TRANSEUROPEJSKA SIEĆ TRANSPORTOWA (TEN-T) NOWA POLITYKA KOMISJI EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 Jerzy Iwanowski TRANSEUROPEJSKA SIEĆ TRANSPORTOWA (TEN-T) NOWA POLITYKA KOMISJI EUROPEJSKIEJ VIII konferencja n-t PROBLEMY KOMUNIKACYJNE MIAST W WARUNKACH ZATŁOCZENIA KOMUNIKACYJNEGO Poznań Rosnówko czerwca 2011 r. 1

2 Sieci TEN-T Resume Swobodny przepływ osób, towarów i usług oraz kapitału (Traktaty Rzymskie 1957) Jednolity rynek wewnętrzny (J. Akt Europ.1986) Zapewnienie funkcjonowania j. rynku wewnętrznego Zapewnienie spójności gospodarczej społecznej i terytorialnej Umożliwienie obywatelom, podmiotom gosp. i wspólnotom czerpania korzyści z ustanowienia obszaru bez granic zewnętrznych (Traktaty Maastricht 1992, Lizbona 2009) Istotny czynnik polityki inwestycyjnej Fundusz Spójności, Fundusze Strukturalne, fundusz TEN-T, EBI, EBOiR, Bank Światowy Konieczność modyfikacji skutkiem rozwoju wydarzeń (postęp inwestycyjny, techniczny, wydarzenia polityczne) 2

3 Sieci modalne i projekty priorytetowe, proj. wspólnego zainteresowania Sieci zasadnicze Drogowa Kolejowa Dróg wodnych i portów śródlądowych Porty morskie Porty lotnicze Sieć transportu kombinowanego Sieci pomocnicze Zarządzania i informacji w żegludze morskiej Zarządzania przewozami lotniczymi Ustalania pozycji i nawigacji Projekty priorytetowe 30 projektów elementy sieci jw. 3

4 Nowe dokumenty Zielona Księga. TEN-T: Przegląd polityki. W kierunku lepiej zintegrowanej transeuropejskiej sieci transportowej w służbie wspólnej polityki transportowej (2.2009) - walka ze zmianami klimatu najważniejszy obszar działań UE jako lidera światowego walka ze zmianami klimatu centralnym elementem przyszłej polityki TEN - propozycja dwóch poziomów sieci kompleksowej i bazowej Strategia Europa 2020 (3.2010) - redukcja gazów cieplarnianych 20-30% oddzielenie wzrostu od zużycia zasobów, dekarbonizacja, odnawialne źródła, modernizacja transportu Dokument roboczy Komisji The new Trans-European Transport network Policy. Planning and implementation issues (1.2011) Biała Księga. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczednego systemu transportu (3.2011) - redukcja gazów cieplarnianych 80-95% transport 60% (80%-2008) - uwolnienie ( rozwiązanie ) się od zależności od ropy (zasób deficytowy, dostawcy niepewni) 4

5 Priorytet. Zapobieganie zmianom klimatu Czy problemy klimatyczne powinny być głównym celem poszczególnych polityk sektorowych? (Europa 2020 jeden z 5 celów)? Czy dekarbonizacja spowoduje wzrost konkurencyjności UE? Czy argumentem za/przeciw rozwojowi rodzajów transportu są rosnące ceny nośnika (ropy), czy efektywność ekonomiczna? Czy tylko dostawcy i źródła ropy są niepewne? Wspierać użytkowników samochodów elektrycznych, czy budowę dróg? Sieć drogowa w transporcie lądowym UE odpowiada za 92% przewozów osobowych i 73% towarowych. Czym ją zastąpić? Sieć drogowa generuje w krajach członkowskich ~ 20% dochodów budżetowych. Czym uzupełnić budżet? 5

6 Sieć TEN-T dotychczasowa miała zapewnić Spójność Interoperacyjność Dostępność Intermodalność Najlepsze warunki socjalne Bezpieczeństwo Wysoka jakość Możliwe do zaakceptowania warunki ekonomiczne Interregionalność w wymiarze Wspólnoty (obejmować całe terytorium, połączyć peryferia i obszary trudno dostępne z centrum, główne zespoły miejskie i regiony) Eliminacja wąskich gardeł Zapewnić połączenie z sieciami państw trzecich Brać pod uwagę wymagania ochrony środowiska Wysokie parametry techniczne Horyzont czasowy

7 Sieć TEN-T nowa ma ponadto Zapobiec zmianom klimatu Obniżyć emisję gazów cieplarnianych Wpływać na dekarbonizację Ograniczyć uzależnienie od ropy naftowej Zapewnić wzrost mobilności Zapewnić wzrost efektywności korzystania z transportu i infrastruktury Optymalizować działania multimodalnych łańcuchów logistycznych Zapewnić opłacalność dla przewoźników 7

8 Sieć kompleksowa (comprehensive) Dotychczasowa TEN (aktualizacja + ograniczenie portów morskich i lotniczych) Zadanie: zapewnienie dostępu do wszystkich regionów Zasadniczo w kompetencji krajów członkowskich (botom up) Platforma multimodalna (terminal przeładunkowy) swobodny dostęp operatorów 1 w NUTS 2 + przeładunek>1% kraj lub min 3 mody lub węzeł 1 i 2 8

9 Sieć bazowa (core) Sieć priorytetowa geograficzna + filar koncepcyjny (ITS, ERTMS, SESAR, Galileo, techniki i technologie innowacyjne) Sieć bazowa podzbiorem sieci kompleksowej zapewniającym ciągłość dotychczasowych projektów priorytetowych Zadanie zasadnicze: Przeciwdziałanie zmianom klimatu Węzły i gałęzie wyznaczane w oparciu o metodologię opracowaną przez KE (top down) Niezależne wyznaczenie s. dla ruchu pasażerskiego i towarowego 9

10 Węzły sieci bazowej 1 Stolice państw członkowskich, kandydackich, EFTA, zachodnio bałkańskich Obszary Wzrostu Metropolitalnego MEGA wg ESPON Atlas (bez słabych MEGA do 500 k mieszkańców) Konurbacje lub klastry przekraczające 1 mln wraz z okolicami określonymi przez NUTS 3 Lotniska obsługujące powyższe Przecięcia głównych osi transeuropejskich z granicami zewnętrznymi Porty morskie o przeładunkach > 1% europejskich Dodatkowa możliwość 1 port w ramach NUTS 1 Porty śródlądowe w miejscach przecięć modalnych gałęzi s. bazowej związane z węzłami 1 i 2 10

11 Sieć bazowa cd Gałęzie łączą węzły 1 Węzły 2 na przecięciu gałęzi + gałęziowe porty promowe Węzły 3 optymalizacja trasy Horyzont czasowy - utworzenie wysoka jakość i przepustowość

12 Podejście korytarzowe Szczególne traktowanie wybranych gałęzi s. bazowej Unimodalne odcinki transgraniczne Unimodalne odcinki wymagające modernizacji Dotychczasowe projekty priorytetowe Uni i multimodalne połączenia terminali różnych sieci modalnych Kolejowe korytarze transportowe biegnące przez kilka krajów Ekologiczne korytarze transportowe Intermodalne korytarze złożone z komplementarnych odcinków unimodalnych Przedsięwzięcia informatyczne mające na celu: bezpieczeństwo, optymalizację ruchu lub operacji logistycznych Techniki innowacyjne służące oszczędności zasobów energetycznych lub komplementarności poszczególnych modów Cecha wspólna koordynacja przez Koordynatora Europejskiego (finansowane KE+MS) 12

13 Sieć TEN-T nowa Zmiana następuje w połowie okresu realizacji, gdy połowę prac wykonano Nadmierna ilość celów, często przeciwstawnych Marginalizuje zasadniczy cel zapisany w traktacie o funkcjonowaniu Unii - zapewnienie funkcjonowania jednolitego rynku wewnętrznego i spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej Wspólnoty - umożliwienie obywatelom, podmiotom gosp. i wspólnotom czerpania korzyści z ustanowienia obszaru bez granic zewnętrznych Podziału na dwie warstwy dokonano przy założeniu, że projekty priorytetowe rzeczywiście takimi są Faktyczna redukcja sieci sprawi, że utracona zostanie wartość dodana, efekt sieciowy polegający na elastyczności (zwłaszcza s. drogowa) Kolejna sieć, a jest ich wiele, zamazuje obraz potrzeb w zakresie mobilności Wydłużony horyzont czasowy do 40 lat nie sprzyja dyscyplinowaniu twórców projektów i implementacji. Rozmywa odpowiedzialność autorów polityki. 13

14 Dotychczasowe projekty priorytetowe Izolowane odcinki sieci którym nadano status priorytetu Ukończono 5 z 30, wiele zaawansowanych Czy priorytety były prawdziwymi priorytetami? Czy KE o tym wiedziała? 14

15 15

16 Czy zmiany służą tworzeniu jednolitego obszaru transportowego Propozycja zmian wyszła od DG TREN (transport+energia) odzwieciedla odzwierciedla jej problemy. Za spójność odpowiada DG REGIO. Źródła finansowania TEN w perspektywie Fundusz TEN-T G 8 (do 30-50%). Fundusz Spójności G 43 (do 85%) Rola komisarzy 16

17 Priorytety dla Polskiej Prezydencji Włączyć główne projekty do sieci bazowej Utrzymać w nowej perspektywie dotychczasowy budżet i zasady finansowania Funduszu Spójności Utrzymać finansowanie sieci kompleksowej Ograniczyć proporcje stosowania innowacyjnych instrumentów finansowych (obligacje, PPP, opłaty za użytkowanie infrastruktury, internalizacja kosztów wewnętrznych, podatki paliwowe) względem grantów 17

18 KONIEC PREZENTACJI DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 18

19 19

20 20

21 Wyszehrad

22 Wyszehrad

23 Proposals of core and comprehensive TEN-T road network in Poland Proposals of core network on existing road TEN-T network Proposals of comprehensive network on existing road TEN-T network Proposals of new elements of road core TEN-T network Proposals of new elements of road comprehensive TEN-T network 23

24 Proposals of core and comprehensive TEN-T rail network in Poland Proposals of core network on existing rail TEN-T network Proposals of comprehensive network on existing rail TEN-T network Proposals of new elements of rail comprehensive TEN-T network Proposals of new elements of rail core TEN-T network with considered links with neighbouring countries 24 Considered alternative routing of Rail Baltica project

25 Sieć TEN-T w nowych krajach członkowskich Europejska Konferencja Ministrów Transportu Kręgosłup Korytarze transportowe kolejowo drogowe + Dunaj 1994 Kreta 1997 Helsinki Komisja Europejska Proces TINA Oszacowanie potrzeb, Horyzont czasowy negocjacje akcesyjne 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 Propozycja istotnych kryteriów modyfikacji sieci TEN-T 1. Istotne znaczenie ekonomiczne Natężenie ruchu, wielkość przewozów 2. Europejska wartość dodana Koniunkcja: a) połączenie międzynarodowe b) znaczący komponent ruchu niekrajowego 3. Dojrzałość projektu Gotowe i/lub zaawansowane fragmenty o wysokich parametrach technicznych (drogi przynajmniej 4pasma, bezkolizyjność i separacja) 4. Brak lub zgodne z regulacjami zminimalizowanie kolizji z ochroną środowiska Przedstawienie oceny wpływu postulowanej trasy na środowisko zgodnej z dyrektywą 2001/16/WE 32