Gęstość umowna drewna świerka pospolitego (Picea abies L. Karst) pozyskanego z plantacji nasiennej

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Gęstość umowna drewna świerka pospolitego (Picea abies L. Karst) pozyskanego z plantacji nasiennej"

Transkrypt

1 Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom Ma r c i n Ja k u b o w s k i, Wi t o l d Pa z d r o w s k i, Aleksandra Gonet, Damian Kałuziński Gęstość umowna drewna świerka pospolitego (Picea abies L. Karst) pozyskanego z plantacji nasiennej Relative density of Norway spruce (Picea abies L. Karst) wood obtained from a seed orchard Abstract. The aim of the survey was to examine the relative density of Norway spruce (Picea abies L. Karst) wood obtained from a seed orchard. The survey relied on material from planned felling on plantation no. 52 in the Susz Forest Division (the Olsztyn Regional Directorate of State-Owned Forests) established in Under scrutiny were samples collected from 10 maple trees at breast height diameter. The survey results indicate a significant variation in density among maple trees and non-standard distribution of density in a radial arrangement. Wood tended to be less dense around the perimeter.. Key words: basic density, seed orchard, wood structure, radial variability Wstęp Drewno świerka pospolitego należy do najbardziej poznanych rodzajów drewna, obszerny przegląd literatury przygotował w tym zakresie Lindström [1996a, b, c]. Autor opisał badania na temat wpływu różnych czynników na gęstość drewna, biorąc pod uwagę między innymi: zbieżystość pnia, szerokość przyrostów rocznych, elementy biometryczne korony i inne czynniki środowiska, w tym także rożne warianty nawożenia siedlisk. Związek szerokości przyrostów rocznych z gęstością drewna dla gatunków iglastych jest dobrze znany i opisuje go wielu badaczy [Kollman i Côté 1968, Ping i in. 2004, Kärenlampi i Riekkinen 2004, Fabisiak 2005]. Powszechnie uważa się, że im szerszy słój roczny tym gęstość drewna mniejsza, i odwrotnie. Jednak nie zawsze znajduje to potwierdzenie w badaniach. Krytycznej oceny zależności gęstości drewna od szerokości słoja dla świerka pospolitego dokonali Wimmer i Downes [2003]. Autorzy badając młode drzewostany świerkowe stwierdzili, że cechy te zależą od długości i jakości sezonu wegetacyjnego. W czasie wiosennej suszy, przy sprzyjających warunkach w porze letniej i jesiennej gęstość drewna wzrasta w miarę wzrastania szerokości słoja

2 8 Marcin Jakubowski, Witold Pazdrowski, Aleksandra Gonet, Damian Kałuziński rocznego. Jest to podyktowane znaczną różnicą w gęstości drewna wczesnego i późnego. Podobne badania dotyczące zmienności promieniowej przeprowadzono wcześniej na plantacjach europejskich pochodzeń świerka (Picea abies) introdukowanego w Qebec. Wyniki nie były jednoznaczne, ponieważ gęstość drewna, począwszy od rdzenia, najpierw malała, później stabilizowała się i wzrastała przy obwodzie [Blauin 1994]. W warunkach polskich nie przeprowadzono tak zaawansowanych badań, stwierdzono natomiast, że gęstość drewna świerka jest różna dla poszczególnych populacji [Barzdajn 1996]. Jakubowski [2010] stwierdził, badając wiatrołomy, że gęstość drewna lepiej koreluje z udziałem drewna wczesnego i późnego w świerku niż w sośnie pospolitej, która jest bardziej skłonna do zaburzeń. Giefing i in. [2005] w badaniach promieniowej niejednorodności cyklicznej drewna świerka w warunkach górskich stwierdzili wpływ lokalizacji drzewostanów i wieku drzew na udział drewna młodocianego i dojrzałego. Prowadzone badania drewna skupiają się na drzewach rosnących w drzewostanach lub na plantacjach o przeznaczeniu surowcowym, niniejsza praca dotyczy drewna pochodzącego z plantacji nasiennych, które były zakładane poprzez szczepienia na podkładkach specjalnie wyselekcjonowanych osobników w celu zachowania nasion. Metodyka Materiał do badań został pobrany ze ściętych drzew w styczniu 2007 r. Do badań przeznaczono 10 różnych klonów drzew pochodzących ze schematycznego cięcia na plantacji nr 52 zlokalizowanej w Nadleśnictwie Susz (RDLP Olsztyn) założonej w 1988 r. Próbki do badań gęstości drewna o rozmiarach 20 mm (styczny) 20 mm (promieniowy) 30 mm (podłużny) pochodziły z wysokości 1,3 m. Próbki pobierano od rdzenia ku obwodowi w czterech kierunkach świata, schemat pobierania próbek przedstawiono na ryc. 1. Gęstość umowną obliczono jako stosunek masy całkowicie suchej próbki do jej objętości przy wilgotności powyżej punktu nasycenia włókien. Różnice między średnimi wartościami gęstości badanych klonów zweryfikowano, stosując nieparametryczny test Kruskalla- -Wallisa. Ryc. 1. Lokalizacja próbek na przekroju poprzecznym pnia Fig. 1. Location of samples in trunk cross-section

3 Gęstość umowna drewna świerka pospolitego (Picea abies L. Karst) 9 Wyniki Do badań przeznaczono łącznie 239 próbek drewna. Na pojedyncze klony przypadało od 15 do 30 próbek. Liczba próbek dla poszczególnych drzew różniła się ze względu na średnice drzew. Pomimo iż drzewa były posadzone w tym samym roku i w takich samych warunkach, w momencie ścinki różniły się między sobą wieloma cechami biometrycznymi, w tym pierśnicą. Przeciętna gęstość dla wszystkich klonów wyniosła 300,6 kg/m 3, co jest wartością niską. Jest to jednak normalna sytuacja w warunkach plantacji. Średnia i mediana są bardzo zbliżone pod względem wartości do siebie, co świadczy o symetrycznym układzie wartości. Inna sytuacja występuje jedynie w przypadku klonu o nr 3304, gdzie stwierdzono największą różnicę między medianą i średnią. Klon ten jest wyjątkowy również pod względem wartości skrajnych, gdyż jego minimum (206,6 kg/m 3 ) i maksimum (534,7 kg/m 3 ) są wartościami skrajnymi nie tylko dla tego klonu, ale również dla całej populacji. Zmienność gęstości drewna w drzewie nr 3304 jest zdecydowanie największa pośród badanych drzew, potwierdza to również wysoka wartość odchylenia standardowego (tab. 1). Różnice między gęstością badanych klonów w większości są istotne statystycznie (tab. 2), chociaż badane były słabym testem nieparametrycznym Kruskala-Wallisa. Dodatkowe utrudnienie sprawia zmienność promieniowa, która jednak jest trudna do wyeliminowania z uwagi na niewielką liczbę próbek. Jednocześnie zmienność ma dość nietypowy obraz. W normalnie ukształtowanej strukturze drewna gęstość wzrasta na w kierunku od rdzenia do obwodu, w przypadku badanych drzew prawidłowość ta występuje tylko w 2 klonach: 3434 i 3308 (ryc. 2). W 4 innych drzewach widać wyraźne zaburzenia w promieniowym przebiegu gęstości. Zwłaszcza ostatnia strefa (przyobwodowa) posiada wyraźnie niższą gęstość (ryc. 3). W kolejnych 4 drzewach obraz przedstawia się odwrotnie do prawidłowości obserwowanej w przypadku 1 i 2. Gęstość drewna zamiast wzrastać, wyraźnie maleje w kierunku obwodu (ryc. 4). Wartości bezwzględne otrzymanych wyników są praktycznie Nr klonu Tab. 1. Gęstość umowna drewna świerka pospolitego. Statystyka opisowa Tab. 1. Conventional density of Norway spruce wood Średnia [kg*m -3 ] N Odch std Min. Max Q25 Mediana Q , ,0 206,6 534,7 262,0 275,2 321, , ,5 219,3 303,8 243,4 257,0 265, , ,9 237,6 389,0 273,1 287,6 316, , ,2 273,3 390,4 317,7 332,1 339, , ,0 234,7 326,1 240,8 263,6 288, , ,6 281,7 349,8 295,4 305,5 320, , ,0 234,3 322,4 270,2 277,3 307, , ,4 254,6 329,9 299,2 309,5 323, , ,6 233,2 476,3 275,5 285,7 314, , ,6 225,2 394,6 307,0 330,7 352,8 Ogół grup 300, ,1 206,6 534,7 271,5 298,0 323,5

4 10 Marcin Jakubowski, Witold Pazdrowski, Aleksandra Gonet, Damian Kałuziński Tab. 2. Istotność różnic między średnią gęstością drewna poszczególnych klonów, zaznaczone różnice są istotne statystycznie na poziomie istotności = 0,05 Tab. 2. Significance of differences between average wood density in specific maple trees; statistical significance of indicated differences amounts to 0.05 Test Kruskala-Wallisa: H (9, N = 239) = 92,03414 wartości p dla porównań wielokrotnych Nr klonu , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,001711

5 Gęstość umowna drewna świerka pospolitego (Picea abies L. Karst) 11 Ryc. 2. Promieniowy przebieg średniej gęstości w drzewach reprezentujących typowy układ (gęstość wzrasta od rdzenia w kierunku obwodu), klon nr 3434 (a) i klon nr 3308 (b) Fig. 2. The radial arrangement of average wood density in trees representing a typical arrangement (density increases from the core towards the perimeter), maple tree no (a) and maple tree no (b) Ryc. 3. Promieniowy przebieg średniej gęstości w drzewach reprezentujących zaburzony układ (gęstość mniejsza w strefie przyobwodowej pnia); osie Y na rycinach a,b,c,d wyskalowane odrębnie z uwagi na wyraźniejsze zaznaczenie różnic między próbkami 1, 2, 3 i 4 w każdym z drzew Fig. 3. The radial arrangement of average wood density in trees representing a disrupted arrangement (density smaller at trunk perimeter). The Y axes on figures a, b, c, d are scaled separately due to the more distinct difference between samples 1, 2, 3 and 4 in each tree

6 12 Marcin Jakubowski, Witold Pazdrowski, Aleksandra Gonet, Damian Kałuziński Ryc. 4. Promieniowy przebieg średniej gęstości w drzewach reprezentujących odwrotny układ (gęstość maleje wraz z odległością od rdzenia); osie Y na rycinach a,b,c,d wyskalowane odrębnie z uwagi na wyraźniejsze zaznaczenie różnic między próbkami 1, 2, 3 i 4 w każdym z drzew Fig. 4. The radial arrangement of average wood density in trees representing a reversed arrangement (density decreases as the distance from the core increases). The Y axes on figures a, b, c, d are scaled separately due to more distinct differences between samples 1, 2, 3 and 4 in each tree nieporównywalne, gdyż każdy z klonów reprezentuje odmienny genotyp i ma inne właściwości. Na przykład w drzewie nr 3308 średnia dla najcięższych próbek (próbki nr 4) wynosi około 270 kg/m 3 i są one lżejsze od najlżejszych próbek drzewa nr 3434 (próbki nr 1 o gęstości ponad 300 kg/m 3, ryc. 2). Na obecnym etapie badań trudno jednoznacznie stwierdzić co może być przyczyną takiej zmienności promieniowej. Wątpliwe wydaje się, że jest to genotyp, ponieważ z fizjologicznego punktu widzenia w każdym drzewie obraz zmienności promieniowej powinien być podobny. Należy wziąć pod uwagę, że są to drzewa z plantacji nasiennej, szczepione i wyrosłe na podkładkach. Szczepy pochodziły z drzew bardzo starych, możliwe więc, że tkanka drzewna wykazuje cechy tkanki starczej, bardziej kruchej i o mniejszej gęstości. Rodzi się również pytanie, czy w takim razie nasiona pochodzące z tych drzew nie przekażą tych cech potomstwu. Odpowiedź nie jest łatwa i wymaga jeszcze licznych obserwacji i badań uzupełniających, obecnie nie są prowadzone tego typu badania drewna pochodzącego z plantacji nasiennych.

7 Gęstość umowna drewna świerka pospolitego (Picea abies L. Karst) 13 Wnioski 1. W badaniach drewna świerka pochodzącego z plantacji nasiennej stwierdzono wyraźne różnice między gęstością badanych klonów; różnice te w większości przypadków są istotne statystycznie i obrazują wpływ genotypu na gęstość drewna drzew wyrosłych w praktycznie identycznych warunkach. 2. Obraz promieniowej zmienności gęstości jest nietypowy. Tylko w dwóch drzewach gęstość rośnie w kierunku obwodu, w pozostałych drzewach wykazuje średnie wartości gęstości najniższe właśnie przy obwodzie, a wysokie przy rdzeniu. 3. Drewno z plantacji nasiennej jest mało poznane pod względem właściwości; dokładniejsze badania mogą pomóc w wyjaśnieniu obserwowanych wahań gęstości drewna. Bibliografia Barzdajn W. (1996): Zmienność gęstości drewna świerka pospolitego (Picea abies L. Karsten) w Polsce. PTPN Wydz. Nauk Rol. Leśn., Pr. Kom. Nauk Rol. Kom. Nauk Leśn. 82:7-14. Blauin D. (1994): Wood quality of Norway spruce in plantations in Quebec. J. Wood Fib. Sci. 26: Fabisiak E. (2005): Zmienność podstawowych elementów anatomicznych i gęstości drewna wybranych gatunków drzew. Roczniki AR Poznań. Rozpr. Nauk Giefing D.F, Pazdrowski W., Spława-Neyman S., Jelonek T., Tomczak A. (2005): Wood radial cyclic heterogenity of Norway spruce (Picea abies L. Karst.) derived from ripening stands. EJPAU, Vol. 8(4), Ser. Forestry. Jakubowski M. (2010): Promieniowa zmienność makrostruktury drewna wiatrołomów sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i świerka pospolitego (Picea abies Karst.) w relacji do niektórych właściwości drewna. Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Rozpr. Nauk Kärenlampi P.P., Riekkinen M. (2004): Maturity and growth rate effects on Scots pine basic density. Wood Sci. Technol. 38: Kollmann F.F.P., Côté W.A. (1968): Principles of Wood Science and Technology I Solid Wood. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg, New York. Lindström H. (1996a): Basic density in Norway spruce. Part I. A literature review. Wood Fib. Sci. 28(1): Lindström H. (1996b): Basic density in Norway spruce. Part II. Predicted by stem taper, mean growth ring width, and factors related to crown development. Wood Fib. Sci. 28(2): Lindström H. (1996c): Basic density in Norway spruce. Part III. Development from pith outwards. Wood Fib. Sci. 28(4): Ping Xu1, Donaldson L., Walker J., Evans R., Downes G. (2004): Effects of density and microfibril orientation on the vertical variation of low-stiffness wood in radiata pine butt logs. Holzforschung 58: Wimmer R., Downes G.M. (2003):Temporal variation of the ring width-wood relationships in Norway spruce growth under two level of anthropogenic disturbance. IAWA Journal Vol. 24(1): Adres do korespondencji Corresponding address Marcin Jakubowski marcin.jakubowski@up.poznan.pl Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Użytkowania Lasu ul. Wojska Polskiego 71A Poznań

8

Strukturalne właściwości drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w zależności od strony świata wstępne wyniki badań

Strukturalne właściwości drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w zależności od strony świata wstępne wyniki badań Strukturalne właściwości drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w zależności od strony świata wstępne wyniki badań Paulina Rola, Paweł Staniszewski, Robert Tomusiak, Paweł Sekrecki, Natalia Wysocka

Bardziej szczegółowo

WPŁYW NIEJEDNORODNOŚCI CYKLICZNEJ DREWNA NA WYBRANE FIZYKO-MECHANICZNE WŁAŚCIWOŚCI DREWNA STRZAŁ ŚWIERKÓW

WPŁYW NIEJEDNORODNOŚCI CYKLICZNEJ DREWNA NA WYBRANE FIZYKO-MECHANICZNE WŁAŚCIWOŚCI DREWNA STRZAŁ ŚWIERKÓW Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 103 2012 Wi t o l d Pa z d r o w s k i, To m a s z Je l o n e k, Ar k a

Bardziej szczegółowo

Współczynnik jakości wytrzymałościowej drewna młodocianego sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i jego zmienność na przekroju podłużnym pnia

Współczynnik jakości wytrzymałościowej drewna młodocianego sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i jego zmienność na przekroju podłużnym pnia Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 106 2013 Współczynnik jakości wytrzymałościowej

Bardziej szczegółowo

Robert Tomusiak, Paweł Staniszewski, Katarzyna Szyc, Wojciech Kędziora, Jacek Sagan, Rafał Wojtan

Robert Tomusiak, Paweł Staniszewski, Katarzyna Szyc, Wojciech Kędziora, Jacek Sagan, Rafał Wojtan Wybrane właściwości strukturalne drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i sosny czarnej (Pinus nigra Arn.) rosnących na wydmach nadmorskich w rezerwacie Mierzeja Sarbska Robert Tomusiak, Paweł Staniszewski,

Bardziej szczegółowo

Drewno jest wspaniałe Ośrodek Edukacji Leśnej Łysy Młyn w Biedrusku 06.09.2013 r. Struktura drewna. dr inż. Edward Roszyk

Drewno jest wspaniałe Ośrodek Edukacji Leśnej Łysy Młyn w Biedrusku 06.09.2013 r. Struktura drewna. dr inż. Edward Roszyk Drewno jest wspaniałe Ośrodek Edukacji Leśnej Łysy Młyn w Biedrusku 06.09.2013 r. Struktura drewna dr inż. Edward Roszyk Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Technologii Drewna Katedra Nauki o Drewnie

Bardziej szczegółowo

Green density of Scots pine (Pinus sylvestris L.) sapwood coming from selected stands north-western Poland

Green density of Scots pine (Pinus sylvestris L.) sapwood coming from selected stands north-western Poland POZNAŃSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUK since 1857 O R I G I N A L A R T I C L E For. Lett. No 107: 5-9, 2014 Green density of Scots pine (Pinus sylvestris L.) sapwood coming from selected stands north-western

Bardziej szczegółowo

zwyczajnej (Pinus sylvestris L.)

zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 105 2013 Pi o t r S. Me d e r s k i, Ma r i u

Bardziej szczegółowo

OCENA PARAMETRÓW WZROSTOWYCH MODRZEWIA EUROPEJSKIEGO (LARIX DECIDUA MILL.) NA RODOWEJ UPRAWIE POCHODNEJ W NADLEŚNICTWIE MIASTKO

OCENA PARAMETRÓW WZROSTOWYCH MODRZEWIA EUROPEJSKIEGO (LARIX DECIDUA MILL.) NA RODOWEJ UPRAWIE POCHODNEJ W NADLEŚNICTWIE MIASTKO Wojciech Wesoły Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi Adriana Ogrodniczak, Maria Hauke-Kowalska Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu OCENA PARAMETRÓW WZROSTOWYCH

Bardziej szczegółowo

DALSZE BADANIA NAD ZMIENNOŚCIĄ Z WIEKIEM WŁAŚCIWYCH LICZB KSZTAŁTU DĘBU ORAZ ZALEŻNOŚCIĄ POMIĘDZY NIMI A NIEKTÓRYMI CECHAMI WYMIAROWYMI DRZEW

DALSZE BADANIA NAD ZMIENNOŚCIĄ Z WIEKIEM WŁAŚCIWYCH LICZB KSZTAŁTU DĘBU ORAZ ZALEŻNOŚCIĄ POMIĘDZY NIMI A NIEKTÓRYMI CECHAMI WYMIAROWYMI DRZEW SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 4(2) 2005, 123-133 DALSZE BADANIA NAD ZMIENNOŚCIĄ Z WIEKIEM WŁAŚCIWYCH LICZB KSZTAŁTU DĘBU ORAZ ZALEŻNOŚCIĄ POMIĘDZY NIMI A NIEKTÓRYMI CECHAMI

Bardziej szczegółowo

Statystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 19 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca / 33

Statystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 19 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca / 33 Statystyka Wykład 4 Magdalena Alama-Bućko 19 marca 2018 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca 2018 1 / 33 Analiza struktury zbiorowości miary położenia ( miary średnie) miary zmienności (rozproszenia,

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów. Sękocin Stary,

Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów. Sękocin Stary, Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów Sękocin Stary, 15.02.2016 2 Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Środkowopomorskie Województwo

Bardziej szczegółowo

Parametry techniczne młodocianego i dojrzałego drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.)

Parametry techniczne młodocianego i dojrzałego drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) sylwan 156 (9): 695 702, 2012 Parametry techniczne młodocianego i dojrzałego drewna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) Technical parameters of juvenile and mature wood in Scots pine (Pinus sylvestris

Bardziej szczegółowo

Zadania ze statystyki, cz.6

Zadania ze statystyki, cz.6 Zadania ze statystyki, cz.6 Zad.1 Proszę wskazać, jaką część pola pod krzywą normalną wyznaczają wartości Z rozkładu dystrybuanty rozkładu normalnego: - Z > 1,25 - Z > 2,23 - Z < -1,23 - Z > -1,16 - Z

Bardziej szczegółowo

Próby zastosowania matematyki w ekologii lasu; oczekiwania, doświadczenia, sugestie

Próby zastosowania matematyki w ekologii lasu; oczekiwania, doświadczenia, sugestie Próby zastosowania matematyki w ekologii lasu; oczekiwania, doświadczenia, sugestie Jerzy Szwagrzyk Instytut Ekologii i Hodowli Lasu Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Maciej Czarnowski i jego próby matematycznego

Bardziej szczegółowo

ANALIZA GĘSTOŚCI WYBRANYCH SORTYMENTÓW SUROWCA DRZEWNEGO ROBINII AKACJOWEJ

ANALIZA GĘSTOŚCI WYBRANYCH SORTYMENTÓW SUROWCA DRZEWNEGO ROBINII AKACJOWEJ Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2008 Artur Kraszkiewicz Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ANALIZA GĘSTOŚCI WYBRANYCH SORTYMENTÓW SUROWCA

Bardziej szczegółowo

ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH

ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 3(2) 2004, 5-11 ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH Jan Banaś Akademia Rolnicza w Krakowie

Bardziej szczegółowo

Statystyka. Wykład 3. Magdalena Alama-Bućko. 6 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 6 marca / 28

Statystyka. Wykład 3. Magdalena Alama-Bućko. 6 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 6 marca / 28 Statystyka Wykład 3 Magdalena Alama-Bućko 6 marca 2017 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 6 marca 2017 1 / 28 Szeregi rozdzielcze przedziałowe - kwartyle - przypomnienie Po ustaleniu przedziału, w którym

Bardziej szczegółowo

Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu

Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Bożydar Neroj 27 kwietnia 2011r. 1 Zasady wykonywania wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Instrukcja

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 4. Testowanie hipotez Estymacja parametrów

STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 4. Testowanie hipotez Estymacja parametrów STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 4 Testowanie hipotez Estymacja parametrów WSTĘP 1. Testowanie hipotez Błędy związane z testowaniem hipotez Etapy testowana hipotez Testowanie wielokrotne 2. Estymacja parametrów

Bardziej szczegółowo

Smukłość modrzewia europejskiego (Larix decidua MILL.) i jej związki z innymi cechami biometrycznymi

Smukłość modrzewia europejskiego (Larix decidua MILL.) i jej związki z innymi cechami biometrycznymi sylwan 156 (2): 83 88, 2012 Katarzyna Kaźmierczak, Marcin Nawrot, Witold Pazdrowski, Agnieszka Jędraszak, Tomasz Najgrakowski Smukłość modrzewia europejskiego (Larix decidua MILL.) i jej związki z innymi

Bardziej szczegółowo

dawniej Tom

dawniej Tom Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 104 2013 Wpływ systemów wynagradzania na koszty

Bardziej szczegółowo

Morfologiczne zróżnicowanie ciała osobników w obrębie gatunku:

Morfologiczne zróżnicowanie ciała osobników w obrębie gatunku: Morfologiczne zróżnicowanie ciała osobników w obrębie gatunku: - różnice genetyczne - zmienne warunki środowiskowe - interakcje pomiędzy genotypem a warunkami środowiskowymi Obiekty: OOH ekstensywny poziom

Bardziej szczegółowo

Testowanie hipotez statystycznych.

Testowanie hipotez statystycznych. Statystyka Wykład 10 Wrocław, 22 grudnia 2011 Testowanie hipotez statystycznych Definicja. Hipotezą statystyczną nazywamy stwierdzenie dotyczące parametrów populacji. Definicja. Dwie komplementarne w problemie

Bardziej szczegółowo

Charakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej)

Charakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej) Charakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej) 1 Podział ze względu na zakres danych użytych do wyznaczenia miary Miary opisujące

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA

STATYSTYKA MATEMATYCZNA STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 2. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5.

Bardziej szczegółowo

Katedra Łowiectwa i Ochrony Lasu, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Katedra Łowiectwa i Ochrony Lasu, Wydział Leśny, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu LOGO Wpływ podszytu bukowego (Fagus sylvatica L.) na chemizm opadu podkoronowego w monokulturach sosnowych (Pinus sylvestris L.) na gruntach porolnych w Nadleśnictwie Tuczno Influence of beach undergrowth

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie populacjami zwierząt. Parametry genetyczne cech

Zarządzanie populacjami zwierząt. Parametry genetyczne cech Zarządzanie populacjami zwierząt Parametry genetyczne cech Teoria ścieżki zależność przyczynowo-skutkowa X p 01 Z Y p 02 p 01 2 + p 02 2 = 1 współczynniki ścieżek miary związku między przyczyną a skutkiem

Bardziej szczegółowo

Właściwości fizyczne drewna sosny zwyczajnej z Puszczy Noteckiej

Właściwości fizyczne drewna sosny zwyczajnej z Puszczy Noteckiej sylwan 160 (7): 547 555, 2016 Edward Roszyk, Waldemar Moliński, Władysław Kusiak, Włodzimierz Prądzyński, Magdalena Zborowska Właściwości fizyczne drewna sosny zwyczajnej z Puszczy Noteckiej Physical properties

Bardziej szczegółowo

Wycena wartości pieniężnej wybranych rębnych drzewostanów sosnowych Nadleśnictwa Nowa Dęba

Wycena wartości pieniężnej wybranych rębnych drzewostanów sosnowych Nadleśnictwa Nowa Dęba Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie Wydział Leśny mgr inż. Lucjan Długosiewicz Wycena wartości pieniężnej wybranych rębnych drzewostanów sosnowych Nadleśnictwa Nowa Dęba Praca wykonana

Bardziej szczegółowo

Geoinformacja o lasach w skali kraju z pomiarów naziemnych. Baza danych WISL - wykorzystanie informacji poza standardowymi raportami

Geoinformacja o lasach w skali kraju z pomiarów naziemnych. Baza danych WISL - wykorzystanie informacji poza standardowymi raportami Geoinformacja o lasach w skali kraju z pomiarów naziemnych. Baza danych WISL - wykorzystanie informacji poza standardowymi raportami Bożydar Neroj, Jarosław Socha Projekt zlecony przez Dyrekcję Generalną

Bardziej szczegółowo

SZACUNEK BRAKARSKI. 30 stycznia 2018 roku

SZACUNEK BRAKARSKI. 30 stycznia 2018 roku SZACUNEK BRAKARSKI Lokalizacja Świnoujście, ul. Szantowa Zamawiający Gmina Miasto Świnoujście ul. Wojska Polskiego 1/6, 72 600 Świnoujście Rodzaj opracowania Szacunek brakarski wraz wyceną wartości drewna

Bardziej szczegółowo

Z wizytą u norweskich leśników

Z wizytą u norweskich leśników Z wizytą u norweskich leśników Konferencja podsumowująca realizację projektu Zachowanie różnorodności biologicznej siedlisk obszarów NATURA 2000, poprzez ochronę ex situ jesionu wyniosłego, wiązu górskiego,

Bardziej szczegółowo

Hodowlane i genetyczne uwarunkowania adaptacji drzew leśnych do zmian w środowisku Opis projektu i tło podjęcia badań

Hodowlane i genetyczne uwarunkowania adaptacji drzew leśnych do zmian w środowisku Opis projektu i tło podjęcia badań Hodowlane i genetyczne uwarunkowania adaptacji drzew leśnych do zmian w środowisku Opis projektu i tło podjęcia badań Jan Kowalczyk Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Instytut Badawczy Leśnictwa

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 6

STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 6 STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 6 Metody sprawdzania założeń w analizie wariancji: -Sprawdzanie równości (jednorodności) wariancji testy: - Cochrana - Hartleya - Bartletta -Sprawdzanie zgodności

Bardziej szczegółowo

Pobieranie prób i rozkład z próby

Pobieranie prób i rozkład z próby Pobieranie prób i rozkład z próby Marcin Zajenkowski Marcin Zajenkowski () Pobieranie prób i rozkład z próby 1 / 15 Populacja i próba Populacja dowolnie określony zespół przedmiotów, obserwacji, osób itp.

Bardziej szczegółowo

ESSENTIAL OILS IN THE NEEDLES OF SCOTS PINE (Pinus sylvestris L.)

ESSENTIAL OILS IN THE NEEDLES OF SCOTS PINE (Pinus sylvestris L.) Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2014.8(2)077 2014;8(2) Monika SPOREK 1 ESSENTIAL OILS IN THE NEEDLES OF SCOTS PINE (Pinus sylvestris L.) WYDAJNOŚĆ OLEJKÓW ETERYCZNYCH Z IGLIWIA SOSNY ZWYCZAJNEJ

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE WRASTANIA KORZENI SADZONEK SOSNY ZWYCZAJNEJ I DĘBU BEZSZYPUŁKOWEGO W KASETACH STYROPIANOWYCH

PORÓWNANIE WRASTANIA KORZENI SADZONEK SOSNY ZWYCZAJNEJ I DĘBU BEZSZYPUŁKOWEGO W KASETACH STYROPIANOWYCH 1 1,2 1 Jakub Ptak, Wojciech Wesoły, Maria Hauke-Kowalska 1) Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Hodowli Lasu 2) Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem w Tucholi PORÓWNANIE WRASTANIA KORZENI SADZONEK

Bardziej szczegółowo

Wood macrostructure of Norway spruce (Picea abies [L.] Karst) coming from an experimental site in the Siemianice Forest Experimental Station

Wood macrostructure of Norway spruce (Picea abies [L.] Karst) coming from an experimental site in the Siemianice Forest Experimental Station Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW Forestry and Wood Technology 88, 2014: 243-247 (Ann. WULS - SGGW, For. and Wood Technol. 88, 2014) Wood macrostructure of Norway spruce (Picea abies

Bardziej szczegółowo

Pomiary urodzeń według płci noworodka i województwa.podział na miasto i wieś.

Pomiary urodzeń według płci noworodka i województwa.podział na miasto i wieś. Pomiary urodzeń według płci noworodka i województwa.podział na miasto i wieś. Województwo Urodzenia według płci noworodka i województwa. ; Rok 2008; POLSKA Ogółem Miasta Wieś Pozamałżeńskie- Miasta Pozamałżeńskie-

Bardziej szczegółowo

Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa

Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Populacja bobra w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, w ostatnich 30 latach odnotowała nagły wzrost liczebności z 270 do ponad???

Bardziej szczegółowo

Statystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 13 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 13 marca / 41

Statystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 13 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 13 marca / 41 Statystyka Wykład 4 Magdalena Alama-Bućko 13 marca 2017 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 13 marca 2017 1 / 41 Na poprzednim wykładzie omówiliśmy następujace miary rozproszenia: Wariancja - to średnia arytmetyczna

Bardziej szczegółowo

Plantacje nasienne w Lasach Państwowych stan i perspektywy

Plantacje nasienne w Lasach Państwowych stan i perspektywy Plantacje nasienne w Lasach Państwowych stan i perspektywy Zbiór szyszek i nasion z plantacji i plantacyjnych upraw nasiennych w Lasach Państwowych (stan na 31.12.2011 r.) 2 Sosna zwyczajna (stan na 31.12.2011

Bardziej szczegółowo

Zakład Urządzania Lasu. Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa

Zakład Urządzania Lasu. Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa Zakład Urządzania Lasu Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa Podstawowym materialnym produktem gospodarstwa leśnego jest drewno

Bardziej szczegółowo

VOLUME AND SHARE OF JUVENILE, MATURING AND MATURE WOOD IN STEMS OF NORWAY SPRUCE (PICEA ABIES [L.] KARST) GROWN IN MIXED MOUNTAIN FOREST SITES

VOLUME AND SHARE OF JUVENILE, MATURING AND MATURE WOOD IN STEMS OF NORWAY SPRUCE (PICEA ABIES [L.] KARST) GROWN IN MIXED MOUNTAIN FOREST SITES SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 6(3) 2007, 67-76 VOLUME AND SHARE OF JUVENILE, MATURING AND MATURE WOOD IN STEMS OF NORWAY SPRUCE (PICEA ABIES [L.] KARST) GROWN IN MIXED MOUNTAIN

Bardziej szczegółowo

Wykład 9 Wnioskowanie o średnich

Wykład 9 Wnioskowanie o średnich Wykład 9 Wnioskowanie o średnich Rozkład t (Studenta) Wnioskowanie dla jednej populacji: Test i przedziały ufności dla jednej próby Test i przedziały ufności dla par Porównanie dwóch populacji: Test i

Bardziej szczegółowo

P.B a. Wykonanie projektu rewitalizacji terenu zielonego. INWESTO Zenon Solczak ul. Kopernika 9 / 4, Legionowo

P.B a. Wykonanie projektu rewitalizacji terenu zielonego. INWESTO Zenon Solczak ul. Kopernika 9 / 4, Legionowo 49 75 76 77 78 79 80 81 82 83 94 48 85 84 86 91 88 87 89 90 47 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 63 64 95 46 44 9c 45 43 36 38 39 41 40 37 42 9b 34 33 35 31 32 28 29

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA

STATYSTYKA MATEMATYCZNA STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 2. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5.

Bardziej szczegółowo

CECHY ILOŚCIOWE PARAMETRY GENETYCZNE

CECHY ILOŚCIOWE PARAMETRY GENETYCZNE CECHY ILOŚCIOWE PARAMETRY GENETYCZNE Zarządzanie populacjami zwierząt, ćwiczenia V Dr Wioleta Drobik Rodzaje cech Jakościowe o prostym dziedziczeniu uwarunkowane zwykle przez kilka genów Słaba podatność

Bardziej szczegółowo

dawniej Tom

dawniej Tom Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 105 2013 To m a s z Je l o n e k, Ar k a d i u

Bardziej szczegółowo

Doświadczalnictwo leśne. Wydział Leśny SGGW Studia II stopnia

Doświadczalnictwo leśne. Wydział Leśny SGGW Studia II stopnia Doświadczalnictwo leśne Wydział Leśny SGGW Studia II stopnia Metody nieparametryczne Do tej pory omawialiśmy metody odpowiednie do opracowywania danych ilościowych, mierzalnych W kaŝdym przypadku zakładaliśmy

Bardziej szczegółowo

KOMBAJNY ZBOŻOWE W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY

KOMBAJNY ZBOŻOWE W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY Inżynieria Rolnicza 8(117)/2009 KOMBAJNY ZBOŻOWE W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY Edmund Lorencowicz, Jarosław Figurski Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI GEOMETRYCZNE I MASOWE RDZENI KOLB WYBRANYCH MIESZAŃCÓW KUKURYDZY. Wstęp i cel pracy

WŁAŚCIWOŚCI GEOMETRYCZNE I MASOWE RDZENI KOLB WYBRANYCH MIESZAŃCÓW KUKURYDZY. Wstęp i cel pracy InŜynieria Rolnicza 4/2006 Franciszek Molendowski Instytut InŜynierii Rolniczej Akademia Rolnicza we Wrocławiu WŁAŚCIWOŚCI GEOMETRYCZNE I MASOWE RDZENI KOLB WYBRANYCH MIESZAŃCÓW KUKURYDZY Streszczenie

Bardziej szczegółowo

R-PEARSONA Zależność liniowa

R-PEARSONA Zależność liniowa R-PEARSONA Zależność liniowa Interpretacja wyników: wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej (np. zarobków) liniowo rosną wartości drugiej zmiennej (np. kwoty przeznaczanej na wakacje) czyli np. im wyższe

Bardziej szczegółowo

Odchudzamy serię danych, czyli jak wykryć i usunąć wyniki obarczone błędami grubymi

Odchudzamy serię danych, czyli jak wykryć i usunąć wyniki obarczone błędami grubymi Odchudzamy serię danych, czyli jak wykryć i usunąć wyniki obarczone błędami grubymi Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska D syst D śr m 1 3 5 2 4 6 śr j D 1

Bardziej szczegółowo

Drewno i łyko wtórne drzew iglastych na przykładzie sosny pospolitej

Drewno i łyko wtórne drzew iglastych na przykładzie sosny pospolitej Drewno i łyko wtórne drzew iglastych na przykładzie sosny pospolitej Elementy i struktura drewna wtórnego sosny pospolitej Przekrój poprzeczny przez drewno wtórne (wtórna tkanka waskularna=przewodzącą)

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 4

STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 4 STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 4 Inne układy doświadczalne 1) Układ losowanych bloków Stosujemy, gdy podejrzewamy, że może występować systematyczna zmienność między powtórzeniami np. - zmienność

Bardziej szczegółowo

dr hab. Dariusz Piwczyński, prof. nadzw. UTP

dr hab. Dariusz Piwczyński, prof. nadzw. UTP dr hab. Dariusz Piwczyński, prof. nadzw. UTP Porównanie większej niż 2 liczby grup (k>2) Zmienna zależna skala przedziałowa Zmienna niezależna skala nominalna lub porządkowa 2 Istota teorii analizy wariancji

Bardziej szczegółowo

S t a t y s t y k a, część 3. Michał Żmihorski

S t a t y s t y k a, część 3. Michał Żmihorski S t a t y s t y k a, część 3 Michał Żmihorski Porównanie średnich -test T Założenia: Zmienne ciągłe (masa, temperatura) Dwie grupy (populacje) Rozkład normalny* Równe wariancje (homoscedasticity) w grupach

Bardziej szczegółowo

WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA RÓWNOMIERNOŚĆ DOZOWANIA I WYSIEWU NASION PSZENICY KOŁECZKOWYM ZESPOŁEM WYSIEWAJĄCYM

WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA RÓWNOMIERNOŚĆ DOZOWANIA I WYSIEWU NASION PSZENICY KOŁECZKOWYM ZESPOŁEM WYSIEWAJĄCYM Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA RÓWNOMIERNOŚĆ DOZOWANIA I WYSIEWU NASION PSZENICY KOŁECZKOWYM ZESPOŁEM WYSIEWAJĄCYM Piotr Markowski, Tadeusz Rawa, Adam Lipiński Katedra Maszyn

Bardziej szczegółowo

Compression strength of pine wood (Pinus Sylvestris L.) from selected forest regions in Poland, part II

Compression strength of pine wood (Pinus Sylvestris L.) from selected forest regions in Poland, part II Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW Forestry and Wood Technology 83, 2013: 206-210 (Ann. WULS - SGGW, For. and Wood Technol. 83, 2013) Compression strength of pine wood (Pinus Sylvestris

Bardziej szczegółowo

Acta Sci. Pol. Silv. Colendar. Ratio Ind. Lignar. 17(4) 2018,

Acta Sci. Pol. Silv. Colendar. Ratio Ind. Lignar. 17(4) 2018, SCIENTIARUM POLONORUMACTA Acta Sci. Pol. Silv. Colendar. Ratio Ind. Lignar. 17(4) 2018, 325 332 FORESTRY AND WOOD TECHNOLOGY www.forestry.actapol.net pissn 1644-0722 eissn 2450-7997 ORIGINAL PAPER http://dx.doi.org/10.17306/j.afw.2018.4.30

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. inż. Anna Barszcz

Prof. dr hab. inż. Anna Barszcz Prof. dr hab. inż. Anna Barszcz Zakład Użytkowania Lasu i Drewna Instytut Użytkowania Lasu i Techniki Leśnej Wydział Leśny, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie RECENZJA cyklu publikacji stanowiących

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O WYNIKACH EGZAMINU GIMNAZJALNEGO przeprowadzonego w styczniu 2013 roku

INFORMACJA O WYNIKACH EGZAMINU GIMNAZJALNEGO przeprowadzonego w styczniu 2013 roku INFORMACJA O WYNIKACH EGZAMINU GIMNAZJALNEGO przeprowadzonego w styczniu 2013 roku OKE Łódź, styczeń 2013 I. Populacja zdających. Egzamin gimnazjalny w styczniu 2013 roku przeprowadzono w pięciu gimnazjach

Bardziej szczegółowo

Kształtowanie się smukłości pni dębu szypułkowego (Quercus robur L.) w zależności od wieku drzew

Kształtowanie się smukłości pni dębu szypułkowego (Quercus robur L.) w zależności od wieku drzew sylwan nr 7: 39 45, 2008 Katarzyna Kaźmierczak, Witold Pazdrowski, Krzysztof Mańka, Marek Szymański, Marcin Nawrot Kształtowanie się smukłości pni dębu szypułkowego (Quercus robur L.) w zależności od wieku

Bardziej szczegółowo

Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2)

Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2) Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2) Wprowadzenie Na poprzednim wykładzie wprowadzone zostały statystyki opisowe nazywane miarami położenia (średnia, mediana, kwartyle, minimum i maksimum, modalna oraz

Bardziej szczegółowo

Outlier to dana (punkt, obiekt, wartośd w zbiorze) znacznie odstająca od reszty. prezentacji punktów odstających jest rysunek poniżej.

Outlier to dana (punkt, obiekt, wartośd w zbiorze) znacznie odstająca od reszty. prezentacji punktów odstających jest rysunek poniżej. Temat: WYKRYWANIE ODCHYLEO W DANYCH Outlier to dana (punkt, obiekt, wartośd w zbiorze) znacznie odstająca od reszty. prezentacji punktów odstających jest rysunek poniżej. Przykładem Box Plot wygodną metodą

Bardziej szczegółowo

Weryfikacja hipotez statystycznych, parametryczne testy istotności w populacji

Weryfikacja hipotez statystycznych, parametryczne testy istotności w populacji Weryfikacja hipotez statystycznych, parametryczne testy istotności w populacji Dr Joanna Banaś Zakład Badań Systemowych Instytut Sztucznej Inteligencji i Metod Matematycznych Wydział Informatyki Politechniki

Bardziej szczegółowo

Typy rozmieszczenia drzew w drzewostanach sosnowych różnego wieku z odnowienia naturalnego

Typy rozmieszczenia drzew w drzewostanach sosnowych różnego wieku z odnowienia naturalnego Sergii Boiko Typy rozmieszczenia drzew w drzewostanach sosnowych różnego wieku z odnowienia naturalnego Autoreferat rozprawy doktorskiej wykonanej w Zakładzie Hodowli Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa

Bardziej szczegółowo

Wartość wiązanego węgla w drzewostanach sosnowych

Wartość wiązanego węgla w drzewostanach sosnowych Wartość wiązanego węgla w drzewostanach sosnowych Emilia Wysocka-Fijorek Stanisław Zając Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa Tło historyczne podjęci badań 1. Temat badawczy

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA

STATYSTYKA MATEMATYCZNA STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 2. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5.

Bardziej szczegółowo

Rados³aw W¹sik. S³owa kluczowe: dendrochronologia, drewno, gêstoœæ, jod³a olbrzymia

Rados³aw W¹sik. S³owa kluczowe: dendrochronologia, drewno, gêstoœæ, jod³a olbrzymia Zastosowanie analizy dendrochronologicznej do okreœlania zmiennoœci gêstoœci drewna na przekroju poprzecznym pnia, na przyk³adzie jod³y olbrzymiej (Abies grandis Lindl.) Rados³aw W¹sik ARTYKU Y / ARTICLES

Bardziej szczegółowo

Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2018 roku

Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2018 roku Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2018 roku D DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH Warszawa 2018 Opracowała: Ewa Karczewicz Naczelnik Wydziału Badań

Bardziej szczegółowo

Analiza czasu czynności pomiarowych dłużyc w procesie pozyskiwania drewna pilarkami

Analiza czasu czynności pomiarowych dłużyc w procesie pozyskiwania drewna pilarkami Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Wydział Nauk rolniczych i leśnych Forestry Letters dawniej Prace komisji nauk rolniczych i komisji nauk leśnych Tom 106 2013 Wł o d z i m i e r z St e m p s k i,

Bardziej szczegółowo

PROPERTIES OF SCOTS PINE (PINUS SYLVESTRIS L.) TIMBER GROWING ON FORMER ARABLE AND FOREST LAND

PROPERTIES OF SCOTS PINE (PINUS SYLVESTRIS L.) TIMBER GROWING ON FORMER ARABLE AND FOREST LAND SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 4(2) 2005, 35-47 PROPERTIES OF SCOTS PINE (PINUS SYLVESTRIS L.) TIMBER GROWING ON FORMER ARABLE AND FOREST LAND Tomasz Jelonek, Arkadiusz Tomczak,

Bardziej szczegółowo

ROZWARSTWIANIE NASION RZEPAKU PODCZAS WYPŁYWU Z SILOSÓW

ROZWARSTWIANIE NASION RZEPAKU PODCZAS WYPŁYWU Z SILOSÓW Inżynieria Rolnicza 9(97)/7 ROZWARSTWIANIE NASION RZEPAKU PODCZAS WYPŁYWU Z SILOSÓW Janusz Bowszys Katedra Inżynierii Procesów Rolniczych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Streszczenie. W pracy

Bardziej szczegółowo

Przykład 1. (A. Łomnicki)

Przykład 1. (A. Łomnicki) Plan wykładu: 1. Wariancje wewnątrz grup i między grupami do czego prowadzi ich ocena 2. Rozkład F 3. Analiza wariancji jako metoda badań założenia, etapy postępowania 4. Dwie klasyfikacje a dwa modele

Bardziej szczegółowo

Testowanie hipotez statystycznych cd.

Testowanie hipotez statystycznych cd. Temat Testowanie hipotez statystycznych cd. Kody znaków: żółte wyróżnienie nowe pojęcie pomarańczowy uwaga kursywa komentarz 1 Zagadnienia omawiane na zajęciach 1. Przykłady testowania hipotez dotyczących:

Bardziej szczegółowo

Populacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część

Populacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część Populacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część populacji, którą podaje się badaniu statystycznemu

Bardziej szczegółowo

Czym różni się sosna od sosny?

Czym różni się sosna od sosny? Czym różni się sosna od sosny? Czym różni się sosna od sosny? Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Zakres materiału z płyty: Plansza 2 poziomy bioróżnorodności Bezpośrednie nawiązania do treści nauczania

Bardziej szczegółowo

Własności estymatora parametru lambda transformacji potęgowej. Janusz Górczyński, Andrzej Zieliński, Wojciech Zieliński

Własności estymatora parametru lambda transformacji potęgowej. Janusz Górczyński, Andrzej Zieliński, Wojciech Zieliński Własności estymatora parametru lambda transformacji potęgowej Janusz Górczyński, Andrzej Zieliński, Wojciech Zieliński 1. Wstęp Najczęstszym powodem transformowania zmiennej losowej jest jej normalizacja,

Bardziej szczegółowo

METODA PROGNOZOWANIA ZAGROŻENIA

METODA PROGNOZOWANIA ZAGROŻENIA METODA PROGNOZOWANIA ZAGROŻENIA DRZEWOSTANÓW DĘBOWYCH PRZEZ MIERNIKOWCE Z WYKORZYSTANIEM PUŁAPEK KOŁNIERZOWYCH Tomasz Jaworski, Lidia Sukovata Zakład Ochrony Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Problem badawczy

Bardziej szczegółowo

Wartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim.

Wartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim. Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Leśny Zakład Urządzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Leśnictwa Wartość pieniężna zasobów drzewnych wybranych drzewostanów bukowych i jodłowych w Beskidzie Niskim.

Bardziej szczegółowo

SELECTED BIOMETRIC TRAITS OF THE SCOTS PINE (PINUS SYLVESTRIS L.) STEMS AS THE BASIS FOR THE ASSESSMENT OF THE VOLUME AND PROPORTION OF MATURE WOOD

SELECTED BIOMETRIC TRAITS OF THE SCOTS PINE (PINUS SYLVESTRIS L.) STEMS AS THE BASIS FOR THE ASSESSMENT OF THE VOLUME AND PROPORTION OF MATURE WOOD SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 4(2) 2005, 113-121 SELECTED BIOMETRIC TRAITS OF THE SCOTS PINE (PINUS SYLVESTRIS L.) STEMS AS THE BASIS FOR THE ASSESSMENT OF THE VOLUME AND

Bardziej szczegółowo

Weryfikacja hipotez statystycznych testy t Studenta

Weryfikacja hipotez statystycznych testy t Studenta Weryfikacja hipotez statystycznych testy t Studenta JERZY STEFANOWSKI Marek Kubiak Instytut Informatyki Politechnika Poznańska Standardowy schemat postępowania (znane σ) Założenia: X ma rozkład normalny

Bardziej szczegółowo

CYKLICZNE ZMIANY MIEJSKIEJ WYSPY CIEPŁA W WARSZAWIE I ICH PRZYCZYNY. Cyclic changes of the urban heat island in Warsaw and their causes

CYKLICZNE ZMIANY MIEJSKIEJ WYSPY CIEPŁA W WARSZAWIE I ICH PRZYCZYNY. Cyclic changes of the urban heat island in Warsaw and their causes Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 409 416 Maria Stopa-Boryczka, Jerzy Boryczka, Jolanta Wawer, Katarzyna Grabowska Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Klimatologii

Bardziej szczegółowo

ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI

ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI Deta Łuczycka, Leszek Romański Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA OPISOWA. LICZBOWE CHARAKTERYSTYKI(MIARY)

STATYSTYKA OPISOWA. LICZBOWE CHARAKTERYSTYKI(MIARY) STATYSTYKA OPISOWA. LICZBOWE CHARAKTERYSTYKI(MIARY) Praca z danymi zaczyna się od badania rozkładu liczebności (częstości) zmiennych. Rozkład liczebności (częstości) zmiennej to jakie wartości zmienna

Bardziej szczegółowo

Wykład 2: Tworzenie danych

Wykład 2: Tworzenie danych Wykład 2: Tworzenie danych Plan: Statystyka opisowa a wnioskowanie statystyczne Badania obserwacyjne a eksperyment Planowanie eksperymentu, randomizacja Próbkowanie z populacji Rozkłady próbkowe Wstępna/opisowa

Bardziej szczegółowo

dr inż jako materiały konstrukcyjne (właściwości surowca) Budowa ciwości drewna DRZEWOSTAN POLSKICH LASÓW

dr inż jako materiały konstrukcyjne (właściwości surowca) Budowa ciwości drewna DRZEWOSTAN POLSKICH LASÓW Drewno i materiały drewnopochodne jako materiały konstrukcyjne (właściwości surowca) Kraków, semestr zimowy 200/20 Dr inż. Dorota KRAM 93 zawiązanie 2 98 szybki wzrost bez utrudnień ze strony otoczenia

Bardziej szczegółowo

WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM

WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM Paweł Rutkowski, Marcin Gorzelańczyk Abstrakt W pracy przedstawiono wyniki obserwacji zmian poziomu wód gruntowych, prowadzonych

Bardziej szczegółowo

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2015 roku. Warszawa 2015 Opracowała: Ewa Karczewicz

Bardziej szczegółowo

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE STATYSTYKA WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE ESTYMACJA oszacowanie z pewną dokładnością wartości opisującej rozkład badanej cechy statystycznej. WERYFIKACJA HIPOTEZ sprawdzanie słuszności przypuszczeń dotyczących

Bardziej szczegółowo

INWENTARYZACJA DENDROLOGICZNA

INWENTARYZACJA DENDROLOGICZNA FAZA: INWENTARYZACJA DENDROLOGICZNA TEMAT: Projekt rozbudowy i przebudowy lotniska w Suwałkach I etap wraz z dostosowaniem go do potrzeb lotniska użytku wyłącznego, o kodzie referencyjnym 2B. ADRES: działki

Bardziej szczegółowo

BOTANIKA LEŚNA PĘDY ZDREWNIAŁE. Czesław Hołdyński. Typy budowy łodyg. wąskie promienie rdzeniowe TYP TILIA

BOTANIKA LEŚNA PĘDY ZDREWNIAŁE. Czesław Hołdyński. Typy budowy łodyg. wąskie promienie rdzeniowe TYP TILIA BOTANIKA LEŚNA PĘDY ZDREWNIAŁE Czesław Hołdyński Typy budowy łodyg TYP TILIA wąskie promienie rdzeniowe 1 Kolejne etapy rozwoju łodygi zdrewniałej typu TILIA w pierwszym roku SEZONOWOŚĆ DZIAŁANIA KAMBIUM

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 3. Populacje i próby danych

STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 3. Populacje i próby danych STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 3 Populacje i próby danych POPULACJA I PRÓBA DANYCH POPULACJA population Obserwacje dla wszystkich osobników danego gatunku / rasy PRÓBA DANYCH sample Obserwacje dotyczące

Bardziej szczegółowo

Regresja i Korelacja

Regresja i Korelacja Regresja i Korelacja Regresja i Korelacja W przyrodzie często obserwujemy związek między kilkoma cechami, np.: drzewa grubsze są z reguły wyższe, drewno iglaste o węższych słojach ma większą gęstość, impregnowane

Bardziej szczegółowo

WPŁYW WYBRANYCH CECH MORFOLOGICZNYCH SZYSZEK SOSNY ZWYCZAJNEJ NA PRZEBIEG PROCESU ŁUSZCZENIA

WPŁYW WYBRANYCH CECH MORFOLOGICZNYCH SZYSZEK SOSNY ZWYCZAJNEJ NA PRZEBIEG PROCESU ŁUSZCZENIA Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008 WPŁYW WYBRANYCH CECH MORFOLOGICZNYCH SZYSZEK SOSNY ZWYCZAJNEJ NA PRZEBIEG PROCESU ŁUSZCZENIA Monika Aniszewska Katedra Maszyn Rolniczych i Leśnych, Szkoła Główna Gospodarstwa

Bardziej szczegółowo

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji i podwyższeniu świadczeń najniższych w marcu 2017

Bardziej szczegółowo

Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA (wykład 2) Dariusz Gozdowski

Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA (wykład 2) Dariusz Gozdowski Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA (wykład ) Dariusz Gozdowski Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW Weryfikacja (testowanie) hipotez statystycznych

Bardziej szczegółowo

Rozkład prędkości statków na torze wodnym Szczecin - Świnoujście

Rozkład prędkości statków na torze wodnym Szczecin - Świnoujście KASYK Lech 1 Rozkład prędkości statków na torze wodnym Szczecin - Świnoujście Tor wodny, strumień ruchu, Zmienna losowa, Rozkłady dwunormalne Streszczenie W niniejszym artykule przeanalizowano prędkości

Bardziej szczegółowo