Systematyczny przegląd częstości występowania wad zgryzu w Polsce
|
|
- Rafał Tomaszewski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Systematyczny przegląd częstości występowania wad zgryzu w Polsce na podstawie pierwotnych badań opublikowanych w latach Dagmara Piątkowska 1, Krzysztof Woźniak 1, Mariusz Lipski 2 Systematic review of incidence of malocclusion in Poland based on original studies published during the years Praca recenzowana 1 Katedra i Zakład Ortodoncji Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie Kierownik: dr hab. n. med. Krzysztof Woźniak 2 Zakład Stomatologii Zachowawczej Przedklinicznej i Endodoncji Przedklinicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie Kierownik: prof. dr hab. n. med. Mariusz Lipski Streszczenie Celem pracy była weryfikacja hipotezy o powszechności występowania wad zgryzu u dzieci i młodzieży w poszczególnych grupach wiekowych w nieodległych latach minionych. Materiał badań stanowiły prace badawcze opublikowane w latach , zawarte w bazie komputerowej Polskiej Bibliografii Lekarskiej. W identyfikacji charakterystyk treściowych dokumentów posłużono się deskryptorami źródłowymi: zgryz nieprawidłowy i epidemiologia. Kryteria włączenia obejmowały: datę publikacji od stycznia 2000 do grudnia 2010, badania randomizowane populacji polskiej w grupach badanych do 18. roku życia. Kryteria wykluczenia stanowiły: prace poglądowe, badania prowadzone w kohortach wyodrębnionych na podstawie istotnych cech oraz badania doświadczalne na zwierzętach. Wyniki badań wskazują na wysoką częstość występowania wad zgryzu w populacji dzieci i młodzieży w Polsce, świadczącą o powszechności tego typu zaburzeń oraz celowości działań profilaktycznych. Najczęściej obserwuje się wady dotylne zgryzu. Wzrost częstości występowania wad zgryzu u dzieci po 12. roku życia wskazuje na potrzebę objęcia opieką ortodontyczną również młodzieży. Ponadto istnieje konieczność ujednolicenia metodyki badań epidemiologicznych wad zgryzu w celu zwiększenia porównywalności ich wyników. Summary The aim of the study was to verify the hypothesis about the universal incidence of malocclusion in children and youth with particular age groups in the not too distant past. Materials for the study were studies published during the years , contained in the computer database of the Polish Medical Bibliography. The root descriptors, incorrect bite and epidemiology, were used to identify the characteristic content of documents. Criteria for inclusion included publication date from January 2000 to December 2010 and randomized studies of the Polish population in the groups studied up to the 18 th year of life. Criteria for exclusion were demonstration copies, studies carried out in cohorts isolated on the basis of significant characteristics and experiments on animals. The results of the study indicate a high incidence of malocclusion in the population of children and youth in Poland. This is evidence of the universality of this type of disturbance and of the purposefulness of preventive measures. The most commonly observed defects are retrocclusion. The increase in incidence of malocclusion in children after 12 years of age indicates the need of also including teenagers under orthodontic care. In addition, there exists a need to standardize epidemiological studies of malocclusion with the aim increasing the comparability of their results. Hasła indeksowe: wady zgryzu, epidemiologia Key words: malocclusions, epidemiology Magazyn Stomatologiczny nr 4/2012/ONLINE 121
2 n Wstęp Zgodnie z definicją WHO, wada zgryzu to stan narządu żucia, który powoduje wyraźne oszpecenie, znacznie ogranicza czynność żucia i oddychania oraz jest odczuwany przez pacjenta jako upośledzenie (1). Treść przytoczonej definicji jednoznacznie wskazuje na wagę obiektywnych zaburzeń morfologii i czynności, a także subiektywnej oceny pacjenta. Kryteria polskiej diagnostyki ortodontycznej wad zgryzu są oparte na pojęciu normy biologicznej. Wprowadzone przez Orlik Grzybowską pojęcie normy biologicznej jest rozumiane jako zespół cech określających prawidłowy rozwój narządu żucia w przebiegu dynamiki rozwojowej (2). Wspomniany zespół cech stanowią zarówno elementy określające prawidłową morfologię, jak i czynność narządu żucia. Dynamikę rozwojową należy natomiast rozumieć w głównej mierze jako zespół zmian zachodzących w rozwoju osobniczym każdego człowieka, a więc bezpośrednio związanych z jego ontogenezą. W tym miejscu trzeba również krótko wspomnieć o organizacji polskiej systematyki wad zgryzu, która w swojej istocie jest oparta na podziale wad w odniesieniu do trzech płaszczyzn przestrzennych, będąc w swym założeniu rozwinięciem diagnostyki Simonowskiej. W tym kontekście wady poprzeczne zgryzu są identyfikowane w odniesieniu do płaszczyzny strzałkowej pośrodkowej. Natomiast wady przednio tylne i pionowe odpowiednio do płaszczyzn czołowej i horyzontalnej (2). Liczne prace epidemiologiczne dowodzą, że wady zgryzu obok choroby próchnicowej i chorób przyzębia zaliczają się do stomatologicznych chorób społecznych. Przemawiają za tym zarówno powszechność ich występowania, jak i wielowymiarowe konsekwencje zdrowotne i społeczne nieleczonych wad zgryzu. Fakt ten stanowi główną przesłankę kontynuacji badań, których celem jest ciągła weryfikacja powszechności ich występowania zarówno w Polsce, jak i na świecie. Uzyskane w ten sposób informacje mogą się również stać podstawą prognozy kosztów leczenia oraz określenia potrzeb co do niezbędnego personelu medycznego. n Cel pracy Celem pracy była weryfikacja hipotezy o powszechności występowania wad zgryzu u dzieci i młodzieży w poszczególnych grupach wiekowych w nieodległych latach minionych, co pozwoliłoby na określenie aktualnych ortodontycznych potrzeb leczniczych. n Materiał i metody Materiał badań stanowiły prace badawcze opublikowane w latach , zawarte w bazie komputerowej Polskiej Bibliografii Lekarskiej utworzonej w Zakładzie Naukowej Informacji Medycznej Głównej Biblioteki Lekarskiej w Warszawie. W identyfikacji charakterystyk treściowych dokumentów posłużono się deskryptorami źródłowymi zgodnymi z bazą Tez MeSH: zgryz nieprawidłowy i epidemiologia. Kryteriami włączenia były: data publikacji od stycznia 2000 do grudnia 2010, badania randomizowane populacji polskiej w grupach badanych do 18. roku życia. Kryteria wykluczenia stanowiły: prace poglądowe (przeglądy piśmiennictwa), badania prowadzone w kohortach wyodrębnionych na podstawie istotnych cech, tj. obecność określonych wad wrodzonych lub uchwytnych czynników etiologicznych, oraz badania doświadczalne na zwierzętach. n Wyniki i ich omówienie Użycie deskryptorów źródłowych pozwoliło na identyfikację 77 publikacji w bazie komputerowej Polskiej Bibliografii Lekarskiej. Zastosowanie obiektywnych kryteriów włączenia i wykluczenia umożliwiło zakwalifikowanie do dalszej analizy 20 z 77 prac. Wyniki badań pierwotnych, opublikowanych w latach przedstawiono w tabelach I i II. Głównym czynnikiem determinującym podział badań w tabelach była ogólna liczebność grup badanych z arbitralnie przyjętą wartością graniczną dla masowych badań epidemiologicznych, wynoszącą 500 badanych (tab. I). Przegląd badań epidemiologicznych prowadzonych w grupach o dużej liczebności (N > 500) wydaje się potwierdzać, iż podstawowym czynnikiem modyfikującym częstość występowania wad zgryzu jest wiek badanych. Frekwencja wad zgryzu wzrasta bowiem wraz z wiekiem badanych, co potwierdza większość wyników badań. Badania przeprowadzone przez Kawalę i wsp. (3) wskazują, że częstość występowania wad zgryzu u 3 latków, a więc u dzieci z pełnym uzębieniem mlecznym, wynosiła 40,4, a u 7 latków w uzębieniu mieszanym już 75,9. Podobna zależność występuje w badaniach Grzybowskiej Substelny i Pisulskiej Otremby (4). 122 Magazyn Stomatologiczny nr 4/2012/ONLINE
3 TABELA I. Występowanie wad zgryzu u dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat w grupach badanych o dużej liczebności (N > 500) w badaniach opublikowanych w latach Lp. Autorzy Rok publikacji 1 Grodzka i wsp. (8) Onoszko i wsp. (9) Myśliwiec i wsp. (6) Kawala i wsp. (3) Małkiewicz i Kępa (7) Wiek badanych lat I grupa: 13 lat II grupa: 14 lat III grupa: 15 lat 8-9 lat I grupa: 8 lat II grupa: 9 lat 6-18 lat I grupa: 6 lat II grupa: 7 lat III grupa: 8 lat IV grupa: 9 lat V grupa: 10 lat VI grupa: 11 lat VII grupa: 12 lat VIII grupa: 13 lat IX grupa: 14 lat X grupa: 15 lat XI grupa: 16 lat XII grupa: 17 lat XIII grupa: 18 lat 3-7 lat I grupa: 3 lata II grupa: 4 lata III grupa: 5 lat IV grupa: 6 lat V grupa: 7 lat Liczebność całkowita/ /Liczebność grup 600 I grupa: 200 II grupa: 200 III grupa: I grupa: 403 II grupa: lat Truszel i wsp. (10) lat Grzybowska Substelna i Pisulska Otremba (4) Suszczewicz i Lisiecka (5) lat I grupa: 4 lata II grupa: 6 lat III grupa: 9 lat IV grupa: 12 lat V grupa: 14 lat lat I grupa: 12 lat II grupa: 18 lat Metodyka I grupa: 99 II grupa: 142 III grupa: 155 IV grupa: 160 V grupa: I-II grupa: 494 III-V grupa: I grupa: 1859 II grupa: 1860 Częstość wad zgryzu i/lub nieprawidłowości 66,2 I grupa: 64,5 II grupa: 67,5 III grupa: 66,5 I grupa: 58,4 II grupa: 57,4 III grupa: 69,5 IV grupa: 66,6 V grupa: 58,6 VI grupa: 62,9 VII grupa: 56,4 VIII grupa: 75,0 IX grupa: 50,2 X grupa: 41,3 XI grupa: 33,5 XII grupa: 30,0 XIII grupa: 17,0 43,4 I grupa: 40,4 II grupa: 38,1 III grupa: 41,9 IV grupa: 39,4 V grupa: 75,9 Duże miasta: 73,0 Małe miasta: 74,0 Wsie: 77,5 Częstość poszczególnych wad zgryzu i/lub nieprawidłowości Tyłozgryz: 51,4 Zgryz głęboki: 34,0 Zgryz krzyżowy: 26,0 Nieprawidłowości : 47,1 67,5 Tyłozgryz: 51,7 Zgryz krzyżowy: 41,9 Zgryz otwarty: 15,0 Nieprawidłowości : 39, ,8 I grupa: 44,0 II grupa: 47,6 III grupa: 74,8 IV grupa: 70,9 V grupa: 71,3 64,9 I grupa: 63,7 II grupa: 66,0 Tyłozgryz: 39,1 Zgryz otwarty: 24,1 Zgryz krzyżowy: 20,3 Nadzgryz: 11,7 Tyłozgryz: 32,6 Zgryz krzyżowy: 18,1 Stłoczenia: 19,3 Nieprawidłowości : 17,7 Tyłozgryz: 28,2 Zgryz krzyżowy: 21,9 Zgryz głęboki: 16,3 Nieprawidłowości : 61,9 Stłoczenia: 45,0 Tyłozgryz: 20,8 (12-latki) Zgryz krzyżowy: 14,4 (18-latki) Stłoczenia: 25,3 (12-latki) Stłoczenia: 29,2 (18-latki) Magazyn Stomatologiczny nr 4/2012/ONLINE 123
4 W przeprowadzonych badaniach dzieci z województwa opolskiego częstość występowania wad zgryzu w uzębieniu mlecznym wyniosła 44 (dzieci 4 letnie), wzrastając w uzębieniu mieszanym do 74,8 u dzieci 9 letnich i 71,3 u dzieci 14 letnich. Wzrost częstości występowania wad zgryzu wraz z wiekiem potwierdzają badania epidemiologiczne nadzorowane przez ŚOZ we współpracy z MZiOS, a prowadzone przez dziesięć akademii medycznych pod kierownictwem prof. Jańczuka (wg 5). stwierdzono u 63,7 12 latków i latków. Wyjątek w tym względzie stanowią badania Myśliwca i wsp. (6), których wyniki wskazują na drastyczne zmniejszanie się częstości wad zgryzu po 13. roku życia. Częstość występowania wad zgryzu u dzieci 13 letnich sięgająca 75 zmalała aż do 17 w grupie 18 letniej młodzieży. Autorzy zastrzegają jednak nieporównywalność wyników przedstawionych badań z wynikami ogólnopolskich badań epidemiologicznych ze względu na inne kryteria diagnostyczne, a także dobór badanych. Kolejnym elementem determinującym częstość występowania wad zgryzu jest miejsce zamieszkania. Wyniki badań przeprowadzonych przez Małkiewicz i Kępę (7) wskazują na częstsze występowanie wad zgryzu u dzieci 15 letnich zamieszkujących wsie (77,5) niż u dzieci zamieszkujących małe (74) i duże aglomeracje miejskie (73). Odwrotne spostrzeżenia formułują Myśliwiec i wsp. (6), w których w badaniach w większości grup wiekowych (9 z 13) częstsze występowanie wad zgryzu odnotowano u dzieci zamieszkujących miasta powiatowe aniżeli tereny wiejskie. Ważnym elementem badań epidemiologicznych, rzutującym na organizację leczenia ortodontycznego jest częstość występowania poszczególnych typów wad zgryzu. W przedstawionych badaniach najczęstszą postacią wad zgryzu były wady dotylne (3, 4, 5, 8, 9, 10). W zależności od przyjętej metodyki badania, wysoką częstością występowania odznaczały się również nieprawidłowości (8, 9, 10). Przegląd badań epidemiologicznych dzieci i młodzieży w wieku od 3 do 18 lat, prowadzonych w grupach badanych o dużej liczebności, pozwala potwierdzić hipotezę o dużych potrzebach leczenia ortodontycznego. Po uwzględnieniu wszystkich przytoczonych badań średni odsetek badanych z wadami zgryzowo zębowymi wyniósł 61,8. Tak wysoka frekwencja wad zgryzu jednoznacznie wskazuje z jednej strony na duże narażenie populacji na czynniki patogenne, uniemożliwiające prawidłowe kształtowanie narządu żucia, z drugiej na niewystarczające działania profilaktyczne w tym zakresie (tab. II). Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w Polsce w mniej liczebnych grupach badanych ( ) przedstawionych w tabeli II, są zbliżone do wyników badań w grupach badanych o dużej liczebności. Zmniejszenie liczebności grup wpływa jednak na ograniczenie czułości tych badań w aspekcie denotacji związków częstości występowania wad zgryzu z czynnikami potencjalnie modyfikującymi, tj. wiekiem badanych. Efekt ten jest szczególnie widoczny w przypadku analiz międzygrupowych prowadzonych w obrębie poszczególnych badań, jednak analiza porównawcza wyników wszystkich badań (dla N < 500) zdaje się potwierdzać zasadę wzrostu częstości wad zgryzu wraz z wiekiem badanych. W analizowanych pracach najmniejszy odsetek wad zgryzowo obserwowano bowiem w wieku przedszkolnym 39,6 (11), a największy u 12 latków 93,0 (12). Zwraca jednak uwagę duża rozpiętość obserwacji. Mielnik Błaszczak i wsp. (13) opisują 64 częstość występowania wad zgryzu w uzębieniu mlecznym u dzieci w wieku 2 4 lat. Zbliżoną częstość występowania wad zgryzu u dzieci 3 6 letnich z pełnym uzębieniem mlecznym podają Zadurska i wsp. (14, 15) w badaniach opublikowanych najpierw w 2001 r. (55,6 65,6), a później w 2007 r. 60,7 w grupie 3 4 latków i 62,2 w grupie 5 6 latków. Odmienne wyniki przedstawiają Raftowicz Wójcik i wsp. (11), odnotowując znacznie mniejszy odsetek dzieci w wieku 3 5 lat z wadami zgryzu ami zębowymi średnio 39,6 (w zakresie 30,1 47,1). Najmniejszą frekwencję wad zgryzu u dzieci w okresie uzębienia mieszanego podają Warsz i Rudnicka Siwek (16). Autorzy, na podstawie badań przeprowadzonych w grupie dzieci 9 11 letnich z okolic Lublina, stwierdzili 59,4 częstość wad zgryzu. Nieco wyższą częstość występowania wad zgryzu (średnio 71,2) u dzieci letnich odnotowali Zadurska i wsp. (17). Odmienne obserwacje przedstawiają Ziemiańska Maczek (18) oraz Truszel i Roztoczyńska (12), w których badaniach odsetek dzieci z wadami zgryzu był znacznie wyższy odpowiednio 88 dzieci 11 letnich i 93 dzieci 12 letnich. Znacznie mniejsza rozbieżność wartości określających częstość występowania wad zgryzu charaktery- 124 Magazyn Stomatologiczny nr 4/2012/ONLINE
5 TABELA II. Występowanie wad zgryzu u dzieci i młodzieży w wieku 3 18 lat w grupach badanych o niskiej liczebności (N < 500) z uwzględnieniem liczebności w poszczególnych grupach wiekowych (I grupa: n < 150, II grupa: 150 < n < 250, III grupa: n > 250) w badaniach opublikowanych w latach Lp. Autorzy 1 Raftowicz Wójcik i wsp. (11) Warsz i Rudnicka Siwek (16) Zadurska i wsp. (14) Zadurska i wsp. (17) Rok publikacji 2010 Wiek badanych Liczebność całkowita/ /Liczebność grup Metodyka Liczebność grup badanych: n < 150 osób w określonym wieku 3 5 lat I grupa: 3 lata II grupa: 4 lata III grupa: 5 lat 245 I grupa: 65 II grupa: 93 III grupa: 87 Częstość wad zgryzu i/lub nieprawidłowości 39,6 I grupa: 43,0 II grupa: 30,1 III grupa: 47, lat , Małkiewicz (19) Zadurska i wsp. (15) Kantor i Warych (21) 8 Ziemiańska Maczek (18) lat I grupa: 3 4 lat II grupa: 5 6 lat lat I grupa: 10 lat II grupa: 11 lat III grupa: 12 lat IV grupa: 13 lat 3 6 lat I grupa: 3 lata II grupa: 4 lata III grupa: 5 lat IV grupa: 6 lat 6 7 lat I grupa: 6 lat II grupa: 7 lat 174 I grupa: 84 II grupa: I grupa: 65 II grupa: 45 III grupa: 62 IV grupa: lat I grupa: 27 II grupa: 69 III grupa: 89 IV grupa: I grupa: 100 II grupa: ,5 I grupa: 60,7 II grupa: 62,2 71,2 I grupa: 72,3 II grupa: 75,6 III grupa: 66,1 IV grupa: 72,0 72,8 67,5 dziewcząt 78,0 chłopców 60,0 I grupa: 55,6 II grupa: 58,0 III grupa: 54,0 IV grupa: 65,6 63,0 Częstość poszczególnych wad zgryzu i/lub nieprawidłowości Tyłozgryz: 20,4 Nieprawidłowości : 23,3 Tyłozgryz: 74,8 3 4 latki: 76,5/5 6 latki: 73,2 Zgryz krzyżowy: 12,2 3 4 latki: 9,8/5 6 latki: 14,2 Tyłozgryz: 10 latki: 44,6/11 latki: 62,2 12 latki: 45,2/13 latki: 42,0 Nieprawidłowości : 10 latki: 12,3/11 latki: 11,0 12 latki: 11,3/ 13 latki: 20,0 Tyłozgryz: 76,4 3 latki: 86,6/4 latki: 85,0 5 latki: 77,1/6 latki: 70,2 Zgryz krzyżowy: 11,0 3 latki: 0/4 latki: 7,5 5 latki: 16,7/6 latki: 11,9 Tyłozgryz: 47,6 6 latki: 47,3/7 latki: 47,9 Zgryz otwarty: 23,9 6 latki: 28,0/7 latki: 19,7 Liczebność grup badanych: 150 < n < 250 osób w określonym wieku lat ,0 Tyłozgryz: 25,8 Zgryz otwarty: 10,1 Zgryz krzyżowy 7,4 Malepszy i wsp lat ,8 (20) Liczebność grup badanych: n > 250 osób w określonym wieku 41,2 10 Shahnazari (22) lat 398 Wskaźnik IOTN (5 10º AC /IOTN) 11 Mielnik Błaszczak Tyłozgryz: 41, lata ,0 Zgryz głęboki: 20,0 i wsp. (13) Zgryz otwarty przedni: 12,0 12 Truszel i Roztoczyńska (12) lat ,0 Tyłozgryz: 28,0 Zgryz krzyżowy: 13,0 Nieprawidłowości : 78,0 Zaburzenia symetrii: 31,0 Magazyn Stomatologiczny nr 4/2012/ONLINE 125
6 zuje badania dzieci z uzębieniem stałym. Małkiewicz (19) opisuje 72,8 częstość wad zgryzu u młodzieży 15 letniej, podczas gdy Malepszy i wsp. (20) 70,8 u 18 latków z województwa dolnośląskiego. Znacznymi trudnościami interpretacyjnymi jest również obarczona część wyników analizowanych prac, odnosząca się do częstości występowania poszczególnych wad zgryzu lub nieprawidłowości w badanej grupie. Podstawowym źródłem opisywanej niedogodności wydaje się być zróżnicowany i zwykle nieokreślony przez autorów badań sposób estymacji wartości oczekiwanych w odniesieniu do całej badanej grupy lub tylko jej części z potwierdzoną wadą zgryzu. Nie sposób również pominąć różnic wynikających z przyjętych kryteriów oceny lub dokładności samych badających. W efekcie ten ważny element wyników jest obciążony znaczną zmiennością. Tym samym występowanie najczęściej obserwowanej wady zgryzu, jaką jest tyłozgryz, jest opisywane w zakresie wartości od 20,4 (11) do 86,6 (15). n Wnioski 1. Przedstawiony przegląd badań wskazuje na wysoką częstość występowania wad zgryzu w populacji dzieci i młodzieży w Polsce, świadcząc o powszechności tego typu zaburzeń. 2. Występowanie wad zgryzu u dzieci w wieku przedszkolnym świadczy o celowości wczesnych działań profilaktycznych, umożliwiających prawidłowy rozwój narządu żucia. 3. Najczęstsze występowanie wad dotylnych o etiologii wieloczynnikowej wymaga celowości i skuteczności wdrażanych programów profilaktycznych. 4. Wzrost częstości występowania wad zgryzu u dzieci po 12. roku życia dyktuje potrzebę objęcia opieką ortodontyczną również młodzieży. 5. Istnieje konieczność ujednolicenia metodyki badań epidemiologicznych wad zgryzu w celu zwiększenia porównywalności ich wyników. n Piśmiennictwo 1. Śmiech Słomkowska G., Rytlowa W.: Profilaktyka i wczesne leczenie ortodontyczne. Wybrane zagadnienia. Wyd. II uzup., PZWL, Warszawa Orlik Grzybowska A.: Podstawy ortodoncji. Wyd. 3 uzup., PZWL, Warszawa, Kawala B., Babijczuk T., Czekańska A.: Występowanie dysfunkcji, parafunkcji i wad narządu żucia u dzieci w wieku przedszkolnym. Dent. Med. Probl., 2003, 40, 2, Grzybowska Substelna J., Pisulska Otremba A.: Częstość występowania wad zgryzu u dzieci i młodzieży województwa opolskiego. Czas. Stomatol., 2001, LIV, 1, Suszczewicz A., Lisiecka K.: Stan zgryzu populacji 12 i 18 latków w Polsce w 1995 roku. Przegl. Stomatol. Wieku Rozwoj., 2001, 3/4, Myśliwiec L. i wsp.: Lecznicze potrzeby stomatologiczne u dzieci i młodzieży z województwa zachodniopomorskiego. Zdr. Publ. 2004, 114, 2, Małkiewicz K., Kępa J.: Występowanie próchnicy i wad zgryzu u młodzieży 15 letniej z województwa mazowieckiego. Dent. Med. Probl., 2003, 40, 2, Grodzka I., Szarmach I., Bugała Musiatowicz B.: Zależność między nieprawidłowościami zgryzowymi a parafunkcjami w populacji młodzieży gimnazjalnej w Białymstoku. Dent. Med. Probl., 2009, 46, 3, Onoszko M., Wojtaszek Słomińska A., Rosnowska Mazurkiewicz A.: Występowanie wad zgryzu u 8 i 9 letnich dzieci z terenu Gdyni. Czas. Stomatol., 2007, LX, 3, Truszel M., Roztoczyńska A., Becker K.: Stan uzębienia dzieci 8 letnich w Bielsku Białej. Mag. Stomatol., 2002, XII, 12, 7/8, Raftowicz Wójcik K., Matthews Brzozowska T., Kawala B.: Częstość występowania wad zębowo zgryzowych u dzieci w wieku 3 5 lat. Dent.Med. Probl., 2010, 47, 3, Truszel M., Roztoczyńska A.: Ocena stanu zdrowia narządu żucia dzieci 12 letnich w Bielsku Białej. Mag. Stomatol., 2002, XII, 10, Mielnik Błaszczak M., Struska A., Tomankiewicz M.: Analiza wad zgryzu z uwzględnieniem wybranych czynników etiologicznych u dzieci z Lublina w wieku od 24 do 48 miesięcy. Ortod. Współcz., 2002, 4, 4, Zadurska M. i wsp: Ocena warunków zgryzowych u dzieci w wieku przedszkolnym oraz ocena wiedzy ich rodziców dotyczącej profilaktyki stomatologicznej i ortodontycznej. Stomatol. Współcz., 2007, 14, 3, Zadurska M. i wsp: Badania epidemiologiczne wad zgryzu i zaburzeń funkcji układu mięśniowo stawowego u dzieci w wieku przedszkolnym. Przegl. Stomatol. Wieku Rozwoj., 2001, 2, Warsz M., Rudnicka Siwek K.: Ocena stanu narządu żucia u 9 11 letnich dzieci ze szkół podstawowych z okolic Lublina pozbawionych gabinetów stomatologicznych. Dent. Med. Probl., 2009, 46, 2, Zadurska M. i wsp: i zaburzenia funkcji układu mięśniowo stawowego u dzieci w wieku lat. Ortop. Szczęk. Ortod., 2005, 2, Ziemiańska Maczek J.: Częstość występowania wad zgryzu u dzieci jedenastoletnich z terenów wiejskich powiatu nowotarskiego województwa małopolskiego. Implantoprotetyka, 2007, 8, 3, Małkiewicz K.: Występowanie próchnicy i wad zgryzu u 15 letniej młodzieży wiejskiej z powiatu siedleckiego. Pozn. Stomatol., 2002, 29, Malepszy A., Nowak Malinowska H., Kaczmarek U.: Wybrane parametry stanu zdrowia narządu żucia 18 letnej młodzieży z województwa dolnośląskiego. Wrocł. Stomatol., 2000, Kantor B., Warych B.: Analiza wad zgryzu i typu ząbkowania u dzieci 6 i 7 letnich z Lwówka Śląskiego. Mag. Stomatol., 2000, X, 10, Shahnazari A: Estetyka uzębienia pacjentów w wieku 12 lat z województwa świętokrzyskiego. Mag. Stomatol., 2005, XV, 12, Magazyn Stomatologiczny nr 4/2012/ONLINE
Występowanie wad zgryzu u 8 i 9-letnich dzieci z terenu Gdyni
Czas. Stomatol., 2007, LX, 3, 195-201 2007 Polish Dental Association http://www.czas.stomat.net Występowanie wad zgryzu u 8 i 9-letnich dzieci z terenu Gdyni The incidence of malocclusion in eight- and
Bardziej szczegółowoARTYKUŁ REDAKCYJNY. Czy ortodonci są jeszcze potrzebni? Epidemiologia wad zgryzowo zębowych u dzieci i młodzieży w Polsce w ostatnich 15 latach
ARTYKUŁ REDAKCYJNY Dent. Med. Probl. 2009, 46, 3, 273 278 ISSN 1644 387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Stomatological Association BEATA KAWALA, MARTA SZUMIELEWICZ, ANNA KOZANECKA Czy
Bardziej szczegółowoProblemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia
Problemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia Posiedzenie Plenarne Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia Warszawa 15.12.2010r. prof.. dr hab.. Barbara Adamowicz-Klepalska
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA WAD ZGRYZU
DIAGNOSTYKA WAD ZGRYZU DIAGNOSTYKA WAD ZGRYZU Polska diagnostyka ortodontyczna oparta jest na klasyfikacji zaburzeń wg. Orlik-Grzybowskiej. ( wprowadzonej w 1958r. przez Sekcję Ortodontyczną PTS ). KLASYFIKACJA
Bardziej szczegółowoZachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 5 Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej Incidence of caries in preschool children living in
Bardziej szczegółowoSYLABUS Część A- Opis przedmiotu kształcenia Nazwa. Propedeutyka ortodoncji Kod modułu O modułu/przedmiotu: Wydział:
SYLABUS Część A- Opis przedmiotu Nazwa Propedeutyka ortodoncji Kod modułu O modułu/przedmiotu: Wydział: Lekarsko-Stomatologiczny Kierunek studiów: Lekarsko-Stomatologiczny Specjalności: Poziom studiów
Bardziej szczegółowoOgólna i szczegółowa ocena składowej estetycznej wskaźnika potrzeby leczenia ortodontycznego IOTN/AC
Zakład Ortodoncji Wydział Lekarsko-Dentystyczny Warszawski Uniwersytet Medyczny Joanna Witanowska Ogólna i szczegółowa ocena składowej estetycznej wskaźnika potrzeby leczenia ortodontycznego IOTN/AC Rozprawa
Bardziej szczegółowoProgram XXXI Sympozjum Ortopedii Szczękowej PTS
Program XXXI Sympozjum Ortopedii Szczękowej PTS PIĄTEK ( 21. 05. 2010) 1400 - Otwarcie XXXI Sympozjum Sekcji Ortopedii Szczękowej PTS 1410-1530 SESJA I (Wprowadzenie) 1410-1440 1440-1510 prof. A. Pisulska-Otręba
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Ortodoncja
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu/przedmiotu Kod modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Semestr
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoWady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym*
Czas. Stomat., 2006, LIX, 1 Wady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym* Malocclusion and orthodontic treatment needs of children with mental retardation Grażyna
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Ortodoncja
Kod modułu Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu I nforma cje ogólne Ortodoncja Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoUszczelnianie bruzd na powierzchni żującej zębów trzonowych jako jedna z metod zapobiegania próchnicy
Czas. Stomatol., 2010, 63, 11, 672-681 2010 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Uszczelnianie bruzd na powierzchni żującej trzonowych jako jedna z metod zapobiegania próchnicy Fissure sealing
Bardziej szczegółowoBaza pytań na egzamin praktyczny z ortodoncji V roku. Wydziału Lekarsko-Dentystycznego
Baza pytań na egzamin praktyczny z ortodoncji V roku Wydziału Lekarsko-Dentystycznego 1. Epidemiologia wad zgryzu w wieku przedszkolnym. 2. Epidemiologia wad zgryzu w wieku szkolnym. 3. Profilaktyka ortodontyczna
Bardziej szczegółowodr Przemysław Bury Centrum Stomatologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Projekt badań profilaktycznych z zakresu zdrowia jamy ustnej, skierowany do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2010/2011 do klas I i VI szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Śrem Opracowanie:
Bardziej szczegółowoOcena stanu uzębienia u pacjentów w wieku 15 i 18 lat z regionu Polski południowo-wschodniej (województwo podkarpackie)
Borgis Ocena stanu uzębienia u pacjentów w wieku 15 i 18 lat z regionu Polski południowo-wschodniej (województwo podkarpackie) Maria Mielnik-Błaszczak, *Dorota Krawczyk, Piotr Stachurski Katedra i Zakład
Bardziej szczegółowoM I N I S T R A Z D R O W I A 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego
Projekt z dnia 9 września 2017 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A Z D R O W I A 1) z dnia... 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego
Bardziej szczegółowoWSTĘP PRZYGOTOWANIE BADAŃ
Raport z realizacji Programu profilaktyki próchnicy skierowanego do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2009/2010 do klas I i VI szkół podstawowych finansowanego przez Miasto Poznań WSTĘP Stomatologiczne
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny
PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA kierowanie wzrostem i rozwojem narządu żucia w każdym okresie rozwojowym dziecka poprzez:
Bardziej szczegółowoZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI UBEZPIECZENI PO UPŁYWIE DWÓCH LAT OD ZAKOŃCZENIA REHABILITACJI LECZNICZEJ, KTÓREJ ZOSTALI PODDANI W 2003 ROKU W RAMACH PREWENCJI RENTOWEJ ZUS Warszawa
Bardziej szczegółowoStan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 11 Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku The dental status of permanent first molars in students of Dental
Bardziej szczegółowoProgram specjalizacji w ORTODONCJI
CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w ORTODONCJI Dla lekarzy stomatologów posiadających specjalizację I stopnia w chirurgii stomatologicznej Warszawa 1999 (c) Copyrigth by
Bardziej szczegółowoWydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka
Wydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna Jednostka prowadząca zajęcia Katedra i Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do Zarządzenia nr 63/2007/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 20 września 2007 r.
OPIS PROGRAMU ORTODONTYCZNEJ OPIEKI NAD DZIEĆMI Z WRODZONYMI WADAMI CZĘŚCI TWARZOWEJ CZASZKI Warszawa, 2007 rok 1 1. Uzasadnienie celowości wdrożenia programu Opis problemu Częstość występowania rozszczepów
Bardziej szczegółowoZMIANY W PRZESTRZENNYM ZRÓŻNICOWANIU ŹRÓDEŁ UTRZYMANIA GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE W LATACH
Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 214 2015 Uniwersytet Szczeciński Instytut Zarządzania i Marketingu patrycjazwiech@tlen.pl ZMIANY W PRZESTRZENNYM
Bardziej szczegółowoszczęki, objawy i sposoby Natalia Zając
Etiologia wybranych grup rozszczepów szczęki, objawy i sposoby ich zespołowego leczenia. Natalia Zając Promotor: dr n. med., prof. Vaclav Bednar Wstęp Wśród wad rozwojowych występujących u noworodków w
Bardziej szczegółowoZachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003*
Czas. Stomat., 2006, LIX, 1 Zachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003* Prevalence of caries in 12-year-old children in the region of Łódź between 1978-2003
Bardziej szczegółowoAnaliza zaburzeń zgryzu u uczniów powiatu kolskiego. Analysis of occlusion disorders in children from the district of Koło
Agnieszka Sikorska 1, 2, Kornela Cieślik 3, Teresa Matthews-Brzozowska 1 Analiza zaburzeń zgryzu u uczniów powiatu kolskiego praceoryginalne Analysis of occlusion disorders in children from the district
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
Nazwa modułu: Ortodoncja S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
Nazwa modułu: Ortodoncja S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok
Bardziej szczegółowoPubliczny program zapobiegania próchnicy w Polsce u dzieci i młodzieży
prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2010, 47, 2, 137 143 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Elżbieta Jodkowska Publiczny program zapobiegania próchnicy w Polsce
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Nauczanie zintegrowane Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów
Bardziej szczegółowoProgram ortodontycznej opieki nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki
Program ortodontycznej opieki nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki 2. OPIS PROGRAMU Uzasadnienie celowości wdrożenia programu: Opis problemu Wrodzone wady rozwojowe twarzowej części
Bardziej szczegółowoStan zdrowotny jamy ustnej uczniów z łódzkich ośrodków dla dzieci niesłyszących
Czas. Stomatol., 2007, LX, 6, 384-390 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Stan zdrowotny jamy ustnej uczniów z łódzkich ośrodków dla dzieci niesłyszących Oral health condition of children
Bardziej szczegółowoProgram ortodontycznej opieki nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki
Program ortodontycznej opieki nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki 2. OPIS PROGRAMU Uzasadnienie celowości wdrożenia programu: Opis problemu Wrodzone wady rozwojowe twarzowej części
Bardziej szczegółowoSYLABUS. rok akademicki 2016/2017
SYLABUS rok akademicki 2016/2017 Nazwa przedmiotu/modułu Nazwa jednostki/-ek w której/ -ych jest Zakład Stomatologii Dziecięcej przedmiot realizowany e-mail jednostki stdzieci@umb.edu.pl Wydział Lekarski
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy
Materiał na konferencję prasową w dniu 30 maja 2014 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Podstawowe dane demograficzne o dzieciach
Bardziej szczegółowoSpis treści CZĘŚĆ I PROPEDEUTYKA STOMATOLOGII
Spis treści CZĘŚĆ I PROPEDEUTYKA STOMATOLOGII 1. Poradnia stomatologiczna wyposażenie Teresa Chodacka......... 15 Wyposażenie podstawowe............................. 16 Wyposażenie pomocnicze.............................
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoLRZ /2012 P/12/124 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
LRZ 4101-11-03/2012 P/12/124 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/12/124 Dostępność i finansowanie opieki stomatologicznej
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR... RADY MIASTA BOLESŁAWIEC. z dnia r. w sprawie programów zdrowotnych Gminy Miejskiej Bolesławiec w 2013 roku
Projekt Druk Nr XXXI/.../12a UCHWAŁA NR... RADY MIASTA BOLESŁAWIEC z dnia... 2012 r. w sprawie programów zdrowotnych Gminy Miejskiej Bolesławiec w 2013 roku Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5, art. 18 ust.
Bardziej szczegółowoSylabus. Lekarsko-Stomatologiczny Stomatologia. jednolite magisterskie x I stopnia II stopnia III stopnia podyplomowe
60 30 Wykłady (WY) Seminaria (SE) Ćwiczenia audytoryjne (CA) Ćwiczenia kierunkowe - niekliniczne (CN) Ćwiczenia kliniczne () Ćwiczenia laboratoryjne (CL) Ćwiczenia w warunkach symulowanych (CS) Zajęcia
Bardziej szczegółowoRECENZJA rozprawy doktorskiej lekarza stomatologa Thomasa Proba pt " Ocena czynnościowa leczenia bezzębia przy zastosowaniu
Dr hab. n. med. Małgorzata Pihut Kraków 12.12.2017 r Pracownia Zaburzeń Czynnościowych Narządu Żucia Katedra Protetyki Stomatologicznej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum ul. Montelupich 4 Kraków
Bardziej szczegółowoWykaz profilaktycznych świadczeń stomatologicznych dla dzieci i młodzieży do ukończenia. do ukończenia 19. roku życia oraz warunki ich realizacji
Załącznik nr 10 Wykaz profilaktycznych świadczeń stomatologicznych dla dzieci i młodzieży do ukończenia 19. roku oraz warunki ich realizacji Tabela nr 1 Wykaz profilaktycznych świadczeń stomatologicznych
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR II/24/2014 RADY MIASTA BOLESŁAWIEC. z dnia 17 grudnia 2014 r.
UCHWAŁA NR II/24/2014 RADY MIASTA BOLESŁAWIEC w sprawie profilaktycznych programów zdrowotnych Gminy Miejskiej Bolesławiec w 2015 roku Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5, art. 18 ust. 2 pkt 15, ustawy z
Bardziej szczegółowoAnaliza praktyk zarządczych i ich efektów w zakładach opieki zdrowotnej Województwa Opolskiego ROK 2008 STRESZCZENIE.
Analiza praktyk zarządczych i ich efektów w zakładach opieki zdrowotnej Województwa Opolskiego ROK 2008 STRESZCZENIE Marcin Kautsch Opracowanie dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego Kraków,
Bardziej szczegółowoSpis treści Spis treści. Słowo wstępne. Podziękowania Autorzy. 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1
v Słowo wstępne Przedmowa Podziękowania Autorzy xi xiii xiv xv 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1 Co to jest stomatologia dziecięca? 1 Badanie pacjenta 2 Ostateczne rozpoznanie 7 Szacowanie ryzyka choroby
Bardziej szczegółowoStan mlecznych zębów trzonowych i ocena następstw ich przedwczesnej utraty u dzieci w wieku przedszkolnym
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2003, 40, 2, 313 317 ISSN 1644 387X TERESA MATTHEWS BRZOZOWSKA 1, AGNIESZKA NĘCKA 1, TOMASZ BABIJCZUK 2 Stan mlecznych zębów trzonowych i ocena następstw ich przedwczesnej
Bardziej szczegółowoJoanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia
Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 7, 89-93 2007
Bardziej szczegółowoRozdział 4 Mechanizm wyrzynania zębów Halszka Boguszewska-Gutenbaum, Jadwiga Janicha, Patrycja Proc, Małgorzata Zadurska
Przedmowa... 14 Część I Fizjologia rozwoju Rozdział 1 Wzrastanie i rozwój dziecka... 17 Teresa Jackowska, Olga Kowalczyk-Kustra, Tadeusz Gałkowski Rozdział 2 Rozwój twarzy i narządu żucia... 27 Maria Mielnik-Błaszczak,
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoRehabilitacja protetyczna dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi w
Lek. stom. Elżbieta Wojtyńska Tytuł pracy: Rehabilitacja protetyczna oraz ocena jakości życia pacjentów w wieku rozwojowym i młodych dorosłych z zaburzeniami w obrębie części twarzowej czaszki Promotor:
Bardziej szczegółowoRozwody w Polsce w ujęciu regionalnym
Demografia i Gerontologia Społeczna Biuletyn Informacyjny 2013, Nr 4 Piotr Szukalski Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki pies@uni.lodz.pl Rozwody w Polsce w ujęciu regionalnym Fakt, iż ostatnie lata
Bardziej szczegółowoTRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13
BIURO PROJEKTOWO - BADAWCZE DRÓG I MOSTÓW Sp. z o.o. TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13 PRACOWNIA RUCHU I STUDIÓW DROGOWYCH GENERALNY POMIAR
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE KOMPUTEROWEGO SYSTEMU POMIAROWEGO PRZY OCENIE CHODU DZIECI
MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 1896-771X 37, s. 155-16, Gliwice 29 ZASTOSOWANIE KOMPUTEROWEGO SYSTEMU POMIAROWEGO PRZY OCENIE CHODU DZIECI PAWEŁ JURECZKO*, TOMASZ ŁOSIEŃ**, AGNIESZKA GŁOWACKA-KWIECIEŃ*,
Bardziej szczegółowoAs zdolny do zajęć bez ograniczeń, uprawiający dodatkowo sport; B zdolny do zajęć WF z ograniczeniami; Bk zdolny do zajęć WF z ograniczeniami,
Pielęgniarka szkolna Pielęgniarka szkolna od 1992 roku jest jedynym profesjonalnym pracownikiem ochrony zdrowia na terenie placówki szkolno-wychowawczej. Pełni ona główną rolę w profilaktycznej opiece
Bardziej szczegółowoFundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT. z realizacji
Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT z realizacji Programu Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu Noworodków w Polsce w latach 2003-2015 Klinika Otolaryngologii
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW SKOLIOZ U DZIEWCZĄT I CHŁOPCÓW NA PRZESTRZENI OSTATNICH PIĘĆDZIESIĘCIU LAT
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Magdalena Rusin, Grażyna Szypuła, Jadwiga Nabielska, Ewa Kowalska, Grażyna Kępys Bielski Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 325/2017 RADY MIASTA ZGORZELEC z dnia 28 listopada 2017 roku
UCHWAŁA Nr 325/2017 RADY MIASTA ZGORZELEC z dnia 28 listopada 2017 roku w sprawie uchwalenia Programu polityki zdrowotnej pn. Program zwiększania dostępności do świadczeń pielęgniarki/ higienistki szkolnej
Bardziej szczegółowoMaria Borysewicz Lewicka 1, Magdalena Wochna-Sobańska 2
Czas. Stomatol., 2007, LX, 6, 377-383 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Stomatologiczne zachowania prozdrowotne ludności Polski w świetle badań epidemiologicznych wykonanych w roku
Bardziej szczegółowoPrzegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR... RADY MIASTA BOLESŁAWIEC. z dnia r. w sprawie programów polityki zdrowotnej Gminy Miejskiej Bolesławiec w 2016 roku
Projekt z dnia 7 stycznia 2016 r. zgłoszony przez Prezydenta Miasta Bolesławiec. Druk Nr XVII/.../2016/a UCHWAŁA NR... RADY MIASTA BOLESŁAWIEC z dnia... 2016 r. w sprawie programów polityki zdrowotnej
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Endodoncja przedkliniczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Endodoncja przedkliniczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr
Bardziej szczegółowoZróżnicowanie wyników egzaminu maturalnego z geografii na poziomie podstawowym w latach
dr Mariola Tracz Akademia Pedagogiczna w Krakowie Uczenie się i egzamin w oczach nauczyciela Zróżnicowanie wyników egzaminu maturalnego z geografii na poziomie podstawowym w latach 2005-2008 Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoStan higieny jamy ustnej i tkanek przyzębia mieszkańców Kielc w wieku lata
Stan higieny jamy ustnej i tkanek przyzębia mieszkańców Kielc w wieku 35 44 lata Monika Włosowicz 1, 2, Adam Wróbel2, Renata Górska 3 State of oral hygiene and periodontal tissues in inhabitants of Kielce
Bardziej szczegółowoTerminy i kolejność wyrzynania zębów stałych u dzieci łódzkich
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 4 Terminy i kolejność wyrzynania zębów stałych u dzieci łódzkich Dates and sequence of the eruption of permanent teeth in children from Lodz Beata Szydłowska-Walendowska, Magdalena
Bardziej szczegółowoRola Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zapobieganiu i zwalczaniu HCV
Rola Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zapobieganiu i zwalczaniu HCV Elżbieta Narolska-Wierczewska Krajowy Koordynator Programów HCV można pokonać i STOP! HCV WSSE w Bydgoszczy Seminarium edukacyjne "Innowacje
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 59/2009/DSOZ
Zarządzenie Nr 59/2009/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 2 listopada 2009 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju leczenie stomatologiczne Na postawie art.
Bardziej szczegółowoRaport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 [...]
Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 [...] 6. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE Spisy powszechne ludności są jedynym badaniem pełnym, którego wyniki pozwalają ustalić liczbę osób
Bardziej szczegółowokwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,
Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty
Bardziej szczegółowoUWAGI DO PLANU ZAJĘĆ V ROKU STOMATOLOGII SEMESTR ZIMOWY 2015/2016
UWAGI DO PLANU ZAJĘĆ V ROKU STOMATOLOGII SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 1. Stomatologia zachowawcza z endodoncją AGH zachowawcza BCDEFKJ Endodoncja ILMN zachowawcza Ćwiczenia: będą odbywać się w salach klinicznych
Bardziej szczegółowoProfilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieŝą w środowisku nauczania i wychowania na terenie lubelszczyzny
Lubelskie Centrum zdrowia Publicznego w Lublinie Zakład Ochrony Zdrowia Matki i Dziecka Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieŝą w środowisku nauczania i wychowania na terenie lubelszczyzny
Bardziej szczegółowoPlanowane zmiany systemowe w ochronie zdrowia i ich wpływ na organizację i finansowanie opieki hematoonkologicznej w Polsce
Planowane zmiany systemowe w ochronie zdrowia i ich wpływ na organizację i finansowanie opieki hematoonkologicznej w Polsce Przemysław Sielicki Warszawa, 09 marca 2017 r. HEMATOLOGIA ONKOLOGICZNA ASPEKTY
Bardziej szczegółowolek. Piotr Morasiewicz
lek. Piotr Morasiewicz Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu UM we Wrocławiu Korekcja złożonych zniekształceń okołokolanowych metodą Ilizarowa badania kliniczne i doświadczalne Rozprawa
Bardziej szczegółowoKolejność wyrzynania zębów stałych u dzieci warszawskich
Borgis STOMATOLOGIA WIEKU ROZWOJOWEGO Prace oryginalne Original papers Kolejność wyrzynania zębów stałych u dzieci warszawskich Halszka Boguszewska-Gutenbaum, *Jadwiga Janicha, Dorota Gajdzik-Plutecka,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXI/320/2016 RADY MIASTA BOLESŁAWIEC. z dnia 21 grudnia 2016 r.
UCHWAŁA NR XXXI/320/2016 RADY MIASTA BOLESŁAWIEC w sprawie programów polityki zdrowotnej Gminy Miejskiej Bolesławiec w 2017 roku Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5, art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8
Bardziej szczegółowoDziałalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Szczecinie Warszawa, październik 2013 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r. Wprowadzenie Niniejsza informacja
Bardziej szczegółowoSTAN UZĘBIENIA, PRZYZĘBIA ORAZ WYSTĘPOWANIE WAD ZGRYZU U POBOROWYCH WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2008, 54, 3, 63 68 BOGUMIŁA FRĄCZAK, PAWEŁ RAWSKI 1, ELŻBIETA DEMBOWSKA 2 STAN UZĘBIENIA, PRZYZĘBIA ORAZ WYSTĘPOWANIE
Bardziej szczegółowoZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI UBEZPIECZENI PODDANI REHABILITACJI LECZNICZEJ W RAMACH PREWENCJI RENTOWEJ ZUS W 2004 ROKU
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI UBEZPIECZENI PODDANI REHABILITACJI LECZNICZEJ W RAMACH PREWENCJI RENTOWEJ ZUS W 2004 ROKU Warszawa 2006 Opracowała Akceptowała Małgorzata Łabęcka Hanna
Bardziej szczegółowoDr hab.n.med. Lidia Puchalska-Niedbał. II Katedra i Klinika Okulistyki Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Wykrywanie wad i schorzeń narządu wzroku wśród uczniów klas II szkół podstawowych w Szczecinie projekt polityki zdrowotnej finansowany przez Miejski Urzęd Gminy Szczecin Dr hab.n.med. Lidia Puchalska-Niedbał
Bardziej szczegółowoSylabus na rok 2014-2015
Sylabus na rok 04-05 () Nazwa przedmiotu Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod
Bardziej szczegółowohttp://www.nfz.gov.pl/new/drukuj.php?artnr=4213&czartnr=0&drukuj=1
1 z 6 2012-04-27 19:17 Zarządzenie Nr 55/2010/DSOZ (opublikowano 15.09.2010 r.) Zarządzenie Nr 55/2010/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 14 września 2010 r. w sprawie określenia warunków
Bardziej szczegółowoSzczegółowe warunki konkursu ofert na świadczenia zdrowotne z zakresu: I. Stomatologia zachowawcza dla dzieci i młodzieży z gminy Polkowice
Szczegółowe warunki konkursu ofert na świadczenia zdrowotne z zakresu: I. Stomatologia zachowawcza dla dzieci i młodzieży z gminy Polkowice 1. CEL PROGRAMU: Walka z próchnicą u dzieci i młodzieży szkolnej
Bardziej szczegółowoOcena sytuacji demograficznej Gdańska ze szczególnym uwzględnieniem jednostki pomocniczej Wrzeszcz Górny
Dr Krzysztof Szwarc Ocena sytuacji demograficznej Gdańska ze szczególnym uwzględnieniem jednostki pomocniczej Wrzeszcz Górny Gdańsk 2011 Po transformacji gospodarczej nastąpiły w Polsce diametralne zmiany
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO. ORAL HEALTH PROBLEMS OF YEAR-OLD INHABITANTS of THE LODZ REGION
PRZEGL EPIDEMIOL 212; 66: 133-138 Zdrowie publiczne Aleksandra Hilt, Ewa Rybarczyk-Townsend, Beata Lubowiedzka-Gontarek, Magdalena Wochna-Sobańska PROBLEMY ZDROWOTNE JAMY USTNEJ 35-44-LETNICH MIESZKAŃCÓW
Bardziej szczegółowoKoszty leczenia stomatologicznego w roku 2012 na tle wykonania w roku 2011
ZASADY FINANSOWANIA I KONTRAKTOWANIA ŚWIADCZEŃ STOMATOLOGICZNYCH W 2013 R. W 2013 r. Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje świadczenia stomatologiczne w ramach zakresów 1-9, zaś program Ortodontyczna opieka
Bardziej szczegółowoSystemowe aspekty leczenia WZW typu C
Systemowe aspekty leczenia WZW typu C Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-PZH Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego Warszawa, 06.06.2017 r. Systemowe
Bardziej szczegółowoFrekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa
Borgis Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa *Anna Jurczak, Jadwiga Ciepły, Iwona Gregorczyk-Maga, Iwona Kołodziej, Joanna Słowik, Dorota Kościelniak, Małgorzata Staszczyk
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Rok 4 ( semestr VII i VIII)
Nazwa modułu: Ortodoncja S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok
Bardziej szczegółowoDochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim
Dochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim Rzeszów, Październik 2013 I. DOCHODY 1 A: Podsektor centralny 1) obecnie województwo przekazuje dochód do sektora finansów publicznych
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoGłówne tendencje bezrobocia obserwowane w powiatach objętych działaniem Filii WUP w Bielsku-Białej. Lata
Główne tendencje bezrobocia obserwowane w powiatach objętych działaniem Filii WUP w Bielsku-Białej. Lata 2012-2013 Wyszczególnienie Wskaźnik stopy bezrobocia w poszczególnych powiatach subregionu południowego
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata
Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata 2017-2019 UCHWAŁA NR XXXVII/./2016 RADY MIASTA KOŚCIERZYNA z dnia 26 października 2016 r. w sprawie przystąpienia
Bardziej szczegółowoI Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym Kierunek: higiena stomatologiczna Poziom studiów: pierwszy stopień Profil: praktyczny
LISTA WSZYSTKICH PRZEDMIOTÓW WRAZ Z PRZYPISANYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA, KTÓRE MOGĄ BYĆ UZNANE NA PODSTAWIE OCENY EFEKTÓW UCZENIA SIĘ ZDOBYTYCH NA DRODZE EDUKACJI POZAFORMALNEJ I NIEFORMALNEJ NA ROK AKADEMICKI
Bardziej szczegółowoAlicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Bardziej szczegółowoDZIENNIK PRAKTYK PRAKTYCZNE NAUCZANIE KLINICZNE KIERUNEK LEKARSKO-DENTYSTYCZNY
DZIENNIK PRKTYK PRKTYCZNE NUCZNIE KLINICZNE KIERUNEK LEKRSKO-DENTYSTYCZNY DZIENNIK PRKTYK kierunek lekarsko-dentystyczny Imię i nazwisko studenta PESEL Numer albumu zdjęcie Nazwa uczelni Data wystawienia
Bardziej szczegółowo