EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPO ECZE STWIE

Transkrypt

1 Miejsce na naklejk z kodem szko y dysleksja MWO-R1A1P-061 EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPO ECZE STWIE POZIOM ROZSZERZONY ARKUSZ II STYCZE ROK 2006 Czas pracy 150 minut Instrukcja dla zdaj cego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron. Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u nadzoruj cego egzamin. 2. Arkusz zawiera dwie cz ci. Cz pierwsza arkusza wymaga analizy materia ów ród owych, a cz druga napisania krótkiego wypracowania na jeden z podanych tematów. 3. Rozwi zania zada zamie w miejscu na to przeznaczonym. 4. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l. 6. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. 7. Wype nij t cz karty odpowiedzi, któr koduje zdaj cy. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej dla egzaminatora. 8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL. Zamaluj pola odpowiadaj ce cyfrom numeru PESEL. B dne zaznaczenie otocz kó kiem i zaznacz w a ciwe. yczymy powodzenia! Za rozwi zanie wszystkich zada mo na otrzyma cznie 50 punktów Wype nia zdaj cy przed rozpocz ciem pracy PESEL ZDAJ CEGO KOD ZDAJ CEGO

2 2 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Cz I. Analiza róde. Materia A [...] spo eczno ci ludzkie staj si coraz mocniej powi zane rozbudowan sieci zale no ci ekonomicznych, finansowych, politycznych, strategicznych, kulturalnych. Zdarzenia w jednej cz ci wiata wywieraj natychmiastowy wp yw na to, co dzieje si w krajach najbardziej odleg ych. Krach na gie dzie w Hong Kongu odbija si echem w kantorach w Warszawie. Spadek produkcji ropy w Iraku decyduje od razu o zwy ce cen benzyny w Islandii. [...] Minihulajnogi czy buty na koturnach pojawiaj si niemal jednocze nie w sklepach Berlina, Mediolanu, Londynu i om y. P. Sztompka, Socjologia. Analiza spo ecze stwa, Kraków 2002, s.583. Materia B Globalizacja gospodarki, tworzenie gospodarki wiatowej, w której istnieje swobodna mo liwo przep ywu dóbr, us ug oraz czynników wytwórczych. Gospodarcza zale no mi dzy krajami widoczna by a ju w czasie krachu gie dowego w 1929 na Wall Street, kiedy nast pi o powszechne za amanie. Obecnie struktura ekonomiczna wiata jest jeszcze bardziej skomplikowana, a wielo i si a wi zi stanowi o konieczno ci wspólnego rozwi zywania problemów. Od lat 90., w zwi zku z likwidacj odr bnego systemu pa stw bloku socjalistycznego i reformami gospodarczymi w Chinach mo na mówi o upowszechnianiu si wspólnego modelu gospodarczego, co przyspiesza proces globalizacji. Jego podstawowymi czynnikami s : wiatowy system walutowy, rozwój struktur integracji gospodarczej, rozrost transnarodowych korporacji, mi dzynarodowych firm, tworzenie i umacnianie organizacji wspó tworz cych ad gospodarczy w skali wiatowej. [...] Wielka Internetowa Encyklopedia Multimedialna WIEM Zadanie 25. (2 pkt) Na podstawie opisów zawartych w materia ach A i B wymie cztery czynniki, które sprzyjaj procesowi globalizacji.... Materia C Z perspektywy euroatlantyckiej prawa te (tj. prawa cz owieka) maj naturalnie warto ponadnarodow, dlatego te [...] powinny stanowi nieusuwalny sk adnik etyki ka dego ze spo ecze stw na naszym globie. Niestety, okazuje si, e postulowany uniwersalizm niektórych praw cz owieka pozostaje w wyra nej sprzeczno ci z systemem

3 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 3 religijnym lub spo ecznym wielu pa stw Orientu. Sama wolno sumienia i wolno s owa bywaj uznawane wr cz za zagro enie dla stabilno ci poszczególnych pa stw, których korzenie mocno tkwi w systemie religijnym lub filozoficzno-spo ecznym ca kowicie odmiennym od tradycji judeo-chrze cija skiej. [...] Na nieszcz cie, te fundamentalne ró nice kulturowe s jakby niedostrzegane lub te celowo ignorowane w wiecie euroatlantyckim, który nadal przekonany jest o uniwersalnej warto ci swoich idei. Ta ignorancja, wynikaj ca w du ej mierze z zapatrzenia we w asn doskona o technologiczn oraz niespotykany wcze niej w historii dobrobyt i trwa o praw obywatelskich, mo e mie fatalne konsekwencje w ca kiem niedalekiej przysz o ci. P. K odkowski, Wojna wiatów? O iluzji warto ci uniwersalnych, Kraków 2002, s Zadanie 26. (2 pkt) Na podstawie materia u C wyja nij, dlaczego poj cie praw cz owieka mo e budzi sprzeciw przedstawicieli kultur pozaeuropejskich.

4 4 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Materia D Fale innowacyjne INTERNET Innowacje Maszyna parowa Kolej elazna Samochód Mikroprocesor Cykle Wczesna industrializacja Pó na industrializacja Spo ecze stwo us ugowe Spo ecze stwo wiedzy Czynniki produkcji Surowce Praca Kapita Kapita Informacja i wiedza Kapita ludzki ród o ilustracji: P. Sienkiewicz, Teoria rozwoju spo ecze stwa informacyjnego; Zadanie 27. (4 pkt) Przeanalizuj wykres zawarty w materiale D. Wykonaj polecenia: A. Oce tempo pojawiania si kolejnych fal (cykli) innowacyjnych. B. Korzystaj c z wykresu oraz wiedzy w asnej, podaj trzy ró nice mi dzy spo ecze stwem wiedzy a spo ecze stwem wczesnej industrializacji....

5 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 5 Materia E Sie i globalna, natychmiastowa komunikacja prowadz nieuchronnie do globalizacji przep ywów wszystkich warto ci, które mo na wyrazi w formie elektronicznej. W efekcie wszystko mo e wydarzy si w ka dym momencie i ka dym miejscu [...]. Najlepszy przyk ad to sposób, w jaki abstrakcyjne decyzje zarz dców globalnych funduszy inwestycyjnych mog w jednej chwili zmieni los ludzi mieszkaj cych w miejscu, gdzie znajduje si na przyk ad fabryka, której akcjami dysponuje wspomniany fundusz. Ma y ruch na gie dzie, nag e przerzucenie funduszów Polski do Chin [...] i ju kilkaset osób nie ma pracy (lub j w a nie zyskuje), a tradycyjne ycie lokalnej wspólnoty zostaje zburzone. E. Bendyk, Zatruta studnia. Rzecz o w adzy i wolno ci, Warszawa 2002, s.185. Materia F Internet staje si miejscem prowadzenia rozgrywek wojennych, których skutki zagra aj politycznemu, a przede wszystkim ekonomicznemu bezpiecze stwu pa stw. Obecne konflikty polityczne i zbrojne cz sto s uzupe niane atakami, zagra aj cymi bezpiecze stwu teleinformatycznemu walcz cych stron. W tym roku odnotowali my 2 powa ne starcia: na linii Waszyngton - Pekin oraz konflikt izraelsko-palesty ski. W obu przypadkach atakowano serwery rz dowe, informacyjne oraz biznesowe, jednocze nie zalewaj c je tekstami propagandowymi. Co prawda zaatakowane instytucje nie zosta y nara one na ogromne starty finansowe, atwo jednak wyobrazi sobie zmasowany atak, w wyniku którego nast puje blokada komunikacji sieciowej, serwisy e-commerce 1 przestaj funkcjonowa, co zmusza wiele instytucji do poniesienia kolosalnych kosztów. Taki scenariusz cyberwojny, polegaj cej na destrukcji nowoczesnej gospodarki, w tym systemów bankowych i teleinformatycznych, wcale nie jest taki daleki. Internet okazuje si równie dobrym, jak konwencjonalne, narz dziem strategii wojennej. A. Meller, Internet idzie na wojn, PC World Computer, wersja on-line, wrzesie Zadanie 28. (2 pkt) Na podstawie materia ów E i F oce wp yw Internetu na gospodark i stan bezpiecze stwa wspó czesnych pa stw. 1 Handel za po rednictwem Internetu (handel elektroniczny).

6 6 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Materia G Rysunek nr 1 Rysunek nr 2 Rysunek nr 3 ród o ilustracji:

7 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 7 Zadanie 29. (3 pkt) Jakie zarzuty dotycz ce sposobu traktowania Trzeciego wiata przez pa stwa wysoko rozwini te odczyta mo na z rysunków? Rysunek nr Rysunek nr Rysunek nr

8 8 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Materia H Dzisiaj [...] uniformizacja kultury w skali globalnej dokonuje si bardziej pokojowo, wzory kulturowe przenosz si przede wszystkim za po rednictwem mass mediów, nast pnie masowych kontaktów osobistych, czemu sprzyja atwo podró owania i popularno turystyki, a wreszcie jako otoczka kulturowa masowo nabywanych produktów technicznych czy konsumpcyjnych. [...] De facto jednak dominuje ekspansja kultury najbardziej rozwini tych krajów Zachodu, a zw aszcza kultury ameryka skiej. Dlaczego? Tutaj trzeba wróci do mechanizmów globalizacji ekonomicznej. O kierunku przep ywu kulturowego decyduje si a ekonomiczna. W dziedzinie mediów, to w USA produkuje si najwi cej filmów, seriali telewizyjnych, programów rozrywkowych, sprzedawanych nast pnie lub licencjonowanych do innych krajów. [...]. P. Sztompka, Socjologia. Analiza spo ecze stwa, Kraków 2002, s Materia I Jedn z przyczyn, dla których Ko ció interesuje si globalizacj, jest fakt, e sta a si ona szybko zjawiskiem kulturowym. Rynek jako mechanizm wymiany sta si no nikiem nowej kultury. Wielu obserwatorów zwraca uwag na ekspansywny, agresywny wr cz charakter mechanizmów rynkowych, które coraz bardziej redukuj obszar swobodnego, publicznego dzia ania ludzkiej spo eczno ci na wszystkich p aszczyznach. Rynek narzuca swój sposób my lenia i dzia ania, kszta tuje zachowania wedle swojej skali warto ci. Ci, którzy podlegaj jego oddzia ywaniu, cz sto postrzegaj globalizacj jako niszczycielsk powód, zagra aj c zasadom spo ecznym, które zapewnia y im bezpiecze stwo, i fundamentom kultury, która nadawa a kierunek ich yciu. Problem polega na tym, e post p techniczny i zmiany w stosunkach pracy dokonuj si zbyt szybko, aby kultura mog a na nie w a ciwie zareagowa. Zabezpieczenia socjalne, prawne i kulturowe powsta e jako owoc ludzkich dzia a w obronie wspólnego dobra s nieodzowne, je li jednostki i spo eczno ci maj zachowa swoj centraln rol. Globalizacja

9 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 9 jednak grozi cz sto zniszczeniem tych pieczo owicie tworzonych struktur, narzucaj c nowe style pracy, ycia i organizowania wspólnot. [...] Jan Pawe II, Globalizacja i etyka, wyst pienie z dnia 27 IV 2001 do uczestników VII Sesji Plenarnej Papieskiej Akademii Nauk Spo ecznych; Zadanie 30. (4 pkt) Na podstawie materia ów H oraz I wymie i krótko scharakteryzuj cztery rodzaje zagro e, jakie dla wspó czesnej kultury mo e nie ze sob zjawisko globalizacji.

10 10 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie Materia J W ramach przygotowa do wiatowego Szczytu Zrównowa onego Rozwoju [Johannesburg 2002], Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych [...] opublikowa [...] raport na temat dotychczasowego przebiegu wdra ania Agendy 21, globalnego planu dzia a na rzecz zrównowa onego rozwoju [...]. Raport podsumowuje gospodarcze, spo eczne i ekologiczne osi gni cia ubieg ej dekady [...]: Ostatnia dekada by a okresem znacz cego przyrostu ludno ci wiata. Podczas, gdy w 1950 roku by o na wiecie 2,5 miliarda ludzi, a w 1980 roku 4,4 miliarda, to w 2000 roku ludno wiata si gn a ju 6 miliardów. Mo na oczekiwa, e liczba ludzi na wiecie wzro nie do oko o 8 miliardów w 2025 roku i 9,3 miliardów w 2050 roku, po czym ustabilizuje si na poziomie 10,5 11 miliardów. [...] 56% wiatowej konsumpcji przypada na najzamo niejsze pa stwa, które zamieszkuje zaledwie 15% populacji naszego globu. Na biedne kraje, zamieszka e przez 40% wiatowej populacji, przypada jedynie 11% globalnej konsumpcji. Chocia wzrost konsumpcji jest dzi zjawiskiem powszechnym, przeci tne wydatki konsumpcyjne afryka skiego gospodarstwa domowego s obecnie o 20% ni sze ni 25 lat temu. Ogólny wska nik ubóstwa w krajach rozwijaj cych si, który oznacza liczb ludzi yj cych za mniej ni jednego dolara dziennie, spad z 29% w 1990 roku do 23% w roku Nieznaczny spadek - z 1,3 miliarda do 1,2 miliarda - odnotowano tak e w ogólnej liczbie ludzi yj cych w ubóstwie. Dzi ki dynamicznemu wzrostowi gospodarczemu znacz ce sukcesy w ograniczaniu skali ubóstwa osi gn y pa stwa wschodniej i po udniowo-wschodniej Azji. Pewien post p w tej dziedzinie nast pi w pa stwach Ameryki aci skiej i po udniowej Azji. Nie zmieni a si natomiast sytuacja w subsaharyjskiej cz ci Afryki, gdzie w ubóstwie yje prawie po owa populacji. Na wiecie yje co najmniej 1,1 miliarda ludzi, którzy nie maj dost pu do czystej wody pitnej i 2,4 miliarda ludzi, którzy nie dysponuj odpowiednimi urz dzeniami sanitarnymi. [...] Nadal du a cz dzieci (ponad 8%) w krajach rozwijaj cych si umiera przed uko czeniem pi tego roku ycia. W niektórych najubo szych pa stwach co 5 dziecko umiera przed pierwszymi urodzinami. [...] Oko o 815 milionów ludzi na wiecie jest niedo ywionych. 777 milionów spo ród nich yje w pa stwach rozwijaj cych si, 77 milionów w pa stwach przechodz cych okres transformacji, a 11 milionów w krajach uprzemys owionych. W po udniowej Azji, gdzie liczba osób niedo ywionych jest najwi ksza, g ód wykazuje tendencj malej c. W Afryce na niedo ywienie cierpi oko o 1/3 populacji, a liczba osób niedo ywionych stale ro nie. Z powodu HIV/AIDS oczekiwana d ugo ycia spad a w niektórych krajach do poziomu sprzed 1980 roku. W 9 krajach oczekiwana d ugo ycia zmala a o 6,3 lat. Na wiecie yje 36 milionów ludzi zara onych wirusem HIV, z których 95% to mieszka cy krajów rozwijaj cych si. W subsaharyjskim regionie Afryki yje 25 milionów osób zara onych tym wirusem. Z powodu AIDS zmar o w Afryce 12 milionów ludzi, a 13,2 milionów dzieci zosta o osieroconych.

11 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 11 Zadanie 31. (3 pkt) Pos uguj c si danymi zawartymi w materiale J, oce warunki ycia ludno ci ró nych regionów geograficznych wiata. Wybierz ten region, którego ludno znajduje si w najtrudniejszej sytuacji. Wyja nij przyczyny dokonanego wyboru. Region w najtrudniejszej sytuacji -... Uzasadnienie wyboru:... Cz II. Wybierz jeden z tematów. Temat 1. Napisz, w jaki sposób zjawisko globalizacji wp ywa na wspó czesne spo ecze stwo i pa stwo polskie. Oce skutki tego procesu dla naszego kraju, uwzgl dniaj c kwestie polityczne, gospodarcze, spo eczne i kulturalne oraz przedstaw jego mo liwe nast pstwa. Wykorzystaj materia y zawarte w arkuszu egzaminacyjnym. Temat 2. Globalizacja nieszcz cie czy nadzieja dla wiata? Przedstaw i uzasadnij swoj opini o zjawisku globalizacji we wspó czesnym wiecie. Uwzgl dnij stanowiska ró nych stron sporu wokó globalizacji. Wykorzystaj materia y zawarte w arkuszu egzaminacyjnym. Wybieram TEMAT NR...

12 12 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie

13 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie

14 14 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie......

15 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie 15 BRUDNOPIS

16 16 Egzamin maturalny z wiedzy o spo ecze stwie