Piazza Santissima Annunziata zasoby czy problemy?

Transkrypt

1 Piazza Santissima Annunziata zasoby czy problemy? Raport z konsultacji publicznych przeprowadzonych we Florencji na placu Santissima Annunziata 24 kwietnia 2012 r. Opracowanie: Cantieri Animati 1

2 Założenia 24 kwietnia 2012 r. uczniowie uczestniczący w Projekcie Rimpiazza w charakterze facylitatorówwolontariuszy (Lorenzo Cecchi, Riccardo Duilio, Leonardo Lepri, Lizio Romoli, Tommaso Teloni, Gabriele Terzo i Elena Viggiano) pod opieką koordynatorki projektu, profesor Lucii Baglioni z ITGC Salvemini Duca d Aosta (Technikum Geodezyjne) oraz doświadczonych facylitatorów z firmy Cantieri Animati, spędzili cały dzień na placu Santissima Annunziata, obserwując życie tego miejsca o różnych porach dnia i pytając mieszkańców oraz przechodniów o ich pomysły na to, w jaki sposób mogłoby ono stać się bardziej zachęcające, komfortowe i przyjazne. W późniejszych godzinach porannych dołączyli do nich uczniowie innych klas zaangażowanych w projekt (IV C i IV I). Materiały informacyjne na temat konsultacji w postaci 100 plakatów i trzech tysięcy pocztówek z zaproszeniami, dostarczone kilka dni wcześniej do skrzynek pocztowych i obiektów handlowych, umożliwiły przeprowadzenie wywiadów z grupą ponad 180 osób, w skład której weszli okoliczni mieszkańcy, turyści oraz tak zwani czasowi użytkownicy miasta (studenci zamiejscowi, naukowcy, osoby dojeżdżające do pracy etc.). Projekt został przyjęty z zainteresowaniem przez uczestników konsultacji, z których kilkunastu zgłosiło chęć wzięcia udziału w warsztatach, organizowanych przez Laboratorium World Cafè, zapowiedzianych na koniec następnego tygodnia. Poniżej przedstawiono podsumowanie wyników przeprowadzonych konsultacji oraz szczegółowe sprawozdanie z działań przeprowadzonych w ciągu dnia. upiększenia go, co w przekonaniu uczestników konsultacji sprawiłoby, że miejsce to stałoby się bardziej uczęszczane. Wśród propozycji wykorzystania placu przeważają opinie, że powinien być on miejscem działań artystyczno-kulturalnych, również skierowanych do młodej publiczności, takich jak wystawy malarstwa, rysunku, street artu, jak również pokazów, spektakli teatralnych, wykładów oraz kameralnych koncertów. Ze względu na bliskość Konserwatorium i innych szkół o profilu artystycznym (Akademia Sztuk Pięknych, ISIA Wyższa Szkoła Przemysłu Artystycznego, Wydział Architektury, Liceum Artystyczne, warsztaty w Museo Degli Innocenti etc.), większość zapytanych wyobrażałaby sobie plac Santissima Annunziata jako miejsce spotkań uczniów i studentów, jednak bez nadawania mu monotematycznego i ekskluzywnego charakteru. Obecność Istituto degli Innocenti, prowadzącego również licznie uczęszczane żłobki i przedszkola oraz salę zabaw, do której wejście główne znajduje się na placu, sprawia, że jest on postrzegany również jako miejsce spotkań rodzinnych. Według opinii uczestników konsultacji plac powinien pełnić podobną funkcję również dla turystów zwiedzających okoliczne muzea, pracowników zamiejscowych oraz właścicieli i pracowników lokalnych firm (w tym szczególnie licznych w tej okolicy kancelarii adwokackich i biur architektów). Wyniki całodziennych konsultacji 186 respondentów, 621 sugestii dotyczących funkcji placu, 62 wskazań dotyczących okolicznych zasobów, 56 uwag i pomysłów wpisanych na panelach. Większość uczestników konsultacji uważa, że plac Santissima Annunziata jest dla Florencji miejscem niezwykle ważnym, aczkolwiek niedocenianym tak, jak na to zasługuje. Szczególne przywiązanie do placu zadeklarowali głównie rodowici florentyńczycy. Ma ono swoje źródło zarówno w uwarunkowaniach historyczno-kulturalnych tego miejsca (uznawanego za kolebkę Renesansu i symbol florenckości ), jak i w osobistych doświadczeniach oraz wspomnieniach z nim związanych (Festiwale Lampionów, dziecięce zabawy, juwenalia, imprezy uliczne, święta religijne, targ kwiatowy, fontanny, tradycyjne oblewanie się wodą). Plac postrzegany jest jako zaniedbany, lecz nie stwarzający poważnych problemów, zatem większość sugestii dotyczyła sposobów nadania mu bardziej przyjaznego charakteru i 2

3 Propozycje zagospodarowania mają przede wszystkim na względzie zwiększenie codziennego wykorzystania placu, przy założeniu, że powinien on być miejscem, w którym można się zatrzymać i spokojnie posiedzieć. Nie wszyscy jednak są zgodni co do wyposażenia placu w nowe elementy infrastruktury. Respondenci podzielili się na dwie wyraźne grupy, z których pierwsza proponuje usunięcie elementów uznawanych za szpecące i wprowadzające nieład, takich jak kontenery na śmieci i łańcuchy, druga zaś optuje za nadaniem temu miejscu bardziej zadbanego i eleganckiego wyglądu poprzez umieszczenie na placu donic z kwiatami, ławek, a nawet założenie gazonu, jak na placu Santa Maria Novella. Schody, prowadzące do portyków wejściowych budynków, używane zwykle do siedzenia, są oceniane jako zbyt niewygodne nie tylko przez osoby starsze, lecz również przez ludzi w młodym wieku. Propozycje nasadzeń drzew były zgłaszane głównie przez turystów (wśród nich znalazło się kilku historyków sztuki), którzy zdają się mieć niewielkie pojęcie o konserwatywnym podejściu władz miasta i jego mieszkańców do kwestii reorganizacji przestrzeni publicznej. Wśród innych propozycji często zgłaszana była potrzeba zorganizowania nieistniejących w tej części centrum miasta publicznych toalet oraz poprawy oświetlenia ulicznego. Młodzi respondenci natomiast sugerowali objęcie placu siecią wi-fi, dostępną bezpłatnie, przynajmniej dla uczniów i studentów okolicznych szkół i uczelni. Zasoby dzielnicy wyjątkowym sukcesem okazał się wielki, okrągły stół z umieszczonym na nim zdjęciem lotniczym Florencji. Mieszkańcy mogli zaznaczać na nim wszystkie miejsca, które według nich mogą stanowić zasoby dzielnicy, takie, jak muzea, szkoły, placówki kulturalne i artystyczne, a także liczne, modne lokale itp. 3

4 Podsumowanie wyników Dominującą tendencją zdaje się chęć stworzenia na placu spokojnego miejsca spotkań i wypoczynku podczas przerw w pracy, zajęciach szkolnych bądź w zwiedzaniu miasta. Według respondentów tę codzienną rolę można pogodzić z innymi, bardziej ożywionymi funkcjami, jakie plac mógłby pełnić w okresie świąt lub w sezonie letnim, takimi jak: organizacja małych koncertów, wystaw, odczytów na świeżym powietrzu, spektakli teatralnych (również dla dzieci), działalności artystycznej itp. efektownych fontann i obecnością licznych elementów wyposażenia pomocniczego (kontenery na śmieci, stojaki na rowery, znaki drogowe, słupki, łańcuchy itp.), sprawia, że plac przypomina bardziej obszerne, prywatne podwórze niż miejsce publiczne o określonej tożsamości historycznej i walorach estetycznych, mające pełnić funkcję integracyjną. Wielu mieszkańców podkreślało, że plac jest obecnie jedynie miejscem przechodnim, wysuwając propozycje mające na celu zachęcenie ludzi do przebywania tam przez dłuższy czas. Podsumowanie tych pomysłów przedstawiono poniżej: stworzenie bardziej przyjaznej atmosfery poprzez wprowadzenie elementów drobnej infrastruktury oraz zieleni, zwiększenie atrakcyjności placu (na przykład poprzez ponowne uruchomienie zabytkowych fontann), uruchomienie źródełka wody pitnej o wysokiej jakości; utworzenie punktu informacji turystycznej; zainstalowanie stolików lub pulpitów do czytania, nauki, rysowania, utworzenie na placu punktów dostępu do bezpłatnej sieci wi-fi, opracowanie stałego programu wydarzeń kulturalno-artystycznych w celu wykształcenia u mieszkańców nawyku uczęszczania na tego typu imprezy, modernizacja oświetlenia nocnego (powinno być bardziej ciepłe i przytulne). Podstawowym i trudno rozwiązywalnym problemem zdaje się fakt, że plac Santissima Annunziata został objęty w ostatnich latach zmianami w kursowaniu linii transportu miejskiego, związanymi z wprowadzeniem strefy ograniczenia ruchu samochodowego w zabytkowym centrum miasta. Spowodowało to zwiększenie częstotliwości kursowania autobusów przed Bazyliką (obecnie przejeżdża ich ponad 800 dziennie, czyli średnio prawie jeden na minutę). Ten nieustanny ruch powoduje ponadnormatywne natężenie hałasu, o czym mogli się przekonać 24 kwietnia uczestnicy projektu, którym chwilami uniemożliwiało to prowadzenie rozmowy. Pomimo że plac stanowi strefę ruchu pieszego, jest on otwarty przez całą dobę dla ruchu pojazdów upoważnionych, takich jak autobusy szkolne, samochody rodziców dowożących dzieci do żłobka i przedszkola przy Istituto degli Innocenti, dostawców, pracowników muzeów i hoteli, taksówek, skuterów, śmieciarek itp. To sprawia, że po placu przemieszcza się i parkuje na nim jednocześnie ogromna liczba pojazdów. W dniach wolnych od pracy plac służy również jako parking dla mieszkańców. Ten nieustanny ruch, w połączeniu z brakiem infrastruktury zachęcającej do zatrzymania się na dłużej w tym miejscu, unieruchomieniem dwóch Projekt okazał się zatem bardziej skomplikowany, niż to przewidziano. Dlatego nie wystarczy zebranie pomysłów na nowe funkcje tego miejsca, które przyciągnęłyby tu młodzież czy sprawiły, że plac wieczorami zatętniłby życiem. Sytuacja wymaga bowiem głębszej i bardziej globalnej refleksji na temat roli, jaką mógłby spełniać ten fragment przestrzeni miejskiej, położony na trasie uczęszczanej przez turystów, również w kontekście funkcji obiektów usytuowanych na placu. Jest to niezbędne dla określenia, jakie działania krótko- i długoterminowe należałoby podjąć w ramach przedsięwzięć publiczno-prywatnych, by nadać temu ważnemu miejscu i tej części miasta nowe, godne oblicze. 4

5 Typologia respondentów Osobom, które wyraziły zgodę na wzięcie udziału w konsultacji, zapewniono anonimowość, zgodnie z przepisami o prywatności danych osobowych, jednak w tak zwanych kartach obecności odnotowano ich płeć, pochodzenie (na podstawie języka) oraz przybliżony wiek. Na tej podstawie stwierdzono lekką przewagę udziału kobiet oraz pełny przedział wiekowy uczestników, wśród których, z oczywistych powodów, przeważała młodzież. Respondenci to w większości mieszkańcy Florencji, chociaż nie zabrakło również turystów włoskich i zagranicznych. Rozmowy z cudzoziemcami prowadzone były w języku angielskim, z wyjątkiem grupy imigrantów z Senegalu, Peru i Filipin, mieszkających od dłuższego czasu we Florencji, którzy biegle władają językiem włoskim. 5

6 Podsumowanie dnia Godzina 8:30 Siedmioro uczniów ITGC Salvemini Duca d Aosta, pełniących rolę facylitatorów-wolontariuszy, przygotowuje stanowiska do działań interaktywnych z mieszkańcami, przy użyciu elementów takich jak: sześć tablic będących elementami interaktywnej wystawy, które stanowią rodzaj wytycznych do dyskusji oraz zawierają informacje na temat celów projektu, historii tego miejsca i podstawowych zagadnień, będących przedmiotem procesu partycypacji, wielki, okrągły stół ze szczegółowym zdjęciem lotniczym obszaru wokół placu Santissima Annunziata, na którym uczestnicy mieli zaznaczać zasoby dzielnicy, makieta placu Santissima Annunziata w skali 1:100, wykonana przez uczniów podczas popołudniowych warsztatów, zorganizowanych w poprzednim miesiącu, na której mieszkańcy proszeni są o określenie za pomocą samoprzylepnych karteczek priorytetowych funkcji, jakie ich zdaniem powinien pełnić plac (tak zwana technika Planning for Real). W tym samym czasie na plac dostarczono: cztery okrągłe stoliki kawiarniane z 20 krzesłami, przy których debatować miały małe grupy dyskusyjne oraz prowadzone będą improwizowane wywiady, cztery betonowe siedzenia na kółkach, tak zwane [s]mobili urbani, zaprojektowane przez specjalistów uczestniczących w projekcie AccessSOS, przydatne do stymulowania interakcji z młodzieżą. Z powodu deszczu, silnego wiatru i niekorzystnych prognoz meteorologicznych wszystkie stanowiska i materiały zostały umieszczone pod arkadami Istituto deg!i Innocenti. Gwałtowne podmuchy wiatru utrudniały instalację paneli wystawy i trzeba było je dodatkowo obciążyć i zamocować. Godzina 9:00 Pozostali uczniowie wybranych klas i reprezentanci szkoły oraz grupa siedmiorga facylitatorów z Projektu Rimpiazza, spotykają się z dyrektorką Wydziału Polityki Edukacyjnej Urzędu Miasta Florencji Cristiną Giachi w celu wymiany pomysłów na temat koncepcji miasta młodzieży. Rozmowa dotyczyła również trudności związanych z promocją procesu partycypacji obywatelskiej oraz mentalnego uwspólnienia przestrzeni miejskiej. Zgodnie stwierdzono, że najlepszym lekarstwem przeciwko jej degradacji jest bardziej intensywne zamieszkiwanie w przestrzeni publicznej i dbanie o nią jak o własny dom. Następnie głos zabrał koordynator Muzeum degli Innocenti, Stefano Filipponi, który poinformował uczniów o projekcie renowacji i zaplanowanych zmianach w muzeum, obejmujących między innymi utworzenie na jego terenie niezależnych stref wypoczynku oraz panoramicznego tarasu-kawiarni na dachu, na wzór kafeterii w Bibliotece Oblatek. 6

7 Godzina 10:00 W obecności Alessandry Maggi, dyrektorki Muzeum degli Innocenti, a także Omera Terrinazzi, wiceburmistrza I Dzielnicy Florencji, nastąpiło oficjalne rozpoczęcie konsultacji społecznych. Następnie siedmioro facylitatorów-wolontariuszy, wspieranych przez architektkę Chiarę Pignaris z firmy Cantieri Animati i koordynatorkę projektu prof. Lucię Baglioni, przystąpiło do zbierania sugestii i opinii wśród mieszkańców i turystów spotkanych na placu. Wśród pierwszych zwiedzających znalazła się grupa uczniów jednej z austriackich szkół, którzy przyjechali do Florencji, by uczyć się języka włoskiego. Goście, korzystając z rozstawionych stolików, odbyli krótką rozmowę z uczniami klas IV C i IV I ze szkoły Salvemini- Duca d Aosta, którzy przybyli na plac, by wziąć udział w konsultacjach z mieszkańcami. Godzina 11:00 Obie klasy wzięły udział w lekcji na ulicy, poprowadzonej przez Matteo Fioravantini, byłego ucznia szkoły Salvemini, obecnie uznanego architekta i eksperta w dziedzinie przestrzeni publicznej. Celem spotkania było zachęcenie uczniów do refleksji na temat warunków, funkcji i jakości, jakie powinna spełnić przestrzeń publiczna, aby mogła zostać uznana za przestrzeń inkluzywną i być wykorzystywana zgodnie z tym przeznaczeniem. Po zakończeniu dyskusji uczniowie wypróbowują przez chwilę ruchome siedziska, wspomniane [s]mobili urbani. Godzina 12:00 Pomimo deszczu i silnego wiatru, w trakcie lekcji na ulicy uczestnicy projektu nie zaprzestają swoich działań wśród osób przebywających na placu. Wiele z nich to turyści zagraniczni, którzy schronili się przed deszczem pod szerokimi arkadami i zaglądają tu z ciekawości. Są także okoliczni sklepikarze, którzy wcześniej wzięli udział w akcji kolportażu plakatów i pocztówek z zaproszeniami. Zważywszy na niezbyt liczną frekwencję kilkoro uczniów przeprowadza szybką akcję ulotkową, inni spacerują po placu z megafonem, zapraszając publiczność do udziału. 7

8 Godzina 13:00 Przybywa Dyrektor Caritasu, profesor Alessandro Martini, który po wzięciu udziału w konsultacjach zaprasza młodych facylitatorów na obiad do stołówki na placu Santissima. Annunziata. Posiłek jest dobrą okazją do zapoznania się z historią tej placówki, która obecnie wydaje potrzebującym około 200 obiadów dziennie. Posiłek jest pyszny i obfity, a po poranku spędzonym na wysłuchiwaniu skarg mieszkańców na wszechobecnych bezdomnych i żebraków smaczne jedzenie pozwala spojrzeć na rzeczywistość z innego punktu widzenia. Godzina 14:00 Wracamy do pracy! Tymczasem niebo trochę się przejaśniło i zostaje podjęta decyzja o przeniesieniu wszystkich stanowisk i materiałów na środek placu, gdzie będą one bardziej widoczne dla przechodniów. Wiatr jest wciąż dość silny, jednak udaje się unieruchomić panele za pomocą ciężkich [s]mobili urbani. Dzięki nowym ustawieniom stanowisk zatrzymuje się przy nich znacznie więcej osób zainteresowanych przedsięwzięciem. Godzina 15:00 Samochodem służbowym Urzędu Miasta przyjeżdżają architekt Maurizio Barabesi, pełniący w ratuszu funkcję koordynatora ds. przekształceń i zarządzania przestrzenią Chociaż formalnie wizyta ma charakter inspekcji, obaj panowie chętnie zatrzymują się, by obejrzeć wystawę i przedstawić swoje sugestie dotyczące modelu Planning for Real. Godzina 16:00 Przy stanowiskach zatrzymuje się coraz więcej rodziców i dziadków, odbierających dzieci z przedszkola przy Istituto degli Innocenti. W godzinach popołudniowych zmienia się przekrój publiczności: przez plac przewija się mniej uczniów i studentów niż w godzinach porannych, a więcej mieszkańców. Trwa także nieprzerwany napływ turystów. 8

9 Godzina 17:00 Na placu Santissima Annunziata pojawia się grupa dzieci, które przyjechały tu z wycieczką szkolną z Pizy, by zwiedzić Muzeum Archeologiczne. Każde z 20 dzieci otrzymuje tylko jedną kartkę wyboru, żeby nie zaniżać zbytnio wieku grupy docelowej konsultacji. Od momentu usytuowania centrum akcji w bardziej widocznym miejscu zaczęły się wokół niego gromadzić grupki osób, przyciągnięte widokiem paneli, lecz przede wszystkim wielkim zdjęciem lotniczym, na którym wielu mieszkańców i turystów rozpoznało swoje domy i hotele. Godzina 18:00 Pod wieczór wśród osób odwiedzających plac pojawiają się ludzie starsi i młode rodziny z dziećmi. Zmniejsza się liczba turystów, coraz liczniejsi stają się okoliczni mieszkańcy. Kilka osób, które odwiedziły punkt konsultacyjny rano, powraca w towarzystwie członków rodziny. Godzina 19:00 Nadal sporo osób zatrzymuje się przy punkcie informacyjnym. W konsultacjach wzięło udział również kilku młodych Senegalczyków, których zainteresował kosz do koszykówki, zainstalowany na jednym z siedzisk typu [s]mobile urbano. Niestety, zerwał się lodowaty wiatr i około 19:30 zmarznięci po całym dniu spędzonym pod gołym niebem organizatorzy rozpoczęli demontaż stanowisk, czekając na przyjazd furgonów, które miały je odstawić na miejsce. (Zdjęcia Alessandro Rappuoli i Niccolò Peruzzi) 9

10 Opracowanie wersji polskiej: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych FISE> Warszawa, 2014 Tłumaczenie przygotowane na potrzeby bazy dobrych praktyk partycypacji publicznej prowadzonej przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych w ramach projektu Decydujmy razem. Tłumaczenie: Małgorzata Fic-Trzmielewska Przedruk materiałów Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych w całości lub w części jest możliwy wyłącznie za zgodą Fundacji. Cytowanie oraz wykorzystywanie danych jest dozwolone z podaniem źródła. 10