Świat i Europa we współczesnych stosunkach międzynarodowych nowe wyzwania

Transkrypt

1 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I ZARZĄDZANIE TOM XII, ZESZYT 8 Świat i Europa we współczesnych stosunkach międzynarodowych nowe wyzwania Redakcja naukowa Marian Orzechowski, Eugeniusz Brzuska Łódź 2011

2 Recenzent: Radosław Ignatowski Skład i łamanie tekstu: Barbara Lebioda Redakcja techniczna: Jadwiga Poczyczyńska Projekt okładki: Marcin Szadkowski Copyright: SWSPiZ w Łodzi ISSN Wydawnictwo Społecznej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi: wydawnictwo@swspiz.pl tel , w Druk i oprawa: Drukarnia GREEN, Plac Komuny Paryskiej 4, Łódź, tel./fax , , wydawnictwo@post.pl

3 Spis treści Wprowadzenie...5 Unia Europejska dziś kierunki rozwoju Adam Koperek, Jerzy Koperek, Rada Europy i Unia Europejska podmiotami kształtującymi europejską politykę społeczną (Council of Europe and European Union as Actors Shaping European Social Policy)...9 Eugeniusz Brzuska, Unia Europejska jako aktor stosunków międzynarodowych przykład południowego Kaukazu (European Union as international relations actor case of Southern Caucasus)...31 Małgorzata Kociszewska Panaszek, Adam Banaszek, Realizacja założeń Strategii Lizbońskiej próba bilansu (The Execution of Lisbon Strategy Principles Balance)...59 Dyplomacja i polityka zagraniczna współczesne wyzwania Grzegorz Ignatowski, Społeczne, polityczne i religijne reperkusje wizyty Kurta Waldheima w Watykanie (Social, Political and Religious Repercussions of John Paul II s Audience to Kurt Waldheim)...81 Michał Skorzycki, Przełom, kontynuacja czy kompromis? Zarys polityki zagranicznej administracji prezydenta Baracka Obamy w kontekście wybranych problemów bliskowschodnich (Breakthrough, continuation or compromise. The outline of foreign affairs administration of the president Barack Obama in the context of particular neareast issues)..95 Konflikty i bezpieczeństwo międzynarodowe przyczyny, przebieg, próby rozwiązania Zofia Wilk Woś, Sudan na drodze ku jedności czy podziałowi? (Sudan on the way to unity or division) Krzysztof Skusiewicz, Miejsce Arktyki we współczesnym bezpieczeństwie międzynarodowym (Place of the Arctic in international security of today s world)...153

4 4 Spis treści Karol J. Stryjski, Media masowe wobec konfliktów międzynarodowych (Mass media and international conflicts) Joanna Górna Staniszewska, Znaczenie konfliktu na Morzu Południowochińskim dla rejonu Azji Południowowschodniej (The meaning of the South China Sea conflict for the Southeast Asia region Wyzwania współczesnej gospodarki Aneta Kuna Marszałek, Koordynacja polityki ekologicznej w skali międzynarodowej w świetle liberalizacji światowego handlu i zasad GATT/WTO (The coordination of ecological policy in international relations in the light of world trade liberalization and the principles of GATT/WTO) Monika Isajew, Kapitał Ludzki jako narodowa strategia spójności (Human Capital as a national strategy of coherence) Piotr Kinas, Tendencje w międzynarodowym handlu usługami (Trends in international trade in services) Wiesława Włodarczyk Guzek, Struktura i zasady funkcjonowania Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) (The Structure and Principles of the European System of Central Banks Functioning Małgorzata Kociszewska Panaszek, Adam Banaszek, Spojrzenie na problematykę przywództwa oraz nowe role menedżerów organizacji międzykulturowych (Problems of leadership and new role of managers in intercultural organisations: overview of main issues) Wybrane problemy historii stosunków międzynarodowych Marian Orzechowski, Dyplomacja brytyjska wobec bolszewizmu i Rosji radzieckiej ( ) (British diplomacy towards Bolshevism and Soviet Russia ( ) Marian Bałczewski, Adam Mickiewicz wobec tureckiego Wschodu (Adam Mickiewicz towards Turkish East) Krzysztof Lik, Wyspa Jamajka według relacji Pamiętnika Politycznego i Historycznego z grudnia 1785 roku (Jamaica Island in testimony of Pamiętnik Polityczy i Historyczny from December 1785) Krzysztof Lik, Początki brytyjskiej kolonii w Australii w świetle doniesień informacyjnej prasy warszawskiej z lat (The beginnings of British Colony in Australia in testimony of Warsaw Information Press of )

5 Wprowadzenie Oddajemy dziś wszystkim zainteresowanym pracę zatytułowaną Świat i Europa we współczesnych stosunkach międzynarodowych nowe wyzwania. Praca ta jest wynikiem systematycznie prowadzonych badań nad stosunkami międzynarodowymi w Społecznej Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, w ramach Katedry Stosunków Międzynarodowych. Merytoryczne wymogi spowodowały, że podejmowana przez autorów problematyka jest bardzo rozległa tematycznie. W pracy znalazły się analizy dotyczące wielu współczesnych wyzwań, takich, jak kierunki rozwoju Unii Europejskiej, problemy współczesnej dyplomacji, wyzwania związane ze współczesnymi konfliktami międzynarodowymi, problemy współczesnej gospodarki światowej, a także, ponieważ nic nie jest do wyjaśnienia dziś bez zbadania wczoraj, znalazły się w niej także zagadnienia z historii stosunków międzynarodowych. Pracę podzielono na pięć bloków tematycznych, w których znalazły się opracowania wymienionych Autorów: 1. Unia Europejska dziś kierunki rozwoju (A. Koperek i J. Koperek, E. Brzuska, M. Kociszewska-Panaszek i A. Panaszek). 2. Dyplomacja i polityka zagraniczna współczesne wyzwania (G. Ignatowski, M. Skorzycki). 3. Konflikty i bezpieczeństwo międzynarodowe przyczyny, przebieg, próby rozwiązania (Z. Wilk-Woś, K. Skusiewicz, K. Stryjski, J. Górna-Staniszewska). 4. Wyzwania współczesnej gospodarki (A. Kuna-Marszałek, M. Isajew, P. Kinas, W. Włodarczyk-Guzek, M. Kociszewska-Panaszek i A. Panaszek). 5. Wybrane problemy historii stosunków międzynarodowych (M. Orzechowski, M. Bałczewski, K. Lik). W pierwszym bloku tematycznym autorzy skupili się na nowych wyzwaniach związanych ze stosunkami międzynarodowymi w Europie. Zmiany, które zachodzą we współczesnej, zjednoczonej Europie, uwypuklają aktualność i powagę wielu problemów. Zwłaszcza dziś, w dobie kryzysów, które dotykają Europę, rodzi się wiele kwestii, takich, jak aktualność i rewizja Strategii Lizbońskiej, dalej kwestia społeczna, która jest dziś stawiana w coraz to ostrzejszym świetle, czy też kwestia innowacyjności gospodarki europejskiej w obliczu jej konkurencyjności wobec innych światowych potęg. I wreszcie, nowe wyzwania stojące przed Europą związane z jej nowym sąsiedztwem, które otacza zjednoczoną Europę od czasów wielkiego rozszerzenia Unii w 2004 roku.

6 6 Wprowadzenie W drugim bloku autorzy analizują współczesne wyzwania związane z dyplomacją i polityką zagraniczną. Zarówno postawa Stanów Zjednoczonych wobec problemów Bliskiego Wschodu, jak i dyplomacja Watykanu, były są i będą soczewkami, w których odbijają się problemy i wyzwania dyplomacji i polityki zagranicznej poszczególnych państw na świecie. Trzeci blok tematyczny to analizy związane ze współczesnymi konfliktami. Swoim punktom zapalnym świat zawsze przygląda się bardzo uważnie, ponieważ zawsze istnieje to nawet najmniejsze, ale jednak ryzyko, że dany gorący punkt będzie zarzewiem czegoś, co ogarnie więcej miejsc i wciągnie większą ilość stron, a wówczas konsekwencje dla całego świata mogą być trudne do przewidzenia. Oczy świata są dziś skierowane na takie miejsca, jak Morze Żółte, czy Bliski Wschód. Ale na niechlubne miano punktów zapalnych świata wydaje się, że zasługują także takie miejsca, jak Morze Południowochińskie, czy rozpadający się Sudan. Rośnie także znaczenie takiego miejsca, jak Arktyka w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego. Poza tym, od czasu konfliktu w Wietnamie, wszyscy wiedzą, jaką rolę odgrywają media śledzące przebieg konfliktu. Kolejne analizy poświęcone zostały problemom współczesnej gospodarki światowej. Z jednej strony kryzysy wstrząsające poszczególnymi gospodarkami, z drugiej rosnące gospodarki państw dalekowschodnich, to wszystko sprawia, że problematyka gospodarcza jest dziś również przedmiotem wielu analiz, również z punktu widzenia międzynarodowych stosunków gospodarczych. I wreszcie analiza historyczna. Mądrzy mawiają, że historia jest nauczycielką życia. Wszystko, co dzieje się dziś na świecie, byłoby niezrozumiałe do końca, gdyby nie znało się historycznych przyczyn poszczególnych zjawisk. Dlatego też refleksja podejmowana przez badaczy historii stosunków międzynarodowych jest niezbędna i, wbrew pozorom, niezwykle aktualna. Autorzy pochodzą ze środowiska naukowego Społecznej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi. Co prawda w polskojęzycznym współczesnym piśmiennictwie naukowym powstaje wiele prac z powyższych dziedzin, ale autorzy mają jednak nadzieję, że ich badania są na tyle nowatorskie, że dołożą swoją cegiełkę do podejmowanych analiz stosunków międzynarodowych. Eugeniusz Brzuska

7 Unia Europejska dziś kierunki rozwoju

8

9 Seria SWSPiZ w Łodzi: PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ i ZARZĄDZANIE Tom XII Zeszyt ss Adam Koperek, Jerzy Koperek SWSPiZ w Łodzi Rada Europy i Unia Europejska podmiotami kształtującymi europejską politykę społeczną 1. Zagadnienia wstępne Zmiany systemowe zachodzące w Europie Zachodniej po II wojnie światowej, a w Polsce i innych państwach z Europy Środkowo Wschodniej po 1989 roku, uwypukliły aktualność i powagę problemu polityki społecznej. Przykład Polski wskazuje, że proces transformacji, który unieważnił rozwiązania w zakresie polityki społecznej sprzed 1989 roku, równocześnie nie spowodował rozwoju jednoznacznie określonej polityki społecznej państwa. Jej brak cechuje działania kolejnych rządów, które są nośnikiem przemian społeczno gospodarczych, a które niosą za sobą niebezpieczeństwo degradacji społecznej. Polityka społeczna, to nie tylko dążenie do zapewnienia co najmniej minimum socjalnego, ale to także zapewnienie właściwego rozkładu dochodów i wyrównywanie szans życiowych. Oznacza ona nie tylko prowadzenie bieżących działań osłonowych, ale również konieczność widzenia sytuacji społecznych z wyprzedzeniem. Państwo powinno likwidować drastyczność niektórych kwestii socjalnych, ale nie może zlikwidować ich jako takich. Obecnie można zauważyć zjawisko sprzeczności społecznych przejawiających się pomiędzy: Wydział Studiów Międzynarodowych i Informatyki. Wydział Studiów Międzynarodowych i Informatyki.

10 10 Adam Koperek, Jerzy Koperek wzrastającym dobrobytem a zmniejszającym się zadowoleniem ludzi; likwidacją starego i powstawaniem nowego ubóstwa; zamierzeniami i działaniami polityki społecznej a rezultatami. Problemy te zauważalne są w wymiarze lokalnym, narodowym jak i globalnym. Kwestia społeczna stanowiąca dla wielu państw poważny problem najczęściej jest definiowana jako wyraz asymetrycznych przekształceń w rozwoju gospodarczym, które rodzą zagrożenia społeczne 1. Jest to ujęcie typowo naukowe, ale wynika z niego również definicja praktyczna, w której kwestia społeczna jest rozumiana jako zadania zapewnienia równowagi i humanistycznego rozwoju 2. Polityka społeczna rozumiana jest również jako dyscyplina naukowa. Ma ona styczność z innymi dyscyplinami naukowymi. Należy tu wymienić statystykę, socjologię, historię, politologię, ekonomię. Jest więc nauką interdyscyplinarną 3. Należy określić, czym są podmioty polityki społecznej. Są to osoby prawne, które w swoim obszarze kompetencji działają na rzecz wyrównania szans życiowych ludzi i na rzecz poprawy ich położenia materialnego. Ze względu na obszar działania podmioty te można sklasyfikować na: globalne (organizacje powiązane z Organizacją Narodów Zjednoczonych); regionalne (Rada Europy, Unia Europejska); krajowe (rządowe, które tworzą osłony socjalne i pozarządowe, uzupełniające działania państwa). Wszystkie te podmioty zobowiązane są do stałej i trwałej współpracy dla stwarzania coraz lepszych rozwiązań kwestii społecznej. Prawa społeczne w formie postulatów zostały po raz pierwszy umieszczone w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w 1948 roku 4. Nie 1 J. Auleytner, Polityka społeczna między ideą a działaniem, IPS UW, Warszawa 1994, s Tamże. 3 Por. J. Auleytner, Polska polityka społeczna. Ciągłość i zmiany, WSP TWP, Warszawa 2004; J. Auleytner, Polityka społeczna. Teoria i organizacja, WSP TWP, Warszawa 2000; J. Auleytner, Polityka społeczna. Teoria a praktyka, WSP TWP, Warszawa Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona została przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu r. w Paryżu. Prace nad nią trwały od 1947 r.

11 Rada Europy i Unia Europejska podmiotami kształtującymi europejską politykę 11 stety są to tylko niektóre z nich, a sama Deklaracja ma charakter rezolucji. Od czasu jej powstania różne organizacje międzynarodowe starają się tworzyć dokumenty uszczegółowiające prawa społeczne i w miarę możliwości obligujące rządy państw do ich przestrzegania. Rada Europy uchwaliła w 1961 roku Europejską Kartę Społeczną jako wyznacznik europejskiej polityki społecznej. Państwa członkowskie Unii Europejskiej należąc również do Rady Europy ratyfikowały tę Kartę. Unia Europejska przyjęła ją więc do własnego dorobku prawnego acquis communautaire 5. W Unii Europejskiej przyjmuje się, że postęp ekonomiczny musi iść razem z postępem społecznym, a integracja Polski i innych krajów z Europy Środkowo Europejskiej z Unią Europejską każe widzieć politykę społeczną jako element działalności międzynarodowej. Światowe procesy integracyjne są zjawiskami sprzyjającymi rozwojowi międzynarodowej polityki społecznej. Tworzone kolejne dokumenty w tym zakresie z uwzględnieniem europejskiej polityki społecznej wpływają również na kształtowanie ustawodawstwa wewnętrznego w państwach członkowskich, co z góry ustala ich kierunek rozwiązań socjalnych. Państwa, które nie chcą pozostać poza strukturami międzynarodowymi powinny brać pod uwagę tendencje istniejące na świecie, a te sprzyjają wielokierunkowemu rozwojowi polityki społecznej. 2. Rada Europy jako system ochrony praw człowieka i regionalny podmiot polityki społecznej w Europie Rada Europy jest pierwszą utworzoną po II wojnie światowej organizacją, której głównym celem jest wspieranie jedności i współpracy w Europie. Podstawę do jej utworzenia dały inicjatywy różnych ugru 5 Acquis communautaire (fr. dorobek wspólnotowy ) stanowi dorobek prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Dorobek ten obejmuje wszystkie traktaty założycielskie i akcesyjne oraz umowy międzynarodowe je zmieniające (tzw. prawo pierwotne), przepisy wydawane na ich podstawie przez organy Wspólnot (prawo wtórne), umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnoty i Unię Europejską, orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości /ETS/ i Sądu Pierwszej Instancji, a także deklaracje i rezolucje oraz zasady ogólne prawa wspólnotowego. Wprowadzenie acquis communautaire do własnego systemu prawnego jest obowiązkiem każdego państwa wstępującego do Unii Europejskiej.

12 12 Adam Koperek, Jerzy Koperek powań opowiadających się, po doświadczeniach wojny, za rozległym porozumieniem narodów Europy. Rada powstała 5 maja 1949 roku, jako organizacja polityczna, a za jej siedzibę obrano Strasburg. Jest organizacją, której struktura pozwala na uczestnictwo dowolnej liczby państw, które z powodu swojej tradycyjnej neutralności jak w przypadku Szwecji, Austrii lub Szwajcarii, albo z powodu niechęci do rezygnacji z jakiejkolwiek części swej suwerenności, nie mogą być uczestnikami innych struktur międzynarodowych. Statut Rady Europy nie zawiera żadnych odniesień do takich formacji, jak federacja lub unia. Zgodnie z art. 1 statutu Rady Europy, jej zadaniem jest stworzenie: (...) ściślejszego powiązania między swoimi członkami w celu odnowy i szerzenia ideałów i zasad, które stanowią ich wspólne dziedzictwo oraz popieranie rozwoju gospodarczego i społecznego 6. Teoretycznie Rada Europy mogłaby zajmować się wszystkimi problemami europejskimi. Jej statut wyłącza z nich zagadnienia obrony narodowej. Z czasem swą działalność skoncentrowała na trzech pierwszoplanowych dziedzinach: obronie praw człowieka oraz demokracji, zagadnieniach kultury oraz kwestiach społecznych. Organy Rady Europy nie zostały wyposażone przez państwa członkowskie w żadne kompetencje i w konsekwencji nie mogą też wydawać żadnych wiążących wprost norm prawnych. Z tego względu sięgnięto po konwencje i układy częściowe, które po ratyfikowaniu przez państwa członkowskie wchodzą w życie jako wspólne prawo. Najważniejszą spośród nich jest podpisana w 1950 roku Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Przystąpić do niej mogą tylko państwa członkowskie. Normy praw ekonomicznych i społecznych zawarte są w Europejskiej Karcie Społecznej. Europa Środkowa i Wschodnia, to nowe obszary działania Rady Europy. Warunkiem przystąpienia do niej jest demokratyczny ustrój państwa, dlatego dopiero początek lat dziewięćdziesiątych pozwolił na przystąpienie państwom tego rejonu. Polska stała się jej pełnoprawnym członkiem w 1991 roku. Rada jest ważnym czynnikiem budowy demokracji. Organizacja ta liczy już 47 członków i ciągle toczą się rozmowy z nowymi kandydatami aspirującymi do członkostwa. Członkiem Rady Europy może zostać państwo, które akceptuje zasady rządów prawa i ochrony 6 Statut Rady Europy,

13 Rada Europy i Unia Europejska podmiotami kształtującymi europejską politykę 13 praw człowieka. Kryteria te odzwierciedlają podstawowe wartości, na których opiera się ta organizacja. Gwarancją ich przestrzegania jest zobowiązanie nowych państw członkowskich do ratyfikacji Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 7. Kryteria ochrony praw człowieka, demokracji parlamentarnej oraz rządów prawa mają być strażnikami bram Rady Europy. Uczestnictwo w niej pomaga w kontaktach międzynarodowych oraz zmusza inne państwa do rozmów: Państwa zmierzające do Unii Europejskiej wiedzą, że na swej drodze do Brukseli muszą koniecznie uzyskać certyfikat ze Strasburga Unia Europejska jako system ochrony praw człowieka i regionalny podmiot polityki społecznej w Europie Proces integracji europejskiej został zapoczątkowany po II wojnie światowej i można wymienić jego trzy główne przyczyny: 1. Europa zdała sobie sprawę z własnej słabości. W wyniku wojen straciła swą pozycję w centrum światowej sceny, a jej miejsce zajęły dwa supermocarstwa Związek Radziecki oraz Stany Zjednoczone Ameryki. Miały one większą siłę militarną, polityczną i gospodarczą niż potencjalne możliwości całej podzielonej Europy. 2. Każdy zdał sobie sprawę, iż nie wolno dopuścić do ponownego konfliktu militarnego. Dla dwóch wojen światowych Europa była polem bitwy i głównym poszkodowanym. 3. Powszechne stało się dążenie do stworzenia lepszego, sprawiedliwszego, wolnego świata, z uporządkowanymi sprawami społecznymi i międzynarodowymi. Aby Europa mogła podnieść się ze zniszczeń i stać się potęgą gospodarczą, musiała rozpocząć się szeroka współpraca między poszczególnymi krajami, nie tylko o charakterze ekonomicznym. Państwa musiały 7 Europejska Konwencja Praw Człowieka (pełna nazwa: Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w skrócie Konwencja Europejska lub EKPC) jest umową międzynarodową z zakresu ochrony praw człowieka. Zawarły ją państwa członkowskie Rady Europy. Konwencję otwarto do podpisu r. Weszła w życie r. po uzyskaniu niezbędnych 10 ratyfikacji. Stronami Konwencji są wszystkie 47 państw członkowskich Rady Europy. 8 W. Weidenfeld, W. Wessels, Europa od A do Z, Gliwice 1996, s. 256.

14 14 Adam Koperek, Jerzy Koperek zabezpieczać wzajemnie swe interesy polityczne i obronne. Postęp społeczny i dobrobyt mógłby być realizowany najpełniej przy stopniowej likwidacji ograniczeń spowodowanych podziałem Europy na tak wiele państw 9. W roku 1951, w Paryżu, utworzono Europejską Wspólnotę Węgla i Stali 10, a w marcu 1957 Europejską Wspólnotę Gospodarczą 11 i Europejską Wspól 9 Por. E. Brzuska, Idea Paneuropy jako wyznacznik głównych megatrendów w świecie, w: M. Lipiec Zajchowska (red.), Megatrendy we współczesnym świecie, Warszawa 2006; E. Brzuska, Idea Paneuropy Richarda Coudenhove Kalergiego jako determinanta współczesnych stosunków międzynarodowych, w: B. Bednarczyk, M. Lasoń, (red.), Współczesne determinanty stosunków międzynarodowych, Krakowska Szkoła Wyższa, Kraków 2006; E. Brzuska, European Governance Innovations In European Union, w: Technology Policy and Innovation. Value added partnering in a changing Word, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2005; E. Brzuska, Polska w zjednoczonej Europie scenariusze przyszłości, w: R. Piasecki (red.), Determinanty pozycji konkurencyjnej Polski w Unii Europejskiej, SWSPiZ, Łódź 2005; E. Brzuska, Strategia Lizbońska jako strategia transformacji w Europie, Transformacje Pismo interdyscyplinarne, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, Grudzień 2006; E. Brzuska, Globalizacja i integracja europejska wyzwania edukacyjne, w: R. Piasecki, (red.), Polska w Unii Europejskiej próba bilansu, SWSPiZ, Łódź 2006; E. Brzuska, Rola pomocy publicznej w transformacji systemowej w Polsce, Transformacje Pismo interdyscyplinarne, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, Grudzień Europejska Wspólnota Węgla i Stali [powstała na podstawie Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali] funkcjonowała w latach jako międzynarodowa organizacja gospodarcza, której powstanie zapoczątkowało integrację gospodarczą Europy. W 2002 r. organizacja przestała istnieć wobec wygaśnięcia 50 letniej ważności Traktatu Paryskiego. Jej kompetencje przejęła Wspólnota Europejska. Traktat Paryski był więc umową międzynarodową, na mocy której utworzono Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Podpisało go w Paryżu r. sześć państw: Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia i Luksemburg. Traktat wszedł w życie r., a wygasł r. 11 Europejska Wspólnota Gospodarcza, Rzym, [Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą został zmieniony w Traktacie z Maastricht na Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską]. Europejska Wspólnota Gospodarcza, (EWG, z ang. European Economic Community /EEC/, z franc. Communauté Économique Européenne /CEE/) jako międzynarodowa organizacja gospodarcza powstała w wyniku procesów integracyjnych rozpoczętych po II wojnie światowej. Jej twórcami były europejskie państwa demokratyczne o gospodarce rynkowej. Proces powstawania EWG odbywał się w kilku etapach, a głównie polegał na tworzeniu wspólnych instytucji ekonomicznych, politycznych i prawnych. W rezultacie tego procesu EWG rozpoczęło swą działalność na podstawie Traktatów Rzymskich. Traktatami Rzymskimi określa się ogólną nazwę dwóch umów międzynarodowych, podpisanych przez Francję, Republikę Federalną Niemiec, Włochy, Belgię, Holandię i Luksemburg dnia Oba traktaty, tj. Traktat ustanawiający Europejską

15 Rada Europy i Unia Europejska podmiotami kształtującymi europejską politykę 15 notę Energii Atomowej (EUROATOM) 12. Dla tych trzech Wspólnot Europejskich przyjęło się wówczas jedno skrótowe określenie Wspólnota Europejska 13. Dotyczyło ono zarówno politycznych, instytucjonalnych, jak i ekonomicznych wzajemnych powiązań. Najczęściej jednak nazwa ta była odnoszona do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, stanowiącej jądro europejskiego procesu zjednoczeniowego. Jej pierwotnymi celami było stworzenie Wspólnego Rynku, wspólnej polityki rolnej, transportowej Wspólnotę Gospodarczą oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EUROATOM) weszły w życie W toku rozwoju integracji europejskiej podstawy prawne EWG zostały zmodyfikowane. Szczególnie dotyczy to Traktatu Fuzyjnego organów trzech wspólnot (1967), Jednolitego Aktu Europejskiego (1987) oraz Traktatu o Unii Europejskiej (Maastricht 1992). W następstwie tego procesu EWG zmieniła nazwę na Wspólnota Europejska (1993). 12 Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA, także EUROATOM) powstała jako jedna z trzech Wspólnot Europejskich, która powstała na mocy Traktatów Rzymskich r. Decyzja o powstaniu EUROATOM u zapadła podczas obrad konferencji mesyńskiej w 1955 r. Jej instytucje pierwotnie, tj. Rada Ministrów Euratomu, Zgromadzenie Parlamentarne Euratomu czy też Komisja, zostały na mocy tzw. Traktatu Fuzyjnego od 1967 r. połączone z odpowiednimi organami pozostałych dwóch Wspólnot i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej. 13 Wspólnota Europejska (WE; fr. Communauté Européenne CE, ang. European Community EC) jako organizacja międzynarodowa będąca podstawą współpracy w ramach Unii Europejskiej istniała do r. W latach (do r.) Wspólnota Europejska nosiła nazwę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), zwanej tak na podstawie jednego z Traktatów Rzymskich, tj. Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Następnie Traktat z Maastricht usunął przymiotnik gospodarczy, zarówno z nazwy traktatu, jak i z nazwy wspólnoty w wyniku czego dokument otrzymał nazwę Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. Obecną nazwę nadał dokumentowi Traktat Lizboński, który w stosunku do państw stron wszedł w życie [oficj. Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską w wersji roboczej określany byt jako Traktat Reformujący podpisany w Lizbonie dnia r. Jest on umową międzynarodową zakładającą m.in. reformę instytucji Unii Europejskiej. Wersja ujednolicona zmienianych traktatów (Traktatu Rzymskiego z 1957 i Traktatu z Maastricht z 1992) ukazała się w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej Seria C Nr 115 z Na mocy Traktatu Lizbońskiego r. Unia Europejska nabyła osobowość prawną i zastąpiła Wspólnotę Europejską, przejmując wszystkie jej kompetencje. Zniesiony został również podział na filary. Historycznie nazwa Wspólnota Europejska pojawiła się w związku z przyjęciem Jednolitego Aktu Europejskiego (1987). Formalne wprowadzenie nazwy Wspólnota Europejska nastąpiło od momentu wejścia w życie Traktatu z Maastricht (1992), gdy zastąpiła ona nazwę Europejska Wspólnota Gospodarcza, stanowiąc przejście do Unii Europejskiej.

16 16 Adam Koperek, Jerzy Koperek i gospodarczej. Zadania te zostały uzupełnione o politykę społeczną, regionalną, ochronę środowiska itp. Widoczny był jej sukces, co przyciągało kolejnych członków. Zmiany instytucjonalne w ramach Wspólnot Europejskich nastąpiły w 1986 roku za sprawą Jednolitego Aktu Europejskiego 14 oraz w 1991 za sprawą Traktatu z Maastricht (Traktatu o Unii Europejskiej) 15. W Traktacie z Maastricht podstawą Unii stały się Wspólnoty Europejskie, a nazwa Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej została przemianowana na Wspólnotę Europejską. Jako cel postawiono przed nią realizację Unii Gospodarczej i Walutowej, Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, jak również współpracę w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Traktat o Unii Europejskiej rozumiany jest jako nowy stopień urzeczywistnienia coraz ściślejszej unii narodów Europy, w której decyzje zapadają w możliwie najbliższym kontakcie z obywatelem 16. Podstawowym zadaniem Unii jest kształtowanie stosunków między jej narodami w sposób koherentny i solidarny. Jej zadaniem jest popieranie harmonijnego i trwałego postępu gospodarczego i społecznego, szczególnie poprzez stworzenie obszaru pozbawionego granic wewnętrznych, umocnienie spójności gospodarczej i społecznej oraz stworzenie unii gospodarczej i walutowej. Drugim celem Unii jest stworzenie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Walutowej oraz polityki obronnej. Uzgodniono również konieczność silniejszej ochrony praw i interesów mieszkańców Państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii (Unia Polityczna). Czwarte zadanie to dążenie państw do współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. 14 Jednolity Akt Europejski (JAE, ang. Single European Act, SEA) z 1986 r. jest umową międzynarodową zawartą w ramach Wspólnot Europejskich r. w Luksemburgu podpisały go wszystkie wówczas należące do Wspólnot kraje, oprócz Włoch, Grecji i Danii, które podpisały go r. w Hadze. Akt ten wszedł ostatecznie w życie Traktat z Maastricht, oficjalnie Traktat o Unii Europejskiej (TUE) (fr. Traité sur l Union européenne, ang. Treaty on European Union) jest umową parafowaną r. i podpisaną r. w Maastricht w Holandii. TUE wszedł w życie r. po zakończeniu procesu referendalnego w krajach członkowskich [Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 83 z ]. 16 Traktat o Unii Europejskiej, art. A.

17 Rada Europy i Unia Europejska podmiotami kształtującymi europejską politykę 17 Istotnym elementem integracji europejskiej jest integracja społeczna obywateli Unii Europejskiej. Dokonuje się ona w kontekście rozwoju zrównoważonego, tj. trwałego (Sustainable development) zarówno całej Unii, jak i jej państw członkowskich. Podstawowe założenia tak sformułowanego rozwoju obejmują trzy dziedziny: ekonomię, ekologię i politykę społeczną 17. Z tego wynika, że zagadnienia społeczne są ważnym czynnikiem integracji europejskiej. Rozwiązywanie kwestii społecznych stanowi więc podstawę funkcjonowania wspólnej polityki społecznej w Unii Europejskiej. 4. Powstanie Europejskiej Karty Społecznej i struktury organizacyjne zajmujące się realizacją polityki społecznej 4.1. Geneza Europejskiej Karty Społecznej w kontekście prawa międzynarodowego Integracja europejska okazała się trwała i prawidłowo funkcjonująca, musi odbywać się na wielu poziomach działań poszczególnych państw. 17 Por. M. Kociszewska Panaszek, E. Brzuska, Trwały i zrównoważony rozwój w energetyce wiatrowej (na przykładzie regionu łódzkiego), w: Uwarunkowania i mechanizmy zrównoważonego rozwoju, wyd. Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2007, s ; M. Kociszewska Panaszek, M. Burchard Dziubińska, Ekologiczne uwarunkowania konkurencyjności gospodarki Polski, w: R. Piasecki (red.), Konkurencyjność gospodarki Polski, Studia i Monografie nr 11, Łódź 2005; M. Kociszewska Panaszek, A. Włodarczyk Śliwkiewicz, Perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce na tle Unii Europejskiej, w: R. Piasecki (red.), Globalizacja Unia Europejska Polska. Polska a integracja europejska, Studia i Monografie. Seria SWSPiZ w Łodzi nr 23, Łódź 2009, s ; M. Kociszewska Panaszek, Analiza skuteczności działania wybranych instrumentów polityki ekologicznej w przedsiębiorstwach województwa łódzkiego, w: S. Czaja (red.), Ekologiczny wymiar integracji Polski z Unią Europejską, Katedra Ekonomii Ekologicznej Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Lądek Zdrój 2004; M. Kociszewska Panaszek, Uwarunkowania ekologiczne konkurencyjności przedsiębiorstw w Polsce, w: A. Budnikowski (red.), Ochrona środowiska a procesy integracji i globalizacji, SGH, Warszawa 2004; M. Kociszewska Panaszek, Finansowanie ochrony środowiska a konkurencyjność gospodarki polskiej w procesie integracji z Unią Europejską, Przegląd organizacji 7 8 (2003); M. Kociszewska Panaszek, Sposoby wdrażania Agendy 21 w Łodzi, w: G. Dobrzański (red.), Teraźniejszość i przyszłość ekorozwoju w Polsce, wyd. Politechniki Białostockiej, Białystok 2002.