Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) III 4. Królestwo roślin

Transkrypt

1 BIOLOGIA - KLASA II I PÓŁROCZE Wymagania Uczeń: Wymagania ponad Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca główne cechy - określa czynności życiowe - rozpoznaje y zarodnikowe i nasienne - określa środowisko występowania mchów i mchów i form życiowych nasiennych - wyróżnia y nagonasienne i okrytonasienne obu grup organy y: korzeń, łodygę, liść i kwiat - określa funkcje organów - rozróżnia systemy korzeniowe główne funkcje korzenia funkcje łodygi - rozpoznaje y o łodydze zielnej i zdrewniałej, nadziemnej i podziemnej - określa funkcje liścia budowę zewnętrzną liścia - rozróżnia niektóre Dział III. RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW (cd.) - wyróżnia plechowce i organowce glonów występujących w różnych środowiskach glonów charakterystyczne cechy mchów i tkanki budujące organy ne - rozpoznaje okazy nagonasiennych i okrytonasiennych wyniki samodzielnej obserwacji - rozpoznaje i opisuje główne strefy korzenia - wnioskuje, że korzeń wydłuża się w strefie wzrostu, co stanowi pęd y - wyróżnia cechy liścia przystosowujące go do fotosyntezy - rozpoznaje liście pojedyncze i złożone, że igły nagonasiennych są liśćmi III 4. Królestwo - opisuje fotosyntezę i oddychanie u kryterium podziału na zarodnikowe i nasienne - wyróżnia cechy plechowców i organowców przynależność mchów i do zarodnikowych - opisuje budowę mchu i paproci rolę kopalnych w powstawaniu węgla - określa mchów i - określa kryterium podziału na jednoi dwuliścienne jedno- i dwuliściennych przystosowania korzenia do utrzymania y w podłożu oraz wchłaniania i transportu wody różnice systemem palowym i wiązkowym, co to jest biologiczne fotosyntezy i oddychania - opisuje transport wody w ie charakterystyczne cechy budowy zielenic, brunatnic i krasnorostów, że glony żyjące na różnych głębokościach mają różne barwniki - porównuje cechy morfologiczne glonów i lądowych - charakteryzuje skrzypy i widłaki konieczność ochrony, że występowanie na lądzie wiąże się z obecnością tkanek - dostrzega związek budową anatomiczną i funkcją tkanek - ilustruje przykładami różnorodność form i funkcji korzeni związek budową a funkcją pełnioną przez poszczególne strefy korzenia - ilustruje przykładami różnorodność form i funkcji łodyg - samodzielnie planuje i wykonuje zgodnie z regułami stosowanymi przez naukowców - rozwija swoje zainteresowania przyrodnicze, na czym polega niejednorodność drewna i łyka - omawia przemianę pokoleń u mszaków,, że obecność łagiewki pyłkowej to duże osiągnięcie ewolucyjne - tworzy mapę mentalną przedstawiającą podział owoców na pojedyncze i zbiorowe, mięsiste i suche, pękające i niepękające, podając odpowiednie przykłady - przygotowuje zielnik wykazujące obecność skrobi jako produktu fotosyntezy wykazujące, że kiełkujące nasiona zużywają tlen

2 gatunki polskich drzew budowę kwiatu - określa, że słupek i pręciki są organami rozmnażania płciowego, na czym polega zapylenie i zapłodnienie budowę nasienia warunki niezbędne do kiełkowania zastosowanie w życiu człowieka funkcje elementów kwiatu - rozróżnia y wiatropylne i owadopylne główne etapy rozwoju y - rozpoznaje rodzaje owoców rozsiewanych przez wiatr i zwierzęta - dostrzega różnice nasionami nagonasiennych i okrytonasiennych istotną rolę w przyrodzie transpiracja przystosowania liścia do nia procesu transpiracji modyfikacji liści związanych z funkcją - ilustruje przykładami różnorodność kształtów liści zróżnicowania budowy kwiatów - wyróżnia typy kwiatostanów u różnych - samodzielnie obserwację makroskopową, że nasienie jest organem przetrwalnym y - podaje przystosowania owoców do rozsiewania przez wiatr i zwierzęta wegetatywnego rozmnażania się różnice kwiatami i liśćmi nagonasiennych i okrytonasiennych, że po obcięciu wierzchołka pędu a przestaje rosnąć na długość związek budową a funkcjami tkanek budujących liść - dostrzega współdziałanie liści, korzeni i łodyg w funkcjonowaniu y - dostrzega zalety wytwarzania kwiatostanów rolę łagiewki pyłkowej - planuje badające wpływ warunków środowiska na kiełkowanie nasion - określa części słupka, z których powstają elementy owocu różnorodność materiałów zapasowych w nasionach ruchu - dostrzega skutki nadmiernej eksploatacji zasobów nych pierwiastki życia - określa biologiczną rolę wody w życiu organizmów grupy związków chemicznych występujących w organizmach Dział IV. ZWIĄZKI CHEMICZNE W ŻYCIU ORGANIZMÓW - dokumentuje przebieg pierwiastki wchodzące w skład związków chemicznych występujących w organizmach IV.1. Chemiczne podstawy życia - określa biologiczną rolę pierwiastków biogennych - formułuje wnioski na podstawie - opisuje obieg wody w przyrodzie i krążenie pierwiastków ( np. węgla, azotu, tlenu siarki )

3 II PÓŁROCZE IV.2. Składniki człowieka składniki : białka, cukry, tłuszcze, witaminy, sole mineralne trzy główne funkcje składników główną rolę witamin i soli mineralnych konieczność systematycznego spożywania warzyw i owoców wody jako ważnego uzupełnienia - określa rolę białek, tłuszczów, cukrów i kwasów nukleinowych w organizmach pokarmy bogate w białka, cukry, tłuszcze sprawdzające obecność skrobi w ziemniaku bogatych w błonnik pokarmy bogate w witaminy A, C, B6, B12, D, kwas foliowy, a także w magnez, żelazo, wapń skutki niedoboru w organizmie witamin i soli mineralnych - określa jednostki składowe białek, tłuszczów, cukrów i kwasów nukleinowych - analizuje pokarmy pod względem zawartości składników - ocenia zdrowotne błonnika, że należy ograniczać spożywanie bogatych w tłuszcze zwierzęce - analizuje pokarmy pod względem zawartości witamin i soli mineralnych, że najskuteczniejsze działanie mają witaminy i sole mineralne zawarte w pokarmach, a nie w tabletkach kluczową rolę enzymów w organizmach stwierdzenie, że białka zwierzęce są pełnowartościowe wykonuje wykazujące obecność białek, tłuszczów, wody i cukrów prostych w pokarmach - przygotowuje prezentację na temat metod obróbki i konserwowania zapewniających zachowanie maksymalnej zawartości witamin Dział V. BUDOWA I FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU CZŁOWIEKA narządy wchodzące w skład różnych układów - opisuje budowę i funkcje układów - opisuje hierarchiczną budowę organizmów i lokalizuje tkanki w organizmie człowieka V.1. Organizm człowieka - określa zależność budową a funkcją układów i narządów konieczność współdziałania narządów i układów narządów we właściwym funkcjonowaniu organizmu - wskazuje układy narządów pełniące funkcje nadrzędne w stosunku do innych układów na przykładach, na czym polega nadrzędna rola nerwowego i hormonalnego wobec

4 - określa rolę pokarmowego - opisuje rolę zębów przyczyny powstawania próchnicy zębów, na czym polega trawienie, dlaczego ludzie mają różne potrzeby pokarmowe, że potrzeby pokarmowe ludzi zależą od wieku, stanu zdrowia, trybu życia, aktywności fizycznej - określa zawartość składników w wybranych produktach spożywczych na podstawie analizy treści etykiet pojęcie dieta zasady właściwego odżywiania się - oblicza indeks swojej masy ciała - analizuje konsekwencje niewłaściwego odżywiania się przyczyny i skutki otyłości i niedowagi - rozróżnia i wskazuje na schematycznym rysunku lub modelu narządy pokarmowego rolę jamy ustnej, żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego i jelita grubego miejsce i produkty trawienia białek, węglowodanów i tłuszczów - określa miejsce wchłaniania produktów trawienia i wskazuje je na schematycznym rysunku, modelu - stwierdza doświadczalnie trawienie skrobi w jamie ustnej - określa zawartość dodatków do w wybranych produktach spożywczych na podstawie analizy treści etykiet potrzebę czytania informacji Na etykietach produktów spożywczych - właściwie interpretuje BMI, dlaczego należy stosować dietę zróżnicowaną pod względem składników - doskonali umiejętność argumentowania swojego stanowiska podczas dyskusji V.2. Układ pokarmowy, na czym polega trawienie związek budowy odcinków przewodu pokarmowego z pełnioną przez nie funkcją - lokalizuje narządy pokarmowego na modelu lub schemacie rolę ślinianek, trzustki i wątroby w procesie trawienia wpływ na nasze zdrowie sposobu przechowywania i przygotowania - oblicza wartość kaloryczną posiłku wady i zalety diety wegetariańskiej - porównuje swój sposób odżywiania się z właściwymi zasadami - określa warunki, w jakich przebiega trawienie rolę enzymów trawiennych w procesie rozkładu związek budowy odcinków przewodu pokarmowego z pełnioną przez nie funkcją wady i zalety dodatków do - ocenia reklamy innych układów narządów przedstawia przykładowe jadłospisy dla osób różniących się płcią, wiekiem, masą ciała oraz stanem zdrowia przedstawia referat na temat zaburzeń odżywiania, ich przyczyn, skutków i mechanizmów

5 główne składniki krwi - określa funkcję składników krwi elementy krwionośnego - określa główne funkcje krwionośnego - opisuje budowę serca czynniki wpływające na pracę serca - wykonuje pomiar tętna i ciśnienia krwi przyczyny chorób serca i krążenia przyczyny nadciśnienia - określa układ limfatyczny jako część krążenia - definiuje pojęcie odporność organizmu drogi wnikania czynników chorobotwórczych do organizmu sposoby nabywania odporności czynniki wywołujące reakcje odpornościowe celowość stosowania szczepień procesu oddychania dla organizmu człowieka elementy V.3. Układ krążenia i odpornościowy - prowadzi obserwację mikroskopową preparatu trwałego krwi krwiodawstwa - porównuje naczynia krwionośne - prowadzi obserwację mikroskopową tętnicy i żyły, w jaki sposób pracuje serce badania wykonywane w diagnostyce chorób serca - określa wpływ różnych czynników na pracę serca i krwionośnego rolę prostych badań diagnostycznych w profilaktyce chorób krążenia elementy limfatycznego - określa główne funkcje limfatycznego funkcje płynu tkankowego i limfy różne reakcje organizmu na obecność czynników chorobotwórczych działanie szczepionki i surowicy przeszczepiane narządy rolę mięśni w mechanizmie wentylacji płuc - na - wyróżnia grupy krwi - wykonuje rysunek schematyczny dokumentujący wyniki obserwacji mikroskopowej - ilustruje za pomocą schematu przepływ krwi w małym i dużym obiegu związek budową naczyń krwionośnych a ich funkcjami - określa rolę zastawek w sercu związek pracą serca a tętnem i ciśnieniem związek pracą serca a wysiłkiem fizycznym - podaje objawy wybranych chorób serca i krążenia badań profilaktycznych serca i krwi w diagnostyce chorób - rozróżnia rodzaje odporności przeszczepów w utrzymaniu życia związek trybem życia a właściwym funkcjonowaniem krążenia - wskazuje na powiązania krwią, limfą i płynem tkankowym związek układem krwionośnym i limfatycznym przykładowe reakcje odpornościowe istotę konfliktu serologicznego, na czym polega zgodność tkankowa V.4.1 Układ oddechowy. ( część 1) istotę procesu oddychania funkcje narządów zmiany w ciśnieniu i objętości klatki piersiowej w czasie wdechu i wydechu genezę tonów w pracy serca, co to jest hematokryt, podaje jego prawidłowe wartości oraz w diagnostyce chorób krwi - omawia istotę i badania OB przedstawia informacje na temat szczepień nieobowiązkowych sytuacje wymagające zastosowania surowicy odpornościowej wygłasza referat na temat alergii - przygotowuje w formie prezentacji materiały informacyjne przeznaczone dla

6 oddechowego, na czym polega wymiana gazowa zewnętrzna i wewnętrzna różnice w składzie powietrza wdychanego i wydychanego czynniki mające negatywny wpływ na układ oddechowy - dostrzega niebezpieczeństwa związane z paleniem papierosów podstawie instrukcji - wskazuje na zmiany tempa oddychania w czasie wysiłku fizycznego chorób oddechowego oddechowego - dostrzega rolę nabłonka migawkowego mechanizm wymiany gazowej zewnętrznej i wewnętrznej rolę hemoglobiny w transporcie tlenu czynniki mające wpływ na tempo oddychania - podaje argumenty przeciw paleniu papierosów - projektuje wykazujące wpływ wysiłku fizycznego na tempo oddychania - dostrzega niezbędność próby kontrolnej, dlaczego gruźlica jest chorobą społeczną - charakteryzuje równowagę wodną w organizmie człowieka kilkunastoletniego odbiorcy na temat skutków palenia tytoniu - wskazuje tkanki budujące narządy w układzie oddechowym