Pracujemy bezpiecznie

Transkrypt

1 Gazeta firmowa nr 3 (69), marzec Pracujemy bezpiecznie W KOMPANII WYDARZENIA LUDZIE I MIEJSCA Bolek z przyszłością Strach przed likwidacją stał się bodźcem do jeszcze intensywniejszych procesów restrukturyzacyjnych Materiały wybuchowe pod kontrolą Pilotażowy system ewidencji środków strzałowych LSM składy materiałów wybuchowych Svalbard górnictwo na krańcu świata Eksploatacja węgla w sąsiedztwie lodowców

2 NASZA KOMPANIA marzec '15 5 Bolek z przyszłością 18 Materiały wybuchowe pod kontrolą 22 Svalbard górnictwo na krańcu świata W KOMPANII Pracujemy bezpiecznie 3 Kompania Węglowa wydała na bezpieczeństwo i higienę pracy więcej niż planowała Bolek z przyszłością 5 Strach przed likwidacją stał się bodźcem do jeszcze intensywniejszych procesów restrukturyzacyjnych Nowe życie kopalń 8 Rynkowa bariera opłacalności ekonomicznej wydobywania węgla W oczekiwaniu na gazowy silnik 10 Coraz więcej środków finansowych na odmetanowanie Proste i efektywne 12 Pracownicy kopalni Bobrek-Centrum otrzymali wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Poprawy Warunków Pracy W Y DARZENIA Oni dobrze pracują 14 Oddział remontowy JMW4 kopalni Rydułtowy-Anna Materiały wybuchowe pod kontrolą 18 Pilotażowy system ewidencji środków strzałowych LSM składy materiałów wybuchowych WITRY NA INNOWACYJNOŚCI Niespokojny duch 21 Michał Gładek, nadsztygar ds. napraw urządzeń przeróbczych w kopalni Sośnica-Makoszowy, to niespokojny duch techniczny L UDZIE I MIEJSCA Svalbard górnictwo na krańcu świata 22 Eksploatacja węgla w sąsiedztwie lodowców Ocalić od zapomnienia 26 Kopalnia Jankowice Górnicy na stoku 28 Zawody narciarskie w slalomie gigancie o Puchar Prezesa Kompanii Węglowej stały się już tradycją wśród branży górniczej NAT się zmienia Nadwiślańska Agencja Turystyczna podnosi standard zakwaterowania w zarządzanych obiektach Dowcipy z długiej brody Helmuta 30 Krzyżówka nr Galeria 31 Nasze Święte Barbary 32 Biuro Komunikacji KW SA redaktor naczelny: Jan Czypionka, j.czypionka@kwsa.pl adres redakcji: Katowice, ul. Powstańców 30, p. 64 tel wydawca: Kompania Węglowa SA Katowice, ul. Powstańców 30 na okładce: Kopalnia Bielszowice. fot. ARC oddano do druku: r.

3 W KOMPANII Pracujemy bezpiecznie Kompania Węglowa wydała na bezpieczeństwo i higienę pracy więcej niż planowała tekst: Zbigniew Madej To nie był przypadek. Po raz trzeci z rzędu liderem górniczego bezpieczeństwa została kopalnia Jankowice. Wyróżnienie wręczono podczas gali Szkoły Eksploatacji Podziemnej w Krakowie. Podkreśleniem supremacji kopalń Kompanii Węglowej w tym rankingu było drugie miejsce Brzeszcz, a na trzecim stopniu podium stanęły Bolesław Śmiały, Piast i Ziemowit. Wszyscy obserwatorzy zgodnie podkreślają, że to efekt wielu lat pracy. Andrzej Pakura, dyrektor branżowego biura w Kompanii Węglowej, przywołuje Plan poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy na lata Potrzeby skorygowały plany Znalazło się tam osiem przedsięwzięć, które określono na podstawie stanu zagrożeń występujących w kopalniach spółki mówi dyrektor Pakura. Plany konkretnych zadań do wykonania były konsultowane ze stroną społeczną, a szczegółowe sprawozdania trafiały na posiedzenia Komisji Bezpieczeństwa Kompanii Węglowej. Na ten cel nie oszczędzano pieniędzy. W ub.r. zaplanowano wydać 641,9 mln zł. Bieżące potrzeby sprawiły, że mimo problemów finansowych, Kompania wydała prawie 15 proc. więcej. Wielokrotnie powtarzane stwierdzenie, że na bezpieczeństwie nie można oszczędzać, znalazło swoje odzwierciedlenie. Najwięcej środków ponad plan przeznaczono na środki ochrony i urządzenia zabezpieczające, poprawę warunków higienicznych na stanowiskach pracy i poprawę transportu ludzi na stanowiska pracy oraz zwalczanie zagrożeń naturalnych. Chociażby na tym przykładzie widać, jak szeroki zakres zadań i przedsięwzięć dotyczy ogólnie brzmiącego stwierdzenia: poprawa stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Ważne, że do szczegółowych przedsięwzięć angażowaliśmy pracowników mówi dyrektor Pakura. Dotyczy to opracowywania instrukcji i przeprowadzania audytów stanowiskowych. W tym procesie istotna była współpraca ze Społeczną Inspekcją Pracy. Stale doskonalimy system szkoleń. Realizujemy filmy instruktażowe oraz materiały obrazujące konkretny wypadek przy pracy. Coraz częściej sięgamy po najnowocześniejsze środki multimedialne. Wykorzystujemy sztolnie szkoleniowe czy stanowiska ćwiczebne do aktywnego gaszenia metanu. Nauka wspomaga górnictwo Istotna jest współpraca z Centralnym Instytutem Ochrony Pracy w zakresie wykorzystania technik rzeczywistości wirtualnej, ZESTAWIENIE LICZBY WYPADKÓW OGÓŁEM, ZAISTNIAŁYCH W KOPALNIACH KOMPANII WĘGLOWEJ SA W LATACH Poprawa parametrów bezpieczeństwa pracy przekłada się bowiem na obniżenie kategorii ryzyka, w oparciu o którą ZUS, na podstawie liczby wypadków przy pracy, a także liczby zatrudnionych w warunkach zagrożenia, ustala wysokość składki na ubezpieczenie społeczne ubezpieczenie wypadkowe. Andrzej Pakura, dyrektor branżowego biura w Kompanii Węglowej 3

4 W KOMPANII co pozwala na szkolenie górników w imitujących realia warunkach prac szczególnie niebezpiecznych. Partnerami Kompanii Węglowej w wielu projektach naukowo-badawczych są Główny Instytut Górnictwa i Politechnika Śląska. Tytuły prac są może zbyt naukowo rozwinięte, ale bardzo ważne dla codziennej pracy górników. Oto przykłady: Zasady zatrudniania pracowników w warunkach zagrożenia klimatycznego czy Metoda diagnozy oraz program ograniczania niepożądanych zjawisk, związanych z użytkowaniem środków technicznych pod ziemią kopalni. Duże znaczenie dla pracowników Grupy Kapitałowej Kompanii ma Fundusz Wsparcia Profilaktyki Medycznej. W tym celu zawarto porozumienie ze spółką ubezpieczeniową GSU. To zatem nie przypadek, że Kompania na ostatniej Szkole Eksploatacji Podziemnej stała bezpieczeństwem swoich kopalń. Mało kto jednak wie o tym, że dzięki poprawie stanu bhp spółka zaoszczędziła w ub.r. około 62,9 mln zł z tytułu składki ZUS na ubezpieczenia wypadkowe, wydatkując na ten cel w tym okresie tylko 94,9 mln zł. Poprawa parametrów bezpieczeństwa pracy przekłada się bowiem na obniżenie kategorii ryzyka, w oparciu o którą ZUS, na podstawie liczby wypadków przy pracy, a także liczby zatrudnionych w warunkach zagrożenia, ustala wysokość składki na ubezpieczenie społeczne ubezpieczenie wypadkowe powiedział dyrektor Pakura. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla Kompanii, ustalona przez ZUS w okresie rozliczeniowym od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku, wynosi 2,32 procent podstawy jej wymiaru i jest mniejsza niż ustalona dla całej branży, która wynosi 3,86 procent. ZESTAWIENIE LICZBY PRZYPADKÓW CHORÓB ZAWODOWYCH, STWIERDZONYCH W ODDZIAŁACH KOMPANII WĘGLOWEJ SA W LATACH Zdzisław Wilk, kierownik Działu BHP i Szkolenia w kopalni Jankowice, może mieć powody do zadowolenia. fot. Jan Czypionka

5 W KOMPANII Bolek z przyszłością Strach przed likwidacją stał się bodźcem do jeszcze intensywniejszych procesów restrukturyzacyjnych tekst: Zbigniew Madej Kopalnia Bolesław Śmiały miała być zlikwidowana już w 2003 r. Ledwo weszła w skład Kompanii Węglowej, a już uznano, że jest zbyteczna. Na szczęście postawa załogi sprawiła, że kopalnia nadal istnieje i stale się restrukturyzuje. Na tyle skutecznie, że brakuje tam pracowników, szczególnie w oddziałach energomechanicznych. Od zaraz możemy przyjąć do pracy do dozoru ruchu elektrycznego, potrzebni są mechanicy i elektrycy wylicza Krzysztof Janik, dyrektor ds. pracy kopalni Bolesław Śmiały. Potwierdzeniem tego może być fakt, iż w przypadku alokacji takich pracowników z innych kopalń spółki w pierwszej kolejności będą kierowani do Bolka. Dyrektor Janik to nestor wśród dyrektorów ds. pracy w Kompanii Węglowej. Taką funkcję pełni w Bolesławie Śmiałym od 1993 r. I od tego czasu kopalnia przechodzi systematyczną restrukturyzację. 22 lata temu pracowało w Bolku niespełna 5 tys. osób. Obecnie zatrudnionych jest Wtedy fedrowano na siedmiu ścianach, a dziś na dwóch. Niezmienione pozostało natomiast dobowe wydobycie. W 1993 r. i w 2015 r. wynosi ono około 6 tys. t węgla handlowego. Jednocześnie znacznie wzrosła wydajność przypadająca na jednego pracownika. stwierdzenia, że trzeba opracować plan naprawczy, w Bolku odpowiadali: my już taki plan realizujemy od wielu lat! Trzeba przy tym dodać robią to z powodzeniem. Oczywiście, gwałtowny spadek cen jest tam odczuwalny, ale strach pomyśleć, co by dziś było, gdyby tego programu naprawczego nie realizowano z wieloletnim wyprzedzeniem. To nie oznacza jeszcze pełni sukcesu, ale większe jego prawdopodobieństwo. Pieniądze, czas, plan i ludzie Dla osiągnięcia efektów restrukturyzacji potrzebne są pieniądze, czas, dobry plan i ludzie wylicza dyrektor Janik. Od pozyskania nowych zasobów węgla uzależniona jest modernizacja elektrowni Łaziska. Trzeba myśleć o jutrze, o tym, co damy przyszłym pokoleniom. Krzysztof Janik, dyrektor kopalni Bolesław Śmiały. fot. Jan Czypionka Na skraju likwidacji Pytany o przyczyny decyzji o likwidacji kopalni w 2003 r., dyrektor Janik odpowiada: Mam wrażenie, że wtedy wyznaczono kopalnie, których likwidacja przyniosłaby najmniejsze skutki społeczne. Bo nie względy ekonomiczne były tutaj decydujące. Dyrektor nie zaprzecza, że takie plany, choć niezrealizowane, spowodowały, że w kopalni robiono wszystko, by władza nie miała argumentów, by zlikwidować ich żywicielkę w przyszłości. Stąd na 5

6 W KOMPANII Pieniądze oznaczały możliwość wybudowania zakładu przeróbki mechanicznej węgla, co pozwoliło kopalni przetrwać trudne czasy na początku XXI wieku. Proces restrukturyzacji uległ przyspieszeniu po 1998 roku, wraz z możliwością otrzymania jednorazowych odpraw czy urlopów górniczych. Czas był też potrzebny do pozbywania się majątku nieprodukcyjnego. Od 1993 r. kopalnia pozbyła się 1460 mieszkań. Obiekty socjalno-bytowe i sportowe zostały sprzedane lub przekazane nieodpłatnie samorządom lokalnym. Tego procesu nie sposób zrealizować w rok lub dwa lata. W zakresie restrukturyzacji organizacyjnej głównym celem było pozostawienie w strukturze kopalni tylko oddziałów produkcyjnych i takich komórek, które są niezbędne do ich obsługi. Cała sfera nieprodukcyjna i pośrednio produkcyjna została wydzielona w formie samodzielnych podmiotów gospodarczych zaznacza dyr. Janik Firmy zewnętrzne obsługują między innymi łaźnie, transport na powierzchni, oddziały kolejowe, świadczą usługi porządkowe i tym podobne. Obowiązuje jedna zasada żadna z tych firm nie działa na styku ze związkami zawodowymi. Restrukturyzacja techniczna wymusiła na Bolku dostosowanie produktu do wymogów głównego odbiorcy elektrowni Łaziska. Zainwestowano w podwieszany transport szynowy do transportu załogi i materiałów w rejony przodków. Cienkie pokłady wymagały też najnowocześniejszego sprzętu, który umożliwił pozyskiwanie wysokiej jakości węgla. W Bolku nie ukrywają przychylności ze strony zarządzających Kompanią Węglową. Gdy niechciany syn obronił się przed likwidacją, to zauważono nasze problemy i wspólnie zaczęliśmy je rozwiązywać mówią pracownicy. Dyrektor Janik został nawet Honorowym Łaziszczaninem Roku. Wygrał z budowniczym, czyli byłym dyrektorem kopalni Stanisławem Gałeczką, znanym od lat w górniczym środowisku. Zasługi Janika to w głównej mierze restrukturyzacja w Bolesławie Śmiałym, ale widać takie umiejętności są dziś w cenie, bo gwarantują pracę i byt kopalni. Nie wróg, lecz partner Gdy rozmawiamy w niewielkim gabinecie dyrektora, wielokrotnie przywoływane są związki zawodowe. Mam nawet wrażenie, Na szczęście postawa załogi sprawiła, że kopalnia nadal istnieje i stale się restrukturyzuje. Na tyle skutecznie, że brakuje tam pracowników, szczególnie w oddziałach energomechanicznych. fot. Jan Czypionka

7 W KOMPANII że wszystko odbywa się w kopalni za ich aprobatą, a spraw wrażliwych społecznie było tam bardzo dużo. Udało się je rozwiązać, nawet bez spisywania porozumień. Dla nas związki to nie wróg, lecz partner do dyskusji i rozwiązywania problemów załogi mówi dyr. Janik. To swoisty wentyl bezpieczeństwa. Gramy z nimi w otwarte karty, mówimy prawdę, nawet najgorszą. To uczciwsze niż kłamstwa i wzajemne napaści. Po latach mamy do siebie zaufanie. Zawsze dyrekcja jest do dyspozycji pracownika. Nie ma też chamskiego podejścia dozoru do przysłowiowego ślepra. Jednym z efektów tak zwanej komunikacji bezpośredniej jest spadek absencji chorobowej z 10 do 5 procent. Jak bumerang wraca problem braku pracowników. Fachowcy, choć młodzi, nie garną się do pracy w kopalni. O wysokości zarobków nie decydują tylko umiejętności, ale i staż pracy. Stąd problemy z naborem nowych pracowników. Od zaraz możemy przyjąć do pracy do dozoru ruchu elektrycznego, potrzebni są mechanicy i elektrycy. Krzysztof Janik, dyrektor kopalni Bolesław Śmiały. Dlatego uważam, że dodatek stażowy ujęty w Karcie Górnika musi ulec modyfikacji stwierdza dyr. Janik. Winna być stawka, premia i koniec. W Łaziskach Górnych, gdzie Bolek jest największym pracodawcą, myślą o przyszłości. Udostępnione zasoby węgla gwarantują wydobycie przez najbliższe 20 lat. Węgiel jest za Rowem Bełckim. Należy wykonać w najbliższym czasie cztery odwierty badawcze, potwierdzające znajdujące się tam zasoby surowca. Spodziewać się tam można ok. 100 mln t węgla energetycznego! To przyszłość dla tego regionu mówi Krzysztof Janik. Od pozyskania nowych zasobów węgla uzależniona jest modernizacja elektrowni Łaziska. Trzeba myśleć o jutrze, o tym, co damy przyszłym pokoleniom. Dotychczas w Bolku to procentowało Cienkie pokłady wymagały też najnowocześniejszego sprzętu, który umożliwił pozyskiwanie wysokiej jakości węgla. fot. Jan Czypionka 7

8 W KOMPANII Nowe życie kopalń Największym zagrożeniem jest rynkowa bariera opłacalności ekonomicznej wydobywania węgla tekst: Zbigniew Madej Przez dziesięć lat trwał proces łączenia kopalń Sośnica i Makoszowy. Od 17 stycznia tego roku rozpoczął się proces ich rozdzielania. Sprawiło to porozumienie przedstawicieli rządu i strony społecznej, podpisane w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach. Zgodnie z jego zapisami Makoszowy już w maju trafią do Spółki Restrukturyzacji Kopalń, a Sośnica pozostanie w strukturach Kompanii Węglowej. Porozumienie stworzyło zatem możliwości funkcjonowania obu kopalń w trudnych realiach ekonomicznych. W kopalni powstał zespół, który zajął się podziałem majątku. Przedstawił on przedsiębiorcy pełny wykaz maszyn i urządzeń w każdym z dotychczasowych ruchów zakładu. Rozdzielanie ruchów Teraz tworzymy obłożenie imienne pracowników dla dwóch zakładów wydobywczych, które dotychczas były zintegrowane mówi Grzegorz Mendakiewicz, dyrektor kopalni Sośnica-Makoszowy. Wydzielić należy zatem dla obu kopalń między innymi działy bhp, tąpań, techniki strzelniczej, ochrony środowiska, pion dyrektora do spraw pracy czy dyrektora do spraw ekonomiczno-księgowych. To nie lada wyzwanie, gdyż dotychczas zatrudnienie było optymalizowane dla potrzeb połączonej kopalni dwuruchowej. Na spotkaniu ze związkami zawodowymi 11 marca tego roku dyrektor kopalni oraz koordynator ds. ruchu Makoszowy Musimy zwiększyć wydajność. W ubiegłym roku wynosiła 448 ton na jednego zatrudnionego. W tym roku chcemy osiągnąć poziom 683 ton. Już obowiązuje zadaniowy system wynagradzania. Grzegorz Mendakiewicz, dyrektor kopalni Sośnica-Makoszowy. fot. ARC przedstawili przewidywane modele funkcjonowania kopalń. Sośnica będzie fedrować na dwóch ścianach, a jej dobowe wydobycie ma wynosić 7400 t, co w skali roku winno dać ponad 1,8 mln t węgla. W kopalni będzie pięć przodków. W tym roku zaplanowano wykonać m robót przygotowawczych. Część z nich będą musiały przeprowadzić firmy zewnętrzne, gdyż ze szczegółowych wyliczeń wynika, że będzie brakować górników dołowych. W Sośnicy pracować będzie 2180 osób, w tym na dole Dla Makoszów planuje się wydobycie na poziomie 4100 t na dobę, a zatrudnienie docelowe winno wynieść 1400 osób. Praca będzie prowadzona na jednej ścianie eksploatacyjnej i dwóch przodkach. Sprawiedliwsze płace Musimy zwiększyć wydajność podkreśla dyr. Mendakiewicz. W ubiegłym roku wynosiła 448 ton na jednego zatrudnionego. W tym roku chcemy osiągnąć poziom 683 ton. Już obowiązuje zadaniowy system wynagradzania. Niestety, w przeszłości wielokrotnie wysokość płacy nie zawsze miała związek z wykonaną pracą. Bywały i takie przypadki, że średnie wynagrodzenie uzyskiwane na przodku było niższe niż w innych działach w kopalni. Zadania w tym systemie określa specjalny zespół z udziałem społecznego inspektora pracy, który wyznacza podstawowy zakres robót możliwych do wykonania. Dopiero przekroczenie zadań ponad plan daje podstawę do wzrostu wynagrodzenia. 8

9 W KOMPANII System zyskał akceptację strony społecznej. Stoimy przed dużymi wyzwaniami mówi dyr. Mendakiewicz. Ale naszym atutem jest załoga. Często wracam do listu, który skierowałem do pracowników w ubiegłym roku, informując o trudnej sytuacji kopalni. Dla wielu osób taka wiadomość była zaskoczeniem. Myślę, że transparentność i komunikacja z załogą w tak trudnych procesach restrukturyzacyjnych jest niezbędna. Dyrektor wielokrotnie podkreśla zaangażowanie załogi w utrzymanie miejsc pracy i odpowiedzialność za kopalnie. Wszyscy doskonale zdają sobie sprawę z konieczności wzrostu wydajności. Kopalnia Sośnica ponosiła jedne z wyższych w Kompanii kosztów robót przygotowawczych i wydobycia węgla. Dlatego tak ważne byłoby dla niej pozyskanie wysokowydajnego kombajnu do robót korytarzowych. Zadecyduje sąd! Wszyscy, zarówno w Sośnicy, jak i Makoszowach, oczekują na 9 kwietnia tego roku. Wtedy sąd może zdecydować o unieważnieniu Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gierałtowic. Sośnicy pozwoliłoby to na eksploatację rozciętej prawie w całości ściany, której uruchomienie poprawiłoby wyniki finansowe kopalni. W Makoszowach umożliwiłoby natomiast wprowadzenie do harmonogramu ścian, których dotąd nie można było eksploatować. Pozytywna dla kopalni decyzja sądu miałaby znaczący wpływ na nowy plan ruchu po 2015 r. A to znacznie zwiększyłoby jej atrakcyjność dla potencjalnego inwestora. Wszyscy mają świadomość, że przyszłość obu kopalń zależy też od likwidacji zbędnej infrastruktury. W pierwszej kolejności trzeba zlikwidować dwa szyby na polu Bojków i związaną z nimi infrastrukturę. W skali roku przyniosłoby to około 7 mln zł oszczędności. Wiele niepotrzebnych obiektów jest na polu Zachód. Likwidacja zbędnych wyrobisk dołowych pozwoliłaby na optymalizację sieci wentylacyjnej, na czym w dużej części skorzystałaby kopalnia Makoszowy. W dalszym ciągu można intensyfikować proces zagospodarowania metanu. Możliwy jest wzrost dostaw węgla taśmociągiem do PEC Gliwice. To, co zależy od nas, jesteśmy w stanie zrobić stwierdza Grzegorz Mendakiewicz. Wiele zagrożeń niesie nam jednak rynek. Najpoważniejszym jest rynkowa bariera opłacalności ekonomicznej wydobywania węgla. Z całą stanowczością mogę jednak zapewnić, że kopalnia Sośnica ma realne szanse na osiągnięcie dodatniego wyniku finansowego, i to już w 2017 roku. PRZEWIDYWANE MODELE FUNKCJONOWANIA KWK SOŚNICA I KWK MAKOSZOWY KWK SOŚNICA-MAKOSZOWY stan zatrudnienia na r. ogółem osoby, w tym: na dole osób na powierzchni osoby r. KWK SOŚNICA r. KWK MAKOSZOWY WYDOBYCIE WĘGLA HANDLOWEGO OKOŁO t/d WYDOBYCIE WĘGLA HANDLOWEGO OKOŁO t/d STAN ZATRUDNIENIA DOCELOWEGO OGÓŁEM OSÓB, W TYM: NA DOLE OSÓB NA POWIERZCHNI 500 OSÓB STAN ZATRUDNIENIA DOCELOWEGO OGÓŁEM: OSÓB, W TYM: NA DOLE OSÓB NA POWIERZCHNI 300 OSÓB LICZBA ŚCIAN EKSPLOATACYJNYCH: 2 LICZBA ŚCIAN EKSPLOATACYJNYCH: 1 LICZBA PRZODKÓW: 5 LICZBA PRZODKÓW: 2 9

10 W KOMPANII W oczekiwaniu na gazowy silnik Z roku na rok Kompania Węglowa SA przeznacza coraz więcej środków finansowych na odmetanowanie. Ujęcie na powierzchnię gazu z odmetanowania stwarza możliwość i wręcz konieczność jego gospodarczego wykorzystania, co poprawia efekt ekonomiczny kopalń i jest argumentem umożliwiającym planowanie kolejnych inwestycji opr.: TD zdjęcia: Jan Czypionka Kopalnia Rydułtowy-Anna prowadzi eksploatację w silnie metanowych pokładach węgla, zaliczonych głównie do III i IV kategorii zagrożenia, a także przy współwystępującym III stopniu zagrożenia tąpaniami. Eksploatacja w takich warunkach wymaga prowadzenia odmetanowania górotworu, które do tej pory było realizowane za pomocą inżektorowych stacji odmetanowania zlokalizowanych na dole kopalni. Obowiązujące regulacje prawne, brak możliwości gospodarczego wykorzystania ujmowanej mieszaniny gazowej zawierającej metan, jak również konieczność zwiększenia wydajności odmetanowania w związku z przewidywanym wzrostem zagrożenia metanowego, w tym zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa zatrudnionej załogi na dole zakładu, wymusiły budowę powierzchniowej stacji odmetanowania. Powierzchniowa stacja odmetanowania zlokalizowana została w rejonie szybu Leon IV i jest połączona z dołem kopalni poprzez rurociąg o średnicy 400 mm, zabudowany w szybie Leon IV. Rurociąg w szybie ma połączenie z dotychczas istniejącą siecią rurociągów odmetanowania w wyrobiskach dołowych, która jest doprowadzona do wszystkich rejonów eksploatacyjnych, gdzie prowadzone jest odmetanowanie górotworu. Ujęcie mieszaniny gazowej w powierzchniowej stacji odmetanowania odbywa się za pomocą trzech dmuchaw, w tym jednej rezerwowej, z możliwością rozbudowy o czwartą dmuchawę. Taki układ umożliwia ujęcie mieszaniny gazowej w ilości do 140 m 3 /min. Wydajność każdej z dmuchaw jest regulowana obrotami z zastosowaniem

11 W początkowej fazie ujmowana w powierzchniowej stacji odmetanowania mieszanina gazowa będzie wypuszczana do atmosfery za pośrednictwem instalacji rozpraszania metanu, natomiast docelowo planuje się gospodarcze wykorzystanie mieszanki wyjaśnia mgr inż. Tomasz Duda, kierownik Działu Wentylacji kopalni Rydułtowy-Anna. falowników. Napęd każdej z dmuchaw stanowi silnik elektryczny o mocy 160 kw. Minimalna koncentracja metanu w ujmowanej mieszaninie wynosi 30 proc. Praca stacji odmetanowania odbywać się będzie w sposób zautomatyzowany i ciągły. Na każdej zmianie roboczej w obiekcie zatrudniony będzie jeden przeszkolony pracownik w celu sprawowania kontroli nad ruchem stacji oraz usuwania ewentualnych stanów awaryjnych tłumaczy Zenon Mrozek, zastępca dyrektora Zakładu Realizacji Inwestycji Przemysłowych Carboautomatyki SA, głównego wykonawcy stacji odmetanowania. Monitoring pracy stacji odmetanowania odbywać się będzie głównie w sposób zdalny na stanowiskach wyposażonych w komputery, do których przesyłane będą parametry z aparatury kontrolno-pomiarowej, zabudowanej na urządzeniach i instalacjach. W początkowej fazie ujmowana w powierzchniowej stacji odmetanowania mieszanina gazowa będzie wypuszczana do atmosfery za pośrednictwem instalacji rozpraszania metanu, natomiast docelowo planuje się gospodarcze wykorzystanie mieszanki wyjaśnia mgr inż. Tomasz Duda, kierownik Działu Wentylacji kopalni Rydułtowy-Anna. W tym celu zabudowany zostanie silnik gazowy o mocy 2 MWe, w którym mieszanina gazowa zostanie wykorzystana do produkcji energii elektrycznej oraz cieplnej na potrzeby własne kopalni. Szacuje się, że po uruchomieniu stacji odmetanowania, ilość metanu w ujmowanej mieszaninie gazowej w pełni zabezpieczy pracę silnika gazowego. W latach następnych wydzielanie się metanu zgodnie z prognozą metanową powinno wzrastać. Nadwyżki ujętej w powierzchniowej stacji odmetanowania mieszaniny gazowej, które nie zostaną zagospodarowane w silniku gazowym, kopalnia zamierza odsprzedawać podmiotowi zewnętrznemu. Stacja powstała od zera w ciągu 12 miesięcy, jej koszt to 8,9 mln zł. Po zainstalowaniu silnika gazowego metan z dołu kopalni pokryje około 10 proc. zapotrzebowania zakładu w energię, co przyniesie wymierne oszczędności. Praca stacji odmetanowania odbywać się będzie w sposób zautomatyzowany i ciągły. Na każdej zmianie roboczej w obiekcie zatrudniony będzie jeden przeszkolony pracownik w celu sprawowania kontroli nad ruchem stacji oraz usuwania ewentualnych stanów awaryjnych tłumaczy Zenon Mrozek, zastępca dyrektora Zakładu Realizacji Inwestycji Przemysłowych Carboautomatyki SA, głównego wykonawcy stacji odmetanowania. 11

12 W KOMPANII Proste i efektywne Dodatkowa półka na zapasy przewodu oponowego, zasilającego kombajn ścianowy, na trasie przenośnika zgrzebłowego ścianowego typu Rybnik R-850 to tytuł opracowania, za które pracownicy kopalni Bobrek-Centrum otrzymali wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Poprawy Warunków Pracy, organizowanym przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej opr.: JC Dotychczas stosowane rozwiązanie konstrukcyjne prowadnic typu 1500 kpl., stanowiących wyposażenie przenośnika zgrzebłowego ścianowego typu Rybnik R-850, nie zapewniało odpowiedniego zabezpieczenia większej ilości zapasu przewodu oponowego zasilającego kombajn ścianowy wyjaśnia Janusz Piotrowski, główny elektryk ds. dołowych kopalni Bobrek-Centrum, główny autor projektu. Zapas przewodu kombajnowego jest niezbędny ze względów ruchowych ściany wydobywczej (wydłużanie ściany, skracanie przewodu oponowego przy kombajnie ze względu na jego uszkodzenie) dla prawidłowego zasilania kombajnu. Zapas ten, niemieszczący się w oryginalnym rozwiązaniu stosowanych prowadnic, był mocowany w sposób prowizoryczny i narażał przewód oponowy na częste uszkodzenia mechaniczne i związane z tym przestoje technologiczne kombajnu ścianowego. Uszkodzenia przewodu oponowego (gdy były uszkodzone żyły prądowe) mogły stanowić duże zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego (porażenie prądem elektrycznym lud poparzenie łukiem elektrycznym), jak również zagrożenie związane z możliwością zainicjowania zapalenia metanu lub wybuchu metanu (pyłu węglowego). Istotą pomysłu zaproponowanego przez innowatorów z Bobrka jest wykonanie specjalnej, dodatkowej półki na zapas przewodu. Nasze rozwiązanie umożliwia zabezpieczenie zapasu przewodu oponowego wzdłuż trasy przenośnika zgrzebłowego ścianowego poprzez umieszczenie go w zaprojektowanej dodatkowej półce mówi Dariusz Wieczorek, sztygar oddziałowy oddziału elektrycznego ds. urządzeń dołowych kopalni Bobrek-Centrum. Półka ta została wykonana z blach o grubości 6 milimetrów. Jej podstawa wyprofilowana została na kształt litery u o wymiarach podstawy 390 milimetrów i ściankach 60 milimetrów, w której ściankach wykonano dwa otwory, służące do przymocowania jej do oryginalnej prowadnicy przenośnika ścianowego. Górna część półki wyprofilowana została z tej samej blachy co podstawa, również na kształt Głównym autorem rozwiązania jest Janusz Piotrowski, nadsztygar ds. elektrycznych MED-B. W realizację projektu zaangażowani byli również Dariusz Wieczorek, sztygar oddziałowy MEUD 1B, i Józef Janiszewski, elektromonter MEUD 1B. fot. Jan Czypionka 12

13 W KOMPANII litery u, o wymiarach podstawy 172 milimetry i ściankach 123 milimetry, w środek której wspawana została dodatkowa ścianka. W ściankach zewnętrznych, górnej części, wykonano dwa otwory, w których umieszczono pręt stalowy przechodzący przez boki górnej półki, zabezpieczając w ten sposób usytuowany zapas przewodu oponowego. Dodatkowe półki na zapas przewodu oponowego zostały zabudowane na prowadnicach przenośnika zgrzebłowego w ścianie 2, w pokładzie 504, na poz. 726 m i rozmieszczone w co drugim otworze prowadnicy nad półką. Rozwiązanie zaproponowane i wykonane przez elektryków z Bobrka w sposób istotny ogranicza zagrożenie związane z uszkodzeniem przewodu, które przed wprowadzeniem projektu powodowało przerwy technologiczne w wyniku przestoju kombajnu na skutek naprawy lub wymiany przewodu. Projekt eliminuje zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi w wyniku poparzenia łukiem elektrycznym lub porażenia prądem elektrycznym oraz zagrożenie związane z zapaleniem lub wybuchem metanu (pyłu węglowego) w wyniku inicjacji zapłonu mieszanki wybuchowej (pyłu lub metanu) w miejscu wydostania się łuku elektrycznego na zewnątrz przewodu. Głównym autorem rozwiązania jest Janusz Piotrowski, nadsztygar ds. elektrycznych MED-B. W realizację projektu zaangażowani byli również Dariusz Wieczorek, sztygar oddziałowy MEUD 1B, i Józef Janiszewski, elektromonter MEUD 1B. 12 mm 20 mm 6 mm 20 mm 86 mm 14 mm 20 mm 230 mm 60 mm 390 mm 86 mm 180 mm Schemat dodatkowej półki na zapas przewodu oponowego na trasie przenośnika zgrzebłowego ścianowego Rybnik R mm 123 mm 195 mm 6 mm 60 mm Wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Poprawy Warunków Pracy, organizowanym przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. 13

14 W YDARZENIA Oddział remontowy JMW4 kopalni Rydułtowy-Anna opr.: JC zdjęcia: Jan Czypionka Oni dobrze pracują Na czele oddziału remontowego JMW4 niezmiennie od roku 2000 stoi sztygar oddziałowy Romuald Grzybek. Na zmianach roboty nadzorują sztygarzy Tadeusz Mikeska oraz Ryszard Sanetra. Nadsztygarem ds. napraw urządzeń przeróbczych jest mgr inż. Krystian Pietrasz. Oddział remontowy realizuje swoje zadania na trzech zmianach w Zakładzie Przeróbki Mechanicznej kopalni Rydułtowy-Anna. Załoga JMW4 to doświadczony, profesjonalny i zdyscyplinowany zespół pracowników znających swój fach. W jej skład wchodzi 46 wykwalifikowanych pracowników o dużym stażu pracy. Brygadami kierują przodowi: Damian Różański, Bronisław Matioszek, Edward Malina, Piotr Waniczek oraz Andrzej Machnik. Edward Malina Historia Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla Zezwolenie na użytkowanie nowego zakładu przeróbczego kopalni Rydułtowy, wydane w Rybniku 3 listopada 1965 r. Zezwolenie na użytkowanie płuczki osadzarkowej po przeprowadzonej rozbudowie i modernizacji, wydane przez Okręgowy Urząd Górniczy w Rybniku 27 listopada 1986 r. Decyzja z 24 czerwca 2002 r., dopuszczająca do użytkowania Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla po przebudowie i rozbudowie w zakresie dotyczącym: węzła klasyfikacji węgla surowego 0 3 mm, węzła tworzenia mieszanek węglowych wraz z załadunkiem na torze 110. Wymiana osadzarki OM18P3 na OM20P3eR 2005 r. Wymiana osadzarki OM18P3 na OM20P3eR 2007 r. Stary zakład przeróbczy składał się z sortowni o wydajności 150 Mg/h i płuczki osadzarkowej o wydajności 100 Mg/h. Oba te obiekty, w znacznym stopniu zużyte i mające niewystarczającą wydajność w stosunku do planowanego dużego wzrostu wydobycia, nie zapewniały ciągłości ruchu kopalni Rydułtowy. Pod koniec lat 50. rozpoczęto budowę zakładu przeróbczego, którego naczelnym inwestorem było Rybnickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego, zaś inwestorem bezpośrednim kopalnia Rydułtowy. Wykonawstwo urządzeń i konstrukcji stalowej powierzono Przedsiębiorstwom Zjednoczenia Przemysłu Maszyn Górniczych z Bytomia i Rybnickim Zakładom Naprawczym z Rybnika. Budowy i montażu podjęły się Przedsiębiorstwa Zjednoczenia Budowlano-Montażowego Przemysłu Węglowego z Katowic w oparciu o projekt wykonany przez Biuro Projektów Zakładów Przeróbki Mechanicznej Węgla Separator z Katowic. Nowy (funkcjonujący do dnia dzisiejszego) Zakład Przeróbki Mechanicznej Węgla uruchomiono w 1964 r. Zaprojektowano go dla wydajności 5000 Mg/dobę netto, co odpowiada wydajności zakładu 500 Mg/h (przewidywano pracę zakładu przeróbczego na dwie zmiany). Wobec istnienia nadwyżki wydajności w stosunku do ówczesnego wydobycia kopalni zakład wyposażono w urządzenia do przyjmowania węgla obcego w ilości około 1000 Mg/dobę (przy dwuzmianowym systemie pracy). 14

15 W YDARZENIA Piotr Niedobecki Zbigniew Firla Andrzej Piecha Zbigniew Firla Andrzej Malina Andrzej Machnik PARAMETRY JAKOŚCIOWE PRODUKOWANEGO WĘGLA HANDLOWEGO KLASA ZBYTU Qir KLASA ZIARNOWA [mm] WARTOŚĆ OPAŁOWA Qir [kj/kg] ZAKRES PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH ZAPOPIELENIE Ar [%] SIARKA Str [%] WILGOTNOŚĆ [%] 8/080/ ,4 0,6 6,0 8,0 29 (D/W) ,4 0,6 6,0 8,0 27 (D) ,4 0,6 6,0 8,0 26 (W) ,4 0,6 6,0 8,0 23 (D/W) ,4 0,6 6,0 8,0 30 (D) ,4 0,6 4,0 7,0 30 (D) 8 31, ,4 0,6 4,0 7,0 17 (D/W) ,4 0,6 do 27,0 uwaga! D zbyt drobnicowy (samochody) W zbyt wagonowy (kolej) 15

16 W YDARZENIA Oddział remontowy JMW4 kopalni Rydułtowy-Anna 16

17 W YDARZENIA Na pierwszym planie, od lewej: Andrzej Czogalik, Zbigniew Baron, Andrzej Machnik. W drugim rzędzie, od lewej: Romuald Grzybek, Edward Malina, Andrzej Piecha, Roman Zdybski, Marek Burek, Piotr Newe, Piotr Waniczek, Henryk Tomański, Czesław Kocur. W trzecim rzędzie, od lewej: mgr inż. Krystian Pietrasz, Bronisław Matioszek, Piotr Żymełka, Bogusław Bugla, Zbigniew Firla, Damian Różański, Janusz Tytko, Andrzej Malina. 17

18 W YDARZENIA Materiały wybuchowe pod kontrolą KWK Ziemowit wspólnie z konsorcjum firm COIG SA oraz Elsta Elektronika Sp. z o.o. S.K.A. stworzyła pilotażowy system ewidencji środków strzałowych LSM składy materiałów wybuchowych opr.: JC zdjęcia: Jan Czypionka System ten został opracowany z powodu zmian zachodzących w przepisach prawa Unii Europejskiej. Celem nadrzędnym wprowadzanych przepisów unijnych ma być uszczelnienie dystrybucji materiałów wybuchowych. System ten składa się z programu informatycznego realizującego procesy wynikające z rozporządzenia ministra gospodarki, opartego na wiedzy Działu Techniki Strzałowej KW SA kopalni Ziemowit, oraz niezbędnego, odpornego na warunki dołowe sprzętu technicznego. Dyrektywy unijne w sprawie ustanowienia systemu oznaczania i śledzenia materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego wymogły wprowadzenie regulacji krajowych. Wydano rozporządzenie ministra gospodarki z 2 listopada 2012 r. w sprawie jednoznacznego oznaczania materiałów wybuchowych, przeznaczonych do użytku cywilnego, oznaczania obiektów produkcyjnych oraz rejestru oznaczeń. W składach materiałów wybuchowych używany jest również terminal mobilny posiadający funkcje komputera stacjonarnego, łączący się z nim siecią bezprzewodową. Terminal pobierany jest w punkcie wydawania sprzętu strzałowego, gdzie przechodzi procedurę ładowania podłączony do stacji dokującej, a następnie jako wyposażenie wydawcy materiałów wybuchowych zabierany jest do jednego ze składów materiałów wybuchowych wyjaśnia Bartłomiej Kubis, wydawca materiałów wybuchowych. 18

19 W YDARZENIA Rozporządzenie wymaga od przedsiębiorcy prowadzenia rejestru jednoznacznych oznaczeń, zawierającego informację o jednoznacznym oznaczeniu materiału wybuchowego, o osobie fizycznej lub prawnej, której powierzono nadzór nad materiałem wybuchowym, na temat lokalizacji materiału wybuchowego w okresie, gdy jest on w posiadaniu przedsiębiorcy, dopóki nie zostanie przemieszczony do innego przedsiębiorcy, zużyty lub unieszkodliwiony. Producenci środków strzałowych muszą każdą sztukę naboju materiału wybuchowego, zapalnika, rolki lontu oznaczać niepowtarzalnym literowo-cyfrowym kodem, składającym się z 23 znaków, oraz kodem matrycowym, który jest przystosowany do odczytu elektronicznego. W Ziemowicie dokonano analizy możliwości wykonania zapisów rozporządzenia w oparciu o istniejące rozwiązania, tj. ewidencję papierową. W okresie sześciu miesięcy przeanalizowaliśmy ilość zużywanych środków strzałowych, otrzymaliśmy liczbę niepowtarzalnych, składających się z 23 znaków, literowo-cyfrowych oznaczeń, które należałoby wpisywać do dokumentów ewidencji przychodów i rozchodu środków strzałowych. Pracownicy kopalni odpowiedzialni za roboty strzałowe przeprowadzili obliczenia, z których wynika, iż w ciągu sześciu miesięcy pracy kopalni należało zapisać pozycji, a w skali roku to około pozycji, co daje liter lub cyfr do zapisania. Taki system zapisu jest bardzo żmudny, bardzo łatwo o pomyłkę w ewidencji. Jest poza tym absolutnie nieprzystosowany do dalszej archiwizacji. Na przykład podczas wydawania materiału wybuchowego przez wydawcę jeden górnik strzałowy pobiera średnio około 3 kg materiału wybuchowego oraz 10 szt. zapalników elektrycznych. Przez to wydawca musiałby zapisać ręcznie 20 kodów 23-cyfrowych do księgi ewidencji, a zauważmy, że górników strzałowych na jednej zmianie jest nawet dziesięciu. Uznano, że najlepszym rozwiązaniem będzie system elektroniczny. Projektując system, przyjęto następujące założenia: pełna integracja z systemem SZYK2, wykorzystywanym w Kompanii Węglowej SA; jedno miejsce do wprowadzania danych w czasie rzeczywistym, widocznym w systemie ERP/SZYK2, czyli wspomagającym zarządzanie przedsiębiorstwem i zapewniającym dostęp do całego spektrum zestawień i analiz, które stanowią podstawę do operacyjnego i strategicznego zarządzania; działanie komputerów dołowych i urządzeń mobilnych w czasie rzeczywistym. Funkcje, które zostały użyte w systemie LSM składy materiałów wybuchowych, powstawały w czasie rzeczywistych obserwacji przez grupę informatyków z firmy COIG SA. Śledzili oni drogę, którą materiał wybuchowy musi przejść od przyjęcia do zakładu, aż do momentu jego zużycia. Funkcje na poziomie komputerów dołowych oraz komputerów mobilnych uproszczono do minimum, W celu zabudowy urządzeń niezbędnych do obsługi elektronicznego systemu ewidencji środków strzałowych kopalnia musiała wystąpić do prezesa Wyższego Urzędu Górniczego o wyrażenie zgody na odstąpienie od wymagań w sprawie przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w zakładach górniczych. Prośba dotyczyła wprowadzenia instalacji elektrycznej do komory wydawczej, która będzie zasilała zainstalowany komputer wyjaśnia Maciej Jura, kierownik Działu Techniki Strzałowej kopalni Ziemowit. 19

20 W YDARZENIA wykorzystując maksymalnie klawisze funkcyjne i kolorystykę, tak by obsługiwanie mogło być intuicyjne. System automatycznie będzie wspierał administratora, przypominał oraz blokował osoby mające dostęp do materiału wybuchowego. Dotyczyć to będzie m.in. następujących informacji: terminów badań ogólnych lekarskich, badań psychologicznych, badań psychiatrycznych, terminów ważności informacji z Krajowego Rejestru Karnego, terminów ważności opinii z policji, terminów ważności szkoleń cyklicznych. W celu zabudowy urządzeń niezbędnych do obsługi elektronicznego systemu ewidencji środków strzałowych kopalnia musiała wystąpić do prezesa Wyższego Urzędu Górniczego o wyrażenie zgody na odstąpienie od wymagań w sprawie przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w zakładach górniczych. Prośba dotyczyła wprowadzenia instalacji elektrycznej do komory wydawczej, która będzie zasilała zainstalowany komputer wyjaśnia Maciej Jura, kierownik Działu Techniki Strzałowej kopalni Ziemowit. Zainstalowano cztery komputery dołowe w dwóch składach materiałów wybuchowych. Urządzenia służą do bieżącej obsługi działań składów materiałów wybuchowych oraz procedur wydawania i przyjmowania środków strzałowych do magazynu. Jeden z komputerów został zamontowany w komorze wydawczej składu materiałów wybuchowych i jest dostępny do obsługi jedynie przez uprawnione osoby obsługujące skład. Drugi komputer został zamontowany w pomieszczeniu służącym do sprawdzania pobranych środków strzałowych przez górnika strzałowego. Komputery zostały wyposażone w zabudowane czytniki kodów matrycowych 2D, umożliwiające odczyt kodów na środkach strzałowych wydawanych górnikom strzałowym. Każdy komputer wyposażono standardowo w bezprzewodowy dostęp do systemu komputerowego za pomocą standardów bluetooth oraz Wi-Fi. Interfejsy służą do lokalnej komunikacji urządzeń mobilnych z nadrzędnymi systemami informatycznymi. W składach materiałów wybuchowych używany jest również terminal mobilny posiadający funkcje komputera stacjonarnego, łączący się z nim siecią bezprzewodową. Terminal pobierany jest w punkcie wydawania sprzętu strzałowego, gdzie przechodzi procedurę ładowania podłączony do stacji dokującej, a następnie jako wyposażenie wydawcy materiałów wybuchowych zabierany jest do jednego ze składów materiałów wybuchowych wyjaśnia Bartłomiej Kubis, wydawca materiałów wybuchowych. Wprowadzony w kopalni Ziemowit elektroniczny system ewidencji materiałów wybuchowych w zdecydowany sposób uszczelni dystrybucję tych materiałów, ułatwi pracę wydawców oraz umożliwi zarówno monitorowanie tego procesu, jak i późniejszą archiwizację danych. Co najważniejsze system ten jest zgodny z zaleceniami Unii Europejskiej i planuje się wprowadzenie go w kolejnych kopalniach naszej spółki. Inżynierowie z Ziemowita zaprezentowali system podczas jednej z sesji Szkoły Eksploatacji Podziemnej w Krakowie, co spotkało się z dużym zainteresowaniem słuchaczy. SIEĆ POWIERZCHNIOWA KWK ZIEMOWIT / SIEĆ ZIT aplikacja mobilna SZYK2/KLM/LSM aplikacja LSM komputer stacjonarny stacja dokująca podłączona do komputera terminal mobilny powierzchniowy, podłączony kablem usb do komputera POWIERZCHNIA serwis aktualizacja baza danych SZYK2/KLM/LSM sieć wi-fi dla terminali mobilnych dołowych wraz z komputerem dołowym DÓŁ SIEĆ POWIERZCHNIOWA COIG SA stanowisko weryfikujące Schemat systemu LSM składy materiałów wybuchowych. terminal mobilny dołowy 20