Eko Ja. czyli jak dbam o powietrze. Scenariusz bloku zajęć dla gimnazjum

Transkrypt

1 Eko Ja czyli jak dbam o powietrze Scenariusz bloku zajęć dla gimnazjum

2 Autorka scenariusza: Justyna Dedo Publiczne Gimnazjum im. ks. Jana Patrzyka w Lipinkach Konsultacja merytoryczna/metodologiczna i redakcja: Andrzej Biderman Zdjęcie okładkowe: Nikita Golovanov freeimages.com/photographer/kit Wydawca: Fundacja Partnerstwo dla środowiska Plac Matejki 5/6, Kraków, tel: , e mail: biuro@fpds.pl Publikacja została sfinansowana ze środków PGNiG Obrót Detaliczny w ramach projektu CZAS NA AERO- DZIAŁANIE realizowanego przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska. Kraków 2015

3 Cele edukacyjne: W zakresie wiedzy, uczeń potrafi: podać przyczyny i źródła zanieczyszczeń powietrza w regionie, w którym mieszkamy, wyjaśnić jakimi metodami można określić stopień zanieczyszczenia powietrza, wymienić negatywne skutki zanieczyszczeń powietrza dla człowieka, środowiska, wyjaśnić jak powstają kwaśne deszcze, omówić wpływ kwaśnych deszczy na środowisko i zdrowie człowieka, wyjaśnić rolę porostów i sposób wykorzystania skali porostowej, podjąć działania w celu ograniczenia zanieczyszczeń. W zakresie umiejętności, uczeń potrafi: zaplanować i przeprowadzić doświadczenie badania ph roztworów wodnych, oraz zanieczyszczeń pyłowych, określić za pomocą skali porostowej czystość powietrza, stosować wiedzę interdyscyplinarną z przedmiotów przyrodniczych, zaplanować i przeprowadzić obserwację, analizować wyniki i wyciągać wnioski. W zakresie postaw i przekonań, uczeń powinien: pracować w zespole, prowadzić kulturalną dyskusję używając prawidłowo dobranych argumentów, odpowiedzialnie i bezpiecznie wykonywać zadania, doświadczenia, wykształcić postawę świadomej odpowiedzialności za jakość powietrza. Forma pracy: Praca indywidualna, Praca w grupach. Metody nauczania: Badawcza eksperyment i obserwacje, dyskusja, praca z tekstem naukowym, pokaz prezentacja, metoda sześć myślących kapeluszy Edwarda de Bono. Środki dydaktyczne: Literatura dotycząca problematyki zanieczyszczeń i ochrony atmosfery (podręczniki, pisma popularno naukowe, encyklopedie, wydruki stron internetowych przygotowane przez nauczyciela prowadzącego zajęcia). Sprzęt laboratoryjny i odczynniki chemiczne. Skala porostowa. Prezentacja multimedialna Porosty w naszej okolicy. Czas realizacji: 3 godziny lekcyjne

4 Przebieg zajęć: Część 1 wprowadzenie Zajęcia przebiegają w sali lekcyjnej. Ustawienie stolików umożliwiające pracę pięciu grup. Wymagane jest zgromadzenie i przygotowanie przez nauczyciela materiałów źródłowych dotyczących rodzajów zanieczyszczeń, ich źródeł, skutków i wpływu na zdrowie człowieka oraz sposobów ich ograniczenia. Przebieg: Wyjaśnienie uczniom na czym polega debata prowadzona metodą myślących kapeluszy Edwarda de Bono. Proponowana metoda przeprowadzenia debaty umożliwia uczniom spojrzenie na problem z różnych perspektyw. Uczniowie dyskutując oceniają stan wiedzy o źródłach zanieczyszczeń powietrza i ich skutkach (zwłaszcza sytuacje smogowe i kwaśne opady), podają propozycje przeciwdziałania i alternatywy. Patrzą na problem z różnych perspektyw. Kształtują przy tym umiejętności komunikacyjne i negocjacyjne, Podział grupy na 5 zespołów oznaczonych kolorami: białym, żółtym, czarnym, zielonym i czerwonym. Nauczyciel, jako niebieski kapelusz pełni rolę moderatora debaty, W warunkach szkolnych kapelusze, jako identyfikatory mogą stanowić kolorowe karteczki wizytówki, Każda z grup pracuje w oparciu o materiał źródłowy, uczniowie uczą się od siebie nawzajem: 1. Biali: ustalają fakty, zbierają dane nie wyrażają opinii o zachodzących zjawiskach pełnią rolę analityków, 2. Żółci: starają się rozpoznać ewentualne korzyści płynące z zachodzących zmian, wskazać pozytywy, pełnią rolę optymistów, 3. Czarni: przedstawiają negatywne aspekty i wynikające z nich ryzyko zagrożeń zdrowotnych, krytycznie oceniają działania zapobiegawcze, pełnią rolę pesymistów, 4. Zieloni: starają się wskazać innowacyjne sposoby przeciwdziałania, głównie w wymiarze lokalnym pełnią rolę innowatorów, 5. Czerwoni: dyskutują posługując się argumentami emocjonalnymi, kierują się intuicją, Uczniowie uczestniczący w debacie zapoznają się przy pomocy nauczyciela z rolą przypisaną ich grupie, z właściwym jej sposobem argumentowania, Zgłaszane argumenty i powstałe wnioski z debaty można zapisać i przygotować z nich materiały na gazetkę ekologiczną, jako wytwór pracy własnej. Korzyści z zajęć: Dzięki tym zajęciom uczniowie uzyskują niezbędną wiedzę, która pozwoli im analizować wyniki uzyskane w czasie zajęć praktycznych laboratoryjnych i terenowych w kolejnych częściach bloku. Część 2 Zajęcia przebiegają w klasopracowni chemicznej Uczniowie pracują w grupach Wymagane jest zgromadzenie i przygotowanie przez nauczyciela niezbędnych odczynników chemicznych, sprzętu i szkła laboratoryjnego, oraz instrukcji przeprowadzania doświadczeń i karty pracy (do badania zanieczyszczeń pyłowych słoik z 4 taśmami samoprzylepnym, lupa; do badania kwaśnych opadów: próbka opadu jeżeli w danym dniu możemy pobrać próbę badawczą, kwasek cytrynowy, paski lakmusowe do badania ph, woda destylowana, proszek do pieczenia)

5 Przebieg: Przypomnienie w formie prelekcji rodzajów zanieczyszczeń, i ich reakcji z tlenem, parą wodną zachodzących w atmosferze (zapisanie podstawowych reakcji tworzenia kwaśnych opadów). Doświadczenie 1: Badanie kwaśnych opadów: Uczniowie mają przygotowane w 4 zlewkach roztwory do badania ph wg następującej kolejności 1 zlewka woda z opadu atmosferycznego zebranego w dniu zajęć 2 zlewka woda z kwaskiem cytrynowym 3 zlewka woda z proszkiem dopieczenia 4 zlewka z wodą destylowaną Uczniowie badają za pomocą pasków lakmusowych, zapisują obserwacje i wnioskują. Oceniają, która zlewka może zawierać kwaśne opady, mając informacje o skali ph. (Załącznik 1a karta pracy) Doświadczenie 2: Badanie pyłu zawieszonego: Uczniowie przez cztery kolejne dni przeprowadzali w swoich domach próby badawcze. Za pomocą zestawu składającego się z 4 pasków taśmy samoprzylepnej umieszczonej na słoiku wyeksponowanego na parapecie zewnętrznym w domu. Przez 4 kolejne dni uczniowie odrywają paski i zabezpieczają je w pudełku i przynoszą do szkoły na zajęcia. Za pomocą lupy oceniają ilość pyłu na taśmie przykładając go do papieru milimetrowego i odczytując ilość cząstek na powierzchni 1 cm2. Uczniowie dokonują odczytu, zapisują wnioski (Załącznik 1b karta pracy) Korzyści z zajęć: Uczniowie oceniają stan powietrza na podstawie badań i obserwacji, zapoznają się z metodyką badań laboratoryjnych. Część 3 Zajęcia przebiegają w terenie, w otoczeniu szkoły Uczniowie pracują w grupach Zgromadzenie i przygotowanie przez nauczyciela niezbędnych materiałów (fotograficzna skala porostowa, aparat fotograficzny, ramka do określania powierzchni porostu, mapa okolicy) Przebieg: Przypomnienie w formie prelekcji rodzajów zanieczyszczeń, i ich wpływu na organizmy żywe, roli bioindykatorów, monitoringu zanieczyszczeń. Doświadczenie 3: Lokalizacja porostów w najbliższej okolicy: Uczniowie wykonują dokumentację fotograficzną i znaczą na mapie położenie stanowisk porostów. Uczniowie badają wielkość plechy, określają rodzaj porostu, zapisują obserwacje i wnioskują. Oceniają, na podstawie skali porostowej stan zanieczyszczenia powietrza.

6 Korzyści z zajęć: Uczniowie oceniają stan powietrza w terenie na podstawie badań i obserwacji organizmów wskaźnikowych, tworzą dokumentację fotograficzną i mapę stanowisk porostów przygotowują materiały na gazetkę ekologiczną, jako wytwór własnej pracy i podsumowanie bloku zajęć interdyscyplinarnych.

7 Karta pracy - zajęcia laboratoryjne Załacznik nr 1a Badanie kwaśnych opadów Skład zespołu: Data badania Numer próbki badanej Wartość ph Określenie odczynu roztworu Zlewka 1 Zlewka 2 Zlewka 3 Zlewka 4 Wnioski:

8 Załacznik nr 1b Karta pracy - zajęcia laboratoryjne Badanie pyłu zawieszonego Skład zespołu: Data badania Numer próbki badanej Liczba cząstek na powierzchni 1 cm2 Uwagi o pochodzeniu i źródłach pyłu Taśma 1 Taśma 2 Taśma 3 Taśma 4 Wnioski: