Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce Business Services Sector in Poland

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce Business Services Sector in Poland"

Transkrypt

1 Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce Business Services Sector in Poland Warszawa 2011

2 2

3 Słowo wstępne / Introductory word K ryzys? Jaki kryzys?! Podczas gdy z wielu branż słyszało się alarmujące wieści o spadku obrotów i konieczności restrukturyzacji firm, rynek nowoczesnych usług urósł w naszym kraju o około 50% w ciągu dwóch lat. Co więcej, staliśmy się zdecydowanym liderem w regionie, wyprzedzając pod względem zatrudnienia następne w kolejności Czechy i Węgry dwukrotnie. Ale to nie koniec dobrych wieści: większość istniejących już firm prognozuje wzrost w następnych latach, a PAIiIZ ogłasza, że w kolejce czeka długa list inwestorów, którzy planują utworzenie w Polsce swoich centrów usług. Daleko nam jeszcze do takich potęg jak Indie, Chiny czy Filipiny, ale nasz kraj jest na najlepszej drodze, aby stać się europejskim hubem dla obsługi procesów biznesowych i IT oraz zagłębiem centrów badań i rozwoju. P rzez ostatnie kilka lat firmy z sektora nowoczesnych usług ciężko zapracowały na swoją opinię: wiarygodnych dostawców światowej klasy usług dla międzynarodowych korporacji. Nie wklepywaczy i telefonistek, jak wielu, nie rozumiejąc naszego biznesu nas nazywało, ale ekspertów i specjalistów, którzy są w stanie dostarczać wartość dodaną swoim klientom. Czy możemy więc spocząć na laurach i w spokoju oczekiwać świetlanej przyszłości? Zdecydowanie nie. Świat, napędzany przez nowe technologie, zmienia się bardzo szybko i firmy z sektora muszą za tymi zmianami nadążyć. Musimy sobie zdawać sprawę, że wiele procesów zostanie zautomatyzowanych, a zakorzenienie można uzyskać wyłącznie dzięki rozwijaniu talentów, wiedzy eksperckiej oraz świetnemu rozumieniu potrzeb klientów. W ierzę, że Polska będzie potrafiła wykorzystać swoje atuty i znajdzie swoje miejsce na globalnej mapie sektora nowoczesnych usług. Mam rów- nież nadzieję, że ABSL i jego członkowie będą pionierami w dalszym rozwoju tej branży. Tymczasem zapraszam do lektury naszego dorocznego raportu, który przedstawia analizę rynku w Polsce na tle Europy Środkowo-Wschodniej oraz zmian i trendów, które zaobserwowaliśmy w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Miłej lektury! Crisis? What sort of crisis?! In the time when many branches sent out alarming information about declining turnovers and necessary restructuring, the market of business services in our country grew by about 50% within two years. Moreover, we have become the indisputable leader in the region, beating the Czech Republic and Hungary twice in the level of employment. This is yet not the end of good news: most of the already existing companies forecast growth in the coming years, and the Polish Information and Foreign Investment Agency (PAIiIZ) informs about a long list of investors planning to open their service centers in Poland. We are still far away from such powers as India, China or the Philippines, but our country is on the best way to become the European hub for business processes and IT services, as well as the cluster of R&D centres. W ithin the recent few years, the companies from business services sector have worked hard to enjoy the good opinion of reliable providers of world-class services for international corporations. Not the invoice-settlers or phone-callers, as many people who did not understand our business used to name us, but experts and specialists, capable to provide added value to their clients. Can we, therefore, give up struggling and leisurely wait for the bright future? Surely not. The world, propelled by new technologies, changes very fast and the companies from the sector need to keep up with these changes. We need to understand that many processes will be automatized and that enrooting can only be achieved thanks to developing the talents, expert knowledge and excellent understanding of clients needs. I believe that Poland will be capable to take advantage of its strong sides and will find its place on the global map of business services sector. I also hope that ABSL and its members will be the pioneers in the further development of the branch. In the meanwhile, I would like to invite you to study our annual report, presenting the analysis of Polish market in the background of Central and Eastern Europe, as well as the changes and trends we have observed in the last 12 months. Enjoy reading! Marek Grodziński Wiceprezes Zarządu ABSL Vice President BPO, Capgemini Polska Marek Grodziński Vice President of the ABSL Board Vice President BPO, Capgemini Poland 3

4 Informacje o ABSL Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych w Polsce (ABSL) powstał w 2009 roku z inicjatywy wiodących firm sektora nowo czesnych usług biznesowych. ABSL zrzesza centra usług wspólnych (Shared Services Centres, SSC), outsourcingu procesów biznesowych (Business Process Outsourcing, BPO), outsourcingu IT (Information Technology Outsourcing, ITO), centra badawczo-rozwojowe (R&D), a także firmy wspierające rozwój sektora w Polsce. Misją organizacji jest umacnianie pozycji polskiego sektora nowoczesnych usług biznesowych w kraju i podnoszenie jego atrakcyjno ści na światowym rynku. ABSL jest platformą wymiany wiedzy, doświadczeń i dobrych praktyk wewnątrz branży. Organizacja działa na rzecz modyfikacji przepisów, rekomenduje kierunki rozwoju systemu kształcenia, wspiera rozwiązania służące przedsiębiorczości i nowoczesnym praktykom biznesowym. W tym celu współpracuje z politykami, przedstawicielami samorządów, biznesem i organizacjami wspierającymi przedsiębiorczość. Information about ABSL Association of Business Service Leaders in Poland (ABSL) was founded in 2009, on the initiative of the leading companies in the business services sector. ABSL associates shared service centres (SSC), business process outsourcing centres (BPO), IT outsourcing centres (ITO), research & development centres (R&D), as well as companies supporting the development of the sector in Poland. ABSL Mission: Leading the business services sector to anchor and expand in Poland, thus increasing its attractiveness on the global market. The association is a platform for exchanging of knowledge, experience and best practices within the sector. The organization works to modify rules, recommends directions of education and supports solutions for enterprise and modern business practice development. ABSL cooperates with politicians, government representatives, business and entrepreneurship support organizations. Członkowie ABSL / ABSL Members Członkowie Założyciele Founding Members Arla, arvato services, Capgemini, Carlsberg, Citibank, Credit Suisse, Franklin Templeton, Geoban, Hewlett-Packard, IBM, Infosys, MAN, Procter & Gamble, Shell, Thomson Reuters, UBS Członkowie Wspierający Supporting Members Baker&McKenzie, Ernst & Young, Jones Lang LaSalle Członkowie Stowarzyszeni Associated Members ArcelorMittal, Avon, Ceri, CPL Jobs, Duni, First Data, Fujitsu, Genpact, Google, Grant Thornton Frąckowiak, Grupa Żywiec, Hays, Holicon, ITELLA, Lorenz Snack-World, Luxoft, Nordea Bank, Nycomed, Randstad, Sony, SouthWestern, Start People, Tieto, TRW, Wipro, Xerox Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych Rondo ONZ 1, Warszawa tel.: , fax absl@absl.pl, 4

5 Spis treści / List of Contents 1. Wstęp / Introduction (Janusz Górecki)... 7 Struktura raportu / Structure of the Report... 8 Źródła informacji i metody analiz / Sources of Information and Methods of Analyses... 9 Ustalenia terminologiczne / Terminology Charakterystyka centrów usług z kapitałem zagranicznym / Characteristics of Service Centres with Foreign Capital (Janusz Górecki) Lokalizacja centrów usług i zatrudnienie w sektorze / Localization of Service Centres and Employment in the Sector Historia rozwoju sektora w Polsce / The History of Business Services Sector Development in Poland Centra usług a kraje pochodzenia kapitału / Service Centres and Countries of Provenience of the Capital 20 Rodzaje i zasięg geograficzny usług świadczonych przez centra / The Sorts and the Geographic Scope of Services Provided by the Centres Języki, w których centra świadczą usługi / Languages Used for Providing Services by the Centres Pracownicy centrów usług / The Employees of the Service Centres Zmiany czynników lokalizacji centrów usług / Changes in Factors Determining the Location of Service Centres Relacje centrów usług z ich otoczeniem / Relations between the Service Centres and Their Environment (Janusz Górecki, Rafał Kijonka) Centra usług a władze publiczne / Service Centres and Public Authorities Centra usług a szkoły wyższe / Service Centres and the Universities Społeczna odpowiedzialność biznesu / Corporate Social Responsibility Zachęty inwestycyjne dla przedsiębiorstw z sektora / Investment Incentives for Companies from the Business Services Sector (Łukasz Karpiesiuk) Dostępność nieruchomości dla firm z sektora / Availability of Office Space for the Business Services Sector (Anna Bartoszewicz-Wnuk) Offshoring usług biznesowych w Europie Środkowo-Wschodniej / Business Services Offshoring in Central and Eastern Europe (Janusz Górecki) Ocena stanu rozwoju sektora i jego przyszłość / The Assessment of the Level of Sector s Development and the Forecasts for Its Future (Janusz Górecki) Podsumowanie / Summary (Janusz Górecki)

6 6

7 1 Wstęp Introduction Offshoring usług biznesowych jest jednym z najważniejszych przejawów globalizacji. Stanowi on dla przedsiębiorstw źródło przewagi konkurencyjnej oraz przesądza o możliwościach ich rozwoju. Wśród najważniejszych korzyści jakie odnoszą kraje, do których trafiają usługi podlegające offshoringowi, należy wymienić: wzrost wpływów z eksportu, tworzenie nowych miejsc pracy, wyższe płace i podnoszenie kwalifikacji kadr. Jedną z najbardziej interesujących i dynamicznie rozwijających się lokalizacji na globalnej mapie offshoringu usług jest Polska, w której centra usług zaczęły stanowić bardzo istotny element krajobrazu gospodarczego wielu miast, w szczególności w kontekście lokalnych rynków pracy. Niniejsza publikacja to efekt projektu badawczego realizowanego w okresie od stycznia do kwietnia 2011 roku przez Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych (ABSL). Celem raportu jest charakterystyka sektora nowoczesnych usług biznesowych w Polsce poznanie wielu aspektów jego funkcjonowania i relacji z otoczeniem oraz identyfikacja kierunków rozwoju. W opracowaniu przyjęto szeroką definicję branży, obejmującą również działalność badawczo-rozwojową. Rozważania dotyczące sektora oparto na kompleksowej analizie centrów usług z kapitałem zagranicznym 1 : centrów usług wspólnych (SSC), outsourcingu procesów biznesowych (BPO/ITO) oraz badawczo-rozwojowych (R&D). Autorzy pragną złożyć podziękowania wszystkim przedstawicielom firm oraz instytucji, którzy wyrazili zgodę na udział w badaniach i poświęcili swój czas na przygotowanie danych na potrzeby niniejszego opracowania. Business services offshoring is one of the key features of the globalization process. It represents a source of competitive advantages for enterprises and determines their development opportunities. Among the most important advantages gained by countries capturing services subjected to offshoring, one can count i.a. increasing export incomes, creating new jobs, higher salaries and improving qualifications of the labor force. Poland is one of the most interesting and the most dynamically developing locations on the global offshoring map, with service centres being already very important elements of economic landscapes of many cities, in particular in the context of local labor markets. The hereby report is an outcome of a research project, conducted between January and April 2011 by Association of Business Service Leaders (ABSL). The aim of this report is characterizing the sector of business services in Poland: examining many aspects of its performance and relations with the environment, as well as identifying the possible ways of its development. For the needs of this elaboration, a broad definition of the branch, covering also research and development activities, was applied. The considerations concerning the sector were based on a complex analysis of service centres with foreign capital 1 : shared service centres (SSC), business process outsourcing centres (BPO/ITO) and research and development centres (R&D). The Authors would like to thank here all the representatives of enterprises and institutions who agreed to participate in the research and devoted their time for preparing the data required for the needs of the hereby report. 1 Przedmiotem zainteresowania w opracowaniu są centra, w których inwestorzy zagraniczni posiadają co najmniej 10% kapitału akcyjnego / zakładowego. 1 The subject of interest of this elaboration are these centres, where foreign investors hold at least 10% of share / stake capital. 7

8 Struktura raportu Publikacja składa się z ośmiu rozdziałów. We wstępie zaprezentowano cel raportu i zakres opracowania, scharakteryzowano wykorzystane źródła informacji i metody badań, a także omówiono najbardziej istotne zagadnienia terminologiczne, będące przedmiotem rozważań autorów. W rozdziale drugim dokonano kompleksowej charakterystyki centrów usług z kapitałem zagranicznym. Zanalizowano rozmieszczenie przestrzenne centrów i wielkość zatrudnienia w poszczególnych lokalizacjach wraz z jego zmianami w ostatnich latach. Następnie przedstawiono historię rozwoju sektora w Polsce. W dalszej części rozdziału scharakteryzowano pochodzenie kapitału inwestycyjnego w sektorze oraz omówiono rodzaje i zasięg geograficzny usług świadczonych w centrach, a także specjalizacje poszczególnych ośrodków. Przedmiotem analizy było również zagadnienie języków, w których obsługiwane są procesy biznesowe. We fragmencie raportu dotyczącym pracowników centrów usług poruszono m.in. temat wynagrodzeń w sektorze, a także omówiono rodzaje świadczeń pozapłacowych, z których mogą korzystać osoby zatrudnione w centrach. Podjęto również temat zmian w zakresie czynników lokalizacji inwestycji w analizowanym sektorze. W rozdziale trzecim zanalizowano wybrane aspekty relacji centrów usług z otoczeniem, m.in. z władzami lokalnymi oraz szkołami wyższymi. Scharakteryzowano także aktywność opisywanych podmiotów w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu. Kolejna część raportu to rozdział poświęcony wybranym mechanizmom pomocy publicznej (zachętom inwestycyjnym) dostępnym dla przedsiębiorstw z omawianej branży. W rozdziale piątym scharakteryzowano rynek powierzchni biurowych w Polsce w kontekście potrzeb sektora. W rozdziale szóstym zwięźle omówiono miejsce Europy Środkowo-Wschodniej na globalnej mapie offshoringu usług. W następnej części publikacji zawarto rozważania na temat stanu i przyszłości sektora nowoczesnych usług biznesowych w Polsce. Ostatnim rozdziałem jest podsumowanie zawartości raportu z wyszczególnieniem najważniejszych informacji dotyczących omawianej branży. The Structure of the Report The hereby paper comprises eight chapters. In the introduction chapter, the aim of the report and its scope of were presented, the sources and the methodology of researches were described, and the most crucial terminological issues, considered by the Authors, were discussed. The second chapter comprises the complex characteristics of service centres with foreign capital. The spatial distribution of the centres and changes in employment in certain locations in the recent years were examined. Subsequently, the history of development of the sector in Poland was presented. In the further part of the chapter, the provenience of investment capital in the sector was discussed, along with the sorts and geographical range of services provided in the centres and with specializations of certain centres. The issue of languages used for conducting business processes was also subjected to an analysis. The part of the report concerning the employees of service centres refers i.a. to the problem of salaries in the sector; the question of non-salary benefits, available for personnel employed in the centres, was also discussed here. We have also examined the problem of changes in the area of factors determining the distribution of investments in the analyzed sector. The third chapter was dedicated to studying the relations between service centres and their environment, i.a. with public authorities and universities. The activity of the examined entities in the area of corporate social responsibility was also researched. The further part of the report was dedicated to selected mechanisms of public support (investment incentives), available for companies from the considered branch. In chapter five, the market of office space in Poland in the context of the sector was subjected to analysis. In chapter six, the role performed by Central and Eastern Europe on the global map of services offshoring was briefly discussed. In the further part, the forecasts concerning the future of business services sector in Poland were included. The last chapter establishes a summary of the report s contents, including also the specification of the most important information about the considered branch. 8

9 Źródła informacji i metody analiz Badanie sektora nowoczesnych usług biznesowych przeprowadzono w oparciu o liczne materiały źródłowe oraz przy użyciu kilku narzędzi badawczych i technik analitycznych. Podstawowym źródłem informacji była baza danych centrów usług z kapitałem zagranicznym prowadzących działalność w Polsce. Zestawienie to jest uaktualniane na bieżąco od ponad dwóch lat, dzięki pozyskiwaniu danych pochodzących od firm, informacji zawartych w raportach branżowych oraz kwerendzie prasowej wybranych czasopism (m.in. Puls Biznesu, Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita, Gazeta Prawna, Outsourcing Magazine). Baza uwzględnia m.in. takie zmienne jak: typ centrum usług (BPO/ITO, SSC, R&D), rok założenia centrum, liczba zatrudnionych (dane dla lat i prognoza na koniec 2011 roku), rodzaje procesów biznesowych świadczonych w centrum, kraj pochodzenia inwestora oraz szczegółowe dane teleadresowe. Ważnym etapem projektu badawczego było skierowanie internetowej ankiety do kadry zarządzającej centrami usług. Kwes tionariusz wypełniło 46 respondentów z różnych miast, co pozwoliło na uzyskanie informacji o 64 centrach usług 2 zatrudniających 23,6 tys. osób (co stanowi ponad 1/3 ogółu zatrudnienia w sektorze w skali kraju 3 ). Informacje uzyskane dzięki ankiecie wzbogaciły bazę danych centrów usług oraz pozwoliły na wykonanie zbiorczych opracowań statystycznych dotyczących działalności omawianych podmiotów (analizy tematyczne w rozdziale drugim i trzecim). W przeprowadzonych analizach uwzględniono dane udostępnione przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ), informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych przedsiębiorstw oraz na stronach internetowych centrów usług i serwisów branżowych (np. OutsourcingPortal). Warto dodać, że w publikacji wykorzystano również informacje z kilkunastu pogłębionych wywiadów, które przeprowadzono z przedstawicielami centrów i ekspertami branży oraz fragmenty pracy doktorskiej omawiającej problematykę zagranicznych centrów usług w Polsce 4. 2 Liczba centrów, o których uzyskano informacje wynika z faktu zastosowania w publikacji kryterium geograficznego. Poszczególne lokalizacje centrów usług są bowiem uznawane za odrębne jednostki analityczne, jeśli znajdują się w różnych miejscowościach (aglomeracjach). 3 Nie uwzględniając przedsiębiorstw z polskim kapitałem. 4 Górecki J., 2011, Zakorzenienie zagranicznych centrów usług w Polsce i ich relacje z otoczeniem lokalnym, Uniwersytet Jagielloński, Kraków (w przygotowaniu). Sources of Information and Methods of Analyses The study of the sector of modern business services was conducted basing on multiple sources of information and with application of few research techniques and analytic tools. The basic source of data was the database of service centres with foreign capital active in Poland. This list has been updated constantly for over two years by collecting data from the companies, information included in branch press and review of selected papers and magazines (e.g.. Puls Biznesu, Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita, Gazeta Prawna, Outsourcing Magazine). The database comprises such data as, among others, the type of business centre (BPO/ITO, SSC, R&D), the year of its foundation, the number of employees (data for the period and forecast for the end of 2011), sorts of business processes provided by the centre, the country of provenience of the investor and tele-address details. An important stage of the research process was an online survey, directed to the managers of the centres. The questionnaire was filled by 46 respondents from various cities, allowing thus to gain information about 64 service centres 2 employing 23.6 thous. persons (making over one-third of the total number of employed in this sector in the whole country 3 ). Information obtained through the survey enriched the service centres database and allowed us to prepare statistical summaries, devoted to activities of the discussed entities (thematic analyses in chapters 2 and 3). In the conducted analyses, we took into account data provided by the Polish Information and Foreign Investment Agency (Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych - PAIiIZ), information included in enterprises annual reports and on the websites of service centres and branch portals (e.g. OutsourcingPortal). We need to add here that the report comprises also information from about a dozen detailed interviews, conducted with centres representatives and branch experts, as well as parts of doctoral dissertation dedicated to the issue of foreign service centres in Poland 4. Describing the sector in 2 The number of centres for which the information was gained is a result of applying geographical criteria, as each location of service centre is treated as separate object of analysis as long as they are located in different localities (agglomerations). 3 Not including companies with Polish capital. 4 Górecki J., 2011, Zakorzenienie zagranicznych centrów usług w Polsce i ich relacje z otoczeniem lokalnym, Uniwersytet Jagielloński, Kraków (under preparation). 9

10 Scharakteryzowanie sektora w Europie Środkowej i Wschodniej było możliwe m.in. dzięki uzyskaniu bezpośrednich informacji od agencji rządowych zajmujących się przyciąganiem i obsługą inwestorów zagranicznych w Czechach, na Węgrzech, Słowacji oraz w Rumunii: (CzechInvest, Hungarian Investment and Trade Development ITD Hungary, Slovak Investment and Trade Development Agency SA- RIO, Romanian Center for Trade and Investment CRPCIS). Wykorzystano również opracowania opublikowane przez InvestBulgaria Agency IBA. Ustalenia terminologiczne W niniejszej publikacji podejmowana jest problematyka offshoringu i outsourcingu usług biznesowych oraz związanych z nimi bezpośrednich inwestycji zagranicznych w postaci centrów usług. Offshoring usług to wydzielenie i przeniesienie wybranych procesów biznesowych (lub ich części) poza granice kraju, do innej części świata. W przypadku jeśli przeniesienie działalności nastąpiło do państwa położonego w tej samej części świata (np. w obrębie Europy) zasadnym wydaje się użycie pojęcia nearshoring. Dla uproszczenia, w niniejszym raporcie nearshoring potraktowano jednak jako składową offshoringu, nie zapominając oczywiście o jego specyfice. Pojęcie offshoringu używane jest zatem jako każde wydzielenie i przeniesienie obsługi procesów biznesowych poza granice kraju. Przeniesienie obsługi wybranych procesów biznesowych do innej lokalizacji w obrębie danego państwa nazywane jest onshoringiem. Ważne jest rozróżnienie form offshoringu uwzględniających odrębną formę własności podmiotów wykonujących zlecone procesy biznesowe. W przypadku ich wydzielenia i przeniesienia do oddziału tej samej firmy mamy do czynienia z captive offshoringiem. Offshore outsourcing rozumiany jest natomiast jako wydzielenie i przeniesienie wybranych procesów biznesowych do zewnętrznej firmy prowadzącej tą działalność poza granicami kraju (Tab. 1). Należy jednak zaznaczyć, że samo tworzenie zagranicznych centrów usług nie zawsze jest przejawem offshoringu. Jako przykład można podać międzynarodowe firmy outsourcingowe, które po prostu rozszerzają zakres działalności tworząc nowe oddziały (centra usług), nie wydzielając obsługi procesów z profilu dotychczas istniejących jednostek. Podobna sytuacja dotyczy również niektórych centrów badawczo-rozwojowych. Wspomniane wcześniej pojęcia (captive offshoring i offshore outsourcing) odnoszą się bowiem głównie do świadczenia usług w kontekście relacji klient zewnętrzny (wewnętrzny) centrum a nie samej inwestycji w centrum usług. Central and Eastern Europe was possible i.a. thanks to gaining information directly from governmental agencies being in charge of incenting and supporting foreign investors in Czech Republic, Hungary, Slovakia and Romania (CzechInvest, Hungarian Investment and Trade Development ITD Hungary, Slovak Investment and Trade Development Agency SARIO, Romanian Centre for Trade and Investment CRPCIS). Information published by InvestBulgaria Agency (IBA) was also used here. Terminology The hereby report deals with the issue of business services offshoring and outsourcing, as well as direct foreign investments (in the form of service centres) linked to them. Offshoring of services is referred to as detachment and relocation of selected business processes (or a part of thereof) abroad, to other part of the world. If the activity was relocated to a country from within the same part of the world (e.g. within Europe), application of the term nearshoring seems justified. However, to make the problem simpler, nearshoring was treated here as an aspect of offshoring (yet without ignoring its specific character). Therefore, the concept of offshoring stands for any detachment and relocation of business services abroad. Relocating the servicing of selected business processes to other location within the same state is named onshoring. It is important to distinguish the forms of offshoring with separate ownership of entities executing commissioned business processes. In case of their detachment and relocation to a unit of the same company, a case of captive offshoring takes place. On the other hand, the term offshore outsourcing stands for detachment and relocation of selected business processes to an external company, performing such activity abroad (Tab. 1). It shall be underlined, however, that founding foreign centres does not necessarily represent offshoring by itself. As an example, one can recall here international outsourcing enterprises, which simply enlarge the scopes of their activities by founding new units (service centres), without detaching servicing processes from the profiles of hitherto existing ones. Similar situation takes place in case of some research and development centres. It results from the fact that the concepts mentioned above (captive offshoring and offshore outsourcing) relate mostly to providing services in the context: (internal) client vs. centre, not to investing in service centres foundation by itself. 10

11 Tab. 1. Pojęcia związane z offshoringiem i outsourcingiem Tab. 1. Concepts connected with offshoring and outsourcing GEOGRAFICZNA LOKALIZACJA PRZEKAZYWANEJ DZIAŁALNOŚCI GEOGRAPHICAL LOCATION OF TRANSFERRED ACTIVITY Forma własności podmiotu wykonującego zlecone procesy biznesowe Lokalizacja wewnątrz kraju Lokalizacja za granicą, w tej samej części świata Lokalizacja za granicą, w innej części świata Form of ownership of entity performing the commissioned business processes Location within the country Location abroad, but within the same part of the world Location abroad, in a different part of the world W ramach spółki zlecającej Within the scope of the commissioning entity captive onshoring captive nearshoring captive offshoring Poza spółką zlecającą Beyond the commissioning entity onshore outsourcing nearshore outsourcing offshore outsourcing ONSHORING NEARSHORING OFFSHORING W raporcie zdefiniowano centrum usług jako odrębną jednostkę organizacyjną, zajmującą się realizacją wybranych procesów biznesowych (lub ich części) na rzecz przedsiębiorstw, zatrudniającą powyżej 25 osób oraz realizującą przynajmniej jeden, co najmniej roczny kontrakt na świadczenie usług. Ze względu na zakres prowadzonej działalności wyróżniono trzy typy centrów usług: Centra outsourcingu procesów biznesowych (Business Process Outsourcing Centres) wyspecjalizowane firmy lub ich jednostki organizacyjne, które na zlecenie innych przedsiębiorstw przejmują realizację wybranych, nieprodukcyjnych procesów biznesowych 5. Centra usług wspólnych (Shared Service Centres) wyodrębnione jednostki usługowe danego przedsiębiorstwa lub samodzielne podmioty gospodarcze działające na rzecz macierzystej organizacji i jej oddziałów, obsługujące powierzone im procesy biznesowe. Centra badawczo-rozwojowe (R&D Centres) wyspecjalizowane firmy, które prowadzą prace badawczo-rozwojowe na zlecenie innych przedsiębiorstw lub wyodrębnione jednostki przedsiębiorstw działające w obszarze badań i rozwoju. Z uwagi na przyjęcie szerokiej definicji działalno- For the needs of the report, a service centre was defined as a separate entity dealing with executing selected business projects (or parts of thereof) for the needs of enterprises, employing more than 25 persons and performing at least one contract for providing services (binding for at least one year). From the point of view of performed activities, three kinds of service centres were distinguished: Business Process Outsourcing Centres: specialized companies or units of thereof, taking over the provision of selected, non-operational business processes, commissioned by other enterprises 5 ; Shared Service Centres: detached service units of other companies or individual economic entities, working for their mother-companies and their units, servicing commissioned business processes. R&D Centres: specialized companies conducting research and development works commissioned by other enterprises, or detached units of enterprises, active in R&D sphere. Thanks to applying broad definition of R&D activities, such category covers also technical-engineering centres, as well as centres where dominant role is performed by software development. 5 Outsourcing procesów IT (ITO) potraktowano jako składową BPO. 5 IT outsourcing (ITO) was treated as part of BPO. 11

12 ści badawczo-rozwojowej, do tego typu zostały również zaliczone centra techniczno-inżynieryjne oraz centra, w których dominującą działalność stanowią prace nad rozwojem oprogramowania. Warto dodać, że niektóre centra obsługują zarówno firmę macierzystą, jak i klientów zewnętrznych. Jest to tzw. hybrydowy model świadczenia usług. W bazie danych nie wydzielono oddzielnego, mieszanego typu centrów BPO/SSC, lecz przyporządkowano poszczególne podmioty do podstawowych typów (BPO/ ITO, SSC, R&D) na podstawie ich dominującego profilu działalności. Proces zacierania się różnic między wymienionymi wyżej typami centrów zmusza jednak do ostrożności w podejmowanych analizach. Wydaje się, że najbardziej adekwatnym podejściem do tej kwestii jest po prostu analizowanie centrów zbiorczo, bez podawania danych dla poszczególnych ich typów. Takie też rozwiązanie przyjęto w niniejszym opracowaniu (z kilkoma wyjątkami). It is worth mentioning that some centres provide services for both their mother-companies and external clients. Such model of providing services is known as hybrid one. The database does not distinguish the mixed BPO/SSC type separately but classifies each entity as one of the basic types (BPO/ITO, SSC, R&D), basing on its dominant profile of activity. The process of decline of differences between the abovementioned types of centres has forced us, however, to approach very carefully to the conducted analyses. It seems that the most adequate approach to this issue is simply subjecting the centres to summary analyzes, without distinguishing their types. Such solution has hence been applied in this elaboration (yet few exceptions were made). 12

13 2 Charakterystyka centrów usług z kapitałem zagranicznym Characteristics of Service Centres with Foreign Capital Lokalizacja centrów usług i zatrudnienie w sektorze W Polsce istnieją obecnie 282 centra usług z kapitałem zagranicznym należące do 220 inwestorów. Zdecydowana większość z centrów (205) to podmioty typu BPO/ITO oraz SSC. Pozostałe (77) to centra badawczo-rozwojowe (R&D). Główne ośrodki offshoringu usług biznesowych 6 to Warszawa (54 centra), Kraków (43), Wrocław (38) i Łódź (31). Łącznie w tych czterech lokalizacjach znajduje się ponad połowa wszystkich analizowanych centrów usług w Polsce (Ryc. 1). Inne ważne skupienia centrów usług to: aglomeracja katowicka, Trójmiasto i Poznań. W każdej z tych lokalizacji działa ponad 20 centrów. W żadnej z pozostałych miejscowości liczba analizowanych podmiotów nie przekracza dziesięciu. Centra usług z kapitałem zagranicznym zatrudniają w Polsce 69,0 tys. osób (dane aktualne na ). Zdecydowana większość z nich pracuje w centrach BPO/ITO oraz SSC (łącznie 56,9 tys.). Pozostałe 12,1 tys. osób to pracownicy centrów R&D. Największym zatrudnieniem charakteryzuje się Kraków, w którym centra usług zatrudniają 15,6 tys. osób (Ryc. 2). Ośrodkami cechującymi się zatrudnieniem przekraczającym 10 tys. osób są jeszcze Warszawa i Wrocław. Generalnie, w dziesięciu lokalizacjach liczba zatrudnionych w sektorze jest większa niż 1 tysiąc osób. Pozycja głównych miast na podstawie łącznej liczby pracowników centrów BPO/ITO oraz SSC nawiązuje do kolejności poszczególnych ośrodków pod względem ogólnego zatrudnienia w sektorze. Jednak zdecydowanie największym zatrudnieniem w centrach badawczo-rozwojowych charakteryzują się Kraków i Wrocław (ponad 3 tys. osób). Więcej niż 1 tys. zatrudnionych w R&D pracuje ponadto jedynie w Warszawie i Trójmieście. W tej grupie, w porównaniu do ogólnej struktury zatrudnienia według ośrodków, Localization of Service Centres and Employment in the Sector There are currently 282 service centres with foreign capital active in Poland, owned by 220 investors. The prevailing majority of the centres (205) are BPO/ITO and SSC centres. The rest of them (77) are the research and development (R&D) centres. The key locations of business processes offshoring 6 are: Warsaw (54 centres), Krakow (43), Wrocław (38) and Łódź (31). Altogether, more than a half of all analyzed service centres in Poland are located in these four cities (Fig. 1). Other important clusters of service centres in Poland are the Katowice agglomeration, the Tricity (Trójmiasto) and Poznań. There are over 20 centres active in each of these locations. The number of centres did not exceed ten units in any other analyzed locality. Service centres with foreign capital in Poland employ 69.0 thous. persons (as of December 31 st 2010). The prevailing majority of them work in BPO/ ITO and SSC centres (56.9 thous. altogether). The remaining 12.1 thous. persons are employed in R&D centres. The highest employment level was observed in Krakow, where service centres employ 15.6 thous. persons (Fig. 2). Other locations where employment level exceeds 10 thous. persons are Warsaw and Wrocław. In general, there are ten locations where the number of personnel of the sector exceeds 1 thousand. The ranking of the cities based on the total numbers of employees of BPO/ITO and SSC centres refers directly to the ranking based on the total numbers of employees in the whole sector. In the research and development branch, however, the indisputably dominant positions are occupied by Krakow and Wrocław (over 3 thous. persons). Besides of them, only Warsaw and the Tricity employ more than 1 thous. persons in R&D centres. Within this group, 6 Należy uściślić, że jednostką analityczną w raporcie są aglomeracje. Przykładowo: Kraków analizowany jest łącznie z podmiejskim Zabierzowem, Łódź z Aleksandrowem Łódzkim, Poznań z Plewiskami a Trójmiasto jako Gdańsk, Gdynia i Sopot. Na pozycję aglomeracji (konurbacji) katowickiej w poszczególnych zestawieniach składają się dane centrów usług funkcjonujących w: Katowicach, Sosnowcu, Gliwicach, Rudzie Śląskiej i Dąbrowie Górniczej. 6 It shall be précised here that the units subjected to analyses are the whole agglomerations. For instance: Krakow is analyzed along with the suburb locality of Zabierzów, Łódź along with Aleksandrów Łódzki, Poznań with Plewiska, and the Tricity (Trójmiasto) as Gdańsk, Gdynia and Sopot counted together. The scoring of Katowice agglomeration / conurbation in each case comprises data from service centres located in: Katowice, Sosnowiec, Gliwice, Ruda Śląska and Dąbrowa Górnicza. 13

14 Ryc. 1. Lokalizacja centrów usług w Polsce Fig. 1. Localization of business services centres in Poland widoczna jest silniejsza pozycja Wrocławia oraz Trójmiasta. Co charakterystyczne, wśród głównych lokalizacji pod względem liczby zatrudnionych, Łódź wyróżnia się wyraźnym profilem BPO/ITO oraz SSC. We Wrocławiu natomiast, prawie 1/3 ogółu zatrudnionych w sektorze pracuje w centrach badawczorozwojowych, co jest największą wartością w gronie głównych lokalizacji dla offshoringu usług w Polsce. Przeciętne centrum usług w Polsce zatrudnia 245 osób. Dla centrów BPO/ITO oraz SSC wartość ta wynosi 277 osób, natomiast dla centrów R&D 158 osób. Porównanie poszczególnych ośrodków pokazuje, że zdecydowanie największe średnie zatrudnienie charakteryzuje Kraków (363 osoby). W pozostałych lokalizacjach z zatrudnieniem większym niż 1 tys. osób, wartość ta kształtuje się w przedziale osób. 14 in comparison to the structure of employment of other centres, high ranking of Wrocław and the Tricity can be observed. Characteristically, among all locations leading in the terms of total employment level, Łódź represents extraordinarily high share of employed in BPO/ITO and SSC centres. In Wrocław, on the other hand, almost one-third of the whole personnel employed in the sector work in R&D centres, making the biggest share among huge services offshoring locations in Poland. An average service centre in Poland employs 245 persons. In case of BPO/ITO and SSC centres the median makes 277 persons, while for R&D centres 158 persons. Comparison of the locations indicates that the indisputably highest average employment level can be observed in Krakow (363 persons). In other locations with employment exceeding 1 thous. persons, the average number of personnel makes persons.

15 Ryc. 2. Zatrudnienie w centrach usług w Polsce Fig. 2. Employment in business services centres in Poland Jedenastu największych pracodawców w omawianej branży (Tab. 2) zatrudnia ponad 1/3 ogółu pracowników sektora w Polsce. Należy przy tym dodać, że większość z tych inwestorów posiada po kilka centrów usług, często o różnym profilu działalności. Generalnie, zatrudnienie w sektorze nowoczesnych usług biznesowych w Polsce wzrosło w porównaniu do 2008 roku o prawie 50% z 46,5 tys. do obecnych 69,0 tys. Średni roczny wzrost zatrudnienia w tym okresie w skali kraju kształtował się na poziomie 22%. Przyjmując ostrożne szacunki można założyć, że do końca 2011 roku suma zatrudnionych w sektorze sięgnie co najmniej 75,5 tys. osób 7 (Ryc. 3). Eleven biggest enterprises from the branch (Tab. 2) employ over one-third of the whole sector personnel in Poland. It has to be added here that most of these investors own few service centres, often representing different profiles of activity. In general, the employment in business services sector in Poland has grown in comparison to 2008 by nearly 50%: from 46.5 thousand to the current 69.0 thousand. The average annual employment growth made 22%. The number of employees of the sector at the end of 2011 can be safely estimated at 75.5 thous. persons 7 (Fig. 3). 7 Nie uwzględniając miejsc pracy powstałych w nowych centrach, które nie ogłosiły jeszcze decyzji o rozpoczęciu działalności w Polsce. 7 Without taking into account new centres which did not declare launching their activities in Poland yet. 15

16 Tab. 2. Najwięksi zagraniczni pracodawcy w sektorze nowoczesnych usług biznesowych w Polsce Tab. 2. The biggest foreign employers in business services sector in Poland Inwestor / Investor Miejscowość / City Liczba zatrudnionych No. of employees Capgemini Kraków, Katowice, Wrocław > 3000 General Electric Gdańsk, Warszawa > 3000 IBM Kraków, Wrocław, Gdańsk, Warszawa France Telecom Lublin i inne / and other Hewlett Packard Wrocław Bertelsmann Media Poznań, Szczecin i inne / and other Nokia Siemens Networks Wrocław Citi Group Warszawa, Olsztyn, Łódź Shell Kraków Accenture Warszawa, Łódź Infosys Łódź Ryc. 3. Zatrudnienie w sektorze nowoczesnych usług biznesowych w latach Fig. 3. Employment in business services sector in the years W każdej z 10 najważniejszych lokalizacji dla offshoringu usług w Polsce zanotowano w latach wzrost zatrudnienia w sektorze. Miastem, w którym przybyło od 2008 roku najwięcej miejsc pracy w centrach usług jest Wrocław. Wzrost liczby zatrudnionych w tym ośrodku w ujęciu bezwzględnym wyniósł ponad 5 tys. osób. Znaczący przyrost zatrudnienia charakteryzował także Kraków i Warszawę (ponad 3 tys. nowych miejsc pracy) oraz Łódź i Trójmiasto (ponad 2 tys.). W żadnej z pozostałych lokalizacji wzrost liczby zatrudnionych w sektorze w omawianym okresie nie przekroczył 2 tys. osób (Ryc. 4). Growth of employment was observed in the years in each of ten most important locations of services offshoring in Poland. The city where the number of jobs has increased the most since 2008 is Wrocław. The irrelative growth of employment in this location made 5 thous. persons. Significant employment growth was also observed in Krakow and Warsaw (over 3 thous. new jobs), as well as in Łódź and Tricity (over 2 thous.). The growth of the number of employees did not exceed 2 thous. persons in any other location (Fig. 4). 16

17 Ryc. 4. Zmiany zatrudnienia w sektorze nowoczesnych usług biznesowych w latach Fig. 4. Changes of employment in business services sector in the years Okazuje się, że w analizowanym okresie najbardziej dynamicznie rozwinął się Wrocław, w którym liczba zatrudnionych w centrach usług pod koniec 2010 roku była o ponad 100% większa niż w 2008 roku. Wysoki udział nowych miejsc pracy charakteryzował także Poznań i Szczecin (w obu przypadkach było to około 90%). Na kolejnym miejscu uplasowała się Łódź z 70% przyrostem liczby zatrudnionych w sektorze w omawianym okresie. W pozostałych analizowanych ośrodkach wzrost zatrudnienia nie przekroczył 50% stanu z końca 2008 roku, przy czym najniższy był w Krakowie, Warszawie i Lublinie (Ryc. 4). It turns out that the city most dynamically developing in the analyzed period was Wrocław, with the number of employees of the centres in 2010 being over 100% higher than in Big share of new jobs was also characteristic for Poznań and Szczecin (ca. 90% in both cases). The further rank was occupied by Łódź, with over 70% increase of sector s personnel in the discussed period. In other analyzed locations, the employment growth did not exceed 50% of the level of late-2008, making the lowest values in Krakow, Warsaw and Lublin (Fig. 4). 17

18 Tab. 3. Udział poszczególnych miast w ogólnym zatrudnieniu w sektorze w Polsce Tab. 3. Share of analyzed cities in total sector employment in Poland Miejscowość / City Udział w zatrudnieniu (%) Share in employment (%) Zmiana (p.p.) Change (pp) Kraków 26,1 22,6-3,5 Warszawa 18,1 16,9-1,2 Wrocław 11,0 14,9 3,9 Łódź 8,9 10,2 1,3 Trójmiasto / Tricity 10,2 9,8-0,4 Aglomeracja katowicka / Katowice agglomeration 7,2 6,9-0,3 Poznań 4,4 5,7 1,3 Szczecin 1,9 2,4 0,5 Bydgoszcz 2,1 2,0-0,1 Lublin 1,9 1,6-0,4 Ogółem / Total 91,8 93,0 1,2 Analiza zmian udziału poszczególnych ośrodków w zatrudnieniu w sektorze pokazała, że w okresie najbardziej zwiększył się udział Wrocławia (o 3,9 punkta procentowego z 11,0% do 14,9%). Znaczący wzrost zaobserwowano również w przypadku Łodzi i Poznania (Tab. 3). Ostatnim miastem, którego udział w zatrudnieniu w skali kraju wzrósł był Szczecin. Pozostałe ośrodki charakteryzowały się spadkiem udziału w ogóle zatrudnienia w sektorze. Szczególnie widoczny spadek zanotował Kraków (o 3,5 punkta procentowego) oraz Warszawa. Generalnie, udział dziesięciu analizowanych ośrodków w ogóle zatrudnienia w skali kraju wzrósł w latach z 91,8% do 93,0%. Grupa wymienionych w tabeli destynacji nie straciła zatem znaczenia na rzecz mniejszych ośrodków, a wręcz przeciwnie umocniła swój udział. The analysis of changes in locations ranking in the whole sector in the period indicates the biggest growth of share in Wrocław (by 3.9 percentage point from 11.0% to 14.9%). Significant growth was also observed in case of Łódź and Poznań (Tab. 3). The last city which share in the whole sector in the country increased, was Szczecin. Other locations were characterized by declining share in total employment in the sector. The particularly significant decrease was observed in Krakow (by 3.5 percentage point) and Warsaw. In general, the share of ten analyzed locations in the overall employment of the sector in the whole country increased between 2008 and 2010 from 91.8% to 93.0%. The group of destinations listed in the table did not hence loose its share for smaller locations but, in contrary, it strengthened its position. 18

19 Historia rozwoju sektora w Polsce Przeciętne centrum usług z kapitałem zagranicznym działa w Polsce od 2006 roku. Pierwsi inwestorzy pojawili się już w latach 90., jednak większość (55%) centrów powstała w latach (Ryc. 5). Wśród najważniejszych czynników sprzyjających znaczącemu wzrostowi liczby nowych inwestycji w sektorze była z pewnością pozytywna reakcja inwestorów na wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. Akcesja przyczyniła się do wzrostu wiarygodności politycznej kraju oraz zmian w zakresie uwarunkowań prawnych funkcjonowania działalności gospodarczej. Decydujące znaczenie w kontekście wspomnianego boomu inwestycyjnego miał jednak rozwój sektora w skali globalnej i związana z tym konieczność poszukiwania nowych rynków, spełniających zapotrzebowanie na świadczenie nowoczesnych usług biznesowych. The History of Business Services Sector Development in Poland An average service centre with foreign capital in Poland has been active since The first investors have arrived already in 1990s but most of the centres (55%) was founded in the years (Fig. 5). The most important factor, influencing the growth of the number of new investments in the sector, was undoubtedly the positive reaction of investors for Polish accession to the EU. The accession contributed to improving the political reliability of the country and changes in the sphere of legal regulations for business. The key role in the context of the mentioned investment boom was played, however, by the development of the sector in global scale, connected with necessity of searching for new markets meeting the requirements for providing modern business services. Ryc. 5. Liczba centrów usług w Polsce w latach Fig. 5. Number of business service centres in Poland in the years Największy jednoroczny przyrost liczby centrów usług miał miejsce w 2006 roku, kiedy przybyło ich aż 45. Więcej niż 30 centrów powstało także w 2005, 2007 i 2008 roku. W 2009 roku zaznaczyło się spowolnienie przyrostu liczby nowych inwestycji w centra usług, związane z sytuacją na globalnym rynku. Mniejszy napływ inwestycji niż w latach poprzednich utrzymał się również w 2010 roku. Trzeba jednak zaznaczyć, że zarówno w 2009 roku jak i w 2010 roku powstało w Polsce co najmniej 20 nowych centrów. Warto również dodać, że istotnym wskaźnikiem dynamicznego rozwoju sektora w Polsce w ostatnich latach był znaczący wzrost zatrudnienia w już istniejących centrach. Co więcej, centra powstałe do 2007 roku włącznie, wygenerowały w ostatnich trzech latach więcej nowych miejsc pracy (55% ogółu) niż te, które rozpoczęły działalność w późniejszym okresie. The biggest single-year increase in the number of centres took place in 2006 when 45 entities were founded. Also in 2005, 2007 and 2008, more than 30 centres were founded. In 2009, a decline of the growth of new investments in service centres, connected with global market situation, took place. The inflow of investments remained lower in 2010 as well. One shall remember, however, that both in 2009 and 2010, at least 20 new centres were located in Poland. It is also worth adding that a good indicator of sector s growth in Poland in the recent years has been the dynamic increase of employment in already existing centres. Moreover, centres founded until 2007 (included) generated more jobs (55% of the total number) in the recent three years than those which were launched later. 19

20 Centra usług a kraje pochodzenia kapitału W centra usług w Polsce zainwestowały przedsiębiorstwa z 22 państw 8, ponadto strukturę własnościową kilkunastu centrów charakteryzuje przewaga kapitału międzynarodowego. Większość centrów jest własnością firm z państw Unii Europejskiej (52%), podobnie jak w 2004 roku. Prawie 1/3 centrów usług z kapitałem zagranicznym w Polsce to inwestycje amerykańskie (88 centrów) (Ryc. 6). Czterdzieści centrów charakteryzuje się większościowym udziałem kapitału francuskiego, a ponad dwadzieścia niemieckiego i brytyjskiego. Piętnaście centrów to inwestycje z większościowym kapitałem szwedzkim. Dwanaście centrów jest własnością przedsiębiorstw z Indii. Pozostałe 77 centrów jest własnością przedsiębiorstw z 16 państw (m.in. z Holandii, Włoch, Szwajcarii i Finlandii) oraz kapitału międzynarodowego. Service Centres and the Countries of Provenience of the Capital Enterprises from 22 countries 8 have invested in service centres in Poland. Besides of this, the ownership structure of further fifteen centres represented prevailing share of international capital. Most of the centres (52%) belong to companies from European Union, similarly as it was in Almost one-third of service centres with foreign capital in Poland are American investments (88 entities) (Fig. 6). Forty centres possess dominant French capital and over twenty ones British or German. Fifteen investments represent Swedish capital. Twelve centres belong to enterprises from India. The other 77 centres are owned by companies from 16 states (e.g. the Netherlands, Italy, Switzerland and Finland) or by international capital. Ryc. 6. Państwa, z których pochodzi kapitał największej liczby centrów usług Fig. 6. Countries of provenience of capital of the majority of service centres 8 W analizie przyjęto za kraj pochodzenia inwestora takie państwo, z którego faktycznie pochodzi kapitał, a nie kraj rejestracji spółki nadrzędnej wobec polskiej spółki zależnej. 8 For the needs of the analysis, the country of capital provenience stands for the state from which the capital actually origins, not the country of register of the mother-company of enterprise founding the centre. 20

Leading organiza5on represen5ng the Business Services Sector in Poland ABSL. June 2013

Leading organiza5on represen5ng the Business Services Sector in Poland ABSL. June 2013 Leading organiza5on represen5ng the Business Services Sector in Poland ABSL June 2013 KEY FACTS ON THE SECTOR KEY FACTS ON THE SECTOR 110 000 No. of employees in foreign capital BPO/ITO, SSC and R&D centres

Bardziej szczegółowo

NOWE MIEJSCA PRACY ŁÓDŹ 2010-2012. Autorzy: Biuro Obsługi Inwestora Urząd Miasta Łodzi

NOWE MIEJSCA PRACY ŁÓDŹ 2010-2012. Autorzy: Biuro Obsługi Inwestora Urząd Miasta Łodzi NOWE MIEJSCA PRACY ŁÓDŹ 2010-2012 Autorzy: Biuro Obsługi Inwestora Urząd Miasta Łodzi Wprowadzenie 2 Dzięki wyjątkowo dobremu klimatowi biznesowemu, dobrze wykształconej kadrze, a także bliskości stolicy,

Bardziej szczegółowo

Economic Survey 2018 Poland in the eyes of foreign investors

Economic Survey 2018 Poland in the eyes of foreign investors Poland in the eyes of foreign investors International Group of Chambers of Commerce in Poland Part I Characteristics of the surveyed companies Structure of respondents - branches. Supply 2,0% Branches

Bardziej szczegółowo

Economic Survey 2018 Poland in the eyes of foreign investors

Economic Survey 2018 Poland in the eyes of foreign investors Poland in the eyes of foreign investors International Group of Chambers of Commerce in Poland Part I Characteristics of the surveyed companies Structure of respondents - branches. Supply 2,0% Branches

Bardziej szczegółowo

Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)

Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition) Tychy, plan miasta: Skala 1:20 000 (Polish Edition) Poland) Przedsiebiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne (Katowice Click here if your download doesn"t start automatically Tychy, plan miasta: Skala 1:20 000

Bardziej szczegółowo

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme Pracownia Naukowo-Edukacyjna Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme and the contribution by ESF funds towards the results achieved within specific

Bardziej szczegółowo

Najbardziej pożądani pracodawcy 2014 w opinii specjalistów i menedżerów / Badanie Antal International

Najbardziej pożądani pracodawcy 2014 w opinii specjalistów i menedżerów / Badanie Antal International Edycja 5. kwiecień 2015 5 th Edition APRIL 2015 Najbardziej pożądani pracodawcy 2014 w opinii specjalistów i menedżerów / Badanie Antal International The Most Desired Employers 2014 in the Opinion of Professionals

Bardziej szczegółowo

Dynamiczny rozwój sektora usług biznesowych w Polsce i perspektywy jego kontynuacji centra usług biznesowych stają się polską specjalnością

Dynamiczny rozwój sektora usług biznesowych w Polsce i perspektywy jego kontynuacji centra usług biznesowych stają się polską specjalnością Dynamiczny rozwój sektora usług biznesowych w Polsce i perspektywy jego kontynuacji centra usług biznesowych stają się polską specjalnością Polska umacnia swoją pozycję lidera usług biznesowych w regionie

Bardziej szczegółowo

Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn /511

Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn /511 Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn. 20.09.2016/511 2016 1.1. Centra usługowe w Polsce będą się dynamicznie rozwijać W Polsce istnieje wg danych jakie podaje ABSL (Związek Liderów Sektora Usług

Bardziej szczegółowo

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition) Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1:15 000 = City map (Polish Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1:15 000 = City map (Polish Edition) Zakopane,

Bardziej szczegółowo

Network Services for Spatial Data in European Geo-Portals and their Compliance with ISO and OGC Standards

Network Services for Spatial Data in European Geo-Portals and their Compliance with ISO and OGC Standards INSPIRE Conference 2010 INSPIRE as a Framework for Cooperation Network Services for Spatial Data in European Geo-Portals and their Compliance with ISO and OGC Standards Elżbieta Bielecka Agnieszka Zwirowicz

Bardziej szczegółowo

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 Cracow University of Economics Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 - Key Note Speech - Presented by: Dr. David Clowes The Growth Research Unit CE Europe

Bardziej szczegółowo

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS. ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS. Strona 1 1. Please give one answer. I am: Students involved in project 69% 18 Student not involved in

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia niestacjonarne Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Specjalność INERNATIONAL LOGISTICS

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia niestacjonarne Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Specjalność INERNATIONAL LOGISTICS Studia II stopnia niestacjonarne Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Specjalność INERNATIONAL LOGISTICS Description Master Studies in International Logistics is the four-semesters studies, dedicate

Bardziej szczegółowo

KRAKÓW na tle pozostałych miast regionalnych i jego miejsce na mapie BPO. 22 listopada 2013

KRAKÓW na tle pozostałych miast regionalnych i jego miejsce na mapie BPO. 22 listopada 2013 KRAKÓW na tle pozostałych miast regionalnych i jego miejsce na mapie BPO 22 listopada 213 Kraków a pozostałe regionalne rynki biurowe 2 Nowa podaż Skumulowana podaż Podaż Powierzchnia biurowa do wynajęcia

Bardziej szczegółowo

What our clients think about us? A summary od survey results

What our clients think about us? A summary od survey results What our clients think about us? A summary od survey results customer satisfaction survey We conducted our audit in June 2015 This is the first survey about customer satisfaction Why? To get customer feedback

Bardziej szczegółowo

Investment expenditures of self-governement units in percentage of their total expenditure

Investment expenditures of self-governement units in percentage of their total expenditure CENTRAL STATISTICAL OFFICE STATISTICAL OFFICE IN KATOWICE Sustainable Development Indicators. Regional module More information: for substantive matters concerning: national indicators and those on the

Bardziej szczegółowo

Country fact sheet. Noise in Europe overview of policy-related data. Poland

Country fact sheet. Noise in Europe overview of policy-related data. Poland Country fact sheet Noise in Europe 2015 overview of policy-related data Poland April 2016 The Environmental Noise Directive (END) requires EU Member States to assess exposure to noise from key transport

Bardziej szczegółowo

www.irs.gov/form990. If "Yes," complete Schedule A Schedule B, Schedule of Contributors If "Yes," complete Schedule C, Part I If "Yes," complete Schedule C, Part II If "Yes," complete Schedule C, Part

Bardziej szczegółowo

Miedzy legenda a historia: Szlakiem piastowskim z Poznania do Gniezna (Biblioteka Kroniki Wielkopolski) (Polish Edition)

Miedzy legenda a historia: Szlakiem piastowskim z Poznania do Gniezna (Biblioteka Kroniki Wielkopolski) (Polish Edition) Miedzy legenda a historia: Szlakiem piastowskim z Poznania do Gniezna (Biblioteka Kroniki Wielkopolski) (Polish Edition) Piotr Maluskiewicz Click here if your download doesn"t start automatically Miedzy

Bardziej szczegółowo

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT

Bardziej szczegółowo

Cracow University of Economics Poland

Cracow University of Economics Poland Cracow University of Economics Poland Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 - Keynote Speech - Presented by: Dr. David Clowes The Growth Research Unit,

Bardziej szczegółowo

Katowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition)

Katowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition) Katowice, plan miasta: Skala 1:20 000 = City map = Stadtplan (Polish Edition) Polskie Przedsiebiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera Click here if your download doesn"t start automatically

Bardziej szczegółowo

EPS. Erasmus Policy Statement

EPS. Erasmus Policy Statement Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości Ostrowiec Świętokrzyski College of Business and Entrepreneurship EPS Erasmus Policy Statement Deklaracja Polityki Erasmusa 2014-2020 EN The institution is located

Bardziej szczegółowo

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl. magda.szewczyk@slo-wroc.pl. Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl. magda.szewczyk@slo-wroc.pl. Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students Ankiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl Back Twoje konto Wyloguj magda.szewczyk@slo-wroc.pl BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students Tworzenie ankiety Udostępnianie Analiza (55) Wyniki

Bardziej szczegółowo

Raport bieżący: 44/2018 Data: g. 21:03 Skrócona nazwa emitenta: SERINUS ENERGY plc

Raport bieżący: 44/2018 Data: g. 21:03 Skrócona nazwa emitenta: SERINUS ENERGY plc Raport bieżący: 44/2018 Data: 2018-05-23 g. 21:03 Skrócona nazwa emitenta: SERINUS ENERGY plc Temat: Zawiadomienie o zmianie udziału w ogólnej liczbie głosów w Serinus Energy plc Podstawa prawna: Inne

Bardziej szczegółowo

www.irs.gov/form990. If "Yes," complete Schedule A Schedule B, Schedule of Contributors If "Yes," complete Schedule C, Part I If "Yes," complete Schedule C, Part II If "Yes," complete Schedule C, Part

Bardziej szczegółowo

SEKTOR NOWOCZESNYCH USŁUG BIZNESOWYCH W POLSCE BUSINESS SERVICES SECTOR IN POLAND

SEKTOR NOWOCZESNYCH USŁUG BIZNESOWYCH W POLSCE BUSINESS SERVICES SECTOR IN POLAND SEKTOR NOWOCZESNYCH USŁUG BIZNESOWYCH W POLSCE BUSINESS SERVICES SECTOR IN POLAND Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce Business Services Sector in Poland Warszawa 2012 Raport opracowany przez

Bardziej szczegółowo

Financial support for start-uppres. Where to get money? - Equity. - Credit. - Local Labor Office - Six times the national average wage (22000 zł)

Financial support for start-uppres. Where to get money? - Equity. - Credit. - Local Labor Office - Six times the national average wage (22000 zł) Financial support for start-uppres Where to get money? - Equity - Credit - Local Labor Office - Six times the national average wage (22000 zł) - only for unymployed people - the company must operate minimum

Bardziej szczegółowo

Kapitał ludzki w Polsce a Centra BPO. Przygotowana przez: Marek Wróbel Warszawa, 28 października 2008 r.

Kapitał ludzki w Polsce a Centra BPO. Przygotowana przez: Marek Wróbel Warszawa, 28 października 2008 r. Kapitał ludzki w Polsce a Centra BPO Przygotowana przez: Marek Wróbel Warszawa, 28 października 2008 r. Agenda Wstęp Centra outsourcingowe: bardziej transakcyjne vs bardziej kreatywne ; tworzenie vs przetwarzanie

Bardziej szczegółowo

SEKTOR NOWOCZESNYCH USŁUG BIZNESOWYCH W POLSCE BUSINESS SERVICES SECTOR IN POLAND

SEKTOR NOWOCZESNYCH USŁUG BIZNESOWYCH W POLSCE BUSINESS SERVICES SECTOR IN POLAND SEKTOR NOWOCZESNYCH USŁUG BIZNESOWYCH W POLSCE BUSINESS SERVICES SECTOR IN POLAND Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce Business Services Sector in Poland Warszawa 2012 Raport opracowany przez

Bardziej szczegółowo

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing

Bardziej szczegółowo

Sustainable mobility: strategic challenge for Polish cities on the example of city of Gdynia

Sustainable mobility: strategic challenge for Polish cities on the example of city of Gdynia Katedra Rynku Transportowego Sustainable mobility: strategic challenge for Polish cities on the example of city of Gdynia dr Marcin Wołek Department of Transportation Market University of Gdansk Warsaw,

Bardziej szczegółowo

ABOUT NEW EASTERN EUROPE BESTmQUARTERLYmJOURNAL

ABOUT NEW EASTERN EUROPE BESTmQUARTERLYmJOURNAL ABOUT NEW EASTERN EUROPE BESTmQUARTERLYmJOURNAL Formanminsidemlookmatmpoliticsxmculturexmsocietymandm economyminmthemregionmofmcentralmandmeasternm EuropexmtheremismnomothermsourcemlikemNew Eastern EuropeImSincemitsmlaunchminmPw--xmthemmagazinemhasm

Bardziej szczegółowo

MaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically

MaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesnt start automatically Mierzeja Wislana, mapa turystyczna 1:50 000: Mikoszewo, Jantar, Stegna, Sztutowo, Katy Rybackie, Przebrno, Krynica Morska, Piaski, Frombork =... = Carte touristique (Polish Edition) MaPlan Sp. z O.O Click

Bardziej szczegółowo

Stan i perspektywy rozwoju outsourcingu IT

Stan i perspektywy rozwoju outsourcingu IT POLISH INFORMATION AND FOREIGN INVESTMENT AGENCY Stan i perspektywy rozwoju outsourcingu IT Rafał Szajewski BSS Team Head Olsztyn, 20 czerwca 2016 IT value proposition Pewnego razu żona powiedziała do

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH Studia I stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Specjalność PROGRAM OF BACHELOR STUDIES Graduate profile Graduate has a general theoretical knowledge in the field

Bardziej szczegółowo

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition) Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition) J Krupski Click here if your download doesn"t start automatically Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama

Bardziej szczegółowo

RZESZÓW. Rzeszów - miasto stawiające na rozwój RYNEK BIUROWY.

RZESZÓW. Rzeszów - miasto stawiające na rozwój RYNEK BIUROWY. 017 Rzeszów - miasto stawiające na rozwój Rzeszów to miasto z bogatą tradycją w przemyśle lotniczym. Miasto konsekwentnie stawia na rozwój ośrodków akademickich i nowoczesne technologie. Rzeszów staje

Bardziej szczegółowo

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Robert Respondowski Click here if your download doesn"t start automatically Wojewodztwo Koszalinskie:

Bardziej szczegółowo

Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce 2019 Jak się zmieniał i jak będzie wyglądać za kilka lat?

Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce 2019 Jak się zmieniał i jak będzie wyglądać za kilka lat? Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce 2019 Jak się zmieniał i jak będzie wyglądać za kilka lat? ABSL 2019 Sektor usług biznesowych to najszybciej rozwijająca się branża polskiej gospodarki HISTORIA

Bardziej szczegółowo

KATOWICE SPECIAL ECONOMIC ZONE GLIWICE SUBZONE and its influence on local economy KATOWICE SPECIAL ECONOMIC ZONE - GLIWICE SUBZONE

KATOWICE SPECIAL ECONOMIC ZONE GLIWICE SUBZONE and its influence on local economy KATOWICE SPECIAL ECONOMIC ZONE - GLIWICE SUBZONE KATOWICE SPECIAL ECONOMIC ZONE GLIWICE SUBZONE and its influence on local economy Definition: WHAT DOES THE SPECIAL ECONOMIC ZONE MEAN? THE SPECIAL ECONOMIC ZONE IS THE SEPERATED AREA WITH ATTRACTIVE TAX

Bardziej szczegółowo

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Robert Respondowski Click here if your download doesn"t start automatically Wojewodztwo Koszalinskie:

Bardziej szczegółowo

Goodman Kraków Airport Logistics Centre. 62,350 sqm available. Units from 1,750 sqm for immediate lease. space for growth+

Goodman Kraków Airport Logistics Centre. 62,350 sqm available. Units from 1,750 sqm for immediate lease. space for growth+ Goodman Kraków Airport Logistics Centre 62,350 sqm available. Units from 1,750 sqm for immediate lease. space for growth Goodman Kraków Airport Logistics Centre ul. Komandosów 1, 32-085 Modlniczka Goodman

Bardziej szczegółowo

Branża BPO/SSC w województwie pomorskim

Branża BPO/SSC w województwie pomorskim Branża BPO/SSC w województwie pomorskim Gdańsk, 7.03.2013 The Project has been co-financed by the European Union from the European Regional Development Fund BEST CITY OF THE YEAR 2012 Centra usługowe Centra

Bardziej szczegółowo

Instructions for student teams

Instructions for student teams The EduGIS Academy Use of ICT and GIS in teaching of the biology and geography subjects and environmental education (junior high-school and high school level) Instructions for student teams Additional

Bardziej szczegółowo

ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL

ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL Read Online and Download Ebook ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL DOWNLOAD EBOOK : ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA Click link bellow and free register

Bardziej szczegółowo

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS Patients price acceptance SELECTED FINDINGS October 2015 Summary With growing economy and Poles benefiting from this growth, perception of prices changes - this is also true for pharmaceuticals It may

Bardziej szczegółowo

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie

Bardziej szczegółowo

Łukasz Reszka Wiceprezes Zarządu

Łukasz Reszka Wiceprezes Zarządu Łukasz Reszka Wiceprezes Zarządu Time for changes! Vocational activisation young unemployed people aged 15 to 24 Projekt location Ząbkowice Śląskie project produced in cooperation with Poviat Labour Office

Bardziej szczegółowo

Osoby 50+ na rynku pracy 2013-1-PL1-GRU06-38713

Osoby 50+ na rynku pracy 2013-1-PL1-GRU06-38713 Osoby 50+ na rynku pracy 2013-1-PL1-GRU06-38713 Piąte spotkanie grupy partnerskiej w Katowicach (Polska) 19-20 maj 2015 Program Uczenie się przez całe życie Grundtvig Tytył projektu: Osoby 50+ na rynku

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH Studia I stopnia stacjonarne i niestacjonarne Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Specjalność PROGRAM OF BACHELOR STUDIES IN Description The objective of the studies is to train an expert in international

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STAŻU. Nazwa podmiotu oferującego staż / Company name IBM Global Services Delivery Centre Sp z o.o.

PROGRAM STAŻU. Nazwa podmiotu oferującego staż / Company name IBM Global Services Delivery Centre Sp z o.o. PROGRAM STAŻU Nazwa podmiotu oferującego staż / Company name IBM Global Services Delivery Centre Sp z o.o. Miejsce odbywania stażu / Legal address Muchoborska 8, 54-424 Wroclaw Stanowisko, obszar działania/

Bardziej szczegółowo

Health Resorts Pearls of Eastern Europe Innovative Cluster Health and Tourism

Health Resorts Pearls of Eastern Europe Innovative Cluster Health and Tourism Health Resorts Pearls of Eastern Europe Innovative Cluster Health and Tourism Projekt finansowany Fundusze Europejskie z budżetu państwa dla rozwoju oraz ze Polski środków Wschodniej Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

Effective Governance of Education at the Local Level

Effective Governance of Education at the Local Level Effective Governance of Education at the Local Level Opening presentation at joint Polish Ministry OECD conference April 16, 2012, Warsaw Mirosław Sielatycki Ministry of National Education Doskonalenie

Bardziej szczegółowo

Rynek Powierzchni Biurowej w Warszawie

Rynek Powierzchni Biurowej w Warszawie RYNEK BIUROWY 017 Rynek Powierzchni Biurowej w Warszawie Rzeszów - miasto stawiające na rozwój Rzeszów to miasto z bogatą tradycją w przemyśle lotniczym. Miasto konsekwentnie stawia na rozwój ośrodków

Bardziej szczegółowo

A DIFFERENT APPROACH WHERE YOU NEED TO NAVIGATE IN THE CURRENT STREAMS AND MOVEMENTS WHICH ARE EMBEDDED IN THE CULTURE AND THE SOCIETY

A DIFFERENT APPROACH WHERE YOU NEED TO NAVIGATE IN THE CURRENT STREAMS AND MOVEMENTS WHICH ARE EMBEDDED IN THE CULTURE AND THE SOCIETY A DIFFERENT APPROACH WHERE YOU NEED TO NAVIGATE IN THE CURRENT STREAMS AND MOVEMENTS WHICH ARE EMBEDDED IN THE CULTURE AND THE SOCIETY ODMIENNE PODEJŚCIE JAK NAWIGOWAĆ W OBECNYCH NURTACH I RUCHACH, KTÓRE

Bardziej szczegółowo

Agencja Pracy Tymczasowej na Sprzedaż - Staffing Agency for Sale. Sprzedamy 100 % udziałów w spółce jawnej o profilu działalności: agencja pracy

Agencja Pracy Tymczasowej na Sprzedaż - Staffing Agency for Sale. Sprzedamy 100 % udziałów w spółce jawnej o profilu działalności: agencja pracy Nasz portal pomaga przedsiębiorcom w znalezieniu Inwestorów oraz prezentuje ciekawe formy inwestycji Agencja Pracy Tymczasowej na Sprzedaż - Staffing Agency for Sale Informacje podstawowe: Województwo

Bardziej szczegółowo

Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition)

Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition) Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition) Janusz Leszek Jurkiewicz Click here if your download doesn"t start automatically Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition) Janusz Leszek Jurkiewicz

Bardziej szczegółowo

Institutional Determinants of IncomeLevel Convergence in the European. Union: Are Institutions Responsible for Divergence Tendencies of Some

Institutional Determinants of IncomeLevel Convergence in the European. Union: Are Institutions Responsible for Divergence Tendencies of Some Institutional Determinants of IncomeLevel Convergence in the European Union: Are Institutions Responsible for Divergence Tendencies of Some Countries? Dr Mariusz Próchniak Katedra Ekonomii II, Szkoła Główna

Bardziej szczegółowo

Angielski Biznes Ciekawie

Angielski Biznes Ciekawie Angielski Biznes Ciekawie Conditional sentences (type 2) 1. Discuss these two types of mindsets. 2. Decide how each type would act. 3. How would you act? Czy nauka gramatyki języka angielskiego jest trudna?

Bardziej szczegółowo

SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like

SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1 I SSW1.1, HFW Fry #65, Zeno #67 Benchmark: Qtr.1 like SSW1.2, HFW Fry #47, Zeno #59 Benchmark: Qtr.1 do SSW1.2, HFW Fry #5, Zeno #4 Benchmark: Qtr.1 to SSW1.2,

Bardziej szczegółowo

Wrocław zwiększa swoją rolę jako centrum dla technologii informacyjnych a także jako ważne centrum finansów oraz usług BPO i SSC.

Wrocław zwiększa swoją rolę jako centrum dla technologii informacyjnych a także jako ważne centrum finansów oraz usług BPO i SSC. 017 Wrocław zwiększa swoją rolę jako centrum dla technologii informacyjnych a także jako ważne centrum finansów oraz usług BPO i SSC. Najbardziej dogodne lokalizacje dla biznesu i powierzchnie biurowe

Bardziej szczegółowo

PORTS AS LOGISTICS CENTERS FOR CONSTRUCTION AND OPERATION OF THE OFFSHORE WIND FARMS - CASE OF SASSNITZ

PORTS AS LOGISTICS CENTERS FOR CONSTRUCTION AND OPERATION OF THE OFFSHORE WIND FARMS - CASE OF SASSNITZ Part-financed by EU South Baltic Programme w w w. p t m e w. p l PROSPECTS OF THE OFFSHORE WIND ENERGY DEVELOPMENT IN POLAND - OFFSHORE WIND INDUSTRY IN THE COASTAL CITIES AND PORT AREAS PORTS AS LOGISTICS

Bardziej szczegółowo

Latest Development of Composite Indicators in the Czech Republic

Latest Development of Composite Indicators in the Czech Republic Latest Development of Composite Indicators in the Czech Republic Marie Hörmannová Czech Statistical Office Aim of the presentation: describe the current economic development as reflected by the composite

Bardziej szczegółowo

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl. magda.szewczyk@slo-wroc.pl. Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl. magda.szewczyk@slo-wroc.pl. Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers 1 z 7 2015-05-14 18:32 Ankiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl Back Twoje konto Wyloguj magda.szewczyk@slo-wroc.pl BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers Tworzenie ankiety Udostępnianie

Bardziej szczegółowo

Katowice to jeden z największych rynków biurowych w Polsce o dużym potencjale BPO i SSC.

Katowice to jeden z największych rynków biurowych w Polsce o dużym potencjale BPO i SSC. 017 Katowice to jeden z największych rynków biurowych w Polsce o dużym potencjale BPO i SSC. Górny Śląsk cechuje się znakomitymi zasobami ludzkimi, świetnymi powierzchniami biurowymi oraz może się pochwalić

Bardziej szczegółowo

Call 2013 national eligibility criteria and funding rates

Call 2013 national eligibility criteria and funding rates Call 2013 national eligibility criteria and funding rates POLAND a) National eligibility criteria Funding Organisation National Contact Point National Center for Research and Development (Narodowe Centrum

Bardziej szczegółowo

Wybrzeze Baltyku, mapa turystyczna 1: (Polish Edition)

Wybrzeze Baltyku, mapa turystyczna 1: (Polish Edition) Wybrzeze Baltyku, mapa turystyczna 1:50 000 (Polish Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Wybrzeze Baltyku, mapa turystyczna 1:50 000 (Polish Edition) Wybrzeze Baltyku, mapa

Bardziej szczegółowo

Sargent Opens Sonairte Farmers' Market

Sargent Opens Sonairte Farmers' Market Sargent Opens Sonairte Farmers' Market 31 March, 2008 1V8VIZSV7EVKIRX8(1MRMWXIVSJ7XEXIEXXLI(ITEVXQIRXSJ%KVMGYPXYVI *MWLIVMIWERH*SSHTIVJSVQIHXLISJJMGMEPSTIRMRKSJXLI7SREMVXI*EVQIVW 1EVOIXMR0E]XS[R'S1IEXL

Bardziej szczegółowo

PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010

PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010 Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2011 Jan Pawlak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Warszawie PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010 Streszczenie W

Bardziej szczegółowo

SUPPLEMENTARY INFORMATION FOR THE LEASE LIMIT APPLICATION

SUPPLEMENTARY INFORMATION FOR THE LEASE LIMIT APPLICATION SUPPLEMENTARY INFORMATION FOR THE LEASE LIMIT APPLICATION 1. Applicant s data Company s name (address, phone) NIP (VAT) and REGON numbers Contact person 2. PPROPERTIES HELD Address Type of property Property

Bardziej szczegółowo

2.4. DYNAMICZNY ROZWÓJ NOWOCZESNYCH POWIERZCHNI BIUROWYCH W POLSCE

2.4. DYNAMICZNY ROZWÓJ NOWOCZESNYCH POWIERZCHNI BIUROWYCH W POLSCE 2.4. DYNAMICZNY ROZWÓJ NOWOCZESNYCH POWIERZCHNI BIUROWYCH W POLSCE Rynek nowoczesnych powierzchni biurowych rozwija się bardzo dynamicznie, gdyż w 2014 roku łączne zasoby powierzchni biurowej w Polsce

Bardziej szczegółowo

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019 Poniższy zbiór zadań został wykonany w ramach projektu Mazowiecki program stypendialny dla uczniów szczególnie uzdolnionych - najlepsza inwestycja w człowieka w roku szkolnym 2018/2019. Składają się na

Bardziej szczegółowo

Structure of councilors in the legislative organs of local government units

Structure of councilors in the legislative organs of local government units CENTRAL STATISTICAL OFFICE STATISTICAL OFFICE IN KATOWICE Sustainable Development Indicators. Regional module More information: for substantive matters concerning: national indicators and those on the

Bardziej szczegółowo

OFERTA REKLAMOWA. advertisement offer

OFERTA REKLAMOWA. advertisement offer OFERTA REKLAMOWA 2015 advertisement offer LICZBY GRAMWZIELONE.PL FACTS & FIGURES 5 LAT NA RYNKU YEARS ON THE MARKET 1 POZYCJA NA RYNKU MEDIÓW W POLSCE DEDYKOWANYCH ENERGII ODNAWIALNEJ NO 1 POSITION AMONG

Bardziej szczegółowo

Zofia Jacukowicz ANALIZA MINIMALNEGO WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ

Zofia Jacukowicz ANALIZA MINIMALNEGO WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ Zofia Jacukowicz ANALIZA MINIMALNEGO WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ Warszawa 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP...11 Część I ROLA WYNAGRODZENIA MINIMALNEGO I ANALIZA JEGO KSZTAŁTOWANIA SIĘ WEDŁUG DANYCH STATYSTYCZNYCH W POLSCE

Bardziej szczegółowo

The average number of people in a household receiving social benefits in relation to the average number of persons per household

The average number of people in a household receiving social benefits in relation to the average number of persons per household CENTRAL STATISTICAL OFFICE STATISTICAL OFFICE IN KATOWICE Sustainable Development Indicators. Regional module The average number of people in a household receiving social benefits in relation to the average

Bardziej szczegółowo

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Robert Respondowski Click here if your download doesn"t start automatically Wojewodztwo Koszalinskie:

Bardziej szczegółowo

aforementioned device she also has to estimate the time when the patients need the infusion to be replaced and/or disconnected. Meanwhile, however, she must cope with many other tasks. If the department

Bardziej szczegółowo

POZNAŃ. Poznań jest jednym z największych ośrodków biznesowych w Polsce. RYNEK BIUROWY.

POZNAŃ. Poznań jest jednym z największych ośrodków biznesowych w Polsce. RYNEK BIUROWY. 017 Poznań jest jednym z największych ośrodków biznesowych w Polsce. Poznań jest piątym największym miastem w Polsce, jest to również piąty pod względem wielkości ośrodek akademicki w kraju. Międzynarodowe

Bardziej szczegółowo

POLITYKA PRYWATNOŚCI / PRIVACY POLICY

POLITYKA PRYWATNOŚCI / PRIVACY POLICY POLITYKA PRYWATNOŚCI / PRIVACY POLICY TeleTrade DJ International Consulting Ltd Sierpień 2013 2011-2014 TeleTrade-DJ International Consulting Ltd. 1 Polityka Prywatności Privacy Policy Niniejsza Polityka

Bardziej szczegółowo

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:

Bardziej szczegółowo

Extraclass. Football Men. Season 2009/10 - Autumn round

Extraclass. Football Men. Season 2009/10 - Autumn round Extraclass Football Men Season 2009/10 - Autumn round Invitation Dear All, On the date of 29th July starts the new season of Polish Extraclass. There will be live coverage form all the matches on Canal+

Bardziej szczegółowo

Dolny Slask 1: , mapa turystycznosamochodowa: Plan Wroclawia (Polish Edition)

Dolny Slask 1: , mapa turystycznosamochodowa: Plan Wroclawia (Polish Edition) Dolny Slask 1:300 000, mapa turystycznosamochodowa: Plan Wroclawia (Polish Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Dolny Slask 1:300 000, mapa turystyczno-samochodowa: Plan Wroclawia

Bardziej szczegółowo

SUPPLEMENTARY INFORMATION FOR THE LEASE LIMIT APPLICATION

SUPPLEMENTARY INFORMATION FOR THE LEASE LIMIT APPLICATION SUPPLEMENTARY INFORMATION FOR THE LEASE LIMIT APPLICATION 1. Applicant s data Company s name (address, phone) NIP (VAT) and REGON numbers Contact person 2. PPROPERTIES HELD Address Type of property Property

Bardziej szczegółowo

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition) Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition) J Krupski Click here if your download doesn"t start automatically Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama

Bardziej szczegółowo

Dominika Janik-Hornik (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) Kornelia Kamińska (ESN Akademia Górniczo-Hutnicza) Dorota Rytwińska (FRSE)

Dominika Janik-Hornik (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) Kornelia Kamińska (ESN Akademia Górniczo-Hutnicza) Dorota Rytwińska (FRSE) Czy mobilność pracowników uczelni jest gwarancją poprawnej realizacji mobilności studentów? Jak polskie uczelnie wykorzystują mobilność pracowników w programie Erasmus+ do poprawiania stopnia umiędzynarodowienia

Bardziej szczegółowo

Customer engagement, czyli klient, który wraca

Customer engagement, czyli klient, który wraca Customer engagement, czyli klient, który wraca Impact Economics Relations Transformation Warszawa, 4 listopada 2015 Kolejność ma znaczenie Put your staff first, customers second, and shareholders third

Bardziej szczegółowo

www.irs.gov/form990. If "Yes," complete Schedule A Schedule B, Schedule of Contributors If "Yes," complete Schedule C, Part I If "Yes," complete Schedule C, Part II If "Yes," complete Schedule C, Part

Bardziej szczegółowo

Blow-Up: Photographs in the Time of Tumult; Black and White Photography Festival Zakopane Warszawa 2002 / Powiekszenie: Fotografie w czasach zgielku

Blow-Up: Photographs in the Time of Tumult; Black and White Photography Festival Zakopane Warszawa 2002 / Powiekszenie: Fotografie w czasach zgielku Blow-Up: Photographs in the Time of Tumult; Black and White Photography Festival Zakopane Warszawa 2002 / Powiekszenie: Fotografie w czasach zgielku Juliusz and Maciej Zalewski eds. and A. D. Coleman et

Bardziej szczegółowo

PROJECT. Syllabus for course Global Marketing. on the study program: Management

PROJECT. Syllabus for course Global Marketing. on the study program: Management Poznań, 2012, September 20th Doctor Anna Scheibe adiunct in the Department of Economic Sciences PROJECT Syllabus for course Global Marketing on the study program: Management I. General information 1. Name

Bardziej szczegółowo

OPTYMALIZACJA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO W GMINIE ŚRODA WIELKOPOLSKA

OPTYMALIZACJA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO W GMINIE ŚRODA WIELKOPOLSKA Politechnika Poznańska Wydział Maszyn Roboczych i Transportu Inż. NATALIA LEMTIS OPTYMALIZACJA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO W GMINIE ŚRODA WIELKOPOLSKA Promotor: DR INŻ. MARCIN KICIŃSKI Poznań, 2016

Bardziej szczegółowo

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Robert Respondowski Click here if your download doesn"t start automatically Wojewodztwo Koszalinskie:

Bardziej szczegółowo

Oferta przetargu. Poland Tender. Nazwa. Miejscowość. Warszawa Numer ogłoszenia. Data zamieszczenia 2011-09-28. Typ ogłoszenia

Oferta przetargu. Poland Tender. Nazwa. Miejscowość. Warszawa Numer ogłoszenia. Data zamieszczenia 2011-09-28. Typ ogłoszenia Poland Tender Oferta przetargu Nazwa Dostawa oprogramowania komputerowego umożliwiającego tworzenie opracowań statystycznych obrazujących gospodarowanie Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa Miejscowość

Bardziej szczegółowo

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT

Bardziej szczegółowo

Length of expressways and highways per 100 km 2

Length of expressways and highways per 100 km 2 CENTRAL STATISTICAL OFFICE STATISTICAL OFFICE IN KATOWICE Sustainable Development Indicators. Regional module More information: for substantive matters concerning: national indicators and those on the

Bardziej szczegółowo

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture 11. Spectral Embedding + Clustering

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture 11. Spectral Embedding + Clustering Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture 11 Spectral Embedding + Clustering MOTIVATING EXAMPLE What can you say from this network? MOTIVATING EXAMPLE How about now? THOUGHT EXPERIMENT For each

Bardziej szczegółowo

Egzamin maturalny z języka angielskiego na poziomie dwujęzycznym Rozmowa wstępna (wyłącznie dla egzaminującego)

Egzamin maturalny z języka angielskiego na poziomie dwujęzycznym Rozmowa wstępna (wyłącznie dla egzaminującego) 112 Informator o egzaminie maturalnym z języka angielskiego od roku szkolnego 2014/2015 2.6.4. Część ustna. Przykładowe zestawy zadań Przykładowe pytania do rozmowy wstępnej Rozmowa wstępna (wyłącznie

Bardziej szczegółowo