INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA POWIAT BOCHEŃSKI w 2010 roku

Transkrypt

1 Informacja o stanie środowiska 1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KRAKOWIE DELEGATURA W TARNOWIE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA POWIAT BOCHEŃSKI w 2010 roku Opracowanie: Dział Monitoringu Środowiska Autorzy: mgr inż. Maria Ogar mgr Iwona Para mgr inż. Teresa Prajsnar Teresa Reczek TARNÓW, wrzesień 2011

2 2 SPIS TREŚCI: 1. PRESJE DZIAŁAJĄCE NA ŚRODOWISKO Emisje zanieczyszczeń do powietrza Presje działające na wody Odpady POWIETRZE Jakość powietrza Roczna ocena jakości powietrza wyniki klasyfikacji stref HAŁAS PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE WODY POWIERZCHNIOWE Ocena jakości wód w 2010 roku Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia Jakość wód według wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych Ocena wód według kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie substancjami biogennymi - ocena eutrofizacji wód WODY PODZIEMNE Monitoring stanu wód podziemnych OCHRONA PRZYRODY USUWANIE AZBESTU Z TERENU POWIATU BOCHEŃSKIEGO Podsumowanie... 48

3 3 1. PRESJE DZIAŁAJĄCE NA ŚRODOWISKO Działalność ludzka kształtuje najważniejsze wskaźniki jakości środowiska, w szczególności na terenach zurbanizowanych, takie jak harmonijność i estetyka krajobrazu, poziom zapylenia i zanieczyszczenia powietrza szkodliwymi substancjami chemicznymi, klimat akustyczny, jakość wód powierzchniowych i podziemnych, różnorodność biologiczna itp. Natężenie antropopresji zależy przede wszystkim od sposobów użytkowania przestrzeni oraz natężenia procesów społeczno-gospodarczych. Na obszarze powiatu bocheńskiego źródłami presji są: sektor przemysłu i usług, w tym ciepłownictwo, które są źródłem istotnych zanieczyszczeń powietrza i wody, sektor gospodarki komunalnej i gospodarstw domowych, wytwarzający 80% wszystkich ścieków w powiecie wymagających oczyszczenia, około 15 tys. ton odpadów oraz znaczące ilości zanieczyszczeń powietrza (tzw. niska emisja), transport samochodowy, który wpływa na wzrost zanieczyszczenia powietrza produktami spalania paliw, na powstawanie zjawisk smogowych, na lokalne pogorszenie klimatu akustycznego, a także na fragmentację przestrzeni i stymulowanie niepożądanych procesów urbanizacyjnych, rolnictwo, które oddziałuje na największy powierzchniowo obszar powiatu, powodując rożnego rodzaju niekorzystne zjawiska, takie jak zakwaszanie i chemizacja gleb, erozja powierzchniowa, eutrofizacja rzek, ograniczanie bioróżnorodności itp. urbanizacja i suburbanizacja, powodujące m.in. zmianę dotychczasowego charakteru wykorzystania przestrzeni, pogorszenie klimatu akustycznego, lokalne zaburzenia stosunków wodnych, a także fragmentację ekosystemów i spadek różnorodności biologicznej. Poniżej przedstawiono dane o wielkości podstawowych presji występujących na obszarze powiatu bocheńskiego Emisje zanieczyszczeń do powietrza Głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza jest emisja antropogeniczna, na którą składa się emisja punktowa (procesy produkcyjne i ciepłownictwo), emisja z sektora bytowego (powierzchniowa) oraz emisja komunikacyjna (liniowa). Według danych GUS, w roku 2010 w powiecie bocheńskim ze źródeł punktowych wyemitowano do powietrza łącznie tony zanieczyszczeń, w tym ton zanieczyszczeń gazowych (łącznie z dwutlenkiem węgla) oraz 46 ton zanieczyszczeń pyłowych. Brak ewidencji zanieczyszczeń ze źródeł powierzchniowych i liniowych.

4 4 Tab. Struktura emisji do powietrza ze źródeł punktowych (źródło: GUS Bank Danych Lokalnych) Rodzaj zanieczyszczeń Zanieczyszczenia gazowe ogółem w tym: dwutlenek węgla dwutlenek siarki tlenki azotu tlenek węgla metan emisja niezorganizowana Zanieczyszczenia pyłowe ogółem w tym: ze spalania paliw węglowo-grafitowe, sadza Ilość [ton/rok] ,5 1,5 W urządzeniach do ochrony powietrza w roku 2010 zatrzymano łącznie 786 ton zanieczyszczeń, w tym 686 ton zanieczyszczeń pyłowych i 100 ton zanieczyszczeń gazowych. Stanowi to odpowiednio: - 93,7% wytworzonych zanieczyszczeń pyłowych, - 0,1% wytworzonych zanieczyszczeń gazowych ogółem - łącznie z dwutlenkiem węgla, - 18,9% wytworzonych zanieczyszczeń gazowych bez dwutlenku węgla. W stosunku do roku 2009 łączna emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych wzrosła o 14,2%, w tym wzrost emisji zanieczyszczeń gazowych wynosił 14,2%, a pyłowych 26,1%. Wśród zanieczyszczeń gazowych największy wzrost zanotowano w emisji tlenku węgla (19,2%), dwutlenku węgla (14,2%) i dwutlenku siarki (9,2%). Wzrost zanieczyszczeń pyłowych spowodowany był emisją zanieczyszczeń ze spalania paliw (26,1%). Równocześnie odnotowano wzrost ilości zanieczyszczeń zatrzymanych w urządzeniach o 16,9%, w tym zanieczyszczeń pyłowych o 14,9% a gazowych o 31% Presje działające na wody Działalność antropogeniczna prowadzona w obszarze zlewni rzecznych odzwierciedla się w stanie jakości wód powierzchniowych. Główne zagrożenia jakości wód związane są zarówno z zapotrzebowaniem na wodę i wielkością poboru wód na cele bytowe i gospodarcze oraz z odprowadzaniem zanieczyszczeń powstających w wyniku działalności człowieka. Infrastruktura gospodarki wodno-ściekowej Według danych GUS, na 649 km 2 powierzchni powiatu bocheńskiego położonych jest 105 miejscowości, w tym 2 miasta Bochnia i Nowy Wiśnicz. Tereny zamieszkałe na obszarach wiejskich tworzy łącznie 549 części wsi, osad, kolonii i przysiółków. Ukształtowanie terenu powiatu jest zróżnicowane i obejmuje zarówno obszar Pogórza Karpackiego (gminy części południowej powiatu) jak i niziny nadwiślańskie (część północna). Na koniec 2010 roku obszar powiatu zamieszkiwało osoby, z czego w miastach osoby tj. 31,7%, a na terenach wiejskich osób (dane według faktycznego miejsca zamieszkania).

5 5 Niemal wszystkie gminy powiatu za wyjątkiem gminy Trzciana wyposażone są w rozdzielczą sieć wodociągową. W rozdzielczą sieć kanalizacyjną i oczyszczalnie nie jest wyposażona jedynie gmina Drwinia. Na koniec 2010 roku sieć kanalizacyjna na obszarze powiatu stanowiła 55,3% długości sieci wodociągowej. [km] Powiat bocheński Bochnia miasto Bochnia gmina Drwinia 79,3 92,8 97,7 150,6 219,0 412,1 745,2 Lipnica Murowana Łapanów Nowy Wiśnicz-gmina Nowy Wiśnicz-miasto Nowy Wiśnicz-obszar wiejski Rzezawa Trzciana Żegocina 2,9 13,0 127,2 28,0 68,6 22,6 19,0 10,8 49,6 11,8 122,8 87,2 1,8 27,7 16,1 sieć wodociągowa sieć kanalizacyjna Wykres. Długość czynnej sieci rozdzielczej wodociągowej i kanalizacyjnej w 2010 roku w powiecie bocheńskim (źródło: GUS) Tab. Infrastruktura gospodarki wodno-ściekowej na terenie powiatu bocheńskiego w roku 2010 (źródło: GUS Bank Danych Lokalnych) Długość czynnej sieci rozdzielczej Oczyszczalnie 1) Jednostka terytorialna wodociągowej kanalizacyjnej ogółem przemysłowe komunalne km km szt. szt. szt. Powiat bocheński 745,2 412, Bochnia - miasto 79,3 150, Bochnia gmina 219,0 92, Drwinia 2) 97,7 0, Lipnica Murowana 2,9 13, Łapanów 127,2 28, Nowy Wiśnicz gmina ogółem 68,6 22, Nowy Wiśnicz - miasto 19,0 10, Nowy Wiśnicz - obszar wiejski 49,6 11, Rzezawa 122,8 87, Trzciana 0,0 1, Żegocina 27,7 16, Objaśnienia 1) w ilości oczyszczalni na terenie poszczególnych gmin nie są ujęte oczyszczalnie przyobiektowe funkcjonujące m.in. przy obiektach użyteczności publicznej 2) na terenie gminy znajdują się przyobiektowe oczyszczalnie ścieków

6 6 Tab. Rodzaje oczyszczalni funkcjonujących na terenie powiatu bocheńskiego w roku 2010 wg technologii oczyszczania ścieków (źródło: GUS Bank Danych Lokalnych) Oczyszczalnie Jednostka terytorialna mechaniczne chemiczne biologiczne z podwyższonym usuwaniem biogenów szt. szt. szt. szt. Powiat bocheński Bochnia - miasto Bochnia - gmina Drwinia Lipnica Murowana Łapanów Nowy Wiśnicz gmina ogółem Nowy Wiśnicz - miasto Nowy Wiśnicz - obszar wiejski Rzezawa Trzciana Żegocina Według danych statystycznych, z ogólnej liczby ludności zamieszkującej powiat bocheński: ok.65% korzysta z rozdzielczej sieci wodociągowej ok. 44% korzysta z sieci kanalizacyjnej ok. 50,5% korzysta z oczyszczalni ścieków Na obszarze powiatu bocheńskiego wyraźnie widoczny jest problem zdefiniowany dla całego dorzecza Górnej Wisły niedostateczna sanitacja obszarów wiejskich, przejawiający się wyraźnymi dysproporcjami między wyposażeniem w sieć wodociągową, kanalizacyjną, oczyszczalnie ścieków oraz liczbie ludności korzystających z tych sieci i oczyszczalni. Z sieci wodociągowej korzysta ok.93% ludności zamieszkującej w miastach i ok.52% ludności na terenach wiejskich, natomiast z sieci kanalizacyjnej ok.80% mieszkańców miast i ok.27% mieszkańców wsi. Pomimo funkcjonowania oczyszczalni ścieków niemal we wszystkich gminach powiatu, korzysta z nich 94,5% ludności miast i jedynie 30% mieszkańców obszarów wiejskich. Najgorszy obraz gospodarki wodno-ściekowej spośród wszystkich gmin powiatu jest w gminie Drwinia, w której funkcjonuje ok. 98 km sieci wodociągowej i prowadzona jest jej dalsza rozbudowa, natomiast brak sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków.

7 7 [%] wodociąg kanalizacja oczyszczalnia Powiat bocheński Bochnia misto Bochnia gmina Drwinia Lipnica Murowana Łapanów Nowy Wiśniczgmina Nowy Wiśniczmiasto Nowy Wiśniczobszar wiejski Rzezawa Trzciana Żegocina Wykres. Ludność korzystająca z infrastruktury wodno-ściekowej w latach w powiecie bocheńskim (źródło: GUS) W stosunku do roku 2009 na terenie powiatu długość sieci wodociągowej wzrosła o 8,8 km, długość sieci kanalizacyjnej o 18,5 km, a liczba ludności korzystającej z oczyszczalni zwiększyła się o 1397 osób. Największy przyrost sieci wodociągowej nastąpił w gminach: Drwinia i Nowy Wiśnicz (obszar wiejski), nie towarzyszył temu jednak rozwój sieci kanalizacyjnej. Znaczący przyrost długości sieci kanalizacyjnej (powyżej 10%) odnotowano natomiast w gminach: Łapanów, Rzezawa i Bochnia. Wzrost liczby ludności korzystającej z oczyszczalni nastąpił w gminach: Żegocina, m. Bochnia, Bochnia i Rzezawa. Dane dotyczące zmian w infrastrukturze gospodarki wodno-ściekowej w latach przedstawiono na wykresie.

8 8 sieć wodociągowa sieć kanalizacyjna ludność korzystająca z oczyszczalni [%] ,4 20, ,7 16, ,5 9,7 7,4 7,9 5 4,5 2,7 3,8 0 Powiat bocheński Bochnia miasto Bochnia Drwinia 1,2 0,25 0,2 0,3 0,2 Lipnica Murowana Łapanów Nowy Wiśnicz Rzezawa Trzciana Żegocina Wykres. Przyrost długości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz liczby ludności korzystającej z oczyszczalni w roku 2010 w stosunku do roku 2009 w powiecie bocheńskim (źródło: GUS) Pobór wód i odprowadzanie ścieków W roku 2010 na potrzeby gospodarki narodowej pobrano w powiecie bocheńskim łącznie m 3 wody. Z ilości tej 20,2% pobrano dla potrzeb przemysłu, a 79,8% dla potrzeb eksploatacji sieci wodociągowej. Dla potrzeb zaopatrzenia gospodarstw domowych przeznaczono 78,9% wody pobieranej przez komunalne sieci wodociągowe. Tab. Pobór wód na terenie powiatu bocheńskiego w roku 2010 (źródło: GUS Bank Danych Lokalnych) Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej Jednostka terytorialna eksploatacja sieci wodociągowej Ogółem Przemysł w tym: gospodarstwa ogółem domowe [tys. m 3 ] Powiat bocheński 3187, ,7 2005,6 Bochnia - miasto 1945, ,5 1013,2 Bochnia - gmina 462, ,5 404,4 Drwinia 93,4 0 93,4 91,7 Lipnica Murowana 20,3 0 20,3 14,0 Łapanów 225, ,6 161,6 Nowy Wiśnicz gmina ogółem 170, ,7 117,4 Nowy Wiśnicz - miasto 115, ,4 62,1 Nowy Wiśnicz - obszar wiejski 55,3 0 55,3 55,3 Rzezawa 190, ,1 150,5 Trzciana 12,0 12 0,0 0,0 Żegocina 67,6 0 67,6 52,8

9 9 Jednostki przemysłowe i komunalne z terenu powiatu odprowadziły w roku 2010 łącznie m 3 ścieków, z czego m 3 tj. 20% pochodziło ze źródeł przemysłowych a m 3 ze źródeł komunalnych. Siecią kanalizacji przemysłowej odprowadzono 16,1% ogólnej ilości ścieków, natomiast 83,9% - siecią kanalizacji komunalnej (w tym ścieki pochodzące z sektora przemysłowego). Wszystkie odprowadzane ścieki poddawane były procesom oczyszczania, przy czym: - 97,5% ścieków odprowadzanych siecią kanalizacji przemysłowej poddano chemicznym procesom oczyszczania, a 2,5% - procesom biologicznym, - 77,8% ścieków odprowadzanych siecią kanalizacji komunalnej poddano procesom biologicznym z podwyższonym usuwaniem biogenów, a 22,2% standardowym procesom biologicznym. Tab. Gospodarka ściekowa w powiecie bocheńskim w roku 2010 (źródło: GUS Bank Danych Lokalnych) Jednostka terytorialna ogółem oczyszczane razem oczyszczane mechanicznie Ścieki odprowadzane w roku 2010 oczyszczane chemicznie (tylko ścieki przemysłowe) oczyszczane biologicznie oczyszczane z podwyższonym usuwaniem biogenów nieoczyszczane razem [tys. m 3 ] Powiat bocheński 2535, ,0 Bochnia - miasto 1621, ,0 Bochnia - gmina 270, ,0 Drwinia* ,0 Lipnica Murowana 47, ,0 Łapanów 58, ,0 Nowy Wiśnicz - gmina ogółem 113, ,0 Nowy Wiśnicz - miasto 91, ,0 Nowy Wiśnicz - obszar wiejski 22, ,0 Rzezawa 366, ,0 Trzciana 9, ,0 Żegocina 51, ,0 * - ścieki odprowadzane z oczyszczalni przyobiektowych nie są ujmowane w danych GUS Według danych uzyskanych przez GUS z poszczególnych jednostek terytorialnych, w roku 2010 z obszaru powiatu odprowadzono do wód: - 118,2 tony zanieczyszczeń wywierających niekorzystny wpływ na bilans tlenu w wodach, w tym 18,3 tony substancji podatnych na rozkład biologiczny, charakteryzowanych wskaźnikiem BZT 5 oraz 99,9 tony zanieczyszczeń nie biodegradowalnych, charakteryzowanych wskaźnikiem ChZT-Cr, - 27,8 ton zawiesin, - 18,4 ton związków biogennych, w tym 17,9 ton związków azotu i 0,5 tony fosforu.

10 10 Zaznaczyć należy, że bilans związków biogennych nie obejmuje zanieczyszczeń z jednostek, dla których nie są one normowane w pozwoleniach wodno-prawnych (dane obejmują tylko m. Bochnia). Głównym źródłem zanieczyszczeń na terenie powiatu jest gospodarka komunalna, z której pochodzi 99,6% zanieczyszczeń wywierających niekorzystny wpływ na bilans tlenu, 91,6% zawiesin oraz 100% zanieczyszczeń biogennych. Udział źródeł zanieczyszczeń w ładunkach odprowadzanych z terenu poszczególnych jednostek terytorialnych przedstawiono na mapie. Mapa. Ładunki zanieczyszczeń odprowadzane do wód powierzchniowych ze źródeł komunalnych i przemysłowych w powiecie bocheńskim w 2010 roku (źródło: GUS) W stosunku do roku 2009 stwierdzono: - spadek o 80,1% ilości zanieczyszczeń wywierających niekorzystny wpływ na bilans tlenu ze źródeł przemysłowych, - wzrost o 5,9% ilości tych zanieczyszczeń ze źródeł komunalnych,

11 11 - wzrost ilości zawiesin zarówno ze źródeł przemysłowych jak i komunalnych, odpowiednio o 11,6% i 6,1%, - wzrost o 10% ładunków zanieczyszczeń biogennych odprowadzanych ze źródeł komunalnych Odpady Jednostki sektora przemysłowego i komunalnego z terenu powiatu wytworzyły łącznie w roku ,5 tys. ton odpadów. W ilości tej 76,6% odpadów pochodziło z przemysłu, a 23,4% z sektora komunalnego. W strumieniu odpadów komunalnych (ok.15 tys. ton) 63,6% pochodziło z gospodarstw domowych a 36,4% z jednostek usługowych, handlowych, obiektów użyteczności publicznej. W ogólnym strumieniu odpadów 2,9% (1924 tony) stanowiły osady ściekowe, z których 30% powstało w oczyszczalniach przemysłowych a 70% w oczyszczalniach komunalnych. Z wytworzonej ilości odpadów przemysłowych (48,4 tys. ton) 90,3% poddano odzyskowi, 0,2% czasowo magazynowano, a 9,5% unieszkodliwiono poprzez składowanie na składowiskach. Odpady komunalne niemal w całości są unieszkodliwiane poprzez składowanie na składowiskach. Osady ściekowe w przeważającej ilości są czasowo magazynowane na terenach oczyszczalni a częściowo składowane na składowiskach. Na koniec roku 2010 na składowiskach przemysłowych nagromadzono łącznie 107,2 tys. ton odpadów. Dla odpadów komunalnych brak danych o ilości nagromadzonych odpadów. Strukturę odpadów wytworzonych w powiecie bocheńskim w roku 2010 przedstawia wykres. 2,9% Przemysłowe Osady z oczyszczalni kom. i przem. Komunalne, w tym: z gospodarstw domowych pozostałe 74,1% 23% 14,6% 8,4% Wykres. Udział przemysłu i sektora komunalnego w strumieniu odpadów wytworzonych w 2010 roku w powiecie bocheńskim (źródło: GUS)

12 12 2. POWIETRZE 2.1. Jakość powietrza Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w 2010 roku w powiecie bocheńskim została wykonana w oparciu o wyniki badań monitoringowych prowadzonych na dwóch stanowiskach pomiarowych: - Bochnia, ul. Konstytucji 3-Maja - w stałej stacji pomiarowej, - Bochnia, ul. Legionów - pomiary metodą pasywną (wskaźnikową) W 2010 roku na terenie miasta Bochni kontynuowano pomiary zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10 przy użyciu automatycznego miernika pyłu. Na stanowisku przy ul. Legionów kontynuowano pomiary stężeń zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i benzenu, metodą pasywną. W 2010 roku obowiązywały dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu określone w Załącznikach do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281). Tab. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowanie ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin na terenie kraju, z wyłączeniem uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej, okresy dla których uśrednia się wyniki pomiarów, dopuszczalne częstości przekraczania tych poziomów Lp. Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 24 godziny 50 1 Pył zawieszony PM10 c) 35 razy g) rok kalendarzowy 40 c) - 2 Benzen ( ) rok kalendarzowy 5 c) - 3 Ołów f) ( ) rok kalendarzowy 0,5 c) - Dwutlenek azotu jedna godzina c) 18 razy ( ) rok kalendarzowy 40 c) - jedna godzina 350 c) 24 razy Dwutlenek siarki 24 godziny c) 3 razy ( ) rok kalendarzowy 20 i pora zimowa (okres 1 X - 31 III) e) - 6 Pył zawieszony PM2,5 rok kalendarzowy 25 - Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number c) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi e) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin f) suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10 g) stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10μm (PM10) mierzone metodą wagową z separacją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne

13 13 Tab. Poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu, okresy dla których uśrednia się wyniki pomiarów oraz dopuszczalna częstość przekraczania tych poziomów Lp. Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom docelowy substancji w powietrzu (ng/m 3 ) Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu docelowego w roku kalendarzowym 1 Arsen b) ( ) rok kalendarzowy 6 c) - 2 Benzo(a)piren b) ( ) rok kalendarzowy 1 c) - 3 Kadm b) ( ) rok kalendarzowy 5 c) - 4 Nikiel b) ( ) rok kalendarzowy 20 c) - Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number b) całkowita zawartość tego pierwiastka w pyle zawieszonym PM10, a dla benzo/a/pirenu całkowita zawartość benzo/a/pirenu w pyle zawieszonym PM10 c) poziom docelowy ze względu na ochronę zdrowia ludzi Tab. Alarmowe poziomy niektórych substancji w powietrzu, oznaczenie numeryczne tych substancji oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów Lp. Nazwa substancji Okres uśredniania wyników Alarmowy poziom substancji w (numer CAS) a) pomiarów powietrzu [ µg/m 3 ] 1 Dwutlenek azotu ( ) jedna godzina 400 b) 2 Dwutlenek siarki ( ) jedna godzina 500 b) 3 Pył zawieszony PM10 24 godziny 200 d) Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number b) wartość występująca przez trzy kolejne godziny w punktach pomiarowych reprezentujących jakość powietrza na obszarze o powierzchni co najmniej 100 km2 albo na obszarze strefy zależnie od tego, który z tych obszarów jest mniejszy d) wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przez trzy kolejne doby niekorzystnych skutków zdrowotnych Na stanowisku pomiarowym w Bochni przy ul. Konstytucji 3-Maja w 2010 roku: Stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM10 wyniosło 50,0µg/m 3 tj. 125,0 % dopuszczalnego poziomu. W porównaniu do roku 2009 wzrosło o 14,2µg/m 3. W sezonie zimnym stężenie pyłu wynosiło 77,8µg/m 3, a w letnim 22,2µg/m 3. W pomiarach dobowych poziom zanieczyszczenia pyłem PM10 przekraczał poziom dopuszczalny 100 razy w ciągu roku, w tym głównie w miesiącach zimowych. Termin osiągnięcia poziomów dopuszczalnych minął w 2005 roku. Stężenie średnioroczne benzo/a/pirenu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 9,7ng/m 3 tj. 970,0% poziomu docelowego. Stężenie średnioroczne arsenu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 1,4ng/m 3 tj. 23% poziomu docelowego. Stężenie średnioroczne kadmu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 1,08ng/m 3 tj. 21,6% poziomu docelowego. Stężenie średnioroczne niklu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 2,32ng/m 3 tj. 11,6% poziomu docelowego. Stężenie średnioroczne ołowiu oznaczane w pyle zawieszonym wyniosło 0,03µg/m 3 tj. 6% poziomu dopuszczalnego.

14 14 PM10 stężenie średnioroczne PM10 średnia temperatura stężenie PM10 [µg/m 3 ] temperatura [ C] 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII miesiąc -15 Wykres. Stężenia średniomiesięczne pyłu PM10 i temperatury na stanowisku pomiarowym: Bochnia, ul. Konstytucji 3-Maja w 2010 roku (źródło: WIOŚ) Tab. Wartości średniomiesięczne stężeń pyłu PM10 i temperatury mierzonych na stanowisku pomiarowym w Bochni, ul. Konstytucji 3-Maja w 2010 roku Parametry styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Wartość średnioroczna PM10 [µg/m 3 ] Średnia temperatura[ C} -9,3-2,7 3,8 7,9 12,1 16,0 18,9 17,8 11,4 5,3 6,7-4,0 7,0 Na stanowisku pomiarowym w Bochni przy ul. Legionów w 2010 roku: Stężenie średnioroczne dwutlenku siarki wyniosło 11,2µg/m 3 tj. 56,0% dopuszczalnego poziomu dla kryterium ochrony roślin i było o 1,9 µg/m 3 wyższe od poziomu stężenia średniorocznego w 2009 roku. Dla pory zimowej średnie stężenie wyniosło 18,0µg/m 3 tj.90,0% dopuszczalnego poziomu dla kryterium ochrony roślin. Stężenie średnioroczne dwutlenku azotu wyniosło 19,8µg/m 3 tj. 49,5% dopuszczalnego poziomu dla ochrony zdrowia i było wyższe o 3,1 µg/m 3 od poziomu stężenia notowanego w 2009 roku. Stężenie średnioroczne benzenu wyniosło 2,5µg/m 3 tj. 50,0% dopuszczalnego poziomu dla ochrony zdrowia i było niższe 0,5µg/m 3 od stężenia notowanego w 2009 roku.

15 15 SO2 NO2 benzen [µg/m 3 ] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII miesiąc Wykres. Stężenia średniomiesięczne zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na stanowisku pomiarowym: Bochnia, ul. Legionów w 2010 roku (źródło: WIOŚ) olkuski miechowski chrzanowski proszowicki dąbrowski oświęcimski wadowicki m.kraków krakowski brzeski bocheński m.tarnów [ug/m3] suski myślenicki nowotarski tatrzański limanowski nowosądecki tarnowski gorlicki Mapa. Rozkład stężeń maksymalnych benzenu dla województwa małopolskiego w 2010 roku (źródło: WIOŚ)

16 Roczna ocena jakości powietrza wyniki klasyfikacji stref Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2010 roku została wykonana według zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE. Ocenę wykonano w nowym układzie stref, określonym w założeniach do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (przygotowanych w związku z planowaną transpozycją, do prawa polskiego, Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy). W nowym układzie, dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie: SO 2,NO 2, NOx, CO, C 6 H 6, O 3, pyłu PM10, zawartości ołowiu Pb, arsenu As, kadmu Cd, niklu Ni i benzo(a)pirenu B(a)P w pyle PM10 oraz dla pyłu PM2,5, strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys., - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., - pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Ocena polegała na zaliczeniu strefy do określonej klasy (A, B, C), która zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami, co do działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefie. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie. Powiat bocheński należy do strefy pozostały obszar województwa małopolskiego, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców tzw. małopolska. Tab. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE (źródło:wioś) Nazwa strefy (kod strefy) Strefa małopolska (PL1203) *- wg poziomu docelowego Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla całej strefy SO2 NO2 PM10 Pb C6H6 CO O3 * As Cd Ni B(a)P PM2,5 A A C A A A A A A A C C Tab. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE (źródło:wioś) Nazwa strefy Strefa małopolska (PL1203) Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla całej strefy. SO2 NOx O3 A A A

17 17 Zgodnie z wykonaną klasyfikacją powiat bocheński został za rok 2010 zakwalifikowany do klasy C, ze względu na ponadnormatywne stężenia benzo(a)pirenu, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5. Oznacza to, że poziomy stężeń 24- godzinnych pyłu zawieszonego PM10 przekraczają wartości dopuszczalne w ciągu roku częściej niż 35-razy, poziom stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziom stężenia średniorocznego benzo(a)pirenu przekracza poziom docelowy w roku kalendarzowym. Zakwalifikowanie do klasy C wymaga podejmowania Mapa. Klasyfikacja stref dla pyłu PM10, PM2,5 i benzo(a)pirenu szczególnych działań (planów i kryterium ochrona zdrowia w 2010 roku w województwie programów naprawczych). Wiąże małopolskim (źródło: WIOŚ) się to z określeniem obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych stężeń oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji i podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza opracowanie i skuteczne wdrożenie programu ochrony powietrza (POP). Nadal istotnym problemem dla strefy małopolska są wysokie stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, należącego do grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Stężenia benzo(a)pirenu przekraczają poziom docelowy, który ma być osiągnięty w 2013 roku. 3. HAŁAS Hałas w środowisku, na który narażeni są ludzie reguluje Dyrektywa 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 roku 1. Dyrektywa wprowadziła ujednolicone i stosowane w krajach Unii wskaźniki oceny hałasu. Wskaźniki te są stosowane do prowadzenia długookresowej polityki w 2 zakresie ochrony środowiska przed hałasem (L N i L DWN ) oraz do ustalenia i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby (L AeqD i L AeqN ). Kryteria oceny hałasu zróżnicowane w zależności od rodzajów terenu, rodzaju obiektu lub działalności będącej 1 Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 25 czerwca 2002 roku w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku 2 L N długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku; L DWN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku

18 18 źródłem hałasu oraz w zależności od pory dnia lub nocy są określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 3. Stan środowiska akustycznego w powiecie bocheńskim oceniany jest w oparciu o prowadzone badania uciążliwości akustycznej źródeł hałasu. Głównymi źródłami zagrożenia hałasem na obszarze powiatu jest komunikacja (w szczególności hałas drogowy) i przemysł. W 2010 roku, w ramach Wojewódzkiego Programu Monitoringu Środowiska dla województwa małopolskiego, nie przewidziano prowadzenia badań monitoringowych poziomu hałasu drogowego na obszarze powiatu bocheńskiego. Przeprowadzono natomiast, w ramach 5 kontroli planowych, sprawdzenie wdrażania Dyrektywy 2002/49/WE, zwracając uwagę na dotrzymywanie przez podmioty warunków decyzji określających dopuszczalny poziom hałasu oraz weryfikację poziomów emisji hałasu z aktualnie obowiązującymi wskaźnikami akustycznymi w środowisku. W ramach kontroli planowych w jednym podmiocie gospodarczym stwierdzono naruszenie wymagań i wydano jedno zarządzenie. Również w 2010 roku w ramach cyklu kontrolnego ograniczenie uciążliwości związanych z ponadnormatywną emisją hałasu przeprowadzono 8 kontroli pozaplanowych, w tym 7 kontroli interwencyjnych w różnych obiektach. Wydano 5 wniosków do Inspektora Nadzoru Budowlanego, 2 wnioski do Burmistrzów: Bochni i Nowego Wiśnicza, nałożono jedną karę biegnącą za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku oraz wydano jedną decyzję wstrzymującą działalność instalacji. 4. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE W środowisku naturalnym promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące pochodzi zarówno ze źródeł naturalnych (ziemskie pole magnetyczne, promieniowanie kosmiczne, wyładowania atmosferyczne) jak i związanych bezpośrednio z działalnością człowieka. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na utrzymaniu wartości pól na poziomie nie przekraczającym dopuszczalnego, a w przypadku ich przekroczenia- obniżenie wartości tych pól do wartości dopuszczalnych. Źródłem promieniowania elektromagnetycznego na terenie województwa małopolskiego są stacje i linie energetyczne, stacje radiowo-telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej, urządzenia radiolokacyjne oraz różnego rodzaju urządzenia zasilane energią elektryczną. W 2010 roku zakończono trzyletni cykl pomiarowy poziomów pól elektromagnetycznych (PEM), na który składały się badania pól elektromagnetycznych w 135 punktach w województwie, po 45 punktów pomiarowych dla każdego roku. Zgodnie z obowiązującym od 2007 roku wymogiem prawnym 4 monitoring pól elektromagnetycznych był prowadzony w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., w pozostałych miastach oraz na terenach wiejskich. Rozporządzenie wskazuje na prowadzenie badań w zakresie natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale 3 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz.826). 4 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221 poz. 1645).

19 19 częstotliwości od 3MHz do 3GHz, dla której dopuszczalny poziom pól elektromagnetycznych 5 wynosi 7 V/m. Z przeprowadzonych w okresie badań wynika, iż w żadnym punkcie na terenie województwa małopolskiego nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Pomiary pól elektromagnetycznych w powiecie bocheńskim prowadzono w 4 punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności. Średnie wartości natężenia promieniowania elektromagnetycznego uzyskane w miastach i na terenach wiejskich w powiecie bocheńskim są znacznie niższe od krajowych wartości dopuszczalnych. 0,4 wartość dopuszczalna - 7[V/m] 0,3 0,2 [V/m] 0,1 0 Łapanów / Bochnia / Nowy Wiśnicz / Lipnica Murowana / wartość średnia [V/m] 0,24 0,24 0,25 0,29 Wykres. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych w punktach pomiarowych w powiecie bocheńskim w latach (źródło: WIOŚ) 5. WODY POWIERZCHNIOWE Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej tj. od 1 maja 2004 r. Polska zobowiązana jest wdrożyć zapisy Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) z dnia 23 października 2000 roku 6 dokumentu uznawanego za jeden z najbardziej kompleksowych pakietów dotyczących celów i zobowiązań w zakresie gospodarki wodnej. Głównym celem wdrażania zapisów Dyrektywy jest osiągnięcie do 2015 roku dobrego stanu wód powierzchniowych oraz dobrego stanu wód podziemnych. Narzędziem służącym do osiągnięcia celów RDW jest monitoring wód, którego celem jest dostarczenie spójnej i pełnej informacji o stanie ekologicznym i chemicznym wód w obrębie każdego obszaru dorzecza. Zgodnie z harmonogramem wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej w roku 2010 rozpoczęła się realizacja I Planu gospodarowania wodami w dorzeczach podstawowego narzędzia krajowej i 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz.U. 192, poz. 1882,1883) 6 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej

20 20 wspólnotowej polityki wodnej. Wdrożenie działań zawartych w planach dla poszczególnych obszarów dorzeczy ma zapewnić poprawę jakości wszystkich wód oraz poprawę stanu całego środowiska wodnego. Uzupełnieniem Planów jest opracowany w roku 2010 Projekt Polityki Wodnej Państwa 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016). W trakcie opracowywania dokumentów planistycznych dokonano: - przeglądu i nowego wydzielenia jednolitych części wód, - oceny zmian hydromorfologicznych w jednolitych częściach wód i nadania im statusu wód naturalnych sztucznych lub silnie zmienionych, - przeglądu wykazów obszarów chronionych. W odniesieniu do wykazu obszarów chronionych w całym kraju: - przyjęto zasięg występowania obszarów wrażliwych na substancje biogenne pochodzenia komunalnego jako obszar całego kraju, - nie określono nowych wykazów wód przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych, - nie sporządzono wykazu obszarów przeznaczonych do ochrony gatunków wodnych o znaczeniu ekonomicznym z uwagi na brak ekonomicznego znaczenia gatunków występujących w wodach poza urządzeniami specjalnie do tego wyznaczonymi (stawy hodowlane). Zgodnie z projektem Polityki wodnej Państwa, obszary takie zostaną wyznaczone po roku 2012, w którym zakończone mają zostać prace udrażniające koryta rzek i przywracające możliwość przemieszczania się ryb. Zgodnie z definicjami zawartymi w RDW oraz w ustawie Prawo Wodne: - sztuczna część wód oznacza część wód powierzchniowych powstałą na skutek działalności człowieka, - silnie zmieniona część wód oznacza część wód powierzchniowych, której charakter został w znacznym stopniu zmieniony na skutek fizycznego oddziaływania człowieka, wyznaczonej przez Państwo Członkowskie zgodnie z przepisami RDW, - wody silnie zmienione to części wód, które uległy fizycznemu przekształceniu na skutek działalności człowieka, a przekształcenia fizyczne powodują zmiany hydromorfologiczne, które trzeba byłoby odwrócić dla osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego. Czynnikami, które decydują o zaliczeniu wód do silnie zmienionych są: - liczne stopnie, jazy i zapory przeciwrumowiskowe zbudowane w korytach rzecznych, uniemożliwiające wędrówki ryb i zmieniające warunki życia dla bezkręgowców, - zabudowa podłużna brzegów zmniejszająca różnorodność siedlisk, - zaburzenia reżimu hydrologicznego nadmiar lub spadek SNQ 7 w rejonie zbiorników wodnych. W wyniku przeglądu zmian i warunków hydromorfologicznych na obszarze powiatu bocheńskiego wyznaczono 17 jednolitych części wód, z czego za silnie zmienione uznano 12 jcw. Na 25% (tj. 3) silnie zmienionych jednolitych części wód wpływają zaburzenia przepływu poniżej zbiorników i stopni wodnych, zmiany warunków życia bezkręgowców oraz zabudowa uniemożliwiająca przemieszczanie się ryb. Na pozostałe 75% (tj. 9) silnie zmienione jednolite części wód ma wpływ zabudowa poprzeczna koryt i podłużna brzegów (stopnie, jazy, zapory przeciwrumowiskowe, podpiętrzenia), zmieniające warunki życia bezkręgowców i uniemożliwiające migrację ryb. 7 SNQ średnia z najmniejszych przepływów rocznych z wielolecia

21 21 Mapa. Identyfikacja naturalnych i silnie zmienionych części wód powierzchniowych w powiecie bocheńskim

22 22 W 2010 roku klasyfikację jakości wód powierzchniowych dla powiatu bocheńskiego przeprowadzono w oparciu o wyniki badań monitoringowych wód w 7 punktach pomiarowokontrolnych, zlokalizowanych w 6 jednolitych częściach wód powierzchniowych na 7 rzekach: Wisła, Drwinka, Raba, Stradomka, Potok Trzciański, Tarnawka i Pluskawka. Badania ukierunkowano głównie na: - ocenę stanu ekologicznego i chemicznego wód, - ocenę jakości wód ujmowanych do celów zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, - ocenę jakości wód według kryteriów ich przydatności do bytowania ryb w warunkach naturalnych, - ocenę zagrożenia wód powierzchniowych eutrofizacją. Wykonawcą badań było Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie. Ocenę jakości wód przeprowadzono zgodnie z metodykami zawartymi w rozporządzeniach Ministra Środowiska: z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych ( Dz. U. Nr 122, poz. 1018), z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz.1008), z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz.1728), z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455). Monitoring wód powierzchniowych w roku 2010 prowadzony był w warunkach, w których terminy badań musiały być dostosowywane do występowania ulewnych i długotrwałych opadów. Fale powodziowe przeszły przez obszar powiatu bocheńskiego w maju i czerwcu. Wyniki badań odbiegające od notowanych przeciętnie w jednolitych częściach wód, uzyskane w warunkach odbiegających od normalnych i związane z przejściem fal powodziowych lub wezbraniowych, zostały wyłączone ze zbioru danych, na podstawie których dokonano klasyfikacji wód. Zakres i częstotliwość badań monitoringowych oraz sposób oceny wód, zależny jest od sposobu ich użytkowania. W zależności od ustalonego dla danego punktu programu badawczego, ocena obejmuje analizę zmienności parametrów fizykochemicznych, biologicznych (fitobentos, makrofity) oraz parametrów mikrobiologicznych (liczba bakterii coli, liczba bakterii grupy coli typu kałowego, liczba paciorkowców kałowych). Istotną rolę w monitoringu wód powierzchniowych odgrywają elementy biologiczne, którym przypisano dominującą rolę w ocenie stanu wód. Badania wskaźników fizykochemicznych i hydromorfologicznych są elementami wspierającymi badania biologiczne.

23 23 Tab. Zestawienie punktów pomiarowych monitorowanych w 2010 roku, w oparciu o które przeprowadzono klasyfikację jakości wód powierzchniowych dla powiatu bocheńskiego w 2010 roku Nazwa jcw Kod jcw Dorzecze: Górna Wisła kod: 2000 Zlewnia: Wisła od Przemszy do Dunajca; kod: 213 Wisła od Podłężanki do PLRW Raby Drwinka z dopływami Raba od Zb. Dobczyce do ujścia Stradomka od Tarnawki do ujścia Potok PLRW Trzciański Tarnawka Nazwa rzeki Wisła Nazwa punktu pomiarowego Stanowisko PZW Kod punktu km biegu rzeki PL01S1501_ ,1 PLRW Drwinka Świniary PL01S1501_1797 2,0 PLRW Raba Uście Solne PL01S1501_1809 2,6 PLRW Stradomka Stradomka PL01S1501_1805 1,5 PLRW Potok Trzciański Łąkta Górna PL01S1501_1806 7,9 Tarnawka Boczów PL01S1501_1804 0,8 Pluskawka Rdzawa PL01S1501_3259 3,9

24 24 Mapa. Jednolite części wód powierzchniowych wraz z siecią monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą przeprowadzono klasyfikację jakości wód dla powiatu bocheńskiego w 2010 roku

25 Ocena jakości wód w 2010 roku Na podstawie rozporządzeń Ministra Środowiska 8,9 dokonano klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych i chemicznych z grupy specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych, stanu/ potencjału ekologicznego, stanu chemicznego wód oraz ocenę stanu jednolitych części wód. Klasyfikacji stanu wód dokonano dla badanych punktów pomiarowo-kontrolnych oraz dla jednolitych części wód. Ocena jakości wód w zakresie elementów biologicznych Wynikiem klasyfikacji elementów biologicznych jest przypisanie im jednej z 5 klas, stanowiących określenie stanu lub potencjału tych elementów. W roku 2010 ocena jakości wód w zakresie elementów biologicznych wykazała III klasę jakości wód w 4 badanych punktach pomiarowych tj.: Wisła Stanowisko PZW, Drwinka Świniary, Stradomka Stradomka oraz Tarnawka Boczów. Ocena jakości wód w zakresie elementów fizykochemicznych oraz specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych polega na określeniu stężeń substancji fizykochemicznych i stężeń substancji specyficznych syntetycznych i niesyntetycznych oraz porównaniu ich ze standardami określonymi w cytowanym powyżej rozporządzeniu (załączniki nr 1 i 5). Elementy fizykochemiczne obejmują grupy wskaźników charakteryzujących: stan fizyczny, warunki tlenowe i zanieczyszczenia organiczne, zasolenie, zakwaszenie, substancje biogenne. W roku 2010 ocena jakości wód w zakresie elementów fizykochemicznych wykazała I klasę jakości wód w punktach: Potok Trzciński Łąkta Górna, Pluskawka Rdzawa. W dwóch punktach pomiarowych tj.: Stradomka Stradomka, Tarnawka - Boczów stwierdzono II klasę jakości wód. Stan poniżej dobrego stwierdzono w punktach: Wisła Stanowisko PZW, Drwinka Świniary, Raba Uście Solne. Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne w badanych punktach nie przekraczały wartości granicznych dla stanu dobrego i wyższego niż dobry. 8 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162/2008 poz.1008). 9 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 122/2009 poz.1018).

26 26 Mapa. Klasyfikacja elementów fizykochemicznych w punktach pomiarowo-kontrolnych w 2010 roku

27 27 Ocena stanu/potencjału ekologicznego W celu wykonania klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego wód dokonuje się interpretacji wyników badań wskaźników jakości wód dla elementów biologicznych i wskaźników fizykochemicznych wspierających elementy biologiczne oraz wskaźników chemicznych z grupy specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych. Klasyfikacja elementów biologicznych polega na nadaniu im jednej z pięciu klas jakości wód, stanowiących określenie stanu tych elementów. Klasyfikacja elementów fizykochemicznych polega na przypisaniu każdemu z nich jednej z dwóch klas jakości. Oceny stanu ekologicznego wód dokonano w tych punktach, w których istniała możliwość oceny zarówno elementów biologicznych jak i elementów fizykochemicznych. W 2010 roku w punkcie Drwinka Świniary stwierdzono umiarkowany stan ekologiczny. Potencjał ekologiczny odnosi się do silnie zmienionej lub sztucznej części wód, która została tak przekształcona przez człowieka, że niemożliwe jest przywrócenie jej do stanu naturalnego. Mechanizm klasyfikacji potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych przedstawiono na schemacie poniżej. Warunki hydromorfologiczne osiągają maksymalny potencjał MEP (I klasa- bardzo dobry potencjał) Wartości biologicznych elementów jakości osiągają maksymalny potencjał (I klasa- bardzo dobry potencjał) NIE Wartości biologicznych elementów jakości nieznacznie odbiegają od wartości dla maksymalnego potencjału ekologicznego (II klasa-dobry potencjał) TAK TAK Wartości elementów fizykochemicznych odpowiadają I klasie i wartości wskaźników z grupy zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych nie przekraczają wartości granicznych dla stanu dobrego i stanu wyższego niż dobry NIE Wartości elementów fizykochemicznych odpowiadają II klasie i wartości wskaźników z grupy zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych nie przekraczają wartości granicznych dla stanu dobrego i stanu wyższego niż dobry TAK TAK NIE Maksymalny potencjał ekologiczny (I klasa) Dobry potencjał ekologiczny (II klasa) Dobry i wyższy niż dobry potencjał ekologiczny (I-II klasa) NIE Wartości biologicznych elementów odbiegają od wartości dla dobrego potencjału ekologicznego osiągają umiarkowany potencjał (III klasa) TAK Umiarkowany potencjał ekologiczny (III klasa) NIE osiągają słaby potencjał (IV klasa) TAK Słaby potencjał ekologiczny (IV klasa) NIE osiągają zły potencjał (V klasa) TAK Zły potencjał ekologiczny (V klasa)

28 28 W celu wykonania klasyfikacji potencjału ekologicznego wód dokonano interpretacji wyników badań wskaźników jakości wód dla elementów biologicznych i wskaźników fizykochemicznych wspierających elementy biologiczne oraz wskaźników chemicznych z grupy specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych. Oceny potencjału ekologicznego dokonano w punktach należących do silnie zmienionych jcw, w których istniała możliwość oceny zarówno elementów biologicznych jak i elementów fizykochemicznych. Zgodnie z tym w 2010 roku dokonano klasyfikacji potencjału ekologicznego w 3 punktach pomiarowo-kontrolnych: Wisła Stanowisko PZW, Stradomka Stradomka, Tarnawka Boczów i stwierdzono umiarkowany potencjał ekologiczny wód. Ocena stanu chemicznego wód Klasyfikacja stanu chemicznego polega na określeniu stężeń substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających, stanowiących zagrożenie dla środowiska wodnego (grupa wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego) i porównaniu ich ze standardami określonymi w cytowanym powyżej rozporządzeniu (załącznik nr 8). Klasyfikacja stanu chemicznego wód obejmuje 2 stany jakości wód (stan dobry i stan poniżej dobrego). W 2010 roku stan chemiczny wód badano w 6 punktach pomiarowo-kontrolnych. W punktach zlokalizowanych na rzekach: Drwinka, Raba, Stradomka, Potok Trzciański, Tarnawka stan elementów chemicznych odpowiadał stanowi dobremu. Ocena stanu chemicznego wód w punkcie Wisła Stanowisko PZW wykazała stan poniżej dobrego (PSD), ze względu ponadnormatywne stężenie sumy benzo(g,h,i)perylenu oraz indeno(1,2,3-cd)pirenu.

29 29 Tab. Klasyfikacja elementów jakości wód w punktach pomiarowo-kontrolnych badanych w roku 2010 Klasyfikacja wskaźników i elementów jakości wód Lp Nazwa jcw klasyfikowanej Wisła od Podłężanki do Raby Drwinka z dopływami Raba od Zb. Dobczyce do ujścia Stradomka od Tarnawki do ujścia 5 Potok Trzciański 6 Tarnawka 7 Tarnawka Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Wisła - Stanowisko PZW Drwinka - Świniary Raba - Uście Solne Stradomka - Stradomka Potok Trzciański - Łąkta Górna Tarnawka - Boczów Pluskawka - Rdzawa Typ abiotycz ny Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Ppk zamyka jcw (T/N) Elementy biologiczne Klasa elementów biologicznych Elementy fizykochemiczne i chemiczne wspierające elementy biologiczne Ocena substancji Klasa elementów szczególnie fizykochemicznych szkodliwych (grupa 3.) (grupa 4.3) STAN/ POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY 19 T T III PPD II 1) III PSD 1) 26 N T III PSD II 1) III DOBRY 1) 19 T T PPD II 1) DOBRY 1) 14 T T III II II III DOBRY 12 T T I II DOBRY 12 T T III II II III DOBRY 12 T N I II STAN ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY Objaśnienia: Typ abiotyczny 12 potok fliszowy, 14-mała rzeka fliszowa, 19-rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta, 26 ciek w dolinie wielkiej rzeki nizinnej PPD - poniżej poziomu dobrego; PSD poniżej stanu dobrego pola kreskowane - dotyczą oceny potencjału ekologicznego dla jcw silnie zmienionych 1/ - badania w zakresie wybranych wskaźników chemicznych

30 30 Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych Jednolita część wód oznacza oddzielny i znaczący element, który można w sposób jednolity scharakteryzować i opisać. Jednolitą cześć wód może tworzyć jeden lub więcej cieków (rzek, potoków). Ocena jednolitej części wód dotyczy wszystkich cieków wchodzących w jej skład. Stan jednolitych części wód powierzchniowych ocenia się, porównując wyniki klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych sztucznych lub silnie zmienionych z wynikami klasyfikacji stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych. Klasyfikacja stanu wód w przypadku braku badań któregokolwiek z elementów oceny potencjału ekologicznego jest możliwa wtedy, gdy elementy biologiczne lub fizykochemiczne lub chemiczne osiągają stan poniżej dobrego. Stan wód jest wypadkową stanu/potencjału ekologicznego i chemicznego, a określa go gorszy ze stanów. Oceny dla jednolitej części wód, jeśli zlokalizowanych jest w niej więcej niż jeden punkt, dokonuje się w punkcie położonym najbliżej zamknięcia lub na zamknięciu jednolitej części wód. Tab. Sposób oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych Stan/Potencjał ekologiczny Stan chemiczny dobry poniżej dobrego bardzo dobry stan ekologiczny bardzo dobry stan wód zły stan wód dobry stan ekologiczny/potencjał ekologiczny dobry lub powyżej dobrego dobry stan wód zły stan wód umiarkowany stan/potencjał ekologiczny zły stan wód zły stan wód słaby stan/potencjał ekologiczny zły stan wód zły stan wód zły stan/potencjał ekologiczny ekologiczny zły stan wód zły stan wód W wyniku przeprowadzonej w 2010 roku klasyfikacji jednolitych części wód dla powiatu bocheńskiego stwierdzono, że: w jednolitych częściach wód: Stradomka od Tarnawki do ujścia oraz Tarnawka stan wód był zły, przy umiarkowanym potencjale ekologicznym i dobrym stanie chemicznym, w jednolitej części wód Wisła od Podłężanki do Raby, przy umiarkowanym potencjale ekologicznym i stanie chemicznym poniżej dobrego, stan wód był zły, w jednolitej części wód Drwinka i jej dopłyywy stwierdzono zły stan wód, gdzie stan ekologiczny wód określono jako umiarkowany, a stan chemiczny jako dobry, stan chemiczny w jednolitej części wód Wisła od Podłężanki do Raby był poniżej stanu dobrego (PSD) a w pozostałych badanych jednolitych częściach wód był dobry. Szczegółowe informacje dotyczące klasyfikacji stanu jednolitych części wód udostępnione są na stronie internetowej