DWUTYGODNIv POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTOM/ NR 20 ROK IV WARSZAWA 15 PAŹDZIERNIK 1957

Transkrypt

1 DWUTYGODNIv POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTOM/ NR 20 ROK IV WARSZAWA 15 PAŹDZIERNIK 1957

2 Ze wspomnieli O POWSTAŃCZEJ POCZCIE AK WZWIĄZKU z artykułem p. Czesława Danowskiego O znaczkach powstańczych AK" ogłoszonym w Nr 15, pragnę dorzucić następujących kilka uwag i wyjaśnień przede wszystkim z tego tytułu, że pełniłem tak w okresie konspiracji, jak i w czasie Powstania do chwili kapitulacji funkcję Kwatermistrza Komendy Okręgu AK Warszawa. Do mych obowiązków służbowych należało planowanie organizacji Kwatermistrzostwa dla Okręgu AK Warszawa z uwzględnieniem wszystkich działów bezpośrednio potrzebnych wojsku, jak' również i komórek mających stopniowo rozpocząć działanie, a pośrednio tylko związanych z wojskiem. Przewidziałem rozwiązanie zagadnienia poczt polowych AK pod ogólną nazwą Szefostwo Poczt Polowych" w organizacyjnym schemacie kwatermistrzostwa i u- zyskałem odpowiednią decyzję Komendanta Okręgu AK Warszawa, Montera" - gen. Chruściela. Zaplanowany zakres działania Szefostwa Poczt Polowych AK był pierwotnie ograniczony ściśle do potrzeb Komendy Okręgu i podległych jej jednostek. Szefostwo miało rozpocząć swą działalność w 3-ciej fazie Powstania, po zdobyciu Warszawy i przekazaniu miasta Komendzie Obwodu poczty polowe miały obsłużyć oddziały liniowe opuszczające Warszawę w pogoni za cofającym się nieprzyjacielem. Podobnie, jak działo się to z wieloma zagadnieniami planowanymi w konspiracji zagadnienie Szefostwa Poczt Polowych uległo zasadniczej zmianie pod wpływem nieprzewidzianych wypadków wojennych i rozwoju sytuacji. W miarę przeciągania się walk o opanowanie miasta wyłoniła się potrzeba stworzenia namiastki poczty normalnej, której brak zaczęły odczuwać nie tylko jednostki wojskowe, walczące na odcinkach, lecz również i ludność nie mogąca poruszać się swobodnie po mieście z Dowodu grożącego niebezpieczeństwa. Konieczność łączności, podyktowana troską o bliskich, o rozdzielone rodziny mająca wielki wpływ na moralne samopoczucie jednostek liniowych skłoniła mnie do wprowadzenia w życie zarządzeń w sprawach poczty wcześniej, aniżeli było to projektowane. Uzyskawszy ponowne zatwierdzenie Komendanta Okręgu AK Warszawa, poleciłem rozkazem Kwatermistrzostwa natychmiastowe uruchomienie poczty. Szefostwo Poczt Polowych objął Embicz" (pseudo- nim) w stopniu majora. Został uprawniony do dobrania sobie stałej obsady pomocniczej. Miejscem siedziby Szefostwa stał się świeżo zdobyty gmach Poczty Głównej na placu Napoleona. W celu usprawnienia łączności z Kwatermistrzem została wyznaczona w charakterze stałej łączniczki p. Sławska", młodsza komendantka WSK. Samo rozwiązanie zagadnienia poczty musiało w nowych okolicznościach ulec zasadniczej zmianie. Służba pocztowa zachowała wprawdzie nadal swą nazwę Poczta polowa AK", gdyż znajdowała się w orbicie działań frontowych, jednak zakres jej został rozszerzony, obejmując również obsługę ludności cywilnej. Wprowadzenie tych zmian wymagało uprzedniego uzgodnienia z Szefem Kwatermistrzostwa Komendy Obwodu, Komendy Naczelnej i Delegatury Rządu jako przedstawicielstwa administracji cywilnej. Gdy wreszcie wszystkie zainteresowane czynniki wyraziły swą zgodę co wymagało sporo czasu przy nawale pilniejszych zagadnień i przy znanych trudnościach komunikacyjnych poleciłem mjr. Embiczowi" przystąpienie do wykonania pierwszych znaczków pocztowych, tj. przedstawienie do zatwierdzenia wzorów, zorganizowanie druku i opublikowanie przepisów sprzedaży. O ile mnie pamięć nie myli, pierwszy nakład miał wysokość sztuk. Niski stosunkowo nakład był spowodowany tym, że duża część miasta znajdowała się już w rękach nieprzyjaciela i była odcięta całkowicie. Poza tym nasuwały się trudności w znalezieniu odpowiedniego papieru. Założenie sprzedaży znaczków było o- parte na opłacie normalnej monetą obiegową, lecz zasada ta nie zawsze była przestrzegana. Główną odpowiedzialność za samą obsługę pocztową, to jest niebezpieczną funkcję doręczania korespondencji pod obstrzałem artylerii, granatników i ognia broni ręcznej przejęli ochotniczo harcerze, zorganizowani w specjalne oddziały. Pełnili swą służbę z nieprawdopodobnym wprost entuzjazmem i samozaparciem. Wiadomo mi, że z liczby 70-ciu chłopców wiekszość poniosła bohaterską śmierć, bądź to przy wykonywaniu swej służby, bądź w gruzach gmachu zbombardowanej Poczty Głównej. Choć bezimienni dali oni swój największy wkład do walki - własne życie. Bieg wypadków nie pozwolił' na rozbudowanie zalążka poczty polowej AK. 382

3 Pracowników poczty spotkał ten sam los, co żołnierzy AK, część zginęła w ruinach gmachu Poczty Głównej, uratowało się zaledwie kilku. Większość znaczków pocztowych uległa zniszczeniu, te które pozostały mają dziś muzealną wartość unikatów. Miłośnicy filatelistyki, biorąc znaczek pocztowy AK do ręki winni pamiętać, że chyba żaden znaczek w historii świata nie przeszedł tak krwawych narodzin i nie posiadał tak dramatycznego, krótkiego żywota. Tadeusz Dołęga-Kandefiski ( Badacz") P POCZTA MIĘDZYOBOZOWA W NIEMCZECH O ZAJĘCIU terytorium Niemiec przez wojska alianckie, liczni polscy jeńcy wojenni, więżniowie obozów koncentracyjnych, obozów pracy itp. dla ułatwienia bytu i dla szybszego wspólnego powrotu do kraju łączyli się w liczne skupiska (obozy, osiedla). Dla nawiązania kontaktu i łączności między tymi obozami samorzutnie została zorganizowana poczta międzyobozowa. Przed uruchomieniem normalnego ruchu pocztowego na terenie Niemiec oraz przed przejęciem obrotu pocztowego pomiędzy obozami przez Pocztę Polową I-ej Polskiej Dywizji Pancernej (gen. Maczka) Poczta Międzyobozowa stanowiła jak gdyby samoistną organizację, której koszty eksploatacyjne pokrywane były z obowiązujących w obrocie między obozami opłat pocztowych. Do czasu wydania znaczków obiegowych dla całego obszaru obsługiwanego przez Pocztę Międzyobozową kwitowano pobranie opłat stempelkiem adnotacją z podaniem pozycji rozrachunkowej, lub też znaczkami prowizorycznymi, wydanymi lokalnie (te znaczki-nalepki zostały skatalogowane w dalszej części niniejszego o- pracowania, w dziale II). W następnym okresie wydano znaczki, karty i listy z wydrukowanymi znaczkami dla całego terenu Poczty Międzyobozowej (ten okres skatalogowano poniżej w dziale I-ym). Opłata za listy obowiązywała od chwili uruchomienia poczty (koniec kwietnia, początek maja 1945 r.) do czasu przejęcia agend przez Pocztę Polową (lipiec październik 1945 r.). Po tym okresie przesyłka listów była bezpłatna, a później wyszedł nawet zakaz stosowania wszelkiego rodzaju znaczków i nalepek. Niezależnie od Poczty Międzyobozowej liczne instytucje na terenie Niemiec wydawały znaczki (nalepki), będące w zasadzie nalepkami dobroczynnymi, gdyż fundusze z ich sprzedaży szły na cele społeczne lub inne, nie związane z pokryciem opłat pocztowych. Dla nadania popularności takiej imprezie często organizatorzy w napisach tych znaczków lub bloków u- mieszczali wyraz Poczta". Wiele z tych znaczków-nalepek nalepiano nawet na listy jako potwierdzenie złożenia datku na cel instytucji społecznej, a nie w formie obowiązującej opłaty pocztowej. Spotyka się to zwłaszcza przy tzw. Pocztach Czerwonego Krzyża", czyli listach przesyłanych przez ambulanse PCK. Nalepiano na nie niejednokrotnie znaczki-nalepki PCK (Dachau Allach, Hellbrunn itd.), pomimo, że przesyłka listów była bezpłatna w myśl art. 49 Międzynarodowej Konwencji Pocztowej, na podstawie której ' korespondencja jeńców wojennych i osób internowanych wolna jest od opiaty pocztowej. Te nalepki-znaczki skatalogowane są w dziale III-cim, mimo, że nie są one ściśle biorąc znaczkami pocztowymi, niemniej są zbierane przez wielu filatelistów jako obiekty o charakterze pamiątkowym czy też historycznym. Przy każdym rozdziale znajdują się dane źródłowe, na podstawie których skatalogowano całość. Dzia ł I WYDANIE DLA WSZYSTKICH AGENCJI POCZTY MIĘDZYOBOZOWEJ W NIEMCZECH LUBEKA czerwiec 1945 r fen. czarny, tło czerwone, Syrena", papier kredowy. Offset, bez gumy. Ząbkowanie liniowe 103/4. Znaczki powyższe były drukowane w arkusikach po 4 sztuki. Druku dokonano w drukarni w Hamburgu przy Stephanplatz, podległej wówczas Zarządowi Cywilnemu (Civilian Office). Nakład wynosił arkusików czyli sztuk znaczków. Według źródeł niemieckich (katalog Miniera) nakład miał wynosić sztuk znaczków. Wycofany z obiegu w końcu października 1945 r. 2. Karta pocztowa ze znaczkiem jak wyżej (poz, 1). Drukowana w trzech nakładach: 383

4 POLSKA : POLSKA POCZTA POCZTA Sas.411 Sa..../L411 a. napis: Karta pocztowa dla Polskich Obozów w Niemczech". Nakład szt. Papier biały lub ciemnokremowy, pośrodku linia pionowa, wzdłuż której napis: E/0281", barwa znaczka czerwono-pomarańczowa. ir- 71,,T.1, Znaczek pierwszy z lewej z błędem Oxloslo) /1, b. napis: Karta Pocztowa Carte Postale", pośrodku pionowa linia, wzdłuż której napis: L. Z (1008)". Barwa znaczka karminowo-czerwona. Nakład szt. zarachowanych. Znane są duże przesunięcia tła w różne strony. Papier biało-żółtatawy, biały i szarawy. c. Jak pozycja 2b lecz adnotacja nakładu L. Z (1591)". Druk przerwano po wykonaniu około szt. zarachowanych. Wycofane z obiegu w połowie listopada 1945 r fen. brązowy żaglowiec" u dołu brama Lubeki. Heliograwiura. Bez gumy, ząbkowanie liniowe 10V4. Znaczki powyższe były drukowane w Hamburgu, w drukarni przy Stephanplatz, podległej Zarządowi Cywilnemu (Civilian Office). Drukowane w arkuszach po 4 x 10 czyli 40 sztuk. Były dwa nakłady: nakład I-szy sztuk, nakład II-gi sztuk w kolorze nieco jaskrawszym. W nakładzie spotykamy dwa błędy, na znaczku 31 tzw. wiosło", które powstało przez połączenie białą kreską o- krętu z wieżą kościoła. Na znaczku 40-ym tzw. okręt na kotwicy". Błąd ten powstał na skutek uszkodzenia kliszy. Biała cienka linia biegnąca od prawego brzegu okrętu poprzez kościół do lewego dołu znaczka. Uwaga: Znaczki powyższe z czarnym nadrukiem -i- 1 Mk NA OŚWIATĘ" są fantazyjnym wytworem prywatnym, zrobionym już po okresie używania tych znaczków, a obliczonym na nieświadomość zbieraczy. 4. List ze znaczkiem jak wyżej (poz. 3). Na górze napis: LETTER LIST". Papier biały. Na pierwszej i drugiej stronie złożonej koperty poddruk brązowofioletowy. Nadto wydrukowane są wskazówki jak i gdzie należy papier złożyć (zagiąć), by otrzymać kształt koperty. Wycofany z obiegu w końcu października 1945 r. Danych co do wysokości nakładu brak. 5. Stempelek metalowy o wymiarze prostokąta 22 x 32 mm a łącznie z ząbkami 26 x 35 mm tzw. POCZTA HARCERSKA". Początkowo. z braku znaczków, miał stanowić dowód uiszczenia opłaty gotówkowej i był przystawiany na korespondencji w grzędzie Pocztowym Lubeka 1, obsługiwanym przez harcerzy. Stempelek ten przedstawia sobą znaczek ząbkowany. U góry napis: POCZTA", poniżej 20", lilia harcerska promienie, na dole napis LU- BEKA". Nad napisem data 1945". Prawdopodobnie na skutek opóźnienia wykonania, już po terminie dostarczenia znaczków definitywnych, był on odbijany przez harcerzy na listach i pocztówkach 384

5 przechodzących przez Urząd Pocztowy Lubeka 1 dla celów pamiątkowych. Bibliografia: C. Danowski Przegląd Filatelistyczny. Tom I (1948 r.). Nr 4 str. 90 O Poczcie Międzyobozowej w Niemczech". T. Grytewski Dodatek Nr 1 do katalogu znaczków polskich, Łódź 1946 r., str T. Kamieński Wiadomości Filatelistyczne. Rok II, 1948 r. Nr 5 str Krótki zarys polskiej poczty międzyobozowej w Niemczech (Okręg Lubeka)" 1. Berek Wiadomości Filatelistyczne. Rok II, 1948 r. Nr 6/7 str Polskie Poczty Międzyobozowe w Niemczech (Okręg Lubeka)", A. Laszkiewicz Znaki Pocztowe Polski Demokratycznej 1947 r. str Dzia ł II WYDANIA UŻYWANE PRZEZ NIEKTÓRE AGENCJE POCZTY MIĘDZYOBOZOWEJ W NIEMCZECH Agencje i Urzędy Pocztowe: Lubeka, Póhls, Hamburg-Fischbeck, Riimpel, Bad Oldeslohe, Burg, Verden k/hamburga, Brunschwig oraz obóz mieszany polsko-belgijski w Stubben. 3 maj 1945 r. Znaczek typu,,libertas" z napisem u dołu POCZTA POLSKA/HAMBURG FISCHBECK". Na dolnym napisie przedruk,,trzy poziome kreski POHLS trzy poziome kreski" bez podania jednostki monetarnej, ceglasty, przedruk tuszem fioletowym, cięty, bez gumy. Drzeworyt. Papier zwykły, biały lub lekko żółtawy. Znaczek ten był przygotowany jeszcze w Offlagu, w czasie niewoli. Puszczono go w obieg już po wyzwoleniu i utworzeniu poczty międzyobozowej. Projekt znaczka wykonał ppor. arch. Pankowski. Zużyto te znaczki na listy polecone. Kursowały tylko przez kilka dni (3 11 maj 1945 r.) w Urzędzie Pocztowym Póhls i w kilku miejscowościach okolicznych. Nakład według jednych źródeł wynosił 300 sztuk, według innych 360 sztuk. Liczba I nie oznaczała wartości, a wyłacznie jednostkę opłaty za list polecony (60 fen.). Znaczek typu LIBERTAS" lecz bez napisu Hamburg Fischbeck" i bez przedruku. Cięty, bez gumy. Papier zwykły biały lub lekko żółtawy bez podania jednostki monetarnej, ceglasty. Znaczek ten wypuszczony został razem z poprzednim i zużyty na karty i listy zwykłe. Drzeworyt. Klisza wykonana przez obcięcie z kliszy dla poprzedniego znaczka napisu Hamburg Fischbeck". Liczba 1 nie oznacza wartości, a stanowiła wyłącznie oznaczenie jednostki opłaty za list lub kartę zwykłą (20 fen.). Nakład w ilości około 600 szt. Znaczek ten kursował głównie w pierwszej połowie maja 1945 r. w Urzędach Pocztowych w rejonie Lubeki, POhls, Riimpel. Znaczek jak wyżej wykonany z płyty cynkowej. Cięty, bez gumy. Papier cienki lub zwykły, biały. 2a. 1 bez podania jednostki monetarnej, czerwony. Kliszę wykonano przez fotograficzne przeniesienie na płytę cynkową odbitki drzeworytu. Drukowane w arkusikach po 1 lub 2' sztuki. Ponieważ forma drukarska" obejmowała 1 znaczek, arkusik obejmujący dwa znaczki przechodził dwa razy przez prasę. Przy druku arkusiki opierano o te same brzegi maszyny i w ten sposób wszystkie znaczki w arkusikach są położone odwrotnie do siebie (łóte-bóche). Nakład wynosił około sztuk znaczków. Znaczki te zużyte były głównie w Urzędach Pocztowych w okolicach Lubeki, POhls, Riimpel, Bad Oldeslohe i innych. Zdarzają się jednak i skasowania odleglejszych urzędów. Znane są dwa różne rodzaje farby drukarskiej. Znaczek jak wyżej, lecz w kolorze niebieskim. Wykonany z płyty cynkowej. Cięty, bez gumy. Papier zwykły, biały bez podania jednostki monetarnej, niebieski. Drukowany z tej samej kliszy, co i znaczek poprzedni. Znaczka tego używano przeważnie w Urzędzie Pocztowym w Burgu (Obóz Wojskowy Kobiecy). Znany jest jednak również i w innych miejscach nadania- (Verden. Brunschwig). Nakład wynosił około sztuk. Szczegółów dotyczących miejsca druku brak. 4. Karta pocztowa z wydrukowanym znaczkiem Libertas" w kolorze czerwonym z kliszy cynkowej, z napisem pionowym z prawej strony znaczka LUBEKA" 385

6 w kolorze znaczka, Papier żółtawy w kilku odcieniach. Wymiar karty 149x111 mm. 1 bez podania jednostki monetarnej, czerwony. Poliniowanie poziome i pionowe. IWA POCZTOWA WIE POSTALE E K 1~1~ A 4a. Na papierze żółtawym w trzech odcieniach, lecz bez żadnych dodatkowych napisów i poliniowania. 1 bez podania jednostki monetarnej, czerwony. 4b. Jak wyżej (poz. 4a), lecz z dodatkowymi napisami Karta Pocztowa/Carte Postale" oraz poliniowaniem do adresu. 1 bez podania jednostki monetarnej, czerwony. Według źródeł niemieckich (katalog Mńllera) istniały znaczki jak pod poz. 4 w kolorze brązowo-czerwonym. Nakład ich miał wynosić sztuk w arkusikach po 10 sztuk. Wiadomość ta wydaje się być nieprawdziwą, nikt bowiem ze znanych mi zbieraczy takich znaczków nie posiada i nie widział ich. 5. Karta pocztowa jak wyżej (poz. 4), lecz bez napisu pionowego LUBEKA". 1 bez podania jednostki monetarnej, czerwony. Znaczek drukowano na formularzu niemieckim z napisem Drucksache" i adnotacją nakładu E/0835". Nadruk czarnej belki przekreślajacej napis Drucksache". Nad linią rozdzielającą napis: KARTA POCZTnWA/CARTE POSTALE" w kolorze czarnym. 5a. Karta pocztowa jak wyżej (poz. 5) lecz nie na formularzu niemieckim. Karta ta posiada tylko napis: KARTA POCZTO- WAJCARTE POSTALE" oraz poliniowania. 1 bez podania jednostki monetarnej. czerwony. Karty wymienione pod pozycjami 4, 4a, 4b, 5 i 5a kursowały głównie w urzędach pocztowych północno-zachodnich Niemiec. Zasadniczo karta poz. 4, 4a i 4b była przeznaczona dla urzędów pocztowych na terenie Lubeki (5 urzedów), a karty poz. 5 i 5a dla wszystkich innych urzędów. Zdarzają się jednak wypadki użycia karty poz. 4, 4a i 4b w innych urzędach, a poz. 5 i 5a w Lubece. Łączny nakład kart pocztowych poz. 4-5 wyniósł sztuk. Używane były w maju 1945 r. 6. Karta pocztowa jak poz. 5, lecz ze znaczkiem w kolorze niebieskim. Druk z kliszy cynkowej. 1 bez podania jednostki monetarnej, niebieski. Karty były drukowane w trzech typach: a. na formularzu pocztówki niemieckiej z napisem w kolorze zielonym Postkarte", liniaturą i adnotacją nakładu: liść i numer Nadruk KARTA POCZTOWA/CAR- TE POSTALE" i belka przekreślająca.napis Postkarte". Nadruk w kolorze czarnym. Papier biały. b. Na formularzu jak wyżej, lecz napisy niemieckie w kolorze brunatnym i adnotacja nakładu: liść i numer Papier biały, lekko kremowy. c. Zamiast na formularzach pocztówkowych na czystym papierze grubym. Napisy w języku polskim i francuskim jak poz. a. i b. Nadto dodatkowo liniatura w kolorze czarnym. Nakład tych kart pocztowych (poz. 6 a, b, c) jest nieznany. Wynosił według prywatnych informacji pracowników poczt o- koło sztuk. Obieg: maj sierpień 1945 r. Pocztówki te używane były przeważnie w okolicy Verden. Znaczek jak poz. 3 znany jest również w kolorze oliwkowo-zielonkawym. Bliższych danych co do jego pochodzenia, nakładu ew. obiegu brak. Wydaje się prawdopodobne, iż była to próba koloru lub makulatura, która nielegalnie dostała się z drukarni w ręce prywatne. Bibliografia: Z. Bośniacki Wiadomości Filatelistyczne. Rok II, 1948 Nr 11/12, str L Berek Wiadomości Filatelistyczne. Rok II Nr 6/1. str T. Kamieński Wiadomości Filatelistyczne. Rok II, Nr 5 str Krótki zarys Polskiej Poczty Międzyobozowej w Niemczech (Okręg Lubekaj". M. A. Bojanowicz Wiadomości Filatelistyczne. Rok II Nr 10, str Libertas". C. Danowslui Przegląd Filatelistyczny. Rok Tom 1, Nr 4, str O Poczcie Międzyobozowej w Niemczech". Tom I, Nr 5 str c. d. Muller Briefmarken-Katalog, Neudeutschland. SPAKENBERG I HAVKRUK Maj 1945 r. Obiegowe znaczki z Hitlerem (Zumstein Nr Nr , 799, 802 i 805) z trzywierszowym, ręcznym nadrukiem POCZTA/POLSKA/W NIEMCZECH" tuszem fioletowym lub czerwonym Pf. nadruk czerwony, a. 1 Pf. nadruk fioletowy Pf. nadruk czerwony a. 3 Pf. nadruk fioletowy Pf. nadruk czerwony Pf. nadruk czerwony Pf. nadruk czerwony Pf. nadruk fioletowy Pf. nadruk fioletowy Pf. nadruk czerwony Pf. nadruk czerwony. a. 30 Pf. nadruk fioletowy. Przedruku dokonano również na kartach 6 Pf. z wizerunkiem Hitlera oraz na kartach Feldpostkarte" poczty polowej i Postkarte". 386

7 Znaczki te kursowały na listach i pocztówkach wysyłanych w pierwszej połowie maja 1945 roku z urzędów pocztowych Spakenberg, Havkruk, a może i innych okolicznych u- rzędów. Obok znaczków w tym samym okresie z tych samych urzędów pocztowych nadchodziły przesyłki z adnotacją pobrania opłat gotówkowych. Kasowane były niemieckim datownikiem kauczukowym, zawierającym tylko w treści datę (Spakenberg), w pierwszych dniach maja tuszem czerwonym, a następnie fioletowym lub kreślone ręcznie atramentem względnie ołówkiem kopiowym. Dokumentalnych danych dotyczących nakładu brak, a to na skutek zablokowania" ksiąg rozliczeniowych w Składnicy Pocztowej I-ej Dywizji (gen. Maczka) po przejęciu agend Poczty MiędzyobozoWej przez Pocztę Polową (lipiec październik 1945). Bibliografia: A. Laszkiewicz Znaki Pocztowe Polski Demokratycznej i okresu przejiciowego. Rok str. 87. C. Danowski Przegląd Filatelistyczny. Rok Tom L Nr 5 str. 118 O Poczcie Międzyobozowej w Niemczech". T. Grytewski Dodatek Nr 1 do katalogu. Łódź" 1946 r., str. 10. Dzia ł III NALEPKI-ZNACZKI DOBROCZYNNE SPO- TYKANE NA LISTACH WYSYLANYCH Z OBOZÓW POLSKICH W NIEMCZECH HELMSTEDT Maj 1945 r. Napis 1 m. POLACY/orzeł/ 1945/na ziemi/niemieckiej". Ząbkowanie 11 1/2. Projekt grafika J. Kamińskiego. Papier kredowy bez wodnych znaków. Guma żółtawa Mk. c. żółty Mk. czerwony Mk. c. fioletowy Mk. zielony. Wysokość nakładu po sztuk. Drukowane w arkuszach po 72 i 96 znaczków. Cały nakład został rozsprzedany do lipca 1945 r. Makulatury i błędów nie ma. Klisze w bloku 12-sztukowym wykonała kliszarnia w Brunschwig na podstawie zezwolenia Mil. Gouv. Helmstedt. Druk wykonano w drukarni Helmstedt. Bibliografia: A. Peters Wiadomoki Filatelistyczne. Rok I, 1947, Nr 1/3 str. 3 Polskie Znaki Pocztowe na terenie Niemiec 1945 Wydanie Helmstedt maj czerwiec 1945 r.". C. Danowski Przegląd Filatelistyczny. Rok Rok 1, Nr 5, str. 119 O Poczcie Międzyobozowej w Niemczech". DACHAU ALLACH 1 sierpień 1945 r Pf. ultramaryna. Papier biały, bez gumy, ząbkowanie 10'/4. 5a. 25 Pf. ultramaryna. Papier szary, guma deseniowa (oszczędnościowa), ząbkowanie 10%. Nakład miał podobno wynosić szt. DrujPOCZTsI w arkuszach po 25 szt. (pełny arkusz drukarski wynosił przeważnie 4 sektory po 25 sztuk każdy). Na lewym marginesie każdego arkusza 25-sztukowego umieszczony jest napis w języku angielskim:,, POLISH COMMITEE DACHAU ALLACH". Po prawej w języku polskim: KOMITET POL- SKI DACHAU ALLACH ", Sierpień 1945 r. Znaczki o rys. jak poz Pf. brunatny. Papier szary, guma deseniowa, ząbkowanie 101/ Pf. zielony. Papier szary, guma deseniowa, ząbkowanie 101/4. 7a. 25 Pf. zielony. Papier biały, niegumowany, ząbkowanie 101/ Pf. karminowy. Papier szary, guma deseniowa, ząbkowanie 10V4. Według jednych źródeł niemieckich nakład wynosił po szt., według innych (kat. Miillera) nakład wynosił poz szt., poz szt., poz. 7a szt. i poz szt. 1 wrzesień 1945 r. c gru s BM (1,11V-3,90 DOPłA2A rorsz c zdtworiv muli) IZONItr 1! :"? F4t2v4%1 9,945 MOt15.:1 CO AMIr I if DACHAL AllACH 5 IIM (1, ADDITMN ein F ir romsn 1151) CRO ężs) 387

8 Blok ze znaczkami poz. 5 do 8. Papier biały z wodnymi znakami kwadraty przylegające równoległobokami, których dłuższy bok przebiega z lewej od góry ku prawemu dołowi. Format bloku 90 x 127 mm. Niegumowany. W każdym rogu Czerwony Krzyż, u góry napis: Cena 5 RM ( dopłata na Polski. Czerwony Krzyż)", u dołu tekst w języku angielskim. Cięty Pf. 50 Pf. niebieski czerwony 10 Pf. 25 Pf. brązowy zielony 10. Blok jak wyżej poz. 9, lecz ząbkowany liniowo 11. Nakład Illoków poz. 9 i 10 nieznany; według źródeł niemieckich (Deutsche Under und St&itemarken Katalog, Berlin II wydanie 1947 r.) nakład wynosił po szt. każdego bloku (poz. 9 i 10). Znane są wtórne odbitki poszczególnych znaczków. 11. Blok jak pod poz. 9, lecz zamiast znaczka 10 Pf. w kolorze brązowym - znaczek ma kolor jasno-żółty. Również napisy, które na blokach w poz. 9 i 10 mają kolor brązowy w bloku kolor jasno-żółty. Papier biały, niegumowany. Wodne znaki j. w. Cięty. 12. Blok jak poz. 11, lecz ząbkowany. Danych co do wysokości nakładu bloków poz. 11 i 12 brak. Według danych niemieckich z Deutsche Under und Stadtemarken Katalog, Berlin wydanie 1947 r. nakład tych bloków wynosił po 500 sztuk. Blok. Rysunek znaczków jak poz. 5, 'lecz o innym nominale i wykonany w dwóch : CENA niasi AT A NA POLIKI CZERW OTh S,RZYb PRIZE.1 RN ( DITION FOR PDL1SEI RED CROSS) kolorach. Format bloku 90 x 127 mm. Niegumowany. Papier biały Mk. granatowy/czerwony, ząbkowany 11. Wodne znaki jak w bloku poz a. jak poz. 13, lecz cięty, 13b. jak poz. 13, lecz bez wodnych znaków, ząbkowany Mk. czerwony/niebieski. Papier biały bez wodnych znaków. Ząbkowany 11 całość jak poz. 13, lecz w zmienionych kolorach. 14a. jak wyżej, lecz cięty. Danych co do wysokości nakładu bloków 13 i 14 brak. Według danych niepotwierdzonych nakład bloku poz. 13 miał wynosić szt., a bloku poz sztuk. Blok z sześciu znaczków. Rysunek znaczków jak poz Papier biały, znaki wodne jak w bloku poz. 9. Niegumowany. Cięty. 45 N. I.: jr: 4,1'1, 1 «cmerer oilc, Yt co, r a. 25 PL b. 1 Mk. c. zielony czarnozielony c. 50 Pf. d. 10 Pf. czerwony brązowy e. 75 Pf. f. 25 Pf. pomarańczowy ultramaryna 15a. jak wyżej, lecz ząbkowany. 15b. jak wyżej, lecz ząbkowany tylko pionowo. 15c. jak poz. 15, lecz znaki wodne odwrócone, cięty 15d. jak poz. 15c, lecz ząbkowany 15e. jak poz. 15, lecz bez wodnych znaków, cięty 15f. jak poz. 15e, lecz ząbkowany 15fa jak poz. 15f, lecz znaczek a" (25 pf.) c. zielony, odwrócony. Blok ząbkowany. 15faa. jak poz. 15 fa, lecz cięty 15fb. jak poz. 15 f, ząbkowany, bez wodnych znaków oraz znaczek a" (25 pf.) nieodbity (bez znaczka a"). 388

9 15fc. blok jak poz. 15 ł ząbkowany, bez wodnych znaków, brak znaczka d" (10 pf.) oraz napisów na bloku w kolorze brązowym. 15g. papier żółtawy (c. kremowy), wodne znaki litery,,d" i M". Ząbkowany. 15ga. jak poz. 15 g, lecz wodne znaki odwrócone, ząbkowany 15gb. jak poz. 15 ga, lecz cięty 15gc. jak poz. 15 g, lecz o zmienionym znaku wodnym: litera D" brzuszkiem odwrócona w lewo, a litera M" normalnie 15gd. jak poz. 15 g, lecz o zmienionym znaku wodnym: litera D" normalnie, a litera M" odwrócona czyli litera W" 15ge. jak poz. 15gd, lecz cały wodny znak odwrócony. Zródła niemieckie podają jeszcze inne kombinacje wodnych znaków DM" jak D" normalnie, M" w pozycji leżącej, tenże sam znak wodny odwrócony) litera D" poziomo itp. Bliższych danych co do wysokości nakładów bloków poz. 15 do 15g. brak. Według nieoficjalnych źródeł niemieckich, wysokość nakładu winna się wahać ok sztuk łącznie. Należy zaznaczyć, iż niektóre bloki poz. 13, 14 i 15 posiadają odcisk suchej pieczęci Polskiego Czerwonego Krzyża. Bibliografia: A. Laszkiewicz Znaki Pocztowe Polski Demokratycznej i okresu przejściowego 1947 r. str C. Danowski Przegląd Filatelistyczny Tom L Rok 1949 Nr 5 str ,.0 Poczcie Międzyobozowej w Niemczech". T. Gryiewsk4 Dodatek Nr 1 do Katalogu, Łódz 1946 r. str Deutsche Lknder und Stkdtemarken Katalog, Berlin Nakład III 1947 r. MillIer Briefmarken-Katalog, Neudeutschland. OSIEDLA POLSKIE W BAWARII Nalepki znaczki wykonano za zezwoleniem władz okupacyjnych na cele oświatowe tamtejszych obozów polskich. Luty 1946 r. Widok bombardowanej Warszawy w 1939 r. na tle sylwetki ówczesnego prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego. Papier biały. Guma biała lub żółtawa. Ząbkowanie 111'4.. :..' 3 t k', 1,11L as% n 11F pf. 1 Mk. różowo-czerwony pf. ± 3 Mk. szaroniebieski pf. 5 Mk. ciemnoszary Nakład nieznany. Według źródeł amerykańskich nakład znaczka poz. 16 wynosił sztuk, znaczka poz sztuk i znaczka poz sztuk. Według jeszcze innych danych nakład miał wynosić ok sztuk każdej wartości. Czas obiegu do końca 1946 r. Znaczki te są często kasowane stemplem Poczta Obozowa Monachium" oraz Poczta Obozowa Regensburg", a nadto Freiman". Znaczki drukowane były w arkusikach po 10 sztuk. Znane są również znaczki nieząbkowane. Według źródeł amerykańskich nakład znaczków ciętych miał wynosić tylko 250 serii, w co moim zdaniem należy wątpić, gdyż znaczki cięte są dość pospolite u nas w kraju. Znane są również arkusze drukowane po stronie gumowanej. Bibliografia: Wiadomości Filatelistyczne Rok I 1947 Nr 3 str FREIMAN (Poczty Obozowe Freirnan koło Monachium), 14 lipiec 1945 r. Znaczki nalepki zostały wydane na podstawie uchwały Komitetu Ośrodka Polskiego Freiman. Drukowane w Monachium w arkuszach po 50 sztuk. Na marginesach arkuszy napis: 14.VII. KOMITET POLSKI FREIMAN", na dolnym marginesie: ten sam tekst w języku angielskim. Stylizowany orzeł polski. Typografia. Ząbkowanie liniowe 10Ś/4. Papier szarawy, gumowany Pf. czerwony poddruk siatki żółtobrązowy. 19a. 25 Pf. czerwony lecz poddruk siatki dwubarwny podwójny: siatka żółtobrązowa i siatka zielonooliwkowa. Nakład wynosił kilka tysięcy sztuk. Według danych podanych przez ówczesnego kierownika tamtejszej poczty około do sztuk poz. 19. Według innych źródeł nakła'd miał wynosić do sztuk. Dochód ze.sprzedaży tych znaczków przeznaczony był na wydatki Komitetu; taryfa listowa wynosiła 25 fen. Opłaty pocztowe były fakultatywne. Powyższe znaczki-nalepki wycofano z o- biegu w sierpniu 1945 r. Według danych w katalogach niemieckich nakład znaczka poz. 19a miał wynosić ok. 500 sztuk, w co również należy wątpić. Raczej należy sądzić, iż wahał się on w granicach sztuk. Bibliografia: A. Łaszkiewicz Znaki Pocztowe Polski Demokratycznej i okresu przejściowego 1947 r. str

10 +1....MM k Ak T. Gryżewski Dodatek nr 1 do Katalogu, Lód* 1946 r. str. 10. St. Mikstein Poczta Obozowa kolo Mona- chium" Filatelista Polskd Rok I 1948 Nr 11 str Cz. Danowski O Poczcie Międzyobozowej w Niemczech" Przegląd Filatelistyczny Tom 1, Rok 1949 Nr 5 str. 118 d Tom II Rok 1950 Nr 1 str kwiecień 1946 r. W rocznicę oswobodzenia obozu w Dachau Komitet Polski Freiman wydał nalepki w postaci bloku, złożonego z ośmiu znaczków. Format bloku 90 x 149 mm. Ząbkowanie 101/2. U góry napis: Cena 10 RM. (5+5 Mk.) dopłata na cele opieki społecznej Polaków, b. więźn. polit. KZ. KOMITET POLSKI FREIMAN. Dla celów Poczty Obozowej w I rocz. oswobodzenia KZ Dachau ". Cena ID Mk Mk.Ebdoptata na kole upieki apcdec7nej polaków.. wiem, pnlil KZ. KOMMT POLKI FltEIMIAN Dla celów poczty obortowej w I toren. nawo. boanolla KZ. Dalhau As.,1411M1111, POC/TA sonm sa I- 1 ni h,m,nn Pf. 100 Pf. czerwony niebieski bicie więźnia bicie więźnia kolbą pałką gumową 70 Pf. 40 Pf. pomarańczowy C. szary wydawanie obiadu tortury 150 Pf. 50 Pf. fioletowy brązowy śmierć przy egzekucja - drutach rozstrzeliwanie 60 Pf. 10 Pf. zielony c. niebieski wieszanie za ręce szczucie psami Znane są bloki ze znaczkiem 70 Pf. w kolorze jasnobrązowym zamiast pomarańczowym. Nakład bloku nieznany. Według katalogu M8Ilera nakład wynosił sztuk bloków. Bloki te często są stemplowane kasownikiem,,polski Urząd Pocztowy w Burzynie". Obieg do końca 1947 r. Znane są próby tego bloku, cięte, bez napisów, w kolorach czerwonym i niebieskim. Bibliografia: Wiadomości Filatelistyczne Rok II 1948 r. Nr 3/4 str. 17 oraz Rok II 1948 r. Nr 11/12 str 12. Midler Briefmarken-Katalog, Neudeutschland. ETTLINGEN. Znaczki w Ettlingen wydano na mocy zezwolenia dyrektora UNRRA. Team 94 z dn r. udzielonego wydawcy, jakim był Komitet Polski w Ettlingen. Znaczki te używano na listy do Polski za pośrednictwem Poczty Polskiego Czerwonego Krzyża w Niemczech oraz w obiegu dla potrzeb poczty lokalnej na terenie Ośrodka. Cel wydania tych znaczków nalepek był charytatywny. 15 marca 1946 r. Papier biały, cienki, niegumowany. Ząbkowanie 11. Druk dwubarwny. Tło wyciskane. Farby lakowe Pf. granatowy/ środek czerwony Pf. czerwony/ środek czerwony Pf. zielony/środek czerwony. 24. I Mk. brunatny/ środek czerwony. Drukowane w arkuszach po 12 sztuk (6x2). Znane są również znaczki nieząbkowane. Nakład ciętych miał wynosić 10 arkuszy. Nakład serii zasadniczej ząbkowanej miał wynosić według jednych źródeł serii, według innych niesprawdzonych ok serii. Podobno istnieją znaczki z orłem tłoczonym odwrotnie. 19 lipiec 1946 r. Znaczki o rysunku jak wyżej poz lecz w zmienionych kolorach. Ząbkowanie Pf. żółty/środek czerwony Pf. zielony/środek czerwony Pf. fioletowy/środek czerwony Mk. granatowy/środek czerwony Drukowane w arkuszach po 6 x 2 czyli 12 sztuk. Znane są znaczki z tłem drukowanym odwrotnie. Znaczki bez tła. Znaczki tte lache", z których jeden ma tło tłoczone odwrotnie, a drugi jest bez tła. Znaczków ciętych drugiej serii nie spotkano. Nakład miał wynosić serii. Dokładnych danych brak. Znaczki poz są często kasowane stemplem gumowym, odbijanym czarnym tuszem, o treści: Poczta Polska Ettlingen (Baden)" z datami czerwiec lub lipiec 1946 roku. 390

11 BLOK PAMIĄTKOWY 2412 S E R IA sztuk jm II 11 I _ 4 Y,!Mak ZMS«ł W St.IMUSTAWOLIAWUV POCZ TAC, Z KRAJEM 1.2,NA NIE RZLICIM ZIEMI SWAD NASZ 391

12 Znaczki powyższe zarówno pierwszego jak i drugiego wydania drukowane były w drukarni Pr;igedruck w Karlsruhe. Bibliografia: A. Łaszkiewicz Znaczki Ośrodka Polskiego w Ettlingen" Wiadomości Filatelistyczne Rok II 1948 r. Nr 10 str VARIA 1947 r. Polski Związek Więźniów Politycznych, Więzień i Obozów Koncentracyjnych w Niemczech wydał w 1947 r. dla uczczenia drugiej rocznicy wolności blok pamiątkowy na kredowym papierze w ilości sztuk numerowanych. (10 serii po 300 szt.). Każdy blok zawiera 4 znaczki po 1 Mk. koloru czerwonego z tarczą w kolorze niebieskim i napisem KL" w kolorze białym. Wymiar bloku 158 x 110 mm (p. str. 391). Rysunek i barwy znaczków w bloku identyczne. Napis na znaczku: I M/ W drugą rocznicę Wolności " na dole Na ziemi niemieckiej". Numeracja w lewym dolnym rogu bloku. Bibliografia: Wiadomości Filatelistyczne, Rok II 1948 rok Nr 3 str RATUJCIE DZIECI POLSKIE. + CENA 10-S[ DOPŁATA NA P CK] 1947 r. Blok składający się z pięciu znaczkóv Ę. Na każdym znaczku u góry napis: Poczta z Krajem 1", znaczki przedstawiają kolejno: a. ruiny Warszawy na dole napis: Odbudujemy Warszawę" kolory: niebieski, brązowy, czarny, b. widok gmachu Sejmu na dole napis: 4,11.47 Sejm Ustawodawczy Odrodzonej Polski" kolory j.w. c. widok fabryk i dymiących kominów - na dole napis: Sląsk Skarbem Polski". Kolory jak wyżej. d. mapa granice na Odrze i Nysie - na dole napis: Nie rzucim ziemi skąd nasz ród...". Kolory j.wyżej, e. sylwetka żołnierza w rogatywce na tle rzeki na dole napis: "Nad Odrą i Nissą trzymamy straż". Kolory j.w. Drukowany drukiem wypukłym, przebijany, niegumowany. Wymiar bloku 150 x 102 mm. Bloki są numerowane w lewym 392 górnym rogu. Papier jednostronnie kredowany. Jakichkolwiek bliższych danych odnośnie tego bloku nie posiadam. Dzia ł MA NALEPKI ZNACZKI DOBROCZYNNE, SPOTYKANE NA LISTACH WYSYŁANYCH Z OBOZÓW POLSKICH W AUSTRII (NIEMCY) HELLBRUNN 1945/1946 r. Blok. Blok ten został wydany przez Polski Czerwony Krzyż jako blok pamiątkowy. Blok składa się z czterech znaczków. P O C 2 T ~1, 4 - '4. H E LLSR?F", 411 SAVE POLISH CHILDREN I Gr. brązowy. Reprodukcja o- brazu Ejsmonda Gr. szarozielony. Reprodukcja obrazu Grottgera Gr. niebieskozielony. Reprodukcja obrazu Kotsisa. 4, Gr. zielony. Reprodukcja o- brazu Chełmońskiego. Bloki te są niegumowane. Papier zwykły. Cięte i ząbkowane. Na marginesach w czterech rogach Czerwony Krzyż. Napis z lewej strony: Ratujcie dzieci polskie", u góry: Cena 10. Sc. ( Dopłata na P.C.K.)" oraz te same napisy w języku angielskim po prawej stronie i na dole marginesu. Wymiar Vloku 146,5 x 131 mm. Wysokość nakładu ca bloków.

13 Bibliografia: Wiadomości Filatelistyczne. Rok II 1948 Nr 1/2 str. 13. Bibliografia do wszystkich działów: I, II, III i ula A. Łaszkiewicz Znaki Pocztowe Polski Demokratycznej i okresu przejściowego 1947 r. str Filatelista Polski: Rok I 1948 Nr 5/8 str , Nr 9 str Nr 10 str Rok II 1949 Nr 4 str , Nr 5 str , Nr 6 str Przegląd Filatelistyczny: Tom I 1949 Nr 2 str , Nr 4 str , Nr 5 str Tom II 1950 Nr 6 str. 8-9, Nr 9 str. 103 UWAGA I Reprodukcje znaczków wielkość naturalna, bloków w zmniejszeniu. Maciej Perzyński POLSKIE Poczta wprowadziła w ostatniej chwili pewne zmiany do projektów znaczków wartości 60 gr i 2,50 zł wydanych 11 września z okazji Kongresu Międzynarodowego Komitetu Technicznego do Walki z Ogniem. Wydane znaczki różnią się zarówno od projektów reprodukowanych przez nas w numerze 17 z 1 września, jak i od opisów zamieszczonych w numerze 14 z 15 lipca. Dla informacji czytelników zamieszczamy reprodukcję oryginalnych znaczków -z wyjątkiem wartości 40 gr, która ukazała się zgodnie z projektem. Na znaczku wartości 60 gr dodano napis wzdłuż lewego brzegu: Kongres C. T.I.F. Warszawa 1957", i skrócono napis na górnym marginesie do słów Pożar! Ratuj!". Płomienie na znaczku wartości 2,50 zł są szczegółowiej zaznaczone niż w projekcie znaczka. KASOWNIKI Reprodukujemy datowniki okolicznościowe omówione w Filateliście" nr 16 (kwiaty chronione 1-szy dzień) i nr 18 (Kongres CTIF WARSZAWA szy dzień). NIW IWIlkeet= On September 11-th two stamps of 60 gr and zł 2.50 values wert issued on occasion of the Congress of the International Anti- Fire Technical Committee. At the last moment the postał authorities have introduced some changes into the designs. So, the released stamps differ from the designs reproduced by us in Nr 17 of September 1-st, as well as from the description giv'en in Nr 14 of July 15-th. Both these stamps are reproduced in this issue. The 40 gr value has been released without any changes. The 60 gr stamp bears an additional inscription along the left margin, viz.: The Congress of CTIF, Warsaw, 1957, and the upper inscription has been changed into: Fire! Help! The flames in the zł 2.50 stamp are more differenciated than they were in the initial design. POSTMARKS This issue brings the reproductions of postmarks described in Nr 16 and Nr

14 NO WO:C I Ifflowinmir, FRITZ HARER150, rn C ni 15 B UNDESPOS1 BELGIA. Dnia 16 wrzęśnia ukazały się 2 znaczki EUROPA", o nominałach 2 fr. i 4 fr. Na tle mostu i fabryki wyrasta 6 kłosów, symbolizujących 6 państw Unii Europejskiej. Oba znaczki mają ten sam rysunek. BERLIN. Ukazały się dalsze 2 znaczki z serii: Sławni mężowie historii Berlina"; dnia 28 września znaczek za 25 f (brunatnoczerwony/ciemnobrunatny) z portretem stawnego artysty i reżysera M. Reinhardta ( ), dnia 30 września znaczek za 15 f (niebieski/ciemnobrunatny) z portretem sławnego chemika, zdobywcy nagrody Nobla, Fritza Habera ( ). Nakład znaczków po 2 miliony szt. EGIPT. Dnia 16 września wydany został pamiątkowy znaczek za 10 m (fioletowy) z okazji 25-lecia powstania arabskiego w latach , przeciwko panowaniu i uciskowi Brytyjczyków. W październiku ukaże się znaczek upamiętniający 25-letnią rocznicę śmierci poetów egipskich: Ahmed Shawki i Hafeza Ibrahima. W przygotowaniu na listopad jest znaczek propagujący 25-lecie Egipskich Linii Lotniczych, INDONEZJA. Ukazała się seria propagująca sprawę jedności pracy: 10 sen (niebieski) symbol oszczędzania, 50 sen (zielony) symbol oszczędzania, 15 sen (czerwony) symbol jedności, 1 rp (fioletowy) symbol jedności. HAki KooPerAsą 12 on u KOLUMBIA. VII Wyścig Kolarski przez Kolumbię upamiętniony został 6 lipca 2 znaczkami o nominałach: 2 c brunatny, 5 c niebieski. Motyw na obu znaczkach jednakowy kolarz. NIEMIECKA REP. DEMOKRATYCZNA. Przy końcu października ukaże się specjalny znaczek na Dzień znaczka". NIEMIECKA REP. FEDERALNA. Znaczki EURO- PA" ukazały się jak w innych państwach w dniu 16 września. ie 3 U R OP -\ Przedstawiają o- ne symboliczne drzewo z 6 korzeniami (6 państw): 10 f. (zielony/ jasnoniebieski), 40 f (niebieski/jasnoniebieski), SAARA. W dniu 16 września wydane zostały o tym samym motywie jak w NRF 2 znaczki EUROPA": 20 fr (pomarańczowy/żółty), 35 fr (fioletowy/ czerwony). TURCJA. 75-lecie założenia Akademii Sztuk Pięknych w Istambule stało się okazją do wydania 2 znaczków: 20 k (matowopomarańczowy/żółtobrunatny) portret założyciela Akademii Hamdi Beya ( ), 30 k (matowozielony/niebieskozielony) antyczna tarcza słoneczna znaleziona w wykopaliskach pod Alacahoyuk. Nakład serii: USA. W sierpniu ukazały się 3 znaczki okolicznościowe: znaczek lotniczy za 6 c (niebieski), upamiętniający 50-lecie istnienia lotnictwa wojskowego w USA, znaczek za 3 c (fioletowy), wydany z okazji 350-1letniej rocznicy budowy pierwszego żaglowca w USA Virginia Sagadahock", znaczek za 8 c (czerwony/niebieski/z10-394

15 Lawy), z wizerunkiem zabitego w katastrofie lotniczej w marcu br, prezydenta Filipin R. Magsaysaya. Nakład znaczka: 40 milionów szt. Znaczki do reprodukcji nadesłał p. Rachmanoff. WATYKAN. 500-lecie Kolegium Capranica upamiętnione zostało wydaniem serii znaczków: 5 1 popiersie założyciela kardynała Capranica i widok seminarium, 35 1 jak 5 1, 10 1 papież Pius XII, jak ZSRR. Ostatnio ukazały się znaczki: 40 kop (brunatny) portret ak...demika A. M. Ljapunowa z okazji 100-lecia jego u- rodzin, 40 kop (wielobarwny) portret Szewczenki ( ) na tle krajobrazu wsi ukraińskiej, 40 kop (wielobarwny) portret Czernyszewskiego ( ), wielkiego rewolucjonisty i pisarza na tle fragmentu bitwy, 40 kop (niebieski/brunatny) portret poety szkockiego R. Burnsa, 40 kop (wielobarwny) propagujący Międzynarodowy Rok Geofizyczny Opisane w poprzednim numerze cięte znaczki z I serii festiwalowej wydane zostały w nakładzie serii. C:51, y Równolegle ze wzrostem popularności filatelistyki zwiększa się corocznie ilość międzynarodowych imprez filatelistycznych, na których zobaczyć można coraz więcej i ciekawiej opracowanych zbiorów. Miejsce Czas. Charakter wystawy 1. Londyn marzec 1958 STAMPEX", krajowa z udziałem zagranicy, 2. Buenos kwiecień 1958 Stulecie znaczka, Aires 3. Moskwa czerwiec 1958 Stulecie znaczka, 4. Bukareszt lipiec 1958 Stulecie znaczka, 5. Bruksela sierpień 1958 pod patronatem FIP-u, polączona z Kongresem FIP-u, 6. Lipsk październik wystawa miast, w 1958 których odbywają się Międzynarodowe Targi, Rok przyszły jak i następne lata zapowiadają się bardzo interesująco w tej dziedzinie. W przygotowaniu znajdują się wystawy o charakterze międzynarodowym. Miejsce Czas Charakter wystawy 7. Salsomag- październik połączona z mięgiore 1958 dzynarodową ma. nifestacją filatelistyczną, Palermo Hamburg wrzesień 1959 jesień Warszawa maj Johannesburq Stulecie znaczka, Sycylii, prawdopodobnie z Kongresem FIPu, Stulecie znaczka, maj 1960 z okazji stulecia Republiki Pol.- Af r. 12. Kolumbia 1960 Stulecie znaczka, 395

16 DZIEWCZĘTA! 100 Ł. nagrody można zdobyć i zostać Miss STAMPEX! - takim ogłoszeniem reklamuje się wystawę filatelistyczną w Londynie. Wystawa STAMPEX 1958 r. swą oryginalnością i ciekawym programem bije dotychczasowe w poważnym stylu organizowane wystawy londyńskie. Sensacją wystawy będzie wybór Miss STAMPEX". W konkursie na Miss STAMPEX mogą brać udział dziewczęta, które nadeślą w terminie do 1 grudnia br. swoją fotografię, zrobioną w tym roku, są filatelistkami i prześlą wypełniony kupon, znajdujący się w piśmie angielskim,.philatelic Magazine". Przepisy konkursu ujęte są w następujące punkty: 1. w konkursie mogą wziąć udział dziewczęta, które zajmują się filatelistyką z amatorstwa bądź to z zawodu, 2. mieszkają na Wyspach Brytyjskich, 3. wiek. wyznanie, rasa, czy kolor skóry nie mają znaczenia, 4. prześlą swą fotografię, zrobioną w tym roku, do dyrekcji wystawy w terminie do dnia I grudnia br. 5. do finału wybranych zostanie 5 kandydatek, 6. Miss STAMPEX wybrana zostanie przed otwarciem wystawy STAMPEX w dniu 8 marca 1958 r., 7. zwyciężczyni będzie towarzyszyć przy ceremonii otwarcia wystawy i innych uroczystościach związanych z tą imprezą, 8. jako nagrodę otrzyma 100 funtów angielskich, 9. jury składać się będzie z wybitnych osobistości oraz znanych filatelistów, 10. decyzja jury jest nieodwołalna. ERSTTAGSIWER FIRST DAY COVRO Y. NCERBRiEiNARKE NSEHEN VON IR. RUNDESPOST VERAUSGABE AM ROF1NUNGSTAG DER POSTA. T TTGART 23, e.- I. S Polski Zwiazek Pilatistow Zarzad. Glówny WARSZAWA : Polska ul. Widok Nr. 22 Reprodukujemy całostkę wystawy zorganizowanej telistycznego w Stuttgarcie z okazji 75 jubileuszu ruchu filaw Niemczech. KATALOG ZUMSTEIN 1958" Punktualnie (jak zwykle z początkiem września br.) ukazało się 41 wydanie popularnego katalogu ZUMSTEIN". Notuje on wiele cen na nowo opracowanych, obejmując 1376 stron wobec 1328 stron wydania zeszłorocznego. Można zauważyć, że poszukiwane znaczki niektórych krajów znacznie zwyżkowa- ły. Dotyczy to szczególnie Saary, Watykanu, Berlina, NRF, Francji i Włoch. Należy się spodziewać, że znaczki tych krajów utrzymają i w przyszłym roku tendencję zwyżkową. Poza tym generalnie zwyżkowały znaczki olimpiad (niektóre o 100%) i jubileuszowe wydania 100 lat znaczka". Wzmożona produkcja różnych tematycznych nowości i to nie tylko w małych państewkach wpłynęła na zmniejszenie zainteresowania obrazkowymi wydaniami. Jest to również przyczyną, że coraz trwalszą pozycję mają Olimpiady" i Stulecia", bo... zarządy pocztowe nie mogą ich wydawać co roku. Objętość katalogu zwię- 396

17 kszyła się przez 1 rok o 48 stron. Sygnał ostrzegawczy - następuje zalew nowości! Z polskich znaczków zwyżkowała seria lotnicza z 1948 roku, seria lotnicza Bojownicy o wolność i demokrację" z nadrukiem groszy", Dobrze notowana jest nasza seria olimpijska. Natomiast spadły bloki wystawy Poznań 1955". A oto kilka przykładów większych zwyżek cen: Berlin: Rosja: nr 61/3 z 18 na 30, 64/7 z 7,50 na 12, nr I z 400 i 90 na 500 d 130, 68/70 z 25 na 35, 76/80 z 18 na /17 z 45 na 55, Francja: Saara: nr 169 z 65 na 80, nr 260/1 ze 190 na 300, 212/13 z 75 na 100, 269/73 z 50 na 80, 302 z 55 na 70, 286 z 45 na 65, 316 z 30 na 40, 317/8 z 5 na 10, 340 z 16 na 22, 326 z 2 na 5, Watykan: nr 1/15 z 28 na 38, 17/20 z 9 na 25, 21/38 z 30 na 60, 39/44 z 325 na 580, 45/50 z 85 na 120, 51/8 z 45 na 75, 67/72 z 16 na 60, 148 z 26 na 50, Włochy: nr 148/51 z 240 na 350, 366 z 45 na z 30 na 40, 446/7 z 17,50 na 24, orz, lotu. 9 ze 180 na 450, 10 ze 125, i 200, na 260 i 600. Cena katalogu wynosi jak w ubiegłym roku fr. Dla słabo znających język niemiecki jest do nabycia dodatkowy słownik wyrazów w języku polskim - w cenie 1.75 fr. Jak nas informuje PPF dla filatelistów polskich zostanie sprowadzonych katalogów, które rozsprzedane zostaną w uzgodnieniu z Zarządem Głównym PZF. NIEZNANA ODMIANA KASOWNIKA NUMEROWEGO marca 1858 r. na terenie Królestwa Polskiego wprowadzono do kasowania znaczków specjalne kasowniki, składające się z 4 koncentrycznych kół i numeru odpowiadającego danemu urzędowi lub ekspedycji pocztowej. Kasowniki te, wykonane prawdopodobnie ręcznie, nie posiadają jednakowych wymiarów. Wymiary największego koła w kasownikach dla poszczególnych urzędów wynoszą: 24 do 26 mm, wewnętrznego najmniejszego koła - 121/a do 14 mm oraz wysokości cyfr od 5Ih do 8 mm. Spośród wszystkich urzędów i ekspedycji Królestwa, dwie ekspedycje, a mianowicie: Sempolno (226) i Złotoryja (297) używały dwóch kasowników różniących się wymiarami cyfr. Ostatnio otrzymałem z Londynu adresowaną stronę listu, na którym znajduje się znaczek rosyjski 10 kop. z 1865 r., skasowany polskim kasownikiem numerowym z numerem 130, a więc używanym w ekspedycji Wodzisław. Kasownik ten różni się jednak zasadniczo od kasownika używanego do kasowania znaczków polskich 1860 r., ponieważ średnica wewnętrznego najmniejszego koła wynosi 18 mm, czyli wymiar do tej pory przy tych kasownikach nie spotykany. Również cyfry numeru 130 rozstawione są szeroko, odpowiednio do szerokości wewnętrznego kola. Odstępy pomiędzy poszczególnymi kołami są węższe niż w innych kasownikach. Używanie dwóch kasowników numerowych w ekspedycjach nie mających przeważnie dużego obrotu listowego, nasuwa przypuszczenie, że w tych ekspedycjach podczas powstania 1863 r., kasowniki zostały zagubione lub zabrane przez powstańców, co spowodowało zamówienie nowych kasowników różniących się od poprzednich w wyżej opisanych szczegółach. W. Rachmanoff - _,..,) J; i.,; " '7 ', :; 1 ' ; i i *---,, 5 --; i, -,44.z.,--7,..0-, e.:,"' t ," p..., ć "..;::? :"- 51"4",: I- ii, " P., ag- -. ' ' "...'53r..' /1'9.'7'; i'''' ' '.. ''''..- 1f - 1:_;:_i_la:.«-.. t

18 AI' PIERWSZY POLSKI ZNACZEK SPORTOWY... ii - Ml E MIC,E%;',:s.Y.4». ORDOM BENNETT td- lx 23 o; 3 4 C C; F. T 193 e.4_ Kl 111,:. Ciekawa kartka pocztowa ofrankowana m. in. znaczkiem z portretami Zwirki i Wigury z nadrukiem Challenge 1934", Kartka ta wysłana była balonem Syrena" w czasie Międzynarodowych Zawodów Balonowych,,Gordon-Bennetta", jak o tym świadczą okolicznościowe datowniki i nalepka. W Polsce Ludowej ukazało się wiele znaczków o tematyce sportowej. Oglądamy na znaczkach różne dyscypliny: sporty zimowe, kolarstwo, sporty wodne, piłkarstwo. lekkoatletykę, gimnastykę, boks, szybownictwo, szermierkę itd. Wielu z nas specjalizuje się nawet w zbieraniu znaczków sportowych, które stanowią duży, ciekawy dział filatelistyki. Inaczej było w okresie przedwojennym. W Polsce ukazało się w latach tylko kilka znaczków sportowych i to o dosyć wąskiej tematyce: Challenge" 1932 I znaczek, Challenge" znaczki (nadruki), Międzynarodowe Zawody Balonów Wolnych o puchar Gordon-Bennetta" w 1936 r. 2 znaczki (nadruki) i Międzynarodowe Zawody Narciarskie FIS" w 1939 r. w Zakopanem 4 znaczki. W sumie 9 znaczków. Jeden z tych znaczków, pierwszy polski znaczek sportowy, jest specjalnie ciekawy: zawiera portrety zawodników. Takiego zaszczytu nie dostąpił już póżniej żaden ze sportowrów, ani w okresie przedwojennym, ani w Polsce Ludowej. Nawet znaczek wy- dany w ubiegłym roku, specjalnie dla upamiętnienia zwycięstwa olimpijskiego naszej dzielnej zawodniczki Eli Krzesińskiej, ma w rysunku neutralną" sylwetkę lekkoatletki, a nie portret złotej" medalistki. Poczta konsekwentnie realizuje przyjęte w,tym względzie zasady wydawnicze. Jedyny wyjątek stanowi właśnie znaczek wydany z okazji zwycięstwa polskich zawodników w Międzynarodowych Zawodach Samolotów Sportowych w 1932 r. Kpt. Franciszek żwirko (ur. w 1895 r.) i inż. Stanisław Wigura (ur. w 1901 r.) odnieśli piękny triumf na lotnisku w Berlinie. Byli pierwsi we wszystkich konkurencjach zawodów: w locie okrężnym na dystansie prawie 10 tys. km, w próbach sprawności technicznej oraz w locie szybkościowym w trójkącie. Było to zwycięstwo polskiej załogi i polskich skrzydeł, gdyż aparat RWD", na którym lecieli młodzi lotnicy był zaprojektowany i zbudowany w Pdlsce. Jednym z konstruktorów zwycięskiej maszyny był towarzysz Żwirki z zawodów inż. Wigura. Nazwa aparatu RWD" 398

19 pochodzi od pierwszych liter nazwiska konstruktorów Rogalski, Wigura, Drzewiecki. Kpt. żwirko i inż. Wigura zginęli śmiercią lotników u szczytu sławy w niewiele dni po swym wspaniałym zwycięstwie. We wrześniu br. obchodziliśmy 25 rocznicę tej tragedii sportowej. Na znaczku wydanym w kwietniu 1933 roku widzimy sylwetkę zwycięskiej maszyny RWD" oraz w medalionach por:- trety Żwirki i Wigury. Znaczek ten został przedrukowany na następny Challenge" w 1934 roku (w zawodach tych powtórnie zwyciężył polski lotnik kpt. Bajan). Piękne postacie Żwirki i Wigury przeszły do historii polskiego lotnictwa. Ich wspaniała sportowa walka na trasie Challenge 1932" jest i będzie wzorem do naśladowania dla zawodników wszystkich dyscyplin. Dlatego znaczek z portretami stawnych lotników ma w naszych zbiorach specjalną wartość. ODPOWIEDZI 408 CZESŁAW KUDŁA GDAŃSK ORUNIA. Będzie ogłoszony konkurs otwarty na projekt znaczka 100-lecie znaczka polskiego". Szczegóły podamy w naszym piśmie. Wasz projekt konkursu na tematykę tego znaczka przekażemy naszym władzom. GEORGE MICHALIK GDAŃSK. CZP nie przewiduje wydania znaczka esperanckiego. Kursy Esperanto prowadzi Oddz. PZF w Tarnowie. JANUSZ SARNOWSKI KOSZA- LIN: Wszystkie posiadane adresy cudzoziemców natychmiast drukujemy. W przyszłości podamy adresy pism zagranicznych. RYSZARD PRZYBYLSKI BIEL- SKO-BIAŁA. Wszystkie dane dotyczące wysyłki znaczków za granicę, jak i ich przywozu, drukowaliśmy już parokrotnie. Radzimy przeczytać poprzednie numery. ANDRZEJ DOLEGA ŁÓDŹ. A- dresów naszych korespondentów zagranicznych nie podajemy. J. D. ZAMOSÓ, Niektóre uwagi sa słuszne. Wypowiedzi anonimowych nie umieszczamy. Ilustracji będzie więcej. J. ZERKO KOSZALIN. Prosimy podać jakie byty przyczyny, że wszystkie znaczki przykleiły się. Czy klaser wpadł do wody, czy tylko na skutek leżenia w wilgotnym miejscu. Jeśli tylko przylgnęły lekko na skutek wilgoci, radzimy silnie nagrzać każdą stronę pod silną Żarówką lub na słońcu. Niektóre powinny się same odkleić. Innego sposobu zabezpieczenia się przed uszkodzeniem znaczków d klasera nie znamy. H. SUTYNIAK HALDEN NOR- WEGIA. Dziękujemy za list. Poruszone przez Was zagadnienia znalazły Już odpowdedż w Nr 15 i 16. Prosimy dalej o łaskawe uwagi i spostrzeżenia. INZ. ROMAN WÓJCIK KATO- WICE. Zdarza się, że nadruk 40/80 gr. jest przesunięty o kilka lub nawet kilkanaście milimetrów. Wartość nadruku przesuniętego jest 5-10-krotnie większa. Dokładną wartość określi Wam rzeczoznawca PZF Warszawa lub Kraków. H. CZARTORYSKI POZNAŃ I. Radzimy dać płatne ogłoszenie. Redakcja nie posiada pism i literatury przedwojennej. MGR. MIECZYSŁAW FILWCZAK KROSNO n/wisłokiem. Możliwości umieszczenia Waszego o- głoszenia w pismach zagranicznych nie posiadamy. MAZUREK WARSZAWA. Wielokrotnie już wyjaśnialiśmy, Że nie przyjmujemy żadnej odpowiedzialności materialnej za filatelistów zagranicznych. których adresy umieszczamy. Beyer Adolf, Leipzig 0-5, Molkauerstr. 6 NRD (N). Kromp Gunther Havelberg Weiberg 4 NRD (N). Lange K., Berlin-Oltlin1ck Erlengrund 30 NRD (N). Wieczorek Gerhard, Cottbus Hainstrasse 3 NRD (N). Hertel Klaus, Dittersdorf b. K. M. Stada Hauptstr. 89 NRD (N). Paanke Gerhard Konigsee/Thilr. Lindenstr. 25 NRD (N). Marks Gunter. Aue/Sachsen Neumarkt 3 NRD (N). Busch Hans Lobenstein/Thilr. Topfmarkt 9 NRD (N). Stegldch Sigfrid. Karl Marx Stada Seumestr. 4-6 NRD (N). Rulf Diethelm, Eberswald Pfellstrasse 21 NRD (N). Multer Rolf, Kahla/Thtir, bez. Gera Kreis Jena Land, Drussentersdorf 55 NRD (N). Leupold Konrad, Anneberg/Erzgebirge Marensteinerstr. 19 NRD. (N). Kotzsch Kurt, Halberstad, Herz Westernhauserstr. 20 I. NRD (N). Zchuckelt Diter. Riesa/Elbe, A/- leesstr. 21 NRD (N). Hausmann Ernst, Wiek a Rugen, Hauptstr. 112 NRD (N). Sacherl Horst, Berlin C-17, Moderschnstr. 65 NRD (N). Glaser Dieter, Dresden N-23, Riesaerstr. 16 NRD (N). ( Schetsche Joahim. Bitterfeld. Fr. L. Jahnstr. 16 NRD (N). Kraft G. Górlitz Gruner Graben 4 III. NRD (N). Muhlig Joahim, Elbenstock/Erzgebirge-Sachsen, Forststr. 21 NRD (N). Porstner Feliks, Grabow/Mekl., Karl Marxstr. 9 NRD (N). Bloedow Joh. Wilh., (3a) Bantin Kr. Hagenau, Postfarventin. NRD (N). Gunz Karl-Heinz, Neunhof-Leipzig Markt 3 NRD (N). Gran Peter, Erfurt Beddestr. 1 NRD (N). Weiss Emil, Neuendorf b. Bruck ub. Belzig NRD (N). Hausbaeck Karl, (3b) Binz/Kugen Heus Strandeck NRD (N). Kobow Rudolf, Rostock/Meki. Am Guterbahnstr. 2 NRD (N). Schubert Heinz, Bad Lausick Strasse der Einhelt 109 NRD (N). Codlicke Gerhard, Bad Laustadt Kr. Merseburg Ernst Thalmannstr. 8 NRD (N). Freiwald Bruno, EisfeldfThin. Feuermauer NRD (N). Schulze Hans, Dresden A-21 Marienbergerstr. 56 c. NRD (N). Schellenberg Wolfgang, Muhltraff i. Thiir. Dr Schminkestr. 127 NRD (N). Chroszcz Leo, Cottbus Arndstr. 24 NRD (N). Chang Ke Wen The Sian Petroleum Technical School Sien (Chang-an) China. Korespondencja angielski. Wacław Michałowski Calle Rawson Nr 118 Jose Leon Suarez F. C. N. G. B. M. (Villa Ballester) prov. Buenos Aires Argentyna (P) Sung Je-Ling 3 Chu fei Lane Hangchow, China. (A) Titje Jone Jo 12A Maxim Street Bogor Indonesia: (A) Sing Dang Chengkon, Szechwan, China (A) Si Tjia Lie. Dj. Pane, Hua Kiau Middle. P. Siantar. Sumatra, Indonesia. (A) John Son Lim. Dj. Perniagaan, No 43. Sibolga. Sumatra,Indonesia. (A) Chen Ming No 8, Luklaerhang, Hengti Street. Hankow, China (A) Heinz Behnke, Berlin-Treptow, Neue Krugalle 92, NRD. (A) Len Ke-Wu Class 2 Kweiping Normal School Kweiping, Kwangel China. (Al Chen Chi Mei Merdeka Street 132 P. Siantar Sumatra, Indonesia. (Al Mgr Antoni Mantvkowski th Street. JACKSON HEIGHTS 72. New York USA:,.Wszystkim filatelistom i niefilatelistom, którzy raczyli do mole napisał na podstawie mego oglo- 399

20 szenia na łamach dwutygodnika Filatelista" Nr 8 serdecznie dziękuję. Ze względu na dużą ilość otrzymanych listów nie jestem w stanie wszystkim odpowiedzieć. Proszę być cierpliwym, gdyż każdy otrzyma odpowiedź może trochę spóźnioną. Ostatnio otrzymałem kilka znaczków d dwie maksym karty: Madonna W. Stwosza i Dama z łasiczka" z Poznania. Niestety, nadawca nie podał mi swego nazwiska ani adresu. Data stempla pocztowego na kopercie: Poznań 2. Usilnie proszę nadawcę tego listu o podanie mi swego adresu, żebym mógł odpowiedzieć. Polacy, którzy pisali do mnie w języku niemieckim, otrzymają odpowiedz jako ostatni, gdyż w pierwszym rzędzie odpisuję Polakom i Polkom, którzy kochają swój język. Polacy nie gęsi - własny język mają". OGŁOSZENIA Szukani poważniejszej wymiany. Daję Polskę, próby, błędy, wydania lokalne, listy przedfilatelistyczne. Interesuje mnie cały świat. Prof. B. SIEIGERZYŃSKI, Sanok, Głowackiego 8. (18). Sprzedam więcej dającemu odcinek z dopłatami wydania krak.: 15/36 i parka Kasownik Gorlice, gwarancja Miksteina. KUNSTETTER, Chrzanów. Paderewskiego 2. (19). Skakali 3, 5, 10, 15, 20 hal. na liście z datownikiem Skałat 15. XI.19. Oferty z ceną: KILINSTET- TER, Chrzanów, Paderewskiego 2. (19). Korpus Muśnickiego na liście, ząbkowane: 35/1 kop., 50/2, 35 kop. Datownik poczty polowej Oferty z ceną: KUNSTET- TER, Chrzanów, Paderewskiego 2. (19). Poszukuję Polskich Kart pocztowych ze znakiem opiaty (widokowe, okolicznościowe, zwykłe itp.) z okresu do 1939 r. Tylko w stanie nieużywanym. W zamian o- ferują znaczki W. Brytanii oraz Kolonii Brytyjskich: MR. V. SUTCLIFFE, TALBOT RIDGE, LITTLE FOREST ROAD, BOURNEMCiLITH, ENGLAND. (20) Kupno - Spzedaż: Znaczki: Polski, Europy, kol. angielskich. Pakiety. Prosimy o osobiste odwiedziny lub listowne zgłoszenia. HANDLOWA SPÓŁDZIELNIA IN- WALIDÓW. Warszawa 40, Swiętolańska 27. (8) Pantwowe Przedsiębiorstwo Filatelistyczne zawiadamia, iż ukazał się już w sprzedaży i jest do nabycia we wszystkich Punktach Sprzedaży PPF cennik detaliczny znaczków PRL Nr 5. Cena jednego egzemplarza wynosi zł 6. Zestawy pakietowe a) Polska Ludowa (od 1945 r.) 100X 25 różnych zł. 100X zł. 100X zł, 100X zł. 100X zł. b) Polska międzywojenna (do 1939 r.) 100X 25 różnych zł. 100X zł. 100X zł, 100X zł. 100X zł. Jednocześnie zawiadamiamy, że zgodnie z Uchwalą Kolegium Państwowej Komisji Cen od dnia 1 sierpnia br. Państwowe Przedsiębiorstwo Filatelistyczne płaci niżej wyszczególnione ceny za zestawy i masówkę: c) Generalna Gubernia ( ) 100X 10 różnych zł, 100X zł. 100X zł. 100X zł. 100X zł. d) Polska ( r. mieszana) 100X 50 różnych zł. 100X ,- zł. 100X zł. 100X zł. 100X zł. 100X zł. 100X zł. Redaguje kolegium: Fabian Bum (red. nacz.), Tadeusz Grodecki, Wiesława Kawecka (sekr. red.), Zbigniew Mikulaki, Maciej Perzyilski, Tadeusz Sanaa Wydawca: Biuro Wydawnicze Ruch" - Warszawa, Wilcza 46. Redaktor Naczelny przyjmuje w każdy czwartek godz Sekretarz Redakcji codziennie godz I Adres Redakcji: Warszawa, ul. Wilcza 46, lel Cena 1 egz. wynosi 2.50 zł. Cena w prenumeracie: kwartalnie 7i 15.-, półrocznie , rocznie zt Zamówienia i wpłaty na prenumeratę w kraju przyjmują wszystkie urzędy pocztowe i listonosze w terminie do dnia 15 każdego miesiąca poprzedzającego okres zamawianej prenumeraty. Prenumerata ze granicę wynosi: kwartalnie zł 21.-, półrocznie zł 42.-, rocznie zł Zamówienia i wpłaty przyjmuje P.K.W.Z. RUCH", ul. Wilcza 46. PKO 1.6/ Warszawa. Ogłoszenia przyjmuje Administracja Filatelisty" Warszawa, ul. Wilcza 46, II p. Biuro Wydawnicze RUCH". Należność za ogłoszenia można składać gotówką lub przesyłać przekazem pocztowym. Cena ogłoszeń: strona zł, 1/ , 1/4 600 zł, 1/8 300 zł. Drobne ogłoszenia do 20 wyrazów 60 zł, w ramce 100 zł. Członkowie PZF korzystają z 40'/4 rabatu (tylko drobne ogłoszenia do 20 wyrazów bez ramki) Nakład egz. Objętość 1 ark. Format B5. Papier ilustr. V kl. 90 gr 70x100. Druk PWPW B-I3.