Bezbolesny wstęp do LATEX

Transkrypt

1 Bezbolesny wstęp do L A TEX 27 kwietnia 2004

2 Historia Ciekawe informacje o TEX-ie Czym jest L A TEX? jest doskonałym, darmowym (również wolnym) systemem składu tekstu, służącym między innymi do przygotowywania dokumentacji oraz publikacji naukowych. L A TEXjest de facto standardem jeśli chodzi o przygotowywanie publikacji naukowych Pozwala na tworzenie jednakowo wyglądających dokumentów, w dużym stopniu niezależnie od platformy, na której pracujemy. Jest zespołem makr (formatem) na system TEX, upraszczającym składanie dokumentów

3 Historia Ciekawe informacje o TEX-ie Czym L A TEX nie jest? nie jest edytorem tekstu. nie jest narzędziem WYSIWYG.

4 Historia Ciekawe informacje o TEX-ie Skąd wziąć L A TEX a Najprościej ściągnąć z Internetu! Podczas trwania tego wykładu możecie nagrać sobie płytkę z tetex-em, MiKTeX-em, pakietami, prezentacją oraz podręcznikami! Dystrybucje dla Windows (MiKTeX, fptex) Dystrybucja dla Uniksa (tetex) inne dystrybucje do wyspecjalizowanych zadań (np. Omega, ConTeXt)

5 Historia Ciekawe informacje o TEX-ie Odrobina historii Pakiet TEXzostał stworzony w 1978 roku, przez Donalda Knutha. Pakiet L A TEXzostał stworzony w 1992 roku, przez Leslie Lamport a. Rysunek: D.E. Knuth, L. Lamport

6 Historia Ciekawe informacje o TEX-ie TEXjest niezwykle skrupulatnie przygotowanym oprogramowaniem Od 1982 roku powstało tylko sześć wersji. Najnowsza wersja to (kolejne wersje są zbieżne do liczby π). Profesor Knuth oferuje czeki na $2.56 dla każdego, kto znajdzie błąd w systemie TEX

7 Przygotowywanie dokumentów Składniki systemu LATEX Język przygotowywanie dokumentów w systemie L A TEX Użytkownik koncentruje się na tym, co chce napisać System składu tekstu zajmuje się: 1. Formatowaniem tekstu, 2. Tworzeniem nagłówków, stopek, oraz przypisów, 3. Numeracją stron, 4. Dołączaniem elementów graficznych (obrazy), 5. Tworzeniem referencji, 6. Tworzeniem spisów treści, skorowidzów, indeksów. System składu tekstu dba o profesjonalny wygląd dokumentu

8 Przygotowywanie dokumentów Składniki systemu LATEX Język Jak wygląda przygotowywanie dokumentu? Edytujemy źródło dokumentu w najwygodniejszym dla nas edytorze tekstu, Uruchamiamy program latex (pdflatex, pslatex, latex). Otrzymany plik dvi konwertujemy do PostScript u, lub PDF, przy pomocy dvips, ps2pdf. Otrzymujemy dokument gotowy do druku, bądź przeglądania elektronicznego.

9 Przygotowywanie dokumentów Składniki systemu LATEX Język Składniki L A TEX a Klasy dokumentów: książka (book), sprawozdanie (report), artykuł (article), list (letter), przeźrocza (slides) Pakiety: babel (do obsługi języków) fontenc (układ znaków) inputenc (kodowanie tekstu) makeidx (tworzenie indeksów) bizcard (wizytówki) currvita, CurVe, cv (Curriculum Vitae) beamer (pakiet do tej prezentacji!)

10 Przygotowywanie dokumentów Składniki systemu LATEX Język Język do przygotowywania dokumentów Tekst podzielony jest na środowiska. Język umożliwia definiowanie własnych, parametrycznych komend. Tryb matematyczny i zwykły.

11 Klasy dokumentów Dołączanie pakietów Środowisko główne dokumentu Znaki specjalne Odstępy Style pisma Klasy dokumentów \documentclass[opcja1,opcja2,...]{klasa dokumentu} opcje: klasy: 10pt, 11pt, 12pt - rozmiar czcionki, a4paper, letterpaper, b5paper,... - rozmiar papieru, twocolumn - skład dwukolumnowy, oneside, twoside - skład na jednej, lub dwóch stronach kartki. article - artykuły, krótkie opracowania, report - prace magisterskie, rozprawy, długie opracowania, book - książki, letter - listy, slides - przeźrocza.

12 Klasy dokumentów Dołączanie pakietów Środowisko główne dokumentu Znaki specjalne Odstępy Style pisma Dołączanie pakietów Pakiety realizują z góry określoną funkcjonalność na przykład skład inną czcionką, niż standartowa Computer Modern. \usepackage[opcja11,opcja12,...]{nazwa pakietu} \usepackage[opcja21,opcja22,...]{nazwa pakietu2} Opcje są uzależnione od danego pakietu. inputenc - kodowanie wejściowe (latin2, cp1250, utf-8) fontenc - zestaw czcionek (T1 - czcionki EC, OT4 - czcionki PL) babel - wybór języka (m.in. do dzielenia wyrazów) graphicx - dołączanie grafiki (JPG, PDF) eurosym - symbol euro (e)

13 Klasy dokumentów Dołączanie pakietów Środowisko główne dokumentu Znaki specjalne Odstępy Style pisma Środowisko document \begin{document}. \end{document} Tutaj znajduje się całe ciało dokumentu. Wszystkie inne środowiska powinny zajmować się w tym środowisku.

14 Klasy dokumentów Dołączanie pakietów Środowisko główne dokumentu Znaki specjalne Odstępy Style pisma Znaki specjalne, cytowanie... % - komentarz, \ - rozpoczęcie komendy, $ - tryb matematyczny, & - kolejna kolumna w środowisku tabular, # - numerowanie argumentów instrukcji, - wybór alternatywnego środowiska, - indeks dolny {...} - środowisko

15 Klasy dokumentów Dołączanie pakietów Środowisko główne dokumentu Znaki specjalne Odstępy Style pisma Odstępy na stronie \setlength{parametr}{ilość} - ustawia parametr \addtolength{parametr}{ilość} - dodaje wartość do aktualnej wartości parametru parametry: \oddsidemargin - margines nieparzystej strony, \evensidemargin - margines parzystej strony, \textwidth - szerokość tekstu, \textlength - długość tekstu, \topmargin - górny margines

16 Klasy dokumentów Dołączanie pakietów Środowisko główne dokumentu Znaki specjalne Odstępy Style pisma Style pisma \textrm{...} - tekst normalny, \textbf{...} - tekst pogrubiony, \emph{...} - tekst wyeksponowany, \texttt{...} - tekst maszynowy, {\color{kolor}...} - tekst kolorowy, {\colorbox{kolor}{...}} - kolorowe tło, \textsf{...} - tekst bezszeryfowy, \textsc{...} - Kapitaliki, \textsl{...} - kursywa

17 Rozmiary pisma Numerowanie i wypunktowanie Numerowanie i wypunktowanie, c.d. Odstępy pionowe Tworzenie tabeli Nagłówki, stopki i przypisy Rozmiary pisma \tiny{...} - mikroskopijny tekst, \scriptsize{...} - bardzo mały tekst, \footnotesize{...} - rozmiar przypisu, \small{...} - mały tekst, \normalsize{...} - normalny, \large{...} - większy tekst, \Large{...} - jeszcze większy tekst, \LARGE{...} - bardzo duży tekst, \huge{...} - wielki tekst, \Huge{...} - gigantyczny tekst

18 Rozmiary pisma Numerowanie i wypunktowanie Numerowanie i wypunktowanie, c.d. Odstępy pionowe Tworzenie tabeli Nagłówki, stopki i przypisy Numerowanie i wypunktowanie LATEXumożliwia wypunktowywanie, za pomocą środowiska itemize element pierwszy, element pierwszy, pierwszy, element pierwszy, pierwszy, pierwszy. element pierwszy, drugi, element drugi, element trzeci, oraz wypunktowywanie (enumerate): 1. element pierwszy, 1.1 element pierwszy, pierwszy, element pierwszy, pierwszy, pierwszy. 1.2 element pierwszy, drugi, 2. element drugi, 3. element trzeci,

19 Rozmiary pisma Numerowanie i wypunktowanie Numerowanie i wypunktowanie, c.d. Odstępy pionowe Tworzenie tabeli Nagłówki, stopki i przypisy Punktowanie dowolnymi elementami Nic nie stoi na przeszkodzie, aby do wypunktowywania używać dowolnych symboli!: gwiazdeczka, serduszko, Θ theta, e euro. Numerowanie stosuje się do podobnych zasad: a element pierwszy b element drugi c element trzeci

20 Rozmiary pisma Numerowanie i wypunktowanie Numerowanie i wypunktowanie, c.d. Odstępy pionowe Tworzenie tabeli Nagłówki, stopki i przypisy Odstępy pionowe Odstępy pionowe generujemy przy pomocy komendy \vskip, po której następuje określenie o jaką jednostkę mamy przeskoczyć w dół na przykład 2.56mm, 24pt, 3cm. Możemy również skorzystać z bigskip, medskip, smallskip. Linie poziome generujemy przy pomocy komendy \hline.

21 Rozmiary pisma Numerowanie i wypunktowanie Numerowanie i wypunktowanie, c.d. Odstępy pionowe Tworzenie tabeli Nagłówki, stopki i przypisy Tabele tworzymy przy pomocy środowiska tabular - jako parametry podajemy formatowanie w poszczególnych kolumnach: l - wyrównanie do lewej r - wyrównanie do prawej c - wycentrowanie - pozioma kreska (oddzielenie kolumn) \p{długość} - wstawia - wypełnia kolumnę tekstem Poprzez podanie dodatkowych parametrów w nawiasach kwadratowych, możemy sterować wyrównaniem do góry (t) lub dołu (b). Wewnątrz środowiska, wartości dla kolejnych kolumn oddzielamy przy pomocy &, a do nowego rzędu przechodzimy przy pomocy \\.

22 Rozmiary pisma Numerowanie i wypunktowanie Numerowanie i wypunktowanie, c.d. Odstępy pionowe Tworzenie tabeli Nagłówki, stopki i przypisy Nagłówki, tworzymy dołączając pakiet fancyhdr. Następnie przy pomocy komend, definiujemy, co chcemy aby znalazło się w danym nagłówku/stopce. Należy pamiętać, o włączeniu danego formatu, przez \pagestyle{...}, lub \thispagestyle{...}. \lhead{...} - lewy nagłówek, \chead{...} - środkowy nagłówek, \rhead{...} - prawy nagłówek, \lfoot{...} - lewa stopka, \cfoot{...} - środkowa stopka, \rfoot{...} - prawa stopka Przypisy generujemy przez dodanie komendy \footnote{...} w tekście. Spowoduje on wygenerowanie przypisów u dołu strony 1. 1 na przykład w ten sposób

23 Tworzenie skorowidzów, spisów treści i bibliografii Środowiska verbatim Dodawanie grafiki Dzielenie na części Skorowidze tworzymy przez dodanie pakietu makeidx, oraz indeksowanie w tekście, każdego słowa które nas interesuje komendą \index{...}. Następnie, w miejscu, gdzie chcemy umieścić skorowidz, wykonujemy polecenie \makeindex. Podobnie tworzone są spisy treści z tą różnicą, że tworzone są one na podstawie znaczników section, subsection, subsubsection,... Spis treści tworzymy przy pomocy komendy \tableofcontents. Bibliografie są tworzone następująco: Odwołanie do pozycji bibliograficznej: \cite{...}. Tworzenie bibliografii: \begin{thebibliography}{n} \bibitem{...} Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy. \end{thebibliography}

24 Tworzenie skorowidzów, spisów treści i bibliografii Środowiska verbatim Dodawanie grafiki Dzielenie na części Tworzenie odsyłaczy Odsyłacze służą do informowania czytelnika o istniejącej spokrewnionej informacji na innej stronie dokumentu. Do tworzenia odsyłaczy służą trzy instrukcje: \label{...} - określa etykietę \ref{...} - umieszcza w tym miejscu numer rozdziału, punktu, rysunku, bądź tabeli (bezpośrednio za którym umieszczono label. \pageref{...} - analogicznie jak powyżej, tylko wstawia numer strony.

25 Tworzenie skorowidzów, spisów treści i bibliografii Środowiska verbatim Dodawanie grafiki Dzielenie na części Środowiska verbatim, oraz verbatim, służą do cytowania kodu źródłowego. Między rozpoczęciem, a zakończeniem środowiska, znajduje się tekst, który nie podlega interpretacji przez L A TEX a. Środowisko alternatywne ( ), dodatkowo wyszczególnia odstępy (spacje) w tekście źrodłowym.

26 Tworzenie skorowidzów, spisów treści i bibliografii Środowiska verbatim Dodawanie grafiki Dzielenie na części Po dołączeniu pakietu graphicx, grafikę dołączamy przy pomocy komendy \includegraphics[opcje]{nazwa pliku}, gdzie opcje to: width - szerokość, height - wysokość, angle - kąt obrotu (dodatni), scale - skalowanie o współczynnik, na przykład Grafikę, najwygodniej dodać jako figure - czyli umieścić ją w tym właśnie środowisku. Dodatkowo, zdefiniować można także przypis pod rysunkiem, używając \caption{...}. Grafikę można dołączać w formacie JPEG, PDF, EPS, PNG.

27 Tworzenie skorowidzów, spisów treści i bibliografii Środowiska verbatim Dodawanie grafiki Dzielenie na części Na części dzielimy przy pomocy komend o składni \section{...}. Gdzie zamiast section możemy również używać: subsection subsubsection subsubsubsection paragraph subparagraph appendix 2 part, chapter 3 Nazwy środowisk z gwiazdką powodują pojawienie się środowiska w tekście, ale nie w spisie treści. Nie jest on również objęty numeracją. Ponadto, gdy w nawiasach kwadratowych pojawia się dodatkowy opis, może on służyć jako krótsza wersja nazwy na przykład rozdziału. 2 Ta deklaracja nie bierze żadnych argumentów, a jedynie zmienia sposób numerowania punktów lub rozdziałów na litery 3 tylko w klasie book oraz report

28 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Przechodzenie w tryb matematyczny Przejść w tryb matematyczny można na dwa sposoby: przy pomocy pary znaków $...$ - tekst pomiędzy znakami jest składany w trybie matematycznym. przykład: I = i=1 n2. przy pomocy środowiska displaymath - tekst składany jest w odstępie poziomym, wycentrowany na stronie. przykład: I = i=1 n 2

29 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Górny indeks, dolny indeks, pierwiastki notacja a^b składa się jako a do potęgi b, lub a, górny indeks b, czyli: a b notacja a i składa się jako a, dolny indeks i, czyli : a i notacja dot{a}, ddot{a}, dddot{a} składa się jako ȧ, ä,... a. \hat{}, \tilde{}, \bar{}, \vec{} przechodzą odpowiednio w: â, ã, ā, a. \widetilde{}, \widehat{}, \underbrace{}, \overbrace{} przechodzą {}}{ odpowiednio w: ãbc, âbc, abc }{{}, abc. pierwiastki składamy przy pomocy \sqrt{}, \sqrt[n]{}. Efekt: 2, 3 2. pochodne, przy pomocy apostrofu - f.

30 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Symbole matematyczne \sum {i}^{j} - j i, \prod {i}^{j} - j i, \coprod {i}^{j} - j i, \int {a}^{b} - b a, \oint {a}^{b} - b a, \bigcap {k} - k, \bigcup {k} - k, \aleph, \hbar, \imath, \jmath, \wp, \Re, \Im, \emptyset, \forall, \exists, \neg, \infty ℵ,, ı, j,, R, I,,,,,. club-,diamond-,heart-,spadesuit,,,

31 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Funkcje Nazwy funkcji są składane przez poprzedzenie ich beksleszem. Funkcje są składane w trybie prostym, podczas gdy zmienne są składane czcionką wyeksponowaną. Przykłady sin x, cos y, tan z. Poza funkcjami istnieją setki symboli matematycznych część z nich działa po dołączeniu pakietu AMSfonts. Litery greckie dołączamy poprzez poprzedzenie nazwy litery beksleszem. Dodatkowo, gdy pierwsza litera nazwy litery jest wielka, litera składana jest jako wielka - na przykład - γ, Γ.

32 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Tworzenie macierzy oraz wektorów Macierze tworzymy przy pomocy środowiska array. Działa ono następująco: \begin{array}{...}, gdzie jako argumenty podajemy ciąg liter (l,r,c), określających do którego brzegu litery powinny być złożone (l - lewo, r - prawo, c - środek). Przykładowa macierz: a 11 a 12 a 13 a 14 a 21 a 22 a 23 a 24 a 31 a 32 a 33 a 34 a 41 a 42 a 43 a 44 Prawda, że ładne? Możemy jeszcze dodać lewe i prawe nawiasy (klamrowe, okrągłe bądź kwadratowe) - robimy to przy pomocy komend \left(, \right).

33 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Macierze, c.d. Rozmiary nawiasów zostaną automatycznie dostosowane do rozmiaru wyrażenia. Reguła ta stosuje się do każdego wyrażenia. Efekt: a 11 a 12 a 13 a 14 a 21 a 22 a 23 a 24 a 31 a 32 a 33 a 34 a 41 a 42 a 43 a 44 Chcąc zbudować wektor, odpowiednio manipulujemy ilością kolumn oraz wierszy. Wnętrze środowiska array wygląda dokładnie tak samo jak wnętrze środowiska tabular. Istnieje również środowisko eqnarray, które służy do składania serii numerowanych równań.

34 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Twierdzenia, lematy, definicje Wszystkie trzy, tworzy się dokładnie w ten sam sposób: definiujemy środowisko tak, że gdy za każdym razem z niego korzystamy, formatowanie (i numerowanie) jest takie samo. Przykład poniżej. \newtheorem{twr}{twierdzenie} - definiujemy środowisko twr, o nazwie Twierdzenie. \newtheorem{lem}[twr]{lemat} - definiujemy kolejne środowisko, które ma korzystać z tego samego schematu numerowania co twr. Środowisko nazywa się Lemat \begin{lem} Pierwszy lemat \label{lem:1} \end{lem} - Tutaj po raz pierwszy korzystamy ze środowiska Lemat, będzie ono miało numer 1. \begin{twr} Pierwsze twierdzenie, na mocy lematu \ref{lem:1} \end{twr} - Tworzymy pierwsze twierdzenie, i odwołujemy się do lematu 1. Twierdzenie ma numer 2.

35 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Zobaczmy, jak wygląda nasz przykład w druku: Lemat Pierwszy lemat Twierdzenie (Dyzma) Twierdzenie pierwsze, na mocy lematu??

36 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Stylizowanie zmiennych Często istnieje potrzeba wyszczególnienia zmiennych w pewien sposób, na przykład, aby wyróżnić zbiór liczb rzeczywistych. \mathbf{...} - R \mathbb{...} 4 - R Istnieje wiele innych stylów czcionek, których tutaj nie zaprezentuję z powodu oszczędności matrycy LCD. 4 ten styl dostępny jest po dołączeniu pakietu amsfonts lub amssymb

37 Tryb matematyczny Składanie wzorów Tworzenie macierzy Twierdzenia Stylizowanie zmiennych Literatura 1. T. Oetiker Nie za krótkie wprowadzenie do systemu L A TEX2e 2. M. Doob Łagodne wprowadzenie do TEX a Ponadto, na płycie znajdziecie kilka przykładów.