Nierobotni. nr 50. Spis treści: OD REDAKCJI

Transkrypt

1

2

3 OD REDAKCJI tatystyki stoją w miejscu. 3 miliony bezrobotnych. Nieszczę- i ludzkie tragedie. Reklamy zachęcają do przekazywa- Sście nia 1% podatku dochodowego na rzecz organizacji charytatywnych, bo nędza zatacza coraz szersze kręgi. I tak dalej, i tak dalej. Oczywiście w Polsce, jak w każdym innym kraju w tej części Europy transformacja ustrojowa i gospodarcza pociągnęła za sobą negatywne skutki społeczne, spowodowała duże bezrobocie i poczucie wykluczenia u setek tysięcy ludzi. Politycy, socjologowie i dziennikarze wylewają potoki łez nad tymi okropnymi zjawiskami, bo to należy do dobrego tonu. Niby wzmacnia poczucie solidarności z tymi, którym się nie powiodło, ale równocześnie buduje poczucie winy u tych, którzy są na wozie. Czy ktoś jednak przeprowadził poważne i na szeroką skalę badania nad tym, jaka część spośród owych trzech milionów nieszczęśników rzeczywiście chce pracować i czego spodziewa się za swą pracę? Każdy chce być milionerem, ale spróbuj znaleźć kogoś do pracy przy porządkowaniu ogrodu, uprzątaniu gruzu po remoncie, przenoszeniu mebli. Jeśli już masz to szczęście, to żądania płacy za godzinę wysiłku sięgają poziomów stosowanych w Danii lub Norwegii. Pracy w kraju jest mnóstwo, ale mało kto chce się jej imać. Jak wytłumaczyć fakt, że pracuje u nas kilkaset tysięcy gości ze Wschodu? Instytucje i agendy powołane do tego, by ludziom pomagać są często bezradne wobec ich apatii i niechęci do wykonania najmniejszego choćby wysiłku. Użalamy się nad nieszczęśnikami gloryfikując w ten sposób lenistwo i najzwyczajniejszą w świecie nieuczciwość. W jakim innym kraju jest tylu fałszywych rencistów, co w Polsce i tylu niby - bezrobotnych? Młodych, zdrowych byków, jak ten mój znajomy, który w wieku 33 lat pobiera prawie 400 zł renty, bo cierpi na nerwicę. Ludzie oczekują szacunku za to, że oszukali lekarzy- orzeczników ZUS, pracując na czarno wolą pobierają zasiłek dla bezrobotnych i nie mają cienia refleksji, że to są wypracowane przez kogoś pieniądze, które w ten sposób po prostu wyłudzają. Każdy, kto autentycznie chce pracować tę pracę znajdzie. Problem w tym, że wielu z nich widzi się w roli bulionerów i innych beneficjantów telewizyjnych show, którym z dnia na dzień manna spada z nieba. W każdym społeczeństwie, które osiągnęło jaki taki dobrobyt, istnieje wcale pokaźna grupa ludzi, którzy pracować po prostu nie chcą i nigdy nie będą. Wiszą oni na garnuszku reszty ciężko tyrających pobratymców, a miarą cywilizacji i demokracji jest to, że ci ostatni na to się godzą. Oczywiście wcale pokaźna grupa to ci, którzy rzeczywiście dostali kopa od życia: kaleki, chorzy, niezaradni i tym trzeba pomagać, wspierać ich. Najwyższych czas jednak pożegnać się z mitem, że skala bezrobocia jest u nas największa w Europie. To raczej skala oszustwa i szarej strefy, w której działają tysiące firm ze względu na zabójcze koszty pracy legalnego zatrudnienia pracowników.. Nikt nie ma pojęcia, jak wiele firm z powodu wysokiego kosztu pracy zbankrutowałoby, gdyby chciało być w zgodzie z prawem i nie zatrudniać ludzi na czarno. Nikt też nie wie, na ile działanie w szarej strefie zatrudnienia jest tylko alibi dla pracodawców nieprzytomnie goniących za zyskiem. To biedne co się na każdym kroku bezmyślnie powtarza państwo czyni nadludzkie wręcz wysiłki, by za pieniądze podatników wygenerować miejsca pracy. Niewiele to daje. W wielu ludziach tkwi genetyczny opór do korzystania z legalnych źródeł zarobkowania. Co ciekawe gwarancji legalności domagają się szukając pracy w innych krajach. Jasne, że zarobić tam można więcej, ale już gdy przychodzi płacić podatki w kraju pochodzenia wtedy podnosi się krzyk. Rząd za sukces ogłasza otwarcie rynku pracy dla rodaków w kolejnym kraju UE Hiszpanii. Od maja 2004 roku w poszukiwaniu pracy wyjechało z Polski milion osób. Bezrobocie nie drgnęło. Kto więc wyjechał? Czy bezrobotni? Wyjechali ludzie przedsiębiorczy, ci, którzy zamienili gorsze warunki na lepsze, choć nikt nie zna skutków mentalnych i emocjonalnych pracy na obczyźnie, niewymiernej w pieniądzach ceny za poczucie obcości, wyalienowania, drugorzędności, gorszości. Zostały w dużej mierze nieroby. I tę prawdę trzeba zacząć głośno mówić. Ich do pracy nie zachęcą ani szkolenia, możliwość zdobycia nowego fachu, ulgi i niskooprocentowane kredyty na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Oni wybrali życie z żebrania i dorywczych chałtur, z wyłudzonych rent i zasiłków, na które nie zasługują. I to jest ich wybór, a więc ich wola. Jeśli państwo i społeczeństwo ma być solidarne, to zgoda ale tylko tam, gdzie to rzeczywiście jest potrzebne. Nie może być przyzwolenia dla państwa, które wyrzuca w błoto podatki ciężko pracujących obywateli, a więc państwa marnotrawnego, niekompetentnego, naiwnego i głupiego. Z takim państwem trudno się utożsamiać, więc jawi się ono jako wróg i koło absurdu się zamyka. Jacek Broszkiewicz redaktor naczelny Spis treści: Nierobotni Unia nie zawsze pomaga...4 Rząd stawia na regiony...4 Ruch w interesie(1)...7 Czarna dziura...8 Ludzie, przede wszystkim ludzie...9 Efektywne zarządzanie personelem w nowoczesnej organizacji szkolenia dla kadry kierowniczej...9 Polakom gratulujemy Żywca!...11 Plagiaty(2)...12 Stawiamy na technologie i innowacje...13 Myślimy globalnie, działamy lokalnie...15 Żyć i... inwestować...19 O sile państwa stanowią silne regiony...20 Dyplom to nie wszystko...24 Priorytet dla MŚP...26 Redaktor naczelny: Jacek Broszkiewicz tel , , redakcja@euroregiony.pl z-ca red. naczelnego: Grzegorz Płonka tel , , grzegorzplonka@op.pl Zespół: Grażyna Brochwicz, Rita Czupryńska fotoreporter, Iwona Dragon (Londyn), Anna Kobylec, Krzysztof Kozik (Bielsko-Biała), Małgorzata Piętka, Gabriel Piotrowski, Piotr Ptak, Tomasz Rzeszutek - rysownik, Hanna Smolańska, Beata Stefaniak, Antoni Szczęsny, Marek Szpyra (Wrocław), Witold Szwajkowski, Ewa Wanacka, Urszula Węgrzyk, Ewa Zasada (Wiedeń) Agnieszka Żuk (Paryż). Stali felietoniści: Wiesław Siwczak, Piotr Wrzecioniarz, Ewa Wanacka. Stale współpracują: Danuta Kiera, Marek Starczewski, Ewa Szabelska, Bożena Wróblewska. Rada Redakcyjna: Honorowa Przewodnicząca Danuta Hübner Komisarz Unii Europejskiej ds. polityki regionalnej prof. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz (rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie), prof. dr hab. Andrzej Limański (rektor Wyższej Szkoły Zarządzania Marketingowego i Jezyków Obcych w Katowicach), Piotr Uszok (prezes Unii Metropolii Polskich), prof. dr hab. Tadeusz Sporek (Akademia Ekonomiczna w Katowicach), prof. dr Henryk Kolka (WSZMiJO w Katowicach), dr Jan Rzymełka (poseł na Sejm RP), Redakcja: tel./fax , redakcja@euroregiony.pl, DTP: Tomasz Koźmin Dział Promocji i Marketingu: Dyrektor Maria Leżucha tel , , marketing@euroregiony.pl, Barbara Lorek, Jolanta Pieczka Katowice, ul. Rolna 43 Korekta: Anna Kobylec Wydawca: Euro-Regional Press Sp. z o.o Katowice, ul. Rolna 43 tel./fax: Weź walizkę pieniędzy i Od małych projektów po wielkie cele...28 Miasto Rawicz Wielkopolski lider...30 Wykorzystać unikalne atuty...31 Stawiamy na edukację i turystykę...32 Imielin, dobre miejsce na dom i biznes...33 Zredukować bezrobocie!...34 Oblicza patriotyzmu(2) A to Polska właśnie Jak te ptaki...38 nr 50 3

4 nr 50 4 Niedługo miną dwa lata członkostwa Polski w Unii Europejskiej. To wystarczająco dugo, by pokusić się o refleksje na temat współpracy międzynarodowej polskich samorządów z miastami partnerskimi krajów 25. Dla naszego czasopisma to także dobra okazja obchodzimy bowiem mały jubileusz wydania 50 numeru Euroregionów Polska, a przecież od początku zajmujemy się promowaniem dobrych kontaktów polskich samorządów z unijnymi partnerami, do spojrzenia na nasze, polskie miejsce w Unii. Jak ocenia Pan z tego punktu widzenia tę sferę aktywności środowisk samorządowych? Trudno generalizować, więc pozwoli Pan, że skupię się na doświadczeniach miasta i gminy, których funkcjonowaniem przypadł mi zaszczyt kierować. Właśnie 19 lutego minęło dwa lata wzajemnego poznawania się POLSKIE SAMORZĄDY W UNII EUROPEJSKIEJ: TRZEBINIA Unia nie zawsze pomaga... Z ADAMEM ADAMCZYKIEM burmistrzem Trzebini rozmawia Jacek Broszkiewicz ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ i przygotowywania gruntu pod zawiązanie formalnej współpracy z niemieckim miastem Bönen i tego dnia moja zastępczyni, goszcząc u niemieckich przyjaciół podpisała oficjalną umowę o partnerstwie. W tym czasie w wyniku autentycznej potrzeby obu samorządów, trwały niezobowiązujące kontakty, wymienialiśmy wizyty przedstawicieli władz obu miast, poznawaliśmy się i nasze oczekiwania. Dlatego nie było kłopotów z ustaleniem bardzo szerokiej gamy płaszczyzn współpracy. Jesteśmy zainteresowani kooperacją w dziedzinie oświaty, na przykład poprzez wymianę nauczycieli języka niemieckiego. Chcielibyśmy, aby nasi pedagodzy mogli podnosić swoje kwalifikacje lingwistyczne w szkołach Bönen. To powinien być impuls, uwertura do wymiany gryp młodzieżowych. Obie strony widzą pole do popisu we współpracy na niwie sportu i to w bardzo konkretnych dziedzinach, przede wszystkim w grach zespołowych. Mamy już za sobą udział w kilku edycjach młodzieżowych turniejów piłki nożnej z naszymi miastami partnerskimi, bo przecież umowa z Bonen jest już trzecim tego typu porozumieniem. Współpracujemy od 1993 roku z duńskim miastem Ishoj, położonym 14 kilometrów od Kopenhagi, ale najdłuższe, bo 21-letnie i najserdeczniejsze kontakty mamy z leżącym na północy Francji Billy-Montigny. Rysuje się nadzieja na nawiązanie partnerstwa z włoskim miastem Ragello nieopodal Florencji. W jaki sposób dochodzi do pierwszego kontaktu? Z czyjej strony wychodzi inicjatywa? Mam wrażenie, że często do współpracy międzynarodowej samorządy podchodzą jak do kłopotliwego wypełnienia obowiązku wynikającego z jakiegoś trendu, który nie do końca jest traktowany priorytetowo... Domyślam się, że gdzieś w takim myśleniu plączą się nasze narodowe kompleksy typu a może nas nie chcą?, gdzie się będziemy pchali? i tym podobne. Nie sądzę też, by pańskie uogólnienia miały pokrycie w rzeczywistości. Wiem, że polscy samorządowcy mają zdrowy i niewymuszony stosunek Rząd stawia na regiony... Z GRAŻYNĄ GĘSICKĄ Minister Rozwoju Regionalnego rozmawia Jacek Broszkiewicz Rozwój regionalny jest tym elementem polityki Unii Europejskiej, na który położony jest szczególny nacisk. Jakie miejsce zajmuje on w programie działań rządu, którego jest Pani członkiem? To pytanie jest, jak sądzę, ważne w kontekście priorytetowego celu rządu, jakim ma być budowa silnego państwa. Już samo utworzenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego świadczy o tym, że nie tylko Unia Europejska, ale i polski rząd kładzie duży nacisk na rozwój regionalny. O tym, jak istotna jest to kwestia świadczy choćby postawa premiera Kazimierza Marcinkiewicza podczas negocjacji wielkości puli środków przeznaczonych na wsparcie rozwoju naszego kraju w latach Opracowując dokumenty programujące wykorzystanie tych środków, rząd stawia na daleko idącą decentralizację. Ponad 50% środków EFRR wykorzystywane będzie w ramach regionalnych programów operacyjnych opracowanych przez samorządy województw. 70% EFS rząd powierzy do wykorzystania województwom. Tak więc to od regionów będzie zależeć, na co i jak wykorzystają środki inwestycyjne. Dodatkowo ważnym celem polityki rządu jest rozwój obszarów najsłabszych ekonomicznie i najbiedniejszych. Opracowujemy Program dla Polski Wschodniej obejmujący pięć województw: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie oraz warmińsko-mazurskie. Wszystkie środki, o których mowa, muszą być wykorzystane na przedsięwzięcia rozwojowe, na wzmocnienie potencjału gospodarczego i społecznego regionów, a nie na bieżące potrzeby konsumpcyjne. Czy szczegółowe programowanie i modyfikowanie o ile takie ma obecnie miejsce polityki rozwoju regionalnego w Polsce ma, Pani zdaniem, i czy powinno mieć związek z rozwojem regionów w obszarach państw sąsiadujących z naszym krajem? Czy te czynniki są brane pod uwagę i w jakim stopniu rząd może wpływać na koordynację działań w tym aspekcie, na przykład w kreowaniu impulsów pobudzających przedsiębiorczość lokalną w obszarach przygranicznych? W nowym okresie programowania realizować będziemy programy operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej, które będą również wspierać współpracę na rzecz rozwoju gospodarczego obszarów przygranicznych. Programy te będą realizowane wspólnie z partnerami z państw sąsiednich, będących zarówno członkami UE, jak i spoza UE. Poza tym opracowywany jest Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej. Obejmuje on województwa leżące przy granicy wschodniej (z wyjątkiem Świętokrzyskiego). Podniesienie konkurencyjności gospodarczej i społecznej tych województw w dużej mierze zależy od ich zdolności wykorzystania szansy, jaką daje położenie przygraniczne:

5 POLSKIE SAMORZĄDY W UNII EUROPEJSKIEJ: TRZEBINIA nr 50 do tej dziedziny. Nie widzę niczego złego w tym, że jadąc na turniej piłkarski do Danii tłukłem się autokarem razem z drużyną i trenerami. Nie musimy silić się przed Europą na pańskość i grać nie swoje role. Ja pojmuję swoją rolę zwyczajnie mam pracować, aby kontakty trzebinian ze światem były możliwe i atrakcyjne, a przy okazji pouczające. To dotyczy także urzędników samorządowych, którzy wiele wynieśli ze spotkań ze swymi kolegami z zachodniej części kontynentu. Zyskało na tym miasto w postaci lepszych standardów zarządzania. Kontakty rodzą się w sposób naturalny. W naszym przypadku wszystko rozpoczęło się od Billy-Montigny, a właściwie tamtejszej Polonii. Później, kiedy weszliśmy w okres transformacji, a akcesja Polski do Unii stała się tylko kwestią czasu, pozostało tylko wyciągnąć wnioski z faktu, że samorządy miast starej Unii blisko z sobą współdziałają. Tak więc spotkania i poznawanie innych skorych do zawiązania z nami bliższych więzów było także kwestią czasu. Dziś mogę z pełnym przekonaniem stwierdzić, że międzynarodowe relacje Trzebini mają charakter modelowo partnerski, choć mają zróżnicowany charakter w relacjach dwustronnych. Wynika to oczywiście z odmiennej mentalności Francuzów, Duńczyków, Niemców, Włochów. Z tymi pierwszymi wypracowaliśmy już stałe formy. Rokrocznie na kolonie nad Sekwanę wyjeżdża 16 młodych trzebinian z reguły w nagrodę za bardzo dobre wyniki w nauce i taką samą grupę młodych ludzi z Billy-Montigny gościmy u siebie. Obie strony płacą tylko za transport. Pobyt, opiekę tłumacza, wycieczki, wyżywienie i zakwaterowanie finansują samorządy. Wiem, że wyjazdy do Polski cieszą się wielkim wzięciem i chętnych jest bardzo dużo, tym bardziej że młodzi Francuzi nie pochodzą z rodzin zamożnych. Tak przy okazji warto, byśmy zdawali sobie sprawę i z tego, że i tam, na bogatym Zachodzie, całkiem sporo jest takich, którzy przeciętny poziom życia w Polsce uznaliby za szczyt swych marzeń. Dla dzieci z ubogich rodzin francuskich wyjazd do Trzebini to jedyna w życiu okazja poznania innej rzeczywistości. Upodobali sobie Zakopane i Kraków, a nasza młodzież spędza tydzień w Paryżu i drugi nad morzem. cd. na str. 6 ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ współpraca gospodarcza, naukowa, kulturalna. Wschodnia granica państwa jest również granicą Unii Europejskiej. Istnieje potrzeba usprawnień połączeń komunikacyjnych północ południe z uwagi na wymianę towarową państw nadbałtyckich i skandynawskich z państwami Europy południowo-wschodniej i Bliskiego Wschodu. Połączenia te, przebiegając przez Polskę wschodnią, będą generować impulsy rozwojowe na tym obszarze. Rozwój wymiany handlowej w relacji północ południe Europy może więc być szansą stworzenia pasma rozwoju gospodarczego w obszarach wschodnich. Jak ocenia Pani realizację Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego? Jakie są sukcesy na tym polu i z jakimi przeszkodami należy się uporać? Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego (NSRR) stworzyła podstawy wdrożenia podstawowych zasad polityki regionalnej, w szczególności: zasad subsydiarności, dodatkowości, spójności i programowania. Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego udało się stworzyć nowoczesne podwaliny współdziałania rządu i regionów w zbudowaniu mechanizmu absorpcji środków krajowych i zagranicznych w ramach publicznego wsparcia regionów. Głównym instrumentem realizacji polityki regionalnej NSRR jest Program Wsparcia i kontrakty wojewódzkie oraz pomoc zagraniczna Phare Spójność Społeczno-Gospodarcza, a także fundusze strukturalne poprzez Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego na lata Sądzę jednak, że strategia rozwoju regionalnego powinna stanowić integralną część strategii rozwoju całego kraju. Obecnie mamy z jednej strony cząstkowe strategie rozwoju o charakterze sektorowym dotyczące np. pracy, obszarów wiejskich, gospodarki, rozwoju informatyzacji itp., a z drugiej NSRR. Takie podejście paradoksalnie czyni z NSRR jeszcze jedną ze strategii sektorowych. Dlatego rząd Kazimierza Marcinkiewicza opracowuje całościowa Strategię Rozwoju Kraju, która łączyć będzie wszystkie ważne aspekty rozwoju i stanowić będzie ramę dla strategii cząstkowych. Takiej strategii oczekuje od nas także UE. Dla Europy ważna jest odpowiedź na pytanie, jak Polska łączy politykę spójności ze Wspólną Polityką rolną i polityką rybactwa. Jesteśmy na etapie przyjęcia założeń SRK przez Radę Ministrów. Tekst SRK opracowywany przez ekspertów w ministerstwie rozwoju regionalnego powstanie pod koniec marca i będzie znowu przedmiotem obrad Rady Ministrów. Jaką rolę i jakie zadania rząd przewiduje dla administracji państwowej szczebla wojewódzkiego we wdrażaniu Zintegrowanego Programu Operacyjnego w latach oraz sposobie programowania funduszy unijnych w latach ? Jak ocenia Pani stopień przygotowania administracji państwowej do realizacji tych zadań, jakie przedsięwzięcia w celu doskonalenia poziomu przygotowania kadr w tym zakresie są planowane i jakie środki na ten cel będą przeznaczone? Zasady funkcjonowania ZPORR w obecnym okresie programowania są znane i poza wprowadzeniem szeregu uproszczeń w procedurach nie zmienialiśmy tych zasad. W przyszłym okresie programowania funkcjonować będzie 16 regionalnych programów operacyjnych. To olbrzymia zmiana proszę pamiętać, że ZPORR jest programem rządowym. Oznacza ona odpowiedzialność samorządu województwa za zarządzanie programem. Toczą się cały czas dyskusje dotyczące roli wojewody i marszałka w tych programach. cd. na str. 23 5

6 nr 50 POLSKIE SAMORZĄDY W UNII EUROPEJSKIEJ: TRZEBINIA 6 cd. ze str. 5 Unia nie zawsze pomaga... I z naszej i z ich strony wszystko jest perfekcyjnie zorganizowane. Z Duńczykami jest trochę inaczej. Ich interesuje sport piłka nożna i siatkówka ale także współpraca skautowska. Nasi sportowcy dobrze się tam zaprezentowali grupa liczyła wówczas ponad 70 osób a harcerze podczas odbywającego się w Ishoj w 2000 roku zlotu młodzieży zrobili furorę swoimi namiotami, mundurami, obyczajowością. Samorząd Bönen od ponad trzydziestu lat współpracuje z Billy-Montigny, wraz z Trzebinią tworzymy zatem swoisty trójkąt weimarski. Łączy nas i to, że mamy górniczy rodowód. W przypadku Niemców bardzo ważne są dla nas ich doświadczenia wynikające z restrukturyzacji przemysłu, a konkretnie z likwidacji kopalni węgla. Aż 20 lat trwało zanim, posiadając wszelkie możliwe wsparcie landu i innych instytucji, które wzięły na siebie ciężar finansowania przedsięwzięcia w 80 procentach, zdołali na pokopalnianym terenie uruchomić specjalną strefę gospodarczą. Sądzę, że my poradzimy sobie z tym o wiele szybciej, mimo, że gmina Trzebinia jest obciążona kosztami restrukturyzacji w o wiele większym stopniu niż nasi niemieccy koledzy. Także dzięki temu, że zagospodarowując tereny po byłej kopalni Siersza nie popełnimy ich błędów. Z Niemcami współpracuje się więc również konkretnie, profesjonalnie i co wydać się może dziwne w atmosferze serdeczności, a nawet osobistej przyjaźni, którą mam nadzieję darzymy się z burmistrzem Bönen panem Rainerem Eßkuchenem. Mówi Pan to dziś, czyli w dwa lata po wstąpieniu Polski do UE. W jaki sposób ten fakt wpływa na te kontakty? To co było do załatwienia od strony formalnej, a więc za pomocą oficjalnych wizyt i podpisania odpowiednich porozumień o współpracy zostało zrobione na szczeblu szefów samorządu. Podpisuję porozumienia na okresy kilkuletnie, by nie było potrzeby corocznego obciążania budżetu miasta kosztami wyjazdów oficjeli przedłużających te kontakty. Korzystać ma młodzież i mieszkańcy tych wszystkich miast. Międzynarodowa współpraca miast w ramach Unii Europejskiej ma, niestety, także swój inny, mniej budujący wymiar. Okazuje się bowiem, że UE, jak każda zbiurokratyzowana struktura, popełnia błędy i nie traktuje wszystkich jednakowo. Spodziewaliśmy się, że tak jak w przypadku Duńczyków organizujących w 2000 roku zlot młodzieży i turniej sportowy, otrzymamy dotację z UE, kiedy dwa lata temu organizowaliśmy w Trzebini podobną międzynarodową sportową imprezę turniej piłkarski. Jakież było moje zdumienie, kiedy z UE nadeszła odmowa refinansowania połowy kosztów wynoszących 90 tysięcy złotych z argumentacją, że impreza, na która przybyło kilkuset młodych ludzi z naszych miast partnerskich nie miała charakteru integracyjnego! W Unii Europejskiej, jak widać są równi i równiejsi. Obawiam się zapytać, czy podobnie jest z korzystaniem przez Trzebinię z funduszy pomocowych i strukturalnych UE... Trzem gminom, które utwor z y ł y z w i ą z e k komunalny: Trzebini, Chrzanowowi i Libiążowi z funduszu spójności udało się pozyskać ponad 40 milionów euro, co stanowi około 70 procent wartości inwestycji, na budowę sieci kanalizacyjnej, oczyszczalni ścieków i magistrali wodociągowej. Ten projekt, który znalazł się grupie 21 pierwszych w Polsce zatwierdzonych przez Brukselę jest obecnie w trakcie realizacji i prace budowlane rozpoczną się w czwartym kwartale tego roku. Do roku 2008 w tych trzech miastach sprawa kanalizacji i wodociągów będzie załatwiona w Trzebini w 100 procentach, a w sołectwach gminy w około 1/3. Co do reszty naszych działań, to w zasadzie nie wychodzimy poza zakres możliwości wynikających ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. W Urzędzie Miasta i Gminy aktywnie pracuje Wydział Integracji Europejskiej, który tylko w II półroczu 2005 roku przygotował bądź złożył 8 wniosków o dofinansowanie różnych przedsięwzięć ze środków pomocowych. Na konto Gminy wpłynęło już złotych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej na wymianę centralnego ogrzewania, instalacji wodno-kanalizacyjnej w budynku Wiejskiego Ośrodka Zdrowia w Myślachowicach. W ramach działania 3.2 ZPORR złożyliśmy wniosek na dofinansowanie w wysokości 390 tysięcy złotych na modernizację poddasza rozszerzającą Inkubator Przedsiębiorczości w Trzebini o nowe pomieszczenia. Spodziewamy się pozytywnej decyzji ZPORR o dofinansowaniu w kwocie 247 tysięcy złotych rewitalizacji obiektu dziedzictwa kulturowego Dworu Zieleniewskich w Trzebini. Przygotowywana jest umowa o dofinansowanie w wysokości 202, 5 tysiąca zł kompleksowego zagospodarowania otoczenia kąpieliska Balaton w Trzebini. Środki pochodzą ze Zintegrowanego Programu Łagodzenia skutków restrukturyzacji Górnictwa i Hutnictwa oraz wielkiej syntezy chemicznej na terenie województwa Małopolskiego. Na ten sam cel spodziewamy się z Małopolskiego ZPORR ponad miliona złotych. Trwa obecnie ocena tego projektu w Urzędzie Marszałkowskim. W ramach działania 3.3 i ZPORR wystąpiliśmy o 843 tysiące złotych na dofinansowanie rewitalizacji placu targowego w Trzebini. Korzystamy też z innych źródeł programowania rozwoju lokalnego. Z Europejskiego Obszaru Gospodarczego Norweskiego Mechanizmu finansowego na budowę placów zabaw dla dzieci złożyliśmy wniosek o przyznanie prawie półtora miliona złotych. Przygotowujemy też projekt odnowy wsi Karniowice, który mam nadzieję będzie realizowany przy wsparciu funduszu restrukturyzacji i modernizacji sektora żywnościowego i wsi polskiej. Mam oczywiście świadomość, że nie

7 wszystkie wnioski mogą być zakwalifikowane do realizacji, ale nie zasypiamy gruszek w popiele i chcemy mieć czyste sumienie, że staraliśmy się wykorzystać wszystkie dostępne nam źródła poprawiania warunków życia mieszkańców miasta i gminy. Dużą przeszkodą w pozyskiwaniu pieniędzy unijnych jest fakt, że miasto i gmina Trzebinia nie należy do najbiedniejszych. Wiele zadań realizujemy własnymi siłami, chociaż mocno daje nam w kość bardzo duże obciążenie budżetu związane z wydatkami na oświatę. Radzimy sobie jednak nieźle. Na co więc może liczyć w Unii bogaty samorząd? Na cud. Nie liczy się więc jakość projektu, jego użyteczność i zaspokojenie potrzeb społecznych? Pojęcie zrównoważonego rozwoju jest w kraju niestety powszechnie rozumiane dość nazwijmy rzecz delikatnie: bezrefleksyjnie. Mam wrażenie, że często liczy się nie jakość projektu i rzeczywiste potrzeby danej społeczność, lecz chęć geograficznego rozdzielania po równo. Powiem więcej - tam, gdzie jest biednie i kierowane są ogromne sumy, nie jest już tak istotne, co w wyniku ich użycia powstanie, a zwłaszcza to, jak będzie wykorzystywane. I nie mam tu na myśli tępego biurokratyzmu, a raczej sferę wpływów, interesów, a nawet powiązań politycznych. O efektach bezpośrednich starań samorządu w Unii mówiłem już wcześniej w kontekście naszego niewielkiego przedsięwzięcia sportowego, na które chcieliśmy pozyskać dofinansowanie. Myślę, że musi upłynąć jeszcze sporo czasu zanim w Brukseli polskie samorządy będą traktowane na równi z tymi ze starych państw Unii. Ale nad tym i my sami musimy pracować. Trzebini nie stać na własne przedstawicielstwo w Brukseli, ale sądzę, że gminy zachodniej Małopolski mogłyby się o nie postarać. Jednak o zgodę w tej płaszczyźnie jest bardzo trudno. Dziękuję za rozmowę. ROZMOWO POLITYCE REGIONALNEJ PARP Z MIROSŁAWEM MARKIEM Prezesem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości rozmawia Jacek Broszkiewicz Zadaniem kierowanej przez nie 460 projektów, które zostały wybrane Pana Agencji jest zarządzanie funduszami pochodzącymi z budże- tu państwa i Unii Europejskiej, przeznaczonymi na wspieranie przedsięmat biorczości i rozwój zasobów ludzkich, ze szczególnym uwzględniesowania niem potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw. PARP jest także jedną z instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie działań finansowanych z Funduszy Strukturalnych. Jak ocenia Pan stopień wykorzystania tych środków na dzień dzisiejszy? Gdzie tkwią rezerwy i co należy uczynić, by je uruchomić? Środki w ramach poszczególnych funduszy są wykorzystywane sukcesywnie. Póki co PARP nie dopuściła do sytujektów SPO RZL działanie 2.3. Rozwój w konkursie prowadzonym w ramach a. Od początku realizacji programu kadr nowoczesnej gospodarki schebiorczości ponad 558,3 milionów złotych. zawarto 338 umów o wartości dofinanniem W dofinansowanych szkoleniach weźmie udział ponad pół miliona pracowni- ków przedsiębiorstw. W ramach schematu b Promocja rozwiązań systemowych w zakre- sie potencjału adaptacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy PARP ogłasza przetargi dla instytucji szkoleniowych, na realizację projektów szkoleniowych zgodnie z wcześniej opracowaną tematyką. Schemat b zakłada realizację pro- na dużą skalę. Projekty te są Ruch w interesie (1) acji, że jakieś środki zostały niew ykor zystane i musiały zostać z w r ó c o n e do Komisji Europejskiej. Na bieżąco prowadzimy monitoring wykorzystania funduszy i, jeśli zaistnieje taka potrzeba, staramy się je przerealokować do budżetów innych programów wdrażanych przez agencję. Obecnie największym powodzeniem wśród przedsiębiorców cieszą się dotacje na inwestycje. Ale nie tylko, bo w ramach działania 2.1 Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (SPO WKP), z którego można dofinansować usługi doradcze, do tej pory rekomendowaliśmy do udzielenia wsparcia projekty na około 30% budżetu. Niektórzy mogliby powiedzieć, że to niewiele, jednak proces rozpatrywania złożonych do działania 2.1 wniosków przebiega sprawnie i bez opóźnień, a przedsiębiorcy mają jeszcze do dyspozycji 7 terminów w 2006 roku (17 marca, 19 maja, 14 lipca, 15 września, 13 października, 10 listopada oraz 8 grudnia). Jestem zatem spokojny, że pieniądze zostaną wykorzystane. Dodatkowo PARP wdraża działanie 2.3. Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich. Budżet tego działania przekracza kwotę 250 mln euro. Przedsiębiorcy mogą korzystać z dofinansowanych w ramach funduszy strukturalnych szkoleń i studiów podyplomowych. Ich pełna lista obejmuje obec- odpowiedzią na potrzeby setek przedsiębiorstw. Mają mieć charakter innowacyjny, pilotażowy, a także testować rozwiązania systemowe. Obecnie na zlecenie PARP realizowane są duże projekty szkoleniowe dla małych i średnich firm z różnych obszarów tematycznych (w ramach tzw. schematu b). Są to np. Szkolenia kadr MSP w zakresie wdrażania norm BHP, którego celem jest zapewnienie kadrze zarządzającej i kadrze inżynieryjno-technicznej małych i średnich przedsiębiorstw dostępu do nowoczesnej wiedzy w zakresie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy czy projekt Inwestycja w kadry, skierowany przede wszystkim do pracowników działów kadr małych i średnich przedsiębiorstw oraz do instytucji szkoleniowych. Celem projektu jest skoordynowanie potrzeb pracodawców w zakresie szkoleń i oferty instytucji szkoleniowych. Od początku realizacji programu podpisano umowy na łączną kwotę dofinansowania ponad 69 milionów złotych. Realizacja tych projektów szkoleniowych doprowadzi do przeszkolenia ponad 95 tys. osób. Jakie w tym roku PARP zaplanowała działania, by zwiększyć konkurencyjność polskich małych i średnich firm? PARP, konsekwentnie i w tym roku będzie wdrażała działania Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, w ramach którego przedsiębiorcy mogą ubiegać się o wsparcie na doradztwo czy inwestycje w swoich firmach. Nadal będziemy wspierać rozwój zasobów ludzkich w ramach projektów SPO RZL, o których już wspominałem. cd. na str. 17 nr 50 7

8 nr 50 8 W zasadach funkcjonowania Unii Europejskiej zawarte są idee, opierające się na wszechstronnej integracji społeczeństw, zamieszkujących na jej terenie, bez rozróżniania na lepszych czy gorszych, bardziej lub mniej ważnych. W jakim stopniu świadomość społeczna Polaków przyswoiła tego typu unijne wskazania? Czy jesteśmy ludźmi ogarniającymi uwagą i troską wszystkie poziomy życia społecznego? Z badań psychologów społecznych wynika, że w naszym kraju występuje szczególny, mający różnorodne uwarunkowania, sposób odnoszenia się Polaków do poszczególnych poziomów życia społecznego. Na czym on polega? Otóż po pierwsze potrafimy angażować się na rzecz spraw własnych i rodzinnych, wykazując przy tym daleko idącą gotowość do poświęceń w wielu sytuacjach życiowych. Aby to zobrazować, podam taki przykład: Jako psycholog biznesu wiem, że w wielu bankach pracuje się nad tworzeniem ofert finansowych dla emerytów w rodzaju kredyt dla wnuków. Powstają one, gdyż specjaliści bankowi wiedzą, że babcie i dziadkowie, aby wesprzeć swe pociechy, gotowi są zastawić emerytury, a tym samym ponieść ryzyko strat materialnych. Drugą charakterystyczną naszą cechą jest sposób reagowania w trakcie wyjątkowych, często dramatycznych sytuacjach, w których potrafimy, przynajmniej na pewien czas, zjednoczyć i odnosić się do siebie przyjaźnie. Tego typu reakcje mogliśmy zaobserwować na przykład w chwilach agonii papieża Jana Pawła II, w czasie wydarzeń na Ukrainie czy w momencie katowickiej katastrofy. Pomimo że na poziomie rodziny i narodu wykazujemy gotowość do zaangażowania i wychodzenia naprzeciwko potrzebom innych ludzi, to nasz sposób odnoszenia się do sąsiadów, środowiska lokalnego jest bardzo obojętny, a nawet wręcz niechętny. Według badań przeprowadzonych w 24 unijnych krajach oraz w Izraelu, jesteśmy na ostatnim miejscu na skali zaufania do innych. Dlatego nie mamy gotowości do sąsiedzkiej pomocy, czyli, na przykład, do wzajemnego organizowania się na osiedlu, wspólnego sprzątania ulic, odśnieżania, ochraniania mienia i tym podobnych. Profesor Janusz Czapiński, w oparciu o wyniki swojej Diagnozy Społecznej 2005 ogłosił niedawno, że jesteśmy krajem bez społeczeństwa. Z kolei prof. Brzeziński miał kiedyś powiedzieć: jesteśmy wspaniałym narodem, ale fatalnym społeczeństwem Przyczyn tego stanu rzeczy jest zapewne wiele. Proszę wymienić najważniejsze spośród nich? Wg prof. Czapińskiego brak zaufania do ludzi spoza rodziny jest u nas porażający. Proszę zgadnąć ile z 10 osób, mijanych przypadkowo na ulicy, na które Pan spojrzał, pomyśli o Panu wrogo, z nieufnością? Dziewięciu? Brawo! Gratuluję Panu intuicji socjologicznej. Tylko jedna osoba w takiej sytuacji pomyśli o nas w sposób przyjazny, sądząc być może, że jesteśmy gotowi do pomocy lub ciekawi drugiego człowieka. Blisko 90% Polaków odnosi się z niechęcią i nieufnością do ludzi, którzy są o krok dalej niż najbliżsi. Podobnie przedstawia się nasze nastawienie do instytucji i organizacji. Badania Diagnoza społeczna wykazały również, że ponad 60% naszych rodaków ma ułożony obraz rzeczywistości w kategoriach my i oni. W ich świecie istnieją groźni oni, których my mamy się bać lub zwalczać, bo zagrażają naszej egzystencji lub wyższym wartościom. Dlatego też należy ich demaskować i znaleźć kogoś, kto nas uratuje. Jest to tak zwana poetyka trójkąta dramatycznego, w której świat dzieli się na prześladowców, ratowników i ofiary. Ludziom, żyjącym w tym schemacie, trudno W ISTOCIE RZECZY Z JACKIEM SANTORSKIM psychologiem społecznym i biznesu, licencjonowanym trenerem, konsultantem i coachem liderów biznesu, autorem książek m.in. Miłość i praca, Skutecznie i z klasą, Alchemia kariery rozmawia Grzegorz Płonka Czarna dziura jest pojąć wieloznaczność, czy wieloprzyczynowość zjawisk społecznych. Na przykład nie potrafią zrozumieć, że w przypadku zawalenia się dachu hali wystawowej w Katowicach mógł zaistnieć splot wielu przyczyn. Chcieliby znaleźć jednego winnego, szybko go wskazać i skazać. Jeśli tak się nie stanie, to powiedzą, że prokuratura czy inne organy państwowe były skorumpowane. Aby określić dokładnie przyczyny nieufności wobec ludzi spoza rodzinnego klanu, potrzebowałbym pomocy wielu fachowców z różnych dziedzin nauki. Sądzę, że ma ona swoje korzenie jeszcze w czasach zaborów, okupacji hitlerowskiej oraz kilkudziesięciu lat PRL-u. Wówczas to nieufność była wsączana w nasze społeczeństwo, między innymi poprzez szukanie wśród Polaków- kandydatów na agentów, konfidentów, donoszących na swych rodaków czy też zapisywanie na volkslistę i dzielenie na lepszych i gorszych obywateli. Jakie działania mogą pomóc w usuwaniu ze świadomości społecznej śladów tych traumatycznych uwarunkowań? Potrzebujemy tak naprawdę wszyscy czegoś w rodzaju narodowej terapii, która zajmie się tym najważniejszym naszym problemem. Jest takie zjawisko opisywane przez psychologów społecznych, które nazywa się dylemat więźnia. Jego istota zawiera się w opowieści o dwóch więźniach przetrzymywanych w pomieszczeniu, w którym na wysokości ponad dwóch metrów znajduje się okienko. Pewnego dnia, ktoś je uchylił, stwarzając możliwość ucieczki. Dylemat więźniów polega na tym, że jeden z nich, nazwijmy go numerem 1, musi posłużyć jako drabina dla drugiego. Co ryzykuje numer 1? Że numer 2 po wyjściu przez okienko zostawi go. I to się właśnie nazywa dylemat więźnia. Co dalej? Przypuśćmy, że więźniowie dogadają się i uwierzą sobie nawzajem. Wówczas mają szansę na to, żeby się uratować. Jeżeli natomiast nie znajdą wspólnego języka, to jeden będzie patrzył na drugiego wilkiem i prysną marzenia o wolności. Z badań profesora Janusza Czapińskiego wynika, że większość z nas próby organizowania się społeczeństwa obywatelskiego traktuje jako pułapkę. Dlaczego ja mam zaangażować się w budowę drogi dojazdowej na osiedlu skoro sąsiad ma 300 metrów, a ja 30? Myślimy nie ma co ryzykować! Jednak, tak naprawdę, nie obawiamy się wizji nowej rzeczywistości która ma być za okienkiem, - tylko siebie nawzajem. Rozwiązujemy dylemat więźnia negatywnie. Nieufność, bezinteresowna zawiść i wrogość są naszym żywiołem. Jest to dla nas duży problem, ale na szczęście potrafimy już dzisiaj go zdiagnozować. Społeczeństwo polskie identyfikuje i angażuje się na poziomach rodzinnym i narodowym. Między nimi istnieje luka. Jak ją zniwelować? Istnieją dwie szkoły, wytyczające kierunki zapełnienia tej luki, zwanej socjologicznie czarną dziurą. Pierwsza z nich mówi: Sprzyjajmy, pobudzajmy, organizujmy działania sąsiedzkie, grupowe, samorządowe. Wspierajmy wszelkie spontaniczne i pozytywne zachowania, które ludzie inicjują. Na przykład grupy samopomocowe, kółka zainteresowań czy organizacje zrzeszające osoby związane wspólnym celem. Druga szkoła, bliższa zdaje się być sprawującym dziś władzę, Szkoła ta głosi: Nie jesteśmy w stanie zapełnić czarnej dziury spontanicznym, łagodnym stymulowaniem społeczeństwa przez jednostki terytorialne. Będzie to możliwe tylko dzięki autorytatywnym działaniom państwa. Zwolennicy demokracji słysząc takie deklaracje są zaniepokojeni. Są jednak ludzie, którzy troszcząc się o to, żeby tę czarną dziurę jakkolwiek zapełnić mówią: Być może, aby rozwiązać problem trzeba zastosować metodę ii, czyli mówiąc w uproszczeniu i to, i to. Spróbować wykorzystać pozytywy obu szkół i je połączyć. cd. na str. 18

9 Pełni Pan obowiązki korporacyjne w firmie doradczej specjalizującej się w projektach pomocowych dotyczących zasobów ludzkich. Prowadzi Pan wraz ze swoim zespołem projekty szkoleniowe realizowane na szczeblu regionów i branż, których celem jest samorealizacja ludzi, odnalezienie się ich w nowej, często obcej i wrogiej dla nich rzeczywistości. To styk z ludzkimi frustracjami i nieprzystosowaniem, ale jednocześnie twarda rzeczywistość ekonomiczna. Jak pogodzić skuteczne działanie na tych dwóch płaszczyznach? Nie tylko. Nasza firma zajmuje się także wspieraniem samorządów i innych organizacji, w tym pozarządowych w rozwiązywaniu problemów związanych z optymalnym wykorzystaniem zasobów ludzkich, w tym przede wszystkim zarządzaniem zmianą, której celem jest kapitał ludzki na danym terenie. Rzeczywiście materia naszego podstawowego działania, czyli zarządzanie dużymi programami podnoszenia kwalifikacji ludzkich, zmiany ich postaw jest bardzo skomplikowana i delikatna. Niemal każdy program, którego W okresie od 1 grudnia 2005 r. do 31 stycznia 2007 r. konsorcjum w składzie: Międzynarodowa Szkoła Bankowości i Finansów Sp. z o.o. (lider), TWIGGER SA, Akademia Ekonomiczna ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ ZASOBY LUDZKIE Ludzie, przede wszystkim ludzie... Z MARKIEM KINCZYKIEM członkiem zarządu WYG International Sp. z o.o., liderem zespołu ekspertów, zarządzającym projektami związanymi z rozwojem zasobów ludzkich rozmawia Jacek Broszkiewicz UNIA I POLSKA Projekt: SPO RZL/2.3a/2/24/0013 w Krakowie i Stowarzyszenie Edukacja dla Przedsiębiorczości (partnerzy) realizować będzie projekt szkoleniowy dla kadry kierowniczej PKO BP SA mający doprowadzić do umocnienia postaw proklienckich i innowacyjnych, doskonalenia umiejętności efektywnego zarządzania w warunkach przebudowy Banku i rosnącej konkurencyjności na rynku usług finansowych, ugruntowania odpowiedzialności za efektywne wykonywanie zadań i skuteczne kierowanie zespołami pracowniczymi. Szkolenia realizowane będą w dwóch modułach: moduł A: Rozwój zespołu efektywne zarządzanie zespołami pracowniczymi, motywowanie pracowników, zarządzanie wiedzą w organizacji moduł B: Rozwój menedżera automotywowanie, doskonalenie umiejętności przywódczych i stylów kierowania, zarządzanie czasem i organizacja pracy własnej. W ramach projektu przewiduje się zorganizowanie 135 edycji każdego modułu szkoleniowego czyli w sumie 270 szkoleń, z których każde będzie trwało 2 dni. Ogółem przeszkolonych zostanie 3370 osób, a każdy uczestnik szkolenia będzie brał udział w obu modułach. Cykl szkoleniowy zakończy konferencja podsumowująca osiągnięte rezultaty. Umowa szkoleniowa pomiędzy Bankiem a Konsorcjum podpisana została 14 grudnia 2005 r. Projekt ma charakter kompleksowy, tzn. szkoleniem objęte będzie całe grono kadry kierowniczej PKO BP SA Biorąc pod uwagę liczebność tej grupy (3370 osób), projekt będzie miał unikalny charakter na skalę ogólnopolską. W trakcie jego realizacji wykorzystane zostaną metody dydaktyczne zachęcające uczestników do aktywnego udziału w procesie szkoleniowym i przygotowujące do świadczenia w przyszłości coaching u na rzecz członków kierowanych przez siebie zespołów. Zgodnie z planem, w styczniu przeprowadzono już pierwsze szkolenia grup pilotażowych. Doświadczenia uczestników i władz Banku wyniesione ze szkoleń pilotażowych oraz ocena jakości pracy trenerów i treści programowych, przekazywanych w trakcie wykładów i ćwiczeń, pozwoliły na dopracowanie szczegółów scenariusza zajęć, tak aby był on całkowicie zgodny z potrzebami określonymi w strategii Banku będącego jednym z największych pracodawców w Polsce oraz z oczekiwaniami uczestników szkoleń. Efektywne zarządzanie personelem w nowoczesnej organizacji szkolenia dla kadry kierowniczej wykonanie nam w ostatnich latach powierzono - najczęściej w oparciu o fundusze Unii Europejskiej lub Banku Światowego - zawierał w sobie wiele komponentów subtelnego oddziaływania na ludzi. Z drugiej strony wymagane jest stosowanie podejścia powtarzalnego i weryfikowalnego w zakresie swych efektów, a więc używanie czytelnych, policzalnych kryteriów e k o n o m i c z - nych.. Kluczem do pogodzenia tych dwóch obszarów jest staranne zarządzanie: tak zespołem, który dobieramy pod kątem każdego z projektów, jak i procedurami monitoringu i kierowania procesami, które się dadzą sparametryzować liczbowo. Dzięki temu nasze działania mogą oddziaływać nie tylko na beneficjentów danego przedsięwzięcia, ale także w konsekwencji mogą zostać wykorzystane w budowaniu fundamentów solidnego programowania rozwoju regionalnego i sektorowego. Proces transformacji ustrojowej, a w tym i gospodarczej przyniósł różne skutki, najbardziej dotkliwe w sferze społecznej. Rozwiązywanie problemów stąd wynikających to jeden z głównych elementów polityki regionalnej i lokalnej. Czy w Pańskiej opinii wątek społeczny, humanitarny jest należycie eksponowany w programowaniu rozwoju? Obszar ten podzieliłbym na dwie części. Pierwsza to takie działania, które wynikają z poczucia zwykłej ludzkiej solidarności. Ta część polityki regionalnej jest finansowana w głównej części z własnych dochodów samorządów; jest to przede wszystkim pomoc społeczna, wypłaty rozmaitych świadczeń i zasiłków mających pomóc ludziom w przeżyciu w miarę godnie trudnego dla nich okresu. Tym obszarem współczucia, ratowania ludzi w trudnej sytuacji zajmują się wprost samorządy, ale także struktury podległe bezpośrednio rządowi, organizacje społeczne i charytatywne. W ich pracy decydująca jest bliskość i kontakt z konkretnymi oso- cd. na str. 10 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego realizowany pod nadzorem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości nr 50 9

10 nr 50 ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ ZASOBY LUDZKIE 10 cd. ze str. 9 Ludzie, przede wszystkim ludzie... bami. Oczywiście i na tym polu jest miejsce dla unijnych funduszy pomocowych i strukturalnych, ale aktywność i rola tych funduszy jest znacznie większa w części drugiej. Składają się na nią przede wszystkim zadania pozytywne - aktywizujące, inspirujące, poczynania kreujące wzrost, służące krzewieniu przedsiębiorczości, wiary we własne siły i możliwości. Odnoszę się tu także do priorytetów wyrażonych w dokumentach programowych ESF czy też EFOR. Ich celem jest objęcie oddziaływaniem - niekiedy dużych - grup społecznych i zawodowych, nie tylko uchronienie przed degradacją i poczuciem wykluczenia ze społeczeństwa, zbędności, ale przede wszystkim zaoferowanie szans i możliwości rozwoju. To praca, która ma na celu przywracanie poczucia godności i przydatności w znacznie szerszej skali i dłuższej perspektywie, szczególnie poprzez różnorodne aspekty zatrudnienia. I tym właśnie obszarem się zajmujemy, starając się naszą wiedzą wspierać ulepszanie tych elementów infrastruktury społecznej, które w danym okresie programowania stanowią dominujący komponent aktywizacji i wzrostu szans na trwałe wzmocnienie kapitału ludzkiego i społecznego.. WYG International w Polsce wyspecjalizował się na tym polu, choć nie jest to jedyna dziedzina naszych działań., gdyż - choć może jeszcze w relatywnie mniejszym stopniu - rozwijamy także swą aktywność w projektach z innej dziedziny wpływającej w zasadniczym stopniu na politykę rozwoju regionalnego regionalną, to jest w projektach infrastruktury technicznej. Jednakże nasz podstawowy kierunek to tworzenie nowych warunków i jakości w dziedzinie, opartej o nauki humanistyczne oraz ekonomiczno-społeczne, którą w żargonie zawodowym zwykle nazywa się rozwojem zasobów ludzkich. Obecne w publicystyce oblicze polityki regionalnej jest moim zdaniem zbyt często zaprawiony technokratycznym spojrzeniem na użyteczność zasobów ludzkich na rynku pracy. Żyjemy w dobie bardzo konkretnej mody, czy wręcz obowiązku prowadzenia działań wyliczalnych, sprawdzanych empirycznie, co w jakiejś mierze dzieje się z uszczerbkiem dla szerszej wizji wymaganej zmiany. Nie neguję bynajmniej tego, że urzędnicy zarówno w Brukseli, Warszawie, Katowicach, czy Łodzi muszą mieć jakieś policzalne wskaźniki i normy, za pomocą których można przedstawić porównywalną z innymi projektami ocenę skuteczności danej grupy działań. Żeby przejść do bardziej złożonej diagnozy trzeba przecież znać podstawy n.p. wiedzieć ilu mamy bezrobotnych, jak długo przebywają na bezrobociu, itp.. Bywa jednak tak, że widzimy drzewa, nie widzimy lasu.. Rolę dojrzałego konsultingu w naszej specjalności rozumiem właśnie jako otwarcie perspektyw dla szerszego spojrzenia, nie ograniczającego się wyłącznie do pomocy technicznej. Wykreowanie wzrostu gospodarczego za pomocą mechanizmów umożliwiających wchłanianie przez firmy ludzi pozostających bez zajęcia, stymulacja przedsiębiorstw do dbałości o podnoszenie jakości swych kadr - to nie są wcale łatwe zadania, tym trudniejsze, że ich realizacja odbywa się w warunkach wolności gospodarczej. Niczego nikomu nie można narzucać. To trafne spostrzeżenie. Doświadczenie z naszych projektów wskazuje jak ważny w polityce regionalnej jest dobór komponentów skłaniających do podejmowania działania zarówno pracodawców, jak i potencjalnych pracobiorców. Ważne jest, aby pomiędzy obszarem współczucia a obszarem konkretnych działań tworzących przyszłość i bazę dla zatrudnienia, wzrostu gospodarczego, bogactwa przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, ludzi ten mix, te drożdże wzrostu były właściwie dobrane i dawkowane. Specyfika każdego województwa, regionu nakazuje dobranie odmiennych proporcji. Dla przykładu. Moim zdaniem, politykę regionalną województwa śląskiego nadmiernie zdominował w ostatnich latach stereotyp obszaru górniczego, który pod ciężarem tej branży się bezradnie ugina. To w dużym stopniu jeszcze prawda, bo trzeba dokończyć wewnętrzną restrukturyzację tego działu gospodarki, pozostało tu wiele problemów natury ekonomicznej z nim związanych, a nie dotąd załatwionych, mnóstwo terenów pogórniczych wymaga rewitalizacji. Na Górny Śląsk trzeba jednak popatrzeć także z innej perspektywy. Kilka miesięcy temu opublikowano dane, z których wynika, że stolica regionu Katowice są miejscem, w którym w skali kraju najszybciej rośnie PKB per capita. W ogólnym utyskiwaniu i domaganiu się specjalnego traktowania i programów osłonowych uchodzi naszej uwagi, że Śląsk staje się obszarem wielkich szans rozwojowych. Staje się więc jasne, że aby je wykorzystać trzeba możliwie szybko odchodzić od retoryki porażki i użalania się nad bezradnością, od monopolu dla polityki środków pasywnej ochrony przed skutkami przemian na rzecz promowania nowych rodzajów aktywności zawodowej, intensywnego rozwoju infrastruktury technicznej oraz społeczno edukacyjnej, na rzecz wizji zwróconej ku przyszłej, ale już bliskiej, zmianie charakterystyki społeczeństwa tego regionu. To wszystko jest dziełem ludzi, nawet jeśli mają oni wymiar czysto statystyczny... Ależ oczywiście. Nie zawsze zdajemy sobie sprawy z wręcz rewolucyjnej skali przemian, także zachodzących w świadomości zarówno jednostek, jak i dużych grup ludzi. W ciągu półwiecza mieliśmy wielkie migracje wewnętrzne, które zachwiały poczuciem tożsamości lokalnych, zmienił się tradycyjny model wychowania oparty na przekazywaniu z pokolenia na pokolenie profesji rodziców, zmieniły się diametralnie kategorie ekonomiczne, jakimi kierują się ludzie. Dziś już syn górnika rzadko słyszy od ojca słowa zachęty do podjęcia pracy na dole, lecz raczej sugestie by zdobywał wiedzę, kształcił się, był sprytniejszy i zaradniejszy w życiu od innych, by odniósł sukces według miar obowiązujących obecnie, może do tego, by wyjechał gdzieś do Irlandii lub Norwegii i tam dorobił pieniądze na życiowy start. Takie są obecne realia wychowania potężnie wzmacniane przez medialnie kreowane wzorce i recepty na życie. W tym kontekście głównym zadaniem mądrej polityki regionalnej jest stwarzać takie warunki dla aktywności i przedsiębiorczości, by procentowała ona tutaj, w kraju, a większy dobrobyt coraz szerszej grupy ludzi przynosił możliwości lepsze plony z pola solidarności społecznej. W jaki sposób? Oczywiście nasza rola to rola doradcy. Staramy się jednak wykonywać naszą pracę nie tracąc z pola widzenia jej aspektów psychologicznych i socjologicznych. Wszakże poprzez projekty szkoleniowe doradcze, które wykonujemy oddziałujemy na postawy i zachowania ludzi. Robiąc to także sami zdobywamy wiedzę, która zawarta w naszych raportach trafia

11 do tych instytucji i organów władzy samorządowej i rządowej, które programują rozwój regionalny i lokalny na tych szczeblach oraz na szczeblu centralnym i które mogą z niej skorzystać. W odniesieniu do rozwoju regionalnego można się spotkać obecnie z pewnym zamieszaniem. Czy będzie kontynuacja tej nieco centralistycznej drogi programowania działań, czy też raczej zwycięży tendencja podejmowania decyzji na szczeblach niższych? Paradoksalnie, mimo zapowiedzi budowy silnego państwa, które często kojarzy się ze wzmacnianiem centralizmu i chęcią pociągania za sznurki z Warszawy w polityce regionalnej dają się zauważyć oznaki przyzwolenia na decentralizację... To prawda, Wsłuchując się w głos zarówno samorządów regionalnych jak też w sygnały płynące z Unii Europejskiej mam wrażenie, że na znaczeniu powinna zyskiwać idea decentralizacji, co oznacza, że operacyjne programy rozwoju regionalnego otrzymają większą autonomię. Teza, że należy wrzucić je do wspólnego worka ZPORR-u podyktowana była obawą, że trudno będzie utrzymać standardy wykonawcze, które może zapewnić z kolei jedynie nadzór centralny. Dziś obawa ta osłabła, regiony wykazały znakomite często kompetencje i efektywność więc są dziś przesłanki wybicia się na coraz większą niezależność od szczebli centralnych. To bardzo cieszy. Z drugiej strony, tendencje do restauracji silnych, centralnych ośrodków władzy są w okresie ostatnich miesięcy w polskiej polityce nadzwyczaj wyraźne, ale mam nadzieję, że się uda nie zagubić wszystkiego tego, co dla rozwoju płynie z realizowania idei pomocniczości państwa. Może trzeba nazwać rzecz po imieniu: Czy zapędy do dawania kopniaków demokracji, które można między wierszami wyczytać w wypowiedziach i w zachowaniach niektórych polityków będących u steru władzy należy traktować poważnie? Tak mocno tego zagrożenia bym nie formułował, aczkolwiek trzeba z ulgą przyznać, że pewnych działań autokratycznych, centralistycznych państwo, władza publiczna w naszym kraju już na szczęście po prostu podejmować nie może a powód jest banalnie prosty. Jako członek Unii Europejskiej Polskę obowiązują standardy i procedury unijne wynikające z podpisanych przez nas traktatów. Ich niespełnienie grozi utratą wiarygodności i swoistą izolacją, a wymiarze finansowym - obcięciem lub zamrożeniem funduszy. To przede wszystkim dlatego wierzę, że będziemy mieli do czynienia z coraz większym upodmiotowieniem regionów, a zakusy centralizacyjne mogą być skuteczne jedynie w ograniczonym stopniu. cd. na str. 17 POLSKIE SAMORZĄDY W UE ŻYWIEC Żywiec to nie tylko Browar, to również silny kiedyś ośrodek przemysłowy. Ponar, Śrubena, Solali, Famed to marki znane w wielu krajach świata. Jak dzisiaj wygląda mapa gospodarcza miasta? Firmy te działają dalej, choć nie są tak duże jak kiedyś a i zatrudnienie jest mniejsze. Ze starych firm najlepiej radzi sobie Famed - producent sprzętu medycznego. Inne znane nowe firmy to Bond i znana na całym świecie firma Bolix- Erbak wizytówka gospodarcza miasta. Siła napędową są rodzinne przedsiębiorstwa budowlane, spożywcze, przetwórcze. W Żywcu inwestują również firmy zagraniczne jak np. Hutchinson. W ostatnim rankingu Rzeczpospolitej w kategorii gmin miejskich i miejsko-wiejskich wśród setki sklasyfikowanych samorządów Żywiec znalazł się wysoko. Co Pańskim zdaniem wpłynęło na taki wynik? 18 miejsce w Polsce, a drugie po Raciborzu w woj. Śląskim to wynik ciężkiej i systematycznej pracy oraz zaangażowania mieszkańców i władz miasta. Od początku kadencji prowadzona jest przejrzysta polityka finansowa, a każda inwestycja miejska wykonywana jest wg najlepszych standardów jakościowych. Nie boimy się zaciągać nisko oprocentowanych kredytów, korzystamy również z funduszy UE. W naszym mieście udało się stworzyć model rządzenia bez walk politycznych, a wszystkie frakcje polityczne szanują się i współpracują razem dla dobra i rozwoju miasta. Każdemu życzyłbym stworzenia takiego modelu samorządowego. Jak radziło i radzi sobie miasto z pozyskiwaniem unijnych pieniędzy? W jaki sposób zapewniacie finansowanie udziału własnego? Jeszcze przed przystąpieniem do UE byłem wtedy Przewodniczącym Rady Miejskiej organizowaliśmy wyjazdy studialne do miast i regionów partnerskich w Niemczech, Francji, Anglii i Szwecji, w czasie których żywo interesowaliśmy się jak pozyskuje się fundusze UE. Jedną z pierwszych moich decyzji na stanowisku Burmistrza Żywca było powołanie Biura ds. Pozyskiwania Środków Unijnych i Promocji Gospodarczej. W biurze tym zatrudnieni są kompetentni ludzie, którzy przygotowują naprawdę bardzo dobre projekty przyszłych inwestycji i koordynują wszystkie działania związane z pozyskiwaniem środków unijnych. Wkładem własnym są środki finansowe miasta i mienie miejskie. Które ze zrealizowanych projektów uważa Pan za najważniejsze dla miasta i jego mieszkańców? Od niep a m i ę t n y c h czasów jednym z największych problemów Żywca był zły stan dróg. Dzięki wsparciu UE zmodernizowaliśmy główne arterie miasta ul. Dworcową i Al. Piłsudskiego. W październiku 2005 r. spełniło się marzenie mieszkańców Żywca zakończony został remont Starego Zamku rodowej siedziby Komorowskich i Habsburgów, a w dzielnicy Kocurów-Koleby zakończono budowę sieci wodno-kanalizacyjnej. Jakie są plany inwestycyjne na najbliższe lata? Przede wszystkim dalsza rozbudowa i modernizacja dróg, w tym obwodnic, w kierunku Krakowa, Korbielowa i Zwardonia, nowy Polakom gratulujemy Żywca! Z ANTONIM SZLAGOREM Burmistrzem Żywca rozmawia Krzysztof Kozik most na Sole w centrum miasta, dalsza rozbudowa sieci wodno-kanalizacyjnej. W ramach już prowadzonego programu Ochrona Wód Jeziora Żywieckiego oczekujemy wsparcia UE w wysokości 150 milionów euro. Planujemy również rozbudowę Pływalni Miejskiej i budowę nowoczesnej hali widowiskowo-sportowej na 1000 miejsc. 15 lat transformacji to duże zmiany w wizerunku miasta. Spróbujmy podsumować ostatnie 4 lata. Jaka jest Pańska wizja Żywca za następne 15 lat? W ciągu ostatnich 4 lat zaszły spore zmiany w mieście, o których wspomniałem wcześniej. Myślę, że momentem przełomowym dla Żywca było wstąpienie Polski do UE. Dzięki środkom unijnym miasto stało się jednym wielkim placem budowy. Wierzę, że Żywiec stanie się prawdziwą Perłą Beskidów. W drodze w góry będą tutaj zatrzymywać się turyści, by zwiedzać nie tylko istniejące zabytki, ale również planowane jedno z największych w Europie Muzeum Piwowarstwa. Jezioro Żywieckie będzie całkowicie czyste, a infrastruktura wokół niego zachęcać będzie do dłuższego pobytu. Rozpoczęliśmy już akcję marketingową, polegającą na tym, że każda z firm zlokalizowanych w mieście dopisze do swej nazwy słowo Żywiec. Dziękuję za rozmowę. nr 50 11

12 nr Trzeba mieć przy tym świadomość, że dziś nad odpowiedzią na każde dobrze postawione pytanie pracują równocześnie dziesiątki, jeśli nie setki ludzi na całym świecie. Skoro tak, to rozstrzyganie kwestii kto stał się odkrywcą i autorem oryginalnego rozwiązania staje się jeszcze trudniejsze i to jeszcze bardziej potęguje kłopot związany z ochroną własności intelektualnej. Istnieje bowiem duże prawdopodobieństwo, że w dwóch odległych od siebie o tysiące kilometrów laboratoriach jednocześnie odnajdowana jest podobna technologia, odkrywane jest np. pewne zjawisko fizyczne lub rozwiązywany jest taki sam problem genetyczny. Co więcej, oba zespoły naukowe czy konstruktorskie mogą rozwiązywać ten sam problem w taki sam sposób, przy użyciu tych samych pomysłów badawczych. Dlaczego? Bo to wynika z logiki problemu jako takiego oraz z dostępnych w danym momencie najlepszych narzędzi i metod. Oba odrębne i niezależnie działające zespoły naukowe mogą przy tym korzystać z tych samych zasobów informacji źródłowych, bo zostały one na przykład opublikowane, co jeszcze bardzie upodabnia ich rozwiązania. Mamy więc dwa identyczne osiągnięcia, a jednak nie mamy tu do czynienia z plagiatem. Kto jednak jest autorem? Oto problem, który pojawia się coraz powszechniej. W kategoriach moralnych kluczowego znaczenia nabiera przy tym świadomość badacza. Czasem bywa bowiem tak, że naśladownictwo cudzych osiągnięć naukowych albo technicznych jest nieświadome. Badacz na sympozjum słyszy kilkadziesiąt referatów, jeden z nich zapada mu w pamięć, ale ślad pamięciowy ogranicza się do idei jako takiej, a nie do tego, gdzie i od kogo była ona zasłyszana. Po pewnym czasie ów człowiek może wpaść na pomysł, który będzie de facto odtworzeniem zasłyszanej informacji, ale odtwórca z reguły nie jest w stanie przyporządkować rodzących się jego własnych myśli do tego jednego źródła w odległym miejscu i czasie, gdzie zostały one już sformułowane. Badacz, nie mając świadomości wtórnego charakteru własnego procesu, intelektualnego zyskuje przekonanie, że sam jest autorem nowatorskiej koncepcji, czy pomysłu. Potem ten pomysł ogłasza drukiem lub wdraża do praktyki i tu zaczyna się problem, bo rzeczywisty twórca idei może w tym momencie zgłosić uzasadnione pretensje. Jeśli przypomnienie pewnych okoliczności i faktów skłoni mimowolnego odtwórcę do uznania priorytetu rzeczywistego twórcy to sprawa może się zakończyć szczęśliwie. Problem się zaczyna wtedy, gdy w grę wchodzą duże pieniądze. W takich przypadkach racje moralne są słabiej analizowane, natomiast do sprawy wkraczają prawnicy. Sąd jednak zwykle ma kłopot z ustaleniem autorstwa, bo przecież nie zawsze autorem jest ten, kto pierwszy opublikuje swoje odkrycie czy patent. Można sobie wyobrazić sytuację, kiedy plagiator zdoła wcześniej zarejestrować wynalazek albo szybciej opublikuje odkrycie pod własnym nazwiskiem i rzeczywisty odkrywca jest z formalnego punktu widzenia na straconej pozycji. Napisałem tych kilka uwag w celu przestrzeżenia wszystkich Czytelników przez pospiesznym i powierzchownym wyciąganiem wniosków na temat plagiatów, a zwłaszcza przed uleganiem w tym zakresie sensacyjnym doniesieniom mediów. Niestety w doniesieniach na ten temat wydobywa się głównie wątek sensacji, działając zgodnie z modelem znanym ze starego dowcipu: Nieważne, czy to on ukradł zegarek, czy to jemu ukradli; grunt że był zamieszany w kradzież zegarka i to go dyskwalifikuje. Widziałem już wiele karier naukowych, które usiłowano zniszczyć magicznym słowem plagiat. Uczyniono z tego prawdziwy Młot na czarownice : oskarżony o plagiat ma być pozbawiony wszystkich stopni i tytułów, nawet jeśli ich zdobycie z samym plagiatem związku nie miało. Można by ostatecznie zgodzić się z taką radykalną formą naukowego ostracyzmu, gdyby w sprawach plagiatów zawsze wszystko było oczywiste i jasne. Tymczasem rzeczywistość jest bardziej złożona i wymaga odpowiedzi na wiele trudnych pytań. JAK TO WIDZĘ W technice podstawowym pytaniem nie jest jak to rozwiązać, chociaż większość inżynierów nad tym właśnie się trudzi, a większość patentów właśnie tego dotyczy. Prawdziwie kluczowym pytaniem jest dzisiaj: co rozwiązać. Samo postawienie problemu i określenie, że oto potrzebny jest nowy produkt i konieczne jest nowe rozwiązanie opisujące, jak go zdefiniować i jak wytwarzać to więcej niż połowa zadania. Niezwykle trudno wymyślić pytanie, którego nikt dotąd jeszcze nie postawił. Dostrzeżenie, że ludzie czegoś potrzebują i że za zaspokojenie tej potrzeby są skłonni zapłacić już samo w sobie może być kluczowym odkryciem i zasadniczym wkładem intelektualnym, a jednak zajęcie się tym samym problemem naukowym czy technicznym nie jest traktowane jako plagiat, chociaż ma wszelkie znamiona przejęcia cudzej własności intelektualnej. Plagiaty (2) Gdzie zaczyna się inspiracja i gdzie kończą jej granice? Gdzie ma początek oryginalna kreacja i jaki procent oryginalności jest wymagany, żeby można było mówić o dziele autorskim? Czy nieświadome zapożyczenie to także plagiat? Trudność ze sprecyzowaniem odpowiedzi na te pytania jest ceną, jaką się płacimy za globalną dostępność do informacji. Najgorsze jest to, że z wszelkimi problemami naruszeń własności intelektualnej, z plagiatami włącznie, próbuje się walczyć metodami nijak nie pasującymi do subtelności stopnia abstrakcji właściwej tej problematyce: automatycznie i administracyjnie. Obecnie wymaga się od wyższych uczelni przechowywania woluminów prac magisterskich z okresu kilkunastu, kilkudziesięciu ostatnich lat. W swojej karierze dydaktycznej miałem około 500 magistrantów na trzech różnych uczelniachh. Czy mam ich prace przechowywać w swoim małym pokoiku w AGH? Żadna uczelniana biblioteka też tego się nie podejmie z braku miejsca; przechowywane są tylko prace doktorskie. Można oczywiście archiwizować prace na CD, co ułatwi także ich przeszukiwanie pod kątem plagiatów tych dosłownych, a nie koncepcyjnych, ale jest to technologia stosunkowo nowa. Próba retrospektywnego sięgnięcia do prac pisanych rok, dwa, pięć temu jest niesłychanie kłopotliwa. Poza tym, jak już wcześniej zauważyłem nie jest możliwa identyfikacja tymi metodami plagiatów popełnionych na tyle inteligentnie, że kradziona własność intelektualna jest przedstawiana jako własne dzieło przy użyciu całkowicie odmiennej formy. Cóż więc czynić? Na pewno trzeba upowszechniać postawę braku aprobaty dla kradzieży własności intelektualnej. Takie przypadki, jeśli uda się wykazać świadomie złą wolę plagiatora, powinny być bardzo ostro piętnowane. Na to jak się wydaje jest przyzwolenie w polskim środowisku akademickim, w polskiej nauce. Trzeba także upowszechniać świadomość, że Internetu, jako wielkiego zbioru różnych informacji, nie można traktować jako zasobu niczyjego, z którego każdy może czerpać do woli kiedy chce i co chce. Wiadomości umieszczone w Internecie mają zawsze konkretnego autora i ten autor jest właścicielem praw do tej wiadomości tę świadomość także należy upowszechniać. Trzeba jednak także przyjąć do wiadomości, że w nauce nie ma możliwości zbudowania skutecznych zapór chroniących dobra intelektualne, zwłaszcza w naukach technicznych. Tego nie załatwi automat przeczesujący kilometry zakurzonych półek z pracami magisterskimi albo programy komputerowe lustrujące teksty i wykrywające czasami przypadkowe koincydencje zdań czy słów. Problem kradzieży myśli jest na tyle skomplikowany, że uciekanie od niego wyłącznie w obszary prawa jest z góry skazane na niepowodzenie. Jeżeli będziemy poszerzali sankcje i pola ich stosowania, to może dojść do sparaliżowania wszelkiej działalności twórczej. Trzeba więc wrócić do prawa w jego najbardziej podstawowej postaci, wyrażanej znanym powiedzeniem Immanuela Kanta: Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie. Wobec niemożności skorzystania z prawa formalnego trzeba z tym większą siłą odwołać się do oceny moralnej. Trzeba zwalczać przeświadczenie, że kradzież myśli jest czymś innym, niż kradzież pieniędzy czy futra z norek. Problem dotyczy także wartości przyjętych za normy społeczne. Potępiamy i karzemy sprawców zuchwałych kradzieży np. samochodu, ale normą towarzyską jest pozbawione refleksji przyznawanie się do posiadania pirackiego programu komputerowego. Relatywizm i dwulicowość to cechy bardzo często spotykane w naszym społeczeństwie. Jeżeli ktoś komuś pożycza szklankę cukru czy sto złotych do pierwszego, to tego typu długi są uznawane za honorowe. Zupełnie inaczej już jest z pożyczaniem książek, płyt i gazet. Z reguły nie wracają do właściciela. To pokazuje zupełnie odmienny stosunek społeczny do dóbr kultury i nauki niż do dóbr materialnych. Te pierwsze są traktowane jako dobro wspólne co zresztą ludziom przez dziesiątki lat wpajano. Dziś zbieramy gorzkie plony tego rodzaju indoktrynacji. Gorzkie zwłaszcza dla twórców. Ryszard Tadeusiewicz

13 ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ TARR SA Stawiamy na technologie i innowacje Z EWĄ RYBIŃSKĄ Prezesem Zarządu Toruńskiej Agencji Rozwoju Regionalnego SA rozmawia Maria Leżucha Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego SA wspiera nie tylko firmy, ale także samorządy. Na jaką pomoc z waszej strony mogą liczyć gminy, jak układa się ta współpraca? Agencja jest partnerem dla władz regionalnych i lokalnych w zakresie planowania i realizacji polityki rozwoju. Współpracowaliśmy przy tworzeniu Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Przygotowaliśmy szereg strategii dla miast i powiatów z naszego regionu. Podejmujemy się również przygotowywania studiów wykonalności dla projektów infrastrukturalnych. W wyniku prac TARR SA w ostatnim okresie powstały m.in.: studium wykonalności dla projektu budowy osiedla mieszkaniowego Nowe Tarpno oraz analiza finansowa Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Nieruchomościami Sp. z o.o. w Grudziądzu, studium wykonalności i wniosek o dofinansowanie Budowa drogi Toruń Małgorzatowo gm. Lubicz w ciągu ulic: Olimpijska, Trakt Leśny oraz studium wykonalności Budowa drogi zbiorczej Droga Łąkowa w Grudziądzu. Dotychczas mamy 100% skuteczność wdrożeń projektów, które opracowywaliśmy. Mając na uwadze potrzeby samorządów w tym zakresie, tworzymy specjalny zespół, który będzie zajmował się przygotowywaniem projektów dla obecnego i przyszłego okresu programowania, nie tylko dla samorządów z naszego województwa. Obecnie kierunki rozwoju w świecie są wyznaczane w coraz większym stopniu przez kapitał intelektualny. W jakiej mierze fakty te określają profil i priorytety działalności Toruńskiej Agencji Rozwoju Regionalnego SA, którą pani kieruje? Zdajemy sobie sprawę, że kapitał intelektualny jest siłą napędową rozwoju gospodarczego, dlatego stawiamy na rozwój nowych technologii. Współpracujemy z wieloma uczelniami, instytutami naukowobadawczymi, organizacjami samorządu gospodarczego oraz instytucjami rządowymi. Działania te prowadzimy w Centrum Transferu Technologii, które powstało w oparciu o projekt przygotowany i zrealizowany przez TARR SA współfinansowany z programu Phare Było to największe wyzwanie inwestycyjne dla Agencji. Całkowity koszt budowy wyniósł euro. Był to pierwszy etap tworzenia Toruńskiego Parku Technologicznego (TPT). CTT umożliwia korzystanie zarówno z bazy materialnej, jak i intelektualnej, przez firmy, które działają w sferze nowych technologii, tj. firmy software owe, z branży telekomunikacyjnej, zajmujące się geograficzną informacją satelitarną i inne. Realizujemy działania wynikające z Regionalnej Strategii Innowacji. W styczniu br. rozpoczęło funkcjonowanie Regionalne Centrum Wspierania Innowacji i Transferu Technologii. Centrum ma pełnić rolę pomostu między nauką a regionalnymi podmiotami gospodarki. Ponadto TARR SA realizuje projekt Klastry szansą rozwoju regionu, który ma na celu wypracowanie koncepcji zawiązania i funkcjonowania klastrów w województwie kujawsko-pomorskim w branży meblowej, turystyczno-uzdrowiskowej oraz maszynowo-narzędziowej. W Toruńskim Parku Technologicznym ma zostać utworzona baza ekspertów specjalizujących się w doradztwie technologicznym, tzw. hurtownia inżynierów. W najbliższym czasie zostaną również przeprowadzone badania dotyczące potrzeb technologicznych przedsiębiorstw z branży teleinformatycznej, biotechnologicznej, narzędziowej, meblarskiej oraz poligraficznej w regionie. Jednym z naczelnych zadań w sferze wspierania małych i średnich przedsiębiorstw jest dostosowywanie ich działalności do wymogów Unii Europejskiej. Jakie osiągnięcia i plany na przyszłość ma w tym obszarze TARR SA? Struktura Agencji odzwierciedla różnorodność wykonywanych przez nią zadań. W ramach TARR SA funkcjonuje Regionalna Instytucja Finansująca, która obsługuje programy pomocowe skierowane do małych i średnich przedsiębiorstw w województwie kujawsko-pomorskim, a także Punkt Konsultacyjny oraz Euro Info Centre PL 414, świadczące bezpłatne usługi informacyjne i doradcze dla przedsiębiorstw, które mają ułatwić im konkurowanie na rynku Unii Europejskiej. Planujemy w przyszłości powstanie kapitału wspomagającego firmy rozpoczynające działalność w zakresie nowych technologii. nr 50 Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego SA ul. Kopernika Toruń tel Jakie perspektywy rozwojowe rysują się przed Toruniem i jaką rolę we wspomaganiu tego rozwoju, Pani zdaniem, odegra Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego SA? Toruń jest bardzo interesującym miastem o dużym potencjale intelektualnym. W Toruniu mieści się Uniwersytet Mikołaja Kopernika, największa uczelnia Polski Północnej. Toruń ma szczególne położenie pod względem geograficznym. Krzyżuje się tu wiele dróg, które łączą istotne obszary kraju, tj. Pomorze, Centrum, Wielkopolskę i Mazury. Uważam, że Toruń stanowi przyjazne otoczenie dla firm opierających swą działalność na zaawansowanych technologicznie rozwiązaniach. W związku z tym od początku bieżącego roku, przy współpracy z Gminą Miasta Toruń, realizujemy kolejny projekt inwestycyjny, współfinansowany przez Fundusze Strukturalne, związany z dalszym rozwojem Toruńskiego Parku Technologicznego. Projekt polega na uzbrojeniu ponad 10 ha w infrastrukturę techniczną, niezbędną do rozpoczęcia działań inwestycyjnych. Łączny planowany koszt powyższych inwestycji wynosi 6,5 mln zł. Zakończenie przygotowywania gruntów dla inwestorów nastąpi w przyszłym roku. Obserwujemy duże zainteresowanie tymi terenami i mam nadzieję, że w najbliższym czasie znajdziemy inwestorów. Dziękuję za rozmowę. Toruński Park Technologiczny ul. Włocławska Toruń tel

14 OPOLSKA MARKA TRAFIŁA DO NAJLEPSZYCH WYRÓŻNIENIE SPECJALNE - KATEGORIA EXPORT R&M Industrial Services Polska Sp. z o.o R&M Industrial Services Polska Sp. z o.o. jest spółką działającą w Polsce od 1991 r., do 2002 r. pod nazwą Willich Sp. z o.o. z siedzibą w Krapkowicach. Przedsiębiorstwo jest w strukturach niemieckiego Koncernu Rheinhold&Mahla AG, którego głównym akcjonariuszem jest Koncern Bilfinger Berger. R&M Industrial Services Polska Sp. z o.o. działa w całej Europie z ofertą specjalistycznych usług w zakresie izolacji przemysłowych i elektrycznych ogrzewań wspomagających oraz usług montażowych w przemyśle i budownictwie. Spółka doskonale przygotowała się do działalności w ramach całej Unii Europejskiej, wykorzystując dobrze struktury Koncernu i po wejściu Polski do Unii Europejskiej konsekwentnie zwiększa zatrudnienie i obroty. W br. zatrudnienie w spółce przekroczyło 700 osób, a obrót roczny za 2005 r. przekroczy 74 mln zł. Spółka posiada od roku 2001 certyfikat ISO 9001:2000, a od maja 2005 r. certyfikat bezpieczeństwa pracy według uregulowań SCC wersja 2002.

15 ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ ARL SA W SOSNOWCU Myślimy globalnie, W dobie rosnącej konkurencji na rynku pracy, likwidacji dużych zakładów trudniej młodym ludziom znaleźć swoją pierwszą pracę. Alternatywą może być otwarcie własnej działalności gospodarczej lub wsparcie już istniejących firm. Często główną barierą rozwoju MŚP jest brak dostatecznej wiedzy oraz środków finansowych. W rozwiązaniu tych problemów pomaga Agencja Rozwoju Lokalnego SA w Sosnowcu. Na ten temat rozmawiamy z Prezesem Zarządu Janem Szotem. Czy Agencja udziela bezpośredniego wsparcia dla przedsiębiorców? Misją Agencji Rozwoju Lokalnego SA jest partnerskie wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw. Korzysta ona z wielu form wspomagających i stymulacyjnych rozwój gospodarczy. W ramach działań statutowych ARL SA udziela pomocy przedsiębiorcom, poprzez takie instrumenty jak: - Lokalny Fundusz Pożyczkowy, - Fundusz Poręczeń Kredytowych, - Punkt Konsultacyjny, - Biuro Pośrednictwa Pracy i Doradztwa Zawodowego, - Ośrodek Szkoleń Gospodarczych i Informatycznych, - Lokalne Centrum Informacji Europejskiej. Jak już wspomniałem wcześniej małe przedsiębiorstwa z naszego regionu mogą korzystać ze środków Lokalnego Funduszu Pożyczkowego. Aktualnie kapitał Funduszu wynosi 7,5 mln zł. Fundusz utworzony został ze środków Agencji Rozwoju Lokalnego SA w wysokości 1 mln zł oraz dotacji Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości w wysokości 1 mln zł otrzymanej w 2003r. na dokapitalizowanie dotychczas funkcjonującego w strukturze Agencji Funduszu Pożyczkowego. W związku ze stałym zainteresowaniem tej formy finansowania działalności przez przedsiębiorców, ARL SA w 2005 r. przystąpiła do konkursu w ramach programu SPO-WKP, czego efektem było podpisanie z PARP umowy o dokapitalizowanie funduszu pożyczkowego kwotą 5 mln zł. W okresie tym zwiększone zostały jednocześnie możliwości finansowania przedsiębiorstw w formie pożyczek, poprzez podwyższenie wysokości jednostkowej pożyczki z kwoty 40 tys. zł do kwoty 120 tys. zł oraz limitu koncentracji z tytułu zadłużenia z kwoty 60 tys. zł do kwoty 200 tys. zł. Pożyczki udzielane są mikro i małym przedsiębiorcom z obszaru województwa śląskiego z przeznaczeniem na inwestycje oraz finansowanie zakupów o charakterze niekonsumpcyjnym, w wyniku których powstaną nowe miejsca pracy bądź też utrzymany zostanie dotychczasowy stan zatrudnienia. Maksymalny okres spłaty pożyczki to 60 miesięcy z dopuszczalnym półrocznym okresem karencji w spłacie kapitału. Oprocentowanie pożyczki wynosi 6,06% w skali roku. W jaki jeszcze sposób Agencja wspiera rozwój MŚP? ARL dysponuje również Funduszem Poręczeń Kredytowych, którego kapitał wynosi 7,5 mln zł, a zadaniem jest przejęcie części ryzyka związanego z zabezpieczeniem spłaty kredytu, przez co firmy nie posiadające stosownych zabezpieczeń mają ułatwiony dostęp do tej formy finansowania działalności gospodarczej. Fundusz ułatwia również pozyskanie kredytów przez osoby rozpoczynające działalność gospodarczą, dla których oferta kredytowa banków jest często niedostępna. Wnioski o udzielenie poręczenia wraz z pozostałymi dokumentami przedsiębiorca składa w banku udzielającym kredytu. Są one dostępne w siedzibie oraz witrynie internetowej Agencji, a także w bankach współpracujących. Fundusz utworzony został ze środków finansowych Gmin: Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Czeladź, Jaworzno, Starostwa Powiatowego w Będzinie, Getin Banku SA w Katowicach, a także ze środków własnych ARL SA Kapitał założycielski funduszu wynosił ,00 zł. W styczniu 2005 r. ARL SA wygrała konkurs w ramach SPO-WKP i podpisała z PARP umowę o dokapitalizowanie funduszu poręczeniowego kwotą 5 mln zł. Poręczenie jest terminowe i udzielane na cały okres kredytowania do 5 lat. Beneficjenci FPK mogą aplikować o poręczenie nie przekraczające kwoty 150 tys. złotych, nie większe jednak niż 70% wysokości kredytu. W 2005r. Agencja pozyskała na prowadzenie Lokalnego Funduszu Pożyczkowego i Funduszu Poręczeń Kredytowych kwotę w wysokości 10 mln zł. Czy, oprócz wsparcia finansowego, Agencja prowadzi inne działania na rzecz MŚP? Oczywiście. Miedzy innymi prowadzimy: bezpłatny Punkt Konsultacyjny od 2000 r. na podstawie wygranych konkursów w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości w Warszawie. działamy lokalnie Zgodnie z podpisaną umową z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości w Warszawie Agencja zobowiązana jest do prowadzenia usług informacyjnych dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw obejmujących zagadnienia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz udzielania informacji dotyczących zasad przygotowywania wniosków o udzielenie wsparcia w ramach projektów pomocowych dostępnych dla MŚP ze środków budżetu państwa, funduszy strukturalnych, innych programów i instrumentów wsparcia, w szczególności dostępnych w PARP. Doradzamy w wyborze programu oraz pomagamy w wypełnianiu wniosku. Z usług PK średnio rocznie korzysta około 400 przedstawicieli firm. Działalność Punktu jest dofinansowana w ok. 75% z funduszy strukturalnych. Prowadzimy również Ośrodek Szkoleń Gospodarczych i Informatycznych, który posiada status niepublicznej placówki kształcenia. Ośrodek prowadzi kursy i szkolenia dla osób dorosłych i młodzieży, zainteresowanych podniesieniem lub zdobyciem kwalifikacji zawodowych, oraz dla przedstawicieli sektora MŚP. Agencja jest wpisana do Centralnego Rejestru Instytucji Szkoleniowych i Doradczych prowadzonego przez Komisję Europejską. Na uwagę zasługuje prowadzone przez ARL Biuro Pośrednictwa Pracy i Doradztwa Zawodowego, z którego usług korzysta około 700 osób rocznie, z czego około 200 znajduje pracę za naszym pośrednictwem. Biuro działa w oparciu o Certyfikat Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, jako agencja pośrednictwa pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. W ramach doradztwa zawodowego promowane jest samozatrudnienie, jako jedna z metod aktywizacji zawodowej, prowadząc m.in. szkolenia zakresu przedsiębiorczości. W naszej strukturze funkcjonuje Lokalne Centrum Informacji Europej- cd. na str. 16 nr 50 15

16 nr 50 ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ ARL SA W SOSNOWCU 16 cd. ze str. 15 Myślimy globalnie, działamy lokalnie skiej, którego celem działania jest udzielanie wszechstronnej informacji nt. Unii Europejskiej oraz informowanie społeczności o korzyściach i możliwościach płynących z przynależności Polski do struktur europejskich. Usługi Centrum skierowane są do małych i średnich przedsiębiorstw oraz do mieszkańców Zagłębia i okolicznych miejscowości. Agencja jest członkiem Śląskiego Konsorcjum Instytucji Wsparcia Rozwoju Przedsiębiorczości. Czy mógłby Pan wyjaśnić Czytelnikom na czym polega działalność Konsorcjum? ARL SA była jednym z inicjatorów powołania w grudniu 2003 r. Śląskiego Konsorcjum Instytucji Wsparcia Rozwoju Przedsiębiorczości. Umowę podpisały 22 instytucje z obszaru województwa śląskiego, działające na rzecz rozwoju MŚP. Celem Konsorcjum jest: - podejmowanie wspólnych działań na rzecz podnoszenia konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw na rynkach krajowym i zagranicznym; - wspomaganie środowiska sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości na terenie województwa śląskiego. Konsorcjum stwarza większe możliwości korzystania ze środków unijnych dostępnych dla organizacji działających w partnerstwie. Jest to pierwsze tego typu przedsięwzięcie w Polsce ukierunkowane na rozwój MŚP. W ramach działalności Konsorcjum odbyto szereg spotkań, na których wymieniono poglądy i doświadczenia między innymi na temat absorpcji Funduszy Przedakcesyjnych i Strukturalnych, wypracowano uwagi do: Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, ramowego programu na rzecz konkurencyjności i innowacji oraz Wstępnego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata , omawiano system finansowania rozwoju MŚP. Jakie są efekty prac Konsorcjum? Bezpośrednim wynikiem prac Konsorcjum było opracowanie: Propozycje zmian regulacji prawnych mających wpływ na kształtowanie się systemu wsparcia rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw oraz Propozycja zmian do RPO na lata W ramach Konsorcjum budowana jest Śląska Regionalna Sieć Ośrodków Szkoleniowo-Doradczych. Środki na ten projekt pochodzą z Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Projekt ten zakłada wykorzystanie systemu videokonferencji przy prowadzeniu szkoleń, kursów i seminariów. Jest to jedyny taki projekt realizowany w województwie śląskim. W ostatnim czasie, m.in. po to, żeby zwiększyć absorpcję środków finansowych, różnego rodzaju podmioty, także samorządy, łączą się pomnażając tym samym swą siłę przebicia. Tak się stało również w przypadku miast aglomeracji śląskiej, które dążą do powołania Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Czy tego typu integracyjne działania mają miejsce na terenie Zagłębia Dąbrowskiego? Tak, w opracowanej w 2004 r. Strategii Zrównoważonego Rozwoju Zagłębia Dąbrowskiego subregion Zagłębie Dąbrowskie został ujęty jako obszar typu NUTS-3, co wchodzącym w jego skład 15-stu gminom daje możliwości wspólnego aplikowania o środki z funduszy europejskich. Opracowana Strategia Zrównoważonego Rozwoju Zagłębia Dąbrowskiego powstała z inicjatywy Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów i Starostów miast, gmin i powiatów należących do historycznie ukształtowanego Zagłębia Dąbrowskiego. Nadrzędnym celem opracowania Strategii Zrównoważonego Rozwoju Zagłębia Dąbrowskiego była potrzeba stworzenia możliwie najlepszych warunków do współpracy pomiędzy miastami i gminami Zagłębia Dąbrowskiego oraz jej zintensyfikowanie. Założenie to uwzględnia propozycje Zarządu Województwa Śląskiego dotyczącego podziału województwa na podregiony wg Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do celów statystycznych funkcjonujących w Unii Europejskiej. Wprowadzenie w Polsce nowego podziału na jednostki statystyczne NUTS-3 będzie możliwe w bieżącym roku, zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Europy. Jak, przy tak szerokim spektrum działania, udaje się Państwu zapewnić wysoką jakość świadczonych usług? Agencja wdrożyła i stosuje System Zarządzania Jakością wg normy ISO 9001:2000 w zakresie usług doradczych, szkoleniowych, informacyjnych, finansowych oraz obsługi inwestorskiej. W wyniku umowy o współpracy z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości w Warszawie Agencja Rozwoju Lokalnego SA w 1998r. włączona została do sieci Krajowego Systemu Usług dla MŚP. Celem KSU jest podniesienie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez dostarczenie im wysokiej jakości kompleksowych usług, a przez to lepsze ich przystosowanie do działań na Jednolitym Rynku Unii Europejskiej. Ośrodek KSU przy ARL SA świadczy podstawowe i specjalistyczne usługi doradcze, informacyjne, szkoleniowe oraz finansowe. ARL SA wprowadziła i stosuje System Zapewnienia Jakości zgodny ze Standaryzacją Ośrodków Krajowego Systemu Usług dla MŚP w zakresie prowadzenia usług doradczych, szkoleniowych, informacyjnych i finansowych. Profesjonalizm i rzetelność działania Agencji Rozwoju Lokalnego SA w Sosnowcu zostały docenione przez Kapitułę Konkursu i Krajową Izbę Gospodarczą w Warszawie, czego efektem było trzykrotne nadanie ARL SA tytułu Przedsiębiorstwo Fair Play (za lata 2001, 2002 i 2004). W 2003 r. Agencja otrzymała Złoty Certyfikat Przedsiębiorstwo Fair Play. W grudniu 2005r. Agencja uzyskała Złotą Statuetkę Przedsiębiorstwo Fair Play. Dziękuję za rozmowę.

17 ROZMOWO POLITYCE REGIONALNEJ - PARP nr 50 cd. ze str. 7 Ruch w interesie (1) Nie można jednak zapomnieć o działaniach kierowanych pośrednio do przedsiębiorców, a także o tych, którzy dopiero startują w biznesie. W ramach realizacji działania 1.2. SPO WKP Poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji przedsiębiorstw, którego celem jest ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji, wdrażamy obecnie dwa poddziałania: Dokapitalizowanie funduszy mikro-pożyczkowych, Dokapitalizowanie funduszy poręczeń kredytowych. Dzięki środkom z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego PARP od początku realizacji programu, tj od roku 2005 wsparła do tej pory 93 fundusze. W najbliższym czasie liczba dekapitalizowanych funduszy powiększy się o kolejnych 38, które otrzymają wsparcie w wysokości 172 milionów złotych. Łączna kwota dofinansowania funduszy pożyczkowych i poręczeniowych przekroczyła już 715 milionów złotych. Są to pieniądze, które docelowo trafiają do przedsiębiorców. Im gęstsza bedzie sieć tych funduszy, tym łatwiej będzie przedsiębiorcom zdobywać środki na finansowanie swoich planów. Mówiąc o zwiększeniu konkurencyjności przedsiębiorców, należy także pamiętać o wsparciu działań proinnowacyjnych. Już od kilku lat Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości realizuje projekty ukierunkowane na promocję i rozwój innowacyjnych postaw, a także stymuluje rozwój transferu technologii. Ustawa o wspieraniu działalności innowacyjnej rozszerza dotychczasowe działania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości w zakresie wspierania innowacyjności. Angażujemy się w inicjatywy, które mają na celu wymianę i propagowanie myśli innowacyjnej, transferu technologii. Przy PARP działa Klub Innowacyjnych Przedsiębiorstw, który pełni funkcję forum dyskusyjno-informacyjnego, skierowanego do przedsiębiorców. Celem działalności Klubu jest oddziaływanie na poprawę warunków tworzenia i rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw z sektora MSP. W ramach działań Klubu organizowane są cykliczne spotkania, na których poza ułatwianiem wymiany informacji staramy się przyczyniać do zacieśniania współpracy pomiędzy przedsiębiorcami stosującymi innowacyjne techniki i technologie, przedsiębiorcami zainteresowanymi ich wdrożeniem a przedstawicielami sfery naukowobadawczej. Dziękuję za rozmowę. cd. w następnym wydaniu ER-P cd. ze str. 11 Ludzie, przede wszystkim ludzie... Jaką więc widzi Pan rolę państwa w programowaniu i finansowaniu rozwoju regionalnego? Jestem głęboko przekonany, że najlepszym rozwiązaniem jest przypominanie i stosowanie w codziennej praktyce zasady pomocniczości. Chodzi o to, by dać szanse każdej instytucji władzy samorządowej, czy podmiotom otoczenia biznesowego czy wreszcie poszczególnym obywatelom robienia swojego na możliwie najniższym szczeblu. Wyższe poziomy władzy publicznej powinny społecznościami lokalnymi nie tyle władać ile jedynie (i aż!) zabezpieczać najlepsze dla niezależnego rozwoju warunki, czy to prawne, czy organizacyjne, infrastrukturalne, instytucjonalne, techniczne. Od państwa oczekiwać należy pomocy, a nie wyręki, pozbawiania kompetencji i samodzielności. Po 15 latach transformacji można zauważyć, że niektórym środowiskom samorządowym takie pozbywanie się kłopotliwych do wykonania zadań byłoby na rękę... I nic dziwnego, że niektórzy są wyczerpani ciągłymi utarczkami, marnowaniem ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ ZASOBY LUDZKIE energii i inicjatywy. Przecież regułą stało się, że przyznawaniu samorządom kompetencji nie towarzyszyło wyposażanie ich w adekwatne instrumenty, zwłaszcza finansowe niezbędne do wykonywania przekazywanych w dół zadań. Także w samorządach i różnych organizacjach lokalnych widać od pewnego czasu obecność pokusy,, by odpowiedzialność za lokalne problemy przerzucić na kogoś innego, najczęściej - organy centralnej władzy państwowej. Nie lekceważyłbym tych tendencji. Badania socjologiczne potwierdzają ten odwrót od wolnościowego entuzjazmu charakterystycznego dla lat 90. Obecnie coraz częściej nie tylko pojedynczy obywatele, ale też całe grupy społeczne, szczególnie te, które przechodzą znaczne zmiany, do których nie były dobrze przygotowane zaczynają szukać rozwiązania i odpowiedzi na swe problemy poprzez ucieczkę od odpowiedzialności, poprzez oczekiwanie, że problem powinien być rozwiązany wyżej przez rząd, przez rozwiązanie systemowe, przez innych, którzy powinni się tym zainteresować. Zaczyna dominować myślenie: niech nam dadzą żyć spokojnie, a w kwestiach trudnych niech góra decyduje, podporządkujemy się, zgadzamy na ograniczenia.. To bardzo groźne dla wolności i demokracji zjawisko. Przypomina się Wyspiański i jego: niech na całym świecie wojna, byle polska wieś spokojna Coś w tym jest. Kiedy wydarzy się tragedia taka, jak zawalenie się hali targowej w Chorzowie rusza wielka akcja solidarności społecznej, objawia się potencjał i wola dokonań. Brakuje ich niestety w codziennym, zwyczajnym działaniu. Dopiero w obliczu tragedii w pośpiechu poprawiane są nieprecyzyjne, głupie przepisy, wprowadzane racjonalne rozwiązania. Na co dzień te braki nikomu zdają się nie przeszkadzać. Służą jedynie do uzasadniania utyskiwań i malkontenctwa. Akcyjność i skoki emocjonalne, na skutek których ad hoc wprowadza się nowe rozwiązania prawne mogą też służyć nieuzasadnionemu ograniczaniu swobód gospodarczych lub obywatelskich. To dygresja do zasadniczego tematu naszej rozmowy, ale problem spadku ludzkiej samodzielności i chęci uczestnictwa w tym co się wokół dzieje ma nader ważne znaczenie dla skuteczności zmian postaw społecznych, czyli głównego pola naszej pracy. Dziękuję za rozmowę. cdn. 17

18 nr 50 W ISTOCIE RZECZY 18 cd. ze str. 8 Czarna dziura Dlaczego sama pierwsza szkoła nie jest w stanie zapełnić czarnej dziury? Prawdopodobnie, dlatego, że w Polsce zaistniała podobna sytuacja jak w byłym ZSRR, w której wystąpiło zjawisko nazwane później przez psychologów społecznych pomyłką Gorbaczowa. Na czym ona polega? Gorbaczow, człowiek niewątpliwie wyprzedzający epokę, próbował wprowadzić demokrację metodami demokratycznymi w państwie opartym na dwóch tradycjach bizantyjskiej i totalitarnej. Nie udało mu się to. Kolejni rosyjscy przywódcy Jelcyn i Putin, biorąc pod uwagę historyczne uwarunkowania, wprowadzają w Rosji namiastkę demokratycznego wolnego rynku, stosując metody autorytarne. Podobnie działa władza w Chinach. Być może bracia Kaczyńscy, obserwując na przestrzeni kilkunastu lat to, co działo się w Polsce, uznali, że pewnego rodzaju działania są nieskuteczne. W kraju rządziły różne opcje polityczne, a większość problemów życia społecznego pozostaje nierozwiązane. W świadomości społecznej Polaków, silne są tęsknoty za wybawcą państwem, przywódcą, który poprowadzi masy do dobrobytu. Oczywiście musimy pamiętać o tym, że tego typu działania mogą wywoływać coraz większą polaryzację poglądów politycznych, a to stwarza zagrożenie wejścia w pułapkę, w którą możemy wpaść wszyscy, zarówno ci, którzy myślą tylko demokracja, bijmy po rękach każdego, kto preferuje autorytarność, jak i zwolennicy działań, opartych na zachowawczej, wręcz fundamentalistycznej części Kościoła, tradycjach narodowych i państwie, w którym nie ma w ogóle miejsca na idee i praktyki liberalno - demokratyczne. W jaki sposób, stosując metodę ii, można byłoby zintegrować demokratów i autokratów? Gdybym dokładnie wiedział, jak to uczynić zapewne prowadziłbym własną kampanię wyborczą. Natomiast myślę, że psycholodzy mogą pomóc, diagnozując zagadnienie. Na pewno obie strony potrzebowałyby świadomości ważności zintegrowania się oraz takiej dyscypliny emocjonalnej, jaką wykazał bramkarz Jerzy Dudek, który jakiś czas temu przeżył straszną awanturę ze swoim trenerem z powodu niemożności występowania w meczach. Po kilku dniach okazało się, że szczęście uśmiechnęło się do Polaka konkurencyjny bramkarz otrzymał czerwoną kartkę i tym samym nasz zawodnik mógł zagrać mecz. W jednej z gazet dziennikarz zapytał się go, jak to jest możliwe, że z pełnego urazy i złości człowieka mógł w ciągu paru dni zmienić się w osobę zadowoloną, tryskającą energią. Dudek powiedział : Potrzebowałem 2 dni, żeby odreagować stres, a następnie wziąłem się do roboty. Myślę, że my wszyscy, zarówno demokraci, jak i autorytarni powinniśmy przyjąć taką postawę i szukać wspólnie porozumienia. Zdaję sobie sprawę, że wśród urażonych rządzących polityków, którzy w obliczu mediów nie umieją się pogodzić, jest to trudne, ale nie niemożliwe. Warto byłoby, żeby nasi przywódcy uświadomili sobie, że są w jakiś sposób wzorcami do naśladowania. Aby to zobrazować, podam kolejny przykład ze świata biznesu : Mamy firmę, w której zaistniał konflikt między działami sprzedaży i marketingu. Zarząd zastanawia, się jak zażegnać spory i spowodować, aby te dwie ważne grupy współpracowały ze sobą. Można wydać spore pieniądze i wysłać kilkudziesięciu pracowników obu działów na integracyjny wyjazd, na którym ludzie pójdą wspólnie w góry, napiją się piwa czy pobawią na dyskotece. Tylko po co? Roztropny Prezes firmy postanawia zorganizować konferencję, którą razem poprowadzą dyrektor sprzedaży i marketingu. Pracownicy zobaczą, że ich liderzy dogadują się między sobą i skutecznie współdziałają. Przykład idzie z góry. Oczywiście może się zdarzyć, że na poziomie państwowym przywódcy polityczni nie są w stanie się porozumieć. Wówczas muszą to uczynić liderzy szczebli wojewódzkich, powiatowych, gminnych czy jeszcze niższych. Jeżeli liderzy lokalni zaczną współpracować ze sobą, niezależnie od układów i różnic politycznych, to pociągną za sobą innych ludzi do spontanicznego i twórczego samoorganizowania się oraz do postrzegania społeczności lokalnej w kategoriach zbioru różnorodnych, pełnoprawnych podmiotów. Wiem, że ten system sprawdza się między innymi na podstawie efektów działań międzynarodowej organizacji Ashoka, wspierającej ludzi potrafiących budować mosty porozumienia pomiędzy różnymi instytucjami i społecznościami. W wzmacnianiu poczynań lokalnych liderów, przyczyniających się do budowania społeczeństwa obywatelskiego, widzę dużą rolę mediów, takich jak miesięcznik Euroregiony Polska, docierający do samorządów lokalnych. Macie Państwo niezwykle istotną misję do spełnienia, z punktu widzenia Polski i Polaków, gdyż jesteście w strefie zero. Możecie w waszej gminie zrobić to, czego nie potrafią dziś Panowie Rokita, Tusk i bracia Kaczyńscy. Czy w naszym kraju są ludzie, którzy potrafią wcielić się w rolę lokalnych liderów, dbających nie tylko o prywatne sprawy, ale i o wspólne dobro? Prawdą jest, że gdy nie będziemy szukać predysponowanych do tego osób, inspirować i nagłaśniać ich działania, to mogą one systematycznie wyjeżdżać za granicę. Ludzie operatywni z powodzeniem mogą sobie ułożyć tam życie. Zresztą, warto pamiętać, że Polacy świetnie sprawdzają się w krajach demokratycznych. Dowodzą tego fale emigracyjne, które przeszły przez Polskę w latach 1968, 1970 lub Nasi obywatele szybko zadomowili się w krajach, w których się znaleźli, stając się ludźmi pracowitymi, zaradnymi i zdyscyplinowanymi. Swoją drogą, to ciekawe, że Polacy potrafią współtworzyć system demokratyczny na obczyźnie, a mają problemy w zbudowaniu własnej demokracji Powiedziałem mają problemy! Znów popełniam ten błąd, mówię w formie oni, a to nie jest tak to ja nie umiem! Od tego powinienem zacząć od przyznania się, że jestem współodpowiedzialny za istniejący stan rzeczy. Powiem szczerze, że jeszcze dwa, trzy lata temu nie zdawałem sobie z tego sprawy. Zresztą wówczas nawet nie zajmowałem się tematyką, która dotyczy omawianej przez nas dzisiaj czarnej dziury. Moja refleksje dotyczyły spraw związanych z charakterem naszego narodu albo funkcjonowaniem rodziny i osobistej kariery. Czarna dziura znajdująca się w społeczeństwie istnieje także w mojej własnej świadomości Dziękuję za rozmowę.

19 POLSKIE SAMORZĄDY W UNII EUROPEJSKIEJ GOCZAŁKOWICE ZDRÓJ nr 50 Żyć i... inwestować! Z Wójtem Gminy Goczałkowice Zdrój mgr inż. KRZYSZTOFEM KANIKIEM rozmawia Maria Leżucha Z jakimi planami, aspiracjami i nadziejami wkraczają Goczałkowice w rok 2006? W sześciotysięcznej gminie planujemy dochody na poziomie 28,4 mln zł i wydatki w kwocie 32,8 mln zł. Tak więc mamy bardzo ambitne plany. Te liczby przekładają się na konkretne zadania do wykonania i inwestycje do realizacji. Stawiamy na dokończenie budowy kanalizacji, budowę ulic i chodników, modernizację wodociągów, kontynuację kompleksowego programu ograniczania niskiej emisji, wdrożenie programu usuwania azbestu, dokończenie budowy basenu, który jest częścią kompleksu sportowo-rekreacyjnego oraz przyjęcie koncepcji zagospodarowania Parku Zdrojowego i stawu rekreacyjnego Maciek Mały. Tak w skrócie przedstawiają się zamierzenia i cele, które gmina chce osiągnąć w najbliższej przyszłości. A nadzieje? No cóż, żyjemy w bardzo trudnych czasach, gdy człowiek zostaje odarty ze złudzeń. Bywa, że nadzieja, obok odpowiedzialności jest jedynym bodźcem do działania. Jest czymś, co pozwala funkcjonować, tak prywatnie jak i zawodowo. Nadzieja na moim stanowisku to mocne przekonanie, że mam do spełnienia pewną misję względem społeczeństwa, względem ludzi w różnym wieku i o różnych potrzebach. Bardzo chciałbym, by mieszkańcom Goczałkowic żyło się lepiej i bezpieczniej, by młodzi ludzie nie szukali szczęścia i sposobu na samorealizację poza granicami kraju. Chciałbym też by samorząd mógł funkcjonować w warunkach bardziej stabilnych. Jaki jest zakres inwestycji i przedsięwzięć realizowanych bądź planowanych przez gminę, w których mają udział środki pozyskane z funduszy unijnych. Czy w Pana ocenie Gmina dobrze z nich skorzystała? W pozyskiwaniu funduszy zewnętrznych mamy spore doświadczenie. Pierwsze kroki w tej dziedzinie stawialiśmy w połowie lat 90-tych. Ćwiczyliśmy opracowanie wniosków i procedury aplikacyjne, korzystając m.in. ze środków Banku Światowego i funduszu PHARE. Potem był SAPARD. Nauczyliśmy się koordynować i tworzyć montaże finansowe z różnych źródeł. Zawsze odważnie spoglądaliśmy w stronę instytucji finansujących. Czasem podejmowaliśmy ogromne ryzyko. To wszystko zaowocowało pozyskaniem ponad 34 mln zł na przestrzeni ostatnich 11 lat, co w przeliczeniu na 1 mieszkańca daje kwotę zł. W rezultacie możliwe było skanalizowanie gminy prawie w 100%, uregulowanie gospodarki odpadami, poprawa infrastruktury drogowej, realizacja wielu innych zadań z zakresu gospodarki komunalnej, rozbudowa bazy oświatowej i sportowej. W 2004 r. rozpoczęliśmy wdrażanie kompleksowego programu ograniczania niskiej emisji. W okresie kilkunastu miesięcy funkcjonowania programu 373 właścicieli domów jednorodzinnych skorzystało z dofinansowania umożliwiającego modernizację kotłowni i wymianę pieców na kotły ekologiczne. Również w 2004 r. po raz pierwszy zastosowano system kolektorów słonecznych jako źródła energii odnawialnej wykorzystanej przy użytkowaniu obiektów oświatowych. Myślę, że w zakresie pozyskiwania funduszy zewnętrznych Gmina dobrze wykorzystała swoją szansę. Konsekwencją i miernikiem tych działań jest 9 lokata w ogólnopolskim rankingu ZŁO- TA SETKA SAMORZĄDÓW 2005, jak również I miejsce w konkursie Ekologiczna gmina województwa śląskiego, ogłoszonym w grudniu 2005 r. przez WFOŚiGW w Katowicach. Wspomniane miejsce to już 6 nagroda dla gminy w dziedzinie ochrony środowiska w ciągu ostatnich 8 lat. Jednym z atutów Goczałkowic są bogactwa naturalne w postaci złóż solanki i borowiny. Jaki ma to wpływ na zwiększenie atrakcyjności Gminy oraz na strategię jej rozwoju? Dominujący. Goczałkowice-Zdrój to gmina wiejska. Na jej terenie znajdują się: uzdrowisko działające od 1862 r., liczne stawy rybne i rekreacyjne oraz jeden z największych w Polsce sztuczny zbiornik retencyjny Jezioro Goczałkowickie, będący głównym źródłem wody pitnej dla Górnego Śląska. Ze względu na uzdrowiskowy charakter miejscowości ochrona środowiska jest nie tylko dziedziną działalności, której nadano priorytet, lecz także warunkiem jej dalszej egzystencji. Uzdrowisko goczałkowickie to doskonałe, naturalne surowce lecznicze, świetna kadra medyczna, zabiegi na bardzo wysokim poziomie i niestety wciąż jeszcze słabo rozwinięta tzw. infrastruktura okołouzdrowiskowa, w którą trzeba wpompować mnóstwo pieniędzy, by klienci, także ci z zagranicy, chcieli tu przyjechać. Dla Goczałkowic jako gminy uzdrowiskowej nie ma alternatywy. Jej rozwój może być związany wyłącznie z działaniem w kierunku markowego produktu turystycznego, jakim jest śląska turystyka uzdrowiskowa i zdrowotna. Dbałość o stan środowiska jest w Unii Europejskiej sprawa priorytetową. Jakie działania proekologiczne podejmowane są w Goczałkowicach oraz z jakimi problemami Gmina musi się mierzyć w tej dziedzinie? W przypadku Goczałkowic dbałość o stan środowiska wynika nie tylko z ustawodawstwa unijnego. W październiku ubiegłego roku weszła w życie ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach, gminach uzdrowiskowych i obszarach ochrony uzdrowiskowej, która nakłada na gminy uzdrowiskowe szereg dodatkowych zadań, przede wszystkim w sferze ochrony środowiska. Ustawa narzuca też określony sposób zagospodarowania przestrzennego i wprowadza pewne ograniczenia w działalności gospodarczej. Jeśli spełnimy odpowiednie wymogi i standardy, wówczas nastąpi potwierdzenie statusu Gminy jako uzdrowiska. Tak więc czeka nas mnóstwo pracy. Przed nami kontynuacja programu ograniczania niskiej emisji, porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej, wdrożenie programu usuwania azbestu, montaż kolektorów słonecznych jako źródła energii odnawialnej wykorzystanej przy użytkowaniu obiektów oświatowych i sportowo-rekreacyjnych, zagospodarowanie Parku Zdrojowego. Ponadto stworzenie warunków umożliwiających rozwój atrakcji turystycznych oraz pełniejsze wykorzystanie walorów przyrodniczych całej Doliny Wisły. A wszystko po to, by spełnić określone standardy i utrzymać status uzdrowiska, który nie jest dany raz na zawsze, lecz podlega okresowej weryfikacji, nie rzadziej niż raz na 10 lat. W jakim stopniu zmierzymy się z tymi wyzwaniami? Proszę przyjechać i zobaczyć na własne oczy, bo Goczałkowice są wyjątkowym miejscem. Można tu wypocząć, zregenerować siły, odzyskać zdrowie, mieszkać... i inwestować! Dziękuję za rozmowę. 19

20 nr 50 ROZMOWY O POLITYCE REGIONALNEJ: O sile państwa st 20 Z JERZYM MIODUSZEWSKIM Prezesem Zarządu Agencji Rozwoju Regionalnego ARES SA w Suwałkach rozmawia Jacek Broszkiewicz Agencja Rozwoju Regionalnego ARES SA jest najstarszą tego typu instytucją działającą w Polsce. Jakie były szczególne powody jej powstania i czy można mówić o ewolucji misji i celów Agencji na przestrzeni ostatnich 15 lat? Po roku 1989 przed regionami Polski stanęły nowe wyzwania. Postępująca decentralizacja rządów, przekazywanie coraz większej ilości zadań samorządom i organizacjom lokalnym zmusiły do poszukiwań nowych rozwiązań i metod kształtowania szeroko pojętego rozwoju regionalnego. Miało to szczególne znaczenie dla regionów tak zwanej Polski B, gdzie brak przemysłu, kapitału oraz wysokiej świadomości społecznej mógł w krótkim czasie doprowadzić do pogłębienia już istniejącej dysproporcji pomiędzy tymi terenami i resztą kraju. Jedną z inicjatyw, mających zapobiec degradacji takich regionów, było powołanie Agencji Rozwoju Regionalnego, w tym pierwszej w kraju: Agencji Rozwoju Regionalnego ARES SA w Suwałkach. Misja i cele Agencji, pomimo upływu 15 lat nie straciły nic ze swej aktualności. Jedynie dzięki pojawiającym się nowym innowacyjnym pomysłom, nowym źródłom finansowania (środki przedakcesyjne, strukturalne, programy krajowe) instytucje te zyskują coraz to nowsze i bardziej skuteczne instrumenty dla realizacji swych celów. Nadmienię przy tym, że pomimo wielu sukcesów jakie na polu swej działalności odniosła Agencja Rozwoju Regionalnego ARES SA w Suwałkach do końcowego celu jest nadal daleko: Podlasie w tym Suwalszczyzna nadal uważane są za teren peryferyjny. Reasumując wiele już zostało zrobione, jednak jeszcze więcej jest do zrobienia. Kiedy przyjrzeć się kadrom i metodom pracy instytucji rozwoju regionalnego i lokalnego w Polsce, można zauważyć, że coraz większą rolę odgrywają w nich dbałość w nich o jakość i dążenie do osiągania coraz wyższych standardów i efektywności działania. W jaki sposób działa i jakie efekty osiąga ARR ARES na tym polu? Bez stałego podnoszenia jakości usług, podwyższania standardów i wzrostu konkurencyjności żadna firma nie ma obecnie szans na rynku. Dotyczy to również instytucji takich jak Agencje Rozwoju Regionalnego. Bez stałego podnoszenia jakości naszych usług (doradczych o charakterze ogólnym, informacyjnych, szkoleniowych, finansowych) w krótkim czasie okazałoby się, że nasza oferta nie przystaje do oczekiwań rynku. W procesie rekrutacji pracowników promowane są osoby z wykształceniem odpowiednim dla zakresu naszej działalności (prawo, ekonomia, marketing, politologia, pedagogika). By stale być na bieżąco ze zmianami zachodzącymi w naszej rzeczywistości społeczno-gospodarczej kadra, pracownicza naszej Agencji na każdym jej szczeblu bierze udział w różnego rodzaju szkoleniach, kursach i seminariach (odpowiednio dobieranych i profilowanych w zależności od indywidualnych potrzeb i zakresu obowiązków służbowych). Jednak doskonała kadra pracownicza nie będzie działać efektywnie, jeżeli nie stworzy się jej odpowiedniego systemu pracy; aby taki zapewnić, wprowadziliśmy system zarządzania jakością, który uzyskał certyfikat systemu jakości zgodny z normą PN-EN ISO 9001:2001. Uroczyste wręczenie certyfikatu odbyło się w dniu r. podczas obchodów 15-lecia powołania Agencji Rozwoju Regionalnego ARES SA w Suwałkach. O tym, że działania naszej Agencji w tym zakresie są efektywne, świadczy również przyznanie certyfikatu: Przedsiębiorstwo Fair Play za rok 2005 oraz nominacja do nagrody Eurofirma Programowanie kierunków rozwoju społeczności lokalnych i pobudzanie ducha przedsiębiorczości wymaga dużej pomysłowości, proponowania nietuzinkowych rozwiązań i zachęt. Na jakich projektach koncentruje się obecnie kierowana przez Pana Agencja? Agencja za główny cel stawia sobie promowanie szeroko pojętej przedsiębiorczości. W ramach tego priorytetu realizowane są niemal równolegle dwie edycje programu OPEN GATE w ramach ZPORR. W wyniku ich realizacji (zakładającej między innymi szkolenia z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej oraz dotację inwestycyjną) powstanie na terenie naszego województwa 80 nowych firm. Wspieraniu lokalnej przedsiębiorczości służą również działające przy naszej Agencji Punkty Konsultacyjne, w ramach których każdy przedsiębiorca może uzyskać bezpłatnie informacje z zakresu m.in. prawa, księgowości, pozyskiwania środków na rozwój, w tym funduszy europejskich. Aby jeszcze aktywniej wspierać podlaskich biznesmenów, powołaliśmy Fundusz Pożyczkowy dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw. W ramach tego Funduszu o kapitale początkowym dwóch milionów złotych do końca 2005 roku udzieliliśmy prawie 150 pożyczek na łączną kwotę ponad 12,5 miliona złotych. Pożyczki te, o dogodnym systemie spłat oraz bardzo atrakcyjnemu oprocentowaniu, przyczyniły się do zwiększenia poziomu konkurencyjności wielu podlaskich przedsiębiorstw. Ponadto ważnym obszarem działania Agencji jest działalność edukacyjna i szkoleniowa w ramach Suwalsko-Mazurskiej Szkoły Biznesu i Zarządzania. Wszystkie działania zarówno edukacyjne, jak i szkoleniowe oparte są o autorskie pomysły i rozwiązania i wpisują się w sieć instytucji proponujących tzw. kształcenie ustawiczne dopasowane do poszczególnych beneficjentów. Jednymi z bardziej nowatorskich pro-