Polskie spółki budowlane 2016 najważniejsi gracze, kluczowe czynniki wzrostu i perspektywy rozwoju branży

Transkrypt

1 Polskie spółki budowlane 2016 najważniejsi gracze, kluczowe czynniki wzrostu i perspektywy rozwoju branży

2

3

4 Spis treści Wstęp 5 Rozdział 1. Analiza finansowa największych spółek budowlanych Ranking największych spółek budowlanych w Polsce według wartości przychodów osiągniętych w 2015 roku Ranking największych spółek budowlanych w Polsce pod względem osiągniętego wyniku na sprzedaży w roku Ranking największych spółek budowlanych w Polsce pod względem osiągniętego wyniku netto w roku Analiza zadłużenia największych spółek budowlanych w roku Relacja nakładów inwestycyjnych do sprzedaży największych spółek budowlanych w roku Struktura geograficzna i rodzajowa przychodów największych spółek budowlanych w roku Kapitalizacja rynkowa największych spółek budowlanych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych 26 Rozdział 2. Perspektywy rozwoju spółek budowlanych w Polsce Wprowadzenie Kluczowe czynniki rozwoju rynku budowlanego w Polsce Upadłości w budownictwie Zatrudnienie w sektorze budowlanym Perspektywa rozwoju poszczególnych segmentów rynku budowlanego w Polsce Z perspektywy rynku Podsumowanie 61 Rozdział 3. Profile największych spółek budowlanych w Polsce 64 Bibliografia 113 Kontakt 115

5 Wstęp Szanowni Państwo, Mamy przyjemność przedstawić Państwu czwartą edycję raportu Polskie spółki budowlane 2016 najważniejsi gracze, kluczowe czynniki wzrostu i perspektywy rozwoju branży, w którym przedstawiamy analizę kondycji piętnastu największych pod względem uzyskiwanych przychodów spółek budowlanych obecnych na polskim rynku, a także opisujemy perspektywy jego rozwoju. Na podstawie przeanalizowanych danych finansowych w 2015 roku mogliśmy zaobserwować dalszy wzrost przychodów oraz rentowności największych graczy na Polskim rynku budowlanym. Łączne przychody 15 Spółek ujętych w tegorocznym raporcie wzrosły o ponad 3,1 mld zł, co stanowi ponad 11,3% wzrost w stosunku do przychodów osiągniętych przez te podmioty w 2014 roku. Wzrost przychodów był skorelowany ze wzrostem wyniku zarówno na poziomie działalności operacyjnej, jak i na poziomie wyniku netto pierwszej piętnastki. Z kolei kapitalizacja największych spółek budowlanych notowanych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych i uwzględnionych w rankingu była istotnie wyższa na koniec 2015 roku niż w stosunku do ubiegłego roku. Dalszy wzrost w 2015 roku był niewątpliwie związany z ogólną poprawą koniunktury gospodarczej w Polsce a także finalizowaniem prac i projektów poprzedniej perspektywy finansowej uchwalonej przez Parlament Europejski. Podobnie jak w poprzednim roku kluczowe znaczenie miały duże inwestycje infrastrukturalne w sektorze sieci drogowych i kolejowych oraz budownictwa przemysłowego - energetyka. Niemniej w 2016 roku możemy zaobserwować istotne wyhamowanie produkcji budowlanej. Jest to związane z przesunięciem kluczowych projektów infrastrukturalnych realizowanych w ramach nowej perspektywy finansowej na rok 2017 i Szczególnie widoczne spowolnienie będzie dotyczyć rynku kontraktów na modernizację sieci kolejowej. Istotne przesunięcie kluczowych inwestycji może spowodować wyhamowanie sektora w 2016 roku oraz może prowadzić do spiętrzenia robót budowlanych w latach następnych. W pierwszej części niniejszego raportu przedstawiamy analizę finansową spółek sektora budowlanego w Polsce, w oparciu o 15 podmiotów, które wypracowały sobie najsilniejszą pozycję na rynku. Dokonaliśmy analizy przychodów, wyniku na sprzedaży, wyniku netto, zadłużenia, struktury geograficznej oraz rodzajowej przychodów. W części drugiej nasz raport zawiera analizę perspektyw rozwoju branży w horyzoncie krótko i średnioterminowym, w tym prezentację planowanych nakładów w poszczególnych segmentach rynku, a także statystyk dotyczących upadłości oraz trendów w zatrudnieniu w budownictwie. Tą część raportu zamyka podsumowanie obecnej sytuacji oraz kluczowych czynników wzrostu w sektorze z perspektywy przedstawicieli największych spółek budowlanych w Polsce oraz kluczowych inwestorów publicznych: PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. i Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. W ostatniej części naszego raportu przedstawiamy krótką charakterystykę działalności piętnastu największych graczy na rynku w 2015 roku. Zamieszczone w nim zostały kluczowe informacje dotyczące zakresu ich działalności, struktury własnościowej oraz szczegółowe dane finansowe z rocznych sprawozdań finansowych. Przygotowując raport oparliśmy się o powszechnie dostępne dane finansowe, bądź też informacje przekazane nam bezpośrednio przez podmioty omówione w raporcie. Wierzymy, iż kolejna edycja naszego raportu Polskie spółki budowlane 2016 najważniejsi gracze, kluczowe czynniki wzrostu i perspektywy rozwoju branży, okaże się dla Państwa pomocnym narzędziem i przybliży Państwu aktualną sytuację na polskim rynku budowlanym, pokazując szanse oraz wyzwania stojące przed sektorem inwestorami oraz spółkami budowlanymi w nadchodzących latach. Jak zawsze, jesteśmy otwarci na Państwa pomysły i sugestie dotyczące jakiegokolwiek z przedstawionych tematów. 5

6 6

7 Rozdział 1. Analiza finansowa największych spółek budowlanych 7

8 1.1. Ranking największych spółek budowlanych w Polsce według wartości przychodów osiągniętych w 2015 roku W 2015 roku przychody największych piętnastu spółek budowlanych osiągnęły poziom 31,1 mld zł i zwiększyły się o 3,1 mld zł w porównaniu do roku 2014, co stanowiło wzrost o 11,3%. Podobnie jak w poprzednim roku czołówka rankingu pozostała bez zmian. Tegoroczny ranking ponownie otwiera Grupa Skanska, uzyskując przychody na poziomie 5,5 mld zł i odnotowując ich wzrost o 8,4%. Na drugim miejscu znalazła się Grupa Budimex, kontrolowana przez hiszpański Ferrovial, z przychodami sięgającymi 5,1 mld zł, co stanowi wzrost o 3,7% w porównaniu do roku Na trzecim miejscu największych spółek budowlanych w Polsce znalazł się austriacki Strabag, który zanotował wzrost przychodów o 22% w stosunku do poprzedniego roku, uzyskując przychody na poziomie 3,8 mld zł. Należy podkreślić, iż Grupa Strabag miała największy wartościowy wzrost przychodów spośród wszystkich podmiotów w rankingu, który wyniósł 693 mln zł. Poza Grupą Strabag, istotne wartościowo wzrosty przychodów zanotowały również Grupa Torpol oraz Grupa Polimex Mostostal, których przychody zwiększyły się odpowiednio o 463 mln zł oraz 446 mln zł. W ujęciu procentowym, największy, bo prawie 60% wzrost przychodów zanotowała Grupa Torpol, co dało jej awans w rankingu z 15 miejsca w 2014 na miejsce 12 w Duży, bo przekraczający 30% wzrost przychodów, poza wspomnianą wcześniej Grupą Strabag, zanotowały nowe spółki w rankingu tj. Mota - Engil S.A. oraz Hochtief Polska S.A. Tabela 1.1: Ranking największych spółek budowlanych w Polsce pod względem przychodów w roku 2015 (w tys. zł) Lp. Nazwa firmy Przychody 2015 Przychody 2014 Zmiana nominalna Zmiana procentowa 1 Grupa Skanska ,4% 2 Grupa Budimex ,7% 3 Grupa Strabag** ,0% 4 Grupa Polimex-Mostostal ,2% 5 Grupa PBG ,6% 6 Grupa Erbud ,2% 7 Grupa Trakcja ,0% 8 Grupa PORR *** ,7% 9 Grupa Mostostal Warszawa* ,5% 10 Grupa Unibep ,1% 11 Grupa Elektrobudowa ,1% 12 Grupa Torpol* ,7% 13 Warbud S.A ,4% 14 Mota - Engil Central Europe S.A ,3% 15 Hochtief Polska S.A ,1% Suma ,3% Średnia ,3% Wzrost Spadek Bez zmian Uwaga: Niniejsze opracowanie nie obejmuje wyników oddziałów zagranicznych spółek budowlanych działających w Polsce oraz wyników spółek celowych zawiązanych w ramach konsorcjów do realizacji konkretnego przedsięwzięcia, gdyż wyniki te ujęte są w skonsolidowanych wynikach konsorcjantów Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

9 Największy wartościowy oraz procentowy spadek przychodów w roku 2015 zanotowała Grupa Trakcja (odpowiednio 272 mln zł oraz 17%). Równie wysoki spadek procentowy zanotowała Grupa Mostostal Warszawa (15,5% w stosunku do poprzedniego roku). W roku 2015 liczba spółek, które osiągnęły wzrost przychodów zwiększyła się w stosunku do roku poprzedniego jedenaście spółek. W 2015 roku wzrost przychodów odnotowało aż 13 spółek (w stosunku do 11 spółek w roku 2014). Jedynym podmiotem, który odnotował spadek przychodów w dwóch kolejnych analizowanych latach była Grupa Mostostal Warszawa. Patrząc z perspektywy ostatnich pięciu lat, duży poziom przychodów w 2011 roku był związany z dużymi inwestycjami infrastrukturalnymi prowadzonymi w Polsce przed EURO 2012 oraz z kumulacją pierwszej perspektywy finansowej. Wzrosty w 2014 i 2015 mają związek z ogólną poprawą koniunktury gospodarczej w Polsce i na świecie oraz z finalizowaniem prac projektów prowadzonych w ramach pierwszej perspektywy finansowej zatwierdzonej przez Parlament Europejski na lata Wykres 1.1: Zmiana średnich przychodów spółek z rankingu w latach (w tys. zł) Na podstawie opublikowanych do tej pory raportów dotyczących największych spółek budowlanych w Polsce (raporty Deloitte: Polskie Spółki Budowlane ). Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

10 1.2. Ranking największych spółek budowlanych w Polsce pod względem osiągniętego wyniku na sprzedaży w roku 2015 Wynik na sprzedaży największych spółek budowlanych, rozumiany jako różnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i kosztem własnym sprzedaży (z wyłączeniem pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych) pokazuje, że wzrost/spadek przychodów w roku 2015 w większości przypadków szedł w parze ze wzrostem/spadkiem wyniku z podstawowej działalności operacyjnej (wyjątek stanowi jedynie Warbud oraz Hochtief, którzy pomimo wzrostu przychodów odnotowali spadek wyniku na sprzedaży). Średnia marża operacyjna dla największych spółek wzrosła o ponad 52 mln zł, co jest lepszym wynikiem w porównaniu do wzrostu zanotowanego w 2014 roku. Podobnie jak w ubiegłym roku, najwyższą marżą na działalności operacyjnej mogła pochwalić się Grupa Skanska, która osiągnęła poziom zysku na sprzedaży w wysokości 664 mln zł. Na miejscu drugim uplasowała się Grupa Budimex z zyskiem na sprzedaży w wysokości 493 mln zł, czyli ponad 13% więcej niż w poprzednim roku. Na miejscu trzecim uplasowała się Grupa Strabag z zyskiem w wysokości 287 mln zł, czyli ponad dwukrotnie wyższym niż w poprzednim roku. W przypadku spółek Grupy Strabag oraz Hochtief, dla których rachunek zysków i strat sporządzony jest w wariancie porównawczym, wynik ze sprzedaży uwzględnia koszty sprzedaży oraz koszty ogólnego zarządu (w przeciwieństwie do pozostałych spółek). Tabela 1.2: Wynik na sprzedaży 15 największych spółek w ujęciu nominalnym (w tys. zł) Lp. Nazwa firmy Wynik ze sprzedaży 2015 Wynik ze sprzedaży 2014 Zmiana nominalna Zmiana procentowa 1 Grupa Skanska ,0% 2 Grupa Budimex ,9% 3 Grupa Strabag** ,4% 4 Grupa Trakcja ,8% 5 Grupa Polimex-Mostostal ,8% 6 Grupa Erbud ,6% 7 Grupa PBG ,5% 8 Grupa Mostostal Warszawa* ,9% 9 Grupa Elektrobudowa ,1% 10 Warbud S.A ,0% 11 Grupa Torpol* ,1% 12 Grupa Unibep ,8% 13 Mota - Engil Central Europe S.A ,8% 14 Hochtief Polska S.A ,6% 15 Grupa PORR *** b.d b.d b.d b.d Średnia Średnia procentowa marża na sprzedaży 8,46% 6,66% Wzrost Spadek Bez zmian Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

11 Wśród czternastu notowanych w naszym rankingu podmiotów, dziesięć zdołało poprawić swój wynik na sprzedaży w 2015 roku, a cztery osiągnęły wynik gorszy niż w porównywalnym okresie w roku poprzednim. Największy wzrost zanotowała Grupa Polimex-Mostostal (wzrost o ponad 354 mln zł), a największy spadek Grupa Trakcja (spadek o ponad 35 mln zł). Zestawienie wskazuje też, iż trzynaście spośród czternastu podmiotów, które udostępniły swoje dane finansowe, osiągnęło zysk na sprzedaży zarówno w 2014 jak i w 2015 roku. Średnia marża na sprzedaży była dodatnia i wyniosła 8,46% w 2015 roku. Oznacza to wzrost o niecałe 2 p.p. w porównaniu do roku 2014 (6,66%). Najwyższy procentowo wynik operacyjny uzyskała Grupa Trakcja, która mogła poszczycić się marżą operacyjną na poziomie 12,50%. Na drugim miejscu uplasowała się Grupa Skanska z marżą operacyjną na poziomie 12%. Trzecią lokatę zajął Budimex z marżą operacyjną na poziomie 9,60% oraz Warbud z dodatnim wskaźnikiem wynoszącym 9,59%. Po przeciwnej stronie rankingu uplasował się Hochtief, również z dodatnią marżą operacyjną, na poziomie 0,91%. Podobnie jak w roku poprzednim w 2015 roku równolegle ze wzrostem przychodów, miała miejsce dalsza poprawa rentowności działalności prowadzonej przez największe spółki. Wykres 1.2: Marża operacyjna w ujęciu procentowym największych spółek budowlanych 15,00% Grupa Trakcja Grupa Skanska Grupa Budimex Warbud S.A. Grupa Elektrobudowa Grupa Mostostal Warszawa* Grupa Strabag** Grupa Erbud Grupa PBG Grupa Polimex-Mostostal Grupa Torpol Grupa Unibep Mota - Engil Central Europe S.A. Hochtief Polska S.A. Grupa PORR *** Średnia 12,62% 12,50% 12,05% 11,17% 12,96% 10,00% 9,60% 9,59% 8,74% 8,79% 8,65% 8,02% 6,61% 7,48% 6,90% 6,54% 6,18% 6,24% 6,00% 6,18% 5,87% 5,47% 5,41% 5,15% 8,46% 6,66% 5,00% 3,65% 3,92% 0,00% 1,35% 0,91% brak danych -5,00% -10,00% -9,59% -15,00% Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

12 1.3. Ranking największych spółek budowlanych w Polsce pod względem osiągniętego wyniku netto w roku 2015 Jednym ze wskaźników odzwierciedlających kondycję największych spółek budowlanych jest również wynik netto. Średni wynik netto czternastu największych spółek był dodatni i wyniósł 71 mln zł, co oznacza wzrost o 25 mln zł w porównaniu do wyniku za rok 2014 wynoszącego 45 mln zł. Najwyższy dodatni wynik netto odnotowała Grupa Skanska, która osiągnęła zysk na poziomie 417 mln zł, co oznacza 29% wzrost w porównaniu do roku poprzedniego. Na drugim miejscu uplasowała się Grupa Budimex z zyskiem netto w wysokości 237 mln zł, a na trzecim miejscu znalazła się Grupa Strabag z zyskiem na poziomie 178 mln zł. Na przeciwnym końcu rankingu znalazła się Grupa PBG ze stratą netto sięgającą 201 mln zł, która na poziomie marży na sprzedaży odnotowała dodatni wynik. Wśród notowanych w naszym rankingu spółek aż trzynaście osiągnęło zysk netto, a jedna poniosła stratę. Dla porównania w roku 2014 dodatnim wynikiem netto mogło pochwalić się dziesięć podmiotów, jak również średni wynik netto wszystkich spółek uwzględnionych w rankingu był niższy. Dziesięć spółek uzyskało dodatni wynik netto zarówno w roku 2014 jak i w roku Tabela 1.3: Wynik netto największych spółek budowlanych w ujęciu nominalnym (w tys. zł) Lp. Nazwa firmy Wynik netto 2015 Wynik netto 2014 Zmiana nominalna Zmiana procentowa 1 Grupa Skanska % 2 Grupa Budimex % 3 Grupa Strabag** % 4 Grupa Polimex-Mostostal % 5 Grupa Trakcja % 6 Grupa Elektrobudowa % 7 Warbud S.A % 8 Grupa Mostostal Warszawa % 9 Grupa Torpol* % 10 Grupa Erbud % 11 Hochtief Polska S.A % 12 Grupa Unibep % 13 Mota - Engil Central Europe S.A % 14 Grupa PBG % 15 Grupa PORR *** b.d b.d b.d b.d Średnia Średnia procentowa marża netto 3,33% 2,36% Wzrost Spadek Bez zmian Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

13 Analizując średni wynik netto w ujęciu procentowym można zauważyć, iż w roku 2015 był on wyższy niż w roku poprzednim i wyniósł 3,33%. Pierwsze miejsce zajęła Grupa Skanska z rentownością netto na poziomie odpowiednio 7,57%. Drugie i trzecie miejsce z niemal tym samym wynikiem zajęły Grupa Strabag i Grupa Budimex osiągając rentowność netto odpowiednio na poziomie 4,64% oraz 4,61%. Spółki te, stanowiące czołówkę naszego rankingu miały jedne z najwyższych marż netto zarówno w 2014 jak i 2015 roku. W przypadku wyniku na sprzedaży, większość spółek z rankingu odnotowała poprawę rentowności netto. Tym samym, zdarzenia niezwiązane bezpośrednio z podstawową działalnością podmiotów, oraz wynik na działalności finansowej, nie miały negatywnego wpływu na osiągane wyniki, choć dynamika wzrostu rentowności nie była już tak duża jak w ciągu 2014 roku. Wykres 1.3: Marża netto w ujęciu procentowym największych spółek budowlanych 20,00% Grupa Skanska Grupa Strabag** Grupa Budimex Grupa Elektrobudowa Grupa Trakcja Hochtief Polska S.A. Warbud S.A. Grupa Polimex-Mostostal Grupa Torpol Grupa Mostostal Warszawa Grupa Unibep Grupa Erbud Mota - Engil Central Europe S.A. Grupa PBG Grupa PORR*** Średnia 15,00% 10,00% 7,57% 6,38% 5,00% 0,00% 4,64% 4,74% 4,61% 3,92% 4,83% 4,02% 3,89% 4,61% 3,78% 3,15% 2,44% 3,23% 2,71% 2,58% 3,23% 2,55% -0,58% 1,87% 1,94% 1,80% 1,65% 0,48% -1,95% brak danych 3,33% 2,36% -5,00% -5,28% -7,29% -10,00% -11,18% -15,00% -20,00% Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

14 Na podstawie naszych raportów za lata poprzednie podsumowujących wyniki największych spółek budowlanych na rynku polskim możemy zauważyć, iż rok 2015 był kolejnym rokiem poprawy rezultatów generowanych przez największe podmioty z branży budowlanej i to zarówno na poziomie marży na działalności podstawowej (rentowność brutto), jak i wyniku obejmującego pozostałą działalność operacyjną i finansową (rentowność netto). Od roku 2012, w którym obserwowaliśmy istotny spadek wolumenu transakcji (w tym roku został ujęty wynik rozliczeń nierentownych kontraktów infrastrukturalnych realizowanych w ramach poprzedniej perspektywy finansowej uchwalonej przez Parlament Europejski na lata ) obserwujemy systematyczną poprawę rentowności realizowanych projektów i wyników osiąganych przez największe podmioty. Wykres 1.3.1: Zmiana średnich rentowności netto oraz brutto Spółek z rankingu w latach (%) 10,0% 5,0% 0,0% -5,0% -10,0% -15,0% -20,0% Rentowność brutto Rentowność netto Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

15 1.4. Analiza zadłużenia największych spółek budowlanych w roku 2015 Analiza wskaźników zadłużenia największych spółek budowlanych pokazuje, iż w roku 2015, podobnie jak w roku 2014, były one na relatywnie wysokim poziomie. Średni ważony przychodami poziom zadłużenia w roku 2015 wyniósł 78%. We wspomnianym okresie zarówno siedem spółek zwiększyło i zmniejszyło udział kapitału obcego w finansowaniu swojej działalności. Podobnie jak w roku 2014, pięć podmiotów finansowało się kapitałem obcym w stopniu odpowiadającym co najmniej 75% wartości posiadanego majątku. Największe w procentowym ujęciu zadłużenie, podobnie jak w roku 2014 posiadała Grupa PBG. Jej łączny poziom zadłużenia wyniósł na koniec 2015 roku 137% (tzn. wartość zadłużenia o 37% przekraczała wartość posiadanych przez spółkę aktywów) i wzrósł w porównaniu do 2014 roku o 6 p.p. W związku z utratą płynności finansowej w roku 2012, spółka została postawiona w stan upadłości z możliwością zawarcia układu, który został ostatecznie przegłosowany przez wierzycieli w sierpniu 2015 roku. Wśród pozostałych spółek największy wzrost zadłużenia odnotowała Grupa Skanska z 67% na koniec roku 2014 do 73% na koniec roku Wzrost zadłużenia pozostałych spółek nie przekroczył w roku 2015 poziomu 5 p.p. Wykres 1.4: Stopa zadłużenia w okresie r. Grupa PBG Grupa Budimex Grupa Mostostal Warszawa Warbud S.A. 0,87 0,86 0,83 0,86 0,82 0,80 1,37 1,31 Grupa Polimex-Mostostal Grupa Skanska 0,67 0,73 0,80 0,84 Grupa Strabag** Grupa Unibep Grupa Erbud Mota - Engil Central Europe S.A. Grupa Torpol 0,73 0,70 0,72 0,70 0,71 0,73 0,71 0,70 0,67 0,73 Hochtief Polska S.A. 0,66 0,74 Grupa Elektrobudowa 0,57 0,63 Grupa Trakcja 0,45 0,53 Grupa PORR*** b.d. Średnia 0,78 0,77 0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1, Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

16 Spośród podmiotów uwzględnionych w rankingu najniższym poziomem zadłużenia mogła pochwalić się Grupa Trakcja odnotowując wskaźnik zadłużenia na poziomie 45%. Na koniec 2015 poziom średniej stopy zadłużenia największych spółek budowalnych wzrósł o około 1% w stosunku do ubiegłego roku Relacja nakładów inwestycyjnych do sprzedaży największych spółek budowlanych w roku 2015 Spółki działające w sektorze budowlanym mają zwykle stosunkowo niski wskaźnik udziału nakładów inwestycyjnych (rozumianych, jako inwestycje w środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne) w stosunku do sprzedaży ze względu na wysoki wolumen sprzedaży oraz stosunkowo niewielki poziom nakładów inwestycyjnych niezbędnych do świadczenia usług o charakterze budowlanym. W roku 2015 łączne nakłady inwestycyjne największych spółek wyniosły ponad 254 mln zł i były na poziomie wyższym o 54 mln zł w porównaniu do nakładów poniesionych w roku Należy przy tym zauważyć, iż mniej niż połowa analizowanych spółek zmniejszyła wartość nakładów w porównaniu do roku poprzedniego. Tabela 1.5: Nakłady inwestycyjne 15 największych spółek w ujęciu nominalnym (w tys. zł) Lp. Nazwa firmy Nakłady Nakłady inwestycyjne 2015 inwestycyjne 2014 Zmiana nominalna Zmiana procentowa 1 Grupa Budimex % 2 Grupa Trakcja % 3 Grupa PBG % 4 Grupa Torpol % 5 Grupa Mostostal Warszawa % 6 Warbud S.A % 7 Mota - Engil Central Europe S.A % 8 Grupa Elektrobudowa % 9 Grupa Erbud % 10 Grupa Unibep % 11 Grupa Polimex-Mostostal % 12 Hochtief Polska S.A % 13 Grupa Strabag** b.d b.d. b.d. 14 Grupa Skanska b.d. b.d. b.d. b.d. 15 Grupa PORR*** b.d. b.d. b.d. b.d. Razem **** % Średnia % Wzrost Spadek Bez zmian **** - dla celów kalkulacji wskaźników zmiany sumy nominalnej i procentowej nakładów inwestycyjnych wyłączono kwoty dotyczące Grupy Strabag w 2014 roku. Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

17 W roku 2015 liderem pod względem poniesionych nakładów w ujęciu nominalnym była Grupa Budimex, której nakłady inwestycyjne w 2015 roku wyniosły 68 mln zł (wzrost o 182% w porównaniu do 2014 roku). Na drugim i trzecim miejscu znalazły się odpowiednio Grupa Trakcja z łącznymi nakładami w kwocie 44 mln zł (wzrost o 73% w porównaniu do roku 2014) oraz Grupa PBG z nakładami w wysokości 29 mln zł (wzrost o 71% w porównaniu do roku 2014). W roku 2015 stosunek nakładów inwestycyjnych do przychodów wyniósł 1,24% i był o 0,3 p.p. wyższy w stosunku do roku ubiegłego. Podmiotem, gdzie stosunek nakładów inwestycyjnych do wartości sprzedaży był najwyższy, jest Grupa Trakcja oraz Grupa Torpol obie spółki mają istotny udział na rynku kontraktów kolejowych. Najniższe nakłady inwestycyjne w stosunku do poziomu sprzedaży poniosły Hochtief Polska i Grupa Polimex-Mostostal. Wykres 1.5: Relacja nakładów inwestycyjnych do przychodów ze sprzedaży (dane za rok 2015 i 2014) Grupa Trakcja 1,60% 3,33% Grupa Torpol Mota - Engil Central Europe S.A. 1,27% 1,81% 2,12% 1,94% Grupa PBG 1,12% 1,62% Warbud S.A. 1,56% 1,83% Grupa Mostostal Warszawa 0,55% 1,47% Grupa Budimex Grupa Elektrobudowa Grupa Erbud 0,98% 1,11% 1,04% 0,76% 0,95% 1,32% Grupa Unibep Hochtief Polska S.A. Grupa Polimex-Mostostal 0,23% 0,95% 0,10% 0,08% 0,10% 1,28% Grupa Strabag** b.d 0,78% Grupa PORR *** b.d. Grupa Skanska b.d. Średnia 1,03% 1,24% 0,00% 0,50% 1,00% 1,50% 2,00% 2,50% 3,00% 3,50% 4,00% Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

18 1.6. Struktura geograficzna i rodzajowa przychodów największych spółek budowlanych w roku Struktura geograficzna sprzedaży Duże grupy budowlane, działające na rynku polskim są obecne również na zagranicznych rynkach. Wolumen ich sprzedaży generowany poza granicami kraju jest jednak nadal relatywnie niewielki i głównym rynkiem, na jakim świadczone są usługi budowlane jest Polska. W ujęciu nominalnym średnia uzyskiwanych przychodów z zagranicy dla największych spółek wynosiła 173 mln zł i była niższa o prawie 22 mln zł od przychodów uzyskiwanych w roku Oznaczało to spadek o 11% w porównaniu do roku ubiegłego. Najwyższą wartość przychodów wygenerowanych za granicą uzyskała Grupa Trakcja, która posiada kontrolę nad dużą grupą budowlaną AB Kauno operującą na Litwie oraz w pozostałych krajach bałtyckich. Wyniosły one 487 mln zł, były jednak o 14% niższe niż uzyskane w roku Na drugim miejscu podobnie jak rok temu uplasowała się Grupa Polimex-Mostostal z przychodami w wysokości 443 mln zł i 15% wzrostem zanotowanym w porównaniu do roku Na trzecim miejscu znalazła się Grupa Unibep z przychodami w wysokości 239 mln zł odnotowując spadek o 25% w porównaniu do roku poprzedniego. Działalność eksportowa polskich spółek budowlanych skupiona jest na rynkach sąsiednich, przede wszystkim w krajach Europy Wschodniej, a także na rynku skandynawskim i niemieckim. Tabela 1.6.1: Wartość nominalna przychodów uzyskiwanych przez największe spółki budowlane z działalności zagranicznej (w tys. zł) Lp. Nazwa firmy Przychody ze sprzedaży zagranicznej 2015 Przychody ze sprzedaży zagranicznej 2014 Zmiana nominalna Zmiana procentowa 1 Grupa Trakcja % 2 Grupa Polimex-Mostostal % 3 Grupa Unibep % 4 Grupa Budimex % 5 Grupa Erbud % 6 Grupa PBG % 7 Grupa Elektrobudowa % 8 Grupa Torpol % 9 Grupa PORR*** % 10 Grupa Mostostal Warszawa % 11 Grupa Strabag** % 12 Warbud S.A % 13 Mota - Engil Central Europe S.A % 14 Hochtief Polska S.A % 15 Grupa Skanska b.d. b.d. b.d. n/a Suma % Średnia % Wzrost Spadek Bez zmian Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

19 Średni udział przychodów z zagranicy w całkowitych przychodach operacyjnych spółek wyniósł ponad 8% i był ponad 2 p.p. niższy od udziału w roku W przypadku tylko jednego podmiotu sprzedaż zagraniczna osiągnęła co najmniej 30% ogółu wygenerowanych przychodów ze sprzedaży - była to wspomniana już Grupa Trakcja (37%). Analiza struktury geograficznej zrealizowanej sprzedaży wskazuje, iż w sektorze budowlanym coraz więcej podmiotów szuka szans realizacji kontraktów oraz odbiorców swoich usług poza rodzimym rynkiem. W perspektywie długoterminowej poszukiwanie nowych rynków zbytu i tym samym dywersyfikacja ryzyka działalności będzie kluczowa w okresie po wykorzystaniu funduszy europejskich przekazanych w ramach perspektywy na lata Wiele spółek już w tym momencie próbuje realizować kontrakty na rynkach zagranicznych (głównie rynki skandynawskie oraz kraje graniczące z Polską), co powinno przełożyć się na większą dywersyfikację geograficzną ich działalności w przyszłości. Wykres 1.6.1: Procentowy udział sprzedaży zagranicznej w sprzedaży ogółem dla 15 największych spółek w 2015 roku 40,00% 35,00% 36,64% 35,33% 30,00% 29,59% 25,00% 20,00% 19,20% 18,27% 17,37% 15,00% 14,79% 11,55% 10,00% 5,00% 9,10% 8,97% 6,08% 7,15% 5,03% 4,03% 3,68% 3,95% 3,77% 9,57% 10,45% 8,40% 0,00% 0,99% 1,03% 0,23% 0,28% 0% 0% 0% 0% 0% 0% brak danych Grupa Trakcja Grupa Unibep Grupa Polimex-Mostostal Grupa Elektrobudowa Grupa Erbud Grupa PBG Grupa Torpol Grupa Budimex Grupa PORR*** Grupa Mostostal Warszawa Grupa Strabag** Warbud S.A. Mota - Engil Central Europe S.A. Hochtief Polska S.A. Grupa Skanska Średnia Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

20 Wykres 1.6.2: Struktura geograficzna sprzedaży 15 największych spółek w 2015 roku RYNKI Krajowy Zachodnioeuropejski Wschodnioeuropejski Skandynawski Azjatycki Pozostałe TOTAL (2015, tys. zł) Grupa Trakcja Grupa Polimex-Mostostal Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Grupa Unibep Grupa Budimex Grupa Erbud Grupa PBG Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Grupa Elektrobudowa Grupa Torpol Grupa PORR*** Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Grupa Mostostal Warszawa Grupa Strabag** Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Warbud S.A Mota - Engil Central Europe S.A Hochtief Polska S.A Grupa Skanska Brak danych RAZEM: Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

21 Wykres 1.6.3: Struktura geograficzna sprzedaży 15 największych spółek w 2014 roku RYNKI Krajowy Zachodnioeuropejski Wschodnioeuropejski Skandynawski Azjatycki Pozostałe TOTAL (2014, tys. zł) Grupa Trakcja Grupa Polimex-Mostostal Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Grupa Unibep Grupa Budimex Grupa Erbud Grupa PBG Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Grupa Elektrobudowa Grupa Torpol Grupa PORR*** Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Grupa Mostostal Warszawa Grupa Strabag** Brak informacji o miejscu generowania przychodów za granicą. Wartość przychodów z zagranicy Warbud S.A Mota - Engil Central Europe S.A Hochtief Polska S.A Grupa Skanska Brak danych RAZEM: Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

22 1.6.2 Struktura rzeczowa sprzedaży Struktura rzeczowa sprzedaży ukazuje dywersyfikację działalności największych spółek budowlanych w sektorze budownictwa ogólnego jak również energetycznego, drogowego i kolejowego. Istotna część przychodów jest również generowana z działalności w ramach budownictwa mieszkaniowego oraz inżynieryjnego. Wykres : Struktura rzeczowa sprzedaży 15 największych spółek w roku 2015 RYNKI Budownictwo ogólne Budownictwo mieszkaniowe Budownictwo drogowe i kolejowe Budownictwo inżynieryjne Budownictwo energetyczne Pozostała działalność TOTAL (2015, tys. zł) Grupa Polimex-Mostostal Grupa Budimex Grupa PBG Grupa Elektrobudowa Grupa Unibep Grupa PORR*** Grupa Trakcja Mota - Engil Central Europe S.A Grupa Erbud Grupa Torpol Warbud S.A Grupa Mostostal Warszawa Hochtief Polska S.A Grupa Skanska Brak danych Grupa Strabag** Brak danych RAZEM: Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

23 Wykres : Struktura rzeczowa sprzedaży 15 największych spółek w roku 2014 RYNKI Budownictwo ogólne Budownictwo mieszkaniowe Budownictwo drogowe i kolejowe Budownictwo inżynieryjne Budownictwo energetyczne Pozostała działalność TOTAL (2014, tys. zł) Grupa Polimex-Mostostal Grupa Budimex Grupa PBG Grupa Elektrobudowa Grupa Unibep Grupa PORR*** Grupa Trakcja Mota - Engil Central Europe S.A Grupa Erbud Grupa Torpol Warbud S.A Grupa Mostostal Warszawa Hochtief Polska S.A Grupa Skanska Brak danych Grupa Strabag** Brak danych RAZEM: * Budownictwo ogólne i inżynieryjne Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

24 Tabela 1.6.2: Pozostała działalność największych spółek budowlanych w 2015 roku. Lp. Nazwa firmy Pozostała działalność 2015 Pozostała działalność 2014 Zmiana nominalna Zmiana procentowa 1 Grupa Polimex-Mostostal ,9% 2 Grupa Budimex ,1% 3 Grupa PBG ,0% 4 Grupa Elektrobudowa ,1% 5 Grupa Unibep ,4% 6 Grupa PORR*** ,2% 7 Grupa Trakcja ,9% 8 Mota - Engil Central Europe S.A ,5% 9 Grupa Erbud ,3% 10 Grupa Torpol ,8% 11 Warbud S.A ,0% 12 Grupa Mostostal Warszawa ,9% 13 Hochtief Polska S.A ,7% 14 Grupa Skanska b.d. b.d. b.d. n/a 15 Grupa Strabag** b.d. b.d. b.d. n/a Suma Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

25 W kategoriach nominalnych, największy udział pozostałych przychodów niebudowlanych w całości przychodów w roku 2015 odnotowały kolejno Grupa Polimex i Grupa Budimex, które osiągnęły w ten sposób odpowiednio 496 mln zł i 460 mln zł. Średni procentowy udział przychodów z pozostałej działalności, w porównaniu do roku 2014, spadł z 9,6% do 9,2%. W większości przypadków udział sprzedaży produkcji budowlanomontażowej wahał się w 2015 roku od 80% do 100%. Podmiotem, którego działalność była najbardziej zdywersyfikowana pozostaje Grupa Polimex Mostostal, w ramach pozostałej działalności generuje głównie przychody z produkcji i montażu konstrukcji stalowych wykorzystywanych w działalności budowlanej. Natomiast znajdująca się na drugim miejscu Grupa Budimex przychody z pozostałej działalności generowała w głównej mierze z działalności deweloperskiej. W przypadku trzynastu analizowanych powyżej spółek, które uzyskiwały przychody z pozostałej działalności, jedynie pięć w 2015 roku zwiększyło udział procentowy przychodów z działalności niebudowlanej w całkowitej wartości przychodów w porównaniu do roku Główną przyczyną tego zjawiska był fakt dalszego zwiększania się wartości przychodów Wykres : Relacja przychodów z pozostałej działalności (niebudowlanej) do przychodów operacyjnych ogółem (za lata ) Grupa Unibep Grupa Polimex-Mostostal 20,0% 19,6% 19,4% 20,3% Grupa PBG* 13,7% 22,4% Grupa Budimex 7,7% 9,0% Grupa PORR*** 4,3% 8,0% Grupa Trakcja 6,6% 8,0% Mota - Engil CE S.A. 5,1% 6,5% Grupa Elektrobudowa Grupa Erbud 2,7% 2,7% 3,4% 18,4% Warbud S.A. Grupa Torpol Grupa Mostostal Warszawa Hochtief Polska S.A. Grupa Strabag** 1,4% 1,1% 1,3% 0,2% 0,2% 0,0% 0,0% b.d. 2,6% Grupa Skanska b.d. Średnia 9,2% 9,6% 0% 25% Źródło: Sprawozdania finansowe za okres

26 generowanych przez największe spółki budowlane z działalności budowalnomontażowej w roku 2015.Analizując powyższe dane, wyraźnie widać, że nadal relatywnie niewielka część przychodów generowana jest z działalności innej niż działalność bezpośrednio związaną z realizacją projektów budowlanych. Ta tendencja powinna ulec odwróceniu wraz z finalizowaniem projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej w ramach drugiej perspektywy finansowej. Niemniej warto podkreślić, iż duże grupy budowlane już na obecnym etapie dokonują dywersyfikacji swojej działalności i dokonują inwestycji, które nie są bezpośrednio związane z działalnością budowlaną i deweloperską a dotyczą przykładowo usług zarządzania nieruchomościami, dostawy i montażu specjalistycznych urządzeń przemysłowych, doradztwa i konsultingu budowlanego Kapitalizacja rynkowa największych spółek budowlanych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych Rok 2015 był okresem, w którym inwestorzy odzyskali zaufanie do indeksu WIG Budownictwo (WIG BUD). Porównując rok 2015 do roku 2014 nastąpił około 30% wzrost indeksu giełdowego WIG Budownictwo, podczas gdy główny indeks WIG zakończył rok 2015 na poziomie o ok. 10% gorszym w porównaniu do końca roku poprzedniego. Wśród piętnastu największych spółek budowlanych przedstawionych w naszym rankingu aż dziewięć było notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i właśnie na tej podstawie sporządzony zostało poniższe zestawienie dotyczące kryterium kapitalizacji. Na koniec 2015 roku łączna wartość rynkowa dziewięciu spółek budowlanych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie wyniosła 8 mld zł i była wyższa o 2,4 mld zł, od łącznej wartości rynkowej tych podmiotów na koniec roku W wartościach procentowych wzrost łącznej kapitalizacji giełdowej wyniósł 42%. Ranking spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych i ujętych w naszym rankingu jest zdominowany przez Budimex, którego udział w łącznej kapitalizacji spółek w rankingu wynosi ponad 60%. Niemniej nawet po wyłączeniu z analizy Budimex wzrost kapitalizacji pozostałych spółek był na poziomie 50% w stosunku do końca 2014 roku. Na początku 2016 roku indeks WIG Budownictwo odnotował spadek, spowodowany ograniczeniem wolumenu produkcji budowlano montażowej w okresie zimowym oraz zmniejszeniem wolumenu nowych projektów budowlanych. W maju b.r. indeks odnotował kolejny spadek Wykres 1.7: Zmiany indeksu WIG oraz WIG-Budownictwo na przestrzeni lat WIG WIG BUDOW Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych dostępnych na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych. 26

27 osiągając najniższy poziom w połowie czerwca 2016 roku. Istotny spadek indeksu WIG Budownictwo w maju i czerwcu był skorelowany z ogólnym trendem giełdowym, kiedy to rynki kapitałowe dyskontowały informację na temat możliwości wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej fakt ten został potwierdzony przez wyniki referendum, jakie odbyło się na Wyspach Brytyjskich w czerwcu 2016 roku. Od tego momentu obserwujemy odwrócenie krótkoterminowego trendu spadkowego i ponowny wzrost indeksu WIG Budownictwo, który we wrześniu 2016 zbliżył się do wysokiego poziomu obserwowanego w połowie 2015 roku Ten fakt, może wskazywać, iż pomimo negatywnych informacji na temat istotnego spadku produkcji budowlanej w 2016 roku, co widać na załączonym wykresie, inwestorzy w swoich analizach uwzględniają informację, iż w bliskiej perspektywie spółki giełdowe zrealizują wyniki związane z prowadzeniem dużych kontraktów infrastrukturalnych, które będą finansowane w ramach nowej perspektywy uwzględnionej w budżecie Unii Europejskiej na lata Wykres 1.7.1: Wskaźnik produkcji budowlano-montażowej w latach (dane RdR) 10,00% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -15,00% -20,00% -25,00% I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych dostępnych na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego. 27

28 W 2015 roku spośród dziewięciu poddanych analizie spółek, żadna nie odnotowała spadku wartości rynkowej. Liderem pod względem wartości rynkowej wśród spółek budowlanych pozostał niezmiennie od 2011 roku spółka Budimex, z kapitalizacją na poziomie mln zł (wzrost o 37% w porównaniu do roku 2014), która stanowi 60% całkowitej wartości kapitalizacji wszystkich spółek w tabeli Na drugim miejscu uplasowała się Trakcja PRKiI, a na trzecim Elektrobudowa z kapitalizacją na poziomie odpowiednio 650 mln zł oraz 617 mln zł. Wskaźnik kapitalizacji rynkowej największych spółek budowalnych zanotował znaczny 42% wzrost na koniec 2015 roku w stosunku do końca roku poprzedniego. Trend ten jest zbieżny z przedstawionym wcześniej wzrostem przychodów spółek przedstawionych w naszym rankingu Tabela 1.7: Kapitalizacja największych spółek budowlanych notowanych na giełdzie na dzień 31 grudnia 2015 roku (w tys. zł) Lp. Nazwa firmy Kapitalizacja rynkowa Kapitalizacja rynkowa Zmiana nominalna Zmiana procentowa 1 Budimex S.A % 2 Trakcja PRKiI S.A % 3 Elektrobudowa S.A % 4 Polimex-Mostostal S.A % 5 Unibep S.A % 6 Erbud S.A % 7 Torpol S.A % 8 Mostostal Warszawa S.A % 9 PBG S.A % Suma % Wzrost Spadek Bez zmian Wykres 1.7.1: Udział kapitalizacji największych spółek notowanych na giełdzie na dzień 31 grudnia 2015 roku 6,22% 4,42% 7,69% 8,10% 3,24% 0,32% 3,56% 4,72% 61,73% Budimex S.A. Trakcja PRKiI S.A. Elektrobudowa S.A. Erbud S.A. Polimex-Mostostal S.A. Unibep S.A. Torpol S.A. Mostostal Warszawa S.A. PBG S.A. Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych dostępnych na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych. 28

29 Na podstawie danych finansowych na dzień 30 czerwca 2016 roku łączna kapitalizacja prezentowanych spółek spadła w stosunku do końca grudnia 2015 roku o ponad 14% (spadek był o 5% wyższy po wyłączeniu z analizy spółki Budimex). Tak jak wspominaliśmy powyżej wszystkie indeksy giełdowe w okresie maja i czerwca 2016 roku odnotowały istotny spadek związany z dyskontem informacji na temat możliwości wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, co zostało ostatecznie potwierdzone w referendum, które odbyło się na Wyspach Brytyjskich w połowie czerwca 2016 roku. Patrząc na poziom kapitalizacji poszczególnych spółek w ostatnim półroczu największy procentowo wzrost wartości rynkowej zanotowało PBG, co było rezultatem podpisanej ugody z wierzycielami i zakończeniem postępowania upadłościowego. Z kolei największy spadek wartości rynkowej zanotowały spółki Torpol, Elektrobudowa, oraz Polimex Mostostal. Tabela 1.7.1: Kapitalizacja największych spółek budowlanych notowanych na giełdzie na dzień 30 czerwca 2016 roku (w tys. zł) Lp. Spółka Kapitalizacja rynkowa (w tys. zł) Kapitalizacja rynkowa (w tys. zł) Zmiana nominalna (w tys. zł) Zmiana procentowa 2016 vs Budimex S.A ,44% 2 Trakcja PRKiI S.A ,74% 3 Elektrobudowa S.A ,70% 4 Erbud S.A ,76% 5 Polimex-Mostostal S.A ,60% 6 Unibep S.A ,37% 7 Torpol S.A ,32% 8 Mostostal Warszawa S.A ,15% 9 PBG S.A ,27% Suma ,70% Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych dostępnych na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych. 29

30 W pierwszym półroczu 2016 roku spółki notowane na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych zanotowały nieznaczny, niespełna 2%, wzrost przychodów ze sprzedaży w porównaniu do tego samego okresu w 2015 roku. Jak co roku największym graczem na parkiecie jest Grupa Budimex z przychodami na poziomie 2,4 mld zł (wzrost o ponad 7% r.d.r). Równocześnie średnia marża ze sprzedaży za okres 6-miesięcy 2016 roku wzrosła do poziomu 9,4% w porównaniu do takiego samego okresu w 2015 roku, kiedy wynosiła 7,74%. Rok 2015 był bardzo dobrym rokiem dla największych spółek budowlanych i w pierwszej połowie 2016 roku zdołały one podtrzymać zaufanie inwestorów realizując przychody nawet na poziomie lekko przewyższającym obroty osiągnięte w porównywalnym okresie w roku W najbliższej perspektywie kluczowa będzie druga połowa 2016 roku oraz lata następne. Patrząc na obecny poziom wskaźnika WIG Budownictwo widać, iż inwestorzy pomimo istotnego spadku produkcji budowlanej w 2016 roku nadal mają zaufanie, iż ogłoszona historycznie ofensywa kontraktów infrastrukturalnych zostanie zrealizowana i duże podmioty będą miały w jej realizacji istotny udział. Postępujące opóźnienie w ogłaszaniu nowych przetargów może spowodować, iż zaufanie inwestorów zostanie wyczerpane i zaczną oni wycofywać zaangażowany kapitał, co spowoduje spadek indeksu WIG Budownictwo i spadek poziomu kapitalizacji analizowanych spółek giełdowych. Wykres 1.7.2: Kapitalizacja największych spółek budowlanych notowanych na giełdzie na dzień 30 czerwca 2016 roku (w tys. zł) 0% Budimex S.A. 3% 4% Trakcja PRKiI S.A. 5% 5% Elektrobudowa S.A. 5% Erbud S.A. Polimex-Mostostal S.A. 7% 7% 64% Unibep S.A. Torpol S.A. Mostostal Warszawa S.A. PBG S.A. Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych dostępnych na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych. 30

31 Tabela 1.7.2: Przychody spółek notowanych na GPW na dzień 30 czerwca 2016 oraz 30 czerwca 2015 Lp. Nazwa firmy Przychody (w tys. zł) Przychody (w tys. zł) Zmiana nominalna Zmiana procentowa 1 Grupa Budimex ,1% 2 Grupa Polimex-Mostostal ,6% 3 Grupa PBG ,2% 4 Grupa Erbud ,2% 5 Grupa Trakcja ,2% 6 Grupa Mostostal Warszawa ,6% 7 Grupa Unibep ,7% 8 Grupa Elektrobudowa ,9% 9 Grupa Torpol ,2% Suma ,7% Średnia ,8 1,7% Źródło: Analiza Deloitte na podstawie danych dostępnych na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych. Wykres 1.8:Przychody spółek budowlanych notowanych na GPW w pierwszym półroczu 2016 (w tys. zł) Grupa Budimex Grupa Polimex-Mostostal Grupa PBG Grupa Erbud Grupa Trakcja Grupa Mostostal Warszawa Grupa Unibep Grupa Elektrobudowa Grupa Torpol Przychody (w mln zł) Przychody (w mln zł) Źródło: Sprawozdania finansowe na dzień * Dane finansowe za 2014 rok zostały uzgodnione do sprawozdania za 2015 rok po korektach bilansu otwarcia ** Z uwagi na brak skonsolidowanych sprawozdan finansowych dane finansowe Grupy Strabag obejmują dla uproszczenia sumę przychodów spółek: Strabag Sp. z o.o. oraz Strabag Infrastruktura Południe Sp. z o.o. Dane finansowe Grupy Strabag za 2014 rok zostały uzgodnione do sprawozdania za 2015 rok po korektach bilansu otwarcia *** W 2015 roku PORR BAU GMBH nabył spółkę Bilfinger Infrastructure S.A. Z uwagi na brak skonsolidowanego sprawozdania finansowego w raporcie dane za 2015 rok prezentowane są jako suma danych pochodziących ze sprawozdań PORR Polska Construction S.A. i PORR Polska Infrastructure S.A. (dawny Bilfinger Infrastructure S.A.).Dane za 2014 rok pochodzą ze sprawozdania PORR Polska Construction S.A. 31

32 32

33 Rozdział 2. Perspektywy rozwoju spółek budowlanych w Polsce 33

34 2.1 Wprowadzenie W tej części raportu analizowane są czynniki wpływające na kondycję branży budowlanej, a także dane świadczące o aktualnej kondycji takie jak: upadłości wśród spółek budowlanych oraz wielkość zatrudnienia w budownictwie. W dalszej części rozdziału przedstawiamy kluczowe informacje dotyczące wybranych segmentów sektora budowlanego wraz z analizą ich perspektyw w horyzoncie krótko i średnioterminowym. Na zakończenie tej części raportu przedstawiamy podsumowanie obecnej sytuacji oraz kluczowych czynników wzrostu w sektorze z perspektywy przedstawicieli polskich spółek budowlanych. Produkcja sprzedana budownictwa (mld zł) ,2 10, , ,0 6, ,9 7,3 10,9 7,0 Branża budowlana w Polsce przeżyła w latach lekkie ożywienie po okresie spadku w latach W 2015 roku wzrost sektora budowlanego w Polsce wyniósł 2,9%. w cenach stałych (wzrost w cenach bieżących wyniósł symboliczne 0,13%). W 2014 r. wzrost sektora budowlanego wyniósł 4,9% w cenach bieżących (5,9% w cenach stałych). W świetle opóźnień przetargów dotyczących dużych projektów infrastrukturalnych współfinansowanych w ramach nowej perspektywy unijnej , trend wzrostowy zanotowany w ostatnich dwóch latach nie zostanie odnotowany w tym roku. Efekty opóźnień w przetargach już widać na podstawie danych GUS. W sierpniu bieżącego roku odnotowano spadek produkcji budowlano-montażowej o 20,5% (w cenach bieżących). W całym okresie styczeń-sierpień 2016 r. produkcja była również niższa niż przed rokiem (o 14,9% w cenach bieżących). 0.0 Źródło: GUS I poł II poł 2012 I poł II poł I poł 2014 II poł I poł II poł 2015 I poł W perspektywie kolejnych lat możemy spodziewać się sinusoidy zmian, ponieważ koniunktura w budownictwie uzależniona jest w dużym stopniu od projektów infrastrukturalnych. Od 2018 r., kiedy ruszą zapowiadane projekty drogowe i kolejowe, prawdopodobnie nastąpi ich kumulacja, która może spowodować w branży wojnę cenową. Piotr Janiszewski, Prezes, Skanska S.A. W podobnym tonie sytuację w branży ilustrują najnowsze dane o upadłości przedsiębiorstw. Po trzech kolejnych latach spadku liczby upadłości ogłaszanych przez firmy budowlane, w pierwszym półroczu 2016 roku liczba upadłości w budownictwie wzrosła o 8% w stosunku do analogicznego okresu w 2015 r. Opóźnienia w ogłaszaniu dużych przetargów infrastrukturalnych w roku 2016 negatywnie wpływają na bieżącą sytuację w branży budowlanej. Mimo to w pierwszych 34 miesiącach 2016 r. nastąpił wzrost średnich płac w budownictwie. Prognozuje się również wzrost zapotrzebowania na siłę roboczą, między innymi ze względu na oczekiwania, co do realizacji projektów dofinansowywanych z funduszy unijnych. W związku z tym, że znana jest wielkość wydatków z perspektywy unijnej, ale termin realizacji inwestycji z tych środków pozostaje niepewny, spółki budowlane wstrzymują się z inwestycjami w nowoczesne środki trwałe i innowacyjne rozwiązania techniczne. Kluczowe znaczenie dla poprawy sytuacji budownictwa infrastrukturalnego w Polsce w kolejnych latach będzie miał napływ funduszy unijnych. Alokacja europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych dla Polski na lata wynosi 86,6 mld euro, z czego do maja 2016 roku Unia Europejska (dalej UE ) wypłaciła 0,8 mld euro, co odpowiada 0,9% całkowitej alokacji. Do lipca 2016 roku we wszystkich programach operacyjnych na lata złożono wnioski na całkowitą kwotę przekraczającą 143,5 mld zł, w tym ponad 88 mld zł odpowiada kwocie unijnego dofinansowania.