ŚW. ANDRZEJA BOBOLI. Pismo poświęcone życiu chrześcijańskiemu. ROK XXVI NR 7-8 ( ) WARSZAWA Lipiec/Sierpień 2014

Transkrypt

1 SANKTUARIUM ŚW. ANDRZEJA BOBOLI Pismo poświęcone życiu chrześcijańskiemu ROK XXVI NR 7-8 ( ) WARSZAWA Lipiec/Sierpień 2014

2 (fot. Maciej Gliński) Warszawskie uroczystości związane z kanonizacją Jana XXIII i Jana Pawła II

3 Od redakcji Wspominamy wielkie przeżycia związane z kanonizacją Jana Pawła II i Jana XXIII. Uczestniczyliśmy w Mszach świętych, w czuwania i w koncertach oraz oglądaliśmy transmisje telewizyjne z Rzymu. Piszemy o uroczystości św. Andrzeja Boboli, Patrona naszej Parafii, Polski i Metropolii Warszawskiej. Przypominamy Święto Dziękczynienia w Warszawie. Drukujemy informację o rocznicy wskrzeszenia Towarzystwa Jezusowego na świecie. Informujemy o parafialnych radach duszpasterskich w związku z Krajowym Kongresem, jaki odbył się w Licheniu, oraz o I Archidiecezjalnej Konferencji w Warszawie. Piszemy o inicjatywach ekumenicznych i ekumenicznej przyjaźni. Piszemy również o Powstaniu Warszawskim i dylemacie: bić się czy nie? W ramach informacji o Ojcach Jezuitach, posługujących w naszym Sanktuarium, przedstawiamy sylwetkę o. profesora Zygmunta Perza SJ. Na pierwszej stronie okładki: Tablica upamiętniająca miejsce Reduty Matki Boskiej podczas Powstania Warszawskiego (fot. Maciej Gliński) SANKTUARIUM ŚW. ANDRZEJA BOBOLI Pismo poświęcone życiu chrześcijańskiemu Wydawca: Parafia św. Andrzeja Boboli, ul. Rakowiecka 61, Warszawa. Redaguje zespół: ks. Waldemar Borzyszkowski SJ (tel ), Barbara Andrzejewska, Maciej Gliński ks. Aleksander Jacyniak SJ ks. Krzysztof Ołdakowski SJ Piotr Ostrowski, Maria Rzeźnicka Maryla Topczewska-Metelska, Barbara Zdanowska Adres Redakcji: ul. Rakowiecka 61, Warszawa. Druk: Zakład Poligraficzny Oja Kontakt: parakow@jezuici.pl, Rzymskokatolicka Parafia św. Andrzeja Boboli, Warszawa, ul. Rakowiecka 61 Konto: PBH S.A. O/Warszawa Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych; zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmian tytułów w tekstach. Dziękujemy za ofiary składane na pokrycie kosztów druku pisma. ISSN Pismo jest dostępne na stronie internetowej Sanktuarium Narodowego i Parafii św. Andrzeja Boboli, Patrona Polski, W numerze 4. Uroczystość św. Andrzeja Boboli Święto Dziękczynienia Dwieście lat od wskrzeszenia Towarzystwa Jezusowego na świecie Wizyta Kard. Pietro Parolina w Kolegium Ojców Jezuitów Relikwie św. Andrzeja Boboli w Szczecinie Powstanie Warszawskie: bić się czy nie bić? Parafialne Rady Duszpasterskie Nasze wędrowanie. Kościół Najświętszego Zbawiciela i Centrum Edukacyjne IPN Rzeczpospolita Polska na Uchodźstwie w latach Rozmowy-wywiady: Danuta Baszkowska Praca, która rozwija Poznajemy naszych duszpasterzy. O. Zygmunt Perz Świadectwo Słuchane dwojgiem uszu Z życia Parafii 3

4 Uroczystość św. Andrzeja Boboli W uroczystość św. Andrzeja Boboli, Patrona Polski i Metropolii Warszawskiej, w piątek, 16 maja 2014 roku o godz , odprawiono uroczystą Mszę świętą. Koncelebrowali ją księża biskupi Metropolii Warszawskiej pod przewodnictwem Ks. Kardynała Kazimierza Nycza. Licznie przybyli parafianie, wielbiciele Świętego, kapłani, siostry zakonne, dzieci, które przystąpiły niedawno do Pierwszej Komunii Świętej. Śpiewał parafialny chór. We Mszy św. wziął również udział biskup nominat diecezji drohiczyńskiej Tadeusz Pikus. Homilię wygłosił o. Wojciech Ziółek SJ, prowincjał krakowskich jezuitów. Podczas homilii powiedział m. in., że Jezus podczas ostatniej wieczerzy modlił się o jedność. Modlitwa arcykapłańska Jezusa to Jego ostatnie słowa przed śmiercią. Podkreślił, że jeśli Jezus w tym czasie modlił się o jedność, to uznał to za coś najważniejszego, bo przed śmiercią mówi się rzeczy o największej wadze. Widocznie Jezus uznał to za coś najważniejszego! Kaznodzieja stwierdził, że na nic się zda nasza nieskazitelność i że świat wybaczy nam nasze błędy, ale nie wybaczy nam, jeśli nie będzie wśród nas jedności. Jeśli zabraknie nam umiejętności znoszenia siebie nawzajem w miłości: w rodzinach, wśród katolików, chrześcijan, ludzi żyjących wokół nas. Po Mszy św. wierni modlili się przy grobie świętego Andrzeja Boboli oraz mieli możliwość ucałowania Jego relikwii. *** Fot. Maciej Gliński 4

5 Modlitwa do św. Andrzeja Boboli, Patrona Polski Fot. Maciej Gliński Święty Andrzeju Bobolo, nasz wielki Patronie! Dziękujemy Wszechmocnemu za to, że do świętych Wojciecha i Stanisława, patronów z początku naszych dziejów, dodał u boku Królowej Polski Ciebie. Twoje życie dopełniło się męczeństwem, w krytycznym okresie pierwszej Rzeczypospolitej, a Twoja świętość uznana została przy końcu drugiej Rzeczypospolitej, której odrodzenie przepowiedziałeś. Obecnie w niepodległej Ojczyźnie patronujesz odnowie naszego życia, zarówno osobistego, jak i społecznego, żeby wzrastała jedność w Polsce, Europie i świecie. Niech Twój patronat zjednoczy nas w miłości przez wiarę w imię Jezusa Chrystusa, Twojego i naszego Pana, który z Ojcem żyje i króluje w jedności Ducha Świętego przez wszystkie wieki wieków. Amen. 5

6 Fot. Maciej Gliński Święto Dziękczynienia Pierwszego czerwca 2014 roku dziękowaliśmy Bogu za kanonizację Jana Pawła II oraz za 25 lat odzyskanej wolności. Uroczystości rozpoczęły się procesją z pl. Piłsudskiego do Świątyni Opatrzności Bożej. Podczas uroczystej procesji niesiono relikwie św. Jana Pawła II. W tym roku było to już siódme Święto Dziękczynienia Bogu za opiekę nad nami i nad całym światem. Uroczystej Mszy św. w Świątyni przewodniczył sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Pietro Parolin. Uczestniczyli w niej: prezydent RP, władze państwowe i samorządowe, mieszkańcy Warszawy i okolic oraz Kaszubi, górnicy i górale. Kard. Kazimierz Nycz powiedział na początku Mszy św., że mamy świadomość wkładu Jana Pawła II w 25 lat odzyskanej w 1989 roku wolności. Bez Jana Pawła II na Stolicy Piotrowej jubileusz wolności byłby znacznie krótszy i skromniejszy. W kazaniu kard. Parolin stwierdził, że Jan Paweł II mógłby zostać nazwany patronem waszej wolności, bo w znaczny sposób przyczynił się do tego, aby Polska osiągnęła wolność przed 25. laty. Podziękował Bogu za jego wielki pontyfikat i piękno świętości, które podziwia cały świat, oraz za Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego, który z wielką odwagą stawił czoła trudnym czasom reżimu komunistycznego, dając przykład wzorcowej miłości do Chrystusa i Kościoła. Kard. Parolin wyraził życzenie, aby to miejsce było żywym pomnikiem przybliżającym następnym pokoleniom wielkich Polaków i prosił, oby naród polski rodził ciągle nowych świętych, bo to oni zadecydują o losach Ojczyzny! Są potrzebni Kościołowi i światu. Nawiązał także do ważnych wydarzeń w historii Polski, dwóch wieków zmagań Polaków o wolność, które nazwał polską drogą krzyżową do wolności. Powiedział też, między innymi: Wiem, że napotykacie rozliczne przeszkody: bezrobocie, emigracja, lęk przed przyszłością, kultura tymczasowości, kwestionująca sens nierozerwalnych więzi. A jednak, pomimo wszystko, nie lękajcie się! To do was i do waszych dzieci należy przyszłość. Ostatnie słowo nie należy do tych, którzy wieszczą koniec tradycyjnej rodziny, lecz do Opatrzności, która realizuje swoje plany przez rodzinę. Każdy mąż i ojciec, wierny w miłości i pracy dla swoich bliskich; każda żona i matka, wierna swojemu powołaniu każdy z nich to dzisiaj bojownik Chrystusowej sprawy. Program tej walki o rzeczy najświętsze i najważniejsze jest prosty, a zostawili go nam kanonizowani niedawno następcy św. Piotra. Św. Jan Paweł II przypomina, że chrześcijanin ma być konsekwentny w swoich wyborach ma być zatem Totus Tuus cały w Bożych rękach, bez zastrzeżeń i ograniczeń. Natomiast św. Jan XXIII przypomina, że chrześcijaństwo to posłuszeństwo Duchowi Świętemu, który tchnie, kędy chce. Kto w swoim życiu wszystko postawi na Boga, ten się nie zawiedzie, kto wśród bezdroży tego świata będzie wrażliwy na tchnienie Ducha, ten nie zabłądzi. Kard. Parolin zwrócił się także do polskich rodzin przypomniał, że marzeniem św. Jana Pawła II było, aby pozostał w pamięci jako papież rodzin, o czym przypomniał podczas kanonizacji papież Franciszek. Jak Franciszek zachęcał rodziny, aby na nowo odkryły 6

7 piękno i przekonującą siłę Bożego planu o małżeństwie i rodzinie, planu, który rodzi się z dobroci Boga i Jego pragnienia, aby wszyscy ludzie byli szczęśliwi. Kończąc zawierzył Polskę, a szczególnie rodziny, Bożej Opatrzności. Powiedział: Ale, jednocześnie, i wam powierzam Chrystusową misję. W imię tej Bożej sprawy: Idźcie i nauczajcie to znaczy, bądźcie świadkami wiary konsekwentnej i miłości bez obłudy wszędzie tam, gdzie was zaprowadzi wasz los. W imię tej Jezusowej misji: uczcie kolejne pokolenia Polaków zachowywać wszystko, co przykazał nam Jezus. Wyraził też życzenie, aby owocem tych uroczystości były pragnienie i dążenie do świętości. W ramach modlitwy powszechnej odczytano, między innymi: Módlmy się za naszą Ojczyznę dziękując za kanonizację papieża Jana Pawła II, aby nieustannie doznawała Jego wstawiennictwa u Boga i doświadczała Jego opieki, aby w świecie pełnym duchowego zamętu mocą Ewangelii budowała swoje życie, abyśmy stale wracali do słów świętego Papieża i wprowadzali je we wszystkie obszary życia. Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie. Po homilii kard. Nycz dokonał Aktu Zawierzenia Świętej Bożej Opatrzności. W procesji z darami Kaszubi przekazali kopię rzeźby Matki Bożej Sianowskiej Królowej Kaszub, przedstawiciele Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia Księgę z podziękowaniami za łaski otrzymane za wstawiennictwem Jana Pawła II. Przyniesiono też pozłacaną kulę z ponad 48. tysiącami intencji, zapisanymi na dyskach CD, która zostanie umieszczona pod kopułą Świątyni Opatrzności Bożej. Po Mszy św. można było wejść do Panteonu Wielkich Polaków i modlić się przy ich relikwiach oraz obejrzeć stan budowy Świątyni Opatrzności Bożej, uczestniczyć w nabożeństwie czerwcowym. Były również występy orkiestr, znanych artystów oraz liczne atrakcje dla dzieci, np. gra rodzinna Jan Paweł II święty dookoła świata. Przypominamy fragmenty Słowa Arcybiskupa Warszawskiego na Święto Dziękczynienia, odczytanego w kościołach w dniu 1 czerwca, wspominające Jana Pawła II: To papież przygotowywał nas do życia w wolności, to on prostował nas przygniecionych ciężarem okresu komunizmu. To jego Fot. Maciej Gliński postawa w czasie stanu wojennego w dużej mierze przyczyniła się do wolności Polski i innych krajów Europy. Cały jego pontyfikat był wielką lekcją dla Kościoła i świata. Była to lekcja wiary i modlitwy, troski o prawdę, sprawiedliwość i godność człowieka. Była to lekcja zatroskania o godność małżeństwa i rodziny. Zapytajmy dzisiaj samych siebie, czy odrobiliśmy tę daną nam przez Świętego lekcję. Czy dopuszczamy Chrystusa do głosu, gdy mówimy o Polsce? Czy dopuszczamy Jego zdanie, gdy myślimy o własnym szczęściu, gdy tęsknimy za miłością? Czy dopuszczamy Chrystusa, gdy mówimy o małżeństwie i rodzinie? Czy wierzymy, że człowieka nie da się zrozumieć bez Chrystusa? Niestety, dziś kwestionuje się to rozumienie człowieka, które wynika z Ewangelii Jezusa Chrystusa. Twierdzi się, że rewolucji przemysłowej, naukowo technicznej i kulturowej musi towarzyszyć «rewolucja człowieka», rozumiana jako odrzucenie dotychczasowych sposobów rozumienia jego natury i przeznaczenia. Szukamy nowych dróg do szczęścia, próbujemy nowych form życia społecznego. Próbujemy też redefiniować małżeństwo i rodzinę. Czy wolno nam jednak to czynić? Współczesny człowiek kuszony jest już nie tylko do zerwania owocu z drzewa poznania dobrego i złego, ale wręcz do ścięcia tego drzewa. Chce sam ustanawiać i niestety ustanawia kryteria dobra i zła. Trzeba jednak jasno powiedzieć, że nie pozostaje to bez konsekwencji, że może nas za to spotkać najsurowsza kara. Zastanówmy się, czy zapaść demograficzna Polski nie jest poważnym skutkiem owej manipulacji prawem Boga, które zostało zapisane w ludzkich sercach? Gdy dziękujemy Opatrzności za ćwierćwiecze wolnej Polski, w trosce o kolejne pokolenia musimy również wołać: nie czas na ideologicznie motywowane eksperymenty na człowieku, gdy zagrożone jest proste następstwo pokoleń Polaków! Nie eksperymentujmy z edukacją, z małżeństwem, z rodziną. Jeśli chcemy z dumą świętować kolejne polskie jubileusze, musimy już dziś przywrócić właściwe miejsce prostym wartościom: wiernej miłości, zdolności do poświęceń, uczciwej pracy i międzyludzkiej solidarności. Redakcja 7

8 Dwieście lat od wskrzeszenia Towarzystwa Jezusowego na świecie W niedzielę, 7 sierpnia 1814 roku, papież Pius VII przybył do kościoła Najświętszego Imienia Jezus (Il Gesù) kościoła-matki Towarzystwa Jezusowego. W tym szczególnym miejscu postanowił dokonać kanonicznego przywrócenia zakonu. Ojciec Święty Pius VII był bardzo przychylnie nastawiony do jezuitów i zaraz od początku swego pontyfikatu (został wybrany na papieża w marcu 1800 roku) pragnął przywrócić Towarzystwo Jezusowe dla Kościoła na całym świecie. Jednak z powodu niesprzyjających, a wręcz wrogich okoliczności historycznych mógł to uczynić dopiero w tamtą niedzielę. Dla podkreślenia wagi tego wydarzenia pragnął wziąć w nim udział osobiście. Gdy przechodził od pałacu na Kwirynale, towarzyszyła mu wiwatująca rzesza mieszkańców Rzymu. W kościele, specjalnie i bogato udekorowanym na tę okoliczność, oczekiwali na niego wszyscy bez mała kardynałowie obecni wówczas w Wiecznym Mieście, kilkudziesięciu jezuitów (choć jeszcze nie ubranych w tradycyjne suknie jezuickie), w tym dwóch, którzy przez pewien czas przebywali na Białorusi (o. Alojzy Panizzoni i o. Kajetan Angiolini) oraz spora grupa starszych już i zniedołężniałych byłych członków Towarzystwa Jezusowego. Uroczystość rozpoczęła się o godzinie ósmej rano. Po chwili modlitwy przed Najświętszym Sakramentem, papież odprawił Mszę św. przy ołtarzu św. Ignacego Loyoli. Następnie zjadł skromne śniadanie i udał się do kaplicy Kongregacji Szlachty (dei Nobili). Wobec zgromadzonych tam kardynałów i prałatów oraz wspomnianych członków Towarzystwa Jezusowego polecił odczytać dokument przywracający zakon do życia (bullę Sollicitudo omnium ecclesiarum), po czym wręczył go prowincjałowi Italii, o. Alojzemu Panizzoniemu, występującemu w zastępstwie generała zakonu o. Tadeusza Brzozowskiego, rezydującego w stolicy Imperium Rosyjskiego. Uroczyste wydarzenie w kościele Il Gesù było zwieńczeniem procesu trwającego kilkanaście lat. Wobec niemożliwości urzeczywistnienia swojego zamysłu wskrzeszenia zakonu w 1800 roku papież dokonywał tego stopniowo. Pierwszym jego aktem było kanoniczne zatwierdzenie Towarzystwa Jezusowego istniejącego na terenie Imperium Rosyjskiego. Na prośbę jezuitów, popartą osobistym listem cara Pawła I do papieża, Pius VII dokonał tego dnia 7 marca 1801 roku, wydając brewe Catholicae fidei. Trzy lata później przywrócił zakon w Królestwie Neapolu i Sycylii (brewe Per alias, 31 lipca 1804 roku). W sierpniu 1814 dopełnił dzieła. Jezuici, ocaleni przed kasatą na Białorusi, w procesie przywracania zakonu do istnienia odegrali wyjątkową rolę, której nie sposób przecenić. Bez ich determinacji i działań zmierzających bezpośrednio do wskrzeszenia Towarzystwa na całym świecie to wydarzenie najprawdopodobniej by nie nastąpiło. Już od początku lat osiemdziesiątych XVIII w., w dziesięć lat od kasaty, podejmowali oni starania w Rzymie i u kolejnych carów, które doprowadziły najpierw do ich zatwierdzenia w Imperium Rosyjskim, a później do powszechnego przywrócenia zakonu. Było to zasługą głównie o. Stanisława Czerniewicza i o. Gabriela Grubera. Nie można też zapomnieć o wszystkich pozostałych: dzięki heroicznej wierności swemu powołaniu zważywszy na środowisko i warunki, w których przyszło im żyć i działać oraz umiłowaniu Towarzystwa Jezusowego przechowali oni żywym ducha św. Ignacego i przekazali go nowym pokoleniom kandydatów do zakonu. Z kolei w Italii szczególną rolę w stopniowym przywracaniu Towarzystwa odegrał o. Józef Pignatelli, późniejszy święty (został kanonizowany w 1954 roku). To głównie jego zasługą i ukoronowaniem jego wysiłków i działań było kanoniczne przywrócenie jezuitów w Neapolu i na sam akt kanonicznego przywrócenia Towarzystwa Jezusowego dokonał się bardzo szybko. Po swoim powrocie z niewoli napoleońskiej do Rzymu (24 maja 1814 roku) Ojciec Święty wyraził zdecydowaną wolę wznowienia zakonu jezuitów w uroczystość św. Ignacego Loyoli, 31 lipca. Nie zdążono jednak przygotować na ten czas papieskiej bulli, dlatego szczęśliwy dzień nastąpił w oktawę wspomnianego święta, 7 sierpnia. W 1814 roku, w momencie przywrócenia zakonu na całym świecie, jezuici istnieli legalnie i oficjalnie w Imperium Rosyjskim i w Królestwie Obojga Sycylii oraz legalnie, choć nieoficjalnie dzięki pozwoleniom i przywilejom otrzymanym od Piusa VII w kilku innych miejscach na świecie. W sumie w roku wskrzeszenia było ich blisko siedmiuset, z czego 349. na terenie państwa rosyjskiego oraz około 200. w Italii. Przełożonym generalnym pozostał o. Tadeusz Brzozowski, wybrany w 1805 roku. 8

9 W tym czasie na terenie państwa rosyjskiego jezuici prowadzili 9 kolegiów (Połock, Petersburg, Dyneburg, Orsza, Witebsk, Mohylew, Mścisław, Romanów, Użwałd). Zakon posiadał ponadto kilka rezydencji (m. in. w Rydze) oraz stacje misyjne: w Saratowie nad Wołgą, w Odessie nad Morzem Czarnym, w Astrachaniu nad Morzem Kaspijskim, w Mozdoku na Kaukazie, a także na Syberii w Irkucku i w Tomsku. Jezuici włoscy posiadali placówki w Palermo i innych miejscowościach na Sycylii (od 1807 roku tworzyli oni odrębną prowincję sycylijską). Ich współbracia z Neapolu, wygnani z tego królestwa wskutek inwazji napoleońskiej w 1806 roku, znaleźli schronienie w Państwie Kościelnym (w Rzymie, Orvieto, Tivoli, Amelii, Sezze, Anagni, Marino, Palestrinie). Dnia 16 sierpnia dokładnie w tym samym dniu, w którym na mocy brewe kasacyjnego papieża Klemensa XIV musieli go opuścić po 41. latach jezuici powrócili do swojego domu i kościoła macierzystego Il Gesù. Decyzją papieża został im zwrócony także dom nowicjatu i kościół św. Andrzeja na Kwirynale. W momencie restauracji Towarzystwa na całym świecie przełożonym Prowincji Włoskiej był wspomniany o. Alojzy Panizzoni. Generałowi rezydującemu w Imperium Rosyjskim podlegały też Prowincja Brytyjska (utworzona w 1803 roku) z kolegium w Stonyhurst prestiżowym i słynnym przez następne dwa wieki; misja w Maryland w Stanach Zjednoczonym Ameryki (z istniejącym do dziś Georgetown College); misja w Holandii i Belgii oraz jezuici pracujący na wyspach Morza Egejskiego (Tinos). Na wiadomość o powszechnym przywróceniu zakonu generał Tadeusz Brzozowski podjął zaraz starania o pozwolenie na wyjazd do Rzymu, gdzie przed kasatą znajdowała się siedziba przełożonego generalnego Towarzystwa Jezusowego. Władze rosyjskie nie wyraziły jednak na to zgody, więc o. Brzozowski mianował o. Jana Perellego swoim wikariuszem generalnym i przez niego rządził Towarzystwem w Italii. W Imperium Rosyjskim nowina o wskrzeszeniu jezuitów spowodowała nasilenie się ataków na zakon ze strony różnych jego przeciwników. Także nastawienie do zakonu cara Aleksandra I zmieniło się na nieprzychylne. Jezuici w miarę rozwijania swojej działalności w Sankt Petersburgu zdobywali zwolenników nawet wśród najwyższych warstw społeczeństwa stolicy i zjednywali sobie wpływowych przyjaciół, także prawosławnych. Jednak z różnych stron zaczęli też jednocześnie doświadczać wrogości. I to wrogowie chociaż stanowili mniejszość doprowadzili do wydalenia jezuitów z Petersburga; rozkaz carski został wykonany w nocy z 2 na 3 stycznia 1816 roku. Dnia 25 marca 1820 roku kilka tygodni po śmierci generała Brzozowskiego (zmarł 5 lutego 1820 roku) Aleksander I podpisał dekret wydalający jezuitów w ogóle z granic Imperium Rosyjskiego. Jezuici opuścili Rosję po 48. latach obecności. Dzięki przetrwaniu tam okresu kasaty, to oni właśnie zapewnili ciągłość pomiędzy zakonem starym sprzed 1773 roku i nowym, odrodzonym w 1814 roku. Wypędzeni z imperium carów jezuici udali się do Galicji, na teren zaboru austriackiego. Z liczby 358. członków Prowincji Białoruskiej, 200 zostało rozesłanych potem po Europie (do Włoch, Francji, Austrii, Szwajcarii, Dalmacji) i do Stanów Zjednoczonych. Było wśród nich wielu ojców, którzy odegrali ważne role w odradzającym się Towarzystwie, np. Jan Roothaan, generał zakonu w latach Wszyscy przyczynili się wybitnie do przywrócenia działalności Towarzystwa Jezusowego w różnych krajach i na rozmaitych polach, na których jezuici już wcześniej prowadzili działalność apostolską. Dnia 18 października 1820 roku członkowie zakonu zebrani w Rzymie na XX Kongregacji Generalnej wybrali nowego przełożonego generalnego o. Alojzego Fortisa. Towarzystwo Jezusowe liczyło już wtedy około członków. O. Marek Inglot SJ Tekst artykułu Wskrzeszenie z popiołów z 44. numeru pisma Jezuici. Nasze wiadomości. Wizyta Kard. Pietro Parolina w Kolegium Ojców Jezuitów Zamieszczamy skrót informacji, jaka ukazała się w Internecie na temat odwiedzin Kard. Parolina, sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej, najbliższego współpracownika Ojca Świętego Franciszka, w kolegium i w naszym Sanktuarium. Kard. Pietro Parolin odwiedził 2 czerwca 2014 roku Kolegium Ojców Jezuitów przy ul. Rakowieckiej, największe w Europie środkowowschodniej. Przybył w towarzystwie nuncjusza apostolskiego w Polsce, abp. Celestino Migliore, pracowników nuncjatury i towarzyszącego mu podczas wizyty w naszym kraju sekretarza ks. prałata, Tymona Chmielewskiego. Pierwszym punktem wizyty watykańskiego Gościa była dłuższa modlitwa przy relikwiach św. Andrzeja Boboli. Następnie Sekretarz Stanu Stolicy Apostolskiej spotkał się w auli na dłuż- 9

10 szej rozmowie w miejscową wspólnotą jezuitów. Składa się ona z 70 jezuitów, w tym 58 ojców, zaangażowanych w różne formy apostolatu i pracy naukowe, oraz 22 kleryków, studiujących teologię na miejscowym Papieskim Wydziale Teologicznym. Większość z kleryków ma już za sobą staż na różnych misjach zagranicznych, często w bardzo odległych krajach. Rozmowa z kard. Parolinem dotyczyła pracy polskich jezuitów, polskiej Fot. Maciej Gliński religijności, szczególnie w porównaniu z religijnością Włochów oraz planów pielgrzymki papieża Franciszka do Polski w 2016 roku, z okazji Światowych Dni Młodzieży. Kard. Parolin mówił też o zakończonej przed tygodniem wizycie Ojca Świętego na Bliskim Wschodzie: w Jordanii, państwie palestyńskim i w Izraelu. W ramach warszawskiego Kolegium Ojców Jezuitów Bobolanum działa też Papieski Wydział Teologiczny, Sekcja Bobolanum, oraz Parafia i Sanktuarium św. Andrzeja Boboli. Parafia pw. św. Andrzeja Boboli na Mokotowie należy do najbardziej dynamicznych i traktowana jest jako jeden z najlepszych ośrodków duszpasterskich w stolicy. A znajdujące się przy niej Sanktuarium przyciąga pielgrzymów z kraju i zagranicy. Mieści się przy nim pierwsze w świecie Muzeum św. Andrzeja Boboli z wieloma cennymi pamiątkami dotyczącymi postaci, męczeństwa i rozwoju kultu Świętego. Relikwie św. Andrzeja Boboli w Szczecinie W przededniu liturgicznej uroczystości św. Andrzeja Boboli, w dniu 15 maja 2014 roku, w Bazylice św. Jana Chrzciciela w Szczecinie miała miejsce doniosła uroczystość wprowadzenia relikwii Patrona Polski. Uroczystej Mszy św. koncelebrowanej przewodniczył Ks. Arcybiskup Metropolita Andrzej Dzięga. Podczas procesji, na wejście, Ks. Arcybiskup dokonał poświęcenia dwóch stacji życia Jana Pawła II, które zostały umieszczone na zewnątrz świątyni. Pierwsza stacja Ecclesia powstała w 2011 roku z okazji beatyfikacji polskiego Papieża, druga stacja Totus Tuus została ufundowana z okazji niedawnej kanonizacji Jana Pawła II. Na początku Mszy św. Ks. prałat Aleksander Ziejewski, kustosz i proboszcz bazyliki, przywitał zaproszonych gości i przedstawił historię powstania stacji życia św. Jana Pawła II, okoliczności sprowadzenia relikwii św. Andrzeja Boboli oraz pięknej figury Patrona Polski umieszczonej na filarze po lewej stronie w prezbiterium. Jej autorem jest rzeźbiarz Wiesław Raczewski. Następnie Ks. Arcybiskup poświęcił relikwiarz oraz figurę św. Andrzeja Boboli, zachęcając wiernych do wznoszenia modlitw do Boga za pośrednictwem Patrona Polski, szczególnie w intencji Ojczyzny. Podziękował jednocześnie Ojcom Jezuitom oraz Kołu Terenowemu Stowarzyszenia Krzewienia Kultu św. Andrzeja Boboli za aktywne szerzenie kultu Świętego szczególnie na terenie Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej. Fot. Mirosław Józefowicz 10

11 Podczas uroczystości obecne były relikwie pozostałych patronów naszej Ojczyzny: św. Wojciecha i św. Stanisława, biskupów i męczenników. W homilii Ks. Arcybiskup nawiązał do przemożnego wstawiennictwa Patronów Polski, wskazując na ich szczególną rolę, jaką odegrali w czasach, w których oni żyli i działali. Zachęcił jednocześnie, aby ci święci wciąż byli wzywani do opieki nad naszą Ojczyzną, która i dzisiaj przeżywa różne problemy. Polska potrzebuje odnowy życia moralnego, społecznego i politycznego. Aby proces odnowy mógł się dokonać, potrzeba najpierw odnowy ludzkich serc i sumień każdego, komu zależy na dobru Ojczyzny i Kościoła. Święci polscy Patroni mieli odwagę głosić prawdę i gotowi byli oddać za nią swoje życie. Na zakończenie Mszy św. delegacje parafialne Dekanatu-Śródmieście złożyli Ks. Arcybiskupowi życzenia imieninowe, gdyż św. Andrzej Bobola jest jego patronem. Następnie Jubilat udzielił wszystkim wiernym uroczystego błogosławieństwa, szczególnie Ojcom Jezuitom i całej Parafii św. Andrzeja Boboli z okazji uroczystości odpustowych, które odbyły się w następnym dniu przy ul. Pocztowej w Szczecinie. Na zakończenie uroczystości wierni oddali cześć relikwiom św. Andrzeja Boboli. W dniu 16 maja 2014 roku w kościele p.w. św. Andrzeja Boboli przed Mszą św. odpustową zostało odprawione comiesięczne nabożeństwo ku czci Świętego Patrona Polski, podczas którego odmówiono nieszpory o Męczenniku i Litanię do Świętego oraz za Jego wstawiennictwem zanoszono prośby i podziękowania, które wierni złożyli na kartkach lub przesłali drogą ową, wchodząc na stronę internetową Parafii. Mszy św. odpustowej koncelebrowanej przewodniczył ks. Jarosław Staszewski TCh, proboszcz Sanktuarium NSPJ, a homilię wygłosił ks. Marek Borowski SAC, proboszcz kościoła p.w. św. Jana Ewangelisty. Po Mszy św. odbyła się procesja eucharystyczna, a następnie wierni oddali cześć relikwiom św. Andrzeja Boboli. W kościele św. Andrzeja Boboli odbywają się każdego 16 dnia miesiąca o godzinie 17,30 w dni powszednie, a gdy przypada tego dnia niedziela o godzinie 16,30 nabożeństwa ku czci św. Andrzeja Boboli oraz Msza św. w intencji Ojczyzny, Ojca Świętego, Archidiecezji Szczecińsko- -Kamieńskiej i rodzin. Ks. Aleksander Ziejewski O. Bernard Gonska SJ Powstanie Warszawskie: bić się czy nie bić? Kolejna, tym razem okrągła, bo 70-ta rocznica Powstania Warszawskiego, nasuwa wiele refleksji nie tylko o samym tym wydarzeniu, ale także o sposobie jego obecnego postrzegania przez polską opinię publiczną. W ostatnim czasie powstało wiele opracowań, których autorzy starali się polemicznie ustosunkować do dotychczasowych ustaleń. Niektórzy mylnie odbierają ekspozycję Muzeum Powstania Warszawskiego jako bezkrytyczną apologię powstańczej walki. Inni dowodzą, że Powstanie nie miało sensu, a więc było wręcz zbrodnią. Dyskusja na temat Powstania zapewne nigdy się nie skończy i zapewne nigdy nie będzie pełnej zgody w jego ocenie. Żeby jednak właściwie ocenić tragedię Powstania Warszawskiego, należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności, jakie towarzyszyły jego wybuchowi. Zbyt często bowiem wydajemy sądy w oparciu o wybrane elementy rzeczywistości. Przede wszystkim, wbrew tym młodym ludziom, którzy dziś, zafascynowani Powstaniem, gotowi są wierzyć, że było ono sukcesem, należy powtarzać, że skończyło się ono militarną i polityczną porażką. Na szali przeciw Powstaniu trzeba położyć śmierć około 200. tysięcy mieszkańców stolicy oraz fiasko politycznych i wojskowych celów Powstania. Nie może to jednak wyczerpać naszej oceny. Decyzja o wybuchu Powstania Warszawskiego dojrzewała stopniowo. Od początku konspiracji niepodległościowej w okupowanej Polsce, ale także w kręgu rządu emigracyjnego w Londynie za oczywiste uznawano, że w momencie osłabnięcia potęgi niemieckiej należy chwycić za broń i obalić rządy okupanta. Taki był cel wszystkich działań podziemnej armii polskiej w latach Po pięciu latach okupacji, gdy wydawać się mogło, że taki moment nadchodzi, trudno było jednoznacznie stwierdzić, że warunki zmieniły się na tyle na niekorzyść tej strategii, że walki nie należy podejmować. Co prawda, pod koniec lipca widać było wycofywanie wojsk niemieckich na zachód zza Wisły, ale jednocześnie władze niemieckie najwyraźniej szykowały się do obrony Warszawy. Zachowanie Kremla można było w pewnej mierze przewidzieć. Współpraca z Armią Czerwoną układała się fatalnie, gdyż po wspólnym z Armią Krajową zdobyciu Wilna i Lwowa, sowieckie dowództwa otaczały oddziały AK, żądając zdania broni i przystąpienia do oddziałów berlingowskich, a w przeciwnym ra- 11

12 Fot. Maciej Gliński zie internowały żołnierzy polskich. Przy braku stosunków dyplomatycznych między rządami RP w Londynie oraz ZSRR, zerwanych przez Moskwę po odkryciu grobów katyńskich, widać było wyraźnie wrogość władz sowieckich do polskich sił niepodległościowych. Jednocześnie kierowana przez Kreml rozgłośnia polska radia moskiewskiego nawoływała jednak mieszkańców Warszawy do podjęcia walki z Niemcami. Można to było rozumieć jako próbę wzniecenia powstania w Warszawie pod dowództwem prosowieckiej Armii Ludowej i przy dezorganizacji oddziałów AK. Dowództwo AK w Warszawie stanęło przed wyborem tragicznym. Trudno było orzec, co będzie gorsze: podjęcie walki czy jej niepodjęcie. Oba rozwiązania były złe, ale nie wiadomo było, które będzie gorsze. Podjęcie walki dawało pewne szanse zwycięstwa, ale ryzyko klęski było duże. Niepodjęcie walki oznaczało przyznanie racji Stalinowi, który w rozmowach ze swymi sojusznikami nisko oceniał zdolność bojową AK. Przede wszystkim jednak groziło rezygnacją AK i rządu londyńskiego z wpływu na wydarzenia w stolicy. Prawdopodobne było bowiem rozpoczęcie walki przez AL z udziałem niektórych oddziałów AK oraz wkroczenie do Warszawy Armii Czerwonej jako wyzwoliciela, który ukarałby biernych żołnierzy AK represjami na skalę nawet większą niż to faktycznie miało miejsce. W takim razie zniszczenia Warszawy byłyby zapewne nieco mniejsze, podobnie jak straty ludnościowe, choć niemieckich mordów na ludności Woli i Ochoty nie można w takim przypadku wykluczyć. Za cenę niewiele mniejszych strat władze niepodległej Polski zrzekłyby się w takim przypadku wpływu na bieg wypadków. Kac moralny, jaki powstałby wśród niepodległościowo nastawionych Polaków z powodu bezczynności w kluczowym momencie, byłby zapewne nie mniejszy niż poczucie całkowitej klęski, jakie zapanowało po fiasku Powstania. Warto wreszcie wziąć pod uwagę ostatni wzgląd, z pewnością wykraczający poza wyobraźnię dowództwa AK w Warszawie w sierpniu 1944 roku. Można by go streścić pytaniami: jak daleko zaszłaby Armia Czerwona w maju 1945 roku, gdyby nie Powstanie Warszawskie? Jak wielkie byłyby Niemcy pod kontrolą ZSRR po wojnie? Czy w taki razie Stalin dałby nowej Polsce Ziemie Zachodnie i Północne? I co zrobiłby z Polską między Bugiem i granicą zachodnią z 1939 roku czy nie skłoniłoby go to do uczynienia z okrojonej Polski republiki sowieckiej, o czym mówili już niektórzy najgorliwsi działacze Polskiej Partii Robotniczej? Krytykując decyzję o wybuchu Powstania Warszawskiego w świetle jego klęski, nie można uciec od pytań, co by było, gdyby Powstanie nie wybuchło. Tego się nigdy nie dowiemy i stąd spory o Powstanie nigdy się nie skończą. Zdaniem autora, zarysowany we wspomnianych pytaniach czarny scenariusz braku Powstania był jednak wielce prawdopodobny. Ostateczny osąd każdy może sobie 12