HISTORIA ARCHITEKTURY /materiały dla studentów/
|
|
- Sabina Baran
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 HISTORIA ARCHITEKTURY /materiały dla studentów/ Dr Marzena Królikowska Dziubecka Warszawa 2007
2 Podstawowe pojęcia z zakresu architektury Apsyda (absyda) - pomieszczenie na rzucie półkola, półelipsy, trójliścia, podkowy, trapezu lub wieloboku, zamykające prezbiterium lub nawę (czasami nawy boczne lub ramiona transeptu), o równej lub mniejszej od nich wysokości i szerokości. Architraw (Epistyl) - belka spoczywająca na kolumnach (filarach lub pilastrach) jako najniższy człon belkowania; pierwotnie podtrzymywał belki stropu ukryte za fryzem. Archiwolta - profilowane lub pokryte ornamentem czoło łuku; w romanizmie i gotyku łuk konstrukcyjny zamykający u góry portale, powtórzony w uciekających w głąb uskokach; ozdobiony dekoracją rzeźbiarską. Arkada - element architektury składający się z dwóch podpór (filarów, kolumn) zamknięty u góry łukiem; posiada funkcje konstrukcyjne (dźwigania i odciążania) oraz dekoracyjne; występuje najczęściej w rzędach. Atrium - dziedziniec otoczony ze wszystkich stron kolumnadą; pośrodku niego znajdował się zbiornik z wodą. Attyka - ścianka, balustrada lub rząd sterczyn, ozdobnych szczycików, wieńcząca elewację budowlę, znajdująca się ponad gzymsem koronującym; może być ażurowa np. tralkowa, pełna w formie ślepej ścianki, grzebieniowa (z cokołem i tzw. grzebieniem ), szczytowa (rząd szczycików). Bęben (tambur) - część budowli na rzucie koła, elipsy lub wieloboku, stanowiąca podstawę kopuły. Blanki (krenelaż) - stosowane w średniowiecznych murach obronnych jako zęby przedpiersia z regularnie rozmieszczonymi prostokątnymi prześwitami, wieńczące mury lub baszty. Boniowanie dekoracyjne opracowanie lica muru okładzinami kamiennymi o profilowanych krawędziach zewnętrznych poszczególnych ciosów por. rustyka opracowanie lica muru na wzór naturalnego łomu kamienia. Bukranion motyw dekoracyjny w formie czaszki byka (symbol zwierząt składanych w ofierze) często łączony z girlandami zawieszonymi między rogami zwierzęcia. Czasza - zasadnicza część kopuły dająca w przekroju łuk półkolisty, koszowy, ostrołukowy, cebulasty, eliptyczny itp.; może być zewnętrzna i wewnętrzna. Eksedra - półkolista wnęka otwarta do wnętrza, przesklepiona konchą; w budowlach starożytnych. Empora - rodzaj galerii lub trybuny mającej na celu powiększenie przestrzeni kościoła dla uczestników nabożeństw. Fasada - elewacja budynku wyróżniona odmienną kompozycją architektoniczną. Filar - pionowa podpora, najczęściej wolno stojąca. Gzyms - element architektoniczny w formie poziomego pojedynczego lub złożonego pasa występującego poza lico muru; pełniący funkcje ochronne (np. przed ściekająca wodą) i dekoracyjne; dzielą się na: koronujący (zwieńczający ścianę budowli), cokołowy ( wieńczący cokół budynku) oraz międzykondygnacyjny kordonowy (dzielący płaszczyznę ściany); występują również gzymsy pod- i nadokienne oraz naddrzwiowe. Interkolumnium odległość między osiami pionowymi następujących po sobie kolumn budowli; wyrażana w modułach; często w praktyce podawano odległość między krawędziami kolumn. Kaseton zagłębienie w drewnianym stropie między odcinkami krzyżujących się belek; mogły być wykute w kamieniu lub wyrabiane w stiuku. Kolumna - pionowa podpora na planie koła, pełniąca funkcje konstrukcyjne i dekoracyjne; składa się z trzech części: głowicy (kapitelu), trzonu i bazy; wykonana z kamienia, mogła składać się z połączonych bębnów. Kolumnada - jeden lub kilka rzędów kolumn połączonych ze sobą belkowaniem lub łukami arkadowymi; może występować w obrębie budowli lub stanowić odrębną budowlę wolno stojącą. Koncha (Półkopuła) - sklepienie, które może mieć formę odciętej pionowo połowy bani lub czaszy. Kopuła - sklepienie zamknięte o pionowej osi, wznoszone nad pomieszczeniami na planie centralnym; wykonuje się ją z klińców kamiennych lub ceglanych, czasami z drewna, w arch. nowoczesnej z żelbetonu i stali; zasadniczą częścią kopuły jest czasza; kopuła może być osadzona bezpośrednio na koronie muru lub na bębnie (tamburze); może mieć zwieńczenie w formie latarni; stosuje się kopuły sferyczne, na bębnie, na trompach lub na żagielkach.
3 Laskowanie gotycka dekoracja z wąskich kamiennych lasek, o różnych profilach; stosowano je w podziałach pionowych otworów okiennych, dekoracji pól elewacji, wimperg czy obramień otworów. Latarnia ażurowa nadbudówka stosowana od renesansu w budowlach kopułowych, jako zwieńczenie kościołów i kaplic; od zewnątrz często rozczłonkowana arkadami z półkolumnami, pilastrami lub hermami. Lizena - płaski, pionowy pas muru lekko występujący z jego lica, bez głowicy i na ogół bez bazy; stosowany głównie w celu ożywienia płaszczyzny ściany. Maswerk dekoracja architektoniczna charakterystyczna dla sztuki gotyckiej, składająca się z elementów geometrycznych, wykonanych w kamieniu, znajdująca się najczęściej w górnej partii otworów okiennych, rozet, balustrad. Narteks - kryty przedsionek w formie przybudówki na planie prostokąta lub owalu, poprzedzającej wejście do nawy; z czasem w okresie średniowiecza przekształcił się w kruchtę. Nawa część kościoła przeznaczona dla wiernych; w zależności od ilości naw rozróżnia się najczęściej kościoły jednonawowe, dwunawowe, trójnawowe, pięcionawowe (korpus nawowy); w założeniach wielonawowych występuje nawa główna, usytuowana na osi budynku, szersza od naw bocznych, oddzielona od nich rzędami podpór (filarów, kolumn); nawa poprzeczna przecina nawę główną pod kątem prostym, tworząc po obu stronach ramiona, lub krzyżuje się z nawą główną przy prezbiterium. Pastoforia - niewielkie, czworoboczne pomieszczenia, przylegające symetrycznie do boków apsydy. Pendentyw (Żagielek) narożny sferyczny wycinek sklepienia stosowany w budowlach na planie kwadratu umożliwiający ich nakrycie kopułą na planie koła por. kopuła na pendentywach. Pilaster - płaski filar przyścienny pełniący funkcję podpory i dekoracyjnego rozczłonkowania ściany. Pinakiel charakterystyczny dla sztuki gotyckiej element architektoniczny w formie wysmukłej, kamiennej sterczyny, o czworobocznej podstawie, ozdobionej szeregami żabek przy krawędziach, zwieńczonej ostrołukowo z kwiatonem na szczycie; element ten ozdabiał przypory, szczyty, naroża wieżyczek, wimpergi, portale itd. Plan rzut. Plinta płaska, najczęściej kwadratowa płyta umieszczana pod bazą kolumny, filarem, postumentem. Porte-fenetre - okno sięgające podłogi, najczęściej oddzielone od niej progiem, może być zaopatrzone w balustradę zewnętrzną. Portyk - część zewnętrzna budynku, otwarta z jednej strony kolumnadą lub rzędem filarów, obejmująca jedną lub dwie kondygnacje, zwieńczona trójkątnym frontonem (przyczółkiem), wysunięta lub cofnięta (portyk wgłębny). Prezbiterium (chór) - przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa; oddzielona od nawy, wyodrębniona również w bryle zewnętrznej budynku zamknięta prostokątną, półkolistą lub wieloboczną ścianą; w prezbiterium znajdował się ołtarz główny, stalle oraz inne przedmioty potrzebne przy sprawowaniu obrzędów liturgicznych. Mogło być wzbogacone mniejszymi apsydami, obejściem i wieńcem kaplic. Przęsło - przestrzeń między parą podpór dźwigających odrębną konstrukcyjnie część sklepienia; wyodrębnione, rytmicznie powtarzanymi elementami podziału pionowego, część płaszczyzny elewacji. Przypora (Skarpa, Szkarpa) - element konstrukcyjny, pionowy o formie prostego lub uskokowego filara przyściennego, którego pochyła górna część jest ścięta; wzmacnia ściany budynku lub wolno stojącego muru; przenosi część ciężaru sklepienia na fundamenty budynku. Rozeta - kolisty otwór okienny ozdobiony koncentryczną dekoracją, najczęściej maswerkiem, wypełniony witrażem; również dośrodkowy element dekoracyjny o formach roślinno-kwiatowych (róży), często wpisany np. w kaseton. Ryzalit - część budowli wysunięta na całej swojej wysokości przed lico budynku. Rzygacz ozdobne zakończenie rynny dachowej, z którego woda deszczowa wypływa w znacznej odległości od lica muru; stosowano je od czasów antycznych; niezwykle ozdobne formy przybrały rzygacze we francuskiej architekturze gotyckiej.
4 Sklepienie - konstrukcja budowlana służąca do przekrycia określonej przestrzeni w danej budowli. Tempietto - mała świątynia na planie koła. Tralka pionowy element balustrady, złożony z jednej lub dwóch gruszkowatych w kształcie części, wsparty na bazie, zwieńczony często plintą, dźwigający poręcz. Transept nawa poprzeczna. Trompa narożny wysklepek w formie wycinka stożka; może się składać z jednego lub kilku łuków konstrukcyjnych, zmniejszających się uskokowo ku dołowi; kopuła na trompach pozwala przykryć przestrzeń na planie kwadratu kopułą na planie ośmioboku lub ośmiobocznym sklepieniem klasztornym. Tympanon (Fronton, Przyczółek) - szczyt w formie trójkątnego (arch. antyczna, renesans, klasycyzm) lub półowalnego pola (barok). Wewnątrz może być gładki lub wypełniony płaskorzeźbą. Więźba dachowa - szkielet konstrukcyjny dachu. Wimperga - trójkątny szczyt dekoracyjny umieszczany w zwieńczeniu portalu lub okna, ozdobiony maswerkiem, pinaklami itp.; element charakterystyczny dla architektury gotyckiej. Żabka ozdoba charakterystyczna dla epoki średniowiecza w kształcie zwiniętych liści lub pączków kwiatów; pojawiła się w romanizmie jako ozdoba baz kolumn; w gotyku elementy były osadzane na łodydze jako dekoracja gzymsów, głowic kolumn, archiwoltach, przy obramieniach otworów itd. Klasyczne porządki architektoniczne Porządek architektoniczny jest to system konstrukcyjno-kompozycyjny, w którym wszystkie elementy powiązane są ze sobą określonymi proporcjami według jednostki nazywanej modułem. Moduł - jednostka miary odpowiadająca wielkości określonego elementu architektonicznego, służąca do określania proporcji innych części budowli np. w starożytnej Grecji stosowano średnicę lub promień kolumny. Porządek dorycki - kolumna postawiona bezpośrednio na stylobacie (brak bazy), ze żłobkowanym trzonem (18-20 ostro ciętych żłobków), zwężającym się ku górze, z lekkim wybrzuszeniem (entazis) na 1/2 lub 2/3 wysokości; głowica (kapitel) składa się z echinusa (dolna część w formie okrągłej poduszki) i abakusa (górna część w formie kwadratowej płyty); belkowanie tworzy gładki architraw, listwy regula z łezkami oraz tenia, fryz metopowo-tryglifowy, nad fryzem spłaszczona płytka (mutula) z trzema rzędami łezek (podtrzymująca gzyms), gzyms (geison) zakończony rynną (sima) ozdobioną rzygaczami i antefiksami; pojawia się w architekturze drewnianej, następnie od ok. 600 r.p.n.e. stosowano go w architekturze kamiennej (świątynie w Paestum (Posejdonii), na Sycylii w Akragas, Selinuncie, Segeście). Porządek joński - z profilowaną bazą; trzon żłobkowany (24 żłobki) smuklejszy; głowica z motywem ślimacznic(wolut) z abakusem (w formie cienkiej, profilowanej płytki, ozdobionej rozetą); na belkowanie składa się trójczłonowy architraw, fryz ma charakter ciągły i jest wypełniony dekoracją reliefową; silnie wysunięty gzyms koronujący całość porządku; poszczególne części belkowania przedzielone zostały kimationem z astragalem; stosowano go VI w.p.n.e. ( ok.560 r.p.n.e.). Najsłynniejszą budowlą, w której zastosowano ten porządek była świątynia Artemidy w Efezie oraz zabudowa Akropolu w Atenach Erechtejon i świątynia Ateny Nike Porządek koryncki z profilowaną bazą, żłobkowanym, wysmukłym trzonem; głowica (kapitel) w formie kosza okolonego dwoma rzędami liści akantu; pośrodku i na narożach znajdują się pędy, które zwijają się pod profilowaną płytą abakusa w woluty; powyżej belkowanie z trójczłonowym architrawem, fryzem (płaskorzeźbionym); gzymsem w formie ząbkowania kryjącego pierwotnie czoła belek, rynną z odpływem wody ozdobioną antefiksami; pojawił się w V w.p.n.e. (ok.425 r.p.n.e.) początkowo we wnętrzu świątyni (najstarszy przykład to świątynia Apolla w Bassaj); w okresie hellenistycznym stosowany na zewnątrz budowli. Porządek toskański rzymska odmiana porządku doryckiego; kolumna bardziej uwysmuklona została umieszczona na bazie składającej się z cokołu (plinty) i wałka (torus); trzon jest gładki, z pierścieniem w górnej partii, z echinusem ozdobionym jajownikiem i profilowanym abakusem; na belkowanie składa się niższy architraw, fryz tryglifowo-metopowy z tryglifami narożnymi na osi kolumny i dekoracją na polach metop w formie różnych emblematów, rozet i bukranionów;
5 z gzymsem i rynną. Porządek kompozytowy rzymski, łączący cechy porządku jońskiego i korynckiego; kolumna ustawiona na plincie i profilowanej bazie; ze żłobkowanym trzonem (często dolna część do 1/3 wysokości ozdobiona wewnątrz żłobków laskami), gładkim lub płaskorzeźbionym; kapitel w formie korynckiego kosza z dwoma rzędami liści akantu i czterema parami wolut jońskich oraz często z astragalem i jajownikiem pod echinusem; na belkowanie składał się architraw z fasciae, płasorzeźbiony fryz, profilowany dekoracyjnie ozdobiony gzyms, podtrzymywany przez konsole wolutowe, z kasetonami w spodniej części gzymsu. Stosowany w rzymskich Łukach Tytusa, Septymiusza Sewera i Konstantyna. Akroterion - architektoniczny element dekoracyjny wieńczący wierzchołek lub/i narożniki frontonu budowli w formie m.in. palmety, ozdobnych liści akantu, przedstawień figuralnych; charakterystyczny dla budowli antycznych. Antefiks element architektoniczny wykonany z kamienia lub terakoty w formie dekoracyjnej płyty zasłaniającej pokrycie dachu, znajdujący się na gzymsie bocznych ścian budowli. Astragal ozdobny profil z perełkowaniem umieszczany między trzonem, a głowicą kolumny; ornament o formie ciągłej składający się z półwypukłych perełek przedzielonych najczęściej dwoma pałeczkami. Baza - podstawa kolumny składająca się z części wypukłej - torusa i części wklęsłej - trochilusa. Entazis - lekkie wybrzuszenie trzonu kolumny w ok. 1/3 lub 2/3 jej wysokości. Znaczne w przypadku kolumny doryckiej, nieznaczne w kolumnach jońskich i korynckich. Fasciae lekko wysunięta pozioma listwa architrawu w porządku jońskim i korynckim. Kimation - ornament ciągły, pasowy składający się ze stylizowanych liści; kimation dorycki - często malowany na elemencie profilowanym w formie podciętego wałka połączonego z leżącym pod nim krajnikiem o wklęsłym profilu, z liściami w układzie jeden liść wałka przykrywa dwa liście krajnika; stosowany w podziałach między poszczególnymi częściami belkowania. Kimation joński (jajownik, wole oczy) o profilu wypukłym składający się z form owalnych i lancetowatych. Kimation lesbijski o profilu wklęsło-wypukłym składający się z ułożonych naprzemiennie listków sercowatych z lancetowatymi. Krepidoma naziemna część podstawy świątyni antycznej, najczęściej trzystopniowa. Metopa kwadratowa lub prostokątna płyta umieszczana między tryglifami na fryzie belkowania doryckiego (wywodząca się z architektury drewnianej płyta np. terakotowa wypełniająca przestrzeń między zakończeniami belek stropowych) najczęściej z dekoracją reliefową. Mutulae płytki podwieszone pod gzymsem w porządku doryckim. Naos (cella) - główna część świątyni, miejsce, gdzie znajdował się posąg bóstwa; mogła być podzielona kolumnami na nawy. Opistodomos pomieszczenie znajdujące się w tylnej części świątyni (naosu), oddzielone od niego murem, otwarte od strony fasady tylnej. Pronaos ( przedsionek) - Regula (regulae) listwa w formie wąskiej płytki z sześcioma łezkami (guttae) umieszczana pod tenią. Stereobat fundament i cokół będące stopniami świątyni. Stylobat - górny stopień krepidomy. Tenia - wąska listwa oddzielająca architraw od fryzu w porządku doryckim. Tryglif prostokątna płyta z trzema, ostrymi nacięciami (wywodząca się z architektury drewnianej jako zakończenie drewnianej belki stropowej), w architekturze kamiennej umieszczana między metopami i na narożach fryzu, w belkowaniu doryckim pod tenią każdego tryglifu regula z sześcioma łezkami; umieszczanie tryglifu w porządku doryckim określała tzw. zasada tryglifu umieszczano je na narożnikach, osi każdej kolumny (tylko nie na narożnych) i na osi interkolumnium.
6 Architektura starożytnej Grecji Rozwój architektury przypada na następujące okresy: - okres archaiczny ( r.p.n.e.), - okres klasyczny ( r.p.n.e.), - okres późnoklasyczny ( r.p.n.e.), - okres hellenistyczny ( 323 r.p.n.e. II w.). Podstawą budownictwa greckiego była świątynia - dom bóstwa. Świątynie były budowane na planie prostokąta, orientowane, z wejściem na krótszym boku, przekryte dwuspadzistym dachem lub na planie koła tzw. tolosy z naosem (cellą) w formie rotundy, często otoczone kolumnadą; wykształciła się również budowla kolumnowa na planie koła, bez naosu (celli) nazywana monopterosem. Świątynie kamienne pojawiły się na przełomie VII i VI w.p.n.e. Budynki wznosiły się na trzystopniowym podmurowaniu (krepidomie). Budynek czyli naos (cella) był poprzedzony przedsionkiem czyli pronaosem oraz otoczony, często ze wszystkich czterech stron kolumnadą podpierającą dach. Kolumna i belkowanie stanowiły podstawowy element konstrukcyjny. W zależności od ilości kolumn w portyku fasadowym wyróżniano poszczególne typy świątyń: - templum in antis dwie kolumny w pronaosie między antami ( przedłużenie bocznych ścian naosu, a właściwie ich zakończenie), - tetrastylos - cztery kolumny, - heksastylos - sześć kolumn, - oktastylos - osiem kolumn, - dekastylos - dziesięć kolumn, - dodekastylos dwanaście kolumn. Do najważniejszych osiągnięć architektury greckiej należała zabudowa Akropolu powstała w okresie klasycznym (V w.p.n.e.) w czasach Peryklesa, po zniszczeniach powstałych w wyniku najazdu Persów wielkie dzieło Fidiasza, który współpracował z architektami Iktinosem i Kallikratesem. Iktinosowi przypisuje się powstanie najważniejszej świątyni Partenonu poświęconej Atenie Partenos. Przy powstaniu tej budowli użyto jako fundamentów pozostałości wcześniejszej budowli wznoszącej się na tym miejscu. Powstała nowa budowla na planie prostokąta o unikalnych wówczas proporcjach w porządku doryckim. Wprowadzono odpowiednią krzywiznę stylobatu z dużymi różnicami poziomów. Kolumny tej samej wielkości zostały nachylone do wewnątrz, a ich odchylenie do pionu wynosiło ok. 7 cm. Pochylenie to wiązało się ściśle z zasadą tryglifu gdyż zmniejszono w ten sposób interkolumnium w górnej część kolumnady. Na wysokości 2/5 zastosowano enatazis. Świątynia została wzniesiona z marmuru pentelickiego z płytkim pronaosem jako peripteros dorycki w układzie osiem kolumn w fasadach przedniej i tylnej oraz po 17 kolumn w fasadach bocznych. Wnętrze celli było podzielone na nawy dwukondygnacyjną kolumnadą. Opistodomos znajdował się od zachodu. Było to prawie kwadratowa sala z czterema kolumnami jońskimi po środku. Budowla słynęła ze znakomitej dekoracji rzeźbiarskiej, będącej dziełem Fidiasza i jego warsztatu oraz posągu
7 Ateny Partenos wykonanego w technice chryzoelefantyny. Propyleje monumentalna brama wejściowa na Akropol, wzniesiona z marmuru pentelickiego, dzieło Mnesiklesa z lat p.n.e. (nie ukończone). Składała się z korpusu głównego na planie prostokąta i dwóch skrzydeł w porządku doryckim, z kolumnami jońskimi dzielącymi na nawy wnętrze budynku. W północnym skrzydle znajdowała się Pinakoteka. Nieopodal, na skarpie znajdowała się niewielkich rozmiarów świątynia Ateny Nike, zaprojektowana przez Kallikratesa, której budowę rozpoczęto w 425 r.p.n.e. Powstała budowla z marmuru pentelickiego w porządku jońskim jako tetrastylos amfiprostylos (po cztery kolumny w fasadzie przedniej i tylnej). Na fryzie obiegającym dookoła świątynię została przedstawiona bitwa pod Platejami. Erechtejon był świątynią jońską, wzniesioną w latach p.n.e. przy północnym stoku wzgórza. Zawierał dwie celle: Ateny i Posejdona oraz miejsca kultu Zeusa, Erechteusa, Hefajstosai miejsce ze śladem po trójzębie Posejdona. Świątynia znajdowała się na różnych poziomach i miała zróżnicowane fasady. Wschodnia fasada to joński heksastylos, z pronaosem prowadzącym do celli Ateny Polias. Od strony północnej, poniżej znajdował się głęboki portyk joński, poprzedzający wejście do głównej celli, z której wiodły schodki prowadzące do wyjścia znajdował się tzw. Ganek Kor, gdzie zamiast kolumn pojawiło się sześć kariatyd figur dziewcząt zamiast kolumn. Fasada zachodnia została zrekonstruowana według stanu zachowanego z I w.p.n.e., gdzie na wysokim cokole stały cztery kolumny jońskie. Pomnik Lizykratesa - pomnik choregiczny z IV w.p.n.e., upamiętniający zwycięstwo dziecięcego chóru chorega Lizykratesa zachowany do naszych czasów. Pierwotnie został ustawiony w Atenach na tzw. ulicy Trójnogów, przy drodze z sanktuarium Dionizosa Eleuterosa do Prytanejonu. Jest to okrągła budowla marmurowa ozdobiona sześcioma półkolumnami w porządku korynckim. Między kapitelami umieszczono relief z motywem trójnogów. Na architrawie (epistyl) znajduje się stosowna inskrypcja. Nad architrawem na fryzie widnieją sceny z bogiem Dionizosem. Całość zwieńczono dachem ozdobionym akroterionem w formie liści akantu. Na nim stał nie zachowany brązowy trójnóg. Całość postawiono na wysokim, czworobocznym cokole, zwieńczonym marmurowym gzymsem.
8 Obowiązująca znajomość następujących zabytków: - rozróżnianie porządków architektonicznych, - rozpoznanie porządku jednej ze świątyń doryckich ( Paestum, Selinunt, Akargas, Segesta), - świątynia Artemidy w Efezie ( Azja Mniejsza) z poł.vi w.p.n.e., odbudowana w IV w.p.n.e., - zabudowa Akropolu w Atenach ( Propyleje, Partenon, Erechtejon, świątynia Ateny Nike), - tolos Marmaria w Delfach, - skarbiec Ateńczyków w Delfach, - wnętrze świątyni Apolla w Bassaj (rekonstrukcja), - elementy teatru greckiego, - pomnik Lizykratesa, - ołtarz Zeusa w Pergamonie ( rekonstrukcja), Architektura starożytnego Rzymu Architekci rzymscy w przeciwieństwie do Greków musieli rozwiązać problem komponowania obszernych powierzchni, często na planach kolistych. Byli mistrzami w obróbce kamienia posiedli umiejętność stereotomii wykonania brył nie tylko prostopadłościennych, ale także takich, które pozwalały wykonać łuk czy kopułę. Cegła materiał tani i lekki był początkowo stosowany w budowlach takich, jak sklepy, magazyny czy czynszowe budynki mieszkalne. Z czasem jej zastosowanie wzrosło, zwłaszcza gdy można było licować mur na przykład płytami marmurowymi. Wprowadzili na znaczną skalę beton. Stosowali różne wątki muru: m.in. opus incertum, gdy lico muru ma kształt nieregularnych kamieni, czy opus spicatum, gdy ostrosłupy kamienne wstawiano w mur, z zewnątrz mają kształt rombu. Najważniejsze budowle antycznego Rzymu Akwedukty - rzymskie wodociągi doprowadzały wodę do miast otwartym kanałem lub zamkniętymi rurami umieszczonymi na arkadach, wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu. Przykładem może być zachowany na terenie Francji akwedukt Pont du Gard wybudowany w czasach Agryppy w
9 19 r.p.n.e., miał 300 metrów długości i dostarczał wodę do miejscowości Nemausus. Składał się z trzech poziomów arkad. Dwie kondygnacje były wsparte na potężnych filarach. Amfiteatr budowla rzymska na planie elipsy przeznaczona na widowiska. Pośrodku znajdowała się arena, wokół której wznosiła się schodkowa widownia. Budowę Amfiteatru Flawiuszy nazywanego powszechnie Koloseum rozpoczęto w 70 roku. Była to budowla na planie elipsy z areną o monumentalnych rozmiarach, otoczona zewnętrzną fasadą w układzie spiętrzonym porządków architektonicznych. Bazylika - budowla, której nazwa wywodzi się od określenia portyku królewskiego w Atenach (Stoa Basilejos), znajdowała się zazwyczaj na forum i służyła jako miejsce zgromadzeń np. w sprawach handlowych i sądowniczych. Najczęściej był to budynek o dużych rozmiarach, piętrowy lub parterowy, na planie prostokąta, z wnętrzem podzielonym na nawy podłużnymi rzędami kolumn. Mogła być przekryta lub odkryta, z wejściem na dłuższym lub krótszym boku, zakończona półokrągłą trybuną (apsydą). Często nawa środkowa była podwyższana, a umieszczone okna w jej ścianach, ponad nawami bocznymi, doświetlało jej wnętrze. Np. zachowane ruiny Bazyliki Maksencjusza z pocz.iv wieku z wydzielonym miejscem dla cesarza na krótszym boku budowli, z szerszą nawą środkową. Grobowce (Mauzolea) - odrębne budowle kryjące w sobie szczątki zmarłych, najczęściej na planie centralnym, mogące przybierać różne formy np. piramidy; mogły również mieć charakter symboliczny upamiętniający dany ród lub osobę pochowaną w innym miejscu (kenotaf, cenotaf). Grobowiec Cecylii Metelli zbudowany w 2. poł. I w.p.n.e. przy Via Appia Antica w Rzymie. Budowla cylindryczna wzniesiona na prostokątnej murowanej bazie, obłożona od zewnątrz płytami trawertynu. Mur był w górnej partii dekorowany fryzem z bukranionem i festonami, zwieńczony belkowaniem i przykryty prawdopodobnie stożkowatym dachem. Wysoka i okrągła komora grobowa znajdowała się w środku grobowca. Prowadził do niej wąski korytarz z dwoma niszami po bokach. W średniowieczu budowla miała charakter obronny, dobudowano w zwieńczeniu blanki.
10 Tzw.Mauzoleum Juliuszów w Glanum w okolicach St.Remy we Francji. Budowla nazywana kenotafem powstała w latach ok r.p.n.e., ma wysokość 18 metrów. Składała się z uskokowego cokołu, bazy ozdobionej reliefowym fryzem, tetrapylonu ozdobionego na narożach korynckimi kolumnami i okrągłego monopterosa zwieńczonego stożkowym dachem. Inne rzymskie mauzolea to: Mauzoleum Augusta (I w.) i Mauzoleum Hadriana (II w.) obecnie Zamek św. Anioła. Cechy charakterystyczne świątyni rzymskiej: - na wysokim podium, dostępnym z jednej strony z szerokimi zewnętrznymi schodami, - na planie prostokąta lub koła, - z głębokim przedsionkiem, - cella otwarta ku fasadzie - portyk kolumnowy przedni, - ściany celli otoczone półkolumnami wtopionymi w mur (pseudoperipterosy), - wnętrze przykryte płaskim stropem lub sklepieniem kolebkowych. W prowincjach wschodnich świątynie były budowane w porządkach greckich. Świątynia Herkulesa w Cori Budowla powstała w 50 r.p.n.e. na planie prostokąta na niskim podium, dostępnym z frontu. Kolumny doryckie zostały postawione na bazach uformowanych z abakusa i płaskiego torusa, z szerokim rozstawem kolumn i niezgodnym z zasadami sztuki greckiej umieszczeniem tryglifów, symetrycznych w stosunku do osi kolumn. Jest to przykład przekształconego porządku doryckiego w wersji rzymskiej. Świątynia tzw. Fortuny Virilis (prawdopodobnie dedykowanej bóstwu rzecznemu Portunusowi) na Forum Boarium w Rzymie. Powstała między 80 a 50 r.p.n.e na miejscu wcześniejszej budowli. Jest przykładem jońskiego tetrastylosa (cztery kolumny w portyku przednim) pseudoperipterosa (zewnętrzna kolumnada zastąpiona półkolumnami) umieszczonego na profilowanym podium, z głębokim przedsionkiem i prostokątną cellą, którą obiegają półkolumny. Świątynia tzw. Westy na Forum Boarium w Rzymie okrągła świątynia z IIw.p.n.e. położona nad Tybrem; z cellą otoczoną dwudziestoma korynckimi kolumnami; z wtórnie wmontowanymi kapitelami kolumn; obecnie bez belkowania przykryta spadzistym dachem.
11 Świątynia Maison Carree w Nimes (antyczne Nemausus - miejscowość na południu Francji). Wybudowano ją między 15 a 12 r.p.n.e ku czci cesarza Oktawiana Augusta, cesarzowej Liwii oraz synów Agryppy, a wnuków Augusta, Gajusza i Lucjusza. Jest to heksastylos (sześć kolumn w portyku przednim) pseudoperipteros (zewnętrzna kolumnada została zastąpiona półkolumnami wtopionymi w mury celli) na planie prostokąta wybudowany w porządku korynckim, z belkowaniem jońskim, na wysokim podium, z głębokim przedsionkiem i cellą otoczoną dwudziestoma półkolumnami. Świątynia Westy w Tivoli (antyczny Tibur) z pocz. I w.p.n.e. stanowi przykład budowli na planie koła usytuowanej na wysokim podium z okrągłą cellą otoczoną osiemnastoma kolumnami w porządku korynckim. Panteon Świątynia położona w sercu Rzymu została zbudowana w latach w czasach cesarza Hadriana (II w.) na miejscu prostokątnej budowli wzniesionej w I w.p.n.e. przez Marka Agryppę. Powstała budowla na planie koła (okrągła cella) z głębokim przedsionkiem i portykiem kolumnowym zwieńczonym trójkątnym tympanonem. Drugi fronton, wyższy wznosi się nad westybulem, a nad nim znajduje się wysoka attyka. W portyku fasadowym znalazło się osiem korynckich kolumn z szarego granitu podtrzymujące belkowanie; w głębi przedsionka zostały umieszczone również kolumny w dwóch rzędach po cztery kolumny z różowego granitu flankujące wejście do celli. Po obydwu stronach wejścia znalazły się nisze na posągi. Okrągła cella została przekryta kopułą hemisferyczną o średnicy 43,3 m osadzoną w połowie wysokości celli, na pierścieniu ściany. U góry, pośrodku, został okrągły otwór nazywany oculusem o szer. 8,92 m, będący
12 jedynym źródłem światła. Wewnętrzne ściany kopuły zostały ozdobione kasetonami, w których pierwotnie znajdowały się rozety wykonane ze złoconego brązu. Główna apsyda została umieszczona na wprost wejścia, a po jej bokach rozmieszczono symetrycznie sześć eksedr półkolistych i prostokątnych. W ścianach między nimi umieszczono 8 filarów o grubości 6 m., podtrzymujących ciężar kopuły. Nad eksedrami ściany zostały wzmocnione ceglanymi łukami odciążającymi. Kopuła tworzy wewnątrz półkulę, która miała pokazywać symboliczny obraz świata przykrytego sklepieniem niebieskim. Łuk triumfalny - wznoszony jako pomnik u czci osoby cesarza lub upamiętniający zdarzenia historyczne. Początkowo stosowano formę łuku jednoprzelotowego ze sklepieniem kolebkowym rozpiętym na dwóch potężnych filarach, zwieńczonym attyką z tablicą inskrypcyjną. Na attyce ustawiono posągi lub wieńczono ją kwadrygą. W okresie późniejszym przyjęły się łuki trójprzelotowe z wyższym przejazdem środkowym i dwoma niższymi po bokach. Od czasów Oktawiana Augusta w artykulacji ścian budowli stosowano kolumny, półkolumny lub pilastry, belkowanie oraz edikule, naczółki itp. W Rzymie zachowały się trzy łuki: - Łuk Tytusa upamiętniał zwycięstwo Flawiuszów w wojnie żydowskiej. Został wzniesiony w 2 poł. I wieku na via Sacra. Jest przykładem łuku jednoprzelotowego wykonanego z marmuru pentelickiego o wysokości przeszło 15 metrów. Przelot flankowany jest stojącymi na cokołach półkolumnami w porządku kompozytowym ze żłobkowanymi trzonami przy otworze i gładkimi na narożnikach budowli. Na attyce od strony wschodniej umieszczono tablicę dedykacyjną z inskrypcją poświęconą cesarzowi Tytusowi. Łuk ozdobiono płaskorzeźbionymi fryzami. Na fryzie, od strony wschodniej pokazano procesję kultową, w pachach łuku postacie Wiktorii, a na zworniku Geniusza Ludu. Również we wnętrzu łuku umieszczono dwa reliefy. Na ścianie południowej pokazano scenę przechodzenia przez łuk triumfalny oraz niesione w triumfalnym pochodzie przedmioty zagrabione w świątyni jerozolimskiej: Arkę Przymierza, trąby i siedmioramienny świecznik. Na ścianie północnej przedstawiono cesarza jako triumfatora na kwadrydze w otoczeniu Wiktorii, Dei Romy, Geniusza Ludu Rzymskiego i Geniusza Senatu. W tle umieszczono postacie liktorów niosących wysokie pęki rózeg z toporami. Przelot został przykryty sklepieniem kolebkowym ozdobionym kasetonami. - Łuk Septymiusza Sewera znajduje się na wschodnim krańcu Forum Romanum, u stóp Kapitolu. Upamiętnia zwycięstwo w wojnie prowadzonej przez cesarza przeciwko Partom, powstał na początku III wieku. Jest to łuk trójprzelotowy, flankowany półkolumnami w porządku kompozytowym. - Łuk Konstantyna stojący przy rzymskim Koloseum, został wystawiony w 315 r., by upamiętnić zwycięstwo w 312 r. cesarza Konstantyna nad Maksencjuszem; trójprzelotowy, rozczłonkowany kolumnami ustawionymi na wysokich cokołach, w porządku kompozytowym. Wszystkie budowle antycznego Rzymu wymienione w tym fragmencie tekstu obowiązują przy zaliczeniu zajęć.
13 Architektura wczesnochrześcijańska Początki architektury wczesnochrześcijańskiej przypadają na koniec III wieku. Początkowo nabożeństwa odprawiano w domach prywatnych, potem pojawią się kościoły - sale na planie prostokąta, z umieszczonymi na osi, naprzeciwko wejścia, prostokątnymi lub zaokrąglonymi (eksedry) niszami. Później dodawano w kościołach jednonawowych apsydę. Elewacje tych budowli przypominały domy mieszkalne z portykami osłaniającymi wejście. Z czasem zaczęto wykorzystywać układ bazylikowy dla potrzeb liturgicznych i plan krzyża łacińskiego. Rozwój tego typu kościołów nastąpił w IV wieku w czasach panowania cesarza Konstantyna. Powstające kościoły miały wyższą i szerszą nawę główną, dwie lub cztery nawy boczne, czasami nad nimi empory, ściany międzynawowe spoczywały na architrawach lub arkadach, dodatkowo posiadały również nawę poprzeczną czyli transept. Nawa główna była zakończona od wschodu apsydą. W przykryciu wnętrza stosowano drewniane stropy lub otwarte wiązanie dachowe. We wnętrzu używano elementów architektonicznych pochodzących z budowli antycznych. Kolumny, kapitele, belkowanie wykorzystywano wtórnie, przystosowując je do nowych wnętrz. Stosowano zredukowane formy porządku korynckiego. Od zachodu do bryły świątyni przylegało otwarte atrium, pośrodku którego znajdowała się studnia. Wejście do kościoła poprzedzał przedsionek czyli narteks. W IV wieku powstały m.in. znane rzymskie bazyliki chrześcijańskie: Św.Jana na Lateranie, Św.Piotra na Watykanie, Św.Wawrzyńca, Św.Klemensa i Św.Pawła za Murami. Bazylika Św. Piotra na Watykanie konstantyńska została rozebrana w 1506 r. Był to największy kościół na planie krzyża łacińskiego wybudowany w IV wieku na polecenie cesarza Konstantyna w miejscu grobu św. Piotra. Była to budowla pięcionawowa z transeptem i półkoliście zamkniętą apsydą. Ściany nawy głównej oparte były na architrawach z kolumnami, a w ich górnej części znajdowały się niewielkie otwory okienne półkoliście zamknięte, oświetlające nawę główną. Ściany między nawami bocznymi wsparte zostały na arkadach. Od zachodu znajdowało się atrium. Bazylika W tym okresie, na wschodzie, powstawały również kościoły łączące plan budowli bazylikowej z centralną. Do tego typu należał kościół Narodzenia Pańskiego w Betlejem i bazylika Grobu Świętego w Jerozolimie. Rozpowszechnione były też budowle centralne. Powstawały baptysteria, najczęściej na planie ośmioboku i mauzolea. Najbardziej znane jest najstarsze rzymskie mauzoleum Santa Costanza wzniesione przez cesarza Konstantyna dla córki Konstancji. Zostało wybudowane na planie koła otoczonego na przemian prostokątnymi i półkolistymi niszami, z centralną salą przekrytą kopułą i obejściem sklepionym kolebkowo. W kręgu kultury bizantyjskiej Wzorce budowli bizantyńskich wywodziły się z architektury rzymskiej i wczesnochrześcijańskich bazylik z okresu późnego Cesarstwa (IV w.). Na wschodzie typ bazyliki chrześcijańskiej łacińskiej został w V wieku przekształcony w budowlę bazylikową wzbogaconą emporami nad nawami bocznymi, sięgającymi nawy głównej. Wejście od strony zachodniej zostało poprzedzone prostokątną salą nazwaną narteksem, połączoną z emporami. Architektura ta również wykształciła typ nazywany bazyliką kopułową.
14 Do wyjątkowych miejsc należał Konstantynopol, miasto założone w 324 r. przez cesarza Konstantyna (na miejscu Bizancjum), które zostało w 330 r. stolicą cesarstwa. Najwspanialsze budowle powstały w czasach cesarza Justyniana I ( ). Należały do nich kościoły Św. Apostołów (zniszczony w XV wieku), Św.Sergiusza i Bachusa oraz Hagia Sophia (kościół Mądrości Bożej). Kościół Św. Sergiusza i Bachusa w Konstantynopolu ( ). Fundowany przez cesarza Justyniana I i jego żonę Teodorę kościół stanowi przykład budowli centralnej, jednonawowej na planie ośmioboku z czterema eksedrami, wpisanego w czworobok, z niszami w narożach. Nawa otoczona jest emporami znajdującymi się nad wąskim obejściem. Od wschodu dodano trójbocznie zamkniętą apsydę. Centralna sala została przekryta nisko umieszczoną kopułą, pozbawioną bębna, z umieszczonymi nisko oknami. Dodatkowo wnętrze oświetlają również okna znajdujące się na emporach. Kopułę poszerzono o znajdujące się po przekątnych cztery konchy zamknięte półkolistymi esedrami. Hagia Sophia ( kościół Mądrości Bożej ) w Konstantynopolu. Wybudowany w latach przez Antemiosa z Trales i Izydora z Miletu, o wymiarach 96 x 66 m. na planie centralnym, z podkreśleniem osi wzdłużnej. Został przesklepiony kopułą o średnicy 32 m. oraz dwoma półkopułami. Stworzono wewnątrz olbrzymią przestrzeń, która budziła podziw w całej Europie. Po zajęciu Konstantynopola przez Turków budowla została przemieniona w meczet (wtedy dobudowano minarety).
15 Rawenna początkowo stolica cesarstwa zachodniorzymskiego w V w.;potem stolica królestwa Ostrogotów, a w latach stolica Egzarchatu Rawenny ( bizantyjska stolica Italii). Kościół San Vitale w Rawennie. Zbudowany w 547 r. na planie centralnym. Zewnętrzny ośmiobok kryje obejście i galerię w formie przypominającej absydy wokół części środkowej nakrytej kopułą na trompach. Wnętrze zostało pokryte słynnymi mozaikami. Ponadto dodany został narteks zakończony z obydwu stron absydami oraz wysuniętą część ołtarzową flankowaną okrągłymi pomieszczeniami. Wyraźny podział przestrzeni został tu zastąpiony jej przepływaniem z części centralnej do strefy zewnętrznej, pozostającej w półcieniu. Kościół San Apollinare in Classe w Rawennie, Powstał w latach , jako trójnawowa bazylika kolumnowa z arkadami międzynawowymi, bez transeptu, brak empor i narteksu. Do korpusu przylega atrium. Pastoforia znajdujące się przy apsydzie dodano później. Wolnostojąca dzwonnica pochodzi z X wieku. Kościół San Apollinare Nuovo w Rawennie. Wybudowany , był kościołem pałacowym króla Ostrogotów Teodoryka, jako beztranseptowa bazylika trójnawowa bez empor i narteksu. Wszystkie budowle w tych rozdziałach obowiązują przy zaliczeniu zajęć. Architektura czasów Średniowiecza Renesans karoliński. Okres nawiązania zarówno do architektury antycznej, jak i wczesnochrześcijańskiej. Związany był z panowaniem cesarza Karola Wielkiego, który panował w latach. Kaplica pałacowa w Akwizgranie. Powstała w latach 788-ok.800 z fundacji Karola Wielkiego na wzór kościoła San Vitale w Rawennie. Jest to budowla na planie wieloboku z ośmioboczną salą środkową nakrytą sklepieniem klasztornym i szesnastobocznym obejściem sklepionym kolebką z lunetami. Nad obejściem w górnej kondygnacji znajdowały się empory. W przyziemiu szerokie arkady wsparte są na niskich, przysadzistych filarach. Romanizm Początki nowego, monumentalnego stylu w architekturze obejmującego przede wszystkim zachodnią i środkową Europę sięgają XI wieku. Duch reformatorski w kościele i konflikt cesarza z papieżem spowodowały w tym czasie w konsekwencji silny rozwój życia monastycznego. Pojawia się idea kościoła jednego, nadrzędnego nad wszystkimi. Rozwijają się ruchy pielgrzymkowe. W architekturze pojawia się proces nowego zrytmizowania przestrzeni. Nawa kościoła zostaje podzielona na przęsła i przekryta sklepieniem kolebkowym lub kolebkowym na pasach. Wnętrze zostaje zróżnicowane, pojawia się pionowe rozczłonkowanie ścian. Ściana jako gładkie
16 pole przestaje istnieć. Przestrzeń międzynawową dzielą rytmiczne, półkoliste arkady wsparte na zmiennych rytmach filarów i kolumn. Budowane są wielkie świątynie pielgrzymkowe, przede wszystkim na terenie Francji w A utun, Arles, Tuluzie, Vezelay, Conques. Najbardziej wysuniętą budowlą staje się kościół św. Jakuba i klasztor w Compostelii w północno-zachodniej Hiszpanii. Bazylika Św. Marka w Wenecji. Reprezentuje typ budowli centralnej na planie krzyża greckiego tzw. bazylikę kopułową z ramionami i skrzyżowaniem naw przekrytymi pięcioma kopułami. Został wybudowany w latach Przykład wpływu sztuki bizantyjskiej we Włoszech (Wenecja prowadziła ożywiony handel ze Wchodem). Obowiązuje znajomość następujących budowli: Kaplica pałacowa w Akwizgranie, Kościół Św. Michała w Hildesheim, Kościół Św. Fides w Conques, Kościół Saint-Sernin w Tuluzie,
17 Kościół Notre-Dame - la Grande w Poitiers, Kościół św.marii Magdaleny w Vezelay, - Kościół św.jakuba w Composteli (plan, wnętrze), - Zespół katedralny w Pizie,
18 - Kościół San Miniato al Monte we Florencji, - Baptysterium we Florencji, - Katedra i baptysterium w Parmie,
19 - Bazylika św. Marka w Wenecji, Gotyk Nazwa stylu, która powstała kilka stuleci później, miała pierwotnie znaczenie negatywne: oznaczała, iż był dziełem Gotów, czyli barbarzyńców. Styl gotycki pojawia się w połowie XII wieku w architekturze wiąże się przede wszystkim ze zmianą konstrukcji budowli, w taki sposób, aby odciążyć ścianę, która traci swoją rolę nośną. Zmiana ta wprowadziła możliwość tworzenia wielkich okien wypełnionych witrażami. Miało to swoje znaczenie symboliczne: ukazanie światła mistycznego w duchu filozofii platońskiej. W budowlach tych zastosowano system przyporowy, który umożliwił przesklepienie dużych przestrzeni na znacznej wysokości. Ciężar zastosowanych sklepień krzyżowo-żebrowych był przenoszony za pomocą służek na filary międzynawowe oraz na umieszczone na zewnątrz budowli przypory dzięki zastosowaniu łuków oporowych (przyporowych) znajdujących się ponad dachami naw bocznych. Zachodnia fasada katedry gotyckiej była dwuwieżowa. Mogły występować także wieże przy fasadach naw poprzecznych (często zespolone z korpusem budowli), na skrzyżowaniu naw czy przy apsydzie. W praktyce nigdy nie zrealizowano idealnej
20 katedry, wieże pozostały na ogół tępo zakończone, bez wysokich, ostrołukowych hełmów m.in. w katedrze Notre-Dame w Paryżu. Obowiązująca znajomość następujących budowli: - Opactwo Saint Denis pod Paryżem, - Katedra Notre-Dame w Paryżu, - Katedra w Laon, - Katedra w Chartres, - Katedra w Reims,
Architektura renesansu
Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Złotoryi Złotoryja 2008 Ulubioną formą architektów tego okresu był kościół na planie centralnym, chociaż oczywiście nie brakuje dzieł budowanych w układach podłużnych
Bardziej szczegółowoWybrane terminy stosowane w architekturze i sztuce:
Wybrane terminy stosowane w architekturze i sztuce: Architraw pozioma belka spoczywająca na kolumnach, najniższa część belkowania. Występuje w architekturze antycznej i stylach pochodnych. Arkada łuk wspierający
Bardziej szczegółowoArchitektura romańska
Architektura romańska Romanizm Sztuka romańska (styl romański, romanizm) - styl w sztukach plastycznych wykonywanych z kamienia XI XIII wieku. Najwcześniej formy stylistyczne zostały ukształtowane na terenach
Bardziej szczegółowoArchitektura starożytnej Grecji. Agnieszka Ślęczkowska
Architektura starożytnej Grecji Agnieszka Ślęczkowska Wiadomości ogólne Dzieje starożytnej Grecji rozgrywały się na Półwyspie Bałkańskim, na wyspach Morza Egejskiego w zachodniej części Azji Mniejszej,
Bardziej szczegółowoPROJEKTOWANIE. Test z rysunku technicznego. 1. Linia punktowa gruba ma zastosowanie:
PROJEKTOWANIE Test z rysunku technicznego. 1. Linia punktowa gruba ma zastosowanie: a). linii modułowych dzielących osie b). skrajnych położeń ruchomych części przedmiotu c). linii koordynacyjnych modułowych
Bardziej szczegółowoChronologia sztuki rzymskiej
SZTUKA RZYMSKA Chronologia sztuki rzymskiej 1.... 2.... 3.... 753 r p.n.e. -... Mityczne początki założenia Rzymu związane są z osobami... i... Według legendy do założenia miasta doszło w następujący sposób:......
Bardziej szczegółowoJagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku HISTORIA SZTUKI. Architektura sakralna style, podstawowa terminologia (do XVIII)
Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku HISTORIA SZTUKI Architektura sakralna style, podstawowa terminologia (do XVIII) Poniższa prezentacja stanowi przegląd zagadnień związanych z rozwojem architektury.
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS Z PLASTYKI ELIMINACJE SZKOLNE DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ. w roku szkolnym 2013 / 2014
WOJEWÓDZKI KONKURS Z PLASTYKI ELIMINACJE SZKOLNE DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ w roku szkolnym 2013 / 2014 KOD UCZNIA Liczba uzyskanych punktów (wypełnia komisja): Witamy Cię w eliminacjach szkolnych!
Bardziej szczegółowoSZTUKA STAROŻYTNEGO RZYMU
SZTUKA STAROŻYTNEGO RZYMU UWAGA! czerwoną gwiazdką oznaczyłam zabytki, które należy umieć rozpoznawać (nazwa, autor o ile jest podany, miejscowość o ile jest podana, epoka) Funkcje sztuki: - umocnienie
Bardziej szczegółowoSztuka Średniowiecza. Architektura: romańska i gotycka
Sztuka Średniowiecza Architektura: romańska i gotycka Sztuka romańska Styl romański styl w sztukach plastycznych IX XII w. pierwszy wielki styl dojrzałego średniowiecza; Sztuka romańska Architektura wznoszona
Bardziej szczegółowoSZTUKA. opracowała Elżbieta Anioła
SZTUKA ŚREDNIOWIECZA opracowała Elżbieta Anioła ARCHITEKTURA architektura sakralna; bazyliki (m. in.hagia Sophia w Konstantynopolu, św. Apolinarego w Rawennie); katedra (m. in. Notre Dame w Paryżu, św.
Bardziej szczegółowoElżbieta Jezierska. Kraina sztuki. Scenariusz 7. Pełna nastroju architektura średniowiecznych kościołów
Elżbieta Jezierska Kraina sztuki Scenariusz 7 Pełna nastroju architektura średniowiecznych kościołów Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2015 Zagadnienie programowe wiedza o sztuce oraz działalność plastyczna
Bardziej szczegółowoArchitektura sakralna Katedra Świętych Piotra i Jerzego Bamberg, Niemcy Główna świątynia katolicka miasta, posiadająca status bazyliki mniejszej,
Architektura sakralna Katedra Świętych Piotra i Jerzego Bamberg, Niemcy Główna świątynia katolicka miasta, posiadająca status bazyliki mniejszej, jedna z siedmiu historycznych katedr cesarskich, siedziba
Bardziej szczegółowoKARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW
1. OBIEKT BUDYNEK MIESZKALNY KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW 2. OBECNA FUNKCJA MIESZKALNA 3. MATERIAŁ DREWNO, KAMIEŃ, BLACHA 4. DATOWANIE 1929 R 5. MIEJSCOWOŚĆ 22. FOTOGRAFIE 6. GMINA 7. POWIAT 8.WOJEWÓDZTWO
Bardziej szczegółowoWZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n) Witt Władysław, Puszczykowo, PL Stanicki Paweł, Kostrzyn WIkp.
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 115941 (22) Data zgłoszenia: 24.12.2001 EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL (n)62959 (13)
Bardziej szczegółowoRenesans i Barok - style architektoniczne
Renesans i Barok - style architektoniczne Wykonali uczniowie: Jakub Smal, Jakub Bielecki, Bartosz Wieczorek, Kacper Niziołek. Opiekun: Jadwiga Sochacka Renesans w architekturze stanowił odzwierciedlenie
Bardziej szczegółowoSZTUKA ŚREDNIOWIECZA
SZTUKA ŚREDNIOWIECZA STYL ROMAŃSKI X XIII UWAGA! czerwoną gwiazdką oznaczyłam zabytki, które należy umieć rozpoznawać (nazwa, autor o ile jest podany, miejscowość o ile jest podana, epoka) Funkcje sakralnej
Bardziej szczegółowoPowiat: lubański Gmina: Lubań Adres: Zawidowska 31a Obręb II AM 19 Dz. 15/1
Nazwa: Kamienica Nr inwentarzowy w GEZ: 463 Funkcja obecna: mieszkalna Czas powstania: 1909 r. Województwo: dolnośląskie Adres: Zawidowska 31a Obręb II AM 19 Dz. 15/1 Własność: Gmina Miejska Lubań + użytkownik
Bardziej szczegółowoPYTANIA POWTÓRZENIOWE Z PALSTYKI DLA KL.II I półrocze cz.3
PYTANIA POWTÓRZENIOWE Z PALSTYKI DLA KL.II I półrocze cz.3 57. Za początek sztuki bizantyjskiej przyjmuje się okres między V a VI w. n. e. Doszło wtedy do podziału cesarstwa rzymskiego na wschodzie i zachodzie.
Bardziej szczegółowoAteny miasto na wzgórzu
STAROŻYTNA GRECJA HISTORIA GRECJI Starożytna Grecja była terenowo zbliżona do Grecji współczesnej. Około dwudziestu wieków p.n.e. Grecję zasiedliły plemiona Achajów. Achajowie stworzyli podstawy kultury
Bardziej szczegółowoTabela 1: Okres trwania renesansu na tle późniejszych stylów.
Renesans. Architektura renesansowa na przykładzie twórczości Filippo Brunelleschiego, Bramantego i Michała Anioła. Renesansowa przebudowa Bazyliki Św. Piotra. Jarosław Baran SZTUKA Pojawienie się nowego,
Bardziej szczegółowoGEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 348/469
GEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 348/469 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Kościół filialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa PASTWA 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA sakralna cegła 1916
Bardziej szczegółowoDOKUMENTACJA POWYKONAWCZA DOTYCZĄCA PRAC PRZY RENOWACJI OGRODZENIA KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P. W. ŚW. JANA CHRZCICIELA W WIŹNIE
DOKUMENTACJA POWYKONAWCZA DOTYCZĄCA PRAC PRZY RENOWACJI OGRODZENIA KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P. W. ŚW. JANA CHRZCICIELA W WIŹNIE INWESTOR: Parafia p. w. Św. Jana Chrzciciela w Wiźnie Ul. Kopernika 2, 18-430
Bardziej szczegółowo(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11) 624 1 (21) Nume r zgłoszenia: 3998 (51) Klasyfikacja : 25-03 (22) Dat a zgłoszenia: 29.08.2003 (54) Altan a (45) O udzieleni u praw a z rejestracj
Bardziej szczegółowoKARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW Kl-1/1/240 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Kapliczka przydrożna KLESZCZEWKO 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki kapliczka przydrożna cegła, tynk początek
Bardziej szczegółowoSzkolny konkurs. Historia a sztuka
Szkolny konkurs Historia a sztuka l. Uczeni zrekonstruowali pierwotny wygląd wielu budowli i miast starożytnych. Rozpoznaj niektóre z nich. Podpisz umieszczone poniżej ilustracje. A. Rekonstrukcja świątyni
Bardziej szczegółowoArchitektura Zamek w Chambord, Francja Największy z zamków w dolinie Loary. Renesansowy zamek, o planie nawiązującym do gotyckich zamków obronnych,
Architektura Zamek w Chambord, Francja Największy z zamków w dolinie Loary. Renesansowy zamek, o planie nawiązującym do gotyckich zamków obronnych, został zbudowany między 1519 a 1559 r. na polecenie królów
Bardziej szczegółowoPSZCZÓŁKI KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW P-58/95/ MIEJSCOWOŚĆ 1. OBIEKT. Budynek mieszkalny. 6. GMINA Pszczółki 3. MATERIAŁ 4.
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW P-58/95/240 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Budynek mieszkalny PSZCZÓŁKI 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki sklep i mieszkanie cegła, ściany otynkowane
Bardziej szczegółowoDawna FABRYKA CYKORII potem MŁYN PAROWY Ch. L. Freitaga ul. Kręta 5
Dawna FABRYKA CYKORII potem MŁYN PAROWY Ch. L. Freitaga ul. Kręta 5 a) Rozpoznanie historyczne Przed I wojną na posesji obecnego młyna mieściła się fabryka cykorii. W 1922 r. Chaim Lejba Freitag wystąpił
Bardziej szczegółowod2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO
EGZEMPLARZ ARCHIWALNY RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 115940 (22) Data zgłoszenia: 24.12.2001 (19) PL (n)62954 (13)
Bardziej szczegółowoKod uczestnika: II Etap Konkursu dla Szkół Podstawowych Kultury Starożytne Kolebką Zjednoczonej Europy. Rok Szkolny 2010/2011.
Kod uczestnika: II Etap Konkursu dla Szkół Podstawowych Kultury Starożytne Kolebką Zjednoczonej Europy Rok Szkolny 2010/2011 8 marca 2011 Konkurs Jest Objęty Honorowym Patronatem Łódzkiego Kuratora Oświaty
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIA i ORGANIZACJA ROBÓT MUROWYCH W BUDOWNICTWIE
Wykład 9: Wykład 10 Podstawy realizacji robót murowych i stropowych. Stosowane technologie wykonania elementów murowanych w konstrukcjach obiektów, przegląd rozwiązań materiałowotechnologicznych (a) materiały
Bardziej szczegółowoPodhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu
Wygenerowano: 2017-10-02 18:52:52.211841, A-1-16-17 Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Historia architektury powszechnej 1,2 Status przedmiotu
Bardziej szczegółowoBarok Epokę tę cechuje:
Barok - definicja Barok epoka w dziejach kultury europejskiej, zapoczątkowana soborem trydenckim, która przypada na okres od połowy XVI do początku XVIII w. Epokę tę cechuje: odrzucenie renesansowego ładu
Bardziej szczegółowoKościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina w Chojnacie
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina w Chojnacie Chojnata jest starą wsią. Powstała nie później niż w XIII w. Niegdyś posiadała duże znaczenie dzięki zakonowi benedyktynów, którzy posiadali tutaj
Bardziej szczegółowoPiękno sztukaterii ul. Wrocławska 152, 62-800 Kalisz www.cubeart.com.pl mail: biuro@cubeart.com.pl fax 0627602429 kom. 0501208559
Elementy architektoniczne Abakus najwyŝsza część głowicy kolumny w formie czworokątnej płyty. Aedicula edykuł miniaturowa budowla zwieńczająca szczyt, model architektoniczny lub motyw dekoracyjny. Akroterion
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA
ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA 1. Karta informacyjna 2. Zawartość opracowania 3. Opis techniczny 4. Rysunki 1. plan sytuacyjny w skali 1:500 2. rzut piwnic 1:50 3. rzut parteru 1:50 4. rzut poddasza 1:50 5. przekrój
Bardziej szczegółowoAndrzej Kaszubkiewicz "Masyw zachodni" wczesnoromańskiego kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela na grodzie w Gieczu. Studia Lednickie 7, 59-62
Andrzej Kaszubkiewicz "Masyw zachodni" wczesnoromańskiego kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela na grodzie w Gieczu Studia Lednickie 7, 59-62 2002 STUDIA LEDNICKIE VII Poznań Lednica 2002 ANDRZEJ KASZUBKIEWICZ
Bardziej szczegółowoKod uczestnika: II Etap Konkursu dla Szkół Podstawowych Kultury Starożytne Kolebką Zjednoczonej Europy. Rok Szkolny 2010/2011.
Kod uczestnika: II Etap Konkursu dla Szkół Podstawowych Kultury Starożytne Kolebką Zjednoczonej Europy Rok Szkolny 2010/2011 7 marca 2011 Konkurs Jest Objęty Honorowym Patronatem Łódzkiego Kuratora Oświaty
Bardziej szczegółowoD. BROWAR I PIEKARNIA A.F. JENSZÓW, NASTĘPNIE H. KIJOKA przy ul. Podwale 7, nr pol. 221-2
D. BROWAR I PIEKARNIA A.F. JENSZÓW, NASTĘPNIE H. KIJOKA przy ul. Podwale 7, nr pol. 221-2 a) Rozpoznanie historyczne Z 1899 r. pochodzi rysunek elewacji browaru, należącego wówczas do małżeństwa Franciszka
Bardziej szczegółowoSKOWARCZ S-1/161/240 KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ. Budynek mieszkalny w dawnej zagrodzie rolniczej. 6.
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW S-1/161/240 1. OBIEKT Budynek mieszkalny w dawnej zagrodzie rolniczej 5. MIEJSCOWOŚĆ SKOWARCZ 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki Budynek mieszkalny
Bardziej szczegółowoLubisz historię? Znasz Włochy i Rzym? Tak? To spróbuj rozwiązać quiz. Możesz korzystać z pomocy całej rodziny, oraz wujka Google i ciotki Wikipedii,
QUIZ ROMA AETERNA Lubisz historię? Znasz Włochy i Rzym? Tak? To spróbuj rozwiązać quiz. Możesz korzystać z pomocy całej rodziny, oraz wujka Google i ciotki Wikipedii, jeśli sądzisz, że Ci pomogą :-) Obejrzyj
Bardziej szczegółowoULKOWY II KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW UII-1/213/ MIEJSCOWOŚĆ 1. OBIEKT. Park podworski. 6. GMINA Pszczółki 3. MATERIAŁ 4.
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW UII-1/213/240 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Park podworski ULKOWY II 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki park wiejski nie dotyczy XIX wiek 7. POWIAT
Bardziej szczegółowoBudowla eklektyczna rysunek ołówkiem
Budowla eklektyczna rysunek ołówkiem 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: - zna pojecie eklektyzm, - potrafi wymienić nazwy stylów składających się na eklektyzm, - potrafi wymienić elementy architektury
Bardziej szczegółowoW KRAINIE MIĘDZY DWIEMA RZEKAMI
W KRAINIE MIĘDZY DWIEMA RZEKAMI HISTORIA SZTUKI KLASA VI i VII Opracowała : mgr Ewa Fuglewicz Strona główna MEZOPOTAMIA RZEŹBA RELIEFY ZIGURATY OŚ CZASU MAPA KONIEC CIEKAWOSTKI RZEŹBA I Ebihil, indendent
Bardziej szczegółowoARCHITEKTURA Autor: Iwona Gałkiewicz
OŚWIECENIE KLASYCYZM ARCHITEKTURA Autor: Iwona Gałkiewicz RAMY CZASOWE I poł. XVIII w. pierwsze 30-lecie XIXw. 1) 1720-1800 styl stanisławowski 2) 1800-1830 czasy porozbiorowe NARODZINY EPOKI -GENEZA Nowe
Bardziej szczegółowoKARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW Rż-1/136/240 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Zespół stacji kolejowej RÓŻYNY 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki zespół stacji kolejowej nie dotyczy I
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z PLASTYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PLASTYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM KRYTERIA WYPOWIEDZI ARTYSTYCZNEJ 1. Dopuszczający nieprawidłowe wykonanie, odbiegające od głównego tematu, brak logiki, nieprawidłowy dobór kompozycji,
Bardziej szczegółowoKARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW Rb-1/127/240 1. OBIEKT Kapliczka NMP przy drodze do Pszczółek 5. MIEJSCOWOŚĆ RĘBIELCZ 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki kapliczka cegła, otynkowana
Bardziej szczegółowoGEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 365/469
GEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 365/469 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Dwór PODZAMCZE (BIAŁY DWÓR) 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA hotel cegła XV/XVI w., przebud. XVIII w. 19. UWAGI
Bardziej szczegółowoWymagania techniczno-montażowe dla lekkiego, drewnianego budownictwa szkieletowego
www.lech-bud.org Wymagania techniczno-montażowe dla lekkiego, drewnianego budownictwa szkieletowego 1.5. Wymagania techniczno-montażowe dla konstrukcji ścian zewnętrznych Ściana jest przegrodą oddzielającą
Bardziej szczegółowoZa realizację wspomnianych obiektów posiadamy referencje oraz list polecający Służb Konserwacji Zabytków miasta Rzeszowa.
Profile elewacyjne Działalność firmy PROF-BUD oparta jest na wieloletniej praktyce zawodowej przy rekonstrukcji obiektów zabytkowych. Były to prace przy odnawianiu obiektów zabytkowych w centrum Wiednia
Bardziej szczegółowoLeszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku
Leszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku Rocznik Toruński 30, 209-216 2003 ROCZNIK TORUŃSKI TOM
Bardziej szczegółowo(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11 ) 3187 (21) Numer zgłoszenia: 301 (51) Klasyfikacja: 13-03 (22) Data zgłoszenia: 31.10.200 1 (54) Zespó ł płytk i montażowej przełączników i gniazdek
Bardziej szczegółowoGEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 167/469
GEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 167/469 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Budynek mieszkalny KORZENIEWO 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA mieszkalna cegła pocz. XX w. 19. UWAGI ELEMENTY
Bardziej szczegółowoKOSZTORYS NA WYKONANIE PRAC KONSERWATORSKICH
KOSZTORYS NA WYKONANIE PRAC KONSERWATORSKICH PRZY OBIEKTACH ZABYTKOWYCH W KOŚCIELE PARAFIALNYM PW. ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA W DOMACHOWIE woj. wielkopolskie, pow. gostyński, gmina Krobia 1.Ołtarz główny 2.Ołtarz
Bardziej szczegółowoWilla przy ulicy Sobieskiego 67
Willa przy ulicy Sobieskiego 67 Oferta bezpośredniej sprzedaży lub wynajmu Szanowni Państwo oferujemy do bezpośredniej sprzedaży lub wynajmu zabytkową dwukondygnacyjną willę przy ul. Sobieskiego 67. Jest
Bardziej szczegółowoKlasa 3.Graniastosłupy.
Klasa 3.Graniastosłupy. 1. Uzupełnij nazwy odcinków oznaczonych literami: a........................................................... b........................................................... c...........................................................
Bardziej szczegółowoWOJEWODZKI KONKURS Z PLASTYKI STOPIEŃ SZKOLNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH. rok szkolny 2015/2016
WOJEWODZKI KONKURS Z PLASTYKI STOPIEŃ SZKOLNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH rok szkolny 2015/2016 Pieczątka szkoły Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS Z PLASTYKI DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Bardziej szczegółowoSOŁECTWO KRZYWORZEKA I i KRZYWORZEKA II
SOŁECTWO KRZYWORZEKA I i KRZYWORZEKA II INSTYTUCJE, ORGANIZACJE SPOŁECZNE INSTYTUCJE: 1. Publiczna Szkoła Podstawowa w Krzyworzece w roku szkolnym 2007/2008-6 oddziałów, 60 uczniów. 2. Publiczne Przedszkole
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Po lekcjach do szkoły. Innowacyjne formy zajęć pozalekcyjnych Gmina Miasto Płock/ Gimnazjum nr 5 im. Zygmunta
Bardziej szczegółowoR O K 1 Materiał wymagany do klauzury zaliczeniowej z historii architektury powszechnej w semestrze zimowym 2009/10
R O K 1 Materiał wymagany do klauzury zaliczeniowej z historii architektury powszechnej w semestrze zimowym 2009/10 C z ę ś ć 1 : architektura starożytna. Część rysunkowa. EGIPT : - mastaba ; rzut, przekrój,
Bardziej szczegółowoZadanie 1. (0-1) Człowiek prehistoryczny pojawił się najwcześniej na terenach. A. Azji. B. Australii. C. Afryki. D. Europy. Zadanie 2.
Zadanie 1. (0-1) Człowiek prehistoryczny pojawił się najwcześniej na terenach A. Azji. B. Australii. C. Afryki. D. Europy. Zadanie 2. (0-2) Przyporządkuj opisom odpowiadające im postaci (A-D). W każdym
Bardziej szczegółowoWydział Architektury Politechniki Białostockiej Kierunek: ARCHITEKTURA. PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY INŻYNIERSKI rok akademicki 2017/2018
Wydział Architektury Politechniki Białostockiej Kierunek: ARCHITEKTURA PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY INŻYNIERSKI rok akademicki 2017/2018 Problematyka: BUDOWNICTWO I KONSTRUKCJE 1. Omów obciążenia działające
Bardziej szczegółowoKrzywa wieża w Pizie Wielki Sfinks w Gizie
Krzywa wieża w Pizie to jedna z najbardziej znanych budowli świata. Krzywa Wieża w istocie jest kampanilą, czyli dzwonnicą przykatedralną, częścią zespołu złożonego z katedry, dzwonnicy, baptysterium i
Bardziej szczegółowoZałącznik 1 Inwentaryzacja rys.
Spis treści opracowania 1. Dane ogólne 1.1. Podstawa opracowania. 1.2. Przedmiot opracowania 1.3. Cel i zakres opracowania 1.4. Wykorzystana dokumentacja 1.5. Wizje lokalne 2.2. Opis konstrukcji grobowca.
Bardziej szczegółowoBUDOWNICTWO. dr inż. Monika Siewczyńska
BUDOWNICTWO dr inż. Monika Siewczyńska Plan wykładów 1. Podstawy projektowania 2. Elementy konstrukcji 3. Materiały budowlane 4. Rodzaje konstrukcji 5. Obiekty inżynierskie Elementy budynku Fundamenty
Bardziej szczegółowokultury katedr średniowieczne
W kręgu kultury katedr Świątynie średniowieczne Paryż Poznań Kolonia Symbolika średniowiecznej katedry katedra = biblia pauperum ( Biblia dla ubogich ) Biblia dla nie umiejących czytać, dla nie znających
Bardziej szczegółowoO F E R T A S P R Z E D A Ż Y Pałac do remontu
O F E R T A S P R Z E D A Ż Y Pałac do remontu Zespół pałacowo parkowy w Dąbrówce Wielkopolskiej, gm. Zbąszynek woj. lubuskie Neorenesansowy pałac hrabiów Schwarzenau i park krajobrazowy w zespole pałacowym,
Bardziej szczegółowo(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11 ) Rp.1459 (21) Numer zgłoszenia: 2011 1 (51) Klasyfikacja : 31-00 (22) Dat a zgłoszenia: 16.06.200 0 (54) Robo t kuchenn y (73) Uprawnion y z rejestracj
Bardziej szczegółowoWymagania z plastyki na poszczególne stopnie
Wymagania z plastyki na poszczególne stopnie Podczas ustalania oceny z plastyki szczególną uwagę należy zwrócić na wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki
Bardziej szczegółowoWZORU PRZEMYSŁOWEGO PL FM BRAVO SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Olsztyn, (PL) WUP 05/2016. SENDLAK RADOSŁAW, Szczytno, (PL)
PL 22101 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11) 22101 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 23656 (22) Data zgłoszenia: 31.07.2015 (51) Klasyfikacja:
Bardziej szczegółowoPSZCZÓŁKI KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW P-72/109/ MIEJSCOWOŚĆ 1. OBIEKT. Budynek mieszkalny. 6. GMINA Pszczółki 3. MATERIAŁ 4.
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW P-72/109/240 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Budynek mieszkalny PSZCZÓŁKI 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki mieszkalna cegła I ćwierć XX wieku 7. POWIAT
Bardziej szczegółowo(12) OPIS OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11) 15211 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 14352 (22) Data zgłoszenia: 19.03.2009 (51) Klasyfikacja:
Bardziej szczegółowoINWENTARYZACJA CZĘŚCI ZESPOŁU PAŁACOWO FOLWARCZNEGO Z PARKIEM WYTYCZNE DO ROZBIÓREK I REMONTU
Wrocław 03.2012 ZAŁĄCZNIK NR 13 INWENTARYZACJA CZĘŚCI ZESPOŁU PAŁACOWO FOLWARCZNEGO Z PARKIEM WYTYCZNE DO ROZBIÓREK I REMONTU Obiekt: Adres: BUDOWA SALI SPORTOWEJ W ZESPOLE SZKÓŁ PONDADGIMNAZJALNYCH W
Bardziej szczegółowoSerwis Internetowy Gminy Lutomiersk
Zabytki Zabytki na terenie Gminy Lutomiersk: Parki zabytkowe: Na terenie gminy znajduje się kilka parków zabytkowych i wiejskich. Parki te są bowiem dziełem natury oraz twórczej i artystycznej działalności
Bardziej szczegółowoGEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 283/ OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ. Budynek mieszkalny MAREZA
GEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 283/469 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Budynek mieszkalny MAREZA 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA mieszkalna cegła l. 30-te XX w. 19. UWAGI ELEMENTY
Bardziej szczegółowoWZORU UŻYTKOWEGO PL Y1. KRÓL SEBASTIAN SM DESIGN SPÓŁKA CYWILNA, Pęczerzyno, PL KRÓL MACIEJ SM DESIGN SPÓŁKA CYWILNA, Pęczerzyno, PL
PL 67345 Y1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 120953 (22) Data zgłoszenia: 23.04.2012 (19) PL (11) 67345 (13) Y1
Bardziej szczegółowoWZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. (19) PL (n)63486 E05B 1/00 (2006.01) E06B 3/42 (2006.01) Urząd Patentowy (22) Data zgłoszenia: 03-02.
EGZEMPLARZ ARCHIWALNY RZECZPOSPOLITA POLSKA d2) OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 115296 Urząd Patentowy (22) Data zgłoszenia: 03-02.2005 Rzeczypospolitej Polskiej (19) PL (n)63486
Bardziej szczegółowoKarol Łopatecki terminologia do zajęć historia architektury
Karol Łopatecki terminologia do zajęć historia architektury Alkierz - pierwotnie małe pomieszczenie w narożu budynku, później również mała, wyodrębniona w bryle narożna dobudówka (zwłaszcza dworu szlacheckiego).
Bardziej szczegółowoKULTURA STAROŻYTNEGO RZYMU PRAGMATYZM I REALIZM
KULTURA STAROŻYTNEGO RZYMU PRAGMATYZM I REALIZM CYWILIZACJA RZYMU Cywilizacja rozwijająca się w basenie Morza Śródziemnego i części Europy. Jej kolebką było miasto Rzym leżące w Italii, które w pewnym
Bardziej szczegółowoINWESTOR: POLITECHNIKA KRAKOWSKA UL.WARSZAWSKA 24; KRAKÓW
INWESTOR: POLITECHNIKA KRAKOWSKA UL.WARSZAWSKA 24; 31-155 KRAKÓW INWENTARYZACJA OKIEN W BUDYNKU WYDZIAŁU ARCHITEKTURY POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ - NR 10-25 AUTOR: DR HAB. INś. ARCH. JACEK GYURKOVICH, PROF.
Bardziej szczegółowoTo wieczne miasto. Powstało około 800-750 przed naszą erą. Mimo iż zmieniali się władcy, ustroje i granice, miasto przetrwało.
To wieczne miasto. Powstało około 800-750 przed naszą erą. Mimo iż zmieniali się władcy, ustroje i granice, miasto przetrwało. Pozostało znakiem czasu. Panteon w Rzymie to budowla poświęcona wszystkim
Bardziej szczegółowoKARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW Ko-12/15/240 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Budynek mieszkalny KOLNIK 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki brak cegła 1 ćwierć XX wieku 7. POWIAT gdański
Bardziej szczegółowoKościół Nôtre Dame w Poitiers
Romanizm w Europie Kościół Nôtre Dame w Poitiers Katedra w Spirze Budowę katedry rozpoczął w 1030 r. cesarz Konrad II z dynastii salickiej, a ukończył w 1061 r. jego wnuk Henryk IV. Katedra Konrada była
Bardziej szczegółowo2^ OPIS OCHRONNY PL 60493
EGZEMPLARZ ARCHIWALNY RZECZPOSPOLITA POLSKA 2^ OPIS OCHRONNY PL 60493 WZORU UŻYTKOWEGO Y1 (2l) Numer zgłoszenia: 109705 51) Intel': Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej @ Data zgłoszenia: 01.06.1999
Bardziej szczegółowoFABRYKA SŁODU VETTERÓW, nst. FABRYKA PAPIEROSÓW M. GÓRSKIEGO przy ul. Misjonarskiej 22, nr pol. 255
FABRYKA SŁODU VETTERÓW, nst. FABRYKA PAPIEROSÓW M. GÓRSKIEGO przy ul. Misjonarskiej 22, nr pol. 255 a) Rozpoznanie historyczne Zespół d. fabryki słodu stanowił część sławnego browaru Karola Rudolfa Vettera.
Bardziej szczegółowoCharakterystyka i wymagania techniczne mebli
Charakterystyka i wymagania techniczne mebli RODZAJ OKLEINY: Okleina olcha barwiona na kolor kasztan. Wszystkie czoła szuflad w szafkach nocnych, komodach i toaletce wykonane są z drewna litego olchowego
Bardziej szczegółowoKARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW 44/81/240 1. OBIEKT Budynek rzeźni i lodownia w zespole dawnej rzeźni 5. MIEJSCOWOŚĆ PSZCZÓŁKI 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki Budynek gospodarczy
Bardziej szczegółowo(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11 645 1 (21) Numer zgłoszenia: 3987 (51) Klasyfikacja: 06-03 (22) Dat a zgłoszenia: 28.08.2003 (54) Stó ł do gry w kart y (73) Uprawniony z rejestracji
Bardziej szczegółowoGEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 55/469
GEZ KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO 55/469 1. OBIEKT 5. MIEJSCOWOŚĆ Budynek mieszkalny GNIEWSKIE POLE 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA mieszkalna cegła pocz. XX w. 19. UWAGI ELEMENTY
Bardziej szczegółowoŚWIETLICA WIEJSKA W SKALE
ŚWIETLICA WIEJSKA W SKALE Projekt prac remontowych Temat opracowania: Remont Budynku Mieszkalnego i Świetlicy Wiejskiej w Skale Zamawiający: Gmina i Miasto w Lwówku Śląskim Aleja Wojska Polskiego 25 A
Bardziej szczegółowoGEOMETRIA ELEMENTARNA
Bardo, 7 11 XII A. D. 2016 I Uniwersytecki Obóz Olimpiady Matematycznej GEOMETRIA ELEMENTARNA materiały przygotował Antoni Kamiński na podstawie zbiorów zadań: Przygotowanie do olimpiad matematycznych
Bardziej szczegółowoINWENTARYZACJA ARCHITEKTONICZNO - KONSTRUKCYJNA ZESPOŁU BUDYNKÓW
INWENTARYZACJA ARCHITEKTONICZNO - KONSTRUKCYJNA ZESPOŁU BUDYNKÓW NAZWA I ADRES OBIEKTU: ZESPÓŁ BUDYNKÓW HALI SPORTOWEJ ul. MICKIEWICZA 30 W PRZEMYŚLU, DZ. NR 1026, OBR. 207. INWESTOR: GMINA MIEJSKA PRZEMYŚL
Bardziej szczegółowo(12) OPI S OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONNY WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11)8303 (21) Nume r zgłoszenia: 564 7 (51) Klasyfikacja : 26-02 (22) Data zgłoszenia: 27.04.200 4 (54) Lampio n nagrobn y (45) O udzieleni u praw a z rejestracj
Bardziej szczegółowoAktualność:: grudzień. grudzie 2017 r. Wersja 2.0
Źródło mapy: autorzy OpenStreetMap Aktualność:: grudzień grudzie 2017 r. Wersja 2.0 Turystyczno-Rekreacyjna Impreza na Orientację (3/W/15) PK A B E F G H I J K L M N O P R S T o łączy lwa z morzem? Kto
Bardziej szczegółowo(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO
(12) OPI S OCHRONN Y WZORU PRZEMYSŁOWEGO (19) PL (11)554 9 (21) Numer zgłoszenia: 254 7 (51) Klasyfikacja : 21-03 (22) Data zgłoszenia: 21.02.200 3 (54) Automa t do gier losowyc h (73) Uprawnion y z rejestracj
Bardziej szczegółowoPSZCZÓŁKI KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW P-16/53/240
KARTA GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW P-16/53/240 1. OBIEKT Plebania kościoła rzymskokatolickiego p.w. św. Serca Jezusowego 5. MIEJSCOWOŚĆ PSZCZÓŁKI 2. OBECNA FUNKCJA 3. MATERIAŁ 4. DATOWANIE 6. GMINA Pszczółki
Bardziej szczegółowoPolskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Oddział Ziemi Tarnowskiej ul. Żydowska Tarnów
1 Tarnów - Rynek 1 - Ratusz - pierwotnie gotycki, przebudowany w XVI w. przez włocha Jana Padovano. Posiada stylową attykę z maszkaronami i kamiennymi koszami naprzemian. Z wieży ozdobionej pogonią rozbrzmiewa
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja budowlana
jednostka projektowa obiekt budowlany Budynek sali gimnastycznej stadium Inwentaryzacja budowlana data 08.2012 adres obiektu budowlanego nr działki inwestor Miasto Poznań Poznań, Pl. Kolegiacki 17 zespół
Bardziej szczegółowo