami edukacji wspartej technologią informacyjną. Edukacja ta musi odejść od schematu, którego jedynym celem jest techniczne opanowanie wiedzy i umiejętności obsługi komputera. Sposobem rozwiązania tego problemu jest interdyscyplinarność technologii informacyjnej. Przedmiot ten powinien służyć rozwiązywaniu problemów z innych przedmiotów czy ścieżek międzyprzedmiotowych, gdzie komputer jest narzędziem wykorzystywanym przez świadomych użytkowników. Naturalnym wydaje się łączenie TI z edukacją medialną i czytelniczą, gdyż za pomocą komputera i oprogramowania można przedstawić i rozwiązać wiele problemów z tej ścieżki edukacyjnej. Pragniemy przypomnieć Państwu podstawę programową edukacji czytelniczej i medialnej i technologii informacyjnej oraz wskazać zagadnienia, które naturalnie mogą być realizowane na lekcjach TI. 1. Technologia informacyjna- podstawa programowa Podstawa programowa kształcenia ogólnego w zakresie podstawowym Cele edukacyjne TECHNOLOGIA INFORMACYJNA 1. Wykształcenie umiejętności świadomego i sprawnego posługiwania się komputerem oraz narzędziami i metodami informatyki. 2. Przygotowanie do aktywnego funkcjonowania w tworzącym się społeczeństwie informacyjnym. Zadania szkoły 1. Stworzenie warunków do korzystania ze sprzętu oraz programów komputerowych wspomagających różne dziedziny nauczania. 2. Wspomaganie rozwoju umiejętności analizowania i rozwiązywania problemów z zakresu nauczania szkolnego i codziennego życia z wykorzystaniem odpowiednio dobranych metod i środków informatycznych. 3. Pogłębienie wiedzy i rozwijanie umiejętności informatycznych wyniesionych z poprzednich etapów edukacyjnych. 1

2 Treści nauczania 1. Opracowywanie dokumentów o rozbudowanej strukturze zawierających informacje pochodzące z różnych źródeł. 2. Rozwiązywanie zadań z zakresu różnych dziedzin nauczania z wykorzystaniem programów komputerowych i metod informatyki. 3. Podstawowe formy organizowania informacji w bazach danych spotykanych w otoczeniu ucznia. Wyszukiwanie informacji w bazach danych, formułowanie rozbudowanych zapytań. 4. Korzystanie z informacji związanych z kształceniem, pochodzących z różnych źródeł oraz komunikowanie się poprzez sieć. 5. Wspomaganie prezentacji prac uczniów z zastosowaniem programów komputerowych. Prezentacja w sieci. 6. Rozwój zastosowań komputerów. Prawne i społeczne aspekty zastosowań informatyki. Osiągnięcia 1. Opracowywanie dokumentów z wykorzystaniem różnych narzędzi informatycznych i różnych źródeł informacji. 2. Tworzenie prezentacji z wykorzystaniem programów komputerowych. 3. Posługiwanie się programami komputerowymi i metodami informatyki w uczeniu się i rozwiązywaniu problemów. 4. Korzystanie z dostępnych źródeł informacji za pomocą komputerów. 5. Komunikowanie się z wykorzystaniem sieci komputerowej. 2. Edukacja czytelnicza i medialna podstawa programowa Podstawa programowa kształcenia ogólnego ŚCIEŻKI EDUKACYJNE EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA Cele edukacyjne 1. Przygotowanie się do samokształcenia poprzez umiejętne pozyskiwanie i opracowywanie informacji pochodzących z różnych źródeł. 2. Rozumienie natury i roli mediów we współczesnej cywilizacji. 3. Zachowanie tożsamości kulturowej wobec globalizacji kultury. 4. Zdobycie umiejętności przekazu i krytycznego odbioru treści komunikatów medialnych. 5. Zachowanie postawy dystansu i krytycyzmu wobec informacji przekazywanych przez media. Zadania szkoły 1. Wprowadzenie w technologię pracy umysłowej jako przygotowanie do egzaminu maturalnego i studiów wyższych. 2. Rozwijanie wiedzy na temat powszechnie dostępnych zasobów informacyjnych. 3. Stwarzanie warunków dla samodzielnego sporządzania przez uczniów komunikatów medialnych. 4. Dostarczanie materiałów do krytycznej analizy przekazów informacyjnych (np. prasa, telewizja, reklama zewnętrzna). Treści nauczania 1. Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji (od książki do przekazów internetowych); najnowsze techniki informacyjne i ich dostępność. 2. Współczesne instytucje wydawnicze i instytucje zajmujące się dystrybucją książek i prasy. 3. Kompetencje czytelnicze niezbędne do odbioru tekstów literackich, naukowych i popularnonaukowych. 4. Globalizacja życia. Cywilizacja informacyjna i kultura mediów. Pojęcie czwartej władzy. 5. Media publiczne i prywatne - zadania i interesy. Rynkowość mediów i jej społeczne skutki. Wpływ mediów na różne aspekty życia człowieka. 6. Zagrożenia dla psychicznego i moralnego rozwoju człowieka płynące z mediów. Różne formy uzależnień medialnych. 7. Warsztat pracy dziennikarza (prasowego, radiowego, telewizyjnego). 8. Warsztat pracy reżysera (filmowego, teatralnego). 2

3 9. Wywieranie wpływu na ludzi. Metody i techniki perswazji i manipulacji stosowane w reklamie zewnętrznej, prasowej, radiowej i telewizyjnej. 10. Analiza porównawcza wybranej informacji zaczerpniętej z różnych źródeł (z prasy, audycji telewizyjnych lub radiowych). Kryteria wskazujące na rzetelność i obiektywizm tej informacji. 11. Wybór międzynarodowych i polskich przepisów prawa dotyczących mediów. Osiągnięcia 1. Umiejętność sprawnego zebrania określonych informacji i wyselekcjonowania przydatnych treści (w tym sporządzenie bibliografii). 2. Postrzeganie roli mediów w szerszym kontekście cywilizacyjno-kulturowym. 3. Dostrzeganie wpływu mediów na życie i zachowanie ludzi oraz całych społeczeństw. 4. Formułowanie ocen, opinii i recenzji wybranych informacji przekazywanych przez media. 5. Samodzielne tworzenie podstawowych komunikatów medialnych z wykorzystaniem modelu warsztatu pracy dziennikarza prasowego oraz radiowego lub telewizyjnego. 3

4 3. Łączenie edukacji czytelniczej i medialnej z technologia informacyjną Materiał, przedstawiony poniżej jest propozycją treści, które mogą być przekazane podczas lekcji technologii informacyjnej. Pierwsze 5 punktów zawiera główne treści z podstawy programowej edukacji czytelniczej i medialnej. Pozostałe punkty to technologia informacyjna. Zestawienie to można traktować jako wskazanie zakresu zagadnień, które można realizować w ramach lekcji z technologii informacyjnej, łącząc informatykę z innymi dziedzinami wiedzy. Można zauważyć, iż zakres treści dla TI jest bardzo powiązany z informatyką jednak głównym celem jest powiązanie w jak największym stopniu punktów 1-5 z pozostałymi przedmiotami. Przykładem lekcji opracowanej według tego wzorca jest lekcja poświęcona rynkowi wydawniczemu w Polsce łącząca w sobie elementy edukacji czytelniczej, Internetu, baz danych realizowanych metodą projektów. Scenariusz tej lekcji oraz innych podobnych opracowanych według tego schematu znajdziecie państwo w Biuletynie Otwartej Szkoły dostępnym w portalu Blok programowy - Zakres treści 1 Tradycyjne i nowoczesne źródła - tradycyjne źródła komunikacji i informacji (prasa, książka, przekaz ustny. Korespondencja; informacji (od książki do przekazów internetowych); - nowoczesne formy przekazu i pozyskiwania informacji (książki elektroniczne, Internet, przekazy medialne, prezentacje i programy multimedialne); najnowsze techniki informacyjne - komunikacja w sieci jako forma przekazu informacji ( , czat, grupy dyskusyjne, komunikatory sieciowe); i ich dostępność. - wykłady online; 2. Współczesne instytucje wydawnicze i instytucje zajmujące się dystrybucją książek i prasy. - E-learning nowe sposoby pozyskiwania wiedzy. - zadania instytucji wydawniczych; - proces wydania książki; - polskie wydawnictwa prasowe i książkowe. 3. Globalizacja życia. Cywilizacja informacyjna i kultura mediów. Pojęcie czwartej władzy. 4. Zagrożenia dla psychicznego i moralnego rozwoju człowieka płynące z mediów. Różne formy uzależnień medialnych. 5. Wywieranie wpływu na ludzi. Metody i techniki perswazji i manipulacji stosowane - cywilizacja informacyjna: globalizacja i amerykanizacja, kultura upozorowania, mass media i komunikacja społeczna, instytucje i nadawcy medialni, świat jako globalna wioska; - media i ich wpływ na życie społeczne (pojęcie czwartej władzy). - znaczenie cyberkultury; - zagrożenia wynikające z mediów i sieci; - choroby i uzależnienia epoki cybelkultury i mediów. - metody i techniki perswazji; - manipulowanie informacją sztuka reklamy; - podstawowe zasady przekazu informacji w reklamie; 4

5 w reklamie zewnętrznej, prasowej, radiowej i telewizyjnej. 6. Opracowywanie dokumentów o rozbudowanej strukturze zawierających informacje z różnych źródeł 7. Rozwiązywanie zadań z zakresu różnych dziedzin nauczania z wykorzystaniem programów komputerowych i metod informatyki. 8. Podstawowe formy organizowania informacji w bazach danych spotykanych w otoczeniu ucznia. Wyszukiwanie informacji w bazach danych. Formułowanie - tworzenie reklamy zewnętrznej, prasowej, radiowej. - kopiowanie danych w edytorze tekstu zawartych w różnych plikach; - wstawianie przypisów i ich formatowanie; - wstawianie grafiki (Clipart, bitmapy z plików) - tworzenie reklamy prasowej i folderów za pomocą edytora; - struktura długich i złożonych dokumentów (tworzenie rozdziałów i podrozdziałów), numeracja stron i automatyczne tworzenie spisu treści w edytorze tekstu; - praca grupowa w edytorze tekstu; - redagowanie podstawowych dokumentów, wykorzystywanych w poszukiwaniu pracy podanie, C.V., list motywacyjny. - przeliczanie wartości (np. waluty) za pomocą arkusza kalkulacyjnego (wykorzystanie adresowania względnego i bezwzględnego); - analiza danych za pomocą dynamicznych wykresów tworzonych w arkuszu kalkulacyjnym; - wykonywanie podstawowych obliczeń i analiz z zakresu ekonomii (obliczanie odsetek od lokat, kredytów złotówkowych i walutowych) za pomocą arkusza kalkulacyjnego; - projektowanie i wykorzystanie arkuszy do prowadzenia obserwacji i analizy danych ( na przykładzie obserwacji i analizy wybranych spółek giełdowych); - wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego do analizy finansowej, np. budżetu domowego (zliczanie danych z różnych arkuszy); - wykorzystanie edytora grafiki do tworzenia grafiki komputerowej i prezentacyjnej: a) tworzenie prostych fotomontaży reklama, b) kreatywne wykorzystywanie filtrów w edytorze grafiki, c) przygotowanie grafiki do publikacji na stronach internetowych (konwersja na format jpg, obrazy z przezroczystością), d) wstawianie tekstu do obrazów wykonywanie złożonych prac graficznych np. okładka do książki, e) grafika użytkowa, f) tworzenie zaawansowanych grafik opartych na sztuce fotomontażu; - wykorzystanie programu do symulacji komputerowej i analizowania zjawisk. - internetowe bazy danych (sklepu internetowe, katalogi biblioteczne udostępnione w sieci); - wykorzystanie gotowych baz danych; - struktura bazy danych na przykładzie bazy przygotowanej w systemie ACCESS (tabel, kwerendy, formularze; - projektowanie i tworzenie baz danych w systemie ACCESS (projektowanie struktury tabeli, tworzenie formularzy, kwerend i raportów, formatowanie formularzy, tworzenie kwerend parametrycznych); 5

6 rozbudowanych zapytań. - samodzielne projektowanie i wykonanie prostej bazy danych w systemie ACCESS. 9. Korzystanie z informacji związanych z kształceniem, pochodzących z różnych źródeł oraz komunikowanie się poprzez sieć. 10. Wspomaganie prezentacji prac uczniów z zastosowaniem programów komputerowych. Prezentacja w sieci. 11. Rozwój zastosowań komputerów. Prawne i społeczne aspekty zastosowań informatyki. - sposoby komunikowania się w sieci (czat. , komunikatory, grupy dyskusyjne); - obsługa i wykorzystanie aplikacji do komunikacji w sieci (program pocztowy, komunikator); - przeglądanie witryn internetowych offline i online pozyskiwanie informacji ze stron internetowych; - wyszukiwanie informacji na stronach www za pomocą wyszukiwarek i złożonych zapytań; - wyszukiwanie informacji i sporządzanie notatek z pozyskanych danych; - wykłady online w sieci Internet; - edukacja internetowa- E learning. - tworzenie prezentacji multimedialnych za pomocą programu PowerPoint: a) tworzenie i formatowanie slajdów, b) wstawianie tekstu i grafiki do slajdów, c) wstawianie hiperłączy do slajdów w tej samej prezentacji, d) projektowanie struktur złożonych prezentacji, e) hiperłącza do slajdów w innych plikach; - udostępnianie danych na wspólnych zasobach sieciowych (foldery publiczne, foldery udostępnione); - tworzenie witryn www za pomocą edytora HTML(FrontPage): a) tworzenie stron zawierających tekst i formatowanie ich, b) wstawianie hiperłączy do stron, c) wstawianie grafiki do stron www, d) projektowanie struktury logicznej i fizycznej strony, e) formatowanie stron za pomocą zewnętrznych arkuszy styli, f) strony www oparte na ramkach; - skanowanie obrazów; - nagrywanie i prezentacji informacji dźwiękowych przy pomocy komputera; - praca grupowa w sieci. - rozwój technologii komputerowych oraz perspektywy systemów komunikacji i przekazu informacji; - prawne aspekty zastosowań komputerów (piractwo komputerowe, ochrona danych osobowych, bezpieczeństwo danych w komputerach i sieci, uregulowania prawne dotyczące spamu i walki z nim); - komputery jako narzędzie tworzenia sztuki (grafika komputerowa). 6

7 Przestawione powyżej opracowanie jest propozycją dla twórczego opracowania własnej koncepcji technologii informacyjnej - łączącej w sobie wiele nauk i przedmiotów. Należy pamiętać, że komputer nie jest przedmiotem nauczania, lecz tylko narzędziem służącym do usystematyzowania czy zdobycia nowych informacji. BIBLIOGRAFIA [1] Siemieniecki B., Zagrożenia wynikające z powszechnego wprowadzenia technologii informacyjnej do życia człowieka, [2] 7