Informacje Rzecznika Prasowego. Informacja w sprawie zasad klasyfikacji sprzętu elektrycznego i elektronicznego 1

Transkrypt

1 Informacje Rzecznika Prasowego Warszawa, Informacja w sprawie zasad klasyfikacji sprzętu elektrycznego i elektronicznego 1 Kwestia właściwej klasyfikacji sprzętu jest niewątpliwie istotna z punktu widzenia egzekwowania przestrzegania przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495), zwanej dalej ustawą, stanowiącej transpozycję dyrektywy 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (Dz.Urz. UE L 37 z , str. 34 i L 345 z , str. 106; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 359). Poniżej przedstawiono ogólne zasady klasyfikowania urządzeń pod kątem spełniania przez te urządzenia definicji sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 10 ustawy. Na wstępie należy zauważyć, że ustawa zawiera wyłączenia z zakresu stosowania przepisów ( art. 2 ust. 3) w stosunku do: 1) sprzętu służącego ochronie bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli ten sprzęt jest przeznaczony wyłącznie do celów wojskowych (np. broń), 2) sprzętu będącego częścią składową urządzenia, które nie jest sprzętem w rozumieniu przepisów ustawy, 3) odpadów promieniotwórczych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz. U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1689, z późn. zm.). Warto wyjaśnić, że przepis art. 2 ust. 3 pkt 3 odnoszący się do sprzętu będącego częścią składową urządzenia, które nie jest sprzętem w rozumieniu przepisów ustawy, dotyczy takiego sprzętu, który został pierwotnie zaprojektowany do wyłącznego użycia w danym urządzeniu (został fabrycznie zamontowany w tym urządzeniu i stanowi jego integralną część), które sprzętem nie jest, np. radia samochodowe, głośniki samochodowe, czy samochodowe zestawy głośnomówiące do telefonów komórkowych zaprojektowane (i zamontowane fabrycznie) do wyłącznego użycia w pojeździe. Tego typu zużyty sprzęt wraz z pojazdem wycofanym z eksploatacji podlega ustawie z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 i Nr 175, poz. 1458). W przypadku jednak, gdy wymienione wyżej urządzenia wprowadzane są do obrotu, jako osobne produkty, to podlegają one przepisom ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 10 ustawy za sprzęt uważane są urządzenia, których prawidłowe działanie jest uzależnione od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól

2 elektromagnetycznych, oraz mogące służyć do wytwarzania, przesyłu lub pomiaru prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych i zaprojektowane do użytku przy napięciu elektrycznym nieprzekraczającym 1000 V dla prądu zmiennego oraz 1500 V dla prądu stałego, zaliczone do grup sprzętu określonych w załączniku nr 1 do ustawy. Załącznik nr 1, który stanowi transpozycję załącznika IA i IB dyrektywy 2002/96/WE, wymienia 10 grup sprzętu, tj.: 1. Wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego; 2. Małogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego; 3. Sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny; 4. Sprzęt audiowizualny; 5. Sprzęt oświetleniowy; 6. Narzędzia elektryczne i elektroniczne, z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych; 7. Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy; 8. Przyrządy medyczne, z wyjątkiem wszystkich wszczepianych i skażonych produktów; 9. Przyrządy do nadzoru i kontroli; 10. Automaty do wydawania. Ze względu na fakt, że art. 1 ust. 2 ustawy stanowi, iż w sprawach w niej nieuregulowanych stosuje się przepisy o odpadach, w przypadku określenia definicji urządzenia należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.), zgodnie z którymi pod pojęciem tym rozumie się niestacjonarne urządzenie techniczne, w tym środki transportu (art. 3 pkt 42). Warto w tym miejscu wyjaśnić co oznacza sformułowanie niestacjonarne. Zgodnie ze znaczeniem jakie znajduje się w słowniku PWN stacjonarny oznacza «niezmieniający miejsca pobytu, położenia, pozostający na miejscu; nieruchomy, stały». Tak więc pod pojęciem urządzenie stacjonarne należy rozumieć takie urządzenie, które jest na stałe unieruchomione. Wnioskując a contrario urządzeniem niestacjonarnym będzie urządzenie, które nie jest na stałe związane z miejscem, w którym zostało umieszczone. Biorąc pod uwagę powyższe pierwszą przesłanką wynikającą z definicji sprzętu jest spełnienie przez dany produkt definicji urządzenia. Na podstawie powyższej przesłanki należy uznać, że np. instalacja grzewcza, instalacja elektryczna, instalacja gazowa, instalacja klimatyzacyjna, instalacja antenowa, czy instalacja przemysłowa, nie spełniają definicji urządzenia, a tym samym nie mogą być uznane za sprzęt w rozumieniu definicji ustawowej. Jednocześnie odwołując się do art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy należy uznać, że części składowe urządzenia, które nie jest sprzętem w rozumieniu przepisów ustawy, są wyłączone z zakresu ustawy. Ponadto części instalacji, których przykłady wymieniono powyżej, jako urządzenia, których nie można uznać za produkt finalny, również nie spełniają definicji sprzętu. Przez produkt finalny należy rozumieć urządzenie, które pełni bezpośrednią funkcję (ang. direct function), do które zostało zaprojektowane, określoną przez producenta w instrukcji użycia (funkcje te powinny być spełnione bez konieczności

3 zastosowania złożonych operacji technicznych), posiada własną obudowę oraz, jeśli jest to niezbędne, gniazda oraz połączenia, przeznaczone do użycia przez końcowego użytkownika. Przykłady urządzeń wyłączonych na podstawie tego kryterium: 1) kable, gniazda, przełączniki, termostaty, liczniki, które używane są w instalacji elektrycznej, 2) urządzenia klimatyzacyjne, które wchodzą w skład instalacji klimatyzacyjnej, 3) anteny, które wchodzą w skład instalacji antenowej, 4) windy. Drugą przesłanką wynikająca z definicji sprzętu jest zasada, że prawidłowe działanie sprzętu jest uzależnione (ang. dependent) od dopływu prądu elektrycznego lub od obecności pól elektromagnetycznych oraz może służyć do wytwarzania, przesyłu bądź pomiaru prądu elektrycznego lub pól elektromagnetycznych. Oznacza to, że dane urządzenie wymaga dopływu energii elektrycznej, jako pierwotnego źródła energii (ang. primary energy), aby spełniać podstawowe funkcje (ang. direct function), określone przez producenta w instrukcji użycia (funkcje te powinny być spełnione bez konieczności zastosowania złożonych operacji technicznych), a wyłączenie dopływu energii elektrycznej powoduje, że urządzenie nie spełnia tych funkcji. Tak więc jeżeli dany produkt może pełnić swoje funkcje bez konieczność zasilania energia elektryczną należy wyłączyć go z zakresu przepisów ustawy. Przykłady urządzeń wyłączonych na podstawie tego kryterium: 1) zapalarki piezoelektryczne, 2) kuchenki gazowe z zapalarkami piezoelektrycznymi, 3) silniki spalinowe z zapłonem elektrycznym, 4) spalinowe kosiarki do trawy, narzędzia pneumatyczne, 5) zabawki na baterie, które pełnią funkcję zabawki, nawet jeżeli prąd elektryczny jest wyłączony (np. pluszowe misie) - z tej przyczyny kolejka elektryczna będzie sprzętem, gdyż po wyłączeniu prądu, zabawka ta nie będzie wypełniała swojej podstawowej funkcji, 6) kartki okolicznościowe z pozytywką (podstawową funkcją kartki okolicznościowej jest przekaz tekstowy umieszczony na niej). Ponadto jeśli energia elektryczna służy jedynie do podtrzymania lub funkcji kontrolnych danego urządzenia, to takie urządzenie nie podlega przepisom ustawy, a tym samym wyłączone będzie z zakresu ustawy. Interpretacją tą można więc objąć np. rowery stacjonarne z elementami elektronicznymi, które pełnią jedynie funkcje pomiarowe. Trzecią przesłanką wynikającą z definicji sprzętu jest zasada, że dane urządzenie zostało zaprojektowane do użytku przy napięciu elektrycznym nieprzekraczającym 1000 V dla prądu zmiennego oraz 1500 V dla prądu stałego.

4 Przykłady urządzeń wyłączonych na podstawie tego kryterium: 1. przełączniki wysokiego napięcia wymagające napięcia przekraczającego 1000 V. Czwartą przesłanką wynikającą z definicji sprzętu jest zasada, zgodnie z którą dane urządzenie, podlegające przepisom ustawy, powinno zostać zaliczone do jednej z 10 grup, które określa załącznik nr 1 do ustawy. Tak więc, załącznik nr 1 do ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym jest zamknięty w odniesieniu do grup sprzętu, natomiast otwarty co do zawartych w nim rodzajów sprzętu i zawiera jedynie przykłady sprzętu. Oznacza to, że niewymienienie imiennie danego rodzaju sprzętu, w załączniku, nie świadczy o tym, że dany sprzęt nie podlega przepisom ustawy, gdyż podstawą objęcia danego urządzenia przepisami tej ustawy będzie spełnienie przez to urządzenie wszystkich przesłanek definicji sprzętu. Powyższe wyjaśnienie zostało potwierdzone przez Komisję Europejską. Tak więc w przypadku, gdy parametry techniczne urządzenia wskazują na definicję sprzętu, a załącznik nr 1 do ustawy nie wymienia wprost rodzaju tego sprzętu należy zaklasyfikować dany sprzęt do rodzaju obejmującego pozostały sprzęt w danej grupie. Spełnienie przez dane urządzenie, wynikających z definicji sprzętu, wymienionych wyżej przesłanek, o ile nie można zastosować żadnego z podanych poniżej kryteriów wyłączeń, oznacza, że wprowadzającego ten sprzęt obowiązują przepisy ustawy. Ponadto zgodnie z wyjaśnieniem Komisji Europejskiej zawartym w poradniku FAQ, aby stwierdzić, czy dany sprzęt jest wyłączony z zakresu ustawy, czyli nie zalicza się go do grup wymienionych w załączniku, można zastosować poniższe kryteria wyłączeń: 1) kryterium odnoszące się do wyłączeń z grupy 6 załącznika nr 1 do ustawy: wielkogabarytowe, stacjonarne narzędzia przemysłowe (ang. large scale stationary industrial tools) Zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy z grupy 6 (Narzędzia elektryczne i elektroniczne) wyłączone są wielkogabarytowe, stacjonarne narzędzia przemysłowe. Wprawdzie przedmiotowa ustawa nie definiuje wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, jednak w tym przypadku, biorąc pod uwagę definicję 2 zawartą w poradniku FAQ, można zastosować przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.). Tak więc zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 6 lit. a i b tej ustawy instalację należy rozumieć jako stacjonarne urządzenie techniczne (urządzenie przemysłowe) lub zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, przeznaczonej do określonych zadań. W związku z powyższym wielkogabarytowe, stacjonarne narzędzia przemysłowe należy uznać jako instalację w rozumieniu definicji zawartej w art. 3 pkt 6 lit. a i b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

5 Przykłady urządzeń wyłączonych na podstawie tego kryterium: 1) platformy wiertnicze. Uwaga: W przypadku urządzeń gastronomicznych przy stosowaniu powyższego kryterium należy wziąć pod uwagę przede wszystkim to czy urządzenie jest na stałe związane z instalacją (ang. fixed), a nie kierować się rozmiarem tego urządzenia. 2) kryterium: części składowe urządzenia niebędącego sprzętem (ang. part of another type of equipment) w rozumieniu przepisów ustawy, które nie stanowią produktu finalnego (ang. finished produkt) Produktem finalnym jest urządzenie lub element urządzenia, które pełni bezpośrednią funkcję (ang. direct function), do której zostało zaprojektowane, określoną przez producenta w instrukcji użycia (funkcje te powinny być spełnione bez konieczności zastosowania złożonych operacji technicznych), posiada własną obudowę oraz, jeśli jest to niezbędne, gniazda oraz połączenia przeznaczone do użycia przez użytkownika. Takimi urządzeniami są jednostka centralna, mysz, monitor i klawiatura, wymienione w załączniku nr 1 do ustawy w grupie 3.B.1. Ponadto przy stosowaniu tego kryterium wyłączenie lub objęcie urządzeń, które mogą w określonym przypadku stanowić części składowe, przepisami ustawy zależy od zastosowania tych urządzeń (oznacza to, że w określonym przypadku mogą być one samodzielnym urządzeniem, czyli stanowić produkt finalny) i powinno być rozpatrywane indywidualnie dla każdego przypadku. Przykłady urządzeń wyłączonych na podstawie tego kryterium: 1. falowniki (przemienniki częstotliwości) (ang. frequency converters), 2. urządzenia identyfikacji radiowej (RFID), o ile stanowią część opakowania produktu (w przypadku gdy RFID spełniają definicję produktu finalnego, to podlegają wymaganiom ustawy i należy zaklasyfikować je zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy do grupy 3), 3. silniki elektryczne, 4. płytki drukowane. Dodatkowego omówienia wymaga w tym miejscu sprawa kabli. Zgodnie z wyjaśnieniem Komisji Europejskiej, zawartym w poradniku FAQ, wszystkie kable będące okablowaniem zarówno zewnętrznym, wewnętrznym, jak i rodzajem połączenia urządzeń, znajdujące się w tych urządzeniach w momencie kiedy stają one odpadami, stanowią zużyty sprzęt, co oznacza, że zaliczane są do masy zużytego sprzętu. Kable objęte są przepisami ustawy, pod warunkiem, że mogą stanowić produkt finalny. Tak więc np. tzw. przedłużacze, czyli kable z wtyczką - z jednej strony i gniazdem - z drugiej, które stanowią produkt finalny, są objęte przepisami ustawy. Przepisom ustawy nie podlegają kable

6 montowane w urządzeniu niebędącym sprzętem, a przez to stanowiące nieodłączną część składową tego urządzenia, np. kable stanowiące element np. instalacji klimatyzacyjnej. 3) kryterium odnoszące się do wyłączeń z grupy 5.1.: oprawy oświetleniowe stosowane w gospodarstwach domowych (ang. luminaries in households) Jeśli chodzi o grupę 5.1. załącznika nr 1 do ustawy to obejmuje ona oprawy oświetleniowe do lamp fluorescencyjnych, wyłączając jednocześnie tego typu oprawy, które stosowane są w gospodarstwach domowych (ang. luminaires for fluorescent lamps with the exception of luminaires in households). Wyłączenie wszystkich opraw oświetleniowych stosowanych w gospodarstwach domowych wynika z pkt dokumentu FAQ, gdzie spod zakresu dyrektywy 2002/96/WE Komisja Europejska wyłącza wszystkie szeroko rozumiane oprawy oświetlenia domowe stosowane w gospodarstwach domowych (ang. luminaires in households), czyli m.in. lampy, żyrandole oraz używane w nich źródła światła, takie jak żarówki (ang. filament lamps). Należy mieć jednak na uwadze, że to wprowadzający sprzęt jest odpowiedzialny za właściwe zakwalifikowanie wprowadzanych urządzeń, gdyż dysponuje pełną wiedzą na temat parametrów technicznych danego urządzenia oraz jego przeznaczenia. Resort środowiska może jedynie wskazać podstawę prawną takiej kwalifikacji oraz przekazać sugestie w konkretnym przypadku. Ponadto w przypadku problemów z określeniem spełnienia przez dane urządzenie przesłanek wynikających z definicji sprzętu pomoc w rozwiązaniu problemów technicznych związanych z klasyfikacją sprzętu można uzyskać w Centrum Doskonałości Recyklingu Materiałów Politechniki Wrocławskiej. Link do strony Centrum Doskonałości Recyklingu Materiałów podany jest poniżej: Powyższa informacja nie stanowi jednak zobowiązania wymienionej wyżej jednostki do bezwzględnego udzielania odpowiedzi. Materiał przekazany przez Departament Polityki Ekologicznej w Ministerstwie Środowiska. Należy podkreślić, iż powyższa informacja nie jest prawnie wiążące, a wyraża jedynie opinię Ministerstwa Środowiska w sprawie stosowania przepisów ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. 1 Materiał został przygotowany na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) oraz poradnika Komisji Europejskiej Frequently Asked Questions on the directive 2002/95/EC and the directive 2002/96/EC, zwanego dalej poradnikiem FAQ.

7 2 Wielkogabarytowe, stacjonarne narzędzi przemysłowych są to maszyny lub systemy składające się z połączonych ze sobą urządzeń, podsystemów oraz produktów finalnych z innymi elementami, z których każdy został zaprojektowany do użycia jedynie w przemyśle, na stałe połączone z podłożem i instalowane przez profesjonalną kadrę w instalacji oraz nieprzeznaczone do sprzedaży (wprowadzania do obrotu), jako urządzenia lub zespoły stacjonarnych urządzeń mogące pełnić samodzielnie funkcje, do których zostały zaprojektowane, poza instalacją. Sławomir Mazurek Rzecznik Prasowy Ministra Środowiska