Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka w Katowicach / The Centre for Scientific Information and the Academic Library in Katowice

Transkrypt

1 1

2 Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka w Katowicach / The Centre for Scientific Information and the Academic Library in Katowice 2

3 3

4 WYDAWCA / PUBLISHER: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Rozwoju Regionalnego, ul. Dąbrowskiego 23, Katowice fundusze@slaskie.pl, ZESPÓŁ PROJEKTOWY / PROJECT TEAM: Beata Goleśna kierownik, Krystyna Engel, Katarzyna Mularczyk, Agnieszka Gajewska Copyright Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Katowice 2011 ISBN egzemplarz bezpłatny / free copy REALIZACJA / PRODUCTION: PRESSO media+design, ul. Głęboka 34/4, Cieszyn, presso@presso.com.pl, KOORDYNATOR WYDANIA / COORDINATOR OF THIS EDITION: Ewa Trzcionka TEKSTY / TEXTS: Marcin Mońka, Krystyna Engel (s. 14, 90) ZDJĘCIA / PHOTOS: Wojciech Trzcionka PROJEKT GRAFICZNY, DTP / GRAPHIC DESIGN, DTP: Studio Malutka Marta Noszka-Bubak, Sebastian Woźniak TŁUMACZENIE / TRANSLATION: F.U.H. Agit Agnieszka Rydz Centrum Tłumaczeń DRUK / PRINTED: fulloutdoorprintservice.pl, ZA UDOSTĘPNIENIE ZDJĘĆ I WIZUALIZACJI SPECJALNE PODZIĘKOWANIA DLA: / FOR THE PHOTOS AND VISUALIZATIONS SPECIAL THANKS TO THE: MGOK w Wilamowicach (s. 9, fot./photo 1), UM w Bytomiu fot./photo Krzysztof Kadis (s. 9, fot./photo 2), CK Zamek w Toszku fot./photo Anna Pocześniok (s. 9, fot./photo 3), MOK w Czerwionce-Leszczynach fot./photo Krzysztof Blejczak (s. 9, fot./photo 4), Zespół Pieśni i Tańca Śląsk fot./photo Dawid Misiak (s. 10), UM w Bielsku-Białej fot./photo Dział Marketingu BBOSiR, (s. 70, 74, 75), Muzeum Śląskiego w Katowicach fot./photo Jacek Mężyk (s. 92) i Lidia Rogowicz (s. 93), UM w Gliwicach wiz./vis. Perbo-Projekt i Modern Construction System (s ), UM w Katowicach wiz./vis. JEMS Architekci (s ), firmy Drogowa Trasa Średnicowa S.A. wiz./vis. Wojewódzkie Biuro Projektów Zabrze (s ). Produkt wytworzony z posznaowaniem środowiska i gospodarki leśnej. Album w całości wydrukowano na papierze Cyclus Offset, wyprodukowanym w 100% z makulatury. Publikacja finansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata This publication has been financed by the European Union from the European Regional Development Fund within the framework of the Regional Operational Programme of the Silesian Voivodeship for the years

5 SPIS TREŚCI TABLE OF CONTENTS MAPA / MAP» 6 PROLOG / PROLOGUE Wielokulturowe Śląskie mknie do przodu / Multicultural Silesia is speeding forward» 8 ŚLĄSKIE / SILESIA Realna odpowiedź na realne potrzeby / The real answer to the real needs» 12 Przemysłowe pejzaże Nikiszowca / The industrial landscapes of Nikiszowiec» 16 Woda równych szans / Water of equal opportunities» 22 Odrestaurowane serce miasta / The renovated heart of the city» 28 Dramaturgiczny komfort sceniczny / Dramaturgic stage comfort» 34 Do kamieniołomu po adrenalinę / To the quarry for adrenaline» 40 Ekstremalny komfort / Extreme comfort» 46 Rowerem przez Śląskie / Cycling through Silesia» 52 Sakralne perły architektoniczne / Pearls of religious architecture» 58 Przygoda z tysiącami woluminów / An adventure with thousands of volumes» 64 Sport pod Szyndzielnią / Sport at the feet of Szyndzielnia» 70 Cuda architektury w mikroskali / Miracles of architecture in microscale» 76 W Śląskiem mówią: Zielono mi! / In Silesia they say: Feel green!» 82 DO PRZODU! / FAST FORWARD! 2 miliardy złotych dla najważniejszych inwestycji w regionie / 2 billion for the most important investments in the region» 88 Kiedyś kopalnia, niebawem muzeum / Once a mine, soon a museum» 92 Gigantyczne Podium dla wydarzeń / A gigantic platform for events» 94 Metropolia stawia na centrum / The metropolis votes for the centre» 96 Trasa bez obciążeń / A route without obstacles» 98 INFORMACJE O PROJEKTACH / ABOUT PROJECTS» 100

6

7 MAP

8

9 Wilamowice Promocja kultury wilamowskiej poprzez organizację imprezy cyklicznej Śmiergusty Wilamowskie / The Promotion of Wilamowice culture by organising the cyclic event Śmiergusty Wilamowskie"» 8 Bytom Promocja kultury regionu poprzez organizację IV edycji Bytomskiej Nocy Świętojańskiej / Promotion of the culture of the region by organising the 4th edition of Bytom Midsummer s Eve» 8 TOSZEK Złote Średniowiecze na Zamku w Toszku / The Golden Middle Ages in Toszek Castle» 8 CZERWIONKA- -LESZCZYNY VII Festiwal Muzyki Niemechanicznej Around The Rock / The 7th Non-Mechanical Music Festival Around The Rock» 8 Koszęcin Święto Śląska 2010 piknik artystyczny / Święto Śląska 2010 (The Feast of Silesia 2010) artistic picnic» 8 CIESZYN Organizacja i kampania promocyjna festiwalu "Cieszyn Miasto młode w każdym wieku / The Organisation of and Promotion Campaign for the Festival Cieszyn a town young at all age"» 8 Katowice Serce Nikiszowca Rewitalizacja budynku Muzeum Historii Katowic przy ul. Rymarskiej 4 / The Heart of Nikiszowiec Revitalisation of the Katowice History Museum at 4 Rymarska Street» 16 Sosnowiec Modernizacja obiektu Pływalni Żeromskiego w Sosnowcu I etap / The modernisation of the Żeromski Swimming Pool in Sosnowiec 1st stage» 22 Kłobuck Zagospodarowanie Rynku im. Jana Pawła II w Kłobucku wraz z przyległym otoczeniem / Land management of the John Paul II town square in Kłobuck, with adjacent areas» 28 6

10 Krzepice Przebudowa rynku w Krzepicach jako element programu rewitalizacji staromiejskiej części miasta etap I / The reconstruction of the town square in Krzepice as part of the Old Town Revitalisation Programme stage 1st» 28 Zabrze Przebudowa sceny i widowni Teatru Nowego w Zabrzu / The reconstruction of a stage and an auditorium for the New Theatre in Zabrze» 34 Glinka Zagospodarowanie terenu kamieniołomu w Glince etap I / Land development at the former quarry area in Glinka stage 1st» 40 Dębowiec Wprowadzenie nowych modeli odzieży o wysokiej skuteczności termoizolacyjnej oraz dostosowanych parametrach użytkowych poprzez wdrożenie innowacyjnej aplikacji komputerowej / Introducing a new clothes line with high heat-insulating efficiency and adjusted functional parameters by implementing innovative computer application» 46 Powiat mikołowski Sieć tras rowerowych na terenie powiatu mikołowskiego / A cycle routes network in the Mikołów District» 52 Lubliniec Udostępnienie istniejącej bazy turystyczno-rekreacyjnej poprzez budowę ścieżki pieszo-rowerowej wzdłuż ul. M. C. Skłodowskiej w Lublińcu / Opening the tourist-recreational infrastructure by constructing a pedestrian-bike road along Maria Curie-Skłodowska Street in Lubliniec» 52 Jaworze Konserwacja i restauracja historycznego obiektu urbanistycznego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Jaworzu celem zachowania dziedzictwa kulturalnego Śląska Cieszyńskiego / The restoration and renovation of a historical urban object the Evangelical Lutheran parish in Jaworze, with the framework of preserving the cultural heritage of the Cieszyn Silesia area» 58 Pielgrzymowice Zabezpieczenie drewnianych kościołów na terenie Archidiecezji Katowickiej / Securing wooden churches on premises in the Katowice Archdiocese» 58 7

11 Katowice Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka / The Centre for Scientific Information and the Academic Library» 64 Bielsko-Biała Budowa hali wielofunkcyjnej sportowo, widowiskowo, wystawienniczej w Bielsku-Białej / The construction of a multitask hall sport/entertainment/exhibition in Bielsko-Biała» 70 Żywiec Od Komorowskich do Habsburgów utworzenie historycznego parku tematycznego w Żywcu / From the Komorowskis to the Habsburg family opening a historical park on this subject in Żywiec» 76 Mikołów Rozbudowa Centrum Edukacji Przyrodniczej i Ekologicznej Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie / The extension of the Nature and Ecology Educational Centre of Silesian Botanical Garden in Mikołów» 82 Katowice Budowa nowej siedziby Muzeum Śląskiego w Katowicach / The construction of a new dome for the Silesian Museum in Katowice» 92 Gliwice Podium Budowa nowoczesnej hali widowiskowo-sportowej Podium / The construction of a modern sports and entertainment venue Podium» 94 Katowice Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach / The International Congress Centre in Katowice» 96 Zabrze, Gliwice Kontynuacja budowy Drogowej Trasy Średnicowej ZACHÓD, odcinek Zabrze Gliwice, Podprojekt 2 odcinki Z3, Z4 w Zabrzu / Continuation of the construction of Drogowa Trasa Średnicowa [the Highway Through Route] WEST Zabrze Gliwice section, Sub-project2 Z3, Z4 segments in Zabrze and G1 in Gliwice» 98

12 Wielokulturowe Śląskie mknie do przodu Multicultural Silesia is speeding forward Śląskie to niezwykły region to zdanie powraca często w rozmowach osób, które kiedykolwiek go odwiedziły i miały szansę zatrzymać się na dłużej niż na przysłowiową chwilę. Od pierwszego zetknięcia zadziwia wielokulturowość w swojej historii tereny obecnego województwa przechodziły różne koleje losu, a wpływy rozmaitych kultur do dziś pozostawiły trwały ślad. Przemierzając granice jednego regionu możemy jak w kalejdoskopie przyglądać się lokalnym tradycjom, niejednokrotnie z wyraźnymi wpływami kultur czeskiej, niemieckiej a nawet austriackiej i węgierskiej. Tutaj spotykają się różne języki i gwary, religie oraz zwyczaje. Śląskie to przecież Europa w mikroskali, a jego mieszkańcy, jak nikt inny, potrafią doceniać własną kulturę, szanując wszystkie odmienności i doceniając ich wartość. Śląskie otwiera się na swoich mieszkańców oraz turystów, na ich potrzeby i oczekiwania. To właśnie dlatego region nie tylko inwestuje w rozwój infrastruktury, dba o kulturowe dziedzictwo, ale też wspiera rozmaite wydarzenia, które potrafią wyzwalać emocje, inspirować do działania, skłaniać do przeżywania niezwykłych chwil. Niemal o każdej porze roku mamy szansę trafić na ciekawe wydarzenie kulturalne czy sportowe. Mieszkańcy Śląskiego mają głowy pełne pomysłów i potrafią je wcielać w życie. Obok Święta Śląska" (organizowanego przez Zespół Pieśni i Tańca Śląsk ) na równych prawach funkcjonują festiwale muzyki rockowej ( Around the Rock w Czerwionce-Leszczynach), młodzieżowej kultury i sportu (Freestyle City Festival Cieszyn miasto młode w każdym wieku ) czy te poświęcone dawnym tradycjom regionu (Wilamowickie Śmiergusty w Wilamowicach, Bytomska Noc Świętojańska czy Złote Średniowiecze w Toszku ). Śląskie to również niemal nieograniczony dostęp do przestrzeni zielonych, bo Śląskie to również beskidzkie góry, jura Silesia is an extraordinary region this opinion often comes back in the conversations of people who have visited it and have had the opportunity to stay for longer than the proverbial moment. From the first encounter it astonishes with its multiculturalism the territories of the current voivodeship have undergone various historical vicissitudes, and the influences of diverse cultures have left their permanent mark until this day. Traversing the borders of one region, we can observe the local traditions as if in a kaleidoscope, many a time featuring visible influences of other cultures Czech, German even Austrian and Hungarian. It is a meeting place of many different languages and local dialects, religions and customs. Silesia is Europe on a micro scale, and its residents like no one else are able to appreciate their own culture, respecting all its diversity and appreciating its value. Silesia opens up to its residents and tourists, their needs and expectations. This is why the region not only invests in the development of the infrastructure, and takes care of its cultural heritage, but also supports numerous events, which have the power to trigger emotions, inspire to action, and provide extraordinary experiences. At almost every time of the year we have the chance to encounter an interesting cultural or sports event. Silesia s residents have their heads full of ideas and can translate them into action. Apart from the Feast of Silesia (organised by the Śląsk Song and Dance Ensemble), the festivals of rock music ( Around the Rock in Czerwionka-Leszczyny), youth culture and sport (the Freestyle City Festival Cieszyn a town young at all age ) and those devoted to the old traditions of the region (Wilamowickie Śmiergusty in Wilamowice, Bytom Midsummer s Eve and the Golden Middle Ages in Toszek ), all function on equal terms. Silesia also provides almost unlimited access to green areas, because it is also made up of the Beskid Mountains, 8

13

14 krakowsko-częstochowska, liczne lasy i jeziora. A tam, gdzie zaczyna się teren miejski, możemy obcować z niezliczonymi parkami czy terenami rekreacyjnymi, które dodatkowo wzbogacają się o wciąż powstające obiekty widowiskowo-sportowe. Na wypoczynek w Śląskiem decydują się nie tylko mieszkańcy, ale także coraz większa liczba turystów. Niewątpliwie jest to zasługa mieszkańców, którzy poza granicami regionu lubią chwalić się swoim pochodzeniem i walorami regionu. To wspaniałe potwierdzenie dla kampanii promocyjnych województwa, tych skierowanych do mieszkańców regionu, Polski, ale również do potencjalnych turystów z zagranicy. I chyba już wszyscy wiedzą, że Śląskie to pozytywna energia. Śląskie to dobre miejsce do życia i nawet specjalnie nie musimy o tym nikogo przekonywać. Albo inaczej na tych ponad stu stronach prezentujemy Śląskie jako region aktywnych ludzi, troszczących się o swoją tradycję i śmiało spoglądających w przyszłość. Także dzięki unijnemu, finansowemu wsparciu w postaci Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego, z którego płynie znaczący strumień funduszy. Słowem Śląskie do przodu! Marcin Mońka dziennikarz ze Śląska the Kraków-Częstochowa pland, and numerous forests and lakes. Even when we are in an urban area, we have innumerable parks and recreational areas at our disposal, which are enriched by the sports and entertainment venues continuously being created. Not only do its residents choose to recreate themselves in Silesia, but so do an increasing number of tourists. This is undoubtedly a result of the contributions of Silesia s residents, who like to boast of their origin and the values of their region. This is excellent confirmation for the promotional campaigns of the voivodeship, not only those directed at the residents of the region, and of all Poland, but also at the potential tourists from abroad. And probably everybody knows that Silesia means positive energy. Silesia is a good place to live in, and we don t particularly have to convince anyone of this. Or, to put it in a different way, on these hundred-odd pages we present Silesia as a region of active people, who care for their traditions and boldly look to the future. Also, our thanks go to the financial support of the EU in the form of the Regional Operational Programme for the Silesian Voivodeship (ROP SV), from which flows a significant stream of funds. In other words Silesia Fast Forward! Marcin Mońka journalist form Silesia

15

16 Panorama Katowic / Panorama of Katowice

17 SILESIA

18 Realna odpowiedź na realne potrzeby Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata (RPO WSL) The real answer to the real needs Regional Operation Programme of the Silesian Voivodeship (ROP SV) Na przełomie XVIII i XIX wieku Śląsk był zaliczany do największych potęg gospodarczych w Europie przykładowo w Tarnowskich Górach pojawiła się jako druga w Europie maszyna parowa sprowadzona z Anglii. Dziś województwo śląskie zajmuje jedno z czołowych miejsc w zakresie innowacyjności *. To bardzo dobry wynik, chociaż mamy nadzieję, że będzie jeszcze lepiej, między innymi dzięki RPO WSL, z którego otrzymamy 296 mln euro na badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość. RPO WSL to jeden z 16 programów regionalnych w Polsce, dzięki niemu województwo śląskie w ciągu siedmiu lat otrzyma ponad 1,7 mld euro. To ponad 6 mld złotych. Cały budżet województwa na 2011 rok (w sferze wydatków) ma wynieść 1,5 mld złotych. Można więc powiedzieć, że Śląskie ma szansę otrzymać budżet przyspieszający rozwój gospodarczy o cztery lata! Pracownicy Wydziału Rozwoju Regionalnego, niezależni eksperci oraz Zarząd Województwa Śląskiego dbają, by do dofinansowania wybierane były projekty ważne dla regionu i gwarantujące wysoką jakość realizacji oraz różnorodne. Z jednej strony możemy znaleźć wśród nich inwestycje, dzięki którym rewitalizowane są obiekty ważne dla architektury i kultury Śląskiego. Z drugiej, nie można pominąć turystycznych walorów regionu. W końcu ponad 30 proc. obszaru województwa to tereny zielone. Kilome- * W zakresie przedsiębiorstw, które współpracowały w zakresie działalności innowacyjnej w l w % przedsiębiorstw aktywnych innowacyjnie według województw województwo śląskie zajmuje I miejsce. Główny Urząd Statystyczny. Urząd Statystyczny w Szczecinie: Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach ", Warszawa At the turn of the 18th and 19th Centuries Silesia was recognised as one of the greatest economic powers in Europe for example it was in Tarnowskie Góry that the second steam machine in Europe appeared, imported from England. Today the Silesian Voivodeship is one of the leaders in terms of innovation *. This is a very good result, but we are hoping that it will be even better thanks to ROP SV, from which we will receive EUR 296 million for research and technological development, innovation and entrepreneurship. ROP SV is one of the 16 regional programmes in Poland, thanks to which within 7 years the Silesian Voivodeship will receive more than EUR 1.7 billion. This is more than PLN 6 billion. The total budget of the voivodeship for 2011 (in the sphere of expenditures) is planned to amount to PLN 1.5 billion. It can therefore be said that Silesia has the chance to benefit from a budget speeding up its economic progress by four years! The employees of the Department of Regional Development, independent experts and The Board of the Silesian Voivodeship take great care for financing to be allocated to projects that are important to the region and guarantee a high quality of implementation, and are varied at the same time. On one hand, we can find among them investments which contribute to revitalising the architecture and culture of Silesia. On the other hand, the touristic values of the region cannot be overlooked. After all, over 30 per cent of the area of the voivodeship is green areas. Kilometres of cycle paths financed * In the group of enterprises which cooperated in the sphere of innovation in the years , in terms of the % of enterprises innovatively active by voivodeship, Śląskie Voivodeship holds first place. Central Statistical Office. Statistical Office in Szczecin: "Innovative activity of enterprises in the years ", Warsaw

19 try dofinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) ścieżek rowerowych, ogród botaniczny, sporty ekstremalne w kamieniołomie, baseny, hale sportowe to projekty niewątpliwie podnoszące atrakcyjność turystyczną Śląskiego. Takiemu wizerunkowi regionu dodatkowo sprzyjają inwestycje z zakresu środowiska, dotyczące termomodernizacji budynków, wykorzystania elementów solarnych, czy po prostu budowy kanalizacji. Do końca czerwca 2011 roku w ramach Programu podpisano już umów o łącznej wartości dofinansowania z EFRR wynoszącej ponad 4,7 mld złotych, na podpisanie czeka kolejnych 712 o łącznej wartości dofinansowania 889 mln złotych. W ramach 66 konkursów ogłoszonych na kwotę 788 mln euro w sumie złożono wniosków, co prawie 4-krotnie przekroczyło dostępne środki. Liczby te dowodzą, że pieniądze te są nam wszystkim potrzebne i że dzięki nim niewątpliwie ŚLĄSKIE zmierza DO PRZODU. by The European Regional Development Found (ERDF), botanical gardens, extreme sports in the quarry, swimming pools, and sports halls are projects which doubtlessly improve the touristic attractiveness of Silesia. Such an image for the region is further improved by environmental investments, involving the thermal modernisation of buildings, the installation of solar elements, and simply the construction of sewerage systems. By the end of June 2011, within the framework of the Programme, as many as 2,877 agreements had already been signed, with the total value of subsidies from ERDF amounting to more than PLN 4.7 billion. Another 712 are pending, with a total subsidy value of PLN 889 million. Within the framework of 66 invitations announced, involving EUR 788 million, a total of 7,278 applications were submitted, which exceeded the available funds almost fourfold. These numbers prove that we all need this money and owing to them SILESIA is doubtlessly moving FAST FORWARD! Wydział Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego Department of Regional Development The Marshal Office of the Silesian Voivodeship 15

20 16 fot. 1

21 Przemysłowe pejzaże nikisza The industrial landscapes of Nikiszowiec Jeszcze do niedawna, przybywając do Katowic, najczęściej skupialiśmy uwagę na Spodku, kopalnianych szybach czy modernistycznej architekturze wpisanej w miejski krajobraz. Choć wiedzieliśmy o istnieniu Nikiszowca dzielnicy z nagiej czerwonej cegły, znanej z filmów Kazimierza Kutza czy Lecha Majewskiego, to rzadko decydowaliśmy się na wizytę w tym ponad stuletnim mieście w mieście. Niedawno z nadania Prezydenta RP dzielnica stała się Pomnikiem Historii. Katowicki Nikisz powstał w przemyślany sposób, wg planów urbanistycznych i architektonicznych Emila i Georga Zillmannów. W początkach XX wieku wybudowano tutaj osiedle dla około tysiąca robotników, od tamtej pory sześć czworobocznych budynków tworzy trzykondygnacyjne kwartały. Jedynym wyjątkiem jest górujący nad nimi kościół pw. św. Anny. Mieszkańcy Nikiszowca stanowili niegdyś ścisłą wspólnotę, która gromadziła się przy centralnym piecu do wypiekania chleba czy w budynku magla. Właśnie to miejsce od niedawna ożyło ponownie, wszystko za sprawą rewitalizacji obiektu, który trafił pod opiekę Muzeum Historii Katowic. Obecnie przy ul. Rymarskiej 4 można oglądać wystawy, m.in. Grupy Janowskiej, czyli słynnych malarzy z pobliskiego Janowa, którzy chętnie w swoich pracach przedstawiali nikiszowieckie życie. Until very recently, when coming to Katowice, we usually focused our attention on the Spodek, mining shafts or modern architecture incorporated into the urban landscape. Although we were aware of the existence of Nikiszowiec the district of plain red bricks, known from the films of Kazimierz Kutz and Lech Majewski we seldom decided to visit this over hundred-year-old city within a city. Recently, by the conferral of the President of the Polish Republic, the district has become a National Monument. The Katowice Nikisz came into being in a well-thought-out way, according to the urban and architectural planning of Emil and Georg Zillmann. At the beginning of the 20th Century a district was built here for around a thousand workers, and since then six quadrilateral buildings have formed three-storey quarters. The only exception is St. Anne's Church towering above them. The residents of Nikiszowiec once constituted a tightly-knit community, which gathered at the central oven to bake bread or in the mangle building. It is exactly this place that has come to life again, all thanks to the revitalisation of the structure, which fell under the care of the History of Katowice Museum. Currently at ul. Rymarska 4, exhibitions can be seen, i.a., of the Janów Group, the famous painters from the nearby Janów, who eagerly presented the life of Nikiszów in their works. Fot Muzeum Historii Katowic. Katowice Nikiszowiec Photo 1 7. The Katowice History Museum. Katowice Nikiszowiec district 17

22 18 fot. 2

23 fot. 3 19

24 fot. 4 fot. 5 fot. 6 20

25 fot. 7 21

26 22 fot. 1

27 WODA RÓWNYCH SZANS Water of equal opportunities O zdrowie i kondycję fizyczną można zadbać, a jakże, na basenie. I to najlepiej takim, w którym popływamy nie tylko w ciepłe dni, ale także wtedy, gdy za oknem słota. Dobrze się dzieje, gdy dziecięca zabawa przechodzi w regularne uprawianie dyscypliny, a jeszcze lepiej, gdy przeradza się w pasję i sposób na życie. Z naszego regionu wywodzą się przecież znakomici pływacy, z wielokrotną mistrzynią świata i mistrzynią olimpijską na czele Otylią Jędrzejczak. Nim jednak przyjdą pierwsze wyczynowe sukcesy, warto zmierzyć się z kilkoma długościami basenu. Choćby na pływalni, która działa w Sosnowcu przy ul. Żeromskiego. Pierwsza kryta pływalnia z dwoma basenami powstała tutaj jeszcze w latach 60. Obiekt przechodził rozmaite koleje losu, a od niedawna jest do dyspozycji mieszkańców i turystów w zupełnie nowej odsłonie. Prace remontowe pozwoliły na powiększenie dużej niecki basenu, dzięki temu powstały dodatkowo dwie wanny typu spa. Do dyspozycji są także brodzik dla dzieci i mała niecka. Innowacja wdarła się na pływalnię też w inny sposób, choćby w technikach nowoczesnego uzdatniania wody, a także ogrzewania i wentylacji. Pływalnia dzięki nowym rozwiązaniom konstrukcyjnym nie stwarza barier osobom niepełnosprawnym i starszym, stała się też przyjazna dla rodzin z małymi dziećmi. Słowem, dzięki poprawie dostępności obiektu, o dobrą formę i kondycję mogą dbać wszyscy przez cały rok. Health and physical condition can be, in every way, maintained in a swimming pool. And the best kind is one where we can swim not only on warm days, but also when the weather is rainy. It is good if children s play turns into the regular practice of swimming, and even better when it turns into a passion and a way of life. Our region can boast excellent swimmers, with the multiple world and Olympic champion Otylia Jędrzejczak at their head. However, before the first professional successes come one should pit oneself with a few lengths of a swimming pool, like the one in Sosnowiec at Żeromskiego street. The first indoor swimming pool with two pools was created here as early as in the 1960s. The facility underwent various vicissitudes, and has recently become available to residents and tourists in a brand-new form. The refurbishment works have allowed the expansion of the big basin of the pool, which paved the way for the establishment of two additional spa- -type baths. A paddling pool and a small basin are also available. Innovation has come to the indoor pool in other ways too, with the techniques of advanced water treatment, heating and ventilation. The swimming pool, thanks to its design solutions, creates no barriers for disabled and elderly people. It has also become friendly to families with small children. In a word, owing to the improvement of accessibility of the facility, everyone can keep fit all year long. Fot Pływalnia Żeromskiego w Sosnowcu Photo 1 5. The Żeromski Swimming Pool in Sosnowiec 23

28 24

29 fot. 2 25

30 fot fot. 4

31 fot. 5 27

32 28 fot. 1

33 ODRESTAUROWANE SERCE MIASTA The renovated heart of the city O funkcjach, jakie pełni rynek w każdej zurbanizowanej przestrzeni, można by stworzyć pokaźny leksykon. Wiedza teoretyczna nie jest jednak konieczna, by poczuć atmosferę miejsc, gdzie wciąż pełną piersią można czerpać z tradycji. Jak choćby na rynku w Kłobucku (fot. 1, 3, 4), który powrócił do swoich korzeni. Historyczny plac zniknął stąd bowiem w latach 70., by po ponad 30 latach powrócić w nowej odsłonie. Tak, jak w wielu innych miastach regionu. Kiedyś ta przestrzeń żyła własnym rytmem, podobnie jak w sąsiednich Krzepicach (fot. 2, 5), gdzie także odrestaurowano rynek. Jeszcze w XX wieku można było dokonywać tu poważnych transakcji, zakupić konia, drobny przydomowy inwentarz czy kuchenne akcesoria. Dziś dzięki nowym inwestycjom śląskie rynki znów integrują. Ten w Kłobucku został wyłożony kamieniem, a kilka wpisanych w jego przestrzeń obiektów przypomina o historii miejsca. Pojawiła się tu także data powstania miasta (1339 rok), jego herb oraz dawna studnia. Z myślą o mieszkańcach i turystach przygotowano też scenę, której towarzyszy przeszklony budynek. Młodzież z kolei bardzo polubiła wyprofilowaną powierzchnię rynku, która przyjęła formę niezbyt głębokiej rynny. I często pojawia się w centrum miasta, trzymając w rękach deskorolki. One could write a whole thesaurus on the roles that the town square serves in an urbanised area. Theoretical knowledge, however, is not necessary to experience the atmosphere of places where you can literally breathe tradition. Take for instance the town square in Kłobuck (photo 1, 3, 4), which has returned to its roots. The historic square disappeared in the 1970s, only to return in its new form after 30 years. This is also true for many other town squares in the region. This place once lived at its own pace, just like neighbouring Krzepice (photo 2, 5) whose town square was also renovated. Even in the 20th Century one could make sizeable transactions there buy a horse, small domestic animals or kitchen accessories. Thanks to new investments, Silesian town squares have reclaimed their power to integrate. The one in Kłobuck was cobbled with stone and some of the objects within its area now remind you of the history of the place. The town foundation date (1339) appeared nearby, along with the town crest and old well. With special consideration for residents and tourists, an artistic stage has been built, accompanied by a glass building. The young have appreciated the profiled surface of the square, which is shaped like a shallow basin. They are now frequent visitors to the centre, skateboards in hand! Fot. 1, 3, 4. Rynek w Kłobucku Fot. 2, 5. Rynek w Krzepicach Photo 1, 3, 4. The Town Square in Kłobuck Photo 2, 5. The Town Square in Krzepice 29

34 30

35 fot. 2 31

36 fot fot. 4

37 fot. 5 33

38 34 fot. 1

39 DRAMATURGICZNY KOMFORT SCENICZNY Dramaturgic stage comfort Dawno już minęły czasy, gdy teatralne trupy grywały głównie w plenerze, a publiczności głodnej wrażeń nie przeszkadzał wiatr, upał czy ścisk. Od dłuższego czasu cenimy komfort, nawet w zmaganiach z trudnymi do rozwikłania tajemnicami dzieł Melpomeny i Talii mitycznych muz teatru. O wysokim poziomie śląskich scen teatralnych świadczą liczby premier, setki aktorów regularnie tu występujących czy też organizowane festiwale. Jedną ze scen mocno osadzonych w teatralnej tradycji regionu jest Teatr Nowy w Zabrzu im. Gustawa Morcinka. Zabrzański teatr powstał ponad pół wieku temu, do dziś przygotowano tu ponad 220 premier. Spektakle tworzyli tu tacy twórcy, jak Gustaw Holoubek czy Adam Hanuszkiewicz. Dziś można obejrzeć tu choćby Joannę Żółkowską, Zbigniewa Stryja czy Renatę Dancewicz. W ostatnim czasie komfort aktorów i widzów znacznie się poprawił. Przebudowano część zabrzańskiej sceny i widownię. Przeprowadzono niezbędne prace remontowo-budowlane oraz konserwatorskie. Dobry teatr działa przecież jak sprawnie funkcjonująca maszyna każdy artysta jest jej częścią. Jeśli więc znajduje wsparcie w otaczających go murach, potrafi dać siebie więcej. I tak się dzieje w Teatrze Nowym w Zabrzu. Long past are the days when theatre troupes performed mainly in the open air and the excited audience did not mind the wind, heat, or crowds. For a long time we have been accustomed to comfort, even when approaching the challenging masterpieces of Melpomene and Thalia the mythical theatre muses which are full of intricate mysteries. The high quality of Silesian theatre stages finds its reflection in the number of premieres, the hundreds of actors regularly performing in the region, and the festivals organised. One of the stages deeply rooted in the theatrical tradition of the region is the Gustaw Morcinek New Theatre in Zabrze. The theatre was founded over half a century ago, and up to now it has hosted over 220 premieres. The spectacles were directed by such artists as Gustaw Holoubek and Adam Nanuszkiewicz. Nowadays one can see such actors as Joanna Żółkiewska, Zbigniew Stryj and Renata Dancewicz. Recently, the comfort of actors and audiences has significantly improved. Part of the stage and the auditorium has been reconstructed. Renovation, construction and maintenance works have been carried out. Indeed, a good theatre functions like a well-working machine each artist is part of it. Thus, if it finds support in the surrounding walls, it can give more of itself. And this is exactly what happens in the New Theatre in Zabrze. Fot Teatr Nowy w Zabrzu Fot. 5. Scena ze spektaklu Balladyna. Teatr Nowy w Zabrzu Photo 1 4. The New Theatre in Zabrze Photo 5. Stage from spectacle "Balladyna". The New Theatre in Zabrze 35