ZLÍNSKO A LUHAČOVICKO

Transkrypt

1 PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PO REGIONIE ZLÍNSKO A LUHAČOVICKO Zlínsko Luhačovicko Otrokovicko Południowe Valašsko

2 Witajcie Państwo na Zlínsku i Luhačovicku Spis treści Mili Goście, Przygotowaliśmy dla Państwa przewodnik, który przedstawi Państwa najciekawsze miejsca na Zlínsku, Otrokovicku, Południowym Valašsku i Luhačovicku. Każdy z wymienionych regionów jest piękny, w czymś wyjątkowy i warty dokładniejszego poznania. Na Zlínsku na Państwa czeka oczywiście Zlín, nowoczesne miasto w ogrodach, centrum z bogatym życiem kulturalnym, towarzyskim i sportowym, słynący z tzw. baťowskiej architektury. Wystarczy jednak przesunąć się tylko o kilka kilometrów i Państwo znajdziecie się w przyrodzie, napotkacie na grody i ruiny lub bajkowy zamek i tropikalną faunę i fl orę dalekiego Yucatanu. Południowe Valašsko przywita Państwa wonią storczykowych łąk Białych Karpat, żywym folklorem vlašskim i drewnianymi chatami, smaczną kyselicą i frgálami, ale znajdziecie tu również niezdobyty gród po stulecia strzegący niespokojną ziemską granicę oraz miejsca przypominające ciężkie boje II wojny światowej. Luhačovicko przedstawi się Państwu nie tylko za pośrednictwem największego morawskiego uzdrowiska Luhačovice z niepowtarzalną architekturą, licznymi mineralnymi źródłami leczniczymi i przyjacielską atmosferą, ale także za pośrednictwem tajemniczych ruin grodów i miejsc pątniczych na szczytach wzniesień. Czym pochwalić się ma również kraina wokół Otrokovic. Wystarczy wspomnieć Kanał im. Baťa, żywe hanáckie i slováckie tradycje folklorystyczne czy hodowlę koni pełnokrwistych. Wierzymy, że przewodnik pomoże Państwu lepiej poznać nasz kraj i przeżyć w nim kilka niezapomnianych dni. ZLÍNSKO... 2 OTROKOVICKO...20 LUHAČOVICKO...30 POŁUDNIOWE VALAŠSKO...46 SKOROWIDZ...62 MAPA...64 Luhačovice Zamek Lešná Kanał im. Baťa Rezerwat Przyrodniczy Javorůvky

3 Witajcie Państwo na Zlínsku Zlín i okolice mogą się pochwalić całym szeregiem cennych miejsc przyrodniczych, szczególnie skupionych w Parkach Przyrodniczych Želechovické paseky, Hostýnské vrchy i Vizovické vrchy. Miłośnicy przyrody i zwierząt z różnych części globu ziemskiego z pewnością ocenią wizytę w wyjątkowym Ogrodzie Zoologicznym w Zlínie. Do uroczych miejsc, ale także zabytków Zlína zaprowadzi zainteresowanych gęsta sieć znakowanych szlaków dla turystów pieszych i rowerowych. Największy rozgłos Zlínsku przyniosły zabytki nowoczesnej architektury funkcjonalistycznej. Przed drugą wojną światową w rejonie Zlína i Otrokovic powstał wyjątkowy kompleks urbanistyczny, którego symbolem stał się tzw. zlínski drapacz chmur. Ze starszych zabytków warto przypomnieć ruiny grodu Lukov, Gród Malenovice, zamky w Vizovicach i w Lešné, kościół w Tečovicach, kościół pątniczy w Štípie czy folwark wójtowski Mikuláštíka /Mikuláštíkovo fojtství/ w Jasenné. Zlín jest głównym centrum kultury regionu, można więc tu odwiedzić Muzeum Południowo-wschodnich Moraw i Muzeum Obuwnicze, działa tu Wojewódzka Galeria Sztuki /Krajská galerie umění/, Filharmonia Bohuslava Martinů, Miejski Teatr /Městské divadlo/ i Mała Scena. Oferta imprez kulturalnych regionu jest bardzo bogata, obejmuje festiwal teatralny, festiwal muzyki klasycznej, festiwal fi lmów dla dzieci i młodzieży oraz festyny ludowe. Możliwości spędzenia przyjemnego urlopu rozszerza cały szereg dobrze wyposażonych areałów sportowych, uzdrowisko w Kostelcu z boiskiem golfowym i ścieżka zdrowia w zlínskich lasach. Urlop zimowy można spędzić na nartach zjazdowych lub biegowych w Pogórzu Hostýnskim lub Vizovickim /Hostýnské i Vizovické vrchy/. Zlínskie biesiadowanie Zamek Vizovice Downtown Międzynarodowy Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży Popiska Centrum Uniwersyteckie i Kongresowe Dom Sztuki w Zlínie ZOO Zlín Gród Lukov 2 3

4 Zlín miasto w ruchu Nowoczesne i w tym sensie więc także młode miasto Zlín jest szczególne ze względu na swą unikalną architekturę funkcjonalistyczną. Typowe nie tynkowane czerwone cegły, które są podstawowym elementem baťowskich domków rozłożonych we wszystko obejmującej zieleni, żelbetonowy szkielet, płaskie dachy i stalowe okna to jest charakterystyka większości dominujących budowli w mieście. Pierwsza pisemna wzmianka o Zlínie pochodzi już z 1322 roku, ale aż do końca 19 wieku był tylko spokojnym miasteczkiem. Najstarszą historię Zlína i jego okolic przypomina na przykład gród malenovicki i zlínski zamek, których ekspozycje muzealne naprawdę warto zwiedzić. Historyczny przełom przyniósł miastu rok 1894, gdy założył swój zakład obuwniczy Tomáš Baťa. W czasie największego rozkwitu baťowych zakładów i całego miasta w okresie międzywojennym wielcy architekci, do których należeli J. Kotěra, F. L. Gahura, V. Karfík i M. Lorenc, nadali miastu Zlín wyjątkowy charakter miasta funkcjonalistycznego w skali całej Europy. Wśród ważnych zabytków danego okresu można wymienić tutejszy drapacz chmur, Dom Sztuki /Dům umění/ czy Wielkie Kino /Velké kino/, ale typowe nietynkowane czerwone cegły, żelbetonowy szkielet, płaski dach i stalowe okna można zobaczyć i dziś na każdym kroku. Większość najcenniejszych budowli nie tylko z wymienionego okresu znajduje się na obszarze Miejskiej Strefy Zabytkowej. Zlín obecnie jest siedzibą wielu ważnych urzędów i instytucji i słynie z bogatego życia kulturalnego i towarzyskiego. Działa tu kilka muzeów, teatrów, fi lhar- monia i Wojewódzka Galeria. Zlín jest także miastem ważnych kongresów. Wśród ciekawych imprez, które są regularnie organizowane w Zlínie, wystarczy wymienić chociażby wyścig samochodowy Barum rally, który corocznie oglądają setki tysięcy widzów, Międzynarodowy Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży, Festiwal Orkiestr Dętych, Nieznany Kraj /Neznámou zem/ Festiwal Podróży, Poznawania i Zbliżania Kultur, Talentinum Międzynarodowy Przegląd Młodych Artystów Koncertowych oraz Zlíntalent. Zlín i najbliższe okolice oferują szerokie możliwości spędzenia niezwykle przyjemnego urlopu. W bezpośrednim sąsiedztwie miasta znajduje się ciekawy Park Przyrodniczy Želechovické paseky, uzdrowisko, boisko golfowe w Zlínie-Kostelcu lub słynne ZOO i zamek Lešná. Architektura Tomáša Bati Czy wiecie Państwo, że: w latach liczba mieszkańców wzrosła ponad dziesięciokrotnie z na ? Czy wiecie Państwo, że: 21 Budynek Administracyjny Zakładów Baťa, znany jako tzw. zlínski drapacz chmur, był w swym czasie najwyższym budynkiem tego typu w Europie? Festiwal Orkiestr Dętych Ratusz Zlínski Drapacz Chmur XXX Muzeum Obuwnicze Uniwersytet im. Tomáša Baťi 4 5

5 ZLÍNSKO TRASA 1: Miejska pętla wycieczkowa Poznanie zabytków Zlína Państwu umożliwi tzw. niebieski szlak, który łączy wszystkie ważne zabytki w centrum miasta. Szlak umożliwia jednak również poznanie okolicznej przyrody i urozmaica poznawanie czynnościami sportowymi. RATUSZ nám. Míru 12, Zlín N, E Ratusz Pierwotnie renesansowy ratusz z 1586 roku uległ pożarowi w 1921 roku. Budowę nowego ratusza rozpoczęto rok później według projektu Františka L. Gahury i dokończono w 1923 roku, ale swój obecny wygląd ratusz uzyskał aż w latach Architekt Gahura jest autorem rzeźby kowala na północnej fasadzie ratusza. Naprzeciwko ratusza znajdują się rzeźby św. Floriana i św. Donáta z 18 wieku. TEATR MIEJSKI /MĚSTSKÉ DIVADLO/ třída Tomáše Bati 4091/ Zlín N, E Zawodową scenę teatralną założono w Zlínie w 1946 roku. Pierwotnie jej siedziba znajdowała się w budowie Małej Sceny /Malé scény/ na ul. Štefánikove. Teatr Miejski, wówczas o nazwie Tetart Pracujących / Divadlo pracujících /, był zbudowany według projektu architektów M. Řepy i F. Rozhona jako pierwszy po wojnie w ówczesnej Czechosłowacji. Jego budowa została zakończona w 1967 roku a jego sala miała 800 miejsc siedzących. Teatr Miejski w Zlínie należy obecnie do najlepszych regionalnych teatrów dramatycznych w RC. Foyer teatru wykorzystuje Galeria Państwowa /Státní galerie/ w Zlínie, zaś co roku na początku maja teatr gości Międzynarodowy Festiwal Teatralny Spotkanie /międzynarodowy divadelní festiwal Setkání Stretnutie/. KOŚCIÓŁ RZYMSKOKATOLICKI ŚW. FILIPA I JAKUBA Sadová ul., Zlín N, E Kościół pochodzący z końca 14 wieku był kilkakrotnie przebudowywany po raz ostatni w drugiej połowie 19 wieku po niszczących pożarach, które go uszkodziły w latach 1819 i W 1920 roku dzięki ofi arom wierzących, pomocy fi nansowej Tomáša Baťa, właściciela włości hrabiego Haupta i rodaków żyjących w Ameryce zakupiono dzwony Filip, Jakub i Marcin. W kościele oprócz regularnych mszy odbywają się koncerty. ZBIOROWY DOM MIESZKALNY, INSTYTUT KULTURALNY ALTERNATIVA Osvoboditelů Zlín N, E Dwunastopiętrowy dom zbudowany w latach według projektu architekta Jiřígo Voženílka był pierwszą próbą realizacji nowych form mieszkania. W dolnej części byłej stołówki akademickiej otwarto w 2003 roku Instytut Kulturalny Alternativa. Odbywają się tu wykłady, wieczory poezji, pokazy mody, koncerty, przedstawienia kukiełkowe, aukcje, spotkania z mieszkańcami i wystawcami. KOŚCIÓŁ EWANGELICKI Štefánikova 3018, Zlín N, E Skromnej i prostej budowie według projektu architekta Vladimíra Karfíka dominuje strzelista wieża dzwonnicy nawiązująca na dwie graniaste budowy. PLANETARIUM /HVĚZDÁRNA/ Lesní čtvrť III/5443, Zlín N, E Nowoczesne planetarium w areale Gimnazjum Zlín, które zastąpiło w 2002 roku pierwotne planetarium z początku 50 lat 20 wieku, oferuje szerokim kręgom społecznym, szkołom i organizowanym grupom obserwację nieba i bogty program wykładów. AREAŁ LAZY N, E Dominantą areału szlaków turystyki pieszej i rowerowej wytyczone przez miasto nad dzielnicą miejską Lazy jest altana Pod spalonym dębem / U spáleného dubu /. Wzdłuż szlaków są rozmieszczone ławki, miejsca odpoczynkowe i tablice informacyjne, zapoznające turystów i gości z miejscowymi ciekawostkami. ŁAŹNIE MIEJSKIE /MĚSTSKÉ LÁZNĚ/ Hradská 888, Zlín N, E W miejscu byłej cegielni, w pobliżu Domu Młodzieży i areału szkół w 1952 roku zbudowano łaźnie zimowe. Autorem projektu był Vladimír Karfík z udziałem Ladislava Ambrožka i Josefa Holečka. Do pierwotnie 25 m basenu nawiązał w 1985 roku arch Jiří Kotásek wybudowaniem basenu 50 m. Pomiędzy obydwoma krytymi basenami znajduje się basen niekryty z brodzikiem, dziecięcym zapleczem zabawowym i z placem odpoczynkowym. W areale znajduje się również basen dziecięcy z ogrzewaną wodą, para, sauna, masaże, studio spinningu, Fitness Centrum, bufet i klub nurkowania z dziećmi. SZTUCZNY STOK NARCIARSKI nám. T. G. Masaryka Zlín N, E Za Domem Sztuki znajduje się 220 m długi stok narciarski o przepustowości 510 osób na godzinę. Stok jest wyposażony w najnowocześniejszą technikę do zaśnieżania oraz wyciąg narciarski dla zupełnie początkujących o długości 70 m. Oświetlenie i regularne utrzymywanie stoku umożliwia ciągłe korzystanie ze stoku bez względu na porę dnia. Na stoku znajduje się serwis narciarski, wypożyczalnia sprzętu narciarskiego, szkoła narciarska, bufet i parking. POMNIK TOMÁŠA BAŤA DOM SZTUKI, INTERNATY nám. T. G. Masaryka Zlín N, E W 1927 roku rozpoczęto budowę całej dzielnicy budynków mieszkalnych dla młodych robotników tzw. 6 7

6 ZLÍNSKO baťováków pracujących w zakładach Baťa. Trzy- aż pięciopiętrowe domy według projektu architekta Františka L. Gahury były dokończone w 1937 roku. W 1933 rozpoczęto budowę Centrum Kultur, które zamyka wznoszący się prospekt między internatami. W ten sposób powstał szczególny pomnik Tomáša Baťa, najciekawsze dzieło architektoniczne F. L. Gahury. Pomnik został przebudowany w 1954 roku przez architekta J. Staša na Dom Sztuki /Dům umění/ służący dla potrzeb Galerii Sztuk Plastycznych /Galerie výtvarného umění/ i Filharmonii Zlínskiej /Zlínská fi lharmonie/. Ekspozycja baťowskiego mieszkania DOM SPOŁECZNY INTERHOTEL MOSKVA náměstí Práce Zlín N, E Jedenastopiętrowy obiekt, który miał się stać głównym ośrodkiem społecznym miasta, zaczął budować w 1931 roku architekt Miroslav Lorenc. Tomáš Baťa pokłócił się z nim i przykazał aby na czwartym piętrze architekci Gahura i Karfík zbudowali dwa wzorowe pokoje. Budowa została następnie dokończona w 1933 roku według projektu Vladimíra Karfíka. MIESZKANIE W BAŤOVSKIM ZLÍNIE Nad Ovčírnou II Zlín N, E Nowa ekspozycja Muzeum Południowo-wschodnich Moraw w Zlínie znajduje się w domku nr 1295 w Dzielnicy Nad Ovčírnou. Zainteresowani mogą zajrzeć do wnętrza mieszkania z okresu Tomáše Baťa. Pokój gościnny i kuchnia na parterze są urządzone w stylu z pierwszej połowy 20 wieku. Na piętrze w pokoju dziecięcym znajduje się ekspozycja tzw. baťowskiego mieszkania, w sypialni znajduje się sezonowa wystawa prezentująca domy czołowych baťowskich przedstawicieli i wystawa odzieży, obuwia i dodatków z pierwszej połowy 20 wieku. WIELKIE KINO náměstí Práce 2511, Zlín N, E Kino postawiono w 1933 roku pierwotnie jako rozwiązanie prowizoryczne. Było pierwszą instytucją kulturalną w Zlínie przeznaczoną do masowego uczestnictwa. Z liczbą niewiarygodnych miejsc było z pewnością największym kinem w przedwojennej Czechosłowacji i najprawdopodobniej i także w Europie Środkowej. KOMPLEKS SPORTOWY Zimní stadion L. Čajky (stadion zimowy) Březnická 4068, Zlín Sportovní hala Novesta (hala sportowa) U Zimního stadionu N, E Stadion zimowy z oryginalną konstrukcją zadaszenia tworzy środek kompleksu sportowo-wypoczynkowego niedalekiego centrum. Poza tym jego częścią składową jest hala do różnych gier piłkarskich, wykorzystywana również do organizowania koncertów i nowo otwarty stadion z powierzchnią lodową i laser areną. W lecie łyżwiarzy i hokeistów zastąpią miłośnicy inline łyżwiarstwa. ŚCIEŻKA ZDROWIA N, E Ścieżka zdrowia pod Tlustou horou /Tłustą Górą/ otwiera szereg możliwości biegania, turystyki rowerowej, gier dziecięcych, fi tness i spacery. Do altany leśnej, ławki wiszącej i pięciu stanowisk z rekami, pręczami, drabinami, zjeżdżalniami i dziecięcymi skakankami prowadzi kilka tras dojściowych. UNIWERSYTET TOMÁŠA BAŤA nám. T. G. Masaryka Zlín N, E Uniwersytet umożliwia studiowanie w dziedzinie nauk ekonomicznych, humanistycznych, przyrodniczych, technicznych i dyscyplin artystycznych na pięciu wydziałach. Z ponad studentów uczelnia należy do średnie wielkich uniwersytetów w Republice Czeskiej. Areał akademiczny w Zlínie na Południowych Zboczach /Jižních Svazích/ z 2004 roku należy do najnowocześniejszych nie tylko w ramach Republiki Czeskiej, ale i Europy. CENTRUM KONGRESOWE I UNIWERSYTECKIE nám. T. G. Masaryka Zlín N, E Kompleks budynków zaprojektowała zlínska rodaczka, światowej sławy architekt Eva Jiřičná. Wielozadaniowe centrum ma służyć jako biblioteka uniwersytecka z 450 miejscami do studiowania, siedziba rektoratu, jego częścią składową będzie także wielka sala dla 700 osób, nowa siedziba Filharmonii im. Bohuslava Martinů. ZLÍNSKI DRAPACZ CHMUR 21 BUDOWA ADMINISTRACYJNA Centrum Uniwersyteckie i Kongresowe třída Tomáše Bati Zlín N, E 21 budynek administracyjny Zakładów Obuwniczych Baťa był w czasie jego dokończenia w 1938 roku jednym z pierwszych wysokościowców w Europie. Ów 77,5 m wysoki siedemnastopiętrowy budynek chroniony jako narodowy zabytek kultury jest szczytowym dziełem architekta Vladimíra Karfíka. Po rekonstrukcji budynek stał się siedzibą Urzędu wojewódzkiego w Zlínie. Technicznym majstersztykiem są tutejsze windy, szczególnie winda biuro szefa fi rmy z klimatyzacją i umywalką. 8 9

7 ZLÍNSKO TRASA 2: W zasięgu ręki od Zlína Warto odwiedzić małą ekspozycję na parterze budynku i terasę widokową na dachu, z której roztaczają się piękne widoki na cały Zlín. MUZEUM OBUWNICZE třída Tomáše Bati Zlín N, E Podstawy ekspozycji Muzeum Obuwniczego tworzy kolekcja obuwia historycznego egzotycznego zgromadzona przez Firmę Baťa przedstawiona po raz pierwszy publiczności w 1931 roku. Kolekcja obejmuje obuwie ze wszystkich kontynentów a najstarsze eksponaty pochodzą aż z 15 wieku. Zlínskie muzeum należy do najstarszych muzeów obuwniczych na świecie. Dokumentuje wyrób obuwia od strony technologicznej i rozwój produkcji przemysłowej obuwia na Zlínsku. AREAŁ ZAKŁADÓW BAŤA Vavrečkova ul., Zlín N, E Pierwsze budowy fabryczne, które zaczęto budować w Zlínie już w 1906 nie miały jeszcze charakterystycznych znaków architektury baťowskiej. Te przyszły aż w 1924 roku, gdy rozpoczęto przebudowę istniejącej fabryki przy pomocy nowej technologii budowlanej, której podstawą był moduł 6,15 x 6,15 m. Żelbetonowy szkielet był wypełniony cegielnianymi parapetami i oknami. Liczba pięter wahała się od dwóch do pięciu. Przemysłowe zunifi kowane obiekty były rozmieszczone w szachownicowy sposób tworząc większe zespoły produkcyjne połączone wzajemnie systemem transportowym. ZAMEK ZLÍN I MUZEUM POŁUDNIOWO-WSCHODNICH MORAW Soudní 1, Zlín N, E Pierwotnie renesansowy zamek, którego wygląd barokowy pochodzi z 18 wieku, kupił dla miasta w 1929 roku jego ówczesny burmistrz Tomáš Baťa. Wykorzystanie zamku aż do 1958 roku, gdy zamek stał się muzeum, było bardzo różnorodne. Oprócz Muzeum Południowo-wschodnich Moraw obecnie znajdują się tu również ekspozycje Galerii Państwowej. W muzeum mieści się bardzo interesująca trwała ekspozycja podróżników Jiřígo Hanzelki i Miroslava Zikmunda oraz wystawa Zlínskie Studio Filmowe od Reklamy do Twórczości dla Dzieci / Zlínské fi lmové studio od reklamy k tvorbě pro děti /. WILLA TOMÁŠA BAŤA Gahurova 292, Zlín N, E Willę według własnych planów zaczęła budować w 1901 roku fi rma Františka Nováka z Vizovic. T. Baťa z wyniku nie był jednak zadowolony i niedokończoną willę polecił przebudować architektowi Janowi Kotěrowi. Według projektu J. Kotěry willa była dokończona w 1911 roku. Willa stała się wkrótce nie tylko przyjemnym domem mieszkalnym, ale także miejscem, do którego przemysłowiec zapraszał swych przyjaciół i gości. Obecnie w willi ma siedzibę Fundacja Tomáša Baťa, która organizuje tu konferencje, seminaria, programy szkoleniowe, koncerty i wystawy artystów znanych i początkujących. CMENTARZ LEŚNY /LESNÍ HŘBITOV/ W ZLÍNIE Filmová 412, Zlín N, E Rozległy cmentarz wśród lasów został wybudowany początkiem lat trzydziestych według projektu architekta F. L. Gahury jako wspólny cmentarz centralny dla miejscowości Wielkiego Zlína /Velkého Zlína/. Dominuje mu kamienny krzyż z rzeźbą ukrzyżowanego Chrystusa wykonaną przez Gahura, umieszczony w miejscu przecięcia osi głównych cmentarza. Cmentarz był wyświęcony w 1932 roku i jednym z pierwszych na nim pochowanych był Tomáš Baťa. W dzielnicach peryferyjnych miasta i jego najbliższych okolicach znajduje się wiele ciekawych miejsc, jak na przykład Cmentarz Leśny, Gród Malenovice lub kościółek w Tečovicach. ŚWIĘTA WODA N, E Ulubiony cel wycieczkowiczów i miejsce pątnicze w lasach nad Malenovicami ze źródłem, które według legendy posiada cudowną moc leczniczą. Źródło znajduje się na stromym zboczu w skalnej jaskini z rzeźbą Najświętszej Panny Maryi Lurdskiej. Od Świętej wody prowadzą trasy spacerowe przez Źródło Slanice, obok wieży Maják, z powrotem do Zlína. GRÓD MALENOVICE Švermova 448, Malenovice Zlín N, E Gród Malenovice należy do niewielu zachowanych zabytków architektury średniowiecznej na Zlínsku. Główna część grodu pochodzi z pierwszej połowy 16 wieku, gdy Malenovice były w posiadaniu rodu Tetourów z Tetova. W 1953 roku cały obiekt przeszedł pod zarząd Muzeum Południowo-wschodnich Moraw w Zlínie i zostały tu wytworzone pracownie oraz depozytariusze muzeum oraz pomieszczenia wystawowe, w których Państwo możecie podziwiać kolekcje archeologiczne i ekspozycję poświęconą historii biegu orientacyjnego. KOŚCIÓŁ TEČOVICE Tečovice N, E Do najstarszych zabytków regionu należy kościół w Tečovicach pod wezwaniem św. Jakuba Większego. Kościół był zbudowany w stylu romańskim gdzieś około 1260 roku w miejscu starszego kościółka. Później kościół był częściowo przebudowany w stylu barokowym. Szczególnie cenne są naścienne freski z 14 wieku i gotycki portal. Wokół kościoła znajduje się cmentarz ograniczony murem. UZDROWISKO KOSTELEC Kostelec 493, Zlín N, E Kosteleckie źródła mineralne były wykorzystywane do leczenia już od 1742 roku, ale uzdrowisko było zbudowane przy nich dopiero początkiem 20 wieku. Obecnie znajduje się tu hotel i ośrodek rekreacyjny. Goście mogą korzystać z kąpieliska, kortu tenisowego, pola golfowego, sali gimnastycznej z indoor golfem, zaś w lecie mogą jeszcze korzystać z niekrytego basenu. Hotel świadczy usługi w dziedzinie lecznictwa uzdrowiskowego i wyżycia sportowego oraz kulturalnego. W pobliżu areału biegnie szlak rowerowy, który łączy Areał Sportowy Vršava z ZOO Zlín w Štípie. OGRÓD ZOOLOGICZNY ZLÍN I ZAMEK LEŠNÁ Lukovská 112, Štípa, Zlín N, E Ogród Zoologiczny Zlín 10 11

8 ZLÍNSKO Zlínskie ZOO po zasłudze należy do najchętniej odwiedzanych ogrodów zoologicznych w Republice Czeskiej. Z niewielką przesadą Państwo możecie tu zrealizować w ciągu jednego dnia podróż po Afryce, Azji, Australii i Ameryce. ZOO jest bowiem rozdzielone według kontynentów. Do najpopularniejszych z pośród 210 chowanych tu gatunków zwierząt, które można tu oglądać w ekspozycjach przyrodniczych, ekspozycjach przejściowych i wolierach, należą słonie, żyrafy, goryle, lwy morskie, tygrysy i pingwiny. Niezapomniane przeżycia umożliwia na przykład hala tropikalna Yucatan, ale do ulubionych atrakcji należy również zwiedzanie bajkowego Zamku Lešná, kącika zabaw dla najmniejszych, przejażdżka na ponikach lub wielbłądzie, karmienie zwierząt z wykładem lub przejażdżka zoo-pociągiem. ŠTÍPA Chrám Narození Panny Marie (Chram) Mariánské nám., Štípa, Zlín , N, E Větrný mlýn (wiatrak) Pod větřákem 130, Štípa Zlín N, E Dominantą miejscowości jest barokowy pątniczy chram Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, uważany za jeden z największych i najpiękniejszych w całej okolicy. Jego kamień węgielny był położony w 1616 roku, ale budowa została zakończona dopiero w 1762 roku. Dwa lata później do świątyni uroczyście wniesiono cudowną fi gurkę Najświętszej Maryi Panny. Nie mniej ważnym zabytkiem w Štípie jest wiatrak typu holenderskiego z lat z kompletnie zachowanym wyposażeniem maszynowym. Młyn pracował aż do drugiej wojny światowej, i tajnie podczas wojny. W 1964 właściciele musieli młyn przekazać Państwowej Instytucji Ochrony Zabytków. Po 1989 roku młyn z powrotem powrócił do własności Wiatrak w Štípě potomków pierwotnych właścicieli. Dla publiczności nie jest dostępny. GRÓD LUKOV Lukov N, E Nad miejscowością Lukov górują ruiny rozległego grodu gotyckiego. Gród z pierwszej połowy 13 wieku zdobyli i zniszczyli w 1626 roku powstańcy valašscy i od 1870 roku gród był zupełnie opustoszały. Rozległe podgrodzie od grodu właściwego oddzielała głęboka fosa. Do chwili obecnej zachowały się potężne fi lary mostowe, resztki pałacu, wieży i obwodowych murów obronnych. Gród był częściowo zrekonstruowany i jego historję przybliża turystom szlak edukacyjny. W miejscowości na uwagę zasługuje budowa starego browaru, kościół p.w. św. Josefa z 1812 roku i pańska willa Tusculum z końca 19 wieku, zmieniona na komfortowy hotel. SZLAK EDUKACYJNY LUKOV N, E Szlak Edukacyjny umożliwia poznanie ciekawostek przyrodniczych w okolicy Lukova. Można go absolwować pieszo w wersji skróconej (podstawowa pętla 7,5 km), lub w całości (pętla z odgałęzieniami 9,5 km). Posiada trzy samodzielne odgałęzienia prowadzące do zabytków przyrodniczych Ondřejovsko, Bzová i Králky i kończy się na Grodzie Lukov. ZABYTEK PRZYRODNICZY VELA N, E Vela jest jedną z ostatnich resztek pierwotnych lasów bukowych Vizovice są znane nie tylko ze względu na barokowy zamek, ale także dzięki pędzeniu śliwowicy i wyrobie vizovickiego pieczywa artystycznego. Nie można tu nie wymienić oczywiście ludowego festynu śliwobrania tzw. Trnkobraní, podczas którego oprócz śliwowicy są podawane tradycyjne knedliki śliwkowe i odbywa się Festiwal Ffolklorystyczny Valašský regál oraz Festiwal rockowy Masters of rock. ZAMEK VIZOVICE na Pogórzu Hostýnskim /Hostýnských vrších/. Cenne są również skalne występy w szczytowych partiach pogórza. Występy są częścią jednego krótkiego i jednego ciągnącego się grzbietu skalnego. ZABYTEK PRZYRODNICZY KRÁLKY TRASA 3: Po zabytkach i ciekawostkach Vizovic Palackého 376, Vizovice N, E Późno barokowy zamek był zbudowany w latach według projektów architekta F. A. Grimma wówczas w nowoczesnym stylu francuskim. W jego pomieszczeniach znajduje się kolekcja mebli artystycznego i wyposażenia w stylu barokowym, rokokowym, empirowym i biedermeier oraz bogata kolekcja obrazów z cennym zbiorem dzieł malarstwa holenderskiego. Wnętrze kaplicy zamkowej jest dziełem mistrza rzeźbiarstwa morawskiego Ondřeja Schweigla, N, E Skalisty kompleks niedaleko od ruin grodu Lukov owiany jest licznymi legendami. Według jednej legendy zasiadało tu tzw. valašskie prawo łowieckie, inna legenda mówi, że tu na początku 19 wieku doszło do spotkania młodych członków rodzin hrabięcych Seilernů z Lukova-Lešné i Magnisów ze Strážnice. Na pamiątkę powinowactwa kamieniarze w tym miejscu wyciosali kamienny stół i fotele w skale. którego rzeźby zdobią przyległy park zamkowy, który całorocznie jest dostępny dla publiczności. ZABYTKI MIEJSKIEJ STREFY ZABYTKOWEJ N, E Zamek Vizovice 12 13

9 ZLÍNSKO TRASA 4: Okolice Vizovic W 1995 roku historyczne centrum miasta zostało uznane za Miejską Strefę Zabytków. Oprócz zamku warto zobaczyć na przykład późnobarokowy Szpital Bonifratów z 1781 roku, kościół parafi alny p.w. św. Wawrzyńca z 1792 roku, budynek plebanii, kolumnę z rzeźbą Najświętszej Maryi Panny Bolesnej na Placu Masaryka /Masarykovo náměstí/ oraz dom nr 360 na ul. Říčanská. Parterowa willa s mansardowym piętrem z początku 20 wieku z cenną fasadą secesyjną zachowała się praktycznie bez oddziaływania zewnętrznych negatywnych czynników. DISTILLERY LAND Razov 472, Vizovice N, E Najwyraźniejszym przedstawicielem tradycyjnej produkcji destylatów owocowych w Vizovicach jest fi rma Rudolf Jelínek. Obecnie spółka oferuje kompletny typoszereg markowych destylatów owocowych, które są produkowane według tradycyjnych postępów technologicznych. Nie tylko z nimi Państwo możecie się zapoznać w miejscowej fi rmie Distillery Landu, która oferuje możliwość zwiedzania, skorzystania z szerokiej oferty sklepu zakładowego i możliwość wynajęcia pomieszczeń do organizowania uroczystości, imprez lub szkolenia. HUTA SZKŁA GLASS ATELIER MORAVA Nádražní 1133, Vizovice N, E Ciekawym celem turystów jest pierwsza prywatna huta szkła Czy wiecie Państwo, że: tradycje produkcji destylatów owocowych w Vizovicach sięga końca 16 wieku, ale śliwowicę zaczęto pędzić aż początkiem 18 wieku? w Czechach zbudowana po listopadzie 1989 roku. Atelier wyposażony w najnowocześniejszą technikę produkuje szkło ręczne bogato zdobione i szkło artystyczne. Większe grupy mogą zwiedzić wprost dział produkcji, sklep fi r- mowy jest otwarty dla wszystkich zainteresowanych kupnem wyjątkowego upominku z regionu. PARK PRZYRODNICZY ŽELECHOVICKÉ PASEKY N, E Przez harmonijną krainę Želechovickich pasek prowadzi sześciokilometrowa pętla Pasekářskiego Szlaku Edukacyjnego, zapoznająca z fauną i fl orą, sadownictwem i roślinami leczniczymi. Do cennych miejsc na pasekách należą chronione źródła wód mineralnych. Z rzadko występujących roślin w parku można zobaczyć na przykład pierwiosnek wyniosły (Primula elatior), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) oraz lilię złotogłów (Lilium martagon). PARK PRZYRODNICZY VIZOVICKÉ VRCHY N, E Najwyższym punktem lesistego obszaru Pogórza Vizovickiego jest wzniesienie Klášťov. Do ciekawych zjawisk przyrodniczych parku należą mineralne źródła siarkowe. Do cenniejszych bylin w parku należy na przykład głowienka kremowa (Prunella laciniata) oraz goryczka orzęsiona (Gentianopsis ciliata). Dla niżej położonych miejsc parku jest typowa kraina pasekářska z mozaiką drobnych sadów, pól, łąk kwiecistych i pastwisk, którą uzupełniają gospodarstwa rolne. Szlak poprowadzi Państwa okolicami Vizovic wyjdziecie na wieżę widokową nad miastem, dojdziecie do areału wyścigowego w Slušovicach, do Všeminy, do najlepiej zachowanego folwarku wójtowskiego i unikatowego młyna walcowego, który jest wykorzystywany do chwili obecnej. WIEŻA WIDOKOWA LOUČKA patrz strona 57 SLUŠOVICE N, E Tutejszy konny tor wyścigowy jest jednym z czterech najważniejszych w Republice Czeskiej. Pod względem wyposażenia spełnia warunki umożliwiające zaliczenie go do najwyższej kategorii A, dzięki czemu można tu organizować wyścigi hodowlane, ale także klasyczne, włącznie z wyścigami przez przeszkody pierwszej kategorii. VŠEMINA N, E Všemina umożliwia całoroczne uprawianie sportu i oferuje usługi kwaterunkowe. W pięknej kotlinie z zaporą do dyspozycji gości jest także kryty basen, sauna, areał tenisowy z halą tenisową. Istnieje również możliwość przejażdżek konnych i wycieczek na rowerach górskich, w zimie zaś do dyspozycji jest 250 m długi stok narciarski ze sztucznym dośnieżaniem. Slušovice MIKULÁŠTÍKÓW WÓJTOWSKI FOLWARK W JASENNÉ Jasenná 60, Jasenná N, E Všemina Wójtostwa wybudował w 1748 roku wójt herbowy Jiří Mikuláštík. Drewniana piętrowa budowa jest typowym drewnianym domem z gankiem na stronie frontowej i jest najlepiej zachowaną budową tego typu na Valašsku. Obecnie mieści się tu ekspozycja o historii miejscowości Jasenná, okolicznych wsi i życiu wiejskim na Valašsku. SLOPNÉ WALCOWY MŁYN Slopné Slopné N, E W Slopném Państwo możecie zwiedzić sobie zupełnie sprawny technicznie historyczny młyn walcowy z 19 wieku. Młyn, który w latach przeszedł zasadniczą rekonstrukcją, musiał przestać działać w 1967 roku. W 1991 roku młyn odnowił potomek pierwotnych właścicieli i jako młyn handlowy go wykorzystuje do chwili obecnej

10 ZLÍNSKO Ważne kontakty MIEJSKI OŚRODEK INFORMACJI TURYSTYCZNEJ Městské informační a turistické středisko, nám. Míru 12, Zlín , is@muzlin.cz, N, E Szczegółowe informacje o ofercie turystycznej miejscowości Regionu Zlínsku Państwo znajdziecie na Ośrodki sportowe i wellness AREAŁ SPORTOWY HVOZDNÁ Sportovní areál Hvozdná Hvozdná 355, Zlín N, E Korty tenisowe kryte i niekryte, korty squashowe, basen niekryty, fi tness WRC RANCZO POD VARTOVŇŮ WRC Ranč pod Vartovňů Jasenná 116, Jasenná N, E Nauka jazdy konnej, przejażdżki konne w przyrodzie WYCIĄG NARCIARSKI JASENNÁ Lyžařský vlek Jasenná Jasenná N, E Długość wyciągu 480 m, wieczorowa jazda na nartach, sztuczne dośnieżanie, bufet RANCZO NA VYHLÍDCE Ranč na Vyhlídce, Lípa N, E Ujeżdżalnia, przejażdżki konne DERBY GOLF CLUB SLUŠOVICE POLE GOLFOWE Dostihová Slušovice (boisko pizzerie Reddog) N, E 9 dołkowe boisko, driving range, restauracja OŚRODEK REKREACYJNY TRNAVA AREAŁ NARCIARSKI Rekreační středisko Trnava Trnava Trnava N, E Długość wyciągu 360 m, wyciąg dla dzieci, wieczorowa jazda na nartach, bufet, zakwaterowanie WYCIĄG NARCIARSKI Lyžařský vlek SK Lyžařský klub Trnava Trnava Trnava N, E Długość wyciągu 302 m, jazda wieczorowa na nartach, bufet KLUB JEŹDZIECKI KRÁSNO CHRÁMEČNÉ Jezdecký klub Krásno Stáje Chrámečné, Bratřejov Vizovice N, E Rekreacyjne przejażdżki konne OŚRODEK REKREACYJNY REVIKA Rekreační středisko REVIKA Lázeňská 1035, Vizovice N, E Boisko wielozadaniowe, minigolf, zakwaterowanie RANCZO VŠEMINA Ranč Všemina Slušovice N, E Przejażdżki konne, ujeżdżalnia, nauka westernowej jazdy konnej, zakwaterowanie RANCZO LUCKY VALLEY Ranch Lucky Valley Zádveřice Vizovice N, E Nauka westernowej jazdy konnej (po wcześniejszym uzgodnieniu), zakwaterowanie STAJNIA MEVRIN Stáj Mevrin Zádveřice 450, Vizovice N, E Nauka jazdy konnej, przejażdżki konne po okolicy AREAŁ TENISOWY Mladcová 493, Zlín-Mladcová Zlín N, E 6 kortów antukowych, hala tenisowa, sauna, whirpool, bufet AREAŁ TENISOWY VRŠAVA Tenisový areál Vršava Vršava 494, Zlín N, E 2 hale tenisowe (4 korty tenisowe, badminton), 4 korty trawiaste ze sztucznym oświetleniem CENTRUM LINOWE C.V.AK Lanové centrum C.V.AK Nadhumení 282, Zlín-Mladcová Zlín N, E Wysokie przeszkody (14 indywidualnych, 6 zespołowych na wysokości 6 10 m), niskie przeszkody, 1 skok GOLF CLUB LÁZNĚ KOSTELEC Kostelec 493, Zlín-Kostelec Zlín , N, E 9 dołkowe pole golfowe, driving range do treningu wybijania piłki, treningowy chipping i putting green bunkrem miaskowym, indoor golf HOTEL LÁZNĚ ZLÍN-KOSTELEC Kostelec 493, Zlín-Kostelec Zlín N, E Niekryty basen z ogrzewaną wodą, basen dla dzieci, sauna, minigolf, korty tenisowe, restauracja, zakwaterowanie KĄPIELISKO LOUKY Koupaliště Louky Chlumská 396, Zlín-Louky Zlín N, E Niekryty basen, basen dla dzieci, szybkie posiłki KĄPIELISKO ZELENÉ Koupaliště Zelené Bartošova čtvrť, Zlín N, E Niekryty basen, basen dla dzieci, tobogan, 2 zjeżdżalnie, boisko dla dzieci, siatkówka plażowa, restauracja, szybkie posiłki KLUB TENISOWY SK ZLÍN Tenisový klub SK Zlín Vršava 5369, Zlín N, E 15 kortów antukowych, 2 małe korty rakietkowe, ściana treningowa LASER ARENA ZLÍN Březnická 4068, Zlín N, E Najnowocześniejsza i druga największa arena do laser game w RC MEADOW RANCH Želechovice 148, Zlín-Želechovice Zlín N, E Nauka jazdy konnej, przejażdżki konne MIEJSKA HALA SPORTOWA ZELENÉ Městská sportovní hala Zelené Dukelská 5413, Bartošova čtvrť Zlín N, E STOK NARCIARSKI ZLÍN Lyžařský svah Zlín nám. T. G. Masaryka Zlín N, E Długość wyciągu 220 m, wyciąg dla dzieci, wieczorowa jazda na nartach, sztuczne dośnieżanie, ski serwis, szkoła nauki jazdy na nartach, bufet UZDROWISKO ZLÍN Lázně Zlín Hradská 888, Zlín N, E Kryte baseny, basen dla dzieci, para, sauna, masaże, studio spinningowe, siłownia, niekryty basen z brodzikiem, bufet Szczegółowe informacje dotyczące hipoturystyka na

11

12

13 Otrokovice miasto nad kanałem im. Baťa Otrokovice leżą na pograniczu trzech nie powszednich regionów Valašska, Slovácka i Hané i u spływu dwóch rzek Moravy i Dřevnice. Pierwsze wzmianki o Otrokovicach pochodzą już z połowy 12 wieku. Najpierw były majątkiem kościelnym, następnie weszły w skład malenovickich włości, zaś w okresie niezależności w latach wchodziły w skład włości Napajedla. Stopniowa przemiana małej wioski w nowoczesne miasto rozpoczęła się w 19 wieku przede wszystkim wraz z rozwojem kolei żelaznej. Północna Kolej Żelazna Cesarza Ferdynanda z Wiednia zaczęła jeździź do Otrokovic Otrokovice już w 1841 roku, ale stację udało się przeforsować aż w roku Następnie po zbudowaniu w 1899 roku linii kolejowej Otrokovice Zlín Vizovice, Otrokovice stały się ważnym skrzyżowaniem kolejowym, którego znaczenie jeszcze wzrosło z rozmachem zlínskiego przemysłu. Na początku 20 wieku w mieście i w okolicach przeprowadzono regulację rzek Morava i Dřevnice, dzięki czemu udało się na długo rozwiązać problem z powodziami. Ale i pomimo tego powodzie z lipca 1997 roku wyrządziły ogromne szkody. Gdy w latach 30 ubiegłego wieku Tomáš Baťa odkupił część bagnistych terenów między rzekami Dřevnice i Morava i przy pomocy niespotykanej metody spławiania ziemi podwyższył poziom terenu od jednego do trzech metrów, a w niektórych miejscach nawet aż o cztery metry, mógł nastąpić prawdziwy boom przemysłowy Otrokovic. Na nowych terenach wyrosły pomocnicze Zakłady Baťa i wytwórnia samolotów, dla robotników postawiono typowe baťowskie domki. W budowie nowoczesnego przemysłu i dzielnicy mieszkalnej, żargonowo nazywanej Baťow na dawniejszych terenach określanych jako Bagniska /Bahňák/ uczestniczyli znani architekci funkcjonalistyczni, jak np. František L. Gahura lub Vladimír Karfík. W 1960 roku Otrokovice połączyły się Kvítkovicami i cztery lata później stały się miastem. Dalszy rozwój miasta nastąpił w latach 70 i 80 minionego wieku wraz z rozwojem fi rmy Barum obecnie Barum Continental. Trávníky Czy wiecie Państwo, że: w Otrokovicach w 1932 roku zginął w katastrofi e lotniczej Tomáš Baťa? Rzeźba Tomáša Baťa Kościół św. Wojciecha Festiwall Stetson and Bourbon Czy wiecie Państwo, że: nazwa Otrokovice oznacza wieś ludzi Otrokovatych, przy czym w języku starosłowiańskim nazwa Otrok oznaczała chłopiec, dziecko lub sługa? Fontanna na rynku Miasto nocą 22 23

14 OTROKOVICKO TRASA 1: Po zabytkach Otrokovic Otrokovice nie mogą się chwalić okazałymi historycznymi zabytkowymi klejnotami, ale i pomimo tego warto wyruszyć na spacer po tutejszych zabytkach. KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA Náměstí 3. května Otrokovice N, E Wyświęcenie kościoła wiosną 1995 poprzedziły dwa lata wytężonej i pełnej poświęcenia pracy ofi arodawców. Kamień węgielny poświęcił przy swej wizycie duszpasterskiej w Velehradzie w 1990 roku Papież Jan Pavel II. Wystrój wewnętrzny kościoła zbudowanego w nowoczesnym ujęciu według projektu architekta Mojmíra Korvase tworzyli znani współcześni artyści plastyczni rzeźbiarka akademiczna Otýlia Šuterová (relief św. Wojciecha), rzeźbiarz Pavel Hladký (reliefowa Droga Krzyżowa) i rzeźbiarz akademiczny Miroslav Boroš (reliefy ewangelistów). DOM SPOŁECZNY /SPOLEČENSKÝ DŮM/ TRASA 2: Po okolicach Otrokovic Wyruszmy Państwo do przyrody. W Otrokovicach w tym celu nie trzeba chodzić daleko, bowiem miasto leży wprost na brzegu rzeki Morava. ZABYTEK PRZYRODY NA LOTNISKU /NA LETIŠTI/ N, E Ślepe ramię rzeki Morava porosłe drzewami krzewami znajduje się obecnie na lewym brzegu rzeki około 1,5 km na północny-zachód od stacji kolejowej Otrokovice. Martwe ramiona, którymi przed regulacją płynęła rzeka Morawa w jej środkowym biegu, były siedliskiem typowych roślin wodnych i przybrzeżnych oraz zwierząt. Obszar przyrodniczy Na letišti jest jedną z ostatnich zachowanych resztek tego typu środowisk i jest cenny szczególnie jako siedlisko traszki zwyczajnej (Triturus vulgaris), kumaka nizinnego (Bombina Tylova 727, Otrokovice N, E Najcenniejszym zabytkiem Otrokovic z tzw. ery baťowskiej jest Dom Społeczny i internat posiadający ciekawe rozwiązanie, obecnie Hotel Baťov. Owa dominanta dzielnicy otrokovickiej Bahňák (dawnie Baťov) wybudowana w latach według planu architekta Vladimíra Karfíka w rzucie poziomy przypomina trójramienne śmigło. RZEŹBA TOMÁŠA BAŤA Park przed Domem Społecznym N, E W parku przed Domem Społecznym znajduje się rzeźba Tomáša Baťa, która jest pamiątką o wielkim człowieku, który w Otrokovicach założył fundamenty dynamicznego rozwoju przemysłowego miasta. Kilkaset metrów od rzeźby znajduje się miejsce tragedii, gdzie w czerwcu 1932 tragicznie zginął światowy szewc. bombina), ropuchy zwyczajnej (Bufo bufo), ropuchy zielonej (Bufo viridis), żaby wodnej (Rana esculenta) i zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix). MORAVA I KANAŁ IM. BAŤA N, E (Port Otrokovice) Historyczny szlak wodny Kanał im. Baťa, służył do transportu węgla brunatnego z Hodonína do Otrokovic. Szlak częściowo prowadzi korytem rzeki Morava, częściowo sztucznie zbudowanym kanałem z czternastoma śluzami. Wzdłuż kanału obecnie zbudowana jest sieć wypożyczalni łodzi motorowych, turystycznych promów wycieczkowych, kajaków i rowerów. Najbliższa wypożyczalnia łodzi motorowych znajduje się w Spytihněvie, następne w Starym Městě, Veselí nad Moravą, Vnorovech, Strážnicy, Sudoměřicach i Hodonínie. Prawie ośmiotysięczne historyczne miasto Napajedla były siedzibą rozległych włości, w skład których wchodziły również Otrokovice. O znaczeniu Napajedel świadczy liczba zabytków znajdujących się w miejskiej strefi e zabytkowej. Zwiedzanie z Państwem rozpoczniemy od miejscowej dominanty ratusza. Kanał im. Baťa TRASA 3: Poznawania piękna Napajedel RATUSZ Masarykovo náměstí Napajedla N, E Noworenesansowy budynek ratusza był zbudowany w 1904 roku według projektu architekta Dominika Feye. Zdumiewający obiekt z charakterystyczną wieżą z krużgankiem dominuje Placowi Masaryka /Masarykovo náměstí/. Jego wystrój tworzyli znani artyści plastyczni Regionu Slovácka Franta Úprka rzeźbę św. Jerzego, patrona Napajedel, zaś Jano Köhler okna witrażowe i ceramiczną tarczę zegara ratuszowego. MUZEUM NAPAJEDLA Palackého Napajedla N, E W roku 2000 otwarto muzeum, które na każdy sezon przygotowuje tematycznie ukierunkowaną wystawę. Przypomnieć warto ekspozycję poświęconą 110 rocznicy udzielania praw miejskich, które Napajedla uzyskały w 1898 roku. KOŚCIÓŁ ŚW. BARTOLOMĚJE Masarykovo náměstí Napajedla N, E Kościół dokończony w 1712 roku zastąpił starszą świątynię, z której pochodzą na przykład rzeźby św. Piotra i Pawła, dwa renesansowe nagrobki Bedřicha i Bartołomieja z Žerotína z datą 1568 oraz drewniane rzeźby apostołów. Obraz nad ołtarzem głównym pochodzący z 1809 roku przedstawiający św. Bartołomieja jest dziełem Františka Kančice, generalnego dyrektora Wiedeńskiej Akademii

15 OTROKOVICKO ZAMEK NAPAJEDLA Zámecká, Napajedla N, E Późno barokowy zamek zbudował architekt F. A. Grimm w latach Ostatnim przedwojennym właścicielem trzyskrzydłowego zamku z dziedzińcem stały się Zakłady Baťa, które zamek zakupiły w 1935 roku. Po wojnie zamek uzyskała fi rma Fatra, obecnie zamek należy do prywatnego właściciela. Zamek nie jest udostępniony dla publiczności ale odbywają się tu ceremonie ślubów cywilnych i imprezy towarzyskie. Cenny park zamkowy w stylu angielskim i francuskim jest bezpłatnie dostępny szerokiej publiczności. STADNINA KONI NAPAJEDLA Zámecká 582, Napajedla N, E Stadninę koni słynącą z hodowli pełnokrwistych koni angielskich założył w 1886 roku wiedeński bankier i małżonek hrabiny ze Stockau Aristides Baltazzi. Kompleks pierwotnych stajni, przylegających do parku zamkowego, zachował się do chwili obecnej, chociaż hrabina musiała zadłużoną posiadłość sprzedać po śmierci Baltazziho. Po interwencji państwa hodowla koni była uratowana i z sukcesami jest kontynuowana do chwili obecnej. Wybieg pośrodku stadniny TRASA 4: Wokół Kanału im. Baťa Przyjemny szlak rowerowy w postaci pętli przedstawi Państwu północną część Kanału im. Baťa, skraj Parku Przyrodniczego Chřiby i umożliwi piękne widoki na kotlinę rzeki Morawa. Otrokovice, port, 47 Napajedla Pahrbek Spytihněv, za mostem w prawo, skręt na 5015 Halenkovice skręt w prawo na 473 Žlutava Otrokovice, port SPYTIHNĚV N, E Czy wiecie Państwo, że: Napajedla dały nazwę tzw. Bramie Napajedelskiej, miejscu, w którym spotyka się Kotlina Górnomorawska i Dolnomorawska? Kanał im. Baťa pod Spytihněvem Czy wiecie Państwo, że: Napajedla są miejscem urodzenia wielu znanych osobistości wirtuoza fortepianowego Rudolfa Firkušnego, generała i legionisty czechosłowackiego Josefa Šnejdárka oraz pisarki Boženy Benešové? koni przypomina, że odbywają się tu aukcje roczniaków, na które przybywają hodowcy z całego świata. Stadnina koni jest obecnie najważniejszym hodowcą koni wyścigowych w Republice Czeskiej, corocznie rodzi się tu około 60 źrebiąt. W okresie letnim zarząd stadniny koni organizuje wycieczki dla organizowanych grup. Gród Spytihněv założył król Boleslav I. już w 11 wieku i dzięki temu miejscowość jest zaliczana do najstarszych na terytorium Republiki Czeskiej. Powódź w 1680 roku wieś wraz z kościołem i plebanią zupełnie zniszczyła. Nowy kościół Naniebowzięcia Panny Maryi, obecna dominanta miejscowości, pochodzi aż z 1712 roku. W Spytihněvie przy pierwszej śluzie oddziela się Kanał im. Baťa od koryta rzeki Morava. TRASA 5: Po ciekawostkach Tlumačova Jak świadczą bogate znaleziska archeologiczne, obszar dzisiejszego Tlumačova był już zasiedlony od epoki kamiennej. Do tutejszych zabytków należą pamiątki kościelne i Ziemska Stadnina Koni. ZABYTKI TLUMAČOVA N, E Dominantą miejscowości, o której pierwsza wzmianka pochodzi z 1141 roku, jest pierwotnie gotycki kościół św. Marcina z wieżą renesansową z 1585 roku. Niedaleko kościoła od końca 15 wieku się kasztel, który w połowie 17 wieku przebudowano na zajazd a do tego celu służy obecnie dom szlachecki pod nr 90. Cenny jest niedaleki obiekt plebanii, kaplica za kościołem, kolumna z rzeźbą Najświętszej Trójcy, rzeźba św. Jana Nepomucena, krzyż przy kościele oraz krzyż przy stadninie koni. ZIEMSKA STADNINA KONI Dolní 115, Tlumačov N, E Z Tlumačovem już od ponad osiemdziesięciu lat nieodłącznie są związane konie. W tutejszej Ziemskiej Stadninie Koni są ustajone najwyższej kasy ogiery rozpłodowe i kłusaki. Uwagę hodowców i miłośników koni przyciągają tradycyjne imprezy, przede wszystkim próby wytrzymałościowe ogierów i klacz oraz wystawy koni. Przy HALENKOVICE N, E Rozległa miejscowość powstała przez połączenie kilku mniejszych osad z nazwami według członków rodziny Jana z Rottalu Alenkovic, Eleonorovic i Kateřinic. Miejscowość skolonizowali około 1630 roku osadnicy z Regionu Valašsko, ale bogate znaleziska archeologiczne świadczą o wiele starszym osadnictwie. Dominantą miejscowości jest kościół św. Józefa, cenne są rzeźby św. Piotra i św. Pawła. Na skrzyżowaniu dróg leśnych do Kržle i Novej Dědiny znajduje się pomnik przypominający tragiczny los leśnego adiunkta Karla Mrazíka, który został tu zabity w 1870 roku przez kłusowników. Według ustnego podania został powieszony do góry nogami z głową zanurzoną do mrowiska. ŽLUTAVA N, E Miejscowość Žlutava jest znana prze wszystkim z bogatych znalezisk archeologicznych, wśród których znajdują się narzędzia kamienne i brązowe, ceramika, krzesiwa skałkowe oraz żelazne siekiery. Część z nich znajduje się w Slováckim Muzeum w Uherskim Hradištiu, zaś grób wojownika z mieczem, kołczanem, kubełkiem i ostrogami zdobi ekspozycję umieszczoną w pomieszczeniach grodu w Zlíně-Malenovicach. stadninie koni bardzo dobrze działa drużyna woltyżerska. TLUMAČOVSKA SADZAWKA /TLUMAČOVSKÁ TŮŇKA/ N, E Na zachodnim skraju Tlumačova znajduje się zabytek przyrodniczy Tlumačovska sadzawka sztuczny zbiornik wodny, który stał się siedliskiem cennych żyjątek, szczególnie płazów. Licznie występuje tu żaba wodna (Rana esculenta), zauważono również żabę śmieszkę (Rana ridibunda), ropuchę zwyczajną (Bufo bufo), Rzekotka drzewna (Hyla arborea), kumak nizinny (Bombina bombina), traszki zwyczajnej (Triturus vulgaris) i traszka grzebieniasta (Triturus cristatus). W środowisku sadzawki odpowiednie warunki życia znalazł również zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix)

16

17

18 Luhačovice sławna tradycja uzdrowiskowa Największe uzdrowisko morawskie Luhačovice jest znane z bogactwa leczniczych źródeł wód mineralnych, przepięknej i czystej przyrody Pogórza Vizovickiego /Vizovické vrchy/ i Białych Karpat oraz unikatowej architektury z charakterystycznym rękopisem budowniczego Dušana Jurkoviče. Jego obiekty budowlane tworzą centrum tutejszej miejskiej strefy zabytkowej. Państwo znajdziecie tu również szereg innych zabytków opowiadających o bogatej historii tego pięknego miasta. Pierwsza wzmianka o Luhačovicach pochodzi z początku 15 wieku, ale niedaleki gród Engelsberk zbudowano już w 13 wieku dla celów obronnych po pustoszących najazdach tatarskich hord. Później zastąpił go gród Starý Světlov. Pierwotnie Luhačovice były w posiadaniu rodu Šternberków z siedzibą na Lukově, później stały się własnością Bartodějów a na koniec miasto kupił Gabriel Serenyi, którego ród wpływał na losy miast od 1629 aż do 1945 roku. Rodowi Serenyiów miasto wdzięczy za tutejszy zamek z pierwszej połowy stulecia i za rozwój lecznictwa uzdrowiskowego od końca 18 wieku i w ciągu wieku 19. Poza tym z członkami rodu Państwo możecie się spotykać, obrazowo mówiąc, do dziś, ponieważ nadali imiona większości tutejszych źródeł. Współczesny rozwój uzdrowiska nastąpił na przełomie 19 i 20 wieku dzięki Spółce Akcyjnej Uzdrowisko Luhačovice i dr. Františkowi Veselému, który stał na jej czele. Dzisiejsze Luhačovice, jako typowe miasto uzdrowiskowe, przez znaczną część roku żyją licznymi cie- kawymi imprezami kulturalnymi, jak np. Uroczystość otwierania źródeł lub Międzynarodowy festiwal Muzyczny Janáček a Luhačovice. Kulturalną atmosferę pogłębia Muzeum Luhačovickiego Zálesía /Muzeum luhačovického Zálesí/, kilka galerii, Teatr Uzdrowiskowy /Lázeňské divadlo/ i Miejski Dom Kultury Elektra /Městský dům kultury Elektra/. Luhačovice są jedną z wyjściowych baz przy poznawaniu Chronionego Obszaru Krajobrazowego i Biosferycznego Rezerwatu Białe Karpaty i Rezerwatu Przyrody Vizovické vrchy. Miasto corocznie przywita około 30 tysięcy gości, którzy przyjeżdżają tu jednak w celach leczniczych a jednak poszukując tu relaksacji, aktywnego odpoczynku oraz uprawiać nowoczesną formę turystyki kongresowej. Willa Alpejska Róża Źródło dr. Šťastnégo Czy wiecie Państwo, że: Nazwa najpopularniejszego źródła luhačovickiego Vincentka pochodzi od imienia Vincencego Serenyia ( ), założyciela tutejszego uzdrowiska? Otwieranie źródeł Czy wiecie Państwo, że: w ciągu każdej godziny w Luhačovicach na powierzchnię wypłynie około 15 tysięcy litrów wód leczniczych? Dom Bedřicha Smetany i Bruselská fontanna Festiwal Muzyczny Janáček a Luhačovice Dom Jurkoviča i kolumnada 32 33

19 LUHAČOVICKO TRASA 1: Po zabytkach i ciekawostkach uzdrowiska Uzdrowisko Luhačovice przedkłada swym gościom i przyjezdnym cały szereg zabytków i ciekawostek. Spacer po zabytkach możecie Państwo rozpocząć w samym centrum uzdrowiska od najsłynniejszej i chyba najpiękniejszej budowli w mieście od Domu Jurkoviča /Jurkovičův dům/. DOM JURKOVIČA Lázeňské náměstí N, E W 1902 roku Dušan Jurkovič przeprowadził przebudowę Domu Jana /Janův dům/ i starszych łaźni II. klasy, które połączył w jedną całość i nadbudował kolejne piętro i poddasze. Cały budynek, który jest dominantą Placu Uzdrowiskowego /Lázeňské náměstí/, pokrył zewnątrz i wewnątrz wielobarwną AMANDKA Wielka Kolumnada N, E Źródło Amandka, które znajduje się pośrodku Wielkiej Kolumnady /Velké kolonády/, zostało po raz pierwszy odpowiednio ujęte już pod koniec 17 wieku i według źródeł pisemnych jest najstarszym luhačovickim źródłem leczniczym. Jego obecny wygląd pochodzi z lat , gdy doszło do budowy Wielkiej Kolumnady. Jak Państwo możecie zauważyć, źródło nie bije już powierzchnię. Jego poziom się obniżył, gdy w 1988 roku wykonano odwiert Vincentka 2. Woda ze źródła nie jest już wykorzystywana. VINCENTKA Wielka Kolumnada N, E roku źródło otrzymało swoją obecną nazwę Vincentka. W czasie budowania nowej kolumnady w latach wybudowano obecną halę Vincentki. Źródło jest ujęte do ciekawie rozwiązanej fontanny i do dystrybutora wody, który posiada możliwość jej ogrzewania. Vincentka jest używana do leczenia piciem wody i do inhalowania. JESTŘABÍ Leoše Janáčka N, E Willę zbudowano w 1903 roku według projektów D. Jurkoviče. Samodzielnie stojąca willa posiada niemalże symetryczne rozwiązanie. Obecnie willa służy jako komfortowy hotel uzdrowiskowy ze stylowo wyposażonymi jednoosobowymi i dwu osobowymi pokojami. D. Jurkovič zachował kamienny parter i piętro z suszonych cegieł, które jednak podwyższył przy pomocy nadbudowy z drewnianą szkieletową konstrukcją kratownicową i budowę scalił pod jednym dachem. W pobliżu zakładu w tym samym roku zbudował kompleks Zakładu Kąpieli Słonecznych /Slunečních lázní/. PAWILON MUZYCZNY Park Uzdrowiskowy pod Jestřabí N, E Willa była jednym z pierwszych obiektów, który dał impuls do zbudowania Dzielnicy Praskiej /Pražská čtvrť/. W twórczości Jurkoviča Willa była dziełem miniaturowym i krokiem pośrednim do zbudowania jego własnej willy w Brně-Žabovřeskách. W roku w Willi Vlastimila pracował nad swą operą Osud Leoš Janáček, który tu w 1917 roku napisał Zápisník zmizelého. WILLA VALAŠKA Betty Smetanové N, E Samotnie stojący trzykondygnacyjny budynek z mansardowym poddaszem i ośmiokątną wieżą centralną architekt Dušan Jurkovič zbudował obok Willi Vlastimila w 1907 roku. DOM BEDŘICHA SMETANY I FONTANNA BRUKSELSKA Lázeňské náměstí N, E Czterokondygnacyjny budynek secesyjny został zbudowany według projektów projektanta E. Králíka w latach W 1960 roku do parku przed budowę przewieziono ze Światowej Wystawy EXPO 58 w Brukseli fontannę, którą wytworzył Jan Kavan. OTTOVKA Park Uzdrowiskowy N, E Źródło Ottovka bije o 10 m wyżej niż pozostałe źródła i jest trzecim z najbardziej znanych źródeł. W 1929 roku niedaleko źródła zbudowano kolisty pawilon. Od 1937 roku źródło wypływa w małej fontannie wypływowej niedaleko pawilonu. Do kolejne przebudowy doszło w 1939 roku, gdy zbudowano kamienną kopulastą jaskinię. Dom Jurkoviča malaturą. W 1947 roku budynek otrzymał nazwę Dom Dušana Jurkoviča. W 2002 roku dokończono jego rekonstrukcję i jego usługi rozszerzono o basen, saunę i restaurację. Pośrodku Wielkiej Kolumnady znajduje się najbardziej znane luhačovickie źródło Vincentka. Źródło zostało ujęte w 1680 roku i pierwotnie nosiło nazwę Źródło Główne /Hlavní pramen/. W 1792 ZAKŁAD WODOLECZNICZY Leoše Janáčka N, E Zakład powstał w 1902 po przebudowie Jestřabskiego Młyna. Opodal stojący pawilon pochodzi z 1903 roku, pierwotnie był umieszczony na Placu Uzdrowiskowym /Lázeňské náměstí/ przy Domie Jana / Janův dům/. W pawilonie dawniej dla gości orkiestra uzdrowiskowa grywała codziennie, obecnie pawilon jest wykorzystywany w lecie do koncertów i odpoczynku. WILLA VLASTIMILA Betty Smetanové N, E Źródło Ottovka 34 35

20 LUHAČOVICKO TRASA 2: Po zabytkach miasta Również poza strefą uzdrowiskową znajdują się ciekawe miejsca. Zwiedzanie miasta Państwo możecie rozpocząć od tutejszego zamku. ZAMEK I RZEŹBA ŚW. GOTHARDA Masarykova N, E Barokowy zamek pochodzi z 17 wieku, zaś jego wieża z pierwszej połowy 18 wieku. Zamek przebudowano w 20 wieku i obecnie służy do zaspakajaniu potrzeb cja Znane i nieznane Luhačovice, umieszczona w nowych pomieszczeniach Domu Kultury Elektra, przedstawia Luhačovice jako centrum tradycyjnego folklorystycznego Regionu Luhačovickie Zálesí, Rodziny wyświęcony w 1997 roku. Kościół był zbudowany według projektu architektów praskich Brixe i Franty. Autorem drewnianego reliefu Świętej Rodziny jest Marek Trizuliak. zbudowaną według projektu Jana Leitgeba. INNE CIEKAWE MIEJSCA PAWILON TENISOWY Park Uzdrowiskowy nad Ottovką N, E Drobny obiekt drewniany na wysokiej podmurówce kamiennej według projektu architekta Skřivánka z lat zachował się bez zakłócających zmian i po ponad 80 latach pełni swoje pierwotne zadania. z lukarnami i szczytami dachowymi podobnie jak Dom Jurkoviča silnie rozwija elementy architektury karpackiej. Chałupka jest bardzo pięknym budynkiem, służącym jako obiekt kwaterunkowy. KAPLICA ŚW. ALŽBĚTY Lázeňské náměstí N, E WILLA ALPEJSKA RÓŻA /ALPSKÁ RŮŽE/ Lázeňské náměstí N, E Zbudowana w latach w szwajcarskim stylu. KRYSZTAŁ /KRYSTAL/ Masarykova N, E Zamek szkolnictwa i młodzieży. W rogu ogrodu zamkowego znajduje się cenna rzeźba świętego Gotharda z obrazkiem św. Floriana. MUZEUM LUHAČOVICKIEGO ZÁLESÍA Masarykova 950, N, E Muzeum jest ośrodkiem poznawania historii i tradycji kulturalnych regionu okolic Luhačovic. Ekspozy- jako miejsce z wodami leczniczymi i rozwijającym się lecznictwem uzdrowiskowym oraz jako specyfi czną dzielnicę miejską wyrastającą między wsią i uzdrowiskiem. KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEJ RODZINY Pod Kamennou N, E Przykładem nowoczesnej architektury kościelnej jest Kościół Świętej ŹRÓDŁO ŚW. JOSEFA W pobliżu kościoła Świętej Rodziny N, E W pobliżu kościoła w 1994 roku podczas próbnego odwiertu znaleziono wydajne źródło. Po sześciu latach w 2000 roku dokończono budowę odwiertu i obiekt obecnie służy jako pompownia wody do kąpieli węglanowych i leczenia piciem wody w Sanatorium Miramare. Jednocześnie w maju 2000 roku oddano do użytku fontannę POPIERSIE LEOŠA JANÁČKA w parku nad inhalatorium N, E Popiersie z marmuru i brązu wytworzył w 1954 roku Karel Pokorný ku czci światowej sławy kompozytora, który był regularnym gościem tutejszego uzdrowiska. CHAŁUPKA Dr. Palka Blaho N, E Rekonstrukcję Domu kuchennego na willę mieszkalną przeprowadził na koszt własny w 1902 roku D. Jurkovič. Chałupka stojąca na lesistym zboczu nad Domem Jurkoviča jest kombinacją domu zrębowego z balkonami zbudowanego nad murowanym parterem. Dach Kapliczka na Placu Uzdrowiskowym /Lázeňské náměstí/ była zbudowana pod koniec 18 wieku i jest najstarszym obiektem uzdrowiskowego centrum. RZEŹBA MUDR. FRANTIŠKA VESELÉHO Lázeňské náměstí N, E Rzeźbę na Placu Uzdrowiskowym wykonał z kamienia i marmuru w pierwszym ćwierćwieczu 20 wieku slovácki rzeźbiarz Franta Úprka. Postać ukazuje ręką na źródło i w ten sposób zwraca uwagę na wyjątkowe bogactwo naturalne Luhačovic. Konstruktywistyczny dom na ul. Masaryka /Masarykova ulice/ zbudowany z betonu i metalu z trawertynowymi okładzinami pochodzi z 1935 roku. ALOISKA I ŹRÓDŁO DR. ŠŤASTNÉHO N, E (źródło Aloiska) N, E (źródło dr. Šťastného) Wielkim bogactwem Luhačovic są tutejsze źródła. Niektóre z nich są normalnie dostępne, na przykład źródło Aloiska lub źródło dr. Šťastného. Ten w 1929 roku wywołał sensację tym, że po odkryciu woda z jego źródła tryskała prawie do wysokości 30 m, na skutek czego pierwotnie źródło otrzymało nazwę Gejzer /Gejzír/. Aloiska należy do najstarszych źródeł w Luhačovicach, znane już było w 1770 roku