LONDON JUNE (192) FREE ISSN Rys. Andrzej Krauze

Transkrypt

1 LONDON JUNE (192) FREE ISSN Rys. Andrzej Krauze

2 2 czerwiec 2013 nowy czas Dużo ludzi nie wie, co robić z Czasem. Czas nie ma z ludźmi tego kłopotu. Magdalena Samozwaniec Drogi Czytelniku, wesprzyj jedyne na Wyspach polskie niezależne pismo! Imię i Nazwisko... Adres Kod pocztowy... Tel... Liczba wydań... Prenumerata od numeru...(włącznie) Prenumeratę zamówić można na dowolny adres w UK bądź też w krajach Unii. Aby dokonosć zamówienia należy wypełnić i odesłać formularz na adres wydawcy wraz z załączonym czekiem lub postal order Gazeta wysyłana jest w dniu wydania. Czeki prosimy wystawiać na: CZAS PUBLISHERS LTD. 63 Kings Grove London SE15 2NA 63 King s Grove, London SE15 2NA Tel.: , redakcja@nowyczas.co.uk, listy@nowyczas.co.uk redaktor naczelny: Grzegorz Małkiewicz (g.malkiewicz@nowyczas.co.uk); redakcja: Teresa Bazarnik (t.bazarnik@nowyczas.co.uk), Jacek Ozaist, Daniel Kowalski (d.kowalski@nowyczas.co.uk); WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA: Joanna Ciekanowska, Krystyna Cywińska, Adam Dąbrowski, Włodzimierz Fenrych, Mikołaj Hęciak, Julia Hoffmann, Andrzej Krauze, Marta Kazimierczak, Anna maria Mickiewicz, Grażyna Maxwell, Wacław Lewandowski, Bartosz Rutkowski, Sławomir Orwat, Aleksandra Ptasińska, Wojciech A. Sobczyński, Agnieszka Stando DZiał Marketingu: tel./fax: , mobile: marketing@nowyczas.co.uk Marcin Rogoziński (m.rogozinski@nowyczas.co.uk), WyDaWca: CZAS Publishers Ltd. nowyczas Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo niezamieszczenia ogłoszenia. listy@nowyczas.co.uk Szanowny Panie Redaktorze, felieton Agnieszki Siedleckiej [NC, nr 5/191] przypomniał mi dawne czasy. Kiedyś do Warszawy, do przyjaciół, zawitała grupa Amerykanów, czyli Polaków z Chicago. Trzeba było udzielić im gościny. Joasiu, pokaż państwu sypialnię poprosiła mama. Skierowałam dostojną parę do pokoju i po otworzeniu drzwi usłyszałam: Jaki ładny bedrumik! A tu karpecik leży na florce... Osłupiałam momentalnie, zastanawiając się, co może moja koleżanka z ASP, Florka, robić w mojej sypialni i kto to ten Karpecik, który na niej leży. Minęło parę lat nim po raz pierwszy odwiedziłam ciocię w Londynie. Jadąc metrem z lotniska nie mogłam się nadziwić ilości i egzotyki najróżniejszym nacji. A w domu ciocia oświadczyła: Dzisiaj zamówimy tejkełej kebaby, a jutro trzeba wsadzić turka do awonu. JOANNA CIeCHANOWSKA Droga Redakcjo, Rano wstaję, biorę szałer w batrumie, idę do bedrumu ubrać się. Na śniadanie jem kornflejksy, popijam dżusem, robię tołsta. Proszę męża o lifta do stacji, jadę do pracy, spieszę się, a tu stoimy w trafiku i nic się nie rusza. Dzwonię do mojego menadżera z mojego mobilu, że chcę brać ofa w poniedziałek po łikendzie. Sorki. Hugsy, DANA JuReNKO Szanowna Redakcjo, zawrzało w polonijnym świecie po ostatnim wydaniu Nowego Czasu. Dowodem na to są nie tylko zasłyszane opinie i dyskusje czytelników, komentarze na społecznych portalach internetowych, ale również publikacje w polonijnych gazetach, jak Dziennik Polski i Cooltura. Najwięcej kontrowersji wzbudziły, jak można się było spodziewać, artykuły Pieczeń z Ogniska redaktora naczelnego Grzegorza Małkiewicza oraz POSK, dzień dobry, co słychać? Czytane między wierszami pana Mirka Malevskiego. Dlaczego? Oba artykuły świetnie napisane, można powiedzieć, że ten o Ognisku był wręcz proroczy! Przypominam jego zakończenie: Kryzys w Ognisku! Raczej skandal. Haniebna walka o władzę i profity grupy zdyskredytowanej wolą przeważającej w sposób zdecydowany liczby członków. Niestety, walka będzie brutalna, na stole leży jak się ocenia około 20 mln funtów. Wydarzenia ostatnich dni to udowodniły. Walka jest na tyle brutalna, że w Ognisku doszło już do rękoczynów. [Czytaj str. 9 red.) Artykuł o POSK-u to inteligentna analiza broszury Wiadomości POSK, w której autor zawarł wiele pytań. Czy uzyska odpowiedzi na zadane pytania? Z własnego doświadczenia wiem, że nie! Chyba że zatrudni prawnika! Ja też pytałam osobiście panią Hannę Lubaczewską, sekretarza zarządu POSK-u w listopadzie 2011 roku na umówionym wcześniej spotkaniu. Niestety, ówczesny prezes dr Olgierd Lalko nie miał dla mnie czasu! Pani Lubaczewska, i owszem, wysłuchała mnie, zanotowała pytania, zrobiła fotokopie przedstawionych jej dokumentów, poprosiła mnie o adres, numer telefonu stacjonarnego i komórkowego oraz obiecała, że na moje pytania dostanę odpowiedź w formie pisemnej. Z Hanną Lubaczewską spotkały się też dwie inne panie i zadały kolejne pytania. Zaniepokojone brakiem odpowiedzi wysłałyśmy wszystkie trzy list do Hanny Lubaczewskiej, która odpisała: I am unable to respond to your questions directly only through your solicitors. (kopię powyższego listu przesyłam redakcji). Jak można wytłumaczyć taką odpowiedź? Czy brakiem dobrej woli, ale z czyjej strony? Jak można wytłumaczyć, że na remont pomieszczenia Jazz Cafe wydaje się kilkaset tysięcy funtów, a nie było pieniędzy przez pięć lat na zakup kasy fiskalnej, która kosztuje zapewne nie więcej niż kilkaset funtów? Jak można wytłumaczyć fakt, ze rachunki z kasy w Poskubie na czwartym piętrze, gdzie płacimy za napoje nie tylko alkoholowe można uzyskać jedynie wtedy, jeżeli odpowiednio wcześniej się o nie poprosi (zanim obsługująca pani otworzy kasę) i są datowane 2000 r.? Jak można wytłumaczyć brak jakichkolwiek przetargów na prace budowlano-remontowo-architektoniczne prowadzone w POSK-u? Powracając na koniec do Ogniska z polonijnej prasy dowiadujemy się, że dr Marek Stella-Sawicki wraz z zarządzanym przez siebie Polish Heritage Society odnowił fasadę Ogniska Polskiego, za co dostał używalność pięknego pokoju raz na miesiąc na 15 lat. Gdyby pokój taki kosztował nawet 100 funtów, to mnożąc przez liczbę miesięcy dostajemy kwotę 18 tysięcy. Ale jak się okazuje co drogie, nie zawsze jest dobre. W tym konkretnym wypadku jest to antyreklama zarówno firmy, która wykonała prace, jak i zleceniodawcy, bo nie dopilnował jakości wykonania i nie domaga się, aby w ramach gwarancji firma dokonała poprawek. Gdyby jednak do nich doszło, bardzo proszę, aby tym razem została użyta farba, która nie spłynie razem z kroplami deszczu tak jak się już wydarzyło na eleganckie płaszcze pań (jeden rachunek za pralnię chemiczną do zarządu Ogniska już wpłynął, ja niestety zapłaciłam za czyszczenie sama). Wniosek z powyższych przykładów jest bardzo prosty: pieniądze społeczne wydaje się łatwo, ale nie zawsze dobrze! Z poważaniem Henryka WoźnicZka PS. Poniżej zdjęcie pokazujące jakość wykonanych prac odnowionej przez dr Marka Stellę-Sawickiego i Polish Heritage Society fasady ogniska Polskiego. [Do redakcji wpłynęło znacznie więcej zdjęć, ale ze względu na brak miejsca nie możemy wszystkich opublikować red.]. Ciąg dalszy listów na str. 4

3 nowy czas czerwiec czas na wyspie Skarby pod Londynem Przez tysiące lat w samym sercu Londynu leżał prawdziwy skarb. Na powierzchni zmieniały się dynastie i spadały główy możnych. Miasto dzięsiątkowały wielki pożar i dżuma, bombardowania II wojny światowej. Powozy ustępowały miejsca omnibusom, które potem poza nawias historii wyrzuciło metro. A dzielnica rzymskiego Londinium przetrwała to wszystko. Tylko dlatego, że cały czas ukryta była głęboko pod ziemią. Aż do teraz Adam Dąbrowski Archeologowie opowiadają o tych wykopaliskach z błyszczącymi oczami, bo to jakby odnaleźć kapsułę czasu w środku londyńskiego City. Gdy tylko kompania medialna Bloomberg oświadczyła, że chce zbudować w City swoją nową siedzibę, archeolodzy podskoczyli z radości. Pojawili się na miejscu i wykorzystali prace przygotowawcze, by przeprowadzić badania, które wkrótce okazać się miały odkryciem prawie epokowym. Przekopali obszar liczący ponad hektar kwadratowy, przesiewając trzy i pół tony gleby. I dokopali się do ponad dziesięciu tysięcy obiektów pochodzących z lat naszej ery. Wszechobecna wilgoć sprawiła, że zachowały się one doskonale. Czasowi oparła się biżuteria, szpilki do włosów, a nawet tysiące skórzanych butów. Każdy z tych przedmiotów opowiada swoją historię. I często koryguje sposób, w jaki historycy postrzegali dotąd odległe rubieże Imperium Rzymskiego. Z Michaelem Marshalle, archeologiem z Museum of London Archaeology rozmawiam wkrótce po rozpoczęciu prac wykopaliskowych. Gdy tylko kompania medialna Bloom- BerG oświadczyła, że chce zbudować w city swoją nową siedzibę, archeolodzy podskoczyli z radości. pojawili się na miejscu i wykorzystali prace przygotowawcze, By przeprowadzić Badania, które wkrótce okazać się miały odkryciem prawie epokowym. Museum of London Archaeology Na to, by w końcu zacząć kopać, musieliście trochę poczekać? Wszystko to znajduje się w samym centrum miasta. Wokół współczesne budynki, tętniące życie. Mamy swoje pięć minut tylko wtedy, gdy ktoś postanawia zburzyć jeden z nich i zbudować na jego miejscu nowy. Tak stało się właśnie teraz, przy okazji budowy nowej siedziby Bloomberga. Mamy więc naprawdę małe okienko, w którym pojawia się możliwość dokopania się do przeszłości. Znajdujemy tysiące genialnie zachowanych obiektów z czasów rzymskiej okupacji. To pozwala nam spojrzeć na cały szereg aspektów ludzkiego życia na skalę, jaka jeszcze do nie dawna była niemożliwa. W tym przypadku dokopaliście się do skrawka Londinium. Tak. Otworzyła się przed nami gigantyczna przestrzeń. Trzy akry, na których znajdują się ślady po około czterech wiekach osadnictwa. Zachowały się całe ulice, budynki, warsztaty i dziedzińce. No i przepływająca przez sam środek dzielnicy rzeczka Walbrook, która dziś płynie wąskim strumykiem pod ziemią. Zwykle narzekamy na to, jak wilgotny i zimny jest Londyn, ale w tym przypadku okazało się to błogosławieństwem. O tak! Teren jest bardzo wilgotny i mimo że taplanie się w błocie nie jest zbyt przyjemne, tak naprawdę dla nas to dobra wiadomość: do znalezisk nie docierał tlen i nie rozłożył nawet materiałów organicznych, takich jak skóra czy drewno. Jesteśmy więc w stanie wykopać rzeczy zrobione z tych niezwykle kruchych materiałów, które w owym czasie były czymś powszechnym. Chodzi tu o buty czy fragmenty mebli. Zwykle tego typu rzeczy są dla archeologa stracone na zawsze. Tymczasem już teraz można powiedzieć, że natrafiliśmy na największą kolekcję takich przedmiotów pochodzących z rzymskiego Londynu. Znaleźć skórzane buty noszone prawie dwa tysiące lat temu to musi być coś... W dodatku są ich setki. To niesamowita kolekcja. Pozwalają nam one określić, kto tu mieszkał. Możemy oszacować demografię licząc na przykład buty dziecięce. O obecności w mieście żołnierzy świadczą ciężkie buciory. Interesujące są też buty o grubszych podeszwach, przypominające klapki: z drewna lub korka. Najprawdopodobniej mieszkańcy Londinium zakładali je idąc do łaźni, w których instalowano ogrzewanie podłogowe, więc było to koniecznością. Nikt nie chciał przecież poparzyć sobie stóp! Co jeszcze udało się wykopać? Spodobał mi się szczególnie amulet z bursztynu, przypominający głowę gladiatora. Jest maleńki, bo w owym czasie bursztyn był niezwykle cenny. Prawdopodobnie zresztą przywieziono go znad Morza Bałtyckiego. Uważamy, że przybył na Wyspy wraz z jakimś imigrantem z serca Imperium. To mieszkańcy kontynentalnej części Imperium uważali bowiem, że bursztyn ma magiczne właściwości: miał chronić przed złym losem. Historyk Pliniusz Starszy pisał nawet, że noszenie go pomaga zapobiegać chorobom. W dodatku fakt, że ozdoba ma kształt głowy gladiatora sugeruje, że spełniał funkcje ochronne. Bardzo lubię też mały ciężarek w formie popiersia boga Merkurego. Takich ciężarków używali rzemieślnicy i sklepikarze ważąc towary. Tu mamy do czynienia z podwójną funkcją: stricte użytkową oraz symboliczną. To nie przypadek, że ciężarek przyjął kształt Merkurego, bo to rzymski bóg handlu i pieniędzy. Podobnie jak w przypadku amuletu, jest to forma prośby o boską ochronę. To cudowne, że na podstawie tak małych obiektów wysnuć można tak wiele wniosków na temat życia, jakie wiedli Rzymianie. To z kolei wygląda na spinkę do włosów. Owszem. Jest fantastyczna, prawda? Czubek, ozdobiony niezwykle starannie, zrobiono z kości. Wiemy, że ten typ szpilek popularny był w Imperium na przełomie I i II wieku naszej ery. Używano ich do układania niezwykle popularnej wówczas fryzury. Kobiety układały włosy niemal do pionu, coś jak kok. Używały do tego mnóstwo podobnych szpilek. Zachowało się parę wizerunków kobiet z tego czasu. W dodatku rewersy monet dość często przedstawiały matki i żony władców kraju. Dokończenie na str. 7

4 4 czerwiec 2013 nowy czas czas na wyspie Szanowny Panie redaktorze, w nawiązaniu do Pana artykułu pt. Pieczeń z Ogniska [NC, nr 5/191], chciałabym sprostować, że kwota uzyskana ze zorganizowanych do tej pory przeze mnie oraz Barbarę Kaczmarowską-hamilton spotkań literackich w Ognisku Polskim wynosi nie funtów, lecz Do tej sumy dochodzi 3000 za recital Chopinowski i 1000 funtów za spotkanie z Julliet de Marcellus, czyli razem funtów. Przy okazji chciałabym nadmienić, że bohaterem kolejnego literackiego spotkania w Ognisku Polskim będzie popularny autor i komentator telewizyjny Hugo Vickers, autor książki Coronation. Wszystkich członków oraz sympatyków Ogniska serdecznie zapraszamy. Środa, 2 lipca, godz Z poważaniem MałgOrZaTa BELhaVEN and STENTON Szanowny Panie redaktorze, przeczytałam artykuł o POSK-u, pisany zawzięcie przez pana Mirosława Malewskiego (przez v), jak widać byłego ucznia i niestety przegranego obrońcy szkoły marianów w Fawley Court. Pisze ironicznie i podniecony, według niego, sukcesem odzyskania majątku, planując zamach na POSK, aby był bardziej demokratyczny i zdolny do uczciwego rozliczenia się w sferze finansowej rządzącej dynastii. a więc nasz anglo-polish angry young man woła do nieobecnych członków POSK-u: hejże na Soplice! Jest jasne, że p. Mirek Malevski rzadko, jeżeli w ogóle, uczestniczył w głosowaniu na Walnym Zebraniu POSK-u, na które nie przybywa więcej niż osób. Siłą faktu wybór pada na osoby chętne do pracy, osoby sprawdzone, godne zaufania, które poza swoim zawodem, często różniącym się od administracji, poświęcają swój czas i zdolności dla dobra wspólnego. Osobiście byłam w radzie POSK-u przez dwadzieścia lat, w tym dziesięć lat w zarządzie i administracji Biblioteką Polską. Stała troska o zdobycie funduszy na jej modernizację i utrzymanie, nie mówiąc już o samym gmachu jest godna podziwu, a nie oszczerstw ze strony p. Mirka Malevskiego, które powinny być wyeliminowane przez redaktora Nowego Czasu. POSK powstał dzięki elicie społeczeństwa emigracyjnego, jest domem społecznym, nie instytucją krajową ani klubem. Jest otwarty na krytyki. Sam fakt, że rok rocznie publikuje swe sprawozdania, zwłaszcza finansowe, wyróżnia się od innych organizacji emigracyjnych, jak SPK, PFK oraz inne Zjednoczenia, Stowarzyszenia, Instytucje, Fundacje i Koła, które działają dzięki funduszom publicznym. Zaskoczona jestem szerokim wachlarzem rozeznania p. Mirka Malevskiego na temat POSK-u, o decyzjach rekonstrukcji gmachu, podejmowanych przez radę. Plany przedstawione ponad rok temu, były jednomyślnie przegłosowane przez radnych z jednym czy dwoma wstrzymującymi się głosami. Demokratycznie przystąpiono do realizacji tych planów. Można się nie zgadzać z podanym kosztorysem lub propozycją komu powierzyć przebudowę lub jak wybrnąć z sytuacji wysiedlenia tak prestiżowych instytucji, jak Instytut Józefa Piłsudskiego oraz Towarzystwa Konradystów (JCS. UK) z Sali Conrada. Ta ostatnia do niedawna mieściła nie tylko kolekcje conradiany, należące do Biblioteki Polskiej i Towarzystwa. Mieściły się tam też unikalne starodruki, archiwa i obrazy. Odbywały się w niej posiedzenia naukowe, zebrania i przyjęcia reprezentacyjne. Niestety, to co jest najważniejsze w tym gmachu, nie jest priorytetem wielu niewrażliwych na dziedzictwo kulturowe osób, które stawiają zmniejszenie deficytu ponad wszystko inne. Twierdzę nadal, że obecny lokal jest stanowczo za mały na pomieszczenie wszystkich zbiorów i przygodnych petentów Towarzystwa Konradystów. Mogę tylko uspokoić p. Mirka Malevskiego, że obecna dyrektorka Biblioteki, jak i jej personel dba o całość zbiorów, w pełni skatalogowanych i zinwentaryzowanych. Konieczna jest jednak stała opieka nad tym źródłem wiedzy. Trzeba ją cenić, pielęgnować i wspierać, by nie została tylko namiastką naszej polskiej kultury lub co gorsza rozproszona, jak w przypadku zbiorów w Fawley Court, o które p. Mirek Malevski tak pieczołowicie zabiega. 1 czerwca odbyło się Walne Zebranie POSK-u. W rezultacie na stu czterdziestu kilku członków obecnych, 30 proc. głosowało na pana Laskiewicza. To mówi samo za siebie. Jeżeli zarzuca się malwersację, to nic dziwnego, że nie dostał większego wotum zaufania. Niestety, na zmianę warty należy odczekać. Z poważaniem EUgENIa MarESCh Od redakcji: Komentarze do powyższego listu na str. 9 i 10. Sir, I thought that was a brilliantly entertaining article Mirek Milevski wrote in the May editrion of Nowy Czas (POSK. hello, hello, and WhaT have WE got here ThEN ). Even if he exaggerated it for effect his concerns need to be addressed. The editorial piece was a joy to recount on my London Bridge programme a few weeks ago, and I salute him on touching on a sensitive issue. No one should ever believe that they are above criticism or challenge. It was a comment piece and Mr Milevski was entitled to his opinion. I don't think I even got my mauve booklet despite being a life member for years, so it cannot be written off as fiction... george MaTLOCK OrLa.fm anglo-polish Community radio for the UK & Ireland dzieci i ArtyŚci Olga Sienko uczy dzieci malowania akwarelami Co roku od 10 lat organizowany jest przez Macierz Szkolną i Polską Misję Katolicką Wesoły Dzień Dziecka w Laxton Hall. Dzień ten jest świętem upamiętniającym Międzynarodowy Dzień Dziecka, zakończeniem roku szkolnego, a jednocześnie spotkaniem Polskich Szkół Sobotnich z całej Anglii. Co roku przyjeżdża tu około trzy tysiące osób dzieci, młodzież, rodzice i nauczyciele. W tym roku do dzieci dołączyli artyści ze Zrzeszenia Polskich Artystów Plastyków w Wielkiej Brytanii (Association of Polish Artists in Great Britain, APA) Maryla Podarewska-Jakubowska Laxton Hall to Dom Spokojnej Starości położony w pięknym parku otoczonym lasami Wakerley Great Wood, Wood Hall i Town Wood. Były dwór (elegancki Manor House) z zabudowaniami gospodarczymi i pięknie utrzymaną zielenią jest doskonałym tłem dla sportowej i rozrywkowej zabawy, jaka od rana do wieczora rozgrywała się tu w sobotę 15 czerwca. Mielimy na szczęście słoneczną pogodę a silny wiatr kołysał drzewami i rozwiewał nasze papiery do malowania. Na ten jeden dzień przywieziono namioty, dmuchane zamki, stoiska, zorganizowano scenę, boiska, grille, a w oficynach starych zabudowaniach otwarto parę ślicznych kawiarni. Każda szkoła miała swój mały namiot z pięknie wykaligrafowaną nazwą szkoły. W tym roku APA podjęła decyzję zorganizowania na tę imprezę warsztatów malarskich pod profesjonalną opieką dwóch artystek: Elżbiety Chojak-Myśko i Olgi Sienko, z pomocą organizatorów tego wydarzenia ze strony APA: Marka Borysiewicza, Marka Jakubowskiego i Maryli Podarewskiej Jakubowskiej. Na decyzję zorganizowania warsztatów miały wpływ cztery elementy: chcieliśmy zaoferować coś polskiej społeczności, zapoznać ją z działalnością APA, zachęcić przyszłe pokolenia do wstąpienia do APA i sami patrząc na młode, rozwijające się talenty świetnie się bawić. I tak przypadło nam zagospodarowanie paru stołów w ogromnym białym namiocie. Dwa plakaty reklamujące nasze stanowisko wyznaczały wyraźnie naszą przestrzeń. Przywieźliśmy farby, kartki, papier do malowania, plastelinę, farby w rozpylaczach i różne drobiazgi potrzebne do prac artystycznych. Jak już wspomniałam, dwie nasze artystki: Elżbieta i Olga, prowadziły warsztaty. Elżbieta z resztą apowiczów prowadziła warsztat pod tytułem Przyroda i sztuka, a Olga naukę malowania akwarelami. Nie wiedzieliśmy, czy dzieci mając tyle atrakcji ruchowych, będą chciały malować, tworzyć coś z niczego i uruchomić swoją wyobraźnię. Zbieraliśmy razem z nimi gałązki, liście i kamyki. Dzieci pokrywały znalezione przedmioty farbą z rozpylacza, mając za tło papier; negatyw gałęzi włączały do Dzieci malowały z entuzjazmem Fot. Marek Borysiewicz Fot. Marek Borysiewicz

5 nowy czas czerwiec czas na wyspie w Laxton HaLL kompozycji, którą potem malowały farbami tworząc semiabstrakcyjne obrazy. Kombinacjom kompozycji nie było końca, a tłum rodziców i widzów zachwycał się nieznaną im techniką, za pomocą której szybko powstawały obrazy. Nie mogliśmy nastarczyć z donoszeniem papieru, bo prawie każdy chciał malować i spróbować nowych technik. Powstawały ciekawe kompozycje, a euforia tworzenia uruchamiała specyficzne napięcia. Pod dachem namiotu rozciągnęliśmy sznurek i gotowe prace, jeszcze spływające farbą, można było oglądać w całej okazałości. Zainteresowanym rodzicom i dzieciom rozdawaliśmy informacje o APA z myślą, że zainteresuje ich nasz Związek i że zawiązujemy w ten sposób nić porozumienia u większej społeczności polskiej. Za Olgą Sienko poszliśmy na poszukiwanie odpowiedniego miejsca do tworzenia akwareli. W tym pięknym krajobrazie znalazła polanę, z której było widać grupę starych, wspaniałych drzew z bardzo kolorowymi liśćmi. Różne kolory zieleni i bordowe odcienie buków ostro odcinały się od lekko zachmurzonego nieba. Za plecami siedzących na kocach dzieci bukowy żywopłot osłaniał je od wiatru. I tu oddaję głos Oldze: Nic nie przygotowało mnie na ogrom tego przedsięwzięcia dzieci w jednym miejscu poruszało się jakby prowadzone ręką Boga planety, sprawnie i radośnie. Przyjechawszy autobusem z Devonii, udałam się na poszukiwanie miejsca zacisznego; z dobrym, szerokim vista do plenerowej akwareli. Jest nieco poniżej późniejszego ogniska, za żywopłotem pola, gdzie rozpoczęto potem bitwę w Dwa Ognie. Pamiętam takie bitwy z dzieciństwa w Polsce, ale nigdy nie widziałam uczestników w tak dobrych humorach. Artyści z APA pomogli rozłożyć koce dla akwarelistów i zaczęłam łowić przechodniów, zachwalając uroki tej uważanej niesłusznie za najtrudniejszą z technik malarskich. A wystarczy parę ważnych informacji i każdy może stworzyć zaskakująco ciekawą dla siebie nawet pracę. Metod jest kilka. Rysowaliśmy wybrany przez każdego urywek pejzażu ołówkiem, starając się wydzielić osobne pola dla różnych kolorów. Jakby projektując witraż... Potem wypełnialiśmy powstałe pola i rejony wodą, swobodnie spływającą z miękkich pędzli akwarelowych, wodą lekko zabarwioną akwarelką z tubki. Ważne jest, by nie szorować pędzlem papieru, a układać na nim małe, podbarwione kałuże, do wyschnięcia. Czasem warto dobrać inny kolor do naszej mieszanki akwareli z wodą i dopuścić kropę lub lekko kładzioną linię do namalowanego już pola. Trzeba pamiętać, żeby mieszanka, którą malujemy, była zawsze przezroczysta. Dosycając pola innymi kolorami też kontrolujmy, czy już nie jest za ciemno. Musi być widać papier przez farbę, wtedy akwarela ma światło. Warto też zostawiać małe, białe rejony miedzy ołówkową linią, a plama akwareli, to też dodaje światła; nic nie musi być dokładnie. Rzucamy jakby sugestie koloru miedzy linie rysunku. Dzieciaki od lat trzech wraz z rodzicami świetnie się bawiły. Zrobiono 23 akwarele i większość z nich pojechała na Dewonię. Kilkoro dzieci zrobiłoby lepsze prace, gdybym poświęciła więcej czasu na wyjaśnianie zasad wszystkim, czas jednak naglił, niektórzy musieli stawiać się do gier miedzy minutami malarstwa, a wszyscy akwarelą i z natury malowali pierwszy raz. Jedna z rodzin postanowiła kontynuować akwarelowe pikniki, a w ogóle to wszyscy malujcie i do zobaczenia za rok Wasza Olga Sienko Jak widać z powyższej relacji, zapał i euforia ogarnęła wszystkich dzieci i młodzież. A pod wpływem entuzjazmu dzieci i nas, artystów. Czy spełniliśmy swoje założenia? Z pewnością tak dzieciom zaszczepiliśmy entuzjazm do patrzenia na krajobraz inaczej; ci, którzy z nami malowali i ich rodzice na pewno wiedzą co APA sobą przedstawia, a co do przyszłego pokolenia zapisującego się do APA musimy być cierpliwi i poczekać co nam czas przyniesie. Warsztaty w Laxton Hall na pewno pokazały, że taka inicjatywa jest potrzebna i może uda nam się ją co jakiś czas zorganizować w Galerii POSK. A może na przyszły rok również zorganizujemy w Laxton Hall warsztaty artystyczne? Na razie wypada nam serdecznie podziękować pani Oli Podhorodeckiej (Macierz Szkolna) i panu Markowi Tomasowi ( Devonia) za wspaniałą organizację Dnia Dziecka i opiekę nad nami artystami. Warsztaty apa w ogromnym namiocie w laxton Hall Fot. Marek Borysiewicz Polskie dzieci w angielskich szkolach Kasi nie chcą w angielskim liceum Spogląda na mnie przez grzywę bujnych blond włosów swoimi pięknymi, ale wystraszonymi błękitnymi oczami. Ma piętnaście lat. Cztery miesiące temu przyjechała do Anglii wraz ze swoją mamą, która wychowywała ją samotnie. Przyjechały tu do brata Kasi w nadziei na lepsze życie, atrakcyjniejszą przyszłość i większe możliwości. Podjęły tę decyzję razem z mamą, bo przecież tyle nasłuchały się w Polsce o tym, jak tu się lepiej żyje, i lepszy socjal, i zasiłki na dzieci dają. Wierzyły, że jakoś to będzie. Przyjechały. Kasia poczuła się kompletnie zagubiona w nowym otoczeniu, kulturze, języku. Bardzo tęskni. Od czterech miesięcy bezskutecznie próbuje dostać się do jakiejkolwiek szkoły. W warunkach angielskich Kasia kwalifikuje się do klasy jedenastej, czyli ostatniej klasy szkoły średniej, tej najważniejszej ze względu na zdawane egzaminy państwowe. Żadna ze szkól nie chce jej przyjąć, bo nie zna języka i przez to nie może uzyskać dobrych wyników w egzaminach. To zaniżyłoby średnią szkoły, a co za tym idzie jej ranking. Kontaktuje się ze mną pracownik lokalnego kuratorium i mówi: Mam u siebie na biurku aplikacje jedenaściorga polskich dzieci w wieku piętnastu lat. Szkoły nie są zbyt chętne do przyjmowania tego rocznika. Co ja mam zrobić? Krew się we mnie burzy. Który to już przypadek? Ile spośród tych dzieciaków ciągle jest bez szkoły? Jak długo? Pół roku? Z doświadczenia wiem, że niejednokrotnie zdarzają się przypadki dzieci, które tracą nawet cały rok szkolny, a potem całkowicie gubione są w systemie. Co robić? Szukanie winnego nic tu nie da. Piszę więc oficjalny list do angielskiego ministra Edukacji Narodowej: Szanowny Panie Gove Czy jest Pan świadomy tego, że nagminne staje się odmawianie miejsca w szkołach angielskich polskim dzieciom? Odpowiedź w formie elektronicznej, wyjaśniająca mi procedury działania systemu przyjmowania dzieci do szkół w Anglii, przychodzi z sekretariatu pana ministra po kilku tygodniach. Tym razem już mnie szlag trafia i mam ochotę wykrzyczeć: Od dziesięciu lat pracuję w tym kraju w edukacji jako kierownik wydziału (rzadkość, bo większość wykwalifikowanych polskich nauczycieli otrzyma co najwyżej stanowisko asystenta) i doskonale wiem, co mówią przepisy w tej sprawie. Ja piszę wam, jak jest w rzeczywistości. Macie zamiar coś z tym zrobić? WracaĆ? WŁaŚnie zaczęła przyswajać sobie tutejsze zwyczaje, język, planować przyszłość Dzwonię do ambasady w Londynie i rozmawiam długo na ten temat. Pytam, czy może mogą pomóc? Może ktoś łaskawie zajmie się tym problemem? Może warto to nagłośnić w polskich mediach? Może trzeba zaangażować polskie Ministerstwo Edukacji? Nie? Nie mają pieniędzy na dzieci w Polsce, a co dopiero na obczyźnie. Nie wiedzieli, że taki problem w ogóle istnieje. Udaje mi się przyjąć Kasię do swojej szkoły. Było ciężko, bo Kasia mieszka w innym mieście, więc procedur trochę więcej, ale w końcu udało się. Od przyjazdu w kwietniu, Kasia w październiku znalazła wreszcie miejsce w klasie angielskiej. Mija dwanaście miesięcy od przyjazdu Kasi do Anglii. Właśnie zaczęła przyswajać sobie tutejsze zwyczaje, język, planować przyszłość. Poznała kilkoro polskich uczniów, którzy są w tej samej klasie, więc jest już raźniej. Chce być projektantem wnętrz. Jest mądra, oczytana, bardzo skromna, bardzo ładna. Mama jest ciągle bez pracy, bo to, co obiecywali, a to, co dzieje się naprawdę, znacząco różni się od siebie. Popada w coraz większą depresję. Decyduje się na powrót do Polski. A czego chce Kasia? Wyrwana ze swojego środowiska w newralgicznym okresie dojrzewania, rzucona na głęboką wodę w innym kraju, po ciężkich próbach przystosowywania się do nowych warunków życia, Kasia patrzy na mnie oczami pełnymi łez, ale tłumi w sobie ogromny krzyk bólu i totalnego zagubienia. Nie róbcie mi tego. Jeśli wrócę, stracę cały rok. Cofną mnie do klasy niżej. Pytam, czego Kasia chce dla siebie samej. Nieśmiało, po cichu odpowiada: Ja bym chyba chciała zostać tu, z bratem. I wtedy łzy spadają już same na zeszyt z zapiskami słownictwa angielskiego o domach. Elżbieta Kardynał Dyrektor Polskiej Sobotniej Szkoły w walsall, west Midlands

6 6 czas na wyspie czerwiec 2013 nowy czas Wybitni absolwenci polskich szkół sobotnich w Wielkiej Brytanii Joanna Pyłat Zbliża się koniec roku szkolnego, warto więc po raz kolejny powrócić do kwestii edukacji polskiej na Wyspach Brytyjskich, bowiem to właśnie w tej chwili wielu rodziców staje przed dylematem czy z początkiem nowego roku szkolnego (we wrześniu) ich dzieci podejmą naukę w polskiej szkole, czy też w soboty pozostaną w domu. Warto zastanowić się nad tym, czy na kształcenie w duchu polskim warto poświęcić wolną sobotę? A jeżeli tak, to jakie korzyści może przynieść czas spędzony w Szkołach Przedmiotów Ojczystych? Czy podjęty trud będzie współmierny do tego, co dzięki znajomości języka polskiego i poczucia tożsamości narodowej uczniowie takich szkół osiągną w przyszłości? Odnosząc się do indywidualnych losów i dokonań wybranych absolwentów szkół polskich w Wielkiej Brytanii można stwierdzić, że dla wielu z nich wykształcenie polskie stało się zarówno źródłem wyznawanych wartości, jak i przyczynkiem podjętych wyborów życiowych. Szkoły polskie bowiem odgrywają wyjątkowo istotną rolę kulturotwórczą. W wielu przypadkach stają się one wręcz swoistymi kuźnicami, w których kształtuje się postawy i poglądy przyszłych ambasadorów spraw naszego Kraju, którzy poprzez swoją aktywność i liczne dokonania niejednokrotnie już udowodnili, że bez specyficznego wychowania w duchu polskim, liczne problemy istotne dla naszej polityki, gospodarki czy kultury zostałyby niezauważone lub niepodjęte. Należy podkreślić, że w ciągu ostatnich sześćdziesięciu lat Szkoły Przedmiotów Ojczystych w tym kraju ukończyło grono wybitnych osób: naukowców, artystów, reżyserów, lekarzy, działaczy społecznych i politycznych, dziennikarzy i nauczycieli, którzy stali się z czasem powodem do dumy społeczności polskiej w Zjednoczonym Królestwie, jak i szkół, które ukończyli. Oczywiście nie sposób wymienić wszystkich wyjątkowych uczniów, warto jednak wskazać choćby kilka nazwisk, które obecnie (z dużym powodzeniem) funkcjonują w przestrzeni publicznej Wielkiej Brytanii i Polski, a także w świecie, piastując często bardzo odpowiedzialne funkcje zawodowe, polityczne czy społeczne. Absolwentami szkół polskich w tym kraju (nie tylko szkół sobotnich, ale także funkcjonujących do połowy lat pięćdziesiątych placówek stacjonarnych), są m. in.: Piotr Fudakowski producent filmu Tsotsi nagrodzonego Oscarem w 2005 roku (absolwent szkoły sobotniej Wimbledon-Putney); Karol Sikora wybitny lekarz onkolog, profesor wizytujący Imperial College School of Medicine w Londynie, wyróżniony w 2008 roku tytułem doktora honoris causa PUNO, autor licznych publikacji na temat walki z rakiem; Jan Falkowski wybitny lekarz, konsultant psychiatrii, członek Królewskiego Towarzystwa Lekarskiego w Wielkiej Brytanii (syn byłego rektora PUNO prof. Wojciecha Falkowskiego; wychowanek szkoły sobotniej w Balham), Damian Falkowski wybitny adwokat, pracujący w prestiżowym Gray s Inn oraz skrzypek (także syn prof. Falkowskiego i absolwent tej szkoły), współpracujący z Polskim Ośrodkiem Naukowym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Londynie; Andrzej Tutkaj działacz społeczny (absolwent Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Cardiff); Roman Kowalewski wieloletni wiceprezes szkoły polskiej im. Marii Konopnickiej w Willesden Green (absolwent tej szkoły), Stefan Rakowicz lekarz, prezes Związku Lekarzy Polskich w Wielkiej Brytanii (absolwent szkoły polskiej w Forest Hill); Wojciech Rakowicz neurolog, lekarz konsultant w Charing Cross Hospital (także uczeń tej szkoły). Szczególnie liczną i niezwykle elitarną grupę stanowią byli uczniowie Szkoły im. Marii Skłodowskiej-Curie w dzielnicy Wimbledon-Putney. Szkołę tę ukończyli, m.in. Piotr Bieńkowski profesor archeologii i były dyrektor muzeum w Liverpoolu, profesor Jack karol SikorA wybitny onkolog, profesor wizytujący Imperial College School of Medicine oraz innych wyższych szkół medycznych, autor lub redaktor ponad 20 książek dotyczących leczenia raka JACk lohman w latach dyrektor Museum of London dznaczony Order of the British Empire obecnie dyrektor Royal British Columbia Museum PioTr FudAkowSki producent filmu Tsotsi, nagrodzonego Oscarem w 2005 roku ToMASz STArzewSki renomowany projektant mody tworzący kreacje dla wybitnych postaci życia publicznego (m.in. Margaret Thatcher) kazimierz MoChlińSki wybitny onkolog i dziennikarz sportowy, znany z publikacji w The Times, portalu sport.pl, polskiej sekcji Canał Plus Lohman w latach dyrektor Museum of London, w 2008 roku prezes Rady Powierniczej Muzeum Narodowego w Warszawie, odznaczony w 2012 roku przez królową Elżbietę II Orderem Imperium Brytyjskiego (Commander of the Order of the British Empire CBE), a w 2009 roku tytułem doktora honoris causa PUNO, obecnie dyrektor Royal British Columbia Museum w Kanadzie; Tomasz Starzewski renomowany projektant mody, Wanda Kościa reżyserka filmów dokumentalnych; Ewa Jasiewicz dziennikarka, znana z reportaży dotyczących Iraku i Palestyny; prof. dr Zofia Halina Archibald (z domu Szymańska) historyk i archeolog, w latach asystent na Uniwersytecie w Oksfordzie, a od 1984 do 2000 roku wykładowca PUNO; Krystyna Kościa-Dumas, która wraz z Krzysztofem Jaraczewskim (synem Jadwigi Piłsudskiej, a wnukiem marszałka Józefa Piłsudskiego) zorganizowała w nocy z 30 na 31 grudnia 1981 roku w czasie stanu wojennego protest pod Ambasadą PRL; Anna Mochlińska z wykształcenia grafik autorka książki Angels in the Air: A Book of Mobiles (1994), a także autorka opracowań graficznych wielu książek, m.in.: Księgi Jubileuszowej Szkoły Przedmiotów Ojczystych na Wimbledon- Putney; Kazimierz Mochliński wybitny onkolog i dziennikarz sportowy, znany z komentarzy, relacji i publikacji na temat piłki nożnej w The Times, portalu sport.pl, polskiej sekcji Canał Plus czy telewizji polskiej, podczas Euro 2012; Jan Lasocki obecnie instruktor Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju (ZHP pgk) w stopniu podharcmistrza, prowadzący drużynę harcerską przy tej właśnie szkole, i wielu innych. Na ręce kierownictwa tej szkoły wyrazy uznania dla byłych Absolwentów (...), którzy stylem swego życia, pracą, troską o człowieka dają (...) chlubne świadectwo przesłał w 2010 roku arcybiskup Fernando Filoni z Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej. Należy podkreślić, że w placówkach tych naukę pobierały zarówno dzieci, wnuki, jak i prawnuki wybitnych działaczy politycznych rządu emigracyjnego, pisarzy, artystów, ale nie tylko, np. w Szkole im. Marii Konopnickiej w Willesden Green uczyły się z dużym entuzjazmem córki ostatniego prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego: Jadwiga Jagoda Kaczorowska, obecnie Szulc (w wieku dorosłym także nauczycielka w tej właśnie szkole) oraz Alicja Kaczorowska. Obie działały w tej placówce także jako harcerki, a potem instruktorki ZHP pgk. Obie także zdobyły gruntowne wykształcenie akademickie na Uniwersytecie Londyńskim. Jagoda ukończyła geografię, a Alicja psychologię. Natomiast w szkole Wimbledon-Putney uczyli się: wnuk przedostatniego prezydenta RP na Uchodźstwie Kazimierza Sabbata Tomasz Harrison; wnuk Wiesława Lasockiego autora książki Wojtek spod Monte Cassino Jan Lasocki (uczeń tej szkoły w latach ); wnuk działacza społecznego i politycznego Tadeusza Jarzembowskiego (współorganizatora pierwszej wielotysięcznej, a później comiesięcznych, demonstracji pod Ambasadą PRL w okresie stanu wojennego, inicjatora ruchu Solidarity with Solidarity) Paweł Jarzembowski i inni. Co ciekawe, w placówce tej naukę pobierała również córka obecnego krajowego polityka ministra Jana Vincenta Rostowskiego Maja Rostowska (uczennica w latach ). Oczywiście pamiętać należy, że zaprezentowane tu w wielkim skrócie sylwetki nie mogą stanowić jednoznacznego dowodu na to, że jedynie edukacja w polskiej szkole sobotniej jest gwarantem zachowania czy poczucia polskiej tożsamości. Z badań wynika co prawda, że zdecydowanie większą liczbę osób zajmujących się sprawami polskimi czy przyznających się do polskich korzeni stanowią absolwenci takich szkół (bowiem nauka i poczucie przynależności do wspólnoty szczególnie w okresie wczesnego dzieciństwa na pewno to ułatwia), jednakże pamiętać należy, że nie jest to jedyny wyznacznik, tzw. wychowania polskiego. Wielu wybitnych działaczy społecznych czy politycznych angażujących się w sprawy mniejszości polskiej w Wielkiej Brytanii, a także osób zajmujących się sprawami naszego kraju zawodowo, tak jak na przykład dr Richard Butterwick wykładowca historii Polski w School of Slavonic and East European Studies University College London, autor licznych książek i artykułów z zakresu historii pierwszej Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku, nigdy nie chodziło do takiej szkoły. A nawet jeżeli uczęszczali do tych placówek, to moment ten stanowił dla nich jedynie krótki epizod, tak jak dla śpiewaczki operowej Carmen Lasok, pieśniarki polskiego pochodzenia Katy Carr (krótko uczennicy szkoły sobotniej w Loughborough) czy zajmującej się ceramiką artystyczną Teresy Chłapowskiej, z domu Potworowskiej (krótko uczennicy szkoły polskiej na Ealingu) mimo to jednak angażujących się w działalność na rzecz polskiej społeczności w Wielkiej Brytanii. Archiwalne zdjęcie uczniów Szkoły im. Marii Skłodowskiej-Curie