Bezpieczna droga po kredyt lub pożyczkę

Transkrypt

1 Bezpieczna droga po kredyt lub pożyczkę Budżety domowe mają chroniczną przypadłość: zawsze są zbyt szczupłe. Chudy portfel przeszkadza, złości, prowokuje... Taka jego natura: nęcą go wydatki. Także ponad stan. Konsumpcyjne pokusy otaczają nas zewsząd. Okazje, promocje, upusty, wyprzedaże zachęcają, kuszą, narzucają się: wyjątkowe, super korzystne. Nie próżnują banki, SKOK-i i firmy pożyczkowe. W pomysłowy i przemyślany sposób przygotowują oferty kredytów i pożyczek konsumpcyjnych, żeby stworzyć wrażenie, że są to produkty łatwo dostępne dla każdego. W pętlę zadłużenia wpaść łatwo, ale znacznie trudniej się z niej wychodzi. EXTR A KASA! W kampanię informacyjną Nie daj się nabrać, sprawdź, zanim podpiszesz zaangażowały się: Narodowy Bank Polski Komisja Nadzoru Finansowego Bankowy Fundusz Gwarancyjny Ministerstwo Finansów Ministerstwo Sprawiedliwości Komenda Główna Policji Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

2 2 Dług - król gospodarki XXI wieku Kiedyś był piętnem, gniło się za niego w więzieniu, dziś wynosi na salony. Kiedyś był dowodem nieporadności, dziś zaradności. To dług. - Dzisiaj całe państwa budują swoją potęgę na pożyczaniu pieniędzy - ironizuje William Bonner autor książek ekonomicznych, założyciel największego w USA wydawnictwa konsumenckiego Agora Inc. Kultura oszczędzania została zastąpiona przez kulturę wydawania, wszechogarniającej konsumpcji ponad potrzeby, ponad miarę. - Chcemy mieć wszystko od razu; młodzi ludzie stali się zachłanni, muszą nieustannie błyszczeć, zaskakiwać, zdobywać coraz większą Europa szaleje z długami popularność. Inspirują swoich rodziców by nadążali za tym nowym światem. Nikt już nie ma czasu na pracę od podstaw. By nadążyć, trzeba mieć tu i teraz. Dług stał się najłatwiej dostępnym instrumentem zaspokajania potrzeb - podkreśla Dr Mirosław Haponiuk z Zakładu Kultury Polskiej Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. Internet, epoka cyfrowa sprawiły, że chcemy mieć natychmiastowy efekt działania, wymierny wynik w pracy, bo chętnie i ciągle eksponujemy się np. w sieci, jesteśmy na widoku i w większym lub mniejszym zakresie podlegamy błyskawicznej społecznej ocenie. Nikt nie chce już czekać całe pokolenia, by awansować w społecznej hierarchii, skoro banki zaproponowały, że prestiż można sobie kupić. I to, nie mając na to środków. Biuro Informacji Kredytowej informuje, że w 2014 r. kredyty miało ponad 15 mln mieszkańców naszego kraju, prawie co drugi dorosły. Największą dynamikę wzrostu zadłużenia notuje się wśród ludzi między 31 a 35 rokiem życia, czyli w grupie, która radykalnie opóźniła wiek w którym wkracza w dorosłe życie, zakłada rodzinę. Najszybciej zwrot od oszczędzania do pożyczania nastąpił w państwach w centrum i na wschodzie Europy, po zmianie ustrojowej. Wywrócona do góry nogami została hierarchia wartości. Większość Polaków uważa jak wynika z badań CBOS że o udanym życiu najbardziej przesądza zdrowie (49 proc.) i kasa (46 proc.) Dla mniej zamożnych tylko pieniądze gwarantują szczęście. Tylko, co trzeci z nas uważa, że ważna jest praca. Do tego doszły zmiany technologiczne. Unijna średnia długów sięga 44 % PKB krajów UE. Brytyjczyk ma 48,5 tys. euro kredytu hipotecznego ponad 21 razy więcej niż Polak. Jeszcze bardziej zadłużeni są Duńczycy. Na co się zadłużamy? Skoro jest popyt, musi być podaż. (...) Światowa gospodarka stała się zakładnikiem konsumpcjonizmu, który sama stworzyła, zszywając ludzką chciwość, próżność, krótkowzroczność i lenistwo. Dziecko okazało się oszalałym tworem Frankensteina, który im więcej je, tym więcej chce jeść. Jego wciąż rosnący, niezaspokojony apetyt jest odporny na krótkotrwałe głodówki wywołane kryzysami, wojnami czy kataklizmami. Gdyby nagle dostał anoreksji, wywołałby globalne załamanie, którego powojenny świat jeszcze nie widział. Pojawiły się karty płatnicze, które ułatwiły decyzje o zakupach, odłożona płatność pozwala zapomnieć, ile naprawdę zarabiamy - podkreśla dr M. Haponiuk z lubelskiego UMCS. Brak kontaktu z gotówką jest trikiem, który pozbawia ludzi poczucia, że wydają pieniądze. Albo raty czy pożyczki na zero procent - pozwalają lepiej się poczuć, mieć wrażenie, że się otrzymało coś za darmo albo przynajmniej na lepszych warunkach - tłumaczy dr Jarosław Kulbat ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej we Wrocławiu. Najczęściej, mamy długi z powodu wydatków mieszkaniowych - kupna, remontu lub budowy nowego mieszkania, bądź domu. W 2014 r. z tego powodu zapożyczyło się 38 proc. ankietowanych w TNS Polska, 10 lat temu było ich o 8 proc. mniej. W ub.r co piąty Polak pożyczał, by zaspokoić podstawowe potrzeby bytowe, w 2004 r. było ich 29 proc. Ponad dwa razy wzrosła liczba kredytów na zakup AGD/RTV. 10 lat temu było ich 13 proc. Stała jest liczba kredytujących kupno auta; od 10 lat jest ich niezmiennie - 9 proc. Najrzadziej jakiekolwiek długi mają Polacy najniżej wykształceni, po podstawówce 87 proc. oraz mieszkający na wsi 84 proc. BEZPIECZNA DROGA PO KREDYT (...) Światowa gospodarka zależy od konsumenta. Jeśli przestanie on kiedyś wydawać pieniądze, których nie ma, na rzeczy, których nie potrzebuje, będzie po nas (...) Armie bankierów i polityków - niezależnie od tego, czy na rynkach jest bessa, czy hossa, nie zważając na koszty społeczne - nieustannie tkają pajęczą sieć finansowego uzależnienia, zarzucając konsumentów, tych biednych i tych bogatych, coraz to nowymi ofertami ( ) Byle sięgali po pieniądze, których nie mają, byle wydawali na rzeczy i usługi, których nie potrzebują, by pochwalić się przed znajomymi i sąsiadami, których nie lubią. Ten narkotyczny przemysł działa tak powszechnie i tak perfekcyjnie, że zdołał całkowicie odwrócić społeczne relacje. Za Rafałem Drzewieckim Dług kiedyś był piętnem dziś przepustką do prestiżu Dziennik Gazeta Prawna Polacy też ulegli modzie na długi Według stanu na r. zadłużenie gospodarstw domowych z tytułu kredytów w bankach wyniosło 608,6 mld zł, a oszczędności w postaci depozytów bankowych 611,9 mld zł. Saldo jest więc dodatnie i wynosi 3,3 mld zł. Budżet domowy pierwszy powie czy pożyczać? Mądrzej planujesz, rozsądniej gospodarujesz więcej wydajesz na to, co jest Ci rzeczywiście potrzebne, co sprawi Ci dłużej radość i satysfakcję z korzystnie wydanych pieniędzy. Nic dodać, nic ująć. Zasada jest niepodważalna. I jeśli ma wadę, to tylko tę, że trudno jej przestrzegać. Nie wiem czy jest ktoś, ale z pewnością jest coś, co niezawodnie pomoże w takich sytuacjach. To nasz własny budżet domowy. Dla rodziny Marty Rogali budżet domowy nie jest niczym nowym. Był od zawsze. Korzystali z niego także jej rodzice. Ona też traktuje go jako codzienne narzędzie planowania i kontrolowania wydatków rodziny. Od jak dawna sporządza Pani domowe budżety? Od 15 lat. Mama miała ze mnie niezły ubaw, gdy pierwszy raz zobaczyła, że liczę domowe wydatki i wpływy. Jako studentka nie mogłam się na to zdobyć. Uczyłam się w dużym mieście, a tam sklepy, ciuchy, imprezy - zbyt dużo było pokus. Rodzice wydawali mi się wtedy, tacy staromodni z ich sumiennym prowadzeniem domowych rachunków. Nie ma spontanicznych zakupów, pod wpływem impulsu, polowania na okazje? Dlaczego nie? To jest możliwe i nie odmawiam sobie tej przyjemności, nie zatraciłam przywar czy przywilejów właściwych mojej płci. Lubię zakupowe niespodzianki. Sprawiam je dzieciom, mężowi. O sobie też nie zapominam. Ale są granice. Dzięki budżetowi wiem, kiedy i na jakie wydatki możemy sobie pozwolić. Traktuje go poważnie. To nie może być sztuką dla sztuki. Ale są chyba jakieś zasady, których trzeba przestrzegać? Bardzo proste. Po pierwsze, trzeba być realistą, czyli dokładnie wiedzieć na ile pieniędzy możemy liczyć w danym miesiącu. Stałe dochody to podstawa budżetu domowego. Czasem zdarzają się premie, dodatkowe pieniądze, nadgodziny, słowem, nadzwyczajne, jednorazowe wpływy do naszej, rodzinnej kasy. Ale to nic innego jak bonus. Te złotówki nie wchodzą do budżetu. Z reguły od razu część z nich zaliczam do oszczędności. Pozostałe traktuję jako rezerwę. Mamy więc stronę ma bilansu domowego... Jest i strona winien Są to wszystkie stałe wydatki w miesiącu. Zsumowane dają ogólną kwotę na utrzymanie: pieniądze na żywność, czynsz, opłaty za wodę, gaz, elektryczność, raty, inne zakupy dla domu, np. na środki czystości itp. komunikację, wszelkie abonamenty i wszelkie inne koszty, które musimy ponieść, aby spokojnie egzystować. Plus niewielka rezerwa na nieprzewidziane sytuacje. Za stałą pozycję budżetową traktuję też oszczędności. Niech to będzie stówka miesięcznie, ale niech będzie. Proste porównanie kwot w pozycjach winien i ma pozwala mi się przekonać jaka jest sytuacja domowego budżetu. Powstaje domowa buchalteria... Budżet domowy, choćby precyzyjny i zapisany na wołowej skórze, a nie w zeszycie czy w komputerze, jest dynamiczny mimo, że wiele pozycji powtarza się z miesiąca na miesiąc. Mogą być podobne budżety miesięczne, ale ich realizacja zawsze będzie inna. Niekiedy trzeba szybko decydować, gdy zdarzają się nieoczekiwane sytuacje. Kilka miesięcy temu nasza, rodzinna kasa odczuła pokaźny mandat, który mąż musiał zapłacić za zbyt ciężką nogę, w czasie jazdy wiekowym autem. Budżet domowy to plan. Bardzo prawdopodobny ale jednak tylko plan. Zostanie skonfrontowany z życiem. Czy się sprawdzi, przesądzą ci, którzy będą realizowali go na co dzień. Czy serio potraktują wskazówki, jakie z niego płyną? Czy będą cierpliwi, konsekwentni, nie będą oszukiwali samych siebie. Państwa budżet domowy nie zna chyba czegoś takiego jak kredyt czy pożyczka? Zna, zna i to bardzo dobrze. Spłacamy raty mieszkaniowego kredytu hipotecznego. Na szczęście, w złotówkach. Ostatnio przenieśliśmy go do innego banku - oferował niższe raty. Nie jest to prosta i bezbolesna operacja, ale jeśli jest możliwa, warta zachodu. Unikamy jak możemy kredytów zaciąganych na podreperowanie budżetu miesięcznego. Zrobiliśmy tak kilka razy, jako młode małżeństwo i nieźle dostaliśmy po kieszeni. Wzieliśmy wtedy kredyt na wyjazd zagraniczny. Nie chcieliśmy czekać aż uzbieramy na niego odpowiednią kwotę pieniędzy. Po powrocie w kolejnych budżetach zarezerwowaliśmy środki na raty. Nawet specjalnie nie odczuliśmy tych wydatków. Ale wyjazdy były droższe o oprocentowanie kredytu. Teraz już tego nie robimy. Bardziej liczymy na promocje w biurach podroży. Dobrze policzony i przestrzegany budżet domowy jest więc indywidualną furtką do kredytu czy pożyczki... Skutecznie broni nas przed zalewem ofert zakupowych i propozycji pożyczek, kredytów, debetów, chwilówek, odnawialnych linii, których jest zatrzęsienie na rynku. Budżet pierwszy nam powie, czy stać nas czy nie na pożyczenie pieniędzy. Kredyt, pożyczka zawsze kosztują. Nawet gdy w emocjach kupowania oferowane warunki zdają się być nadzwyczaj korzystne. Czar radości z wymarzonego zakupu czy wyjazdu za pożyczone, prędzej czy później, przeminie; - zostanie, nieraz na lata, kierat reżimu spłacania rat w ściśle określonych terminach. Warto mieć własny budżet domowy. Nie trudno się go tworzy. Pomaga finansowe zamiary zmierzyć według finansowych sił. Ale nie wystarczy go mieć; trzeba się nim zajmować z głową na karku i ołówkiem w ręku, na bierząco znać stan rodzinnych finansów. Zaskakująco często pieniądze wydajemy z przyzwyczajenia, odruchowo, korzystamy z usług i udogonień pozornych, zbędnych i słono opłacanych. Dotyczy to np. telefonów komórkowych, stacjonarnych, kablówek i satelit, polis ubezpieczeniowych, usług komunalnych, internetowych, finansowych. Po co w portfelach pliki kart, które robią wrażenie tylko na kasjerkach? Może wystarczy jedno konto i to w banku gdzie opłaty są umiarkowane. Rynek jest żywy, pojawiają się lepsze, tańsze i bardziej konkurencyjne oferty, co najmniej, porównywalnej jakości. Warto przeprowadzić domowy remanent takich kosztów. Nasz budżet z ulgą przyjmie takie zmiany. W ciągu roku, zsumowane przyniosą kilkaset złotych oszczędności. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał Arkadiusz Remirowicz

3 Banki to podmioty uprawnione na podstawie specjalnych zezwoleń do obciążania ryzykiem środków powierzonych im pod tytułem zwrotnym. Mogą zatem udzielać kredytów ze środków zgromadzonych od deponentów dokonując w ten sposób transformacji terminów, kwot i ryzyka. Zezwolenia na prowadzenie działalności bankowej udziela Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), która też sprawuje stały nadzór nad bankami w Polsce. KNF sprawdza, na bieżąco, ich funkcjonowanie, kontroluje, zwłaszcza po sygnałach o nieprawidłowościach; wydaje zalecenia np. przewidujące wzmocnienia bankowych mechani- zmów ochrony depozytów i kredytów. Banki, i to je wyróżnia spośród instytucji finansowych udzielają kredytów, korzystając głównie ze środków, uzyskanych z depozytów powierzanych im przez właścicieli kont bankowych lub posiadających oszczędności w różnych formach. To powód dla którego są zobligowane do przestrzegania przepisów ostrożnościowych. Pieniądze w bankach może pożyczyć tylko Klient posiadający tzw. zdolność kredytową i pomyślnie zweryfikowany w Biurze Informacji Kredytowej. Prowadzi ono ewidencje kredytobiorców oraz ich tzw. historie kredytowe. Kredyty - są ich różne rodzaje BEZPIECZNA DROGA PO KREDYT 3 Skoro nie ma już innego wyjścia i niczym nie da się okiełznać przemożnej chęci zakupu mimo, że w budżecie domowym są pustki - pozostaje zasilenie go z zewnętrznego źródła. Masz do dyspozycji: banki, komercyjne i spółdzielcze, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-pożyczkowe, pozabankowe firmy pożyczkowe, niekiedy zwane parabankami, społecznościowe serwisy pożyczkowe oraz różne instytucje i firmy, które udzielają kredytów tylko ściśle określonemu kręgowi odbiorców np. studentom lub swoim pracownikom. Najczęściej i najchętniej po dodatkowe pieniądze idziemy do banku. Tak postępuje 87 proc. spośród nas. Drugim źródłem są kasy pożyczkowe w zakładach pracy, tam trafia 13 proc. osób, szukających zasilenia swoich budżetów. Do różnego rodzaju niebankowych firm pożyczkowych idzie 10 proc. klientów, którzy zazwyczaj są w trudniejszej lub bardzo trudnej sytuacji finansowej. 12 proc. spośród nas znajduje pomoc finansową u rodziny, przyjaciół i sąsiadów. Podejmując decyzję o pożyczeniu pieniędzy, przemyśl możliwe opcje, i pamiętaj: ryzyko związane z korzystaniem z usług tzw. firm pożyczkowych jest zdecydowanie największe. NIEZALEŻNIE OD KOGO POŻYCZASZ, PRZESTRZEGAJ CZTERECH ZASAD BEZPIECZEŃSTWA: SPRAWDŹ WIARYGODNOŚĆ KREDYTO/POŻYCZKODAWCY DOKŁADNIE PRZECZYTAJ UMOWĘ POLICZ CAŁKOWITY KOSZT KREDYTU/POŻYCZKI NIE PODPISUJ, JEŚLI NIE ROZUMIESZ JEJ ZAPISÓW Bezpieczny kredyt w banku Warunki kredytów konsumenckich określa ustawa o kredycie konsumenckim, która przewiduje, że jest on udzielany na cele prywatne, nie związane z działalnością gospodarczą czy zawodową; nie może przekroczyć kwoty złotych lub jej równowartości w innej walucie. Kredytem konsumenckim w rozumieniu ustawy może być odnawialny limit lub określona wysokość debetu na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym, karcie kredytowej lub kredyt na zakup towaru/usługi w sieci handlowej/ usługowej. Kredytem konsumenckim jest np. tzw. kredyt 0 procent, kredyty pracownicze, pożyczki z zakładowego funduszu socjalnego o obniżonym oprocentowaniu, tzw. kredyty studenckie, kredyty mieszkaniowe z dopłatą rządową. Ale warunki ich udzielania nie są sprecyzowane w ustawie o kredycie konsumenckim. Podlegają innym regulacjom, np. ustanowionym przez udzielających takich kredytów na specjalnych czy preferencyjnych warunkach. Najpopularniejsze kredyty dla gospodarstw domowych to: długoterminowe (w tym hipoteczne) na okres powyżej 5 lat - najczęściej lat - są przeznaczone na sfinansowanie potrzeb mieszkaniowych. Ich odmianą są pożyczki hipoteczne, udzielane pod zastaw nieruchomości już posiadanej przez kredytobiorcę; mogą też być przeznaczone na inny cel. Wysokość pożyczki hipotecznej zależy od wartości nieruchomości, na której jest ustanawiana hipoteka. konsumpcyjne, przeznaczone na zaspokojenie bieżących potrzeb, sfinansowanie wydatków okazjonalnych lub nadzwyczajnych (kredyty gotówkowe) lub na zakup dóbr trwałego użytku np. samochodu, mebli, sprzętu RTV/AGD (kredyty bezgotówkowe); kredyty konsumpcyjne mają charakter krótkoterminowy (do 1 roku) lub średnioterminowy (od 1 roku do 5 lat). odnawialne jest to ustalony przez bank czasowy limit debetowy, nieodłącznie związany z rachunkiem oszczędnościowo-rozliczeniowym; jest przeznaczony dla osób, które mają systematyczne wpływy na konto. To doskonałe narzędzie finansowania niespodziewanych, koniecznych wydatków. Zaletą kredytu odnawialnego jest elastyczność; - można z niego korzystać wielokrotnie, bez podpisywania odrębnych umów kredytowych. Każda wpłata na konto zmniejsza zadłużenie odnawialne i odsetki należne bankowi; rośnie tym samym kwota do wykorzystania w ramach limitu odnawialnego. Odsetki są naliczane tylko od wykorzystanej części kredytu odnawialnego; jego wysokość, zwykle, nie przekracza 3-miesięcznych wpływów na konto. karta kredytowa jest przeznaczona do płatności bezgotówkowych, do wysokości limitu kredytowego, przyznanego przez bank. Składają się na nie informacje o terminowości wywiązywania się ze zobowiązań zaciąganych w bankach. Pieniądze ulokowane na kontach bankowych są chronione przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Upadek banku w Polsce nie pociągnie za sobą strat dla osób mających w nim depozyty; BFG wypłaci im oszczędzane pieniądze w kwocie do 100 tys. euro (obecnie ponad zł) w zależności od wysokości kursu euro. Działalność bankowa, w tym relacje bank klient są kontrolowane również przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Prawo bankowe opisuje kredyt jako zobowiązanie banku/kasy do udostępnienia kredytobiorcy określonej kwoty pieniędzy na określony czas z przeznaczeniem na cel uzgodniony z kredytodawcą. W zamian, kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania kredytu zgodnie z przeznaczeniem oraz do jego zwrotu w ustalonym terminie wraz z należnym wynagrodzeniem w postaci prowizji oraz odsetek od rat kapitału. Odnawialny bywa zdradliwy Nieprzerwany dostęp do gotówki, który stwarza kredyt odnawialny bywa silną pokusą dla osób rozrzutnych, wydających na zachcianki, dopóki są pieniądze, nie zdolnych do narzucenia sobie dyscypliny finansowej. Korzystanie z kredytu odnawialnego wymaga rozsądku i odpowiedzialności; Zabezpieczenia kredytów Kredytobiorca jest zobowiązany do ustanowienia zabezpieczenia na pożyczoną kwotę. Kredyty hipoteczne (najczęściej mieszkaniowe) są zabezpieczone hipoteką ustanowioną na nieruchomości, której zakup jest finansowany z tego kredytu. Pożyczki hipoteczne są zabezpieczane na nieruchomości, którą kredytobiorca posiada w momencie zaciągania pożyczki. Kredyty konsumpcyjne przeznaczone na zakup dóbr trwałego użytku lub większej wartości są zabezpieczane na przedmiocie zakupu w formie zastawu rejestrowego lub przewłaszczenia. Oznacza to, że do czasu pełnej spłaty takiego kredytu bank jest właścicielem zakupionego przedmiotu, np. samochodu. Zabezpieczeniem kredytów gotówkowych mogą być: ubezpieczenie kredytu, poręczenie osoby trzeciej lub weksel własny. Pożyczek udzielają także niebankowe firmy pożyczkowe Niebankowe firmy pożyczkowe zajmują się udzielaniem pożyczek dla osób fizycznych oraz mikro- i małych przedsiębiorców. W odróżnieniu od banków pożyczek udzielają nie ze środków zgromadzonych od klientów w postaci depozytów, ale ze środków własnych. Podmioty te nie podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, są poza kontrolą tej instytucji. Oznacza to, że mimo, iż muszą respektować powszechnie obowiązujące przepisy prawa, w szczególności Kodeks cywilny i ustawę o kredycie konsumenckim, to ich Klienci nie są tak mocno chronieni jak w przypadku korzystających z usług bankowych. Niebankowe firmy pożyczkowe mogą stosować łagodniejsze niż w bankach procedury oceny zdolności kredytowej potencjalnych klientów, dzięki czemu są w stanie udzielić pożyczki osobom, którym bank odmówił udzielenia kredytu. Wyższe ryzyko kredytowe takich pożyczkobiorców rekompensują sobie wyższą ceną za udzielenie pożyczki. Cechami pożyczek oferowanych przez firmy pożyczkowe jest ich niewielka kwota (średnio 1790 zł) oraz krótkoterminowy charakter (stąd potocznie nazywa się je chwilówkami ). Środki z pożyczek są przeznaczane, przede wszystkim, na sfinansowanie zakupu drobnych dóbr trwałych (sprzęt RTV/ AGD), ale coraz częściej także na spłatę innych zobowiązań oraz na nagłe, niespodziewane potrzeby (pokrycie kosztów leczenia, zakupu lekarstw). Tylko pozornie, wyłącznie w celach reklamowych chwilówki są prezentowane jako łatwo dostępne i tylko nieznacznie droższe niż kredyty bankowe. W rzeczywistości całkowity koszt takich pożyczek jest znacznie wyższy niż kredytów udzielanych przez banki. Obejmuje on bowiem nie tylko oprocentowanie, którego maksymalna wysokość jest ograniczona przez Kodeks cywilny do 4 - krotności stopy kredytu lombardowego (obecnie limit ten wynosi 10%), ale także inne koszty jak prowizje, liczne opłaty i koszty usług dodatkowych, jak ubezpieczenie czy koszt obsługi domowej. Niemałe są też opłaty z tytułu zaległości w spłacie pożyczki. W efekcie łączny koszt pożyczki pozabankowej może sięgać kilkuset, a nawet kilku tysięcy procent, a wszelkie opóźnienia w spłacie powodują, że dług rośnie jak kula śniegowa. O tych wygórowanych warunkach można wprawdzie dowiedzieć się z pisemnych umów, które niebankowe firmy pożyczkowe, oczywiście przedstawiają klientom przed zawarciem transakcji. Takie informacje o tym są pisane drobnym drukiem lub sprytnie ukryte, np. podaje się tylko wysokość raty miesięcznej lub oprocentowanie nalicza się w skali tygodniowej lub miesięcznej, a nie w skali rocznej. W efekcie przy pożyczce 1000 zł na rok i ustaleniu np. raty miesięcznej na 150 złotych rzeczywista roczna stopa procentowa przekracza 225 proc. Narosłe nieprawidłowości na rynku pożyczek pozabankowych ma wyeliminować uchwalona 10 lipca br. ustawa, która wprowadza kapitałowe i organizacyjne wymogi warunkujące wykonywanie działalności polegającej na udzielaniu pożyczek i kredytów konsumenckich. Ponadto ustawa ogranicza możliwości pobierania nadmiernych opłat, prowizji oraz odsetek w umowach kredytów konsumenckich, w tym opłat za opóźnienie w spłacie poprzez wprowadzenie limitu kosztów pozaodsetkowych oraz limitu odsetek i opłat z tytułu zaległości w spłacie. Teksty umów pozabankowych instytucji finansowych są świadomie pisane językiem trudno zrozumiałym dla Klientów; nie przestrzega się w nich zasady równości stron zawierających umowę, stosuje zapisy przerzucające całe ryzyko pożyczki na pożyczkobiorcę. Żąda się bardzo wysokich zabezpieczeń, nie współmiernych do udostępnianych kwot. Niebankowe firmy pożyczkowe bardzo rygorystycznie przestrzegają terminów płatności rat. Bez wahania i zdecydowanie egzekwują należności, co pożyczkobiorcę, nawet przy stosunkowo niskiej kwocie, może doprowadzić do utraty całego majątku. Pamiętajmy: Wszelkie kwestie związane z pożyczkami zaciąganymi u osób prywatnych reguluje Kodeks Cywilny. Uwaga! Pożyczek, w których pożyczkodawca żąda np. zabezpieczenia w postaci hipoteki na mieszkaniu jako zabezpieczenia dla niewielkiej kwoty, W OGÓLE NIE POWINNO SIĘ BRAĆ POD UWAGĘ JAKO WIARYGODNEJ OFERTY

4 4 W trosce o bezpieczeństwo finansowe Maciej Krzysztoszek, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Podejmowanie decyzji na rynku finansowym, co do zasady wiąże się z ryzykiem. Szczególnie jest to dostrzegalne w okresie spowolnienia gospodarczego i niskich stóp procentowych, gdy istnieje pokusa osiągania ponadprzeciętnych zysków, jak również w pierwszej fazie przyspieszenia gospodarczego, gdy jako konsumenci jesteśmy skłonni wydawać więcej. Pojawiają się wówczas oferty na rynku, które mają nam zapewnić wysoki zwrot z inwestycji lub też na wyjątkowo korzystnych warunkach sfinansować nasze potrzeby konsumpcyjne. Taki trend jest niejednokrotnie wykorzystywany przez oszustów finansowych, którzy konstruują dla klientów nieprofesjonalnych (konsumentów) produkty o skomplikowanym charakterze. Dlatego na rynku pojawiają się produkty i oferty, które mogą wzbudzać podejrzenie co do ich legalności. Z punktu widzenia konsumenta, na rynku finansowym funkcjonują dwa rodzaje podmiotów te, które pożyczają nam środki finansowe, oraz te, które je przyjmują, a następnie inwestują i zwracają z wygenerowaną częścią zysku z inwestycji. W pierwszym przypadku zazwyczaj mamy do czynienia z bankami i spółdzielczymi kasami oszczędnościowokredytowymi, które są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego, oraz z firmami pożyczkowymi, które takim nadzorem nie są objęte. Zgodnie bowiem z obowiązującymi przepisami prawa, firma pożyczkowa nie musi posiadać licencji na prowadzenie działalności polegającej na udzielaniu pożyczek i kredytów, pod warunkiem że udziela ich ze środków własnych. BEZPIECZNA DROGA PO KREDYT W drugim przypadku sytuacja jest bardziej złożona. Co do zasady gromadzenie kapitału przez podmiot i wygenerowanie na tym kapitale zysku wiąże się z obarczeniem go ryzykiem. W rozumieniu przepisów ustawy Prawo bankowe, jest to czynność bankowa, na którą trzeba mieć licencję Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Zatem podmiot, który przyjmie od nas depozyt i obieca nam gwarancję zysku w określonym czasie, powinien mieć licencję bankową lub licencję SKOK na prowadzenie takiej działalności, albo być domem maklerskim (firmą inwestycyjną), towarzystwem funduszy inwestycyjnych, agentem firmy inwestycyjnej lub zakładem ubezpieczeń. Dlatego gdy KNF poweźmie informację o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na wykonywaniu działalności bez wymaganego przepisami prawa zezwolenia, składa zawiadomienie do właściwej prokuratury, a następnie podaje do publicznej wiadomości informacje o złożonych przez siebie zawiadomieniach na tzw. Liście ostrzeżeń publicznych, która jest dostępna na stronie internetowej Urzędu KNF. Powierzając swoje oszczędności podmiotom nadzorowanym przez KNF, ogranicza się ryzyko powierzenia środków finansowych instytucji, która może okazać się piramidą finansową lub innego rodzaju działalnością przestępczą. Należy jednak pamiętać, że nadzór KNF nie zwalnia z odpowiedzialności za samodzielne decyzje ani instytucji finansowych, ani ich klientów. Nadzorowane instytucje finansowe są samodzielnymi podmiotami gospodarczymi dążącymi do osiągnięcia zysku i zarządzającymi ryzykiem. Jednakże na stronie Urzędu KNF można znaleźć informacje o sytuacji i ryzyku w poszczególnych nadzorowanych sektorach: bankowym, ubezpieczeniowym, kapitałowym, emerytalnym, płatniczym i sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Dlatego KNF zachęca do weryfikacji podmiotów rynku finansowego w rejestrach dostępnych na stronach internetowych KNF oraz sprawdzenia, czy powierzone im środki podlegają publicznemu systemowi gwarantowania. Takie gwarancje świadczą dziś trzy instytucje: Bankowy Fundusz Gwarancyjny dla depozytów zgromadzonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny dla środków gromadzonych przez zakłady ubezpieczeń oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych zarządzający systemem rekompensat na rynku kapitałowym. Przede wszystkim nie unikajmy kontaktu z kredyto lub pożyczkodawcą. Wspólnie poszukajmy rozwiązania. Jest kilka sposobów aby uniknąć nadmiernego zadłużenia. Pierwszy, to przejrzenie własnych rezerw, oszczędności w domowym budżecie, rezygnacja z wydatków, na które nas nie stać. Pod żadnym pozorem nie ratujmy się w takiej sytuacji tzw. chwilówkami z firm pożyczkowych. Nawet jeśli ją dostaniemy, jej koszt będzie wielokrotnie wyższy niż w sektorze bankowym. Sami sobie zaciągamy w ten sposób pętlę zadłużenia nie ma nic gorszego jak spłacanie zobowiązań chwilówkami. Od tego momentu lawina długów zaczyna błyskawicznie narastać. Odsetkowe i poza odsetkowe koszty pożyczonych pieniędzy przyrastają znacznie szybciej niż w dotychczasowym długu. Chwilówką kupujemy sobie tydzień, dwa pozornego spokoju. Pozornego, bo nasze problemy finansowe nie znikają. Powrócą i to ze zwielokrotnioną siłą. Zamiast rozpaczliwie szukać szansy na chwilówkę poszukajmy szansy w banku, który udzielił kredytu. Jednym ze sposobów jest wydłużenie terminu spłaty kredytu lub pożyczki, co pozwala na obniżenie miesięcznej raty i łatwiejsze zrównoważanie naszych dochodów z wydatkami. Pamiętajmy, że ceną za wydłużenie terminu spłaty jest wyższa suma odsetek do zapłacenia. Dr Robert Jagiełło doradca w Departamencie Stabilności Bezpieczny Finansowej Narodowego Banku Polskiego radzi co robić... kredyt...gdy mamy kłopoty poznaj swoje prawa ze spłatą zobowiązań Prawa konsumentów pożyczających Kolejną metodą jest tzw. konsolidacja, która polega na scaleniu wielu kredytów i pożyczek w jeden. Spłacimy nim jednorazowo dotychczasowe zadłużenie. Żeby znowu nie wpaść w problemy finansowe, musimy rozsądnie wynegocjować warunki nowego skonsolidowanego kredytu. Jego koszt nie może być wyższy od poprzednich to warunek zasadniczy. Bez niego cała operacja nie przyniesie nam pożądanego efektu obniżenia obciążenia finansowego. Wysokość miesięcznej raty kapitałowo-odsetkowej nie powinna przekraczać naszych możliwości jej spłaty. Jeśli okazałoby się, że mamy za niską zdolność kredytową do zaciągnięcia kredytu konsolidacyjnego (bywa tak z powodu nagłej zmiany sytuacji życiowej, np. utrata pracy) możemy pomyśleć o konsolidacji naszego kredytu wspólnie z innym członkiem rodziny. Konsolidacja w oparciu o dwóch - trzech kredytobiorców, osiągających stałe dochody to większe możliwości pozytywnej weryfikacji zdolności kredytowej i uzyskanie korzystniejszych warunków umowy. Zwracajmy też baczną uwagę na zabezpieczenia, jakich żąda od nas kredyto - lub pożyczkodawca. Bywają kredyty lub pożyczki bez zabezpieczeń, ale są one, oczywiście, droższe od tych z zabezpieczeniem, bo pożyczkodawca ponosi wyższe ryzyko. Na początku sprawdźmy i upewnijmy się czy umowa precyzyjnie wskazuje jakie zabezpieczenie jest wymagane nie podpisujmy umów, które uprawniają kredytodawcę do wyznaczania zabezpieczenia w przyszłości, według własnego uznania. Koniecznie sprawdźmy jaka jest relacja wartości zabezpieczania do wysokości kredytu. Zdarza się bowiem, że wartość wymaganych przez kredytodawcę zabezpieczeń wielokrotnie przewyższa kwotę kredytu. W takiej sytuacji kredytobiorca ryzykuje utratę przedmiotu zabezpieczenia w przypadku problemów z terminową spłatą. A może być ona bardzo dotkliwa z powodów życiowych np. utrata mieszkania, domu, i także materialnych, np. przepadek cennego samochodu. Nie bez znaczenia jest także wartość sentymentalna, nawet historyczna przedmiotów ustanowionych jako zabezpieczenie. Często wymaganą formą zabezpieczenia jest obowiązkowe ubezpieczenie. Choć może ono chronić nas przed trudnościami w spłacie, zwłaszcza w sytuacjach losowych, to w rzeczywistości jego uruchomienie następuje wyłącznie w przypadkach zaistnienie okoliczności wskazanych w polisie. Dlatego dokładnie należy sprawdzić warunki, po spełnieniu których będzie można skorzystać z ubezpieczenia. Niestety, ubezpieczenie podnosi łączny koszt kredytu lub pożyczki. Źródło: wywiad dr R. Jagiełlo dla tygodnika Przegląd pieniądze przedstawia Paweł Ratyński z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wybór oferty reklama i informacja Istotne znaczenie przy podejmowaniu decyzji o wyborze kredytu ma reklama, dlatego mamy prawo wymagać, by ostateczna oferta była zgodna z informacjami przedstawionymi w reklamie. Reklama kredytu powinna obowiązkowo zawierać rzetelne informacje o stopie oprocentowania, całkowitym koszcie kredytu, całkowitej kwocie kredytu oraz rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania. Są one zobowiązaniem przedsiębiorcy wobec konsumentów, co oznacza, że warunki kredytu nie powinny okazać się mniej korzystne niż zostało to przedstawione w reklamie. Praktyka UOKiK pokazuje jednak, że reklamy kredytów nie zawsze spełniają te wymagania, dlatego nie jest ona najlepszym źródłem wiedzy. Dane zawarte w reklamie powinniśmy zawsze zweryfikować, a w przypadku wątpliwości poprosić o interwencję rzecznika konsumentów. Kolejnym krokiem jest zwykle bezpośredni kontakt z bankiem lub pośrednikiem. Niezależnie od tego, czy odwiedzamy oddział banku, czy prosimy o ofertę za pośrednictwem strony internetowej, powinniśmy zawsze otrzymać formularz informacyjny, zawierający m. in. dane o wysokości oprocentowania, całkowitym koszcie, wymaganych zabezpieczeniach czy obowiązkowych ubezpieczeniach. Podpisanie umowy czas na wyjaśnienia Umowę o kredyt konsumencki powinniśmy otrzymać bezpłatnie. Wręczając projekt umowy przedsiębiorca musi udzielić nam wszelkich potrzebnych wyjaśnień na jej temat. Na tym etapie mamy prawo spytać o wszystko, gdyż ustawodawca zapewnił nam prawo do pełnej informacji na temat kredytu. Po podpisaniu 14 dni na zmianę decyzji Kredyt konsumencki możemy zaciągnąć na sfinansowanie dowolnych wydatków. Jego kwota nie może przekroczyć zł. Decydując się na zaciągnięcie zobowiązania warto pamiętać, że ustawa o kredycie konsumenckim gwarantuje nam ochronę zarówno przy wyborze oferty, jak i przy realizacji umowy. Przykładem takiej ochrony jest możliwość odstąpienia przez konsumenta od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od jej zawarcia i to bez podawania przyczyny. Biuro Informacji Kredytowej informuje, że w 2014 r. kredyty miało ponad 15 mln mieszkańców naszego kraju, prawie co drugi dorosły.

5 BEZPIECZNA DROGA PO KREDYT 5 Bank sprawdzi, zanim udzieli kredytu Złoty klucz do banku - zdolność kredytowa Skoro analiza własnego lub rodzinnego budżetu domowego skłania nas do decyzji o pożyczeniu pieniędzy w banku, trzeba przekonać się czy spełniamy podstawowy warunek udzielenia kredytu, czy dysponujemy, tzw. zdolnością kredytową. Artykuł 70.1 Ustawy Prawo Bankowe z 29 sierpnia 1997 r. definiuje ją jednoznacznie: przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności. Ocena zdolności kredytowej jest sposobem na określenie ryzyka, jakie poniesie bank lub inny pożyczkodawca, udostępniając nam swoje pieniądze na określonych warunkach i w określonym czasie. Zdolnością kredytową musi wykazać się każdy, kto chce pożyczyć pieniądze na rynku usług finansowych. Nie ma kredytu bez zdolności kredytowej - Bankowe algorytmy oceniające naszą zdolność do wzięcia kredytu w przypadku pozytywnej weryfikacji są niemal, jak rozgrzeszenie - stwierdza dr Mirosław Haponiuk z UMCS w Lublinie wystawiają nam swego rodzaju świadectwo moralności. Nie jestem pewny, kontynuuje naukowiec czy zdolność kredytowa nie ma już wymiaru etycznego. Bez niej jesteśmy, co najmniej, zawstydzeni, a jeśli ją mamy, świadczy o naszej zaradności. To patologia naszego stulecia kończy naukowiec z lubelskiej uczelni Ocena zdolności kredytowej Każdy kredyto/pożyczkodawca robi to według własnych metod i kryteriów, oddzielnie dla Klientów indywidualnych (tzw. osoby fizyczne) oraz instytucji i podmiotów gospodarczych (tzw. osoby prawne). Najczęściej w takiej ocenie są uwzględniane następujące kryteria: wysokość dochodów pozostających w dyspozycji osoby ubiegającej się o kredyt; źródła oraz systematyczność uzyskiwania dochodów; aktualne stałe obciążenia i zobowiązania kredytowe; rodzaj oraz wnioskowana wysokość kredytu; okres kredytowania; dotychczasowa historia kredytowa osoby ubiegającej się o kredyt; wiek kredytobiorcy; liczba osób w gospodarstwie domowym; wysokość wkładu własnego (w przypadku kredytów mieszkaniowych lub na zakup dóbr trwałego użytku); zaproponowane formy zabezpieczenia kredytu. Biuro Informacji Kredytowej powstało w 1997 r. z inicjatywy banków, aby wspomagało je w weryfikacji zdolności kredytowej potencjalnych kredytobiorców. BIK prowadzi i przechowuje przez 5 lat rejestr udzielonych kredytów wraz z bieżącymi informacjami, jak są one spłacane. Pozwala to bankom szybko sprawdzić, którzy Klienci, zgłaszający się do banków są godni zaufania. Przy pomocy informacji z BIK banki mogą sprawdzić, którzy z nich są niewiarygodni, bo odnotowano brak lub opóźnienia w spłacaniu przez nich kredytów albo prowadzona jest wobec nich windykacja należności. % Prawdę powie: Biuro Informacji Kredytowej Negatywna historia spłacania zobowiązań w BIK (opóźnienia i zaległości w spłacie zobowiązań) utrudniają albo wręcz uniemożliwiają zaciągnięcie kredytu. Paradoksalnie, negatywne informacje w BIK przydają się także Klientom instytucji finansowych; są jak zimny prysznic, zapobiegając przed nadmiernym i niekontrolowanym zadłużaniem. Bank, który odmawia kredytu ma obowiązek, niezwłocznie, poinformować o tym Klienta i wskazać bazę danych, z której pochodziły informacje, będące podstawą do takiej decyzji. Od wyroku BIK nie ma odwołania. Warto też sprawdzić bank Banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są pod nadzoremprzez Komisji Nadzoru Finansowego. Na stronie internetowej: można sprawdzić, czy bank, w którym ubiegamy się o kredyt jest objęty państwowym nadzorem finansowym. Czy można poprawić własną zdolność kredytową Bezpiecznie można tego dokonać na kilka sposobów, m.in.: zwiększając swoje miesięczne przychody; ograniczając niepotrzebne wydatki; przedłużając czas spłaty kredytu, co zmniejszy miesięczną wysokość raty; spłacając inne, zwłaszcza zaległe zobowiązania np. zadłużenie na karcie kredytowej lub debet na koncie osobistym; pozyskując współkredytobiorcę, najlepiej o stałym źródle dochodów; przedstawiając solidne i akceptowalne przez bank zabezpieczenie kredytu. Poradzą i pomogą W wyjątkowych i szczególnych wypadkach kredyty lub pożyczki bywają udzielane mimo negatywnej oceny zdolności kredytowej lub stwierdzenia jej braku. Jest to możliwe po przedłożeniu przez ubiegającego się o pożyczenie pieniędzy realnego programu uzdrowienia sytuacji finansowej lub/i ustanowienie szczególnego Pozytywny BIK oznacza, że możemy liczyć na kredyt rodzaju zabezpieczeń, gwarantujących zwrot pożyczonych środków finansowych. Infolinia konsumencka obsługiwana przez prawników ze Stowarzyszenia Konsumentów Polskich i Fundacji Konsumentów, którzy udzielają bezpłatnych informacji prawnych pod numerem telefonu Więcej informacji pod adresem Centrum porad prowadzone przez ekspertów Federacji Konsumentów, którzy odpowiadają na pytania zadane drogą mailową na adres: porady@dlakonsumentow.pl. Miejski (powiatowy) rzecznik konsumentów Prowadzi bezpłatne poradnictwo, podejmuje w imieniu konsumentów interwencje, udziela pomocy w kierowaniu spraw na drogę sądową. Adresy znajdziemy na stronie: uokik.gov.pl/kontakt.php Komisja Nadzoru Finansowego - sprawuje nadzór nad rynkiem finansowym. Adres:

6 6 BEZPIECZNA DROGA PO KREDYT Czas decyzji: wybieramy bank Miejmy zawsze w pamięci słynne powiedzenie Miltona Friedmana: Nie ma darmowych obiadów. Jeśli instytucje finansowe zachęcają nas do skorzystania ze swoich usług prezentem wartości tysiąca złotych wiadomo, że od nas ten tysiąc odzyskają i to z grubą nawiązką. Decyzję o tym, z kim zawrzemy umowę finansową, ułatwi nam formularz informacyjny, w którym są zaprezentowane warunki przyznania pieniędzy. Spełnia on rolę oficjalnej oferty, a jego jednolity wzór taki sam we wszystkich krajów Unii Europejskiej umożliwia i ułatwia rzetelne porównanie warunków złożonej nam propozycji kredytowej. 10% bywa większe niż 18% Oceniając ofertę kredytową zwróćmy uwagę na wysokość oprocentowania. Nominalne oprocentowanie kredytu jest chętnie wykorzystywanym w reklamach parametrem, który ma sprawiać wrażenie, że koszt kredytu nie jest wysoki i zachęcać konsumentów do skorzystania z oferty danej instytucji finansowej. Pojawiają się nawet reklamy kredytów, czy pożyczek na 0%, co ma sugerować, że są one za darmo. Tymczasem nominalne oprocentowanie jest pierwszym, ale nie jedynym elementem wpływającym na całkowity koszt zobowiązania finansowego, które są nam oferowane. Poza odsetkami, do kosztów kredytu lub pożyczki należy dodać prowizje, opłaty, koszty usług dodatkowych, którymi klient jest obciążany w momencie podpisania umowy lub w jej trakcie. Całkowity koszt kredytu lub pożyczki obejmujący zarówno koszty odsetkowe jak i pozaodsetkowe odzwierciedla tak zwana rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO). Ustawa o kredycie konsumenckim określa specjalny wzór na podstawie którego wyliczana jest wartość RRSO i nakłada na kredytodawców wymóg podawania tej wielkości zarówno w przekazach reklamowych (dla przykładu reprezentatywnego), w formularzu informacyjnym, jak i w projekcie samej umowy kredytowej. Ryzyko udawania mądrzejdszego Banki czy instytucje finansowe często uzależniają skorzystanie z interesującego nas produktu od założenia u nich konta albo skorzystania z innych ofert. Decydując, czy przyjąć takie oferty trzeba wziąć pod uwagę wszystkie składowe, a nie tylko tę jedną, najatrakcyjniejszą. Po przeliczeniu może się okazać że w sumie oferta nie jest aż tak atrakcyjna. Innym problemem może być ubezpieczenie kredytu. Bank zwykle nas do tego namawia, a czasem po prostu bezceremonialnie stawia taki warunek, co podnosi koszt pożyczanych pieniędzy. Warto dokładnie sprawdzić w jakich sytuacjach ubezpieczyciel realnie weźmie na siebie spłatę kredytu. Bywają takie prawne haczyki w umowach, które z góry przesądzają, że mimo opłacanego ubezpieczenia nie mamy co liczyć na ochronę w przypadku kłopotów ze spłatą kredytu. O wszystko trzeba dokładnie pytać bankowców, dokumenty zabrać do domu, wyjaśniać wszelkie niezrozumiałe zapisy a jeśli to konieczne bez skrępowania skorzystać z pomocy osób biegłych w prawie lub ekspertów. Lepiej nie udawać osoby mądrzejszej niż się jest, ani nie potakiwać z udawanym zrozumieniem, słysząc od bankowców tego chyba nie muszę Pani/Panu tłumaczyć. Jeśli momo wszystko nie rozumiemy na czym polega oferta lepiej nie decydować się na jej przyjęcie. (Polityka nr 48/2014) RRSO Rzeczywista roczna stopa oprocentowania, czyli RRSO jest syntetycznym wskaźnikiem jednoznacznie informującym o całkowitym koszcie kredytu lub pożyczki w ujęciu procentowym w skali rocznej. W jego konstrukcji są uwzględnione zarówno odsetki, jak i wszelkie prowizje, opłaty i inne koszty jak ubezpieczenie kredytu, które wpływają na łączną wartość obciążeń nakładanych na kredytobiorcę. Prowizja, w zależności od instytucji finansowej i specyfiki oferty, może być niska a nawet zredukowana do zera, ale równie dobrze może wynieść nawet kilka procent wysokości kredytu. Kredyt z wyższym wskaźnikiem oprocentowania nominalnego, paradoksalnie, może okazać się znacznie tańszy od kredytu z niskim oprocentowaniem nominalnym, ale wysokimi kosztami pozaodsetkowymi. Niskie oprocentowanie nominalne wcale nie oznacza tańszego kredytu Przyjrzyjmy się temu na przykładzie: pożyczamy zł na jeden rok; spłata będzie w ratach równych. Otrzymaliśmy dwie oferty. W pierwszej, po sprawdzeniu wysokości RRSO kredyt o oprocentowaniu nominalnym 11.5%, po naliczeniu przez bank prowizji w wysokości 10 zł osiągnął RRSO w wysokości 12,26%. Druga oferta, przewiduje pobranie 500 zł prowizji oraz oprocentowanie nominalne na poziomie 6,3%. W tym przypadku RRSO wyniesie 16,7%, co spowoduje, że rata miesięczna ok. 905 zł. RRSO w większości umów kredytowych jest rzadko eksponowany, a najczęściej chytrze ukrywany przed Klientami. Nie dajmy się jednak zwieść. RRSO możesz bez trudu obliczyć samodzielnie przy pomocy kalkulatora zamieszczonego na stronie: Zanim podpiszesz, sprawdź i upewnij się, jakie są: wysokość oprocentowania zapisanego w umowie - maksymalne nie może przekraczać czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, która obecnie wynosi 2,5%, co oznacza, że maksymalne oprocentowanie nie może być wyższe niż 10%. wymagane zabezpieczenia i warunki jego zniesienia lub przejęcia go przez bank, w sytuacji, kiedy kredyt przestanie być spłacany; rodzaje i suma prowizji i opłat dodatkowych, związanych z udzieleniem kredytu; rzeczywista roczna stopa oprocentowania RRSO, która obrazuje całkowity koszt kredytu - RRSO możesz bez trudu obliczyć samodzielnie przy pomocy kalkulatora zamieszczonego na stronie: całkowita kwota pieniędzy należąca się bankowi do zwrotu; obrońca Twojego portfela bez zwłoki, na miejscu, w banku a także w tekście umowy wyjaśnij i skoryguj na piśmie wszelkie niejasności lub nieścisłości. Każdą drobną poprawkę wprowadź do tekstu umowy ręcznie i oznacz własnym podpisem oraz datą jeszcze raz sprawdź czy wszystko w dokumentach jest dla Ciebie jasne i zrozumiałe. Jeśli nie spełniłeś choć jednego z powyższych warunków - nie podpisuj! Nie decyduj w pośpiechu, pochopnie i nieodpowiedzialnie, na zasadzie jakoś to będzie Biuro Informacji Kredytowej informuje, że w 2014 r. kredyty miało ponad 15 mln mieszkańców naszego kraju, prawie co drugi dorosły.

7 BEZPIECZNA DROGA PO KREDYT 7 Jeśli bank odmówi......świat się nie kończy, ale lepiej ze zrozumieniem przyjąć taką decyzję. Mądrzej i rozsądniej będzie w takiej sytuacji, jeśli zrezygnujemy z szukania dodatkowych pieniędzy na rynku finansowym. Jeśli nasze możliwości kurczą się i pozostaje nam jedynie skorzystanie z usług tzw. niebankowych firm pożyczkowych, nazywanych niekiedy parabankami lub szukania pomocy u rodziny, przyjaciół, sąsiadów. Rozwagi nigdy dość Przez wielu Klientów, zwłaszcza poszukujących pieniędzy na spłatę wcześniejszych pożyczek niebankowe firmy pożyczkowe są traktowane jako przysłowiowa ostatnia deska ratunku. Jednak korzystając z ich usług godzimy się na dodatkowe obciążenia finansowe związane z zaciągnięciem i obsługą pożyczki. A jeśli tym kolejnym obciążeniom nie jest w stanie sprostać domowy budżet, łatwo wpaść w spiralę zadłużenia zaciągając kolejne pożyczki na spłatę dotychczasowych zobowiązań. Może to prowadzić do utraty najcenniejszych składników osobistego majątku: mieszkań, domów, samochodów, które często stanowią formę zabezpieczenia pożyczek. Korzystający z niebankowych firm pożyczkowych są znacznie mniej bezpieczni i mniej chronieni od osób korzystających z usług bankowych. Pod każdym względem są narażeni na znacznie większe ryzyko, tym bardziej że część z tych podmiotów dopuszcza się różnych nadużyć i nie działa na korzyść Klientów. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w 2013 r. przeprowadził analizę opłat dodatkowych żądanych przez firmy pożyczkowe. Stwierdzono, że Klientom nie podawano niezbędnych informacji w ofertach i umowach, kamuflowano rzeczywistą stopę oprocentowania, ustalano bardzo krótkie terminy przejęcia zabezpieczeń nawet po niewielkich opóźnieniach ze spłatą oraz naliczano wysokie opłaty, np. za obsługę w domu, niewspółmiernią do faktycznych kosztów tych usług. Niektóre z tych firm są wyłącznie nastawione na przejęcie najcenniejszych składników majątku tych osób, a udzielenie pożyczki jest tylko drogą do tego celu. Umowy pożyczek zawieranych z niebankowymi firmami pożyczkowymi nierzadko są napisane trudnym, niezrozumiałym dla ich klientów językiem. Nie przestrzega się w nich zasady równości stron zawierających umowę. Zawierają zapisy przerzucające całe ryzyko pożyczki na pożyczkobiorcę; stosuje się przy tym bardzo wysokie zabezpieczenia, nie współmierne do udostępnianych kwot. Bardzo rygorystycznie za to są przestrzegane terminy płatności i bez wahania egzekwuje się należności, co pożyczkobiorcę, nawet stosunkowo niskiej kwoty może doprowadzić do utraty całego majątku. SPRAWDŹ WIARYGODNOŚĆ KREDYTO/POŻYCZKODAWCY DOKŁADNIE PRZECZYTAJ UMOWĘ POLICZ CAŁKOWITY KOSZT KREDYTU/POŻYCZKI NIE PODPISUJ, JEŚLI NIE ROZUMIESZ JEJ ZAPISÓW Na ile są zadłużeni kredytobiorcy Instytucja/osoba udzielająca kredytu lub pożyczki Spłacają regularnie Mają kłopoty Inne instytucje udzielające pożyczek, niebędące bankami 7% 32% (dane 10/2014 r.) 8,07 % do 500 zł 14,50 % zł 20,70 % zł 23,53 % zł 12,59 % zł 20,59 % powyżej zł Bardzo wysokie koszty chwilówek Wyższe ryzyko udzielenia pożyczki niebankowe firmy pożyczkowe rekompensują sobie ich znacznie wyższymi kosztami, nie tylko dopuszczalnym prawem maksymalnym oprocentowaniem, ale przede wszystkim ukrytymi w przeróżnych opłatach dodatkowych, marżach i prowizjach. Nierozważne jest podpisanie bez zastanowienia umowy o szybką i łatwą pożyczkę. Niekiedy rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) sięga kilku a nawet kilkunastu tysięcy procent. RRSO, która obrazuje roczny koszt kredytu, możesz bez trudu obliczyć samodzielnie przy pomocy kalkulatora zamieszczonego na stronie Ryzyko podpisania umowy o kredyt konsumpcyjny z firmą pożyczkową polega przede wszystkim na niebezpiecznych zapisach umownych, w których ukryte są dodatkowe (poza nominalnym oprocentowaniem) koszty, które zobowiązujemy się płacić w zamian za uruchomienie i obsługę pożyczki. Mogą być one sformułowane w zawikłany i niezrozumiały sposób, zapisane drobnym drukiem albo w postaci przypisu odwołującego się do taryfy opłat i prowizji. Często ukrywanym, bądź zapisywanym drobną, mało widoczną czcionką jest miernik obrazujący całkowity koszt pożyczki w ujęciu procentowym w skali roku, czyli RRSO. Poniżej porównajmy całkowity koszt pożyczki mierzonej wskaźnikiem RRSO, dla pożyczki 1000 zł udzielonej na 30 dni i spłacanej jednorazowo na koniec okresu. Firma A żąda 1100 zł, RSSO wynosi 219 proc. Firma B oczekuje, że pożyczkobiorca odda jej 1265 zł, RSSO = 1646 proc. Firma C zł, RSSO wynosi 1994 proc., a przy kwocie 1285 zł proc. Niestety, potrzeby życiowe są nieraz tak dotkliwe, że godzimy się na wysokie ryzyko i koszty pieniędzy udostępnianych nam przez niebankowe firmy pożyczkowe. Chwilówki w Polsce Korzysta z nich ok. 1,4 miliona osób ich zadłużone to 4 do 5 miliardów złotych. Średnia wartość chwilówki wynosi 1790 zł, w przypadku sprzedaży przez internet 860 zł. Pożyczki przeznaczane są na zaspokojenie bieżących potrzeb gospodarstw domowych, zakup drobnych dóbr trwałych (np. sprzętu RTV/AGD), sfinansowanie wydatków nadzwyczajnych. Niektórzy konsumenci zaciągają pożyczki na spłatę wcześniejszych zobowiązań, co grozi wpadnięciem w spiralę zadłużenia. Pożyczkobiorcami są głównie osoby Umowę z firmą pożyczkową podpisujemy po: szczególnie uważnym jej przeczytaniu; upewnieniu się, że właściwie rozumiemy jej treść i nasze zobowiązania; dokładnym przemyśleniu transakcji i ocenie ryzyka jakie podejmujemy. PAMIĘTAJ młode 53% klientów to osoby w wieku lat, a 29% w wieku lat. Pozostali (16%) to osoby dojrzałe w wieku powyżej 46 lat. Lombardy udzielają krótkoterminowych pożyczek pod zastaw biżuterii, ruchomości, sprzętu RTV, urządzeń mobilnych i papierów wartościowych. Ich koszty są wysokie, tak jak ryzyko utraty zastawionych przedmiotów. Z usług lombardów korzystamy niechętnie przyznaje się do tego 3% rodaków. Tylu samo Polaków nadzieję na rozwiązanie problemów finansowych wiążą z wygraną na loterii. nie decyduj w pośpiechu, pochopnie i nieodpowiedzialnie, na zasadzie jakoś to będzie. Jeśli nie spełniłeś choć jednego z warunków powyżej: nie podpisuj!

8 8 SPRAWDŹ SIEBIE SZCZERZE ODPOWIEDZ Czy potrafimy sprawować kontrolę nad naszymi pieniędzmi? Nie odmawiaj sobie wszystkiego. Ale zastanów się, co możesz zmienić i na czym zaoszczędzić, aby Twój budżet zaspokajał potrzeby i pozwalał na przyjemności. Wydawaj pieniądze zgodnie z wcześniej zaplanowanym budżetem, zachowując przy tym dyscyplinę w robieniu zakupów. Czy kierujesz się potrzebami, a nie zachciankami i emocjami? Czy jesteś odporny na promocje i reklamy? Jak często wydajesz pieniądze spontanicznie? Czy na Twoją sytuację finansową mają wpływ zbędne zakupy i nieefektywne planowanie wydatków? Czy przed dokonaniem zakupu zadajesz sobie pytanie: czy naprawdę tego potrzebuję, czy może tylko chcę? Wszystkie decyzje zaczynają się i kończą w naszych głowach Opracowano na podstawie: PAMIĘTAJ POŻYCZANIE PIENIĘDZY MOŻE BYĆ NORMALNĄ, BEZPIECZ- NĄ CZYNNOŚCIĄ FINANSOWĄ, JEŚLI PRZESTRZEGA SIĘ 4 ZASAD BEZPIECZEŃSTWA. RYZYKUJEMY I DAJEMY SIĘ NABRAĆ, GDY NIE SPRAWDZAMY OFERT KREDYTÓW I POŻYCZEK, GDY ZADŁUŻAMY SIĘ NIEROZWAŻNIE U NIEWIARYGODNEGO I NIESOLIDNEGO POŻYCZKODAWCY Czy zapisujesz swoje codzienne wydatki? Czy systematycznie kontrolujesz wydatki? Czy planujesz wydatki? Czy potrafisz ograniczać wydatki w sytuacjach kryzysowych? Czy potrafisz zmobilizować całą swoją rodzinę do kontrolowania budżetu domowego? Co zrobisz w przypadku niezaplanowanych wydatków? PAMIĘTAJ JEŚLI POŻYCZASZ, ZAWSZE PRZESTRZEGAJ CZTERECH ZASAD BEZPIECZEŃSTWA: 1 SPRAWDŹ WIARYGODNOŚĆ KREDYTO LUB POŻYCZKODAWCY 2 POLICZ CAŁKOWITY KOSZT KREDYTU/POŻYCZKI 3 DOKŁADNIE PRZECZYTAJ UMOWĘ 4 NIE PODPISUJ, JEŚLI NIE ROZUMIESZ ANKIETA z nagrodami Sprawdź swoją wiedzę, po przeczytaniu serii artykułów zamieszczonych w dodatku poświęconym akcji społecznej Sprawdź, zanim podpiszesz 1. Czy zapoznał(a) się Pan(i) z serią artykułów zamieszczonych w dodatku, a poświęconych świadomemu i bezpiecznemu korzystaniu z dostępnych na rynku ofert kredytowych? tak nie (koniec ankiety) raczej tak, ale nie wszystkie publikacje są interesujące/zrozumiałe raczej nie, większość publikacji jest nieinteresująca/niezrozumiała zdecydowanie nie tematyka publikacji mnie nie zainteresowała 2. Jaki wskaźnik określa całkowity koszt kredytu? oprocentowanie marża rzeczywista roczna stopa oprocentowania 3. Jakie podmioty nie podlegają nadzorowi finansowemu sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego? banki, niebankowe firmy pożyczkowe, (odpowiedź prawidłowa), SKOK-i. 4. Czy pożyczkobiorca (kredytobiorca) ma prawo do odstąpienia od umowy pożyczki/kredytu po jej podpisaniu? nie, nie ma takiej możliwości, tak, w ciągu 14 dni od dnia podpisania umowy, ale tylko z ważnych przyczyn, tak, w ciągu 14 dni od dnia podpisania umowy, bez podawania przyczyn. (odpowiedź prawidłowa). 5. Czy materiały informacyjne zamieszczone w dodatku są dla Pana(i) interesujące/zrozumiałe? zdecydowanie tak, publikacje są interesujące oraz w pełni zrozumiałe 6. W jakim stopniu publikacje zamieszczone w dodatku poszerzyły Pana (i) wiedzę nt. konsekwencji zaciągnięcia pożyczki w parabanku? moja wiedza zdecydowanie wzrosła, dowiedziałem(am) się wielu ważnych rzeczy moja wiedza trochę wzrosła, dowiedziałem(am) się paru nowych rzeczy moja wiedza się nie zmieniła, niczego nowego się nie dowiedziałem(am) 7. W jakim jest Pan(i) wieku? poniżej 25 lat lata lata lata 55 i powyżej 8. Jak ocenia Pan(i) swoją sytuację materialną? bardzo zła zła przeciętna dobra bardzo dobra 9. Jakie jest miejsce Pana(i) zamieszkania (liczba mieszkańców) wieś miasto do 50 tys mieszkańców miasto o wielkości tys mieszkańców miasto o wielkości powyżej 100 tys mieszkańców Na pierwsze 10 osób, które prześlą wypełnione ankiety czekają nagrody - pendrive. Ankieta dostępna jest na naszej stronie internetowej prosimy o podanie swojego maila w celu kontaktu ze zwycięzcami.