POLSKO-KANADYJSKA UMOWA O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "POLSKO-KANADYJSKA UMOWA O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM"

Transkrypt

1 Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądx cześci niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, fotograficznej, komputerowej i in. ), wymaga pisemnej zgody Wydawcy POLSKO-KANADYJSKA UMOWA O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM Andrzej Szybkie Prawnik, specjalista z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego WSTĘP W dniu 2 kwietnia 2008 r. między Polską a Kanadą podpisana została Umowa o zabezpieczeniu społecznym 1, która weszła w życie z dniem 1 października 2009 r., wraz z Porozumieniem Administracyjnym 2 określającym ogólne ramy postępowania przy ubieganiu się o świadczenia emerytalno-rentowe z zastosowaniem umowy. Niniejszy artykuł poświęcony jest szczegółowemu wyjaśnieniu zastosowania techniki uwzględniania (sumowania) okresów na gruncie umowy polsko-kanadyjskiej przy ustalaniu uprawnień emerytalno-rentowych. UWZGLĘDNIANIE OKRESÓW A PRAWO DO EMERYTURY LUB RENTY Umowa polsko-kanadyjska jest tzw. umową proporcjonalną. W myśl postanowień tego typu umów każde z państw ustalających świadczenia ponosi ciężar finansowania świadczeń z tytułu okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych zgodnie z przepisami danego państwa. Osobie, która migrowała między Polską i Kanadą, polskie i kanadyjskie instytucje właściwe ustalają prawo i wysokość świadczeń na podstawie krajowych przepisów prawnych, z uwzględnieniem postanowień umownych. Osoba taka może nabyć uprawnienia emerytalno-rentowe w każdym z tych państw, o ile spełni warunki nabycia prawa do tych świadczeń. W Polsce warunki nabycia prawa do emerytur i rent określone zostały przede wszystkim w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 3 (dalej ustawa emerytalna). Nabycie prawa do tych świadczeń zwykle wiąże się z koniecznością osiągnięcia określonego wieku emerytalnego oraz spełnieniem warunków dotyczących przede wszystkim posiadania wymaganego stażu emerytalno-rentowego, a niekiedy innych dodatkowych warunków, takich jak posiadanie określonego stażu pracy w szczególnych warunkach, rozwiązanie stosunku pracy, pozostawanie pracownikiem przez określony czas itd. Umowa przewiduje mechanizmy mające na celu ułatwienie spełnienia niektórych z tych warunków, przede wszystkim mechanizm uwzględniania (sumowania, zliczania) okresów przebytych w obu państwach dla celów przyznania prawa do świadczeń. Ma to znaczenie w Polsce i w Kanadzie przy nabywaniu uprawnień do tych świadczeń emerytalno-rentowych, których uzyskanie zależy od spełnienia warunku posiadania minimalnych okresów składkowych i nieskładkowych. Zgodnie z umową, jeżeli osoba nie posiada prawa do świadczenia, ponieważ nie zgromadziła wystarczającej liczby okresów uznawanych zgodnie z ustawodawstwem strony, uprawnienie tej osoby do takiego świadczenia jest ustalane przez zsumowanie okresów uznawanych przebytych w obu państwach stronach umowy, o ile okresy te się nie pokrywają. W takich przypadkach uznaje się zatem cały staż przebyty w obu państwach w celu przyznania prawa do emerytury lub renty 4. DEFINICJA OKRESÓW UZNAWANYCH Regulując kwestię sumowania okresów, umowa posługuje się pojęciem okresy uznawane, które zostało w niej zdefiniowane jako obejmujące 5 : 1) w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej okres uwzględniany przy ustalaniu prawa do świadczenia zgodnie z ustawodawstwem polskim, który obejmuje okresy składkowe, okresy równorzędne oraz okresy nieskładkowe; 2) w odniesieniu do Kanady okres składkowy zastosowany celem uzyskania prawa do świadczenia zgodnie z Planem Emerytalno-Rentowym Kanady (Canada Pension Plan), okres, podczas którego wypłacana jest renta z tytułu niezdolności do pracy zgodnie z tym Planem lub okres zamieszkiwania zastosowany celem uzyskania prawa do świadczenia zgodnie z Ustawą Zabezpieczenia Emerytalnego (Old Age Security Act). W związku z odmiennością systemów emerytalno- -rentowych Polski i Kanady umowa zawiera regulacje określające sposób przeliczania okresów uznawanych przebytych na podstawie przepisów jednego państwa w sytuacji, gdy należy je uwzględnić przy ustalaniu prawa do świadczeń w drugim państwie. Dla celów ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z Ustawą Zabezpieczenia Emerytalnego Kanady okres uznawany zgodnie z ustawodawstwem Rzeczypospolitej Polskiej jest uważany za okres zamieszkiwania w Kanadzie 6. Z kolei dla celów ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z Planem Emerytalno-Rentowym Kanady rok kalendarzowy obejmujący co najmniej 3 miesiące, które są okresami uznawanymi zgodnie z ustawodawstwem polskim, jest uważany za rok uznawany zgodnie z tym Planem. Jeśli chodzi o ustalanie świadczeń w Polsce dla celów ustalenia prawa do polskiej emerytury, sposób przeliczenia okresów kanadyjskich zależy od systemu, w którym został przebyty, tj. w zależności od tego, czy jest to system oparty na zamieszkaniu, czy też Plan Emerytalno-Rentowy Kanady. I tak, rok kalendarzowy okresu uznawanego przebytego zgodnie z Pla- 26 Polityka Społeczna nr 2/2011

2 nem jest uważany za 12 miesięcy uznawanych zgodnie ustawodawstwem polski, a z kolei miesiąc okresu uznawanego zgodnie z Ustawą Zabezpieczenia Emerytalnego Kanady oraz niebędący częścią okresu uznawanego przebytego zgodnie z Planem jest uważany za miesiąc uznawany zgodnie z ustawodawstwem Rzeczypospolitej Polskiej 7. Natomiast dla celów innych polskich świadczeń niż emerytura rok kalendarzowy będący okresem uznawanym zgodnie z Planem Emerytalno-Rentowym Kanady jest uważany za 12 miesięcy uznawanych zgodnie z ustawodawstwem polskim. CHARAKTER PRAWNY SUMOWANYCH OKRESÓW Sumowaniu podlegają zatem okresy uznawane przebyte w obu państwach: Polsce i Kanadzie. Trzeba przy tym rozróżnić przypadki, w których z polskimi okresami sumowane mogą być poszczególne rodzaje kanadyjskich okresów. Należy zauważyć, że okresy zamieszkiwania mogą być uwzględniane w Polsce jedynie dla celów przyznania prawa do emerytury 8, natomiast nie zostaną dla przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i renty rodzinnej z ZUS, ponieważ takie znaczenie (działanie) prawne mają te okresy w ustawodawstwie kanadyjskim. Z kolei okresy składkowe przebyte zgodnie z Planem Emerytalno-Rentowym Kanady oraz okresy pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie tego Planu podlegają uwzględnieniu zarówno przy przyznawaniu polskiej emerytury, jak i renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej. Okresy te będą brane pod uwagę w Polsce do przyznania świadczeń na takich samych zasadach, na jakich podlegają uwzględnieniu w Kanadzie. Regulacje te działają również w drugą stronę. Mianowicie, instytucja kanadyjska może uwzględnić tylko takie polskie okresy uznawane, które mają znaczenie dla nabycia uprawnień do poszczególnych analogicznych polskich świadczeń. Instytucja polska (ZUS, KRUS) potwierdza na specjalnym formularzu łącznikowym wymiar i rodzaj okresów przebytych przez osobę zainteresowaną zgodnie z polskim ustawodawstwem. Odmienny sposób uwzględniania przez instytucję kanadyjską polskich okresów może mieć przykładowo znaczenie, jeśli chodzi o sposób uwzględniania przy ustalaniu emerytur i rent z ZUS tzw. okresów rolnych. Mianowicie, zgodnie z polskimi przepisami 9 : przy ustalaniu prawa do polskiej emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości bierze się pod uwagę zarówno okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r., okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16. roku życia, jak również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia 10 ; przy ustalaniu prawa do polskiej renty z tytułu niezdolności do pracy uwzględnia się jedynie okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, natomiast nie bierze się pod uwagę pozostałych okresów rolnych. W sytuacji zatem, gdy instytucja kanadyjska ustala osobie zainteresowanej emeryturę zgodnie z Planem Emerytalno-Rentowym Kanady lub na podstawie zamieszkiwania, przyjęte mogą zostać wszystkie rodzaje polskich okresów rolnych przebytych zgodnie z polskimi przepisami i zaliczonych przez ZUS przy ustalaniu uprawnień do emerytury. Z kolei przy przyznawaniu renty z tytułu niezdolności do pracy w Kanadzie uwzględnione mogą być jedynie te polskie okresy, które są brane pod uwagę przez ZUS dla celów przyznawania renty w Polsce, a więc wyłącznie okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki. Należy dodać, że charakter prawny danego okresu wynikający z wewnętrznego ustawodawstwa danego państwa jest przenoszony w przypadku uwzględniania tego okresu przez instytucję właściwą drugiego państwa dla celów ustalania świadczeń emerytalno- -rentowych. Mówiąc kolokwialnie, dany okres działa na prawo do świadczeń (lub na wysokość świadczeń) w państwie, w którym jest uwzględniany na podstawie umowy, tak samo jak w państwie, w którym został przebyty. KOLEJNOŚĆ UWZGLĘDNIANIA OKRESÓW W związku z tym, że zarówno charakter prawny, jak i sposób uwzględniania okresów w drugim państwie stronie umowy jest pochodną działania tego okresu w państwie, w którym został przebyty, należy zwrócić uwagę na konsekwencje wynikające z polskich przepisów określających wymiar przyjmowanych okresów składkowych 11 oraz dopuszczalny wymiar przyjmowanych okresów nieskładkowych 12 i okresów rolnych 13. Mianowicie, zgodnie z ustawą emerytalną 14 przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Z kolei okresy rolne, o których mowa w art. 10 ustawy emerytalnej, bierze się pod uwagę dla celów nabycia prawa do świadczeń, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5 7 ustawy, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Zastosowanie tej regulacji w świetle postanowień umowy dotyczących sumowania okresów uznawanych powoduje, że ZUS w celu ustalenia, czy polskie okresy uznawane są wystarczające do nabycia prawa do polskiej emerytury lub renty: uwzględnia w pierwszej kolejności łączny wymiar okresów składkowych, następnie sumuje łączny wymiar okresów nieskładkowych po ograniczeniu do 1/3 udowodnionych okresów składkowych, dalej zalicza okresy rolne w zakresie niezbędnym do uzupełnienia ww. okresów, w dalszej kolejności uwzględnieniu podlegają okresy, o których mowa w art. 10a ustawy emerytalnej, tj. okresy pobierania renty 15. Dopiero tak ustalony staż stanowi podstawę do oceny, czy konieczne jest zastosowanie mechanizmu sumowania okresów przewidzianego w umowie, a w konsekwencji czy niezbędne jest uwzględnienie dla przyznania prawa do emerytury lub renty w Polsce kanadyjskich okresów uznawanych. Takie podejście wynika z faktu, że mechanizm sumowania okresów dla przyznania prawa do świadczenia w nowoczesnych tzw. proporcjonalnych umowach międzynarodowych stosowany jest o tyle, o ile jest to konieczne Polityka Społeczna nr 2/

3 do nabycia prawa do emerytury lub renty 16. Jeżeli nie ma takiej konieczności, przy ustalaniu prawa do świadczenia okresy przebyte w drugim państwie stronie umowy nie podlegają sumowaniu, a świadczenie jest przyznawane na podstawie okresów przebytych wyłącznie w pierwszym państwie stronie umowy 17. Konsekwencją takiego podejścia jest to, że uwzględnienie kanadyjskich okresów dla celów przyznania prawa do emerytury lub renty nie powoduje weryfikacji polskiego stażu ustalonego wcześniej. W szczególności nie jest dopuszczalne przeprowadzenie w takiej sytuacji weryfikacji długości przyjętych okresów nieskładkowych poprzez zwiększenie ich wymiaru i ograniczenie ich do 1/3 sumy polskich i zagranicznych okresów składkowych. Nie znajduje podstaw prawnych w takim przypadku również weryfikacja okresów rolnych przyjętych uprzednio do przyznania prawa do polskiego świadczenia w niezbędnym zakresie np. poprzez ich wykluczenie z wymiaru przyjętych okresów w związku z zaliczonymi okresami zagranicznymi 18. OKRESY UZNAWANE POKRYWAJĄCE SIĘ W CZASIE Technika sumowania okresów uznawanych przewidziana w umowie ma zastosowanie, o ile okresy polskie i kanadyjskie nie pokrywają się w czasie. W przypadku, gdy się one pokrywają, konieczne jest określenie, jakie okresy należy przyjąć. W związku z brakiem regulacji szczególnych instytucja każdego z państw ustalająca prawo i wysokość świadczeń emerytalno-rentowych w przypadku pokrywania się okresów uwzględnia okresy przebyte zgodnie ze stosowanym przez nią ustawodawstwem. Oznacza to, że ZUS przy ustalaniu uprawnień do emerytury lub renty osobie posiadającej pokrywające się okresy uznawane przebyte w Polsce i w Kanadzie weźmie pod uwagę jedynie polskie okresy uznawane, czyli polskie okresy składkowe, nieskładkowe czy też rolne. Okresy uznawane przebyte w Kanadzie zostaną w takiej sytuacji uwzględnione tylko w zakresie, w jakim nie pokrywają się z okresami polskimi. ŚWIADCZENIA, DO KTÓRYCH MA ZASTOSOWANIE TECHNIKA SUMOWANIA OKRESÓW Technika sumowania okresów znajduje zastosowanie przy ustalaniu takich świadczeń, do przyznania których konieczne jest spełnienie warunków stażowych. W praktyce dotyczy to tylko niektórych świadczeń występujących w polskim i kanadyjskim systemie zabezpieczenia społecznego. Przyjrzyjmy się polskiemu powszechnemu systemowi emerytalno- -rentowemu. W ramach tego systemu możemy wyodrębnić świadczenia długoterminowe, do przyznania których: 1) konieczne jest spełnienie warunków stażowych (posiadanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego), czyli emeryturę z tzw. dotychczasowego systemu 19, do której prawo jest uzależnione od legitymowania się minimalnym wymiarem okresów składkowych i nieskładkowych, rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz rentę rodzinną po ubezpieczonym uprawnionym lub spełniającym w chwili śmierci warunki do ww. świadczeń; 2) nie jest konieczne spełnienie warunków stażowych (prawo do świadczenia niezależne od posiadania określonej długości okresów składkowych i nieskładkowych), czyli emeryturę ze zreformowanego systemu 20, która przysługuje ubezpieczonemu po osiągnięciu wieku emerytalnego bez konieczności spełniania warunków stażowych, a także rentę rodzinną po ubezpieczonym uprawnionym lub spełniającym w chwili śmierci warunki do ww. emerytury. Przewidziana w umowie zasada uwzględniania (sumowania) okresów uznawanych dla celów przyznania prawa do świadczeń dotyczy nabywania uprawnień do tych świadczeń, do których prawo uzależnione jest od posiadania określonego minimalnego stażu. Znajduje więc zastosowanie przy ustalaniu polskich emerytur z dotychczasowego systemu, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych przyznawanych po osobach zmarłych uprawnionych lub spełniających warunki do tych świadczeń. Po stronie kanadyjskiej zasada sumowania okresów uznawanych również znajduje zastosowanie w odniesieniu do tych świadczeń, do których prawo zależy od minimalnego stażu. Chodzi tu jednak o świadczenie z tytułu starości przysługujące w ramach systemu opartego na zamieszkiwaniu. Zgodnie z ustawodawstwem kanadyjskim warunkiem nabycia prawa do świadczenia z tytułu starości jest osiągnięcie wieku wynoszącego 65 lat oraz posiadanie co najmniej 10-letniego okresu zamieszkiwania w Kanadzie po ukończeniu 18. roku życia. Osoby niespełniające tego warunku stażowego na podstawie okresu zamieszkiwania w Kanadzie mogą skorzystać z postanowień umowy. Dzięki regulacjom umownym, jeżeli osoba zainteresowana uzyskaniem kanadyjskiego świadczenia z tytułu starości nie posiada wystarczającego stażu w Kanadzie do nabycia uprawnień do tego świadczenia, zsumowane zostaną także przebyte przez tę osobę w Polsce okresy uznawane. Instytucja kanadyjska ustalająca świadczenie uwzględni więc okresy składkowe i nieskładkowe przebyte w Polsce w celu sprawdzenia, czy spełniony jest warunek posiadania co najmniej 10-letniego stażu wymaganego do przyznania świadczenia z tytułu starości. Należy zauważyć, że sumowane są tu z jednej strony okresy zamieszkiwania (Kanada), a z drugiej okresy ubezpieczenia (Polska) 21. Okresy polskie podlegają także uwzględnieniu w Kanadzie przy ustalaniu świadczeń rentowych w ramach Planu Emerytalno-Rentowego Kanady 22, które to świadczenia przyznawane są w zależności od okresów ubezpieczenia. Sumowanie okresów na podstawie umowy dla celów przyznania prawa do świadczenia nie ma natomiast znaczenia w odniesieniu do osób nabywających w Polsce uprawnienia emerytalne w ramach zreformowanego systemu. W odniesieniu do tych osób wystarczy wpłacenie jednej składki do systemu, aby możliwe było uzyskanie prawa do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego. Po stronie kanadyjskiej zasada sumowania okresów nie znajduje z kolei zastosowania do emerytury przysługującej w ramach Planu Emerytalno-Rentowego Kanady. Prawo do tego świadczenia przysługuje bez konieczności posiadania określonej długości stażu emerytalnego. Wystarczy opłacenie jednej składki zgodnie z Planem, aby po osiągnięciu wieku emerytalnego nabyć uprawnienia do emerytury. Konieczne jest więc podleganie Planowi przez jakikolwiek okres, a nie okres wymaganej długości. 28 Polityka Społeczna nr 2/2011

4 UWZGLĘDNIANIE OKRESÓW PRZY STOSOWANIU ART. 29 USTAWY EMERYTALNEJ Uwzględnianie okresów na podstawie umowy oznacza również, że przy ocenie spełnienia warunków nabycia prawa do emerytury określonej w art. 29 ustawy emerytalnej (wcześniejsza emerytura pracownicza), powinny być brane pod uwagę kanadyjskie okresy uznawane. Przypomnijmy, że w myśl art. 29 ustawy emerytalnej ubezpieczeni urodzeni przed dniem r., którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27 pkt 1 ustawy emerytalnej, mogą przejść na emeryturę: 1) kobieta po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy; 2) mężczyzna po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Emerytura ta przysługuje ubezpieczonym, którzy: 1) ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami oraz 2) w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy. Przy badaniu spełnienia przez zainteresowanego warunków nabycia prawa do tej emerytury, zastosowanie znajduje technika uwzględniania okresów, o ile jest to konieczne w danej sprawie. Sumowaniu podlegają okresy uznawane przebyte w Kanadzie. Ma to miejsce, w szczególności, w sytuacji, gdy: a) zainteresowany nie spełnia warunku posiadania minimalnego okresu składkowego i nieskładkowego na podstawie wyłącznie polskich okresów w takim przypadku uwzględnieniu podlegają również okresy uznawane przebyte w Kanadzie; b) nie został spełniony warunek bycia pracownikiem ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę w takim przypadku warunek ten uważa się za spełniony, jeżeli ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę zainteresowany był pracownikiem w rozumieniu ustawodawstwa kanadyjskiego; c) nie został spełniony warunek pozostawania w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w takim przypadku warunek ten uważa się za spełniony, jeżeli w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ustawodawstwu kanadyjskiemu (w okresie podlegania Planowi Emerytalno-Rentowemu Kanady, ale nie w okresie zamieszkiwania w Kanadzie) zainteresowany postawał w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy (z pracodawcą kanadyjskim lub polskim). Na gruncie umowy dla oceny, czy spełniony jest warunek stażu (okresu ubezpieczenia) ustala się: a) posiadanie wystarczającego stażu ogólnego wymaganego dla nabycia prawa do emerytury należy wziąć pod uwagę, o ile to konieczne do nabycia prawa do emerytury, również kanadyjskie okresy uznawane; b) posiadanie okresu bycia pracownikiem należy wziąć pod uwagę, o ile to konieczne do nabycia prawa do emerytury, również okres bycia pracownikiem przez 6 miesięcy ostatnio w Kanadzie; c) bycie w ostatnim czasie pracownikiem należy wziąć pod uwagę, o ile to konieczne do nabycia prawa do emerytury, również bycie w ostatnim okresie pracownikiem w Kanadzie. BRAK SUMOWANIA OKRESÓW W SZCZEGÓLNYM ZAWODZIE Należy zwrócić uwagę na brak postanowień w umowie dotyczących uwzględniania okresów przebytych w szczególnym zawodzie lub w specjalnym zatrudnieniu. Umowa nie zawiera regulacji pozwalającej na sumowanie okresów tego rodzaju przebytych w Polsce i Kanadzie. W rezultacie brak jest podstaw do uwzględniania na gruncie umowy polsko-kanadyjskiej przy ustalaniu prawa do polskiej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresów o analogicznym charakterze przebytych w tym samym zatrudnieniu lub zawodzie w Kanadzie. Wymagany polskimi przepisami do uzyskania określonych rodzajów emerytury warunek posiadania tzw. stażu szczególnego, w przeciwieństwie do stażu ogólnego, musi być więc spełniony bez możliwości zastosowania umowy (na podstawie stażu polskiego). Dotyczy to np. kolejarzy, nauczycieli itd., w odniesieniu do których to grup zawodowych nie ma możliwości uwzględnienia dla spełnienia warunku posiadania stażu pracy w danym zawodzie lub zatrudnieniu okresów analogicznego zatrudnienia w Kanadzie. SUMOWANIE DLA CELÓW POBIERANIA EMERYTURY KANADYJSKIEJ W POLSCE Po stronie kanadyjskiej technika sumowania okresów uznawanych może znaleźć zastosowanie nie tylko przy klasycznym ustalaniu prawa do świadczenia (nabywanie uprawnień emerytalno-rentowych), ale również przy ustalaniu prawa do pobierania świadczeń za granicą. Chodzi o badanie warunków uzyskania prawa do pobierania kanadyjskiej emerytury opartej na zamieszkaniu poza granicami Kanady, które to uprawnienie zależy od zgromadzenia minimalnego okresu zamieszkiwania wynoszącego co najmniej 20 lat. Zgodnie z przepisami kanadyjskimi osoba, która spełnia ten warunek. może pobierać emeryturę opartą na zamieszkaniu także w razie wyjazdu na stałe poza granice Kanady. W przypadku, gdy osoba zainteresowana nie posiada jednak wystarczającego okresu zamieszkiwania w Kanadzie, sumowane są kanadyjski okres zamieszkiwania oraz polskie okresy uznawane. Jeżeli suma okresów wynosi co najmniej 20 lat, wówczas zainteresowany uzyska prawo do pobierania tej emerytury poza Kanadą. BADANIE STAŻU DO RENTY Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Zgodnie z polską ustawą emerytalną jednym z warunków nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest posiadanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego 23. W odniesieniu do Polityka Społeczna nr 2/

5 ubezpieczonego, u którego niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat, konieczne jest posiadanie co najmniej 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego 10-lecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Warunek ten zostanie uznany za spełniony, jeżeli zainteresowany posiada co najmniej 5-letni okres uznawany w Kanadzie (lub łącznie w Polsce i Kanadzie) przypadający w ciągu ostatniego 10-lecia przed którąś z ww. dat. Zgodnie z ustawą emerytalną jednym z warunków nabycia prawa do renty jest to, aby niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3 8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11 12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt oraz art. 7 pkt 1 4, 5 lit. a, pkt 6 i 12 tej ustawy, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów 24. Warunek ten uznaje się za spełniony również w przypadku, jeżeli niezdolność do pracy powstała w okresach uznawanych przebytych w Kanadzie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (a także okresów uznawanych przebytych w państwie trzecim, jeśli to konieczne). Ponadto w myśl ustawy wymagania, aby niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Dla oceny spełnienia tego warunku bierze się pod uwagę także okresy uznawane przebyte w Kanadzie (i państwie trzecim, jeśli to konieczne). MINIMALNE OKRESY SUMOWANIA Jeżeli polski okres ubezpieczenia jest krótszy niż rok i na jego podstawie nie powstaje prawo do polskiej emerytury lub renty, polska instytucja właściwa nie jest zobowiązana do przyznania świadczeń na podstawie tego okresu. Również w sytuacji, gdy kanadyjski okres uznawany jest krótszy niż rok i na jego podstawie nie powstaje prawo do kanadyjskiej emerytury lub renty, instytucja kanadyjska nie jest zobowiązana do przyznania świadczeń z systemu tego państwa, ani też nie ma podstaw do uwzględnienia polskich okresów ubezpieczenia. Okresy uznawane krótsze niż rok, z tytułu których nie przysługuje prawo do świadczenia w państwie, w którym zostały przebyte, zalicza instytucja drugiego państwa strony umowy przy ustalaniu świadczeń uzależnionych od długości przebytych okresów. W przypadku, gdy przy ustalaniu prawa do polskiej emerytury lub renty został uwzględniony taki kanadyjski okres uznawany krótszy niż rok, ZUS oblicza wysokość polskiej emerytury lub renty w wysokości proporcjonalnej w stosunku między polskim okresem ubezpieczenia a sumą polskich i kanadyjskich okresów uznawanych. UWZGLĘDNIANIE OKRESÓW PRZEBYTYCH W PAŃSTWACH TRZECICH Umowa polsko-kanadyjska o zabezpieczeniu społecznym przewiduje uwzględnianie okresów uznawanych przebytych w tzw. państwach trzecich, czyli poza Polską i Kanadą. Mianowicie, zgodnie z umową, jeżeli osoba nie jest uprawniona do świadczenia na podstawie okresów uznawanych, zgodnie z ustawodawstwem każdej ze stron, sumowanych zgodnie z postanowieniami art. 11 umowy, prawo takiej osoby do tego świadczenia jest ustalane przez sumowanie tych okresów oraz okresów uznawanych przebytych zgodnie z ustawodawstwem państwa trzeciego, z którym obie strony związane są instrumentami zabezpieczenia społecznego przewidującymi sumowanie okresów. Chodzi tu o instrumenty, takie jak umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym oraz o regulacje, takie jak prawodawstwo Wspólnoty Europejskiej dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w tym postanowienia traktatowe oraz rozporządzenia wspólnotowe z zakresu koordynacji. Warunkiem sumowania okresów przebytych w państwie trzecim jest zatem fakt nienabycia w którymkolwiek państwie prawa do świadczenia objętego zakresem przedmiotowym umowy po uwzględnieniu okresów uznawanych przebytych w obu państwach stronach umowy. Okresów przebytych w państwie trzecim nie uwzględnia się więc w sytuacji, gdy prawo do świadczenia przysługuje w Polsce/Kanadzie: na podstawie wyłącznie okresów uznawanych przebytych w tym państwie i na podstawie zsumowanych okresów uznawanych przebytych w obu państwach. To, jakiego rodzaju okresy przebyte w państwie trzecim podlegają uwzględnieniu na podstawie ww. regulacji zawartej w umowie polsko-kanadyjskiej, wynika z instrumentu prawnego łączącego Polskę lub Kanadę z danym państwem trzecim, przewidującego sumowanie określonego rodzaju okresów (ubezpieczenia, zatrudnienia, zamieszkania itp.). Instrument ten wskazuje więc rodzaje okresów podlegających uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczenia na podstawie umowy. Może mieć to znaczenie w sytuacji, gdy Polskę łączy z państwem trzecim umowa (instrument prawny) o odmiennym zakresie przedmiotowym niż umowa zawarta z tym państwem trzecim przez Kanadę. Jeśliby się więc okazało, że np. umowa o zabezpieczeniu społecznym łącząca jedną stronę umowy polsko-kanadyjskiej z państwem trzecim obejmuje tylko świadczenia z systemu pracowniczego, a umowa łącząca drugą stronę umowy polsko-kanadyjskiej z państwem trzecim obejmuje również świadczenia z systemu rolniczego, wówczas każde z państw Polska i Kanada musiałoby uwzględnić dla celów przyznania prawa do świadczeń okresy przebyte w państwie trzecim w odmiennym zakresie i niekiedy w różnym wymiarze każde z państw na podstawie innego instrumentu prawnego wiążącego je z państwem trzecim. Sposób uwzględnienia okresów przebytych w państwie trzecim wynika jednak z umowy polsko-kanadyjskiej i powinien być oceniany w jej świetle. Oznacza to m.in., że jeżeli umowa ta nie przewiduje uwzględniania okresów z drugiego państwa strony umowy przebytych w szczególnym zawodzie lub zatrudnieniu (tzw. staż szczególny), to brak jest również podstaw do uwzględnienia przy ustalaniu prawa w Polsce do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresów przebytych w takim zawodzie lub zatrudnieniu w państwie trze- 30 Polityka Społeczna nr 2/2011

6 cim, z którym Polskę i Kanadę łączy instrument prawny przewidujący sumowanie okresów, nawet jeśli ten instrument prawny zawiera postanowienia dotyczące uwzględniania okresów przebytych w szczególnym zawodzie lub zatrudnieniu 25. Ponieważ umowa nie różnicuje ani nie hierarchizuje okresów przebytych w państwach trzecich, należy przyjąć, że o ile to konieczne do nabycia prawa na podstawie umowy polsko-kanadyjskiej, należy uwzględnić każdy okres przebyty w każdym państwie trzecim, z którym Polskę i Kanadę łączy instrument prawny przewidujący sumowanie okresów. Nie ma bowiem podstaw do uwzględnienia tylko niektórych okresów z państw trzecich. PODSTAWA DO SUMOWANIA OKRESÓW ZAŚWIADCZENIE INSTYTUCJI WŁAŚCIWEJ Okresy uznawane przebyte w jednym państwie stronie umowy (oraz w państwie trzecim, z którym oba kraje związane są instrumentem prawnym przewidującym sumowanie okresów) podlegają uwzględnieniu w drugim państwie na podstawie zaświadczenia wystawionego przez instytucję właściwą państwa, zgodnie z ustawodawstwem którego okresy te zostały przebyte. Zaświadczenia te wystawiane są na standardowych formularzach, których wzory uzgadniane są przez instytucje łącznikowe polskie i kanadyjskie. Instytucja właściwa to instytucja właściwa do stosowania ustawodawstwa 26 objętego umową, w szczególności do ustalania prawa do świadczeń objętych umową oraz ich wypłaty. W ramach ZUS funkcję instytucji właściwej w zakresie emerytur i rent pełni I Oddział ZUS w Łodzi, Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych, natomiast w Kanadzie International Operations Division, Service Canada, Department of Human Resources and Skills Development. ZASADA SUMOWANIA ZNACZENIE I PROBLEMY PRAKTYCZNE Jak widać technika uwzględniania okresów uznawanych na podstawie umowy polsko-kanadyjskiej o zabezpieczeniu społecznym ma różne wymiary teoretyczne i praktyczne. Potrzeba sumowania okresów dla celów przyznawania świadczeń stanowi jeden z podstawowych powodów zawierania umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym. Jednak praktyczne wykorzystanie sumowania przy ustalaniu prawa do świadczeń nie dotyczy wszystkich rodzajów świadczeń emerytalno-rentowych. Należy również zauważyć, że sposób uwzględniania okresów zagranicznych jest pochodną ich charakteru prawnego w ustawodawstwie, zgodnie z którym został przebyty. Ponadto specyfiką umowy polsko-kanadyjskiej są postanowienia dotyczące uwzględniania okresów przebytych w państwach trzecich. Okresy te są brane pod uwagę w szczególny sposób i tylko wtedy, gdy zsumowane polskie i kanadyjskie okresy nie dają prawa do emerytury lub renty. Istotna jest przy tym kolejność uwzględniania okresów krajowych i zagranicznych, którą należy stosować przy sumowaniu okresów z dwóch lub więcej państw na podstawie umowy. Należy zauważyć, że zasadę sumowania (uwzględniania) okresów należy odróżnić od zasady zrównania zdarzeń i okoliczności. Okresów nie zrównuje się, lecz sumuje na gruncie przepisów o koordynacji. Zrównanie oznaczałoby onieczność przyporządkowania uwzględnianych kanadyjskich okresów do katalogu okresów składkowych i nieskładkowych przewidzianych polską ustawą emerytalną. Byłoby to zaprzeczeniem jednego z celów koordynacji (i celów zawierania umów tego typu), ponieważ prowadziłoby to do utraty praw emerytalno-rentowych w trakcie nabywania. Zatem zsumowanie okresów oznacza uwzględnienie okresów z drugiego państwa jako okresów zagranicznych, a nie polskich. Dla celów obliczenia wysokości emerytury lub renty na podstawie polskich przepisów okresom zagranicznym należy jednak nadać określoną wartość, tak aby można było ustalić teoretyczną kwotę świadczenia emerytalno-rentowego, przed jego proratyzacją. Dla określenia tej wartości należy odwołać się do wartości okresów przypisanych polskim okresom składkowym (1,3% podstawy wymiaru świadczenia) i okresom nieskładkowym (0,7% podstawy wymiaru świadczenia). Należy zatem nadać okresom kanadyjskim wartość analogiczną do wartości polskich okresów składkowych i nieskładkowych. Nie może to jednak prowadzić do uznania ich za okresy składkowe i nieskładkowe w rozumieniu polskiej ustawy. Takie uznanie prowadziłoby bowiem do weryfikacji okresów, bowiem katalog okresów w polskiej ustawie emerytalnej nie obejmuje np. okresów zamieszkiwania występujących w systemie kanadyjskim. ZUS przyjmuje więc potwierdzone przez instytucję ubezpieczeniową Kanady okresy uznawane na gruncie umowy polsko-kanadyjskiej, bez ich weryfikacji. W konsekwencji okresom zamieszkiwania (jako okresom podstawowym kanadyjskiego systemu powszechnego) ZUS nadaje przy obliczaniu wymiaru świadczeń wartość polskich okresów składkowych, czyli 1,3% podstawy wymiaru świadczenia. Takie podejście do tego zagadnienia znajduje uzasadnienie także na gruncie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 27. Potraktowanie zagranicznych okresów jako polskich, czyli zrównanie okresów (zamiast ich sumowania), prowadziłoby do utraty przez osoby zainteresowane uprawnień będących w trakcie nabywania i w rezultacie do negatywnych konsekwencji w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych, spowodowanych migracją między systemami ubezpieczeń społecznych różnych państw. Należy zwrócić uwagę, że także istnienie okresów dla celów przyznawania prawa lub wypłaty świadczeń w systemie państwa, w którym zostały przebyte, determinuje sposób ich uwzględnienia w innym państwie. Jeśli zatem okresy danego typu podlegają sumowaniu dla celów nabycia prawa do świadczenia, a nie stanowią okresu dla celów obliczenia wysokości świadczenia w państwie, w którym zostały przebyte, w taki sam sposób okresy te powinny zostać uwzględnione w innym państwie, przy stosowaniu zasady sumowania okresów. Brak jest bowiem podstaw prawnych do uwzględniania przy obliczaniu wysokości świadczenia okresów przebytych w drugim państwie (i gdziekolwiek), jeśli okresy te nie są w ogóle okresa- Polityka Społeczna nr 2/

7 mi w rozumieniu przepisów dotyczących obliczania wysokości świadczeń w państwie, z którego pochodzą. Należy podkreślić, że w polskim zreformowanym systemie ubezpieczeń społecznych zastosowanie techniki sumowania będzie mieć coraz bardziej ograniczone znaczenie. Ustawodawca bowiem przy określaniu warunków nabycia prawa do tzw. nowej, zreformowanej emerytury powszechnej zrezygnuje z warunku legitymowania się okresami składkowymi i nieskładkowymi określonej długości. Wymiar stażu nie będzie zatem odgrywał roli przy tego typu świadczeniu, co oznacza brak stosowania reguł uwzględniania okresów uznawanych przebytych w Polsce i Kanadzie przy ustalaniu prawa do tej emerytury. 1 Umowa o zabezpieczeniu społecznym z dnia 2 kwietnia 2008 r. między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą (DzU z 2009 r., nr 133, poz. 1095; tekst Oświadczenia Rządowego z dnia 15 lipca 2009 r. w sprawie mocy obowiązującej Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą, podpisanej w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r., został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z 2009 r., nr 133, poz Porozumienie Administracyjne w sprawie stosowania Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą, podpisane w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r. (DzU z 2009 r., nr 133, poz. 1097); tekst Oświadczenia Rządowego z dnia 15 lipca 2009 r. w sprawie związania Rzeczypospolitej Porozumieniem Administracyjnym w sprawie stosowania Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą, podpisanym w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r., został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z 2009 r., nr 133, poz Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity DzU z 2009 r. Nr 153, poz. 1227). 4 Art. 11 ust. 1 umowy. 5 Art. 1 ust. 1 lit.(d) umowy. 6 Art. 11 ust. 2 lit. a) umowy. 7 Art. 11 ust. 3 umowy. 8 Właściwa instytucja kanadyjska nie wystawia zaświadczenia potwierdzającego okresy zamieszkiwania dla celów przyznania polskich świadczeń: renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej; przy ustalaniu tych polskich świadczeń instytucja kanadyjska poświadcza na formularzu łącznikowym tylko okresy składkowe zgodnie z Planem Emerytalno-Rentowym Kanady oraz okresy pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie tego Planu. 9 Art. 10 ustawy emerytalnej. 10 Okresy rolne wymienione w art. 10 ustawy emerytalnej uwzględnia się tylko wtedy, gdy okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5 7 tej ustawy, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania świadczenia, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Okresów tych nie uwzględnia się, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty, na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. 11 Art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6 ustawy emerytalnej. 12 Art. 5 ust. 1 pkt 2 oraz art. 7 ustawy emerytalnej. 13 Art. 10 ustawy emerytalnej. 14 Art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej. 15 W myśl art. 10a ust. 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury osoby, która osiągnęła wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn i utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej z Funduszu z powodu odzyskania zdolności do pracy, uwzględnia się również okresy pobierania tej renty, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5 7 i 10 ustawy, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu, przy czym zgodnie z ustępem 2 tego artykułu okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy nie uwzględnia się, jeżeli zbiegają się w czasie z okresami, o których mowa w art. 6, 7 i 10 ustawy, uwzględnionymi przy ustalaniu prawa do emerytury. 16 Na takich samych zasadach oparta jest wspólnotowa koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z prawem wspólnotowym okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte w innych państwach członkowskich niż państwo ustalające świadczenie emerytalno-rentowe są uwzględniane dla przyznania prawa do świadczenia, jeżeli jest to konieczne dla przyznania prawa do tego świadczenia, jeśli nie prawo do świadczenia jest nabywane na podstawie okresów przebytych wyłącznie zgodnie z przepisami państwa ustalającego świadczenie. Odrębną kwestią jest sposób obliczania świadczenia w takiej sytuacji (patrz art. 6, art. 51, art. 52 Rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego nr 883/2004 z r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego DzUrz UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r. ze zm.). 17 Odrębną kwestię stanowi sposób obliczenia wysokości polskiego świadczenia w takim przypadku w dwóch wariantach. 18 Zob. także regulację wynikającą z art. 11 umowy. 19 Skierowanego do ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. oraz do niektórych ubezpieczonych urodzonych po tej dacie, którzy spełniają dodatkowe warunki do uzyskania emerytury wcześniejszej lub emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (np. art. 46, art. 184 ustawy emerytalnej). 20 Dotyczy ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., którzy nie korzystają z uprawnień do wcześniejszych emerytur. 21 Okresy składkowe, zrównane i nieskładkowe. 22 Prawo do kanadyjskiej emerytury z tego Planu nie zależy od długości okresów ubezpieczenia, lecz do jego uzyskania wystarczy opłacenie do systemu jednej składki i osiągnięcie wieku emerytalnego. 23 Art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej. 24 Art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. 25 Patrz: art. 45 ust. 2, wiążącego Polskę z państwami członkowskimi UE, wspólnotowego Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/ Art. 1 lit. (c) umowy. 27 DzUrz L 166, 30/04/2004, str ze zm. SUMMARY This publication explains provision on aggregation o periods under the Agreement between Poland and Canada on social security. It describes the implementation of this principle in the field of pensions, some different implications deriving from aggregation to the national Polish legislation. It also provides detailed explanation on how complicated in reality is the implementation of the principle and how many different problems it causes. The author shows his point of view on how to apply the principle of aggregation of periods in the Polish pension system. 32 Polityka Społeczna nr 2/2011

Ustalanie prawa do emerytury w każdym z państw członkowskich UE; w tym również w Anglii

Ustalanie prawa do emerytury w każdym z państw członkowskich UE; w tym również w Anglii Ustalanie prawa do emerytury w każdym z państw członkowskich UE; w tym również w Anglii Jeżeli osoby zainteresowane pracowały za granicą w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru

Bardziej szczegółowo

mogą nabyć prawo do emerytury po ukończeniu wieku letniego (w przypadku kobiety) lub 25 letniego (w przypadku mężczyzny) okresu składkowego i

mogą nabyć prawo do emerytury po ukończeniu wieku letniego (w przypadku kobiety) lub 25 letniego (w przypadku mężczyzny) okresu składkowego i Świadczenia emerytalno-rentowe rentowe podlegające koordynacji unijnej w stosunkach polsko-greckich ki Zakład Ubezpieczeń ń Społecznych ł maj 2013 Polskie świadczenia emerytalno-rentowe rentowe objęte

Bardziej szczegółowo

Stosowanie Umowy z Kanadą o zabezpieczeniu społecznym w zakresie emerytur i rent ustalanych przez ZUS

Stosowanie Umowy z Kanadą o zabezpieczeniu społecznym w zakresie emerytur i rent ustalanych przez ZUS Kopia tekstu ze strony internetowej ZUS http://zus.pl/default.asp?p=4&id=2749#p2757 ------------------------------------------------------------------- Data aktualizacji: 11.01.2012 r. Stosowanie Umowy

Bardziej szczegółowo

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich UE. Emerytury i renty

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich UE. Emerytury i renty Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich UE Emerytury i renty 1 Artykuł 48 (dawny artykuł 42 TWE) Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą,

Bardziej szczegółowo

Wybrane zagadnienia związane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi w świetle przepisów unijnych

Wybrane zagadnienia związane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi w świetle przepisów unijnych Wybrane zagadnienia związane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi w świetle przepisów unijnych Kolonia, 18.09.2014 r. Podstawy prawne dotyczące zabezpieczenia społecznego w stosunkach polsko-niemieckich

Bardziej szczegółowo

Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r.

Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r. Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r. Zgodnie z komunikatem Prezesa KRUS z dnia 13 lutego 2018 r. w sprawie kwoty emerytury podstawowej (M.P. z 2018 r.

Bardziej szczegółowo

Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r.

Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r. Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r. Zgodnie z komunikatem Prezesa KRUS z dnia 13 lutego 2018 r. w sprawie kwoty emerytury podstawowej (M.P. z 2018 r.

Bardziej szczegółowo

Przeliczanie emerytur i rent od kwoty bazowej podwyższonej do 100% przeciętnego wynagrodzenia

Przeliczanie emerytur i rent od kwoty bazowej podwyższonej do 100% przeciętnego wynagrodzenia Przeliczanie emerytur i rent od kwoty bazowej podwyższonej do 100% przeciętnego wynagrodzenia Przepisami art. 194 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Bardziej szczegółowo

WYTYCZNE W SPRAWIE REALIZACJI PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 5 MARCA 2015 R. O ZMIANIE USTAWY O EMERYTURACH I RENTACH Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

WYTYCZNE W SPRAWIE REALIZACJI PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 5 MARCA 2015 R. O ZMIANIE USTAWY O EMERYTURACH I RENTACH Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH WYTYCZNE W SPRAWIE REALIZACJI PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 5 MARCA 2015 R. O ZMIANIE USTAWY O EMERYTURACH I RENTACH Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Do art. 26 ust. 5 i 6 ustawy emerytalnej Do ustawy emerytalnej

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 228 poz z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych. Rozdział 1. Przepisy ogólne

Dz.U Nr 228 poz z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych. Rozdział 1. Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/14 Dz.U. 2008 Nr 228 poz. 1507 U S T AWA z dnia 21 listopada 2008 r. Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1097, z 2017 r. poz. 38. o emeryturach kapitałowych Rozdział

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE Z DNIA 18 SIERPNIA 2009 R. I UK 344/08. Przewodniczący: sędzia SN J. Iwulski. Sędziowie SN: Z. Hajn (sprawozdawca), R. Spyt.

POSTANOWIENIE Z DNIA 18 SIERPNIA 2009 R. I UK 344/08. Przewodniczący: sędzia SN J. Iwulski. Sędziowie SN: Z. Hajn (sprawozdawca), R. Spyt. POSTANOWIENIE Z DNIA 18 SIERPNIA 2009 R. I UK 344/08 Przewodniczący: sędzia SN J. Iwulski. Sędziowie SN: Z. Hajn (sprawozdawca), R. Spyt. Sąd Najwyższy w sprawie z odwołania S. T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 17 maja 2018 r. Poz. 926

Warszawa, dnia 17 maja 2018 r. Poz. 926 Warszawa, dnia 17 maja 2018 r. Poz. 926 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 13 kwietnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o emeryturach kapitałowych 1. Na

Bardziej szczegółowo

Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. dr I. A. Wieleba Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. mogą nabyć prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym,

Bardziej szczegółowo

UMOWA. podpisana w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r. (Dz. U. z dnia 21 sierpnia 2009 r.) W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

UMOWA. podpisana w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r. (Dz. U. z dnia 21 sierpnia 2009 r.) W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U.09.133.1095 UMOWA o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą, podpisana w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r. (Dz. U. z dnia 21 sierpnia 2009 r.) W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Bardziej szczegółowo

Uchwała z dnia 12 stycznia 1995 r. II UZP 24/94

Uchwała z dnia 12 stycznia 1995 r. II UZP 24/94 Uchwała z dnia 12 stycznia 1995 r. II UZP 24/94 Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska (sprawozdawca), Sędzia SN: Maria Tyszel, Sędzia SA: Andrzej Kijowski, Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Stefana

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I UK 168/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 4 listopada 2009 r. SSN Herbert Szurgacz (przewodniczący) SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca) SSN Jolanta

Bardziej szczegółowo

dochody budżetu państwa). Osoby urodzone po 1948 r. z chwilą osiągnięcia tego wieku uzyskują prawo do emerytury ustalanej w myśl zreformowanych

dochody budżetu państwa). Osoby urodzone po 1948 r. z chwilą osiągnięcia tego wieku uzyskują prawo do emerytury ustalanej w myśl zreformowanych Przeliczanie emerytur Każdy emeryt ma prawo do przeliczenia swojego świadczenia. Musi spełnić jednak określone warunki. O sytuacjach, w których ZUS obliczy nową wysokość emerytury, mówi Eliza Skowrońska

Bardziej szczegółowo

Wpływ pracy za granicą na świadczenia emerytalno rentowe w Polsce. Na pytania odpowiada ekspert ZUS- Tomasz Sztabliński.

Wpływ pracy za granicą na świadczenia emerytalno rentowe w Polsce. Na pytania odpowiada ekspert ZUS- Tomasz Sztabliński. Wpływ pracy za granicą na świadczenia emerytalno rentowe w Polsce. Na pytania odpowiada ekspert ZUS- Tomasz Sztabliński. {loadposition related_items} Czy jest możliwe wyliczenie o ile podwyższy mi emeryturę

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 3 grudnia 2004 r. II UK 59/04

Wyrok z dnia 3 grudnia 2004 r. II UK 59/04 Wyrok z dnia 3 grudnia 2004 r. II UK 59/04 Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz.

Bardziej szczegółowo

EMERYTURY I RENTY Z ZUS W ŚWIETLE UMOWY POLSKO-KANADYJSKIEJ O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM

EMERYTURY I RENTY Z ZUS W ŚWIETLE UMOWY POLSKO-KANADYJSKIEJ O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM Publikowanie, kopiowanie, przetwarzanie oraz wykorzystanie całej lub części artykułów i grafik bez zezwolenia jest zabronione. EMERYTURY I RENTY Z ZUS W ŚWIETLE UMOWY POLSKO-KANADYJSKIEJ O ZABEZPIECZENIU

Bardziej szczegółowo

Świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji na podstawie umowy o zabezpieczeniu społecznym między Polską i USA Dni Poradnictwa ZUS w USA

Świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji na podstawie umowy o zabezpieczeniu społecznym między Polską i USA Dni Poradnictwa ZUS w USA USA, listopad 2017 r. Świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji na podstawie umowy o zabezpieczeniu społecznym między Polską i USA Dni Poradnictwa ZUS w USA Polskie świadczenia emerytalno-rentowe

Bardziej szczegółowo

Zasady ustalania kapitału początkowego osobom posiadającym okresy ubezpieczenia w Polsce oraz w krajach UE/EOG

Zasady ustalania kapitału początkowego osobom posiadającym okresy ubezpieczenia w Polsce oraz w krajach UE/EOG Zasady ustalania kapitału początkowego osobom posiadającym okresy ubezpieczenia w Polsce oraz w krajach UE/EOG Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej wiąże się z koniecznością stosowania wspólnotowych

Bardziej szczegółowo

Koordynacja systemów zabezpieczenia i społecznego ł

Koordynacja systemów zabezpieczenia i społecznego ł Koordynacja systemów zabezpieczenia i społecznego ł państw członkowskich UE Emerytury i renty 1 Art. 42 [51] TWE Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 251, przyjmuje w dziedzinie zabezpieczenia

Bardziej szczegółowo

RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ Z a k ł a d U b e z p i e c z e ń S p o ł e c z n y c h W razie śmierci osoby, która pracowała i podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce, pozostali

Bardziej szczegółowo

UMOWA O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM MIĘDZY STANAMI ZJEDNOCZONYMI AMERYKI CZĘŚĆ I. Postanowienia ogólne. Artykuł 1. Definicje

UMOWA O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM MIĘDZY STANAMI ZJEDNOCZONYMI AMERYKI CZĘŚĆ I. Postanowienia ogólne. Artykuł 1. Definicje UMOWA O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM MIĘDZY RZECZĄPOSPOLITĄ POLSKĄ A STANAMI ZJEDNOCZONYMI AMERYKI Rzeczpospolita Polska oraz Stany Zjednoczone Ameryki (zwane dalej Stronami ), dążąc do uregulowania stosunków

Bardziej szczegółowo

EMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października

EMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października EMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października Prawdziwa historia: Drodzy Czytelnicy, 39,90 brutto Napisz cok@wip.pl 22 518 28 28 www.fabrykawiedzy.com Wstęp Emerytury 2017 1 Emerytury 2017 z

Bardziej szczegółowo

Omówienie regulacji wynikających z ustawy obniżającej wiek emerytalny

Omówienie regulacji wynikających z ustawy obniżającej wiek emerytalny Gdańsk, 2 października 2017 r. Omówienie regulacji wynikających z ustawy obniżającej wiek emerytalny Agnieszka Kurczewska-Stanisławowicz Naczelnik Wydziału Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku

Bardziej szczegółowo

Wysokość emerytury w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2009 r. (tzw. emerytura po emeryturze).

Wysokość emerytury w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2009 r. (tzw. emerytura po emeryturze). Wysokość emerytury w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 września 2009 r. (tzw. emerytura po emeryturze). W dniu 10 września 2009 r. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów podjął uchwałę, w której przesądził,

Bardziej szczegółowo

Spełnienie warunków do wcześniejszej emerytury pracowniczej do końca 2008 r. gwarancją przyznania świadczenia

Spełnienie warunków do wcześniejszej emerytury pracowniczej do końca 2008 r. gwarancją przyznania świadczenia Spełnienie warunków do wcześniejszej emerytury pracowniczej do końca 2008 r. gwarancją przyznania świadczenia Komu przysługuje wcześniejsza emerytura pracownicza Wcześniejsza emerytura pracownicza przysługuje

Bardziej szczegółowo

RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ Z a k ł a d U b e z p i e c z e ń S p o ł e c z n y c h W razie śmierci osoby, która pracowała i podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce, pozostali

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II UK 98/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 marca 2016 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk SSN Jolanta Strusińska-Żukowska

Bardziej szczegółowo

Świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji unijnej w stosunkach polsko-niemieckich

Świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji unijnej w stosunkach polsko-niemieckich Świadczenia emerytalno-rentowe podlegające koordynacji unijnej w stosunkach polsko-niemieckich Zakład Ubezpieczeń Społecznych luty 2013 Polskie świadczenia emerytalno-rentowe objęte unijną koordynacją

Bardziej szczegółowo

Wcześniejsza emerytura dla 60-letnich mężczyzn i 55- letnich kobiet.

Wcześniejsza emerytura dla 60-letnich mężczyzn i 55- letnich kobiet. Wcześniejsza emerytura dla 60-letnich mężczyzn i 55- letnich kobiet. Pracownicy, którzy nie osiągnęli jeszcze pełnego wieku emerytalnego mogą przejść na wcześniejszą emeryturę kobieta po osiągnięciu 55

Bardziej szczegółowo

Kapitał początkowy po zmianach od 23.09.2011r.

Kapitał początkowy po zmianach od 23.09.2011r. Kapitał początkowy po zmianach od 23.09.2011r. Co to jest kapitał początkowy Kapitał początkowy jest tzw. hipotetyczną emeryturą pomnożoną przez średnie dalsze trwania życia dla wieku 62 lat równe dla

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych

USTAWA. z dnia r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych Projekt USTAWA z dnia...2008 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa: 1) warunki nabywania i utraty prawa do nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych;

Bardziej szczegółowo

Zasady przeliczania świadczeń emerytalno-rentowych

Zasady przeliczania świadczeń emerytalno-rentowych Zasady przeliczania świadczeń emerytalno-rentowych Prezentowany materiał adresowany jest do osób, które mają już ustalone prawo do emerytury lub renty i szukają możliwości ich podwyższenia. Dla ułatwienia

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI Adres redakcji: Redaktor naczelny Gazety Prawnej: Dyrektor artystyczny Gazety Prawnej: Redakcja: DTP: Biuro Reklamy:

SPIS TREŚCI Adres redakcji: Redaktor naczelny Gazety Prawnej: Dyrektor artystyczny Gazety Prawnej: Redakcja: DTP: Biuro Reklamy: SPIS TREŚCI Zasady ustalania wysokości starej emerytury z ZUS...strona 3 Uwzględnienie wynagrodzenia minimalnego zamiast zerowego...strona 10 Doliczenie okresów składkowych lub nieskładkowych...strona

Bardziej szczegółowo

1. Komisja przedłożyła Radzie wyżej wspomniany wniosek w dniu 30 marca 2007 r.

1. Komisja przedłożyła Radzie wyżej wspomniany wniosek w dniu 30 marca 2007 r. RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 29 maja 2007 r. Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2007/0054 (COD) 9351/2/07 REV 2 (pl) SOC 193 CODEC 476 SPRAWOZDANIE Od: Komitet Stałych Przedstawicieli (część

Bardziej szczegółowo

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 22.05.2009r Dz. U. Nr 997,poz. 800

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 22.05.2009r Dz. U. Nr 997,poz. 800 Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne Podstawa prawna: Ustawa z dnia 22.05.2009r Dz. U. Nr 997,poz. 800 Od 1 lipca 2009r.obowiązują przepisy ustawy z dnia 22 maja 2009r. o nauczycielskich świadczeniach

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 11 stycznia 2005 r. I UK 135/04

Wyrok z dnia 11 stycznia 2005 r. I UK 135/04 Wyrok z dnia 11 stycznia 2005 r. I UK 135/04 Przy ustalaniu okresów przyjmowanych do wyliczenia kapitału początkowego na podstawie art. 174 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach

Bardziej szczegółowo

z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych

z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych Kancelaria Sejmu s. 1/6 Dz.U. 2009 Nr 97 poz. 800 U S T AWA z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych Opracowano na podstawie t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 128. Art. 1. Ustawa

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 19 lipca 2001 r. II UKN 490/00

Wyrok z dnia 19 lipca 2001 r. II UKN 490/00 Wyrok z dnia 19 lipca 2001 r. II UKN 490/00 Okresy zatrudnienia, od których uzależnione są szczególne uprawnienia emerytalne dla pracowników kolejowych na podstawie art. 40 ustawy z dnia 17 grudnia 1998

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 23 sierpnia 2005 r. I UK 347/04

Wyrok z dnia 23 sierpnia 2005 r. I UK 347/04 Wyrok z dnia 23 sierpnia 2005 r. I UK 347/04 Okres sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 4, przypadający w czasie korzystania z prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, nie jest okresem nieskładkowym

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 19 maja 2009 r. II UK 362/08

Wyrok z dnia 19 maja 2009 r. II UK 362/08 Wyrok z dnia 19 maja 2009 r. II UK 362/08 Wypłata emerytury nie może być wstrzymana z tej tylko przyczyny, że przyznał ją i wypłaca inny Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych niż właściwy w myśl art.

Bardziej szczegółowo

Ustawa obniżająca wiek emerytalny

Ustawa obniżająca wiek emerytalny Ustawa obniżająca wiek emerytalny 2 Ustawa obniżająca wiek emerytalny ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1)

USTAWA. z dnia r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Projekt 13 lutego 2012 r. USTAWA z dnia...2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r.

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 21 grudnia 2012 r. Poz. 1446 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 17 grudnia 2012 r.

Warszawa, dnia 21 grudnia 2012 r. Poz. 1446 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 17 grudnia 2012 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 21 grudnia 2012 r. Poz. 1446 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu oraz sposobu przekazywania

Bardziej szczegółowo

RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ RENTA RODZINNA Z ZUS W ŚWIETLE PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ Z a k ł a d U b e z p i e c z e ń S p o ł e c z n y c h W razie śmierci osoby, która pracowała i podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce, pozostali

Bardziej szczegółowo

EMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października

EMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października EMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października Prawdziwa historia: Drodzy Czytelnicy, 39,90 brutto Napisz cok@wip.pl 22 518 28 28 www.fabrykawiedzy.com Wstęp Emerytury 2017 1 Emerytury 2017 z

Bardziej szczegółowo

EMP. INFORMACJA do wniosku o emeryturę. Co załatwisz tym wnioskiem. Która placówka ZUS rozpatruje Twój wniosek. Jak wycofać wniosek

EMP. INFORMACJA do wniosku o emeryturę. Co załatwisz tym wnioskiem. Która placówka ZUS rozpatruje Twój wniosek. Jak wycofać wniosek INFORMACJA do wniosku o emeryturę Co załatwisz tym wnioskiem 1. Gdy złożysz ten wniosek: rozpatrzymy Twoje uprawnienia do emerytury z ZUS (w tym do okresowej emerytury kapitałowej 1 ) i wydamy decyzję

Bardziej szczegółowo

Renty z tytułu niezdolności do pracy

Renty z tytułu niezdolności do pracy I Renty z tytułu niezdolności do pracy Wiadomości ogólne Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: został uznany za niezdolnego

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II UK 222/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 stycznia 2014 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Józef Iwulski SSN Jolanta Strusińska-Żukowska

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 19 grudnia 2001 r. II UKN 698/00

Wyrok z dnia 19 grudnia 2001 r. II UKN 698/00 Wyrok z dnia 19 grudnia 2001 r. II UKN 698/00 Równoczesne okresy podlegania różnym ubezpieczeniom społecznym nie są sumowane przy obliczaniu okresów wymaganych do ustalenia prawa do świadczeń emerytalnych

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 12 maja 2005 r. I UK 245/04

Wyrok z dnia 12 maja 2005 r. I UK 245/04 Wyrok z dnia 12 maja 2005 r. I UK 245/04 Organ rentowy samodzielnie ustala okresy przebyte w ubezpieczeniu, gdyż całokształt postępowania dotyczącego nabycia prawa do świadczenia z tytułu ubezpieczenia

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 5 czerwca 1998 r. III ZP 15/98

Wyrok z dnia 5 czerwca 1998 r. III ZP 15/98 Wyrok z dnia 5 czerwca 1998 r. III ZP 15/98 Okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w nim przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. po ukończeniu 16 roku życia mogą być uwzględnianie w wysokości

Bardziej szczegółowo

UMOWA między Rzecząpospolitą Polską a Australią o zabezpieczeniu społecznym

UMOWA między Rzecząpospolitą Polską a Australią o zabezpieczeniu społecznym UMOWA między Rzecząpospolitą Polską a Australią o zabezpieczeniu społecznym Rzeczpospolita Polska i Australia zwane dalej Stronami, pragnąc wzmocnić istniejącą przyjaźń pomiędzy obu państwami, oraz pragnąc

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 20 stycznia 2005 r. I UK 120/04

Wyrok z dnia 20 stycznia 2005 r. I UK 120/04 Wyrok z dnia 20 stycznia 2005 r. I UK 120/04 Złożenie wniosku o przyznanie prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat, przez kobietę, która ma ustalone decyzją organu

Bardziej szczegółowo

Działając na podstawie art ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie

Działając na podstawie art ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie SĄD NAJWYŻSZY Rzeczypospolitej Polskiej Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Warszawa, dnia 16 stycznia 2017 r. Prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf BSA III 4110 7/16 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I UK 373/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 24 kwietnia 2012 r. SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Bogusław Cudowski SSN Zbigniew

Bardziej szczegółowo

U S T A W A. z dnia. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1)

U S T A W A. z dnia. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Projekt z dnia U S T A W A o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE W SPRAWIE PRZYZNANIA ŚWIADCZEŃ EMERYTALNO-RENTOWYCH PRZEZ ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

POSTĘPOWANIE W SPRAWIE PRZYZNANIA ŚWIADCZEŃ EMERYTALNO-RENTOWYCH PRZEZ ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH SZWECJA 2018 r. UMEA I SZTOKHOLM POSTĘPOWANIE W SPRAWIE PRZYZNANIA ŚWIADCZEŃ EMERYTALNO-RENTOWYCH PRZEZ ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW PRAWA KRAJOWEGO I MIĘDZYNARODOWEGO Jolanta

Bardziej szczegółowo

Dla kogo wcześniejsza emerytura. po 2008 roku. e-poradnik. egazety Prawnej. 188 stron komentarzy, porad i przepisów

Dla kogo wcześniejsza emerytura. po 2008 roku. e-poradnik. egazety Prawnej. 188 stron komentarzy, porad i przepisów e-poradnik egazety Prawnej Dla kogo wcześniejsza emerytura po 2008 roku 188 stron komentarzy, porad i przepisów Czy wniosek o wcześniejszą emeryturę pracowniczą może być złożony po 2008 roku Kto może starać

Bardziej szczegółowo

Zasiłek pielęgnacyjny

Zasiłek pielęgnacyjny Zasiłek pielęgnacyjny Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 153,00 zł miesięcznie. Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II UK 179/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 3 lutego 2010 r. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jolanta Strusińska-Żukowska SSN

Bardziej szczegółowo

I n f o r m a c j a p r a w n a

I n f o r m a c j a p r a w n a Warszawa, 25.02.2010 r. I n f o r m a c j a p r a w n a Przedmiot informacji: Emerytury pomostowe i rekompensaty na gruncie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237 poz.1656),

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 22 marca 1994 r. II UR 4/94

Wyrok z dnia 22 marca 1994 r. II UR 4/94 Wyrok z dnia 22 marca 1994 r. II UR 4/94 W sytuacji, gdy uprawniony członek rodziny dochodzi renty rodzinnej po zmarłym, który pobierał emeryturę zrewaloryzowaną w myśl zasad określonych w art. 28 i 29

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników

USTAWA z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników Kancelaria Sejmu s. 1/5 USTAWA z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2009 r. Nr 79, poz. 667. Art. 1. W ustawie z dnia 20 grudnia

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 23 stycznia 2008 r. o przenoszeniu praw emerytalnych urzędników Wspólnot Europejskich. Rozdział 1 Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 23 stycznia 2008 r. o przenoszeniu praw emerytalnych urzędników Wspólnot Europejskich. Rozdział 1 Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 23 stycznia 2008 r. Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2008 r. Nr 47, poz. 274. o przenoszeniu praw emerytalnych urzędników Wspólnot Europejskich Rozdział 1 Przepisy

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 16 maja 2006 r. I UK 286/05

Wyrok z dnia 16 maja 2006 r. I UK 286/05 Wyrok z dnia 16 maja 2006 r. I UK 286/05 Okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego, pracy na gospodarstwie rolnym i opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne podlegają obliczeniu w oparciu o

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 6 czerwca 2012 r. Poz. 637

Warszawa, dnia 6 czerwca 2012 r. Poz. 637 Warszawa, dnia 6 czerwca 2012 r. Poz. 637 USTAWA z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W ustawie z dnia

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 5 stycznia 2017 r. Poz. 38. z dnia 16 listopada 2016 r.

Warszawa, dnia 5 stycznia 2017 r. Poz. 38. z dnia 16 listopada 2016 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 5 stycznia 2017 r. Poz. 38 USTAWA z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych

Bardziej szczegółowo

1) Mam 15 lat stażu w Polsce. W USA 21 lat wypracowane. Urodziłem się w 1954 roku. Co mam zrobić aby Polski staż uznano mi?

1) Mam 15 lat stażu w Polsce. W USA 21 lat wypracowane. Urodziłem się w 1954 roku. Co mam zrobić aby Polski staż uznano mi? 1) Mam 15 lat stażu w Polsce. W USA 21 lat wypracowane. Urodziłem się w 1954 roku. Co mam zrobić aby Polski staż uznano mi? Zgodnie z postanowieniami Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 228 poz z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych. Rozdział 1. Przepisy ogólne

Dz.U Nr 228 poz z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych. Rozdział 1. Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/7 Dz.U. 2008 Nr 228 poz. 1507 U S T AWA z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych Opracowano na podstawie: t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 926 Rozdział 1 Przepisy ogólne Art.

Bardziej szczegółowo

3 Pracownicy wynagradzani są na poziomie możliwości finansowych zakładu w relacji do jakości i efektywności pracy.

3 Pracownicy wynagradzani są na poziomie możliwości finansowych zakładu w relacji do jakości i efektywności pracy. Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 2 Dyrektora Żuromińskiego Centrum Kultury w Żurominie REGULAMIN WYNAGRADZANIA Pracowników Żuromińskiego Centrum Kultury w Żurominie Rozdział I Postanowienia ogólne. 1 Regulamin

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący) SSN Zbigniew Myszka SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący) SSN Zbigniew Myszka SSN Romualda Spyt (sprawozdawca) Sygn. akt I UK 345/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 marca 2014 r. SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący) SSN Zbigniew Myszka SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

www.zus.pl ZUS wyjaśnia

www.zus.pl ZUS wyjaśnia Waloryzacja świadczeń emerytalno rentowych od dnia 1 marca 2009 r. W marcu 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadza waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych. Waloryzacja dokonywana jest z

Bardziej szczegółowo

Jak traktowany jest okres urlopu górniczego i dla jakich przypadków ZUS ustala okresy

Jak traktowany jest okres urlopu górniczego i dla jakich przypadków ZUS ustala okresy Kto występuje z wnioskiem o wydanie przez ZUS zaświadczeń potwierdzających okresy uprawniające do emerytury oraz okres brakujący do nabycia uprawnień do emerytury i jaki jest tryb postępowania? Na wniosek

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I UK 73/06 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 10 października 2006 r. SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący) SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca) SSN Herbert

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I UK 94/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 9 sierpnia 2011 r. SSN Halina Kiryło (przewodniczący) SSN Józef Iwulski SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

w składzie: J.J. Kasel (sprawozdawca), prezes izby, A. Borg Barthet i E. Levits, sędziowie,

w składzie: J.J. Kasel (sprawozdawca), prezes izby, A. Borg Barthet i E. Levits, sędziowie, WYROK TRYBUNAŁU (piąta izba) z dnia 3 marca 2011 r.(*) Zabezpieczenie społeczne pracowników migrujących Artykuł 45 ust. 1 rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 Minimalny okres wymagany prawem krajowym w celu

Bardziej szczegółowo

Poradnik przedsiębiorcy 7. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Poradnik przedsiębiorcy 7. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne Poradnik przedsiębiorcy 7. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne 7. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych

Bardziej szczegółowo

EMERYTURA Z ZUS PODLEGAJĄCA KOORDYNACJI WSPÓLNOTOWEJ

EMERYTURA Z ZUS PODLEGAJĄCA KOORDYNACJI WSPÓLNOTOWEJ EMERYTURA Z ZUS PODLEGAJĄCA KOORDYNACJI WSPÓLNOTOWEJ Z a k ł a d U b e z p i e c z e ń S p o ł e c z n y c h Osoby pracujące i podlegające ubezpieczeniom społecznym w Polsce, w związku z osiągnięciem wieku

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE, SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY

INFORMACJA ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE, SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY INFORMACJA ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE, SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY Urząd Gminy Wilczęta na podstawie art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych

Bardziej szczegółowo

Materiał porównawczy do ustawy z dnia 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. (druk nr 489)

Materiał porównawczy do ustawy z dnia 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. (druk nr 489) BIURO LEGISLACYJNE/ Materiał porównawczy Materiał porównawczy do ustawy z dnia 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (druk nr 489) USTAWA z dnia 20 grudnia 1990 r. O UBEZPIECZENIU

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II UK 159/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 4 grudnia 2013 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący) SSN Roman Kuczyński SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt I UK 413/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 27 maja 2014 r. SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Bogusław Cudowski SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec

Bardziej szczegółowo

EMP. INFORMACJA do wniosku o emeryturę. Co załatwisz tym wnioskiem. Która placówka ZUS rozpatruje Twój wniosek. Jak wycofać wniosek

EMP. INFORMACJA do wniosku o emeryturę. Co załatwisz tym wnioskiem. Która placówka ZUS rozpatruje Twój wniosek. Jak wycofać wniosek INFORMACJA do wniosku o emeryturę Co załatwisz tym wnioskiem 1. Gdy złożysz ten wniosek: rozpatrzymy Twoje uprawnienia do emerytury z ZUS (w tym do okresowej emerytury kapitałowej 1 ) i wydamy decyzję

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący) SSN Bohdan Bieniek SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący) SSN Bohdan Bieniek SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca) Sygn. akt I UK 514/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 12 grudnia 2017 r. SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący) SSN Bohdan Bieniek SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 3 sierpnia 2000 r. II UKN 665/99

Wyrok z dnia 3 sierpnia 2000 r. II UKN 665/99 Wyrok z dnia 3 sierpnia 2000 r. II UKN 665/99 Okres pracy przed dniem 1 stycznia 1983 r. w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia traktowany jest jako okres składkowy, wliczany do stażu ubezpieczeniowego

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 22 czerwca 2006 r. I UK 356/05

Wyrok z dnia 22 czerwca 2006 r. I UK 356/05 Wyrok z dnia 22 czerwca 2006 r. I UK 356/05 Okres zatrudnienia w Czechosłowacji na podstawie skierowania do pracy w oparciu o umowę z dnia 17 lipca 1972 r. zawartą pomiędzy Rządem Polskiej Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1)

USTAWA. z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Dz.U.2012.637 z dnia 2012.06.06 USTAWA z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia

Bardziej szczegółowo

Okresowa emerytura kapitałowa ze środków zgromadzonych w OFE i zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS. Świadczeniobiorcy

Okresowa emerytura kapitałowa ze środków zgromadzonych w OFE i zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS. Świadczeniobiorcy Okresowa emerytura kapitałowa ze środków zgromadzonych w OFE i zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS Świadczeniobiorcy Warunki nabywania prawa do okresowej emerytury kapitałowej ze środków zgromadzonych

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY. uzyskane przez Zarząd. NSZZ PRC w temacie. emerytur - emerytur. pomostowych.

MATERIAŁY. uzyskane przez Zarząd. NSZZ PRC w temacie. emerytur - emerytur. pomostowych. Poznań, dnia 20-05-2013 r. MATERIAŁY uzyskane przez Zarząd NSZZ PRC w temacie emerytur - emerytur pomostowych. Pytania w sprawie emerytur pomostowych i wcześniejszych: 1. Pytanie czy takie warunki uprawniają

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sygn. akt II UK 389/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 18 marca 2014 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Korzeniowski SSA Agata Pyjas-Luty

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) SSN Roman Kuczyński

POSTANOWIENIE. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) SSN Roman Kuczyński Sygn. akt II UK 427/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 kwietnia 2014 r. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca) SSN Roman Kuczyński w sprawie z wniosku

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA. Protokolant Ewa Wolna

UCHWAŁA. Protokolant Ewa Wolna Sygn. akt II UZP 4/13 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 4 lipca 2013 r. SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Roman Kuczyński SSN Jolanta Strusińska-Żukowska Protokolant Ewa Wolna w

Bardziej szczegółowo

z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1)

z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw 1) Kancelaria Sejmu s. 1/24 U S T AWA Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2017 r. poz. 38, 1452. z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz

Bardziej szczegółowo

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Piotr Prusinowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof Rączka

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Piotr Prusinowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof Rączka Sygn. akt I UK 230/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 czerwca 2017 r. SSN Piotr Prusinowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof

Bardziej szczegółowo

Dla kogo nowe emerytury

Dla kogo nowe emerytury Dla kogo nowe emerytury Nowa emerytura przysługuje wszystkim ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy osiągnęli minimalny wiek emerytalny, wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. II. Warunki nabywania prawa do emerytury z FUS (emerytury z I filaru) i ustalanie jej wysokości

SPIS TREŚCI. II. Warunki nabywania prawa do emerytury z FUS (emerytury z I filaru) i ustalanie jej wysokości Zasady nabywania prawa do emerytury z I i II filaru przez ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., będących członkami otwartego funduszu emerytalnego oraz rent rodzinnych po tych ubezpieczonych

Bardziej szczegółowo