euroinfo Pasja latania Passion for flying Rzeszów Podró do stolicy Podkarpacia A trip to the capital of Subcarpathian

Transkrypt

1 euroinfo Nasz magazyn jest Zabierz mnie dla do domu! Take me home! for is Ciebie/Our magazine You! Magazyn pasa erów Passengers magazine 5 (5)/2011 Listopad/November 2011 Pasja latania Passion for flying Rzeszów Podró do stolicy Podkarpacia A trip to the capital of Subcarpathian

2

3 Witamy na pok³adzie/welcome aboard Szanowni Pañstwo, ju niebawem wystartuje pierwsze regularne po³¹czenie zagraniczne eurolot.com z Gdañska i Warszawy do Popradu. S³owackie Tatry maj¹ wiele do zaoferowania, a nasza wspó³praca z tamtym regionem zaowocowa³a atrakcyjnymi pakietami pobytowymi dla amatorów sportów zimowych. Celowo nie piszê narciarzy czy snowboardzistów, bo w Popradzie maj¹ te halê do hokeja, jest wiêc okazja, by z bliska zobaczyæ mecz ligi KHL. A po ca³odziennych szaleñstwach na stoku mo na odpocz¹æ w termalnych basenach Aqua Citi. Jednak destynacja Poprad Tatry to równie mo liwoœæ dotarcia do Bia³ki, Zakopanego i innych miejscowoœci po polskiej stronie Tatr. Wspó³pracuj¹ z nami równie polscy tour operatorzy, dostrzegaj¹c w tym po³¹czeniu szansê na przyci¹gniêcie tych z Pañstwa, którym zwykle by³o w polskie góry samochodem za daleko, a wybieraj¹c podró samolotem, lecieli znacznie dalej. Na tym na razie koniec nowych po³¹czeñ eurolot.com jeœli chodzi o sezon zimowy. Pracujemy jednak ju nad naszym letnim rozk³adem, uwa nie ws³uchuj¹c siê w g³osy naszych Pasa erów. Cieszy mnie niezmiernie ka dy list od Pasa era, a dostajemy ich niema³o pisz¹ Pañstwo dok¹d powinniœmy lataæ, jak zmieniæ godziny rejsów, by bardziej odpowiada³y Pañstwa potrzebom, czasem wskazuj¹ niedoci¹gniêcia, czêsto dziêkuj¹ za mi³¹ obs³ugê. To wszystko dowodzi, e traktuj¹ nas Pañstwo tak, jak chcieliœmy byæ postrzegani, buduj¹c eurolot.com liniê, która jest blisko Pasa erów, jest przyjazna i otwarta na kontakt z Pasa erami. Kontakt, który nie koñczy siê wraz z koñcem podró y bo przecie czekamy na Pañstwa w kolejnych rejsach, a s³owa By³o nam bardzo mi³o goœciæ Pañstwa i mamy nadziejê, e przyjemne wspomnienia z dzisiejszego rejsu zachêc¹ do powrotu na nasze pok³ady. Raz jeszcze dziêkujemy za wybranie naszej oferty i do zobaczenia na pok³adach eurolot.com to dla nas coœ wiêcej ni po egnalna zapowiedÿ. Mariusz D¹browski, Prezes Zarz¹du Ladies and Gentlemen, we will start the first regular international eurolot.com's connection from Gdansk and Warsaw to Poprad soon. Slovakian Tatra Mountains have much to offer, and our cooperation with that region has bore fruits with attractive packages for winter sports enthusiasts. I intentionally do not write skiers or snowboarders, because there is also a hockey hall in Poprad so it is an opportunity to see the KHL league match. And after all-day follies on the slopes you can relax in thermal pools in Aqua Citi. However, the destination Poprad- Tatry is also the possibility to get to the Bialka, Zakopane and other towns on the Polish side of Tatra Mountains. We also cooperate with the Polish tour operators, noticing in this connection the opportunity to attract those of you for who usually getting to the Polish mountains was too far away by car and choosing air travel, flew much further. That is the end of the new eurolot.com's connections when talking about winter season. However, we are already working on our summer schedule, carefully listening to the voices of our passengers. I enjoy immensely each letter from a passenger, and we get a lot of them You are writing where we should be flying, how to change our connections hours to suit your needs more, and sometimes show deficiencies, often give thanks for the nice service. This all proves that you treat us like we wanted to be seen while creating eurolot.com an airline which is close to Passengers, is friendly and open to contact with Passengers. Contact that does not end with the end of the trip because we are waiting for you in subsequent voyages, and the words We were very pleased to welcome you and we hope that the pleasant memories of the trip today will encourage you to return to our airline. Once again thank you for choosing our offer and see you on board of eurolot.com this is for us something more than a good bye announcement. Mariusz D¹browski, President & CEO Listopad/November

4 euroinfo Listopad/November 2011 Rejsy marzeñ w chmurach 6 Pasja latania Passion for flying 10 JeŸdziectwo relaks dla wymagaj¹cych Horse riding relaxation for demanding ones 32 Dream flights to the seaside Podró do stolicy Podkarpacia A trip to the capital of Subcarpathian 20 Aktualnoœci/News 5 8 Kierunek Poprad! Direction Poprad! Rejsy marzeñ w chmurach Dream flights in the clouds Konkurs zdjêciowy rozstrzygniêty! Photograph competition is settled! Eurolot na Targach Tour Salon 2011 Eurolot at the Tour Salon 2011 Pod naszymi skrzyd³ami /Under our wings Pasja latania Passions for fying Zjawiska atmosferyczne /Weather phenomena Kropelki wody nad ziemi¹ Water drops over the earth Fotoreporta /Photoreport Podró do stolicy Podkarpacia A trip to the capital of Subcarpathian Polska od kuchni/polish cuisine Paprykarz z Afryki i szczeciñskie pierniki Szczecin's pepper stew and gingerbread Aktywnie/Actively JeŸdziectwo relaks dla wymagaj¹cych Horse riding relaxation for demanding ones Z klas¹/classy Bia³e z³oto Dalekiego Wschodu Historia najpilniej strze onej receptury White gold from the Far East The history of the most closely guarded recipe Naj story.../best story Sztywny plan Azji Rigid plan for Asia Kultura/Culture Zobaczyæ prawdê na ekranie See the truth on the screen Poradnik pok³adowy /Onboard advisor Rady, które u³atwi¹ Pañstwu podró naszymi samolotami Some advice which will help you travel with us Nasze samoloty Our fleet Taryfy eurolot.com eurolot.com fares Euroinfo Magazyn pasa erów eurolot.com/ eurolot.com Passengers magazine Wydawca/Publisher: Eurolot SA ul. 17 Stycznia 39, Warszawa Biuro Zarz¹du/Management office: info@eurolot.com.pl tel.: faks: Przygotowanie i produkcja/ Preparation and production: Agape ul. Lazurowa 183 lok. 3, Warszawa tel./faks: biuro@agape.com.pl, Redakcja zastrzega sobie prawo do skrótu i opracowania redakcyjnego tekstów nades³anych do magazynu. The editorial staff reserves the right to reduce and edit the texts sent to the magazine. Zapraszamy do nadsy³ania opinii, uwag i wskazówek: media@eurolot.com Please send your comments and/or feedback on the magazine content: media@eurolot.com

5 Aktualnoœci/News Ju od 8 grudnia eurolot.com uruchamia now¹ trasê przelotow¹! From December 8 th eurolot.com is opening new connection! Mieszkaj¹cy na pó³nocy naszego kraju amatorzy bia³ego szaleñstwa ju zacieraj¹ rêce i szykuj¹ siê na s³owackie stoki. Od pocz¹tku grudnia w ka dy czwartek i niedzielê samoloty ATR-72 mieszcz¹ce 64 pasa erów bêd¹ zabiera³y turystów z Gdañska i Warszawy do Popradu. Dogodne po³o enie lotniska s¹siaduj¹cego z Tatrzañsk¹ omnic¹, Starym Smokovcem oraz znajduj¹ce siê kilkadziesi¹t kilometrów od Zakopanego sprawi, e Poprad z pewnoœci¹ znajdzie siê na liœcie najbardziej po ¹danych destynacji zimowych. Sprzeda biletów rozpoczê³a siê ju 23 wrzeœnia. 15 paÿdziernika by³ wa n¹ dat¹ dla firmy Eurolot SA. Tego dnia odby³ siê inauguracyjny lot do Popradu oraz mia- ³a miejsce konferencja, podczas której zapad³y wi¹ ¹ce ustalenia w kwestii nowego po³¹czenia lotniczego Eurolot SA. Umowa podpisana przez Prezesa Mariusza D¹browskiego zapewni³a pasa erom nie tylko dogodny transport z dwóch lotnisk w Polsce, ale równie atrakcyjne oferty pakietowe obejmuj¹ce, oprócz przelotu, równie transfer z lotniska, hotel oraz ski pas. Konferencja prasowa, w której wzi¹³ udzia³ m.in. Minister Transportu S³owacji Jan Figiel, zgromadzi³a rzeszê dziennikarzy, co pokazuje jak du ¹ rangê nadaj¹ nasi s¹siedzi temu wydarzeniu. Spotkanie by³o równie okazj¹ do rozmów ze s³owackimi biurami turystycznymi, które chc¹ sprzedawaæ nasz¹ ofertê. Those skiing enthusiasts who live in the north of our country are already rubbing their hands and getting ready for the Slovakian slopes. From the beginning of December in every Thursday and Sunday our ATR-72 aircrafts which take 64 passengers will be taking tourists from Gdansk and Warsaw to Poprad. Location of the airport is convenient near Tatrzanska Lomnica, Stary Smokovec and dozen kilometers from Zakopane. All that advantages will situate Konferencja prasowa w Popradzie na S³owacji Press conference in Poprad, Slovakia Poprad on the list of the most desirable winter directions. Ticket sale had already started on September 23 rd. October 15 was a significant date for Eurolot company. The inaugural flight to Poprad took place as well as the conference, during which important arrangements were made on the new air link of Eurolot. Agreement signed by the President Mariusz Dabrowski provided to future passengers not only convenient transport from two airports in Poland, but also attractive package offers including, apart from your trip, transfer from airport, hotel and ski belt. Press conference attended, among others, by Minister of Transport in Slovakia Jan Figiel, attracted crowds of journalists, which shows the importance of the whole event for our neighbours. The meeting was also an opportunity to talk with Slovak travel agencies about selling our range. Listopad/November

6 Aktualnoœci/News Rejsy marzeñ w chmurach Podobnie jak w poprzednim miesi¹cu, w paÿdzierniku równie zorganizowaliœmy rejsy dla dzieci z domów dziecka. Dzieci z Rzeszowa polecia³y z nami w sobotê 5 paÿdziernika do Wroc³awia, a podopieczni wroc³awskiej Caritas zwiedzali w tym czasie Rzeszów. W organizacjê pobytu dzieci aktywnie w³¹czy³y siê urzêdy obu miast. Zaœ niebywa³¹ atrakcj¹ by³ podobnie jak poprzednio przelot samolotem. Tym razem w wieczornym, powrotnym rejsie, kapitan Piotr Artymowicz, wraz z drugim pilotem Piotrem ywin¹, uœmiech od ucha do ucha wywo³ali tradycyjnym lotniczym pozdrowieniem mówi¹c wprost pomachali skrzyd³ami na po egnanie najpierw Wroc³awiowi, lec¹c z dzieæmi z Rzeszowa, a póÿniej po egnali tak samo Rzeszów, kiedy do domów wraca³y dzieci z Wroc³awia. Doroœli opiekunowie wydawali siê nieco bledsi, a uradowane dzieciaki prosi³y o jeszcze Dwa tygodnie póÿniej, w pi¹tkowe popo³udnie, grupa podopiecznych z Katolickiej Placówki Opiekuñczo- -Wychowawczej w ¹ce k. Rzeszowa polecia³a z nami do Szczecina, sk¹d dzieci pojecha³y wprost nad morze, do Jaros³awca. I choæ na k¹piel w morzu by³o pewnie nieco za zimno, to jednak pla a jesieni¹ jest równie piêkna, a oœrodek Regionalnego Funduszu Gospodarczego, który zapewni³ dzieciom pobyt nad morzem, przygotowa³ dla naszych pasa erów liczne atrakcje. W niedzielê dzieci mia³y jeszcze okazje zwiedziæ Ko³obrzeg dziêki uprzejmoœci Urzêdu Miasta i z baga em nowych wra eñ, wieczorem wróci³y do Rzeszowa. 6 euroinfo

7 Aktualnoœci/News Dream flights in the clouds As in the previous month, in October we also organized trips for children from orphanages. Children from Rzeszow flew with us on Saturday, at October 5 th to Wroclaw, and wards from Wroclaw Caritas were visiting Rzeszow at this same time. Into the organization of it were actively engaged departments of both cities. And the incredible attraction for children was like before a flight. This time, on the evening returning flight, captain Piotr Artymowicz, together with first officer Piotr Zywina, made children smiling while sending traditional aviation greeting they were waving with wings for goodbye first to Wroclaw, flying with children from Rzeszow, and then they did this same to Rzeszow, when children were flying back from Wroclaw. Adults carers seemed to be white with fear, and delighted kids were asking for more... Two weeks later, on Friday afternoon, a group of pupils from the Catholic Protective-Educational institution in Laka ( ¹ka), near Rzeszow flew with us to Szczecin, from where children went straight to the sea side, to Jaroslawiec. And although it was a bit too cold to swim, beach is as beautiful in Autumn, and the Regional Economic Fund camp, which provided staying at the seaside for children, has prepared for our passengers numerous attractions. On Sunday children had an opportunity to visit Kolobrzeg thanks to the Town Council and with the wealth of new impressions, they came back to Rzeszow on the evening flight. Listopad/November

8 Aktualnoœci/News Iwona Bondyra, Smoku do³¹cz do nas. Poznañskie kozio³ki zapraszaj¹ do Poznania Iwona Bondyra, Dragon join us. Poznan's goats invite to Poznan Konkurs zdjêciowy rozstrzygniêty! Photograph competition is settled! Andrzej Przybysz, Telegram Tamara Tyrañska, Prezent dla Smoka Wawelskiego Tamara Tyranska, A gift for Wawel Dragon Zokazji otwarcia po³¹czenia Poznañ Kraków eurolot.com ufundowa³ bilety na przeloty na tej trasie dla laureatów konkursu Prezent dla Smoka Wawelskiego od poznañskich kozio³ków!, organizowanego z klubem Latamy z POZnania!. Na konkurs wp³ynê³o kilkadziesi¹t prac. G³ówne nagrody przyznano dwóm fotografiom oraz dwóm kola om. Krzysztof K³oskowski, Miasto doznañ, Twierdza Poznañ korytarz g³ówny Fortu III Krzysztof Kloskowski, City of experience, Poznan Fortress the main corridor of Fort III Iwona Bondyra nades³a³a fotografiê kozio³ków-origami imprezuj¹cych na Starym Rynku, a Krzysztof K³oskowski zdjêcie korytarza jednego z poznañskich fortów, przedstawiaj¹ce swego rodzaju now¹ jamê dla Smoka. Tamara Tyrañska w kola u wykorzysta³a znany symbol pyrki, czyli ziemniaka, natomiast Andrzej Przybysz zastosowa³ oryginaln¹ formê telegramu, wys³anego do Smoka przez jednego z kozio³ków. To celebrate the opening of a connection Poznan Cracow eurolot.com founded plane tickets for flights on this route for the winners of the Gift for The Wawel Dragon from Poznan's goats!, organized with the club, We fly from POZnan!. We received dozens of works. The main prizes awarded to two collages. Iwona Bondyra sent us a photograph of goats-origami partying on the Old Market, while Krzysztof Kloskowski send us a photo of corridor of one of the Poznan's forts, showing sort of new cavity for the Dragon. Tamara Tyranska has used in her collage the well-known symbol pyrki, meaning potato, though Andrzej Przybysz has used the original form of a telegram, sent to the Dragon by one of the goats. Eurolot na Targach Tour Salon 2011 Eurolot at the Tour Salon 2011 Eurolot by³ obecny na Tour Salon 2011, organizowanym przez Miêdzynarodowe Targi Poznañskie. Trwaj¹ce od 19 do 22 paÿdziernika targi przyci¹gnê³y mnóstwo mi³oœników dalekich i bliskich podró y, a tak e wielu przedstawicieli bran y turystycznej. Obecnoœæ Eurolotu by³a bardzo korzystna dla wspó³pracy z biurami podró y. Ca- ³y czas rozwija siê sieæ punktów sprzeda y, a obecnie siatka wspó³pracuj¹cych partnerów liczy kilkadziesi¹t biur. Eurolot was present at Tour Salon 2011, organized by the Poznan International Fair. Lasting from 19 th to 22 nd October fair attracted a lot of fans of far and close travels, as well as many representatives of the tourism industry. Eurolot's presence was very beneficial for cooperation with travel agencies. We are constantly growing our sale network and now our network of partners cooperating with us has dozens of offices. 8 euroinfo

9

10 Pod naszymi skrzyd³ami/under our wings Pasja latania Passion for flying Pokazy lotnicze daj¹ mo liwoœæ obcowania z samolotami innymi ni wy³¹cznie pasa erskie, a przede wszystkim pozwalaj¹ obserwowaæ inny rodzaj latania! To pokazy, w których niesamowita pasja ³¹czy siê z wielkimi umiejêtnoœciami latania. Airshows give the opportunity to commune with aircrafts which are different than the passenger ones, and above all they allow you to watch a different kind of flying! These are shows, in which an incredible passion combines with great flying skills. Tekst i zdjêcia/text and photographs: Bogdan Rogoziñski, Eurolot Mniejszych i wiêkszych imprez jest w samej Europie kilkaset od lokalnych aeroklubowych czy te odbywaj¹cych siê w wojskowych jednostkach lotniczych, a po wielkie miêdzynarodowe targi lotnicze. Zaliczenie chocia by kilku jest ju sporym wyzwaniem. W sierpniu tego roku uda³o mi siê uczestniczyæ a w trzech ró norodnych imprezach. Zacz¹³em od spêdzenia pierwszego weekendu sierpnia w Gi ycku, w po³owie miesi¹ca wybra³em siê na kilka dni do Moskwy, a w ostatni weekend wyruszy³em do Radomia! Mazury AirShow Mazury s¹ cudem natury. Zw³aszcza okolice Gi ycka. Je eli do krajobrazów, agli i kajaków do³o y siê samoloty, to ju jest w przenoœni i dos³ownie odlotowo! Majestatyczny lot A380 Majestic fly of A euroinfo

11 Pod naszymi skrzyd³ami/under our wings Od 6 do 7 sierpnia odby³y siê kolejne pokazy lotnicze Mazury Air- Show 2011, zorganizowane przez lokalne w³adze, Aeroklub Polski, Aeroklub Krainy Jezior i Fundacjê Military Park. Festyny maj¹ na celu m.in. popularyzacjê sportów i rekreacji lotniczej w regionie i promocjê oferty turystycznej Mazur. W tym okresie odbywa siê te Zlot Przyjació³ Lotnictwa. Impreza przez 12 lat zdoby- ³a sobie uznanie fanów i pilotów, co powoduje, e wiele osób przylatuje tu z zagranicy, niektórzy ju notorycznie. Samoloty mo na ogl¹daæ w trzech miejscach: nad jeziorem Niegocin oraz na lotniskach Kêtrzyn Wilamowo i Mazury Residence, tu ko³o miejsca pokazów. Dlaczego jezioro Niegocin? To nawi¹zanie do lotniczej historii jeziora: w latach l¹dowa³a tu potê na (jak na tamte lata) ³ódŸ lataj¹ca Dornier Do-X, z miejscami dla 100 pasa erów i wyposa ona w 12 silników. Samo lotnisko w Wilamowie znajduj¹ce siê 4 km na wschód od Kêtrzyna te szczyci siê d³ug¹ histori¹ lotnicz¹: powsta³o w 1935 r. jako lotnisko sportowe, a w latach zosta³o rozbudowane dla obs³ugi Wilczego Szañca, kwatery Hitlera. Po wojnie, do 1983 r., by³o wykorzystywane w ró - nych celach, a reaktywowane zosta³o w 1998 r., gdy stworzono tam Aeroklub Krainy Jezior. Lotnisko jest ulokowane na wzniesieniu, z którego roztacza siê wspania³y widok na Kêtrzyn, okoliczne lasy oraz ³¹ki i pola. Jest malowniczo roz³o one na pofa³dowanym terenie, a dla uczestników przelotów ubarwione okolicznymi jeziorami. W sierpniowy weekend pojawi³y siê na niebie: replika RWD-5 w LOT- There are hundreds of minor and major events in Europe from local flying clubs, or ones which hold in a military air units, up to the great international aviation fairs. Completing at least few of them is a big challenge. In August this year I was able to participate in three different events. I started with spending the first weekend of August in Gizycko, then in the middle of the month I went for a few days to Moscow, and last weekend I went to Radom! Masuria Airshow Masuria is a nature's miracle. Especially places around Gizycko. If you add planes to the landscapes, sails and kayaks, it already is figuratively and literally cool! From August 6 th to 7 th the next air show Masuria Airshow 2011 took place. They were organized by local authorities, the Polish Aero Club, Aero Club of the Lake District and the Military Park Foundation. Fairs are designed to include popularization of sports and recreational aviation in the region and to promote tourist offer of Masuria. Also the Aviation Friends Meeting takes place during that period. That event has garnered fans and pilots for 12 years already, which means that many people arrive here from abroad, some of them regularly. Aircrafts can be seen in three places: on the Niegocin lake and at the airfields Ketrzyn Wilamowo and Masuria Residence, near the shows. Why Niegocin lake? That refers to the lake's aviation history: that is the place where in the years the great (as in those years) flying boat Dornier Do-X, with seating for 100 passengers and equipped with 12 engines used to land. The airfield in Wilamowo located 4 km east of Ketrzyn also has a long history of air: was founded in 1935 as a sport airfield, and in the years it has been developed for service Wolf's Lair, Hitler's headquarter. After the war, until 1983, it was used as various purposes, and it was reactivated in 1998, when Lake District Aero Club was created. The airport is located on a hill with a panoramic view of the Ketrzyn, surrounding forests, meadows and fields. It is picturesquely spread over rolling terrain, and for flights participants colored with lakes. On one of the August weekends you could have seen: a replica of the RWD- -5 in colours of LOT light airplanes, including silver Luscombe Phantom II (built recently, but having a design from the 30s of the twentieth century) and three AT-3 and an AT-4 (in the interesting group shows); agro-fire Dromader dropping bombs of water, school and aerobatic Yak-50 and -52 of Kauno Aeroklubas from Lithuania; powered sailplane J-6 Fregata; gyroplanes Xenon 2 and Calidus; seaplane Cessna 172, helicopter Kompress CH-7 (with floats which can be attached) from the Czech Republic and motor deltatrike. Everything that could ditch, was landing and taking off from the lake, despite a quite strong wind. Two teams were present at the shows: White-Red Sparks (composed of five aircraft TS-11s) from Dêblin and sensational aerobatic group from the Czech Republic Flying Bulls (4 Zliny 50LXs), with Radka Machova as a leader. Great acrobatic shows were presented by the pilots Uwe Zimmerman, Arthur Living, Lukasz Swiderski, Irenaeus Rozum on Extra 200s, 330s and on biplane Steen Aero Lab and Skybolt. At this year's airshow vintage airplanes were: training plane Yak-18, and passenger plane Dakota named Daisy from Sweden (permanent participant of shows). Douglas DC-3 Dakota (SE-CFP c/n 13883) is based on Stockholm-Bromma airport. The airplane produced in 1943 appeared in the colors of SAS carrier, which was used by the airline in years It is very well maintained thank to a group of enthusiasts Flygande Veteraner. The hit of the show was another monument restored, and thus largely replica of flying boat Sikorsky S-38 of 1929! We have not seen such old and flying plane in Poland since decades. This twin-engine amphibious airplane-called Sky Discoverers' Yacht. Listopad/November

12 Pod naszymi skrzyd³ami/under our wings Sikorsky S-38 Red Bull Wiatrakowiec Xenon Xenon gyroplane -owskich barwach; awionetki, w tym srebrny Luscombe Phantom II (zbudowany niedawno, ale posiadaj¹cy konstrukcjê z lat 30. XX wieku) oraz trzy AT-3 i jeden AT-4 (w ciekawych pokazach grupowych); rolniczo-po arniczy Dromader zrzucaj¹cy bomby wodne, szkolne i akrobacyjne Jak-50 i -52 z Kauno Aeroklubas z Litwy; motoszybowiec J-6 Fregata; wiatrakowce Xenon 2 i Calidus; wodnosamolot Cessna 172; œmig³owiec Kompress CH-7 (z doczepianymi p³ywakami) z Czech oraz hydromotolotnia. Wszystko, co mog³o wodowaæ, wodowa³o i startowa³o z jeziora, mimo doœæ silnego wiatru. Na pokazach obecne by³y te dwa zespo³y: dêbliñskie Bia³o-Czerwone Iskry (w sk³adzie: 5 samolotów TS-11) i rewelacyjna grupa akrobacyjna z Czech Flying Bulls (4 Zliny 50LX), której szefuje Radka Machova. Wspania³e pokazy akrobacji zaprezentowali piloci: Uwe Zimmerman, Artur Kielak, ukasz Œwiderski, Ireneusz Rozum na Extrach 200S, 330 i dwup³atowym Steen Aero Lab Skybolt. Na tegorocznym AirShow do samolotów zabytkowych nale a³y: treningowy Jak-18 i pasa- erska Dakota ze Szwecji (sta³y uczestnik pokazów). Douglas DC-3 Dakota (SE-CFP c/n 13883) bazuje na co dzieñ na lotnisku Stockholm-Bromma. Samolot Daisy wyprodukowany w 1943 r. pojawi³ siê w barwach przewoÿnika SAS, przez którego by³ u ytkowany w latach Jest œwietnie utrzymany dziêki grupie entuzjastów Flygande Veteraner. Hitem pokazów okaza³ siê kolejny zabytek odrestaurowana, a przez to w znacznej mierze replika ³odzi la- There are only two such crafts in the world. Its painting refers to the most famous S-38 Osa's Ark, with which explorers Martin and Osa Johnson first flew over the mountains of Kilimanjaro and Kenya, and also held a journey along Africa. For those interested in celebrities. I can add that the plane was involved in the Aviator. Although the S-38s were essentially flying yachts, used for private purposes or transport of small quantities of goods, piloted by a mobilized civilian pilots, they were looking out for German submarines on the Atlantic costs of USA during World War II. This aircraft is an aviation poetry: a tangle of struts and rigging (painted in the zebra ), the roof from the outside covered with black leather, wo- 12 euroinfo

13 Pod naszymi skrzyd³ami/under our wings Ba³tycka pszczo³a Baltic Bee Aero L-39 Albatros z grupy WiaŸma Aero L-39 Albatros from Wiazma Group Suchoj Supejet SSJ B Juri Gagarin Suchoj Supejet SSJ B called Juri Gagarin Black Hawk mieleckiej produkcji Black Hawk from Mielec, Poland taj¹cej Sikorsky S-38 z 1929 r.! Lataj¹cego samolotu z tego okresu nie widzieliœmy w Polsce od kilkudziesiêciu lat. To dwusilnikowy samolot-amfibia, nazywany Podniebnym Jachtem Odkrywców. Na œwiecie s¹ tylko dwa takie egzemplarze. Jego malowanie nawi¹zuje do najbardziej znanego S-38 Osa s Ark, którym podró nicy Martin i Osa Johnson pierwsi przelecieli nad górami Kilimand aro i Kenia, a tak- e odbyli podró wzd³u Afryki. Dla zainteresowanych celebrytami dodam, e samolot bra³ udzia³ m.in. w filmie Aviator. Mimo e S-38 by³y w zasadzie lataj¹cymi jachtami, u ywanymi do celów prywatnych lub transportu niewielkich iloœci towarów, to w czasie II wojny œwiatowej, pilotowane przez zmobilioden interior, and additionally bar with handles holding two crystal glasses and silver jug! After three visits to the shows in Gizycko I can safely recommend this annual event. Its popularity stresses the number of spectators 100 thousand. Now I am looking forward to water-landing of beautiful Catalina, and maybe even Beriew Be-200 and Dornier Do- -24ATT... on the Niegocin lake. In a secret I will add that the efforts of arrival of these aircrafts have been already taken! MAKS Miezdunarodnyj Awiacjonno-Kosmiczeskij Salon 842 exhibitors from 40 countries, 241 aircrafts, 100 thousand specialists and about 300 thousand viewers! No, it is not le Bourget or Farnborough, but Miezdunarodnyj Awiacjonno-Kosmiczeskij Salon, organized on August at the Ramenskoye-Zhukovsky airfield, 40 km away from Moscow. This was the anniversary, the tenth aviasalon. Looking at presented airplanes, salon is mainly promotion of Russian design. Although most well-known aviation companies are represented, the foreign aviation equipment were few: Canadian Bombardier Q400, a Swiss Pilatus PC-12, Czech Turbolet, but also... Boeing 787 Dreamliner and Airbus A380 the first time presented in this region of Europe, because Aeroflot and Trensaero whose Jumbo Jets can be seen at the Moscow Szeremietiew are interested in them. Listopad/November

14 Pod naszymi skrzyd³ami/under our wings zowanych pilotów cywilnych, wypatrywa³y przy atlantyckich wybrze ach USA niemieckich ³odzi podwodnych. Ten samolot to lotnicza poezja: pl¹tanina wsporników i naci¹gów (pomalowany w zebrê ), dach od zewn¹trz pokryty czarn¹ skór¹, wnêtrze w drewnie, a dodatkowo barek z uchwytami mieszcz¹cymi dwie kryszta³owe szklanki i srebrny dzbanuszek! Po trzech wizytach na pokazach w Gi ycku œmia³o mogê poleciæ tê coroczn¹ imprezê. Jej popularnoœæ podkreœla ju choæby liczba widzów 100 tysiêcy. Teraz czekam na wodowanie na Niegocinie piêknej Cataliny, a mo e nawet Beriewa Be-200 lub Dorniera Do- -24ATT W tajemnicy dodam, e starania o przylot tych samolotów zosta- ³y ju podjête! MAKS, czyli Mie dunarodnyj Awiacjonno-Kosmiczeskij Sa³on 842 wystawców z 40 krajów, 241 statków lataj¹cych, 100 tys. specjalistów i ok. 300 tys. widzów! Nie, to jednak nie Farnborough czy le Bourget, lecz Mie dunarodnyj Awiacjonno-Kosmiczeskij Sa³on, zorganizowany w dniach sierpnia na lotnisku Ramienskoje- ukowskij, 40 km od Moskwy. By³ to ju jubileuszowy, dziesi¹ty awiasa³on. Patrz¹c jednak na prezentowane samoloty, salon jest g³ównie promocj¹ konstrukcji rosyjskich. Mimo e wiêkszoœæ znanych firm lotniczych jest reprezentowana, to zagranicznego sprzêtu lotniczego by³o niewiele: kanadyjski Bombardier Q400, szwajcarski Pilatus PC-12, czeski Turbolet, ale te Boeing 787 Dreamliner i Airbus A380 po raz pierwszy zaprezentowane w tym regionie Europy, poniewa zainteresowane s¹ nimi Aerof³ot i Trensaero, którego Jumbo Jety spotkaæ mo - na na moskiewskim Szeremietiewie. Salon nie ma takiego znaczenia, jak wy ej wspomniane targi zachodnioeuropejskie. Promowane s¹ tam g³ównie nowe rosyjskie samoloty, poniewa wed³ug analityków rosyjskie lotnictwo cywilne bêdzie potrzebowa- ³o nowych samolotów (g³ównie dalekiego i œredniego zasiêgu) w ci¹gu nastêpnych lat. Dlatego te najbardziej reklamowany jest Suchoj Superjet SSJ-100 (piêæ z nich ju lata w Armavii i Aerof³ocie) oraz projektowany Irkut MS-21, którego prototyp ma wzbiæ siê ok r. Promowane s¹ te Tupolewy Tu- -204/214 i ukraiñskie Antonowy An i Wymienione samoloty ró ni¹ siê wielkoœci¹ i zasiêgiem, jednak nasuwa siê pytanie czy tak du a liczba producentów w jednym regionie nie prowadzi do wyniszczaj¹cej konkurencji? USA i Europa maj¹ po jednym wielkim producencie F-16 z Holandii F-16 from Holland That salon does not have such meaning as the above-mentioned Western European events. Primarily new Russian aircraft are promoted because according to analysts the Russian civil aviation will need new aircraft (mainly long-and medium- -range) over the next years. Therefore, the most promoted is Sukhoi Superjet SSJ-100 (already five fly in Armavia and Aeroflot) and being designed Irkut MS-21, whose prototype is to soar at around 2016 and 2017 and also Tupolews Tu-204/214 and Ukrainian Antonovs transport aircraft An-148 and -158 were promoted. Although these aircraft vary in size and scope, occurs the question whether such a large number of producers in one region does not lead to destructive competition? The U.S. and Europe have one big producer each... Russians managed to collect orders for over 120 aircraft (78 Irkut MS-21s and 46 Sukhoi Superjet SSJ-100s), as well as options for the delivery of 230 copies. SSJs, whose value is 32 million dollars, was commissioned by Sky Aviation in Indonesia, Gazpromavia, UTAir, and Kuban Airlines has signed a letter of intent for the purchase of 12 pieces. I must admit that this plane (a jet belonging to Armaria was presented on the salon) is very quiet and comfortable. It should also be noted 14 euroinfo

15 Pod naszymi skrzyd³ami/under our wings Rosjanom uda³o siê zebraæ zamówienia na ponad 120 samolotów (78 Irkut MS-21 i 46 Suchoj Superjet SSJ- -100), a tak e opcje na dostawê kolejnych 230 egzemplarzy. SSJ, którego wartoœæ wynosi 32 mln dolarów, zosta³ zamówiony przez Sky Aviation z Indonezji, Gazpromaviê, UTair, a Kuban Airlines podpisa³ list intencyjny na zakup 12 sztuk. Trzeba przyznaæ, e samolot ten (na salonie prezentowano egzemplarz nale ¹cy do Armarii) jest dla pasa erów bardzo cichy i wygodny. Nale y te zaznaczyæ, e wiêkszoœæ wyposa enia awionicznego i silniki pochodz¹ z renomowanych, zachodnich firm. Wkrótce siê dowiemy, czy informacje o kolejnych potencjalnych nabywcach Superjetów i MS-21 pozwalaj¹ przyj¹æ, e cywilna czêœæ rosyjskiego przemys³u lotniczego wychodzi z wieloletniej zapaœci. Z zagranicznych producentów Airbus zakontraktowa³ osiem samolotów Tupolew Tu-214ON Tupolev Tu-2140N A320, a Bombardier siedem CS300 i trzy CS100 oraz opcjonalnie 20 kolejnych. Wœród nowoœci Rosjanie zaprezentowali zw³aszcza œmig³owce, w tym Kamow Ka-226T w wersji sanitarnej z wyposa eniem pozwalaj¹cym na wykonanie zabiegów intensywnej terapii w czasie lotu, znacznie unowoczeœniony transportowy Mi-26T z nowym wyposa eniem (glass cockpit, mocniejsze silniki, cyfrowy autopilot), nowym systemem nawigacyjnym i ograniczeniem za- ³ogi z 5 do 2 osób. Ten najwiêkszy seryjnie produkowany œmig³owiec mo e przenosiæ ³adunek o wadze a 20 ton! Du e nadzieje pok³ada siê te that most of the avionics equipment and engines come from the renowned Western companies. Soon we will get to know whether the information about the next potential buyers of Superjets and MS-21s are to believe that part of the Russian civil aviation industry is getting out of collapse which lasted many years. From foreign manufacturers Airbus has contracted eight A320s aircrafts, and Bombardier seven CS300s and three CS100s and optional another 20. Among the innovations Russians in particular presented helicopters, including the Kamov Ka-226T ambulance version with facilities for implementation of intensive care treatment during the flight, significantly upgraded transport Mi-26T with new equipment (glass cockpit, more powerful engines, digital autopilot, the new navigation system) and reduced crew from 5 to 2 people. The largest mass-produced helicopter can carry a payload weighing up to 20 tons! High expectations are put in the next development version of the Mi-8 family, Mi-38 helicopter, which prototype was shown during the flight. Although contracts for the supply of the Russian army are no longer contracted on the salon, and the participation of military equipment had mostly character of show and demonstration for foreign contractors, as usual Russian combat aircraft and air defense systems, and anti-missile were widely presented. This year was the first public presentation of the latest fifth- -generation fighter, the two prototypes of Sukhoi T-50 PAK-FA. This is the answer to the American F-22 Raptor. The plane looks great, but the last day of the show one of the prototypes during the take-off suffered an engine failure, also a prototype one. For the audience, arriving to the salon despite high ticket prices (about 60 PLN, and 200 PLN during the trade), shows of the Russian military equipment in the air are always the greatest, enthusiastic supplementation of attraction. Of course mostly admitted were performances of all participants are rewarded with thunderous applause. Of course the most spectacular demonstrations were shows of fighters and fighter-bombers from Su-27 family. The figures, which are able to perform these Patrouille de France Listopad/November

16 Pod naszymi skrzyd³ami/under our wings w kolejnej wersji rozwojowej rodziny Mi-8, œmig³owcu Mi-38, którego kolejny prototyp by³ pokazywany w locie. Mimo e na salonie nie kontraktuje siê ju dostaw dla armii rosyjskiej, a udzia³ sprzêtu wojskowego mia³ charakter g³ównie pokazowy i demonstracyjny dla kontrahentów zagranicznych, to jak zwykle szeroko przedstawione by³o rosyjskie lotnictwo bojowe oraz systemy obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej. Hitem tego roku by³a pierwsza publiczna prezentacja najnowszego myœliwca pi¹tej generacji, dwóch prototypów Suchoja T-50 PAK-FA. To odpowiedÿ na amerykañskiego F-22 Raptor. Samolot wygl¹da wspaniale, ale ostatniego dnia pokazów jeden z prototypów podczas rozbiegu mia³ awariê silnika, te prototypowego. Dla publicznoœci, masowo przybywaj¹cej na salon mimo wysokich cen biletów (równowartoœæ 60 z³ w dni normalne i 200 z³ w handlowe), pokazy rosyjskiego sprzêtu bojowego w powietrzu s¹ zawsze najwiêksz¹, entuzjastycznie przyjmowan¹ atrakcj¹. Trzeba jednak przyznaæ, e wystêpy wszystkich uczestników nagradzane s¹ gromkimi brawami. Oczywiœcie najbardziej widowiskowe by³y pokazy samolotów myœliwskich i myœliwsko-bombowych z rodziny Su-27. Figury, jakie s¹ w stanie wykonywaæ te samoloty, powtórzyæ mog¹ chyba tylko amerykañskie Raptory i ma³e samoloty akrobacyjne. W tym roku zabrak³o zawsze tu obecnych zachodnich wojskowych grup akrobacyjnych, ale doskonale zast¹pi³y je cztery grupy rosyjskie (lataj¹ce na Su-27, Mig-29, L-39 Albatros i Jak-52) oraz grupa ³otewska ( Ba³tyckie Pszczo³y na L-39). Dodatkowym pocieszeniem by³a wizyta i prezentacja chyba w ramach mie dunarodnoj dru by oko³o 10 samolotów wojskowych USAF (w tym bombowca B-52) oraz loty pokazowe myœliwców MDD F-15E Eagle z USAF i Rafale z Francji. Mimo trudów, jakie wymaga dotarcie na salon i powrót z niego (z centrum Moskwy zajmuje to ok. 4 godziny), dla fanów awiacji jest to bardzo interesuj¹ce miejsce ze wzglêdu na to, e wokó³ znajduj¹ siê znane biura lotnicze, a na terenie bazy mo na zobaczyæ dziesi¹tki samolotów i œmig³owców, w tym doœwiadczalnych i prototypowych oraz zabytkowych jest minimuzeum z kilkoma samolotami powojennymi i promem kosmicznym Buran. Z salonu na salon mo na te zobaczyæ coraz wiêcej samolotów z okresu jak tam siê to okreœla wojny wyzwoleñczej, doprowadzonych do stanu pozwalaj¹cego na latanie. W tym roku mo na by³o zobaczyæ a 7 samolotów: MiGa-3, Polikarpowy I-15, I-16, I-153 i DIS oraz 2 kukuruÿniki Po-2. Radom Air Show O radomskich pokazach chyba wszyscy s³yszeli, a nasi pasa erowie mieli okazjê obejrzeæ fotoreporta w poprzednim numerze Euroinfo. Jednak to, co pokazano w czasie XII edycji Miêdzynarodowych Pokazów Lotniczych, po³¹czonych ze Œwiêtem Lotnictwa w ostatni weekend sierpnia, warte jest przypomnienia. Sam¹ imprezê obejrza³o 180 tysiêcy osób. Sk³ada³o siê na ni¹ ponad 18 godzin pokazów. Zaprezentowano w powietrzu 180 samolotów i œmig³owców z 17 pañstw, a dodatkowo ponad 50 na wystawie statycznej i wystawie przemys³u lotniczego (czêœæ by³a udostêpniona do zwiedzania). Pokazy by³y znakomicie zorganizowane i odbywa³y siê prawie bez przerw. S¹dz¹c po reakcjach publicznoœci, by³y rewelacyjne! Dwudniowe pokazy zaczyna³y siê spokojnie lotami ma³ych samolotów aeroklubowych i akrobacyjnych. PóŸniej by³o coraz szybciej i ha³aœliwiej najpierw loty piêknego 3-kad³ubowego F-16 z Grecji F-16 from Greece planes, can probably only repeat the American Raptors and... small aerobatic planes. This year we missed always present here the Western military aerobatic group, but they were ideally replaced with four Russian groups (flying the Su-27s, Mig-29s, L-39 Albatros and Yak-52s) and a group of Latvian ( Baltic Bees on L-39). Another consolation was a visit and presentation probably in the confines of the international friendship about 10 USAF military aircraft (including the bomber B-52), and demonstration flights of fighters MDD F-15E Eagle from the USAF and the Rafales from France. Despite the hardships, which requires reaching the salon and returning from it (from the center of Moscow, it takes about 4 hours), for aviation fans this is a very interesting place, due to the fact that there are known aviation offices, and on the premises. You can see dozens of planes and helicopters, including experimental, prototype and historical there is a mini-muzeum with several post-war aircrafts and with Buran spacecraft. From the salon to the salon you can also see more and more aircraft of the period of as it determines there the liberation war, brought to a flying condition. This year up to 7 aircraft could be seen: MiG-3, Polikarpovs I-15, I-16, I-153 and DIS and Kukuruzniks 2 Po-2s. 16 euroinfo

17 Pod naszymi skrzyd³ami/under our wings myœliwca z II wojny œwiatowej P-38 Lightning (z austriackiej kolekcji Red Bull), dynamiczne pokazy F-16, chwila spokojniejszych lotów œmig³owców, loty 50-letniego SBLim-2, w po³udnie defilada prawie 40 statków Polskich Si³ Powietrznych, a potem ju nie by- ³o czasu na odwiedzenie lokali gastronomicznych, poniewa a do godziny 18 nastêpowa³y kolejne ciekawe loty. Wœród nich znalaz³y siê: indywidualne loty bojowych F-16, Mig-29, Su-22, Gripen, szkolno-bojowych AMX, M- -346, L-159, œmig³owców Mi-24, Sokó³, Anakonda, Bö-105 i po raz pierwszy publicznie Black Hawk zbudowany w Mielcu. By³ te majestatyczny przelot AWACS-a, walka dwóch par MiGów-29 i F-16, ataki dwóch Su-22. Jednak g³ównym punktem programu okaza³y siê rewelacyjne pokazy Radom Air Show Almost everyone has heard about Radom Air Show, and our passengers had an opportunity to see the photo essay in the previous issue of Euroinfo. However, what is shown during the twelfth edition of the International Air Shows, combined with the feast of Aviation in the last weekend of August, is worth a reminder. This event was watched by 180,000 people. It consisted of more than 18 hours of shows. 180 aircraft and helicopters from 17 countries, plus over 50 on static display and exhibition of the aviation industry (part was open to the public) were presented. The air show was very well organized and took place almost without breaks. Judging it with the reactions of the audience shows were amazing! AWACS-a struggle between two pairs of MiG-29s and F-16s, attacks of two Su-22s. But the climax of the program came out to be excellent group shows Frecce Tricolori grupowe w wykonaniu a szeœciu grup, do których nale a³y: nasze Orliki na PZL-130 i Bia³o-Czerwone Iskry na TS-11, chorwacka grupa Krila Oluje (Skrzyd³a Burzy) na szeœciu Pilatusach PC-9M, Patrouille Suisse ze Szwajcarii na szeœciu myœliwcach F-5 Freedom Fighter, Patrouille de France z Francji na oœmiu Alpha Jetach i Frecce Tricolori z W³och na dziesiêciu Aermacchi MB-339. Na wystawie statycznej obejrzeæ mo na m.in. Eurofightera i samolot pola walki A-10 Thunderbolt II (szkoda, e nie lata³y!) oraz piêknie pomalowanego Mi-24 z Czech. Fani lotnictwa transportowego mieli rzadk¹ okazjê zobaczenia naszego i francuskiego Herkulesa oraz a czterech Transali z Francji, Niemiec i Turcji. Two days of demonstrations began peacefully with flights of small aircrafts from aero clubs and aerobatic planes. Later, it was faster and noisier flights of a beautiful 3-hull fighter from WWII P-38 Lightning (collection of the Austrian Red Bull), dynamic demonstrations of the F-16, while calmer flight helicopter, flying 50-year-old SBLim-2, noon parade of nearly 40 crafts of Polish Air Force and then... there was not even time to visit the restaurants, because up to 6 pm another interesting flights were following. These include: individual flights of combat F-16s, Mig-29, Su-22, Gripen, school-combat AMX, M-346, L-159, helicopters Mi-24, Anaconda, Bö-105 and for the first time publicly Black Hawk built in Mielec, Poland. There was also a majestic fly of F-16 z Belgii F-16 from Belgium performed by six groups of: Polish Orliks on the PZL-130s and the White- -Red Sparks on the TS-11s, Croatian group Krila Oluje (Wings of the Storm) on six Pilatuses PC-9Ms, Patrouille Suisse from Switzerland on six fighters F-5 Freedom Fighter, Patrouille de France from France on eight Alpha Jets and Frecce Tricolori from Italy on ten Aermacchi MB-339. On static display, you could see, the Eurofighter aircraft and battlefield aircraft A-10 Thunderbolt II (a shame that they did not fly!), and also beautifully painted Mi-24 from the Czech Republic. Fans of aviation transport had a rare opportunity to see some of Polish and French Hercules, and as many as four Transalls from France, Germany and Turkey. Listopad/November

18 Zjawiska atmosferyczne/weather phenomena Mg³a powoduje utrudnienia w ruchu lotniczym, mg³a ogranicza widocznoœæ, odwo³ane loty z powodu mg³y z podobnymi komunikatami móg³ zetkn¹æ siê ka dy pasa er samolotu. Warto przyjrzeæ siê bli ej tym mikroskopijnym kropelkom wody, maj¹cym wp³yw na bezpieczne l¹dowanie lub start samolotu. Fog causes air traffic congestion, fog reduces visibility, canceled flights due to fog each passenger could come across with similar communications. It is worth taking closer look at the microscopic water drops, which are affecting the safe landing or take off-of the aircraft. Mg³a to zawiesina niewielkich kropelek wody (a w czasie silnego mrozu lodu) o œrednicy poni ej 0,05 mm, które unosz¹ siê w warstwie powietrza ponad ziemi¹. Mg³a ogranicza widocznoœæ poni- ej 1000 m. Je eli ograniczenie widzialnoœci jest mniejsze, nazywamy je zamgleniem. Podczas wystêpowania mg³y znacznie wzrasta wilgotnoœæ powietrza oraz odczuwalna temperatura. Mg³a mo- e przekszta³ciæ siê w m awkê, gdy zwiêkszy siê iloœæ oraz rozmiar kropelek. Kropelki buduj¹ce mg³ê podobnie jak w przypadku chmur nie s¹ odpowiednio ciê kie i du e, aby mog³y spaœæ na ziemiê, tworz¹c deszcz. Od chmur ró ni¹ siê natomiast umiejscowieniem dolna czêœæ chmur nie styka siê z powierzchni¹ ziemi, tak jak to dzieje siê w przypadku mg³y. Mg³a nie jedno ma imiê Aby powsta³a mg³a, powietrze w przyziemnych warstwach powinno obni yæ siê poni ej temperatury punktu rosy, kiedy to para wodna skrapla siê. Jest kilka rodzajów mg³y. Najczêœciej mamy do czynienia z mg³¹ radiacyjn¹, która pojawia siê, gdy dochodzi do silnego wych³odzenia powierzchni ziemi. Powstaje wieczorem, w nocy lub nad ranem, zazwyczaj w czasie jesieni i zimy. Mo e osi¹gaæ do kilkudziesiêciu metrów. Innym typem mg³y jest mg³a adwekcyjna, która powstaje w wyniku nap³ywu ciep³ego i wilgotnego powietrza nad ch³odn¹ powierzchniê. Towarzyszy jej czêsto umiarkowany wiatr. Potrafi osi¹gaæ setki metrów wysokoœci. Oko³o 80 proc. mgie³ tworz¹cych siê nad morzem to w³aœnie mg³y adwekcyjne. Mg³a parowania to natomiast zjawisko wywo³ane parowaniem cieplejszej powierzchni wody w ch³odniejszym powietrzu. Charakterystyczne dla mg³y parowania jest to, e szybko znika. Spotkamy j¹ nad morzem, jeziorami, stawami, rzekami czy podmok³ymi gruntami. Warto te zwróciæ uwagê na smog, który wystêpuje w niektórych du ych miastach lub obszarach przemys³owych. Jest to rodzaj mg³y zmieszanej ze spalinami i dymem. Smog jest niebezpieczny dla zdrowia. Najczêœciej na œwiecie mg³y pojawiaj¹ siê na obszarze Arktyki ok. 80 dni w ci¹gu roku. Czêsto wystêpuj¹ tak- e w Kalifornii, Nowej Zelandii czy Europie Zachodniej. W Polsce mg³y najczêœciej spotykamy jesieni¹, najrzadziej natomiast w czerwcu. Mg³y w ruchu lotniczym Mg³a utrudnia widocznoœæ i ma niew¹tpliwy wp³yw na l¹dowanie samolotu. Zazwyczaj jednak nie jest powa nym utrudnieniem. W czasie mg³y piloci korzystaj¹ bowiem z radiowego systemu nawigacyjnego ILS (Instrument Landing System), który wspomaga l¹dowanie samolotu w trudnych warunkach atmosferycznych. Im nowsze urz¹dzenie posiada dane lotnisko, tym wiêksza mo - liwoœæ l¹dowania podczas mg³y, nawet przy bardzo ograniczonej widocznoœci. ILS to typowy system nawigacyjny, posiadany przez wiêkszoœæ lotnisk, zw³aszcza tych du- ych. W przypadku jednak, gdy widzialnoœæ jest zbyt niska, samolot leci na inne lotnisko, umo liwiaj¹ce bezpieczne l¹dowanie. Jednak nie jest to jedyna pomoc przy l¹dowaniu w trudnych warunkach atmosferycznych. Ka de lotnisko ma okreœlon¹ kategoriê l¹dowania, wyznaczaj¹c¹ minimum widzialnoœci, która jest niezbêdna do l¹dowania lub startu samolotu. Dziêki najnowszym technicznym osi¹gniêciom mg³a jako jedno ze zjawisk atmosferycznych maj¹cych wp³yw na ruch lotniczy staje siê coraz ³atwiejsza do przezwyciê enia, a jej wp³yw na l¹dowanie jest coraz mniejszy. 18 euroinfo

19 Zjawiska atmosferyczne/weather phenomena Fog is a suspension of small water drops (and during the severe frost ice) with a diameter of less than 0.05 mm, which float in the air above the ground. The fog reduces visibility below 1000 m. If the limit of visibility is less, we call it haze. While the occurrence of fog, the air humidity and temperature significantly increase. The fog can turn into a drizzle, when the number and size of water drops are increased. Water drops which are building fog similarly as with clouds are not suitable heavy and large to fall down on the ground creating rain. They differ from clouds with localization the bottom part of the cloud is not in contact with the surface of the earth, as it happens in case of fog. Fog has many names To form a fog, the air in the mundane layers should fall below the dew point temperature, when water vapor condenses. There are several types of fog. Frequently there is radiation fog, which occurs when there is a strong cooling the earth's surface. Arises in the evening, or at night, usually during autumn and winter. It can reach up to several tens of meters. Another type of fog is an advection fog. When warm, moist air moves horizontally across a cold surface, the air is cooled to the dew point, and fog forms because of it. It often accompanies a moderate wind. It can reach hundreds of meters high. About 80% of fogs which are formed by the seaside are advection fogs. Steam fog occurs when cooler air rests above warmer water and vapor that evaporates into the air cools to its dew point. Characteristic of steam fog is that it quickly disappears. It can appear at the seaside, lakes, ponds, rivers or wetlands. We should also pay attention to the smog, which occurs in some large cities or industrial areas. It is a kind of fog which is mixed with exhaust fumes and smoke. Smog is dangerous for our health. Mostly in the world fog appears in the Arctic about 80 days per year. It also occurs frequently in California, New Zealand and Western Europe. In Poland mostly it can occur in the autumn, very rare in June. Fog in air traffic Fog hampers visibility and has a definite influence on the landing of the aircraft. Usually, however, is not a serious hurdle. That is because during the fog pilots use radio navigation system ILS (Instrument Landing System), which supports an aircraft landing in difficult weather conditions. The newer device has an airport, the greater possibility of landing in fog, even with very limited visibility. ILS is a typical navigation system, held by most airports, especially those big ones. If, however, visibility is too low, a plane flies to another airport, allowing a safe landing. But this is not the only help in landing in difficult weather conditions. Each airport has a particular category of landing, which is setting a minimum visibility which is required for landing or take-off. With the latest technical advances a fog as a kind of atmospheric phenomena that affect air traffic is becoming easier to overcome, and its impact on safe landing is getting smaller. Listopad/November

20 Fotoreporta /Photoreport Podró do sto A trip to the capital 20 euroinfo