Branża paszowa czy sprosta wyzwaniom?

Transkrypt

1 Branża paszowa czy sprosta wyzwaniom? Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ) Warszawa, 7 kwietnia 2006 r.

2 Krajowy przemysł paszowy ma się całkiem nieźle. Rosnącą produkcją odpowiada na coraz większe zapotrzebowanie rozwijającej się i koncentrującej się hodowli. Bez produktów przemysłu paszowego nie może już praktycznie obejść się drobiarstwo ze względu na dużą w tym segmencie koncentrację produkcji i oderwanie chowu drobiu od produkcji rolniczej. Ale i coraz częściej po produkty wytwórni pasz ustawiają się hodowcy trzody i bydła. Przemysł przetwórczy żąda bowiem coraz lepszego surowca, który trudno uzyskać żywiąc zwierzęta paszami gospodarskimi. Głównym klientem wytwórni pasz jest jednak drób: tu trafiają dwie trzecie produkowanych w naszym kraju pasz przemysłowych. Pasze dla trzody stanowią jedynie jedną piątą całej krajowej produkcji pasz, zaś pasze dla bydła niewiele ponad jedną piętnastą produkcji, choć w innych krajach UE struktura ta przedstawia się inaczej: większy udział mają pasze dla trzody i bydła. U nas jednak, ze względu na rozdrobnienie chowu trzody, rolnicy żywią świnie przede wszystkim zbożem z własnego gospodarstwa zmieszanym z zakupionym w firmie paszowej koncentratem. Ale koncentrat to tylko proc. paszy. Dlatego właśnie produkcja pasz przemysłowych w Polsce niespełna 6 mln ton przedstawia się mizernie w porównaniu z ponad 20 mln ton pasz produkowanych we Francji i w Niemczech, blisko 20 mln ton w Hiszpanii, 14 mln ton w Wielkiej Brytanii i 13 mln ton w Holandii, choć jesteśmy jednym z największych w UE producentów wieprzowiny, drobiu i mleka. Krajowa branża paszowa wysoko, jak na nasze warunki, skonsolidowana i nowoczesna staje właśnie przed nowymi wyzwaniami. Czy będzie w stanie im sprostać? Jednym z poważnych problemów jest zaopatrzenie przemysłu paszowego w komponenty białkowe pasz. Ziarno zbóż zawiera bowiem zbyt mało białka, jak na potrzeby współczesnych, wysoko produkcyjnych lub szybko rosnących zwierząt. Do 2003 roku istotną część białka paszowego zapewniały mączki mięsno-kostne krajowej produkcji, które charakteryzują się wysoką zawartością białka o dużej wartości biologicznej. Jednak zakaz stosowania mączek mięsnych w paszach dla zwierząt gospodarskich, jeden z elementów profilaktyki BSE obowiązujący w Polsce od 2003 r., uzależnił w dużym stopniu krajowy przemysł paszowy od importu śrut poekstrakcyjnych, szczególnie śruty sojowej, która jest najlepszym roślinnym źródłem białka paszowego i, 1

3 na razie, nie ma dla niej alternatywy w naszej produkcji pasz. W miarę wzrostu produkcji pasz przemysłowych rośnie więc import śruty sojowej: gdy w sezonie 1999/00 importowaliśmy niespełna 900 tys. ton tej śruty, to w ubiegłym sezonie blisko 1600 tys. ton, zaś w bieżącym, jak się przewiduje, import ten wzrośnie do 1780 tys. ton Osobną sprawą jest prawdziwa inwazja na światowy rynek śruty sojowej z odmian genetycznie modyfikowanych, gdyż większość plantacji soi u dużych jej producentów w Ameryce Płn. i Płd. obsianych jest już modyfikowanymi odmianami tej rośliny. Soja niemodyfikowana jest już uprawiana na większych areałach jedynie w Brazylii, stąd niemodyfikowana śruta staje się coraz droższa i coraz trudniejsza do zdobycia. Jeżeli do niej musiałby się ograniczyć nasz przemysł paszowy, to ceny pasz musiałyby istotnie wzrosnąć, przekraczając znacznie ceny pasz produkowanych w UE, a więc i zwiększając koszty chowu zwierząt. Kolejnym wyzwaniem dla branży jest wycofanie, począwszy od 1 stycznia 2006, antybiotykowych stymulatorów wzrostu. Konsumenci zwiększyli bowiem żądania odnośnie bezpieczeństwa i jakości żywności, a także w zakresie zapewnienia dobrostanu zwierząt. Co prawda antybiotyki paszowe różnią się znacznie od leczniczych i nie wywołują odporności bakterii na terapię u ludzi, ale z roku na rok rosły naciski konsumentów i mediów na usunięcie antybiotyków z pasz, które zaowocowały wydaniem w 2005 r. zakazu stosowania tych preparatów w żywieniu zwierząt. Na razie hodowcy i wytwórcy pasz wstrzymali oddech, oczekując na skutki wycofania stymulatorów. Mogą się one objawić wzrostem zachorowań zwierząt na choroby przewodu pokarmowego i obniżeniem ich wyników produkcyjnych, a więc stratami w hodowli i wyższymi kosztami jej prowadzenia. Chociaż skutki wycofania antybiotykowych stymulatorów z pasz w innych krajach, które zrobiły to wcześniej, nie okazały się tak dramatyczne, jak sądzono, to na pewno, śledząc doświadczenia innych krajów, czekają nas kłopoty, szczególnie w pierwszym roku po zaprzestaniu stosowaniu antybiotykowych stymulatorów wzrostu. Tym bardziej, że poziom higieny i profilaktyki chorób w naszej hodowli jest zwykle niższy niż w innych krajach UE. Zaś najnowszym i poważnym problemem branży jest groźba załamania hodowli drobiu, co byłoby reakcją na spadek popytu na białe mięso, wywołany obawą konsumentów przed ptasią grypą. 2

4 Jeżeli spożycie drobiu spadnie u nas w dużym stopniu i konieczne będzie zredukowanie jego produkcji, odbije się to mocno na sytuacji ekonomicznej firm paszowych. Chociaż rok 2006 zapisze się w historii krajowego przemysłu paszowego jako trudny i pełen wyzwań (nawet, jeśli kolejnym nie okażą się skutki ptasiej grypy), to jak dotąd branża radzi sobie całkiem dobrze. Należy do najnowocześniejszych, najbardziej rentownych i skonsolidowanych sektorów przemysłu rolno-spożywczego. Trzydzieści procent przychodów branży realizują duże firmy, zatrudniające powyżej 250 osób (trzy firmy na 193 firm paszowych ogółem), około połowa obrotów jest dziełem 37 średnich firm, zatrudniających powyżej 50 osób. Wciąż jednak, w porównaniu ze strukturą i wynikami przemysłu paszowego w Niemczech, nasze firmy wykazują trzykrotnie niższą wartość sprzedaży, o połowę niższą wydajność pracy i o połowę mniejsze przeciętne obroty. Tak więc jest zbyt wcześnie, by branża paszowa spoczęła na laurach. Dalsza konsolidacja krajowego przemysłu paszowego: Koudijs Pasze i Hima pod jedną marką Mimo wysokiego, jak na polskie warunki, stopnia koncentracji produkcji, proces konsolidacji branży trwa nadal. Po ubiegłorocznej fuzji dwóch wiodących w kraju firm paszowych Provimi i Rolimpex, kolejnym przykładem konsolidacji wśród liderów na krajowym rynku paszowym jest fuzja Koudijs Pasze Sp. z o.o. i Hima Sp. z o.o. Obie firmy mają obecnie wspólnego właściciela grupę De Heus Voeders, która jest jednym z trzech największych producentów pasz na rynku holenderskim. De Heus sprzedaje rocznie 1,6 mln ton pasz i ma około 12- procentowy udział w rynku holenderskim. W kwietniu br. Koudijs Pasze i Hima powołają wspólną krajową markę rynkową De Heus Koudijs Hima. Produkcja spółek Koudijs Pasze i Hima w 2005 roku sięgnęła łącznie 517 tys. ton pasz i produktów paszowych, co stanowi około 8 9 proc. krajowego rynku. Połączone firmy Koudijs i Hima w sześciu zakładach będą mogły wytwarzać rocznie ponad 550 tys. ton pasz i produktów paszowych dla bydła, trzody chlewnej, drobiu, koni i królików. Dzięki temu połączone firmy awansują na drugie miejsce w polskim sektorze paszowym oraz utrzymają pozycję jednego z liderów w produkcji pasz, koncentratów, mieszanek mineralno-witaminowych oraz preparatów mlekozastępczych. 3

5 Koudijs Pasze i Hima są obecnie w trakcie integracji organizacyjnej, polegającej m.in. na wdrażaniu nowego wspólnego systemu informatycznego oraz kompleksowego systemu kontroli jakości. Połączenie obu firm usprawniło ich logistykę i umożliwiło rozwinięcie sprzedaży wyrobów na obszarze niemal całego kraju w oparciu o wspólną sieć dystrybucji. Było to możliwe dzięki temu, że rejony działania obydwu firm uzupełniają się. Koudijs operował bowiem głównie w centrum kraju i w Wielkopolsce, natomiast Hima przede wszystkim na południu i w północno-wschodniej Polsce. Powstanie wspólnej, nowej marki rynkowej De Heus Koudijs Hima stwarza bardzo szerokie możliwości rozwoju mówi Witold Obidziński, dyrektor generalny połączonych firm. Najważniejszym celem integracji obu firm jest wszechstronna wymiana doświadczeń, która powinna stworzyć jeszcze lepszą jakość. Nowe możliwości wynikają z efektu skali. Dotyczą one zarówno powiększonych zdolności produkcyjnych, zastosowania najnowocześniejszych technologii, jak i stabilności jakości surowców i gotowych produktów. Większa liczba zakładów produkcyjnych rozmieszczonych równomiernie w całym kraju umożliwia redukcję kosztów transportu oraz skrócenie terminów dostaw. A to liczy się dla naszych klientów coraz bardziej. 4