Zależności pomiędzy organizmami w przyrodzie. Autor: Anna Kimak-Cysewska

Transkrypt

1 Zależności pomiędzy organizmami w przyrodzie Autor: Anna Kimak-Cysewska

2 Interakcje pomiędzy elementami ekosystemu EKOSYSTEM (las, łąka, jezioro, pole, rafa koralowa itp.) BIOTOP (podłoże, woda, sole Mineralne, światło, dostępne gazy, itp) BIOCENOZA (rośliny, zwierzęta, grzyby, bakterie, protisty, człowiek)

3 Rodzaje zależności pomiędzy organizmami w przyrodzie Antagonistyczne: Roślinożerność Drapieżnictwo Pasożytnictwo Konkurencja Allelopatia Nieantagonistyczne: Mutualizm Protokooperacja Komensalizm Neutralizm Amensalizm

4 ROŚLINOŻERNOŚĆ + / -

5 Wybrane przystosowania roślinożerców do zdobywania pokarmu Zróżnicowane aparaty gębowe Wielokomorowe Żołądki i symbiotyczne mikroorganizmy Wyspecjalizowane zęby, wargi, dobry węch i smak

6 Wybrane przystosowania roślin do obrony przed zjedzeniem przez roślinożerców Ciernie i kolce włoski parzące i olejki eteryczne

7 Wybrane przystosowania roślin do obrony przed zjedzeniem przez roślinożerców Substancje trujące lub niesmaczne Kamuflaż jasnota tytoń litops ziemniak

8 DRAPIEŻNICTWO Drapieżnik chwyta, zabija i zjada ofiarę częściowo lub w całości. + / -

9 Wybrane przystosowania drapieżników do zdobywania pokarmu Wzrok Węch Słuch Silne mięśnie Maskujące ubarwienie

10 Wybrane przystosowania drapieżników do zdobywania pokarmu Pazury Szpony Dzioby Zęby Toksyny Polowanie w stadzie

11 Jak uniknąć drapieżnika? Czujność Ucieczka Kryjówka Życie w stadzie

12 Pancerz Kolce Cuchnące wydzieliny Ubarwienie maskujące

13 Udawanie większego Podszywanie się pod kogoś Toksyczne wydzieliny

14 Znaczenie drapieżnictwa Rośliny i roslinożercy oraz drapieżniki i ich ofiary regulują wzajemnie swoją liczebność. Drapieżniki działają na korzyść populacji ofiary, ponieważ eliminują z niej zazwyczaj osobniki chore, stare i gorzej przystosowane do środowiska.

15 PASOŻYTNICTWO Pasożyty żyją kosztem żywego organizmu Osłabiając go mogą doprowadzić do jego śmierci. + / - Pasożyty są z reguły dużo mniejsze od zywiciela. Często są wyspecjalizowane i związane z konkretnymi gatunkami organizmów. Zaleznie od miejsca życia i cyklu rozwojowego, pasożyty wykazują liczne przystosowania do takiego trybu życia.

16 Podział pasożytów ze względu na miejsce bytowania: Pasożyty wewnętrzne Pasożyty zewnetrzne Półpasożyty

17 Wybrane przystosowania organizmów do pasożytniczego trybu życia Przyssawki, pazurki, haczyki Oskórek chroniący przed strawieniem Brak niektórych narządów Obojnactwo Wytwarzanie ogromnych ilości jaj Złożone cykle rozwojowe Korzenie przekształcone w ssawki Wytwarzanie substancji znieczulających Wyspecjalizowane aparaty gębowe Wytwarzanie substancji zapobiegajacych krzepnięciu krwi Białka na powierzchni komórek utrudniające rozpoznanie przez układ odpornościowy żywiciela...

18 Autor: Scott Zona Jaja błonkówki na larwie ćmy Zaraza bluszczowa Rożkowiec lipowy

19 KONKURENCJA MIĘDZYGATUNKOWA I WEWNĄTRZGATUNKOWA - / - Organizmy konkurują między sobą o zasoby środowiska, m.in.: O dostęp do światła, wody, soli mineralnych (rośliny) O dostęp do pokarmu, wody, miejsc do rozrodu, schronienia w razie ataku (organizmy różnych lub tego samego gatunku) O partnera do rozrodu, terytorium, które umożliwi przeżycie i wydanie na świat potomstwa (organizmy tego samego gatunku)

20 Może prowadzić do powiększenia niszy ekologicznej lub do rozszerzenia zasięgu geograficznego gatunku Skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej: Eliminacja najsłabszych osobników Osłabienie tych, które przeżywają W grupie ustala się hierarchia Jeśli śmiertelność osobników młodocianych wynika z konkurencji, ich ilość zostaje znacznie ograniczona

21 Konkurencja międzygatunkowa ma miejsce, gdy nisze ekologiczne różnych gatunków zachodzą na siebie. Skutki konkurencji międzygatunkowej: Zawężenie nisz ekologicznych konkurujących gatunków Eliminacja słabszego konkurenta przez silniejszego

22 ALLELOPATIA + / - lub + / + Szkodliwe lub korzystne odziaływanie jednych organizmów na inne za pośrednictwem substancji chemicznych. Najczęściej substancje te są wydzielane do podłoża, ale mogą to być również substancje lotne lub pochodzić z rozkładu roślin. Allelopatia dodatnia PRZYKŁADY Allelopatia ujemna Rzodkiew wpływa pozytywnie na sałatę Truskawka wpływa negatywnie na kapustę

23 AMENSALIZM 0 / - Obecność jednego gatunku wpływa negatywnie na drugi gatunek, nie przynosząc jednak ani korzyści ani strat pierwszemu. Brzoza hamuje rozwój sosny Inny przykład: bobry budując tamy zmieniają stosunki wodne w środowisku, często szkodząc innym organizmom

24 SYMBIOZA Zależność przynosząca korzyści obu organizmom Jeśli symbionty nie mogą samodzielnie przetrwać to jest to symbioza obligatoryjna czyli MUTUALIZM Jeśli symbionty mogą samodzielnie przetrwać to jest to symbioza nieobligatoryjna czyli PROTOKOOPERACJA

25 MUTUALIZM + / + (Porost - czy już helotyzm, czy jeszcze symbioza?) Grzyb zyskuje produkty fotosyntezy od glonu. Glon uzyskuje schronienie i dostęp do wody

26 MIKORYZA Grzyb zyskuje produkty fotosyntezy od drzewa Drzewo zyskuje lepszy dostęp do wody (zwiększona powierzchnia chłonna)

27 Strzępki grzyba wytwarzają hormony roślinne, które, po wniknięciu do rośliny, regulują jej wzrost i rozwój Substancje o charakterze antybiotyków wydzielane przez grzybnię do gleby, chronią roślinę przed patogenami By Jerzy Opioła - Praca własna, CC BY-SA 3.0, 3 By USDA-NRCS PLANTS Database / Herman, D.E. et al North Dakota tree handbook. USDA NRCS ND State Soil Conservation Committee; NDSU Extension and Western Area Power Admin., Bismarck, ND. - [1], Domena publiczna,

28 Bakterie azotowe + Bakterie zyskują schronienie i produkty fotosyntezy Roślina zyskuje związki azotowe Rośliny motylkowe

29 Drewnojady m.in. termity i korniki uzyskują produkty trawienia celulozy Roślinożercy np. przeżuwacze uzyskują produkty trawienia celulozy Mikroorganizmy zdolne do trawienia celulozy uzyskują miejsce życia (narządy trawienne zwierząt) i dostęp do pokarmu

30 Bąkojady zdobywają pokarm oczyszczając skórę dużych zwierząt z pasożytów. PROTOKOOPERACJA + / +

31 PROTOKOOPERACJA + / + Bąkojady zdobywają pokarm oczyszczając skórę dużych zwierząt z pasożytów.

32 Haplochromi s

33 KOMENSALIZM + / 0 Organizmy jednego gatunku osiągają korzyść, a osobnikom drugiego gatunku jest to obojętne. Autor: Richard Ling Autor: Peter Koelbl

34 Autor: Jerry Friedman

35 Dziękuję za uwagę :)