Polski eksport żywności - sukces i co dalej?

Transkrypt

1 Polski eksport żywności - sukces i co dalej? Michał Koleśnikow Kierownik Wydziału Analiz Sektorowych Ekspert ds. Analiz Rynków Rolnych VII Forum Rynku Spożywczego i Handlu 2014 Warszawa, 15 października 2014 r.

2 Konspekt Sukces eksportowy polskiego sektora rolno-spożywczego Czy Polska jest globalnym graczem Perspektywy eksportu rolno-spożywczego Nowe kierunki eksportu na przykładzie Afryki 2

3 Sukces polskiego sektora rolno-spożywczego Czterokrotny wzrost wartości eksportu w latach Imponująca nadwyżka w handlu - 6 mld EUR w 2013 r. Rosnący udział produktów rolno-spożywczych w eksporcie ogółem Branża dobrze wykorzystała w ostatnich latach sprzyjające warunki 3

4 Polski sektor rolno-spożywczy w ostatnich latach odniósł ogromny sukces Polski handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi (mld EUR) 20 Eksport Import 20, ,2 W latach wartość eksportu rosła przeciętnie rocznie o 16,3%, a wartość importu o 14,0%. W latach eksport wzrósł o 50%. W tym samym czasie eksport z UE-28 ogółem wzrósł o 24%. 0 Źródło: IERiGŻ, NBP, BGŻ, prognoza na 2014 r. BGŻ 4

5 Eksportowi żywności paradoksalnie mógł pomagać kryzys gospodarczy Saldo polskiego handlu zagranicznego prod. rolno-spożywczymi (mld EUR) oraz kurs EUR/PLN Nasza waluta była relatywnie słaba EUR/PLN większa konkurencyjność 4,8 naszego eksportu. Saldo (mld EUR) 4,6 4,4 4,2 4,0 3,8 3,6 3,4 Konsumenci poszukiwali tańszej żywności o zadowalającej jakości cena odgrywała większą rolę niż przedtem. Niższe były stopy procentowe tańsze finansowanie. Nie zmienia to wszystko faktu, że branża odniosła sukces potrafiła dobrze wykorzystać pojawiającą się szansę. Źródło: IERiGŻ, NBP, BGŻ, prognoza na 2014 r. BGŻ 5

6 Eksport żywności rósł wyraźnie szybciej niż eksport ogółem Udział eksportu produktów rolno-spożywczego w eksporcie ogółem (%) 14 13, , Podobne tendencje obserwowano również w większości pozostałych krajów UE Prawdopodobnie jest to częściowo spowodowane wzrostem cen surowców rolnych i żywności - efekt nominalny. Duży popyt na żywność w krajach rozwijających się i realny wzrost cen żywności spowodował zachętę do zwiększania produkcji i eksportu. Eksport z krajów UE do krajów trzecich w latach rósł prawie dwukrotnie szybciej niż handel wewnątrz UE. 6 Źródło: Eurostat, BGŻ

7 Na skutek kryzysu żywnościowego wysokie były ceny surowców rolnych i żywności Saldo polskiego handlu zagranicznego prod. rolno-spożywczymi (mld EUR) oraz indeks cen żywności FAO ( = 100) Saldo (mld EUR) Indeks FAO W ostatnich latach bardzo wysokie były ceny surowców rolnych i żywności. Powodowało to, że cena jednostkowa eksportu była wysoka, a tym samym rosła wartość eksportu. Od wielu miesięcy notowany jest jednak wyraźny trend spadkowy cen. Źródło: IERiGŻ, FAO, prognoza na 2014 r. BGŻ 7

8 Czy Polska jest globalnym graczem? Wiele krajów w UE ma większy udział eksportu żywności w eksporcie ogółem niż Polska, choć jesteśmy nieco powyżej średniej dla UE Wciąż duża część eksportu kierowana jest na rynki UE Biorąc pod uwagę nasz potencjał, jest jeszcze duża przestrzeń do wzrostu eksportu tylko jak to zrobić? 8

9 W Polsce udział produktów rolno-spożywczych w eksporcie jest nieco większy niż przeciętnie w UE Udział eksportu rolno-spożywczego w eksporcie ogółem (2013, %) Łotwa Dania Litwa Grecja Hiszpania Holandia Francja POLSKA Rumunia UE28 Włochy Niemcy Słowacja Finlandia 3,0 9,9 13,2 21, Źródło: Eurostat, obliczenia i opracowanie BGŻ 9

10 Polska stosunkowo mało eksportu rolnospożywczego kieruje na rynki poza UE Udział eksportu rolno-spożywczego poza UE w eksporcie ogółem (2013, %) Litwa 48,5 Rumunia Francja Włochy Dania UE28 Hiszpania Niemcy POLSKA Holandia Słowacja 3,5 21,6 25, Źródło: Eurostat, obliczenia i opracowanie BGŻ 10

11 Polska jest ósmym największym eksporterem żywności w UE jest jeszcze duża przestrzeń do wzrostu Eksport produktów rolno-spożywczych* (2013, mld EUR) Dlaczego niektóre kraje notują aż tak wysokie wyniki 81 sprzedaży eksportowej? handel, pośrednictwo, logistyka, reeksport? bardzo efektywne przetwórstwo? sprzedaż produktów wysokoprzetworzonych o dużej wartości dodanej? sprzedaż produktów wysokiej jakości, luksusowych, ekologicznych? specyficzne produkty o wyjątkowej jakości? marka? bardzo wydajne rolnictwo? Źródło: Komisja Europejska, Eurostat, opracowanie BGŻ 11

12 Unia Europejska i Stany Zjednoczone to najwięksi na świecie eksporterzy produktów rolno-spożywczych Eksport produktów rolno-spożywczych* (2013, mld EUR) UE28 USA Brazylia Chiny Kanada Argentyna Polska UE notuje wysoką wydajność rolnictwa oraz dużą sprzedaż produktów spożywczych (wysoko) przetworzonych, często kojarzonych z wysoką jakością. Stany Zjednoczone posiadają duże zasoby naturalne do produkcji rolnej oraz charakteryzują się wysoką produktywnością. UE i USA są jednocześnie największymi importerami produktów rolnospożywczych. *według definicji WTO (m.in. bez ryb i przetworów rybnych) Źródło: Komisja Europejska, Eurostat, opracowanie BGŻ 12

13 Polska chce być globalnym graczem w produkcji żywności Eksport produktów rolno-spożywczych* (2013, mld EUR) UE28 USA Brazylia Chiny Kanada Argentyna Polska Polska dużą część eksportu lokuje na rynkach UE wciąż stosunkowo mało eksportuje do krajów trzecich. Biorąc pod uwagę nasz potencjał wciąż możemy myśleć o wyraźnym zwiększeniu eksportu poza UE. W ostatnich latach eksport do krajów trzecich rósł nieco szybciej niż do krajów UE. *według definicji WTO (m.in. bez ryb i przetworów rybnych) Źródło: Komisja Europejska, Eurostat, opracowanie BGŻ 13

14 Jakie perspektywy? Rosyjskie embargo Czynniki sprzyjające eksportowi w ostatnich latach tracą na znaczeniu Światowy popyt na żywność nadal szybko rośnie 14

15 Największym zagrożeniem w krótkim okresie jest rosyjskie embargo CN Produkt Udział eksportu do Rosji w POLSKA poza UE POLSKA ogółem UE28 poza UE Zakres embarga (%) 08 Owoce i orzechy, w tym mrożone 29,7 58,9 32,5 07 Warzywa, bulwy i korzenie oraz grzyby, w tym mrożone 18,5 65,0 25,3 04 Produkty mleczarskie, jaja, miód 7,6 31,6 14,8 21 Różne przetwory spożywcze 6,4 31,8 11,9 19 Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi, mleka 4,9 19,6 6,6 02 Mięso i jadalne podroby 4,9 20,6 19,9 16 Przetwory z mięsa, ryb i "owoców morza" 2,1 18,0 10,9 03 Ryby i "owoce morza" 0,0 0,1 4,6 Całość eksportu rolno-spożywczego 6,3 28,4 10,1 Szacujemy, że embargiem objęte są towary, które w 2013 r. stanowiły około 65% polskiego eksportu rolnospożywczego do Rosji. Nieobjęte: przetwory ow, mięsne (oprócz wp, kiełbas) i rybne, przetworzona żywność, alkohole, tłuszcze zwierzęce, żywe zwierzęta, jaja, żywe rośliny. 15

16 W przyszłym roku warunki do wzrostu eksportu mogą być trudne Polski handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi (mld EUR) Eksport Import 20,4 5,2 Rosyjskie embargo. Trudności gospodarcze na Ukrainie i w Rosji. Umacnia się, choć wolno, złoty wobec euro. Maleją ceny surowców rolnych i żywności. Spada liczba ludności u naszych sąsiadów. W długim okresie wzrost cen płac i ziemi obniżający konkurencyjność. Prawdopodobieństwo, że eksport obniży się w 2015 r. - około 50%. Sama wartość eksportu to nie wszystko. Źródło: IERiGŻ, BGŻ, prognoza na 2014 i 2015 r. BGŻ 16

17 W niektórych regionach świata wzrost demograficzny jest imponujący REGION LICZBA LUDNOŚCI (mln) ZMIANA 2020/ (%) (mln) ŚWIAT łącznie ,6 801 Afryka ,3 281 Azja Wschodnia Centralna i Południowa Zachodnia ,0 4,8 13,0 19, Europa Wschodnia Północna Południowa Zachodnia ,4-2,8 5,4 1,2 2, Ameryki i Oceania ,2 100 Źródło: ONZ rev. 2012, obliczenia BGŻ, fot. Science Photo Library, TheAge.com.au 17

18 Co więcej, towarzyszy mu bardzo szybki wzrost przeciętnych dochodów Prognozowany wzrost realnego PKB na głowę w latach (%) Prognoza >50% liczba krajów: 11 Azja 7 Afryka 2 inne kontynenty Chiny Indonezja Indie Rosja POLSKA Brazylia Wzrost dochodów realnych (%) Źródło: UNDP (Human Development Report), MFW (XI 2013), obliczenia BGŻ prognozowany wzrost PKB per capita ceny stałe 18

19 i wzrost wydatków na żywność, w tym szczególnie pochodzenia zwierzęcego i wysoko przetworzoną Państwo Dong z Pekinu, wydatki na żywność 155 USD/tyd Autor: Peter Mentzel (mentzelphoto.com) 19

20 Nowe kierunki eksportu - przykład Afryki 20

21 Dlaczego Afryka? Duża liczba ludności i szybki wzrost demograficzny kontynent o najszybszym wzroście liczby ludności drugi najbardziej ludny kontynent po Azji 10 krajów o liczbie ludności większej niż w Polsce, Nigeria 7 najludniejszy kraj świata Wzrost gospodarczy w Afryce Subsaharyjskiej szybszy niż w Azji w latach ,5% wobec 5,0% W niektórych krajach poziom rozwoju gospodarczego dosyć wysoki w 10 krajach o łącznej liczbie ludności 120 mln dochód na głowę wyższy niż na Ukrainie nawet w krajach przeciętnie uboższych rośnie liczebność klasy średniej Źródło: BGŻ, obraz: mapresources.com 21

22 Dlaczego Afryka? Produkcja żywności nie nadąża za szybko rosnącym popytem Postępująca urbanizacja stymuluje rozwój rynku żywności Jednak: kontynent bardzo zróżnicowany, wiele społeczeństw bardzo ubogich, konflikty i niestabilność polityczna, korupcja, biurokracja, słabo rozwinięta logistyka mimo tego warto poświęcić czas i rozpoznać możliwości współpracy na kontynencie Świat w coraz większym stopniu włącza Afrykę do międzynarodowego obrotu Źródło: BGŻ, foto: Peter Mentzel (mentzelphoto.com) 22

23 Nawet w krajach przeciętnie biednych, rosnąca część społeczeństwa dołącza do światowej klasy średniej. W wielu krajach Afryki Subsaharyjskiej dynamicznie rośnie rynek konsumencki i nowoczesne kanały dystrybucji. Choć nadal stanowią on stosunkowo niewielką część rynku, to już mają znaczną skalę. Autor: Corbis (za: economist.com) 23

24 Populacja Ryzyko polityczne Korupcja PKB per capita Wzrost gospodarczy Wiele krajów z różnych regionów Afryki szybko rozwija się i jest bezpiecznych Gepardy Stabilne politycznie, dobrze rokujące Botswana Burkina Faso Ghana Malawi Maroko Mozambik Namibia RPA Rwanda Sierra Leone Tanzania Tunezja Zambia Analiza przygotowana według informacji dostępnych do maja 2014 r. Sytuacja jest nieraz bardzo dynamiczna. Wiele krajów określonych jako średnio atrakcyjne (kolor żółty) oferuje ogromne możliwości lecz obecnie zmaga się z pewnymi problemami (np. Egipt, Libia niestabilność polityczna, korupcja) Źródło: Metodologia BGŻ na podstawie Africa-Europe on the Global Chessboard CEED; IMF; African Development Bank, Transparency.org 24

25 Rozwój nowoczesnych kanałów dystrybucji w Afryce przykład grupy Shoprite Obroty grupy są prawie dwa razy większe niż Biedronki. Sprzedaje m.in. ptasie mleczko i czekolady Wedla. Źródło: Shoprite 25

26 cena w zł Ceny żywności wcale niekoniecznie są niskie Zaskakująco często ceny detaliczne żywności nie zależą od średniego poziomu dochodów. Kraje o najwyższych cenach żywności (Afryka=1): Gabon 1,68 Kongo 1,60 Sudan 1,49 DR Kongo 1,48 Botswana 1,39 39,8 6,4 13,2 5,7 19,9 Ceny promocyjne w sklepie sieci Shoprite w Demokratycznej Republice Konga, jednym z najbiedniejszych krajów świata. 19,7 2,2 33,1 Źródło: World Economic Forum, Executive Opinion Survey

27 Najważniejsze wnioski Polska branża rolno-spożywcza odniosła w ostatnich latach ogromny sukces zwiększając wyraźnie wartość eksportu i uzyskując znaczną nadwyżkę eksportową. Warunki do rozwoju eksportu były sprzyjające, a branża dobrze te warunki wykorzystała. Obecnie pojawia się coraz więcej zagrożeń, a czynniki wspierające rozwój tracą na znaczeniu. Jednak popyt na żywność w wielu regionach świata nadal bardzo dynamicznie rośnie. Szczególnie w nieco trudniejszych czasach dla eksportu warto pomyśleć odważnie o nowych rynkach zbytu poza Europą. Jednym z takich perspektywicznych kierunków są kraje afrykańskie. 27 Źródło: BGŻ

28 Dziękuję za uwagę Bank Gospodarki Żywnościowej Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, ul. Kasprzaka 10/16, kod pocztowy: , zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonym przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod nr KRS Numer identyfikacji podatkowej (NIP): Kapitał zakładowy w wysokości zł w całości wpłacony.

29 Informacje i zastrzeżenia prawne Bank Gospodarki Żywnościowej S.A. z siedzibą w Warszawie ( Bank BGŻ ) informuje, że niniejszy materiał ma charakter wyłącznie marketingowy i informacyjny oraz nie stanowi oferty w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Zawarte w nim informacje nie mogą być traktowane także, jako usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. W szczególności niniejsza prezentacja nie stanowi rekomendacji dotyczącej kupna lub sprzedaży subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu określonych instrumentów finansowych albo powstrzymania się od zawarcia transakcji dotyczącej jakichkolwiek instrumentów finansowych, jak też rekomendacji dotyczącej wykonania lub powstrzymania się od wykonania uprawnień wynikających z określonego instrumentu finansowego do zakupu, sprzedaży, subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu instrumentu finansowego. Przygotowując niniejszą prezentację Bank BGŻ nie spełnia roli zarządzającego portfelem ani doradcy inwestycyjnego jakiejkolwiek osoby, w tym w szczególności Otrzymującego prezentację. Jakiekolwiek treści, zawarte w niniejszej prezentacji i przekazywane Otrzymującemu prezentację przez Bank BGŻ w związku z zawieraniem lub wykonywaniem transakcji opisanych w prezentacji, nie mogą być traktowane przez Otrzymującego prezentację jako podstawa decyzji Otrzymującego prezentację dotycząca zawierania lub wykonywania transakcji opisanych w prezentacji. Odnośnie każdej pojedynczej transakcji, korzyści oraz przydatność transakcji dla Otrzymującego prezentację jest poddawana przez Otrzymującego prezentację ocenie dokonywanej niezależnie od Banku BGŻ, albo przez Otrzymującego prezentację samodzielnie albo przez niezależnych doradców Otrzymującego prezentację, w zakresie wszelkich aspektów transakcji, w tym aspektów prawnych, podatkowych, księgowych i finansowych. Każda transakcja dotycząca produktu przedstawionego w niniejszej prezentacji jest zawierana przez Otrzymującego prezentację wyłącznie na podstawie jego niezależnej oceny i na jego własne ryzyko. Bank BGŻ dołożył niezbędnych starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na kompetentnych źródłach. Przyjęte w przykładach ceny i kursy walutowe nie są kwotowaniami rzeczywistymi, bądź kalkulacjami finansowymi jakiegokolwiek uczestnika rynku finansowego i pieniężnego, ani nie odnoszą się do obecnej bądź przyszłej sytuacji Otrzymującego prezentację. Szczegółowe informacje dotyczące Banku BGŻ S.A. oraz usług inwestycyjnych świadczonych przez Bank BGŻ znajdują się na stronie internetowej 29