PISMO POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTÓW

Transkrypt

1 PISMO POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTÓW Nr 2 (820) Rok XXXVIII luty 1991 r. Cena 2700 zł lin,i ,11r.r Wir

2 POCZTA POLOWA WP w 1939 roku Oglądając na wystawach filatelistycznych eksponaty zawierające nieliczne przesyłki poczt polowych z 1939 r., bez trudu można stwierdzić, że ich posiadacze nie znają opracowania L. Tatara r na powyższy temat. Dlatego też niektóre dane zawarte we wspomnianym opracowaniu przytoczę ponownie. Między innymi Autor podaje, że zgodnie z planem mobilizacyjnym, miało być uruchomionych 71 poczt polowych. Natomiast Katalog Specjalizowany z 1990 r. wymienia tylko osiemnaście, których datowniki są znane. Poza pocztami wymienionymi w katalogu, należy jeszcze doliczyć pocztę polową nr 18 (fot. 1), oraz poczty polowe nr 59 i 114, których datowniki z 11 VIII i 30 VIII oglądałem w eksponowanych zbiorach. Poczta polowa nr 18 została zmobilizowana w Krakowie i przydzielona do obsługi 21. górskiej dp. Dowódca tej dywizji - gen. brygady Józef Kustroń poległ w boju pod Oleszycami (znaczek pocztowy nr 2966). ot. 1. Dowód nadania przekazu pieniężnego na kwotę 620 zł. w dniu I IX 1939 r., przez chor. Jana Wełnę. Adresatką jest żona nadawcy nie otrzymała już wystanej kwoty. Dziś trudno ustalić, czy wszystkie poczty polowe zostały uruchomione zgodnie z planem mobilizacyjnym. Jednak należy przypuszczać, że tak, skoro poczta polowa nr 59 - jako dyspozycyjna - została zmobilizowana, to poczty przewidziane do mobilizacji w trybie alarmowym musiały być uruchomione we właściwym czasie. Do poczt polowych przewidzianych do mobilizacji w trybie alarmowym, których datowniki nie są znane, należą następujące numery: 53, 61, 66, 68, 88, 98,105, 108, 145, 175 i 190. Gdyby nawet założyć, że plan mobilizacyjny nie został wykonany w 100%, to jednak ujawniona dotychczas liczba poczt polowych jest bardzo niska i stanowi około 30% planowanych. W związku z powyższym zwracam się z apelem o ujawnianie dalszych dotychczas nie znanych odbitek datowników poczt polowych. Jak wiadomo z dotychczasowych publikacji, niektóre poczty polowe zostały zmobilizowane 1 Filatelista" z 1966 r., ss , 49-52, 69-72, już w marcu 1939 r. - podczas tak zwanej cichej mobilizacji". Między innymi poczta polowa nr 184 zmobilizowana w Brześciu nad Bugiem do obsługi 30 dp. Z poczty tej znanych mi jest najwięcej ostemplowań grzecznościowych. Na fot. 2 jedno z takich ostemplowań. fot. 2 Oczywiście, ostemplowania grzecznościowe spełniły ważną rolę, gdyż przechowały się w zbiorach filatelistów i dokumentują istnienie wielu poczt. Niemniej, przy eksponowaniu tych walorów nie należy wprowadzać w błąd mówiąc, że pochodzą z obiegu pocztowego. Na jednej z wystaw szczebla krajowego, w poważnym zbiorze, bo eksponowanym w klasie honorowej, autor pokazuje kopertę identyczną, jak na fot. 2. Koperta adresowana na tej samej maszynie i do tego samego adresata. Datownik z tego samego dnia 30 III 39 poczty polowej nr 184. W opisie tego waloru przeczytałem: żołnierz nie wiedział, że poczta nie posiadała stempla R i nakleił znaczki za 55 gr". (na fot - 65 gr). Takie stwierdzenie nie jest zgodne ze stanem faktycznym. Dla przypomnienia podaję za L Tatarem wyposażenie poczty polowej: - skrzynia taborowa 1 szt. - skrzynia rekwizytowa 1 - stempel kauczukowy podłużny - pieczęć do laku datownik 2 - stempel do listów poleconych R" - kontrolny stempel przekazowy 1 >, - plombownica 1 - worek listowy sorty I 20 - worek listowy sorty IV 5 Pozostałego ekwipunku i druków nie wymieniam, ale jak wynika z powyższego, już 26

3 w czasie pokoju w zestawach mobilizacyjnych znajdowały się wszystkie niezbędne rekwizyty. W innym eksponacie oglądałem czystą kopertę, ofrankowaną znaczkiem za 5 gr. opatrzoną stemplem Druk", ostemplowaną grzecznościowo dwoma datownikami różnych poczt polowych. Jeden z datowników pochodził ze wspomnianej już poczty nr 184 z 3 VII 39 r., a drugi z numerem 74 z 3 VIII 39 r. Długo zastanawiałem się, ile wysiłku musiał włożyć autor tego dzida", gdyż wiadomo, że poczta polowa nr 184 obsługiwała 30 dp wchodzącą w skład Armii Łódź. Natomiast poczta polowa nr 74, obsługująca 26 dp, wchodziła w skład Armii Poznań. Ale czego się nie robi dla stworzenia takiego rarytasu". Wracając jednak do opłat, to z dotychczasowych publikacji wiadomo, że w początkowym okresie wystąpiło sporo zamieszania. Za listy nie ofrankowane pobierano podwójną opłatę od adresata. Dopiero po zaopatrzeniu pododdziałów w odpowiednie stemple, stosowano taryfę ulgową. Według cytowanego na wstępie opracowania L. Tetera, całkowite zwolnienie z opłat zwykłej korespondencji żołnierskiej nastąpiło z dniem 25 czerwca 1939 r. Natomiast Katalog Specjalizowany stwierdza, że zwolnienie powyższe nastąpiło z dniem 27 lipca 1939 r. Która więc data jest prawdziwa? Przyjmuję datę 25 czerwca, gdyż L. Teter podaje następujące źródło tego twierdzenia: Centralne Archiwum Wojskowe, GISZ Biuro Inspekcji t. 314/ 6". A na jakiej podstawie umieszczono dane w katalogu? BRONISŁAW BRZOZOWSKI DATOWNIKI Z DOPISYWANĄ NAZWĄ PLACÓWKI używane po wojnie (dokończenie) 10. Supraśl (obecnie kod ). W PZP wzmianka: S 1451> dat. radziecki zamazany z pozostawieniem poprzeczki - Zcz e 30 IV. 45 II O p/ o". Ciekawy list sfużbowo-polecony z tym datownikiem ze stycznia 1945 r., który znajdował siew zbiorze S. Adamskiego, pozwala na skorygowanie daty używania datownika z dopisywaną odręcznie nazwą miejscowości na wcześniejszą - I Szczawienko (początkowo Solice Dolne, obecnie dzielnica m. Wałbrzych, upt. Wałbrzych 8, kod ). W PZP wzmianka: S dat. ambulansowy jak Chojnica, nazwa Solice Dolne odr. - Zcz 23x7,5 X. 45 IIF". Datownik ambulansowy, którym unieważniano znaczki w październiku 1945 r. w ówczesnych Solicach Dolnych (nazwanych później Szczawienkiem), spotyka się na niewielu zachowanych przesyłkach, z reguły bez odręcznie dopisanej nazwy. 12. Wlodawa (obecnie kod ). W PZP wzmianka: W 88 dat. górna część zamazana, później napis całkowicie usunięty i uzupełniany odręcznie - Zcz, f e 28 IX. 44 II O p/ c" -Rzeczywiście, przedwojenny datownik (nie ustalonej placówki pocztowej) był używany we wrześniu 1944 r. do znakowania przesyłek opłacono gotówką", jak i kasowania znaczków serii Wodzów" z reguły w barwie fioletowej; 27

4 później, w listopadzie 1944 r., posługiwano się tym datownikiem - zresztą bardzo krótko - po usunięciu poprzedniego napisu i odręcznym uzupełnianiu nazwą miejscowości Wlodawa", unieważniając nim znaczki Goznak", używając już tuszu czarnego. Przypuszczam, że wspomniane w PZP zamazanie" górnej części datownika polegało na jego częsciowym zaklejeniu (papierem, klejem, plasteliną?), skoro później, po zgrawerowaniu napisu, znać było górny łuk wewnętrznej obrączki datownika. Przedstawiony na fot. 12 odrys z maja 1946 r. pochodzi z odbitki, przekazanej w 1946 r. Muzeum PiT. 13. Ziębi«(do 1947 r. Ziembice, obecnie kod ). W PZP nie ma wzmianki. Pokazany na fot. 13 datownik z ręcznie dopisaną nazwą upt. znany z przesyłek nadawanych od czerwca do sierpnia 1945 r. Przeważnie jednak nie wpisywano odręcznie nazwy placówki, posługując się dworna różnymi datownikami beznapisowymi: z mostkiem oraz z poprzeczką i niedbale usuniętym napisem; listy polecone, na których przykładano stempelek polecenia z nazwą placówki pocztowej, z reguły mają odbitki datownika z usuniętą nazwą, bez dopisywanej odręcznie nazwy upt migród (obecnie Żmigród k. Milicza, kod ). W PZP nie ma wzmianki. Po raz pierwszy zarejestrował ten datownik Tadeusz Wincewicz datownik był w użyciu, zresztą przez krótki czas, w sierpniu 1945 r. 15. tólidewka (obecnie kod ). W PZP nie ma wzmianki. Przedwojenny datownik, nie ustalonej placówki pocztowej, zaprezentowany na fot. 15, używany był przez kilka dni w drugiej połowie września 1944 r. do kasowania znaczków serii Wodzów"; później używano w tej placówce innych odnalezionych przedwojennych datowników, opisanych przeze mnie'. 1 k C;A: kca' Falszerstwo znaczków AK W numerze 16 F' z 1965 r. na s. 317 Maciej Perzyński opisał fałszerstwo znaczków Poczty Powstańczej z sierpnia 1944 r. Wiele lat minęło od tamtej informacji, a ostatnio na warszawskim rynku Filatelistycznym pojawiły się ponownie fałszerstwa tych znaczkow. Na załączonych reprodukcjach widać, że będące w obrocie walory filatelistyczne sporządzono jako wycinek całości. Zarówno nadruk na znaczku GG Mokotów", datownik Poczta Polowa Warszawa" i gwarancje prof. Miksteina są fałszywe (fot. 1). spd.: Do pe.ro yo.1.1s...11 wye fot. 15 Na zakończenie chciałbym jeszcze wspomnieć o dwóch datownikach, używanych bardzo krótko: w maju 1945 r. w placówce pocztowej Karsin pow. Chojnice (obecnie kod ), gdzie niemiecka nazwa miejscowości Karschim Kr. K5nigzwester" nie została wprawdzie usunięta, ale przerabiano napis odręcznie, dopisując im pow. Chojnice" (fot. 16) oraz w pazclzierniku 1945 r. w nowo otwartej placówce pt Szczecin 5 (obecnie kod ), gdzie przez bardzo krótki okres posługiwano się przywiezionym datownikiem poniemieckim Bromberg 3", dopisując atramentem Szczecin 5" (fot. 17). W szkicu niniejszym wykorzystałem także materiały archiwalne, przekazane mi swego czasu przez znanego badacza i publicystę, Wincentego Piątaka, za co składam mu serdeczne podziękowanie. JANUSZ ZB. PIEKUr Kopertę listu poleconego ze znaczkami Wodzów", skasowanymi tym datownikiem, pokazano w art. J. Z. Piekutar Jeszcze raz o Wodzach", LBF", R.XV, 1974, nr 3(49), s.151. T. Wincewiez: Dolnośląskie prowizoria, HBF", R. XXI, 1981, nr 1(75), s. 29. ' J. Z. Plakat: Datowniki II Rzeczypospolitej używane w Police Ludowej, HBF", R. XXVIII, 1987, nr 1(99), s

5 fot.2 Są również oferowane analogiczne fałszerstwa bez fałszywej gwarancji (fot. 2). W tym miejscu warto nadmienić, że prof. Mikstein w zasadzie nie używał tego typu stempla gwarancyjnego na wydaniach pocztowych od 1944 r. Pozostaje problem otwarty, czy wznowiono produkcję rarytasów", czy też upłynniane są stare zapasy. JÓZEF FALKOWSKI Jan Paweł II w filatelistyce 43. PIELGRZYMKA Hiszpania VIII 1989 Watykan Kasownik: VIII 1989, 10ANNES PAVLVS II CAMPVM STELLAE/ A- DIT IVVENES CONVEN- n inix" Prix TVRVS/ VIII. 1989/ POSTE CITTA DEL VATICANO" i Jan Paweł II w geście błogosławieństwa, okrągły, o średnicy 35 mm. Hiszpania Znaczek:. 19 VIII pt, na maczku portret Jana Pawła II i cztery młodzieńcze twarze, pod rysunkiem napis: PAPA Y JUVENTIJD" (Papież i młodzież). Na górnym marginesie liczącego 60 znaczków arkusza sprzedażnego napis 60 SELLOS DE COR- REOS DE 50 PESETAS EMISION PAPA Y JU- VENTUD. 1989" nakład 4,5 miliona. Kasowniki: VIII 1989, Santander,A510 SANTO LE- BANIEGO/ 3 VISITA A ESPAPA DE SS.,/JU- AN PABLO II/XVI Expo.Filca/ Agosto 1989/SANTANDER", Krzyż święty i portret Ojca świętego. Kasowniki I dnia: 19 VIII 1989, Santiago de Compostela, EL PAPA cz. HI Y LA JUVENTUD/JORNADA MUNDIAL / PRI- MER /DIA DE/CIRCULATION/19/AGOSTO/ 1989/SANTIAGO DE COMPOSTELA" EL PAPA Y LA JUVENTUD 19 AGOM 1989 MADRIB MIMI R DIA DE CIRCULACION 19 VIII 1989, PRIMER/DIA/ DE/CIRCULA- TION/ EL PAPA Y LA JUVENTUD/ 19/ AGOS- TO/ 1989/MADRID (lub) BARCELONA. 44. PIELGRZYMKA DO AZJI Korea, Indonezja i Mauritius 6-M X *; sax(0 sl> osm vrw-^ Watykan Kasownik: 6-16 X 1989, 10. PAVLVS II SEVLVM INDO- NESIAM MAVRICIVM VISIT/ 6-16 X 1989/P0- STE VATICANE" i Jan Paweł 11 z krzyżem pasterskim w dłoniach, okrągły o średnicy 35 mm. Korea Znaaek: 4 X 1989, 44. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny, 80 won, na maczku symbol promieni pokoju oświetlających świat. 7nśaek, a także kasownik pierwszego dnia obiegu bezpośrednio nie nawiązują do osoby Jana Pawła II. Mauritius Zanceld: 13 X 1989, Wizyta Papieża Jana Pawle II:

6 I. 30 c - kardynał Jean Margeot, c - scena powitania Jana Pawła II z premierem Republiki Mauritius W Watykanie w 1989 r., napis: Popa weleorning Prime Minister Mauritius in Vatican 1989", r - siostra Maria Magdalena de la Cmix i kaplica pod wezwaniem św. Marii w Port Louis z 1864 r., 4. 6 r - kościół pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu w Pamplemousses, r portret Jana Pawła II, napis: POPE JOHN PAUL II". Na wszystkich znaczkach stylizowana rama kamienna, w jej prześwicie wspomniane ilustracje oraz napis VISIT OF POPE JOHN PAUL II " (Yvert ). (cdn) WŁADYSŁAW ALEXIEWICZ, WOJCIECH HENDYKOWSKI nowo ści CIŻ P OL SK I E ARCYDZIEŁA ze ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO w KRAKOWIE Jak już zapowiadaliśmy w nr. 1 F" - 11 stycznia 1991 r. wprowadzono do obiegu sześć znaczków pocztowych wartości: 500; 700; 1000; 1500; 1700; 2000 zł emisji A reydziela ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie" (Zarządzenie Ministra Łączności nr 49 z 21 XII 1990 r.). Na znaczkach przedstawiono: 500 z1- portret Zygmunta Augusta XVI/ /XVII w. 700 z1- Kodeks Pułtuski - pokłon Trzech Króli XI w d - Kodeks Pułtuski św. Mateusza Ewangelisty XI w d - Wypędzenie przekupniów ze świątyni" - Mikołaja Haberschracka d - Zwiastowanie" - po r d - Trzy Marie" Mikołaja Haberschracka - ok r. Znaczki wydrukowano w PWPW na podstawie barwnych diapozytywów, wykonanych przez art. fotografików A. Wierzbę i Ł. Schustera, wielobarwną techniką rotograwiurową, na papierze kredowanym, w formacie 40,5 x 54 mm, w nakładach: wartości 500 i 700 zl po 6 mln. sztuk, 1000 i 1500 z1 po 5 mln. sztuk, 1700 z1-4 mln. sztuk, 2000 zl - 1,6 nilu. sztuk, w kolorach: żółtym, czerwonym, niebieskim, szarym i czarnym. W dniu wprowadzenia znaczków do obiegu sprzedawano jeden wzór FDC, opatrzonej da- townikiem okolicznościowym, stosowanym w upt. Kraków 1. Znaczki, kopertę i datownik zaprojektował art. plastyk Andrzej Szczepaniak. Ponadto jeszcze w I kwartale br. ukażą się: Owoce drzew iglastych - 2 maczki obiegowe 700 i 1500 zł. Przyjęcie Polski do CEPT - 1 znaczek 1500 zł. Św. Brat Albert - I znaczek 2000 zł. Ukazała się KOPERTA 31 grudnia 1990 r. wprowadzono do obiegu kopertę z wydrukowanym znaczkiem pocztowym wartości 700 zł emisji Poczet królów i książąt polskich", przedstawiającym podobiznę Mieszka III Starego wg rysunku Jana Matejki (Zarządzenie Ministra Łączności nr 48 z 17 XII 1990 r.). Stemple okolicznościowe Dyrekcja Generalna PPTT wyraziła zgodę na stosowanie: 19 I w Upt. Poznań 1 - datownika: Inauguracja działalności Klubu Rotariańskiego w Upt. Warszawa 40 - datownika: 225 lat Mennicy Warszawskiej. 3 V w Upt. Kwidzyn 1 - datownika: Konstytucja 3 Maja. 28 V w Upt. Bydgoszcz 1 - datownika: XX-lecie nadania Szkole Podstawowej nr 33 imienia kapitana Leonida Teligi. 30

7 nowo ści MI11 ZAGRANICZNE ANDORA. POCZTA HISZPAŃ- SKA. 26 XI znaczek Boże Narodzenie 90" : 25 pts (rzeźba anioła z XV - XVI w). ANGOLA. II XI I znaczek X rocznica Zgromadzenia Narodowego": 10 k. ANTYLE HOLENDERSKIE 5 XII znaczki tylko na karty bożonarodzeniowe, wysyłane w grudniu: 30; 100e. ASCENSION. 24 X znaczki Boże Narodzenie 1990": 8; 18; 25; 65p (obrazy Matki Boskiej z Dzieciątkiem). AUSTRIA. 15 I - 1 znaczek Franz Grillparmr - poeta rocznica urodzin": 4.50 sz (portret). 21 I - 1 maczek Mistrzostwa świata w Narciarstwie Alpejskim": 5 sz (narciarz). 21 I - I znaczek 80. rocznica urodzin dr Bruno Kreisky'ego: 5 sz (portret polityka). 21 I - I znaczek Friedrich Freiherr von Schmidt - stulecie śmierci": 7 m (portret architekta). BARBADOS. 16 X znaczki Owady": 50; 65; 75 c; 2 dol. BELIZE. 1 XI maczków Boże Narodzenie 1990": 25; 50; 60; 75c; 1 dol; 2 dol. (orchidee). BOPHUTHATSWANA. (bantustan w RPA), 12 XII znaczków (w pasku poziomym) 10 rocznica lotnictwa wojskowego Bophuthatswany": 21c x 5. BRAZYLIA. 7 XI znaczek Stulecie Narodowego Trybunatu Księgowości": 15 cz. 20 XI - 2 znaczki Boże Narodzenie 1990": 15 cz x 2 (świąteczna iluminacja Brasilii). 24 XI - 1 znaczek Tydzień walki z trądem": 0.50 cz. C. serowa osreareica".) I.nisiiresunisasea. CESKOS101/08500 BRUNE1. I XII znaczki,,walka z AIDS": 20; 30; 90 c. CISKEI (bantustan w RPA). 7 II - 4 znaczki Sowy": 21; 35; 40; 50 c. CSRF. 10 I - I znaczek 80 lat skautingu w Czechosłowacji i 115. rocznica urodzin A.B. Svojsika": 3 kcs. 10 I - 1 znaczek Mistrzostwa Europy w Judo": 1 kcs. DANIA. 14 H - 3 znaczki obiegowe Królowa Małgorzata II": 3.75; 4.50; 4.75 dkr (portret). EGIPT. X 1990, 3 znaczki (tryptyk) 17. rocznica wiekopomnej pacprawy": 10 p x 3. FRANCJA. 21 I - I znaczek z doplatą Zimowe Igrzyska Olimpijskie Albertville '92": 2, f (slalom). HISZPANIA. 22 XI znaczki Boże Narodzenie '90"; 25; 45 pts ( Pcema Cosmico" - obrazy z filmu malarza Jose Antonio Sistiaga, ur r.). 28 XI - 4 znaczki (w bloku) z cyklu Dziedzictwo narodowe - kobierce": 20 pts x 4. 31

8 JAMAJKA. 10 X znaczki Międzynarodowy Rok Czytania i Pisania": 55 c (dzieci w klasie); 5 dol. (dorośli w klasie pisania). JAPONIA. 1 XI znaczek Sto lat posługiwania się w Japonii alfabetem Braillela": 62 yen. 1 XI - I znaczek Stulecie systemu sądownictwa": 62 yen (rzeźba Temidy). 9 XI - 2 znaczki i blok Intronizacja cesarza": 62 yen x 2; blok oba znaczki, 29 XI - 1 znaczek Stulecie Sejmu japońskiego": 62 yen (witraż z centralnego holu Sejmu). KAJMANY WYSPY. 24 X znaczki Expo '90": 5; 25; 35 c; 1 dol (motyle). KENIA. 5 IX znaczków 100-lecie pierwszego znaczka pocztowego w Kenii": 1.50; 4.50; 6.50; 9; 20 sz. KIRDIATI. 5 XI znaczki i blok Historia Żeglarstwa (II)": 15; 50; 60; 75 c; blok 2 dol. MAURITIUS. 28 IX znaczki Międzynarodowy Rok Czytania i Pisania": 30 c; 1; 3; 10 r. NIGERIA. 14 IX znaczki 30. rocznica OPEC": 10; 20; 25; 30 k, NORFOLK WYSPA. 11 X znaczki 200-lecie osadnictwa - sławni osiedleńcy (11)": 70 C (William Charles Wentworth); 1.20 dol (Thursday October Christian). NOWA ZELANDIA. 12 IX znaczki Boże Narodzenie 1990": 40 c; 1; 1.50; 1.80 dol (anio- IY). 7 XI - 6 znaczków Ptaki Anta.rktyki"; 40; 50; 60; 80; 100; 150 c. ONZ. 1-2 znaczki obiegowe: 30 c (flaga ONZ); 50 c (mozaika Normana Rockwella The Gulden Rule"). 1 II - 6 znaczków (po dwa dla biur ONZ w Nowym Jorku, Genewie i Wiedniu) Zakaz stosowania broni chemicznej": 30; 90 c; 0.80; 1.40 fis; 5; 10 sz. OWCZE WYSPY. 8 X maczki Wyspa Nolsoy": 50; 350; 500; 1000 o. POLINEZJA FRANCUSKA. 5 XII znaczki Gardenie Tahiti": 28; 30; 37 f. PORTUGALIA. MACAU. 8 X znaczki i blok Róża Wiatrów - kompas na tle mapy żeglarskiej z XVI w.": 50 a; 1; 3.50; 6.50 pts; blok 5 pts. 15 XI - 4 znaczki Igrzyska zwierząt": 20 a (walka świerszczy), 80 a (walka ptaków); I pts (wyścigi chartów); 10 pts (gonitwa koni). SALOMONA WYSPY. 15 X znaczków 150. rocznica pierwszego znaczka pocztowego": 35; 45; 50; 55; 60 c. SAMOA ZACH. 31 X maczki Boże Narodzenie 90": 18; 50; 55 c; 3 dol. (obrazy). SESZELE. 27 X znaczków (w pasku) Festiwal Kreolski 1990"; 2 r x 5 (tancerze). SESZELE PD. (Zil Elwanyen Sesel). S XI znaczki Rośliny trujące (H)": I; 2; 3; 5 r. SINGAPUR. 23 I - 8 maczków (4 parki w dwóch formatach) Zabytki architektury w Singapurze": 20 c x 2 (świątynia Hong San See z 1912 r.); 50 c x 2 (meczet z 1910 r.); 75 c x 2 (świątynia Sri Perumal z 1961 r.); 1 dol. x 2 (katedra 4w. Andrzeja z 1863 r.). SRI LANKA. 14 IX znaczki i blok Ryby lokalne": 25 c; 2; 8; 20 r; blok 20 r. 9 X - 4 znaczki 175 lat służby pocztowej na Sri Lance": 1; 2; 5; 10 r. ST. HELENA. 18 X znaczków Boże Narodzenie 1990"; 10 p (kaplica Baptystów); 13 p (św. Marcin); 20 p (św. Helena i krzyż); 38 p (kościół św. Jakuba); 45 p (katedra św. Pawła). 32

9 ST. KITTS. 10 X maczków obiegowych Statki": 10; 15; 20; 25; 40; 50; 60; 80 c; 1; 120; 2; 3; 5; 10 dol. ST. PIERRE ET MIQUELON. 29 X znaczki (tryptyk) serii turystycznej: f (widok ogólny St. Pienne et Miquelon). 29 X - 1 znaczek Statki": 3 f. 26 XI - 3 zna rki (tryptyk) Generał de Gaulle": 4 f. SURINAM. 21 XI maczki 15. rocznica niepodległości Surinamu"' 10 c (ryba); 60 c (kwiat); 110 c (gołąbek z gałązką oliwną). Wszystkie motywy na tle konturów Surinamu w kolorach narodowych. 4 XII - 3 Znaczki z dopłatą i blok Na dzieci": 60 c + 30 c; 105 c+50 c; 110 c+ 55c (rysunki dzieci). Blok wszystkie 3 znaczki. TRANSKEI (bantustan w RPA). 10 I 4 znaczki Rośliny pasożytnicze": 21 c (Harveya pulchna); 35 c (Harveya speciosa); 40 c (Alectra sessiliflora); 50 c (Hydnora africana). TRYNIDAD I TOBAGO. 15 X maczki Uniwersytet Indii Zachodnich": 40; 80 c; 1; /25 dol. WALLIS I FUTUNA. 16 X I znaczek Dzień Znaczka 1990"; 97 f. WATYKAN. 27 XI znaczki stałego cyklu Podróże Papieża Jana Pawła II": 500 I (28 IV - 6 V 1989 Madagaskar, Rennion, Zambia, Malawi); (1-10- VI 1989 Norwegia, Islandia, Finlandia, Dania, Szwecja); (19-21 VIII 89 Hiszpania - Santiago de Compostela); 5000 I (6-16 X 89 Korea Pd., Indonezja, Mauritius). 27 XI - 5 maczków Boże Narodzenie": 50; 200; 650; 750; (obrazy Sebastian Mainardi, ok ). W. BRYTANIA. 8 I - 5 znaczków Psy": 22; 26; 31; 33; 37 p (obrazy Georgeła Stubbs'a z XVIII w.). wgcni". 21 XI znaczek Międzynarodowy Rok Czytania i Pisania": 10 R. 11 nł-,1",...1,ł MAGYAR P9 s ( F s i i i gm m e WYBRZEŻE KORCI SEANIO- WEJ. 8 IX maczki Wizyta Jana Pawła II, 9-10 IX 1990 r.": 15$; 195; 500 f. Plany emisyjne FRANCJA I. Znaczki z dopłatą I. Dzień Znaczka - kurier 2. Znane osobistości - poeci francuscy XX wieku: - Paul Eluard ( ) - Andre Breton ( ) - Louis Aragon ( ) Francis Ponge ( ) 23 XI - 1 znaczek Otwarcie od- - Jacques Prćvcrt ( ) nowionego Muzeum Znaczka": 5 ft. Rene Char ( )

10 3. Czerwony Krzyż - Tulon 4. XVI Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Albertville i w Sabaudii: slalom, hokej na lodzie, saneczki, curling. D. Znaczki bez dopłaty I. Seria artystyczna - dzida: Maxa Ernsta, Georges'a Scurata, Francoisa Rouan, Roberto Matta. 2. Europa CEPT - temat roku: Europa w przestrzeni - Gujana i Kosmos, satelity telewizyjne. 3. Seria turysty.» - most w Chevirć Dolina Munster organy w Wasquehal wieś Carennac. 4. Przyroda Francji - gatunki pod ochroną: niedzvdedż pirenejski żółw ziemny bóbr drozd. 5. Serie okolicznościowe, pamiątkowe i różne: Rewolucja Francuska: Saint-Jest ( ), La Tour d'auvergne ( ), Drzewo Wolności, 200-lecie żandarmerii narodowej Kongres Federacji Francuskich Towarzystw Filatelistycznych w Perpignan Gaston Febus ( ) Marcel Cerdan ( , bokser) Młodzieżowa Wystawa Filatelistyczna Philexjeunes '91" w Cholet 100-lecie Szkoły Robót Publicznych 30. rocznica Amnesty International 10. Światowy Kongres Leśny w Paryżu 350. rocznica Drukarni Narodowej 200-lecie śmierci W. A. Mozarta 100-lecie Międzynarodowych Tenisowych Mistrzostw Francji Pora (czas) Maroka Auguste Renoir ( , malarz, rzeźbiarz) 90. rocznica Concours Lćpine. BELGIA 25 II Belgijski Czerwony Krzyż 2 zn. z dopłatą: 14 f+3 f; 25 f+6 f (arcydzieła sztuki belgijskiej z muzeów zagranicznych). 18 DI Belgijscy rzeźbiarze XIX w. 2 za.: 14; 25 f (Constant. Meumier; Józef Lambeaux). 8 Sport 2m. po 10 f. 22 IV Dzień Znaczka 1 zn. 14 f (nowy budynek Wytwórni Znaczków w Medd.). 29 W 100. rocznica Związku Liberałów I zn. 25 f. 6 V Europa 2 m. 14; 25 f. 13 V 100. rocznica Rerum Novarum 1 zn. 14 f. 27 V Europaha Portugalia I m. 25 f (portrety Izabelli Portugalskiej i Filipa Dobrego). 17 VI Turystyka 5 zn. po 14 f (Couvin Groty Neptuna; ktte opactwo Dielegem; Niel ratusz; Robertville park; Roulers). 24 VI 40 lat panowania króla Banduin'a 1 zn. 14 f. 9 IX Alfred William Fioch malarz I m. 25 f (obraz Wybrzeże angielskie w Dover"). 16 IX Przyroda 4 m. po 14 f (w zeszyciku 56 f grzyby). 23 IX Międzynarodowa Solidarność 2 zn. po 25 f. (Amnesty International.) 7 X Telecom '91 1 zn. 14 ((wystawa w Genewie). 14 X Filatelistyka mlodzieżowa 4 m. po 14 f w zeszyciku 56 f (bohaterowie komiksów). M X Kultura 3m. z dopłatą: 10 (+2 f; 14 f+3f; 25 f+ 6f (film belgijski). 4 XI Prasa 2 zn. po 10 f(100. rocznica Gazet van Antvzerpen" i Het Volk"). 18 XI 150. rocznica Królewskiej Akademii Medycznej w Belgii I m. 10 f. 25 XI Boże Narodzenie i Nowy Rok I za. 10 f. (ikona). 2 XII Rok Mozarta I zn. 25 f. SZWAJCARIA 15 I - Zwierzęta - 2 zn. obiegowe: 70 c (królik); 80 c. (sowy). 22 II rocznica Konfederacji Szwajcarskiej - 4 m. po 50 c (na każdym 700" i rok" w 4 jęz.). - 4 znaczki po 50 c, w zeszyciku 2 x 4 zn.=4 f. - wydanie wspólne z USA - 1 en f lat Berna - 1 zn. 80 c. 14 V - Drops CEPT (Europa w przestrzeni) - 2 zn.: 50 c (rakieta Arianne); 90 c (spektrometr Giotto). - Pro Patria lat sztuki i kultury - sztuka współczesna - 4 m. z dopłatą: c (Wolt Barth); c (Helmut Federle); c (Matthias Bosshart); c (W.O. Leuenberger). 10 IX - Stulecie Unii PTT I zn. 80 c. Mosty - 4 zn.: 50 c (most dei Sald); 70 c (Neubrdcke k. Berna); 80 c (most na rzece Aar w Koblencji); 90 c (most na rzece Ganter). 26 XI - Pro Juventuts - rośliny związane z Bożym Narodzeniem - 4 zn. z doplatą: f (osobistości przy żłobku); f (geranium); (kampanula); f (krogulec pnący). MIANA OJ z zagranieq Litery w nawiasach oznaczają, w jakim języku korespondować. Redakcja nie bierze odpowiedzialności za skutki korespondencji. Aleksander Dubia. Irkuck-32, ul. Jaroslawskogo 252, kw. 12, ZSRR (r). Zn. tern. flora, fauna, malarstwo. W zamian nowe znaczki ZSRR. C. Lupascu. Str. Romulus 18; 6200 Galati, Rumunia (fr.). Znaczki czyste i stemplowane całego świata. W.P. Danilenik (22 lata) Kremienczuł, ul. 60 let Oktjabrja, d.34 A", kw.44, ZSRR (r). Zbiera zn. polskie, temat.: sport. kosmos, malarstwo, flora, fauna, transport, kartki pocztowe, kieszonkowe kalendarzyki. Wiktor Ancibor (40 lat), Donieckaja ob!. g. Snieżnoje - 10, ul Donbassa 4-36, ZSRR (r) Zn. temat: pilka nożna, fauna, malarstwo. Ma cały filatelistyczny material dot. moskiewskiej olimpiady. D. Kranztl. P.O.Box 14; Fren3tat P/ R. Czechosłowacja (cz. p). Stemple Międzynarodowy Rok Dziecka 1979" na kopertach i kartkach. 34

11 35 Lit. R. W. Kapustki g. Charków, ul. Mierzlauka 7/ I. kw.i7, ZSRR (r.cz.n.a). Znaczki i FDC Polski, Afryki, Europy Zach, płyty muz. pop i rockowej. Jurij Czumakow Linieck, ul. Tierieszkowej d. H/ 2, kw.9, ZSRR (r. n. a). Zbiera widokówki przedstawiające malarstwo, widoki miast, portrety, transport i in. Oferuje adresy zbieraczy widokówek z ZSRR i z całego świata, klubów i pism. Pele Klinka Luk 151, Czechosłowacja (p. cz. n. esp.) Znaczki tematyczne czyste. Rui Pereira. R. Mosambique 58-3-D; 1100 Lizbona, Portugalia (a. por.). Poszukuje partnera do wymiany. Yang Wenge Beijing. Bureau of Real Estate, Administration of Beijing, Chińska Rep. Ludowa (a). Poszukuje partnera do wymiany znaczków. WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA RICIINRD STRAQSS NAGRODA im. STOLZA dla ZNACZKA IT,,191311K~11 AUSTRIACKIEGO Międzynarodowe jury Philatelic Music Gro: le w Londynie uznało w sierpniu ub.r., iz najpiękniejszym znaczkiem pocztowym o tematyce muzycznej, wydanym w roku 1989 jest znaczek austriacki, zaprojektowany przez panią bied! Weyss-Lampel z portretem Ryszarda Straussa ( ). Ukazał się w 40. rocznicę śmierci kompozytora i wprowadzony został do obiegu przez pocztę Austrii 1 czerwca 1989 r. Decyzja ta jest równoznaczna z przyznaniem dorocznej, fundowanej przez panią Einzi Stolz (żonę słynnego kompozytora) nagrody im. Roberta Stolza. Drugą nagrodą wyróżniono pocztę RFN za znaczek okolicznościowy z okazji 200. rocznicy urodzin kompozytora I nauczyciela Friedricha Silchera ( ). Trzecie miejsce zdobyła poczta ZSRR za znaczek z okazji 150. rocznicy śmierci Modesta F. Mussorgskiego. Wśród zarządów pocztowych, którym od roku 1980 międzynarodowe, liczące 600 osób jury przyznało tę nagrodę znalazły się: Francja, Szwecja, Monaco, Izrael, NRD, Austria, Nowa Zelandia, St. Vincent. Czy i kiedy nagrodą tą wyróżniona zostanie Poczta Polska? KAS. STEMPLE POCZTOWE a OBLICZE MONARCHY Większość krajów, które wzorem Anglii wydały w połowie XIX wieku frankomarki (bo tak wówczas powszechnie nazywano znaczki pocztowe) przedstawiała na nich wizerunek swego władcy. Stosowane stemple miały za zadanie dokładnie unieważnić maczek, a instrukcje dla pocztowców zalecały, aby stempel pokrywał całą powierzchnię znaczka. Najbardziej radykalne były instrukcje dla pracow-. nikow poczty staroniemieckich księstw Szlezwiku-Holsztyna: zalecały one, aby całą markę pocztową zaczernić", co wykonywano zresztą gorliwie. Nie dziw więc, że spotykane dziś stemplowane egzemplarze znaczków szlezwicko-holsztyńskich z 1850 r. są tak dokladnie zasmarowane farbą, że aby zobaczyć wygląd znaczka, trzeba z reguły sięgać po egzemplarz nie stemplowany. Nie wszyscy panujący chcieli się jednak z przyjętym powszechnie sposobem stemplowania znaczków pogodzić. Ta gorliwość w zaczernianiu powierzchni znaczka powodowała bowiem, że również oblicze monarchy było na znaczku mało widoczne. Władze pocztowe niektórych monarchii zaczęły więc stosować inny rodzaj stempli, tak skonstruowanych, aby stempel unieważniał znaczek, nie zaczerniając jednak oblicza panującego. Na fotografii widzimy taki stempel hiszpański, wprowadzony wraz z wydaniem pierwszych znaczków w 1850 r., który obramowuje portret królowej Izabeli II w taki sposób, aby patrzący na stemplowany maczek mogli jednak podziwiać twarz jej królewskiej mości. W praktyce jednak zarządzenie musiało być niezbyt przestrzegane, skoro spotyka się częściej znaczki z niedokładnie przyłożonymi stemplami. Rychło więc je zniesiono i na maczkach z 1852 r. widzimy już stempel z kratą, zza której smętnie spogląda twarz królowej. Podobny stempel, obramowujący portret króla Ferdynanda II wprowadziło, wraz z wydaniem swych pierwszych znaczków w 1855 r., Królestwo Obojga Sycylii. Tutaj pocztowcy

12 byli bardziej dokładni (bo o to, że goręcej kochali swego władcę trudno ich posądzać... ), gdyż tylko nieliczne znaczki sycylijskie z owych lat mają niestarannie przyłożony stempel. Trwało to zresztą bardzo krótko, bo już w maju tegoż roku zmarł król Ferdynand II, a jego syn i następca - Franciszek II - nie zdążył już wydać znaczków ze swym portretem. Jego królestwo zostało w 1861 r. włączone do jednoczącej się Italii. (JZP) POLONICA W AUSTRII Rok 1990 był jubileuszowym rokiem jezuitów. Obchodzono 500. rocznicę urodzin św. Ignacego Loyoli i 400-lecie działalności Towarzystwa Jezusowego (jezuici). "o? 41, niefiurimischau STGAIUll 11B HI Uroczystościom, zorganizowanym z tej okazji w Wiedniu, towarzyszył pokaz filatelistyczny, przygotowany przez austriackie Bractwo św. Gabriela. 4 X 1990 r. stosowano w Wiedniu stempel okolicznościowy z wizerunkiem św. Stanisława Kostki. BOGDAN MICHALAK RECENZJE SPECJALIZOWANY KATALOG ZNACZKÓW LITWY ŚRODKOWEJ opracowany w języku angielskim przez A.G. Pacholczyka, wydala w 1990 r amerykańska firma Stochastic Press w Tuscon. Do chwili obecnej jest to jedyna pozycja w jęz. angielskim, ujmująca w sposób całościowy wydania znaczków pocztowych Litwy środkowej, zawierająca we wstępie krótką historię tego kraju, od jego powstania do połączenia się z Polską. Ten krótki rys historyczny, z dołączoną mapą, umożliwia zrozumienie intencji i celu wydania znaczków Litwy Środ- kowej, szczególnie osobom anglojęzycznym zbierającym to wydanie. Całość katalogu wydana została na bardzo dobrym papierze, z reprodukcjami znaczków pocztowych i obejmuje 207, stron druku. Poza znaczkami poczty Litwy Srodkowej, katalog zawiera opis znaczków Samorządu Warwiszki, kart pocztowych Litwy Środkowej oraz maczki opłaty skarbowej i opłaty kancelaryjnej, stosowanej na terenie Litwy Srodkowej. Całość opracowana jest bardzo czytelnie i umożliwia korzystanie z tego katalogu zbieraczom początkującym, zaś dla zbieraczy zaawansowanych (np. obcokrajowców nie znających polskiego) omawiany katalog też może stanowić dużą pomoc przy skompletowaniu znaczków Litwy Środkowej. Z uwagi na cenę (67.50 dol USA) to pionierskie opracowanie po angielsku nie znajdzie prawdopodobnie w warunkach krajowych większego zainteresowania, tym bardziej, że jako całość nie wnosi nic nowego do naszej dotychczasowej wiedzy zawartej w istniejących ogólnodostępnych wydawnictwach. NOVUM tego katalogu jest zastosowanie zmiany numeracji dla wydania przedrukowego na znaczkach Litwy Kowieńskiej, przyznaję - mało uzasadnione. Wszelkie informacje z zakresu filatelistyki dotyczące wydania znaczków pocztowych Litwy Środkowej ujęte w katalogu A.G. Pacholczyka znajdują się w naszych katalogach, a w szczególności w A. Pachońskiego Katalogu znaczków pocztowych Polski i Litwy środkowej" z 1930 r. Ponadto w: Pionier 1944" - opracowanie prof. St. Miksteina, Katalog Polskich Znaczków Pocztowych" T. Gryżewskiego z 1949 r, Katalogi Specjalizowane Znaków Pocztowych Ziem Polskich" z lat 1981, 1985 i 1990 wydane przez KAW. Informacje typu źródłowego można znaleźć w Polskich Znakach Pocztowych" t.4, r. wyd Zagadnieniom związanym z wydawaniem maczków Litwy Środkowej poświęcono wiele artykułów w prasie filatelistycznej krajowej, wychodzącej w latach Wreszcie sprawa całostek: szczegółowe ujęcie znajdujemy w Katalogu Całostek Polskich" St. Zółkiewskiego, cz. II. Otrzymując do omówienia katalog specjalizowany znaczków Litwy środkowej opracowany przez A.G. Pacholczyka oczekiwałem, że w pracy tej znajdę nowe ustalenia tyczące kwestii tzw. reprintów" wzmiankowanych w katalogu, jak również próbę oczyszczenia z makulatury" dotychczasowych wydań znaczków Litwy Srodkowej, obficie ową makulaturą zaśmieconych, co interpretuje się niekiedy jako próby" lub odmiany" wydań definitywnych. Ustaleń tych nie znalazłem. Autor specjalizowanego katalogu opisując poszczególne wydania przepisał dosłownie 36

13 z naszych publikacji znane usterki druku na kolejnych wydaniach tych znaczków, nie wnosząc nic nowego w tym zakresie w swojej pracy, mimo iż usterek drukarskich w poszczególnych wydaniach znaczków Litwy Srodkowej jest znacznie więcej i oczekują one na bardziej szczegółowe potraktowanie niż to podają nasze dotychczasowe opracowania. Filatelista zaawansowany może - moim zdaniem - odczuwać niedosyt w opracowaniu A.G. Pacholczyka odnośnie braku wzorów datowników pocztowych używanych do kasowania znaczków pocztowych i kart pocztowych cywilnych i wojskowych, stosowanych na terenie Litwy Środkowej. Informacje o tych i innych walorach filatelistycznych można było umieścić w katalogu bez powiększania jego objętości, gdyby np. zaniechano prezentacji reprodukcji ca łych arkuszy Litwy Środkowej na stronach i na s Na tych miejscach można było np. umieścić reprodukcje listów i kart z obiegu poczty cywilnej i wojskowej z okresu istnienia Litwy Środkowej. Omawiając fałszerstwa znaczków (s i 128) wydania przedrukowego na znaczkach Litwy Kowieńskiej z 1919 r., należało dla celów porównawczych podać to w formie, jaką zastosowano przy opracowaniu wydania znaczków dla Samorządu Warwiszki. Dla wyczerpania zagadnienia fałszerstw, na obecnym etapie wiedzy w tym zakresie, wskazane byłoby pokazanie fałszywych i antydatowanych ostemplowań na całościach Litwy Środkowej. Tego rodzaju dane powinny być zawarte w specjalizowanym katalogu znaczków pocztowych Litwy Środkowej wydanym w 1990 r. JÓZEF FALKOWSKI POLSKI PRZEGLĄD FILATELISTYCZNY Nr 100 Setny numer pisma wydawanego przez Polską Federację Filatelistyczną (Polish Philatelic Federation) w Wielkiej Brytanii, zawiera - ciekawą historię pism, wydawanych przez polskie stowarzyszenia filatelistyczne w W. Brytanii,' począwszy od Biuletynu Stowarzyszenia Polskich Filatelistów w Wielkiej Brytanii", wydawanego w latach , aż do wydawanego obecnie Przeglądu" autorstwa Rudolfa Szczurka; - artykuł Rosyjskie kolejowe ruchome biura pocztowe na obszarze byłego Królestwa Polskiego w latach " Alana A. Berrisforda; - przedruk artykułu Ryszarda K. Wagnera z nr 1 omawianego Przeglądu" (styczen, 1956 r.) pt. Lot stratosferyczny ". Szczególnie polecam artykuł poświęcony ruchomym kolejowym biurom pocztowym na terenie byłego Królestwa Polskiego w latach Autor omawia istniejący wówczas system kolejowy, przedstawia organizację poczty kolejowej, podaje wykaz ruchomych biur pocztowych na poszczególnych trasach i okresy ich działalności. W trzeciej części artykułu opisuje typy stempli używanych w ruchomych kolejowych biurach pocztowych. Artykuł ilustrowany jest mapą systemu kolejowego wokół Warszawy z ok r. oraz mapą tras kolejowych w Królestwie Polskim. ANTONI KURCZYŃSKI Polski Przegląd Filatelistyczny. Poliste Philatelic Review. VoL XXVI. Lipiec Nr 25 (100). ARMENIA '90 W dniach 27 listopada - 10 grudnia 1990 r. w Erewaniu (Armenia) odbyła się MWF Armenia '90, zorganizowana przez Związek Filatelistów Armenii i Związek Filatelistów ZSRR przy poparciu FIP. Wystawa była formą podziękowania krajom, organizacjom międzynarodowym oraz osobom fizycznym, które pospieszyły Armenii z pomocą po tragicznym w skutkach trzęsieniu ziemi 7 grudnia 1988 r. Zgromadziła ona 134 eksponaty z 20 krajów, w tym: w klasach konkursowych, 9 - poza konkursem, 10 - w klasie jurorów, 7 - projektantów znaczków, 3 muzeów pocztowych i 2 - administracji pocztowych. Międzynarodowe 15-osobowe jury oceniało eksponaty zgodnie z regulaminami oceny eksponatów na wystawach FIP-owskich (GREV i SREV). Grand Prix otrzymał Artaszes Tarami» z Erewania za eksponat Armenia", wystawiony w klasie filatelistyki tradycyjnej. Polscy wystawcy otrzymali: Medal posrebrzany I. Bogdan Cymerys za eksponat Bezpieczeństwo na drogach", 2. Piotr Wieczorek za eksponat Fryderyk Szo- 3. Filatelista" - w klasie literatury. Medal brązowy 1. Krzysztof Trawiński za eksponat Las i cywilizacja". 2. Krzysztof Lacbowicz (w klasie literatury) za katalog Znaczki, ostemplowania i calostki pocztowe Polski poświęcone ZSRR", 37

14 3. Zygmunt Wiatrowski ( w klasie literatury) za książkę Filatelistyka wśród dzieci i miodzie- W trakcie wystawy urząd pocztowy w Erewaniu stosował 7 stempli okolicznościowych, a poczta ZSRR wydała z okazji wystawy jeden znaczek i kartę pocztową. ANTONI KURCZEIVSKI sekretarz jury z życia PZF 40-LECIE W ŚWIEBODZICACH W październiku ub.r. uroczyście obchodziliśmy 40-lecie powstania naszego kola PZF nr 1, pierwszego na Dolnym Śląsku. Z tej okazji w Klubie Włókniarz" zorganizowaliśmy spotkanie filatelistów z O. Wałbrzyskiego oraz pokaz filatelistyczny (12 zbiorów członków naszego Kola). Zaprezentowaliśmy również ich wyróżnienia i inne osiągnięcia. Na naszą imprezę przybyli m.in. burmistrz miasta, wiceprzewodniczący Rady Miejskiej oraz czterech seniorów - współzałożycieli Koła (Edward Balcerek, Lech Juniszewski, Świętosław Patronik i Edmund Wojtysiak). Za Zamid Kola mgr KAZIMIERZ CHOJNOWSKI KOLEDZY Przed laty wiele się mówiło o filatelistach warszawskich i na ogól... nie najlepiej. Wtedy, być może, bylo trochę w tym racji, ale dziś już nikt nie pamięta tych zarzutów, a opinia pozostała. Ja mialem odmienne doświadczenia, a ich potwierdzenie znalazłem wiosną ub. r., kiedy redakcja została bez lokalu. Wówczas Zarząd Okręgu wygospodarował dla nas pomieszczenie, koledzy pomogli przy przeprowadzce, a nawet zafundowali telefon. Podobna sytuacja, choć na znacznie większą skalę, powtórzyła się w grudniu. Pewnego poniedziałku pracownicy ZG PZF po otworzeniu drzwi wejściowych... natknęli się na mur. świeża zaprawa murarska wskazywała, że postawiono go w czasie week-endu. Pieniądze przebiły prawo zasiedzenia. Nowy wlakiciel bylego sklepu filatelistycznego (na parterze) i lokalu ZG PZF (na pierwszym piętrze) za drobną" opłatą 36. milionów złotych miesięcznie stal się właścicielem całości. Kilkumiesięczny bój przyniósł polskim filatelistom klęskę. I znów ZO PZF w Warszawie pospieszył z pomocą. Brałem udzial w zebraniu Zarządu Okręgu. Po zreferowaniu sprawy przez Lucjana Adamczyka, stanowisko była jednoznaczne: musimy się jeszcze bardziej ścisnąć i stworzyć jakąś przestrzeń życiową dla Zarządu Glównego. W dyskusji różniono się co do szczegółów. Różnie też oceniano stopień trudności, jaki przyjdzie pokonywać aktywowi warszawskiemu po wprowadzeniu się kolegów z ZG PZF. Nikt jednak nie kwestionował konieczności przyjścia z pomocą. Lucjan Adarnczyk poddal jednak wniosek o odstąpienie części pomieszczeń pod formalne glosowanie. Wniosek przyjęto jednogłośnie. Prezes Henryk Białek (w towarzystwie Zbigniewa Zielińskiego i Jerzego Pamuly), uczestniczący w zebraniu, serdecznie podziękował za tę prawdziwie koleżeńską postawę. Nie pierwszy to przykład takiej postawy wśród grona filatelistów. Swieżym dowodem jest ogólnopolska pomoc, z jaką pospieszyli czlonkowie PZF Okręgowi Rzeszowskiemu przy budowie nowej siedziby. Kto tylko zechce, może znaleźć wiele takich przykładów z bliższej i dalszej historii PZF. Cieszę się, że jestem członkiem takiego Związku i że wśród jego członków jest wielu zaslugujących na miano dobrych kolegów. Takich, na których można liczyć w każdej trudnej sytuacji. JERZY B. KUMA PS. W styczniu ZG PZF przeszedł trudną operację: przeprowadzkę. Kiedy ten numer dotrze do rak czytelnikowi, można już spokojnie listy wysyłać na nowy adres: Warszawa , AL 3 Maja 12. Nowego numeru telefonu, ani skrytki pocztowej jeszcze nie znamy. Z PRAC WARSZAWSKIEGO OKS 4 stycznia br. odbyło się posiedzenie najliczniejszego w kraju Okręgowego Kolegium Sędziów, w którym wzięto udzial 21 osób. Przedmiotem obrad byty kieranki pracy na rok 1991, a zwłaszcza przyswojenie zasad punktowej oceny eksponatów na wystawach konkursowych. W dyskusji wiele uwagi poświęcono właściwemu doborowi eksponatów na określone stopnie wystaw, a także rzetelnej ocenie wystawionych eksponatów, by nie zdarzały się przypadki, że eksponat uzyskujący na jednej wystawie wysokie wyróżnienie, na innej otrzymuje tylko zaświadczenie uczestnictwa. Zaproponowano, by eksponaty typowane na wystawy były przed decyzją o wysłaniu, przeglądane przez sędziów w Okręgu, co mogłoby wpłynąć na usunięcie ewentualnych błędów. Padła takie propozycja, by metodę punktowej oceny eksponatów -stosować na wystawach I i II stopnia, natomiast wystawy III stopnia oceniać metodą tradycyjna". Tej wypowiedzi przeciwstawiono pogląd, że sędziowie III klasy i aspiranci nie mieliby możliwości nauczenia się punktowej oceny eksponatów. Ponieważ zapowiedziano, że wszystkie eksponaty posiadające kwalifikacje do eksponowania na Ogólnopolskiej Wystawie Filatelistycznej będą wysłane na tę Wystawę, kol. Nachcińslci zgłosił propozycję udostępnienia sali wystawowej w kierowanym przez niego Klubie Syrena", w celu wystawienia tych eksponatów i umożliwienia wszystkim członkom OKS praktycznego przećwiczenia ich punktowej oceny. Wszyscy sędziowie i aspiranci będą mieli możliwość dokonania indywidualnej oceny eksponatów, a wyniki 38

15 tych prac będą omówione na posiedzeniu OKS i porównane z ocenami uzyskanymi na XVI OWF. Na posiedzeniu prezydium OKS ustalono, że każdy sędzia aspirant dokona oceny 10 eksponatów. Na tym posiedzeniu uzupełniono także skład prezydium OKS, które ukonstytuowało się następująco: pruwodniczący - kol. Zbigniew Cieólikowski, wiceprzewodniczący - kol. Jerzy Gruszczyński, sekretarz - kol. Jan Barczyk. (CEZ) W tej celnyee zandemezmay poglądy I opinie Czytelników, z którymi nie zawsze zgadze ele redakcja. ZĄBKOWANIE ZNACZKÓW Mk i Mk z roku 1924 Katalog Znaczków Polskich, Polskie Znaki Pocztowe tom 1 i wszystkie znane mi źródła literatury twierdzą, że znaczki tych wartości istnieją tylko z ząbkowaniem grzebieniowym 11 I/ 2 x 11 3/ e. Dostałem do przeglądnięcia kilkaset tych znaczków i spostrzegłem, że istnieją też ząbkowane liniowo w następujących zestawieniach: Mk 10 t/ 2 10 ti 2 X II, 11 X 10 1/ 2, 12 x 12 ' Mk - 10 t/ 2 x 10, 10 1/ 2, 12 t/ 2 X 11 t/ 2, 12 1./ x 12. Około 10% tych znaczków posiada te odmienne ząbkowania. Znalazłem tylko jeden znaczek Mk ząbkowany liniowo 12 x 12 t/ 2 " q, ''1"' rw Na załączonej fot. górny znaczek jest ząbkowany liniowo 101Y-2, dolny, 12 / 2 x 12. Sumie), Krooeeberg USA 150 LAT TEMU Oto fragment listu generała Tomasza hr. Łubieńskiego do ojca Feliksa Łubieńskiego, datowanego w Warszawie 10 maja 1840 r.: Posyłam Ojcu kopertę angielską według nowego prawa parlamentowego. Ta koperta jest jak papier stemplowy, który się przedaje po 5 groszy (1 penny), kto na takiej kopercie pisze list, albo w nią wkiada pisane listy, już nie opłaca za włożony albo odebrany przez niego list, bez względu czy duży, czy maly, w obrębie Anglii, Szkocji, Irlandii. Udoskonalenie to jest skutkiem pracy jednego człowieka, który parlamentowi przedstawil najściślejszy rachunek, wiele istotnie kosztuje transport listów i jak nadzwyczajnie mola jest różnica oddalenia w przewozie listów co do kosztów transportu. Wyjaśnienia tej prawdy otworzyly oczy prawodawców, czujnych na dobro i pomyślność kraju, woleli więc poświęcić momentalne skarbu dochody i uchwalić to prawo. Jakoż doświadczenie pokazuje, w jak nadzwyczajnej progresji powiększyła się ilość listów, co rokować każe, że ta tak szczupła oplam, obok zmniejszenia kosztów administracji, wkrótce przykryje dochody, jakie dotąd skarb publiczny z tego pobierał źródia. Kiedyż to u nas nastąpi? Powyższy fragment dotyczy najwyraźniej jednopensowej koperty Williama Mulready'ego (z czarnym rysunkiem), wprowadzonej do obiegu pocztowego Anglii 1 maja 1840 r. Zestawienie tej daty z datą napisania listu pozwala przypuszczać, iż Tomasz Łubieński był pierwszym Polakiem w kraju, do rąk którego koperta taka dotarła. I jeszcze odpowiedź na końcowe pytanie Łubieńskiego: nastąpiło to dopiero 17 stycznia 1858 r., kiedy to w Warszawie zastosowano koperty petersburskiej poczty miejskiej. Niemal rok później, 1 stycznia 1859 r. wprowadzono koperty poczty miejskiej w Warszawie z pieczęcią Kasy Głównej Pocztowej. Wlodzimierz Witem& Poznań List powyższy zamieszczony został w książce Rogera hr. Łubieńskiego General Tomasz Pomian hrabia Łubieński", t. II, Warszawa 1899, s Tekst podano z uwspółcześnieniem pisowni i interpunkcji. JESZCZE O CENZURZE POCZTY POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO Podjęty przed laty na łamach Filatelisty" temat mimo iż wydawało się, że inwentaryzacja w Katalogu" XV OWF Poznań 87" jest pełna jeszcze nie został wyczerpany. Wykaz i dane uzupełniające wzbogacili koledzy z RFN - Alfred Klabes z Delmenhorst i ArdoVaumund z Bremy. Przed podaniem wykazu nowych pozycji (bez dostosowywania numeracji do Katalogu") - istotne sprostowanie poważnego błędu z wykazu inwentaryzacyjnego. Należy skreślić stempel nr 57 z Polskich Herbów (s. 36), gdyż miejscowość ta nie leżała na obszarze objętym powstaniem wielkopolskim. Przepraszam. 39

16 Ponadto należy poszerzyć informacje następujących numerów o dodatkowe dane - daty stosowania i kolory: nr 7. Gąsawa. Daty stosowania: ; nr 48. Ostrów. Kolor: r., daty: ; nr 87. Wronkl. Kolor: r., daty: ; nr 72. Skalmierzyce. Kolor c., daty: Ujawniły się też nowe cenzury odręczne. Na liście z Wrześni do Wrocławia, nadanym widnieje odręczny napis kopiowym ołówkiem, w układzie trzywierszowym: kontrolla/ / podpis w kształcie literki L" oraz na karcie pocztowej nadanej do Niemiec odręcznie napisana czerwoną kredką litera C". Wczesne terminy ekspedycji przesyłek uwiarygodniają dodatkowo ich autentyczność. Nowe, nie znane dotychczas, stemple cenzury powstańczej pochodzą z następujących miejscowości: 1. Grabów. W3., f., tekst: CENZUROWA- NO/ KONTROLA POCZTY/ GRABÓW", dł.: 1 w nim, Ilw mm, III w mm, daty stosowania: ;.e-S7 II w mm, III w mm, data stosowania: ; 4. Rakoniewice. 0., f., tekst: Cenzura poczty w Rakoniewicach", w centrum orzeł bez korony, średnica - 34 nun, data: ; pkt. 5..Stebger.8e Rotter -Soman- and 1.11nnaankandlang, 2,. '' s*s fil ;0. a?.'14$4.41~ pkt. 7 )t'w4lid(r PUCZ pkt ittcu pkt Pobiedziska. O., f., tekst: Polska Iron - rola poczty Pobiedziska", średnica - 33 mm, data: ; 3. Agawy. W3., n., tekst: Dozwolone/ Cenmm/ poczty w Pniewach, dł. 1 w nim, 5. Rogoźno. W., f., tekst: CENZUROWA- NE", dł mm, data stosowania: ; 6. Rogoźno. O., f., tekst: CENZURA PO- CZTOWA - ROGOŹNO", średnica - 32 min, data stosowania: ; 7. Rakietnica. O., f., tekst: CENZURA POCZTOWA - ROKIETNICA" średnica - 34 mm, data stosowania: ; 8. Strzeliw, trzeci rodzaj cenzury. W., f., tekst: KONTROLOWANO", długość - 54 mm, data stosowania: Łącznie więc, niezależnie od odręcznych znaków cenzury, do chwili obecnej zinwentaryzowano 96 różnych stempli cenzury wojskowej i cywilnej, stosowanej na obszarach objętych powstaniem wielkopolskim. Janusz Księski Bydgoszcz Bibliografia: 1. Janusz Ksdoski - Znaki pocztowe powstania wielkopolskiego ", XV OWF Poznań 87" - Katalog Wystawy, s Janusz Fracidevricz - 89 stempel cenzury powstania wielkopolskiego", Filatelista", nr 5/ 1988, s

17 CO TO ZA STEMPLE? Przesyłam do Was odcinki z dziwnymi" datownikami: Tą drogą kieruję pytanie do Dyrekcji Generalnej PPTT: czy Urzędy Pocztowe, znając datę emisji nowych znaczków pocztowych, nie mogą zapewnić każdemu filateliście udanego zakupu? Czy muszą występować braki w sprzedaży kopert FDC, jak to miało miejsce 8 czerwca ub.r., w dniu wprowadzenia do obiegu znaczka poświęconego Mistrzostwom Świata w Piłce Nożnej Italia '90? (Wiem) Warszawa MYSZYNIEC - MIASTKOWO - WIZNA W nawiązaniu do artykułów: Bronisława Brzozowskiego - Prowizoria lat " ( Filatelista" 15/ 89) oraz Janusza Zbigniewa Piekuta - Odręczne znaki polecenia w latach " ( Filatelista" 16/ 89) pragnę poiniormować, że jestem w posiadaniu: a) oraz Wierchy k. Sieradza, wyróżnik x BB x, b) stempel dwuobrączkowy, bez napisów, pochodzi z Ustronia, a przesyłkę wystano (dlaczego nie stosowano datownika?). Jacek Raczyński Łódź Od redakcji: prosimy czytelników o nadesłanie wyjaśnień. Najciekawsze opublikujemy. TOWAR DEFICYTOWY 24 września ub.r. dzień jak co dzień, ale dla filatelistów dzień, w którym ukazuje się w okienkach pocztowych nowa emisja pocztowa. W dniu tym Poczta Polska wprowadziła do obiegu sześcioznaczkową emisję Rośliny ginące w Polsce z kolekcji Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego". Filateliści spokojnie stojąc w kolejce do okienka filatelistycznego w upt. Warszawa 1 liczyli, że swoje klasery wzbogacą znaczkami nowej emisji. Pierwsi rzeczywiście zakupili tyle kompletnych serii, ile sobie zażyczyli, ale po dwóch godzinach sprzedaży niektórych nominatów iuż nie było. Wśród stojących w kolejce duże denerwowanie: doniosą czy też nie donio- 4"? Pod adresem Poczty Polskiej i panienek z okienek" sypią się gromy i epitety oraz pytania, czy Poczcie naszej nie zależy na pieniążkach? ir4i;;l d" 73;.5.-9.v :6-3 4 fot. ł Koperty ostemplowanej prowizorycznym stemplem up. w Myszyńcu. List nadano 6 marca 1946 r., o czym informuje odbitka stempla w prawym rogu, to również swoiste prowizorium (fot. 1). fot 2 Koperty z odręcznym makiem polecenia wykonanym w up. Miastkowo k. Łomży. List 41

18 nadano 3 października 1945 r., znaki skasowano ręcznie wpisując datę i miejsce nadania (fot. 2). OfObLIWOJ'CI )ZNACZKÓW POLSKICIA DWA SPOSOBY ZĄBKOWANIA Przeglądając znaczki z abonamentu II i III kwartału 89 r. zauważyłem, że I egzemplarz bloku nr 74 - Światowa Wystawa Filatelistyczna - PHILEXF- RANCE 89" ma ząbkowanie poziome, natomiast na SWIATOWA WYSTAWA FILATELISTYCZNA PINIE.» RANCE fot. 3 Koperty z odręcznym znakiem polecenia up. w Wiźnie. List nadano 11 maja 1946 r. Znaczek na odwrocie koperty skasowany widocznym na stronie czołowej stemplem (fot. 3). Leszek Koceń Łomża NA SZKODĘ POCZTY Znaczki organizacyjne Ligi Kobiet, o których pisze St.J. Żółkiewski w nr 16/ 88 Filatelisty" znajdują się bardzo często w klaserach mniej doświadczonych filatelistów i rzeczywiście dość często trafiają do obiegu pocztowego. Pojawiła się nowa moda frankowania korespondencji nalepkami-cegiełkami Narodowego Czynu Pomocy Szkole ANCF, 200 yl 70.1 donlate na P Z F SwinlOWA WYSTAWA FILATELISTYCZNA PITILVENT/TTICE 9. sy ' LTN.SeeNITC dard New e NT N1 W.N.CPT: 57,6,,,,,eś.e 7, ł l Cd b u.ska U JPE PN 201.T.SkTXT, _ 46-1co :.'opok- 8.3 OS al - - Fotografia przedstawia widokówkę ofrankowaną taką właśnie nalepką za 20 zł, ostemplowaną kasownikiem up. Sopot 1 w dniu Kasownik ma wyróżnik literowy J" i dwie gwiazdki. Kartka bez przeszkód dotarła do adresata. Jedni pomagają (szkole), drudzy szkodzą (poczcie)... Antoni Nowak Namysłów drugim egzemplarzu ząbkowanie z prawej strony kończy się na drugiej dziurce za znaczkiem. Ponadto. na znaczku nr welscb terier (20 zł) 7 serii Psy myśliwskie", zauważyłem na nominale 42

19 2 poziomą kreskę, jakby przekreślenie no-,?". 2 minalu. Kreska dla- t ENEEMENIL gości 13 mm, szerokoki 1 mm zaczyna się na ogonie psa, i biegnie przez cały nominał i kończy na ząbkowaniu znaczka. Ryszard Tuczyński Jarocin ZDOBYWANIE KOSMOSU" BEZ CZARNEJ BARWY W styczniu ub.r. zgłosił się do naszej redakcji p. Włodzimierz Kolkowski z Warszawy z dwoma 20-znaczkowymi arkuszami znaczka z serii Zdobywanie kosmosu" (1963 r., nr zn. 1296). Na jednym z arkuszy, na wszystkich znaczkach brak napisów: Polska, Wostok 3-4, ZDO ~ nominału oraz nazwy serii i liczb rozrachunkowych na marginesach arkusza (brak barwy czarnej). Reprodukujemy fragmenty obu arkuszy. TENDENCJE CENOWE W chwili, gdy do czytelników dotrze ten nr Filatelisty", miną już blisko 4 miesiące od wprowadzenia przez PF nowego cennika znaczków polskich. Czy ceny zostały trafione"? Jakie tendencje i odchylenia występują w praktycznej działalności filatelistycznej? Uczestniczyłem w połowie grudnia 1990 r. w dwóch spotkaniach wymiennych Kola nr I OW PZF w Warszawie (aktualnie spotkania odbywają się w stołówce NPCP Unitra-Cemi", przy ul. Komarowa 5, róg Domaniewskiej, o czym informowaliśmy w nr. 1/91 Filatelisty"). Wprawdzie wiele pozycji można tam nabyć po cenniku", a nawet w niektórych przypadkach z rabatem, ale w przeważającej części dotyczy to znaczków popularnych, na które jest zawsze mniejszy popyt. Arkusiki Promy" np. oferowano nawet 20 0/ poniżej cennika. W zakresie pozycji chodliwych" żądano już cen wyższych. Trudno stwierdzić, czy ceny te nie zostały trafione" czy też jest to już wynik dalszej dewaluacji naszej złotówki. Oto notowania w nawiasie przebicie %- owe do cennika: Polska międzywojenna nr (pow. 50%) (do 100%) (20 %) 71-72, 73-84, (do 100%) , , (do 20%) Bl, 5 A, 5 B (20 %) Polska powojenna (20 %) 376 (25%) , (20 %) , (pow. 25 %) (pow. 30%) , (pow. 20%) (20 %) (pow. 30 %) , Bl, 13, Bl. 68 (20%) Port Gdańsk Z 38.48, Z 59, Z (ok. 20 %) Oczywiście, są to ceny oferowane. Przy konkretnej transakcji mogą one ulegać zmianom in minus. Decyduje tu prawo podaży i popytu, umiejętność targowania się, układy koleżeńskie itp. Jedno jest pewne, że kupujący musi znać wartość swojego pieniądza i nie zawsze musi kupować u pierwszego oferenta. Czasem cierpliwość poplaca, niemu zwlekanie z nabyciem czegoś może przynieść też straty. WIGROT XXXXXX.X.XXXX3001%X.XX Na spotkaniu wymiennym w Skarżysku Kam., 16 XII 1990 r. stosowane byty następujące ceny na znaczki i bloki polskie: -13

20 44 Nr kat. cena kat. caca giełdowa (Stwosz) 60000: : (Ptaki) : (Owady) : Bl. 51 B (Papież) Bl (Bach) Bl. 68 (Zamek) Bl. 73 (Niepodległość) : Bl. 75A (Kosmos) MARIAN FRASzCZAE RATUJMY POZYCJĘ POLSKIEGO ZNACZKA Najwyższy czas zacząć bić na alarm" w celu ratowania pozycji polskiego maczka na rynku światowym. Czy przeanalizował pan redaktor notowania polskich znaczków w Katalogu Michel? Dla przykładu podam przeliczenia kilku pozycji: Emisja Nominał Michel Stos. MM do ai Expo ' :71 PCK Układ Wersalski 200: :71 1:71 Stokrotka :71 Ulowa wawelska :70 Kwiaty w malarstwie Ikony :71 1: / :35 Śpiewacy 1100: :152 Sport :1928 Kozłowski :2000 Papież :2000 Italia ' :2000 Czyżby w ciągu miesiąca, który upłynął od wydania znaczka 350.-/ 15.-" do sportu", polska złotówka zdewaluowała się blisko 57-krotnie? Jest to bardzo poważny problem, a jego źródeł upatruję w fatalnej polityce naszej Poczty (...): 1) nadmierna ilość wydań znaczków pojedynczych o nominałach do niczego nie przydatnych (...). Przecież maczki obiegowe powinny być wydawane w podstawowych nominałach i i wówczas niech będą w dużych nakładach; 2) zbyt duże (...) nakłady znaczków ciekawszych (...); 3) przywrócić na potrzeby dużych opłat stosowane już stempelki Polska. Opłacono złotych..." Wtedy nie trzeba naklejać kilkudgiesięciu znaczków do opłacenia, np zfna przesyłkę (...). H. Małasiewicz Częstochowa Od redakcji : Drukujemy obszerne fragmenty listu naszego stałego korespondenta, ponieważ podejmuje ważne dla każdego filatelisty problemy. Jednak bu- dzą nasze wątpliwości niektóre jego sformulowania, zwłaszcza dotyczące wniosków. Np. propozycja stosowania odpowiednich stempelków w miejsce maczków pocztowych cofa nas o 150 lat. Szanując jednak prawo czytelników do odmiennych poglądow nie chcemy niczego sugerować, a jedynie zachęcamy do uważnej i wnikliwej lektury. MOTYLE ozdobą znaczków pocztowych Motyle - to temat, który interesuje tak młodych jak i starszych kolekcjonerów. Wykorzystują to zamiłowanie do piękna zarządy pocztowe na świecie przy emisji znaczków i bloków. Poczta Polska emitowała dwukrotnie serie maczków z motywami pięknych motyli: w 1967 roku (cena kat Mi-Mk) i w 1977 roku (cena kat Mi-Mk), które należą do udanych graficznie walorów filatelistycznych. Popularność tego tematu na świecie stale rośnie. Jako przykład podajemy zestawienie katalogowe znaczków i bloków z motylami, jakie ukazały się w ciągu 10 miesięcy (styczeń-październik ub.r.). Kraj Nr kat. Cent MI-Mk Mlchd Belize Ch. R. L. Dominika , Finlandia dto na PDC 8.- Grenadyny Grenadyny 776 A i Grenada 776 B Jamajka Kuba Nowa Kaledonia Peru St. Christopher St. Vincent St. Thomas Tajwan Blok Turka i Caicos Bloki Tonga Wyb. Kości SI Bloki Jeszcze ITALIA'91r W ostatnim numerze Filatelisty z 1990 r. pospieszyliśmy się z informacją, że zakończył się serial emisji znaczków i bloków, wydawanych z okazji 14. Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej ITALIA '90. Tymczasem w ostatnich dniach 1990 roku dotarły do nas wiadomości o kilku spóźnionych seriach z tym symbolem, a mianowicie: