MATERIAŁ POMOCNICZY DO FILMU KAPITAN

Transkrypt

1 MATERIAŁ POMOCNICZY DO FILMU KAPITAN TEMAT: Uważam raczej, że mam zasługi wobec Narodu, dla dobra którego walczyłem ( Warszyc ) opowieść o trudnych wyborach kapitana Stanisława Sojczyńskiego i jego żołnierzy AUTORKA: Małgorzata Rusiłowicz METODY I FORMY PRACY praca pod kierunkiem (analiza tekstów), burza mózgów, praca w grupach, dyskusja, praca z tekstem, praca w parach. MATERIAŁY POMOCNICZE I ŚRODKI DYDAKTYCZNE film Kapitan, Załącznik nr 1 Materiał dla ucznia. Biogram Stanisława Sojczyńskiego pseud. Warszyc, Załącznik nr 2 Materiał dla ucznia. Karta pracy do filmu, Załącznik nr 3 Materiał dla ucznia. Fragment wystąpienia kpt. Stanisława Sojczyńskiego Warszyca na procesie. WPROWADZENIE 1. Przed obejrzeniem filmu podziel uczniów/uczennice na 4 grupy. Rozdaj każdej z nich biogram Stanisława Sojczyńskiego pseud. Warszyc (załącznik nr 1 Materiał dla ucznia. Biogram kpt. Stanisława Sojczyńskiego pseud. Warszyc ) wraz z pytaniami. 2. Poproś grupy o prezentację wyników pracy z biogramem Warszyca zwracając szczególną uwagę na cechy charakteru, motywację i postawę Stanisława Sojczyńskiego. W razie potrzeby na bieżąco koryguj ewentualne nieścisłości w wypowiedziach uczniów/ uczennic i uzupełniaj je. CZAS TRWANIA 45 min ( w tym film 6 min, 12 sek.)

2 PRACA WŁAŚCIWA 1. Poinformuj uczniów/uczennice, że za chwilę obejrzą film pt. Kapitan przedstawiający losy kpt. Stanisława Sojczyńskiego i jego żołnierzy. 2. Rozdaj każdemu uczniowi/każdej uczennicy kartę pracy z filmem (Załącznik nr 2 Materiał dla ucznia. Karta pracy do filmu). Poproś, aby zapoznali/zapoznały się z pytaniami. Wyjaśnij, że ich zadaniem będzie wypełnianie w czasie projekcji filmu karty z pytaniami. Odczytaj je głośno na forum klasy: Jaka była sytuacja polityczna na wyzwolonych spod okupacji niemieckiej ziemiach polskich? Jakimi motywami kierował się podejmując działania kapitan Stanisław Sojczyński pseud. Warszyc i jego żołnierze? Jakie wartości przyświecały kapitanowi Stanisławowi Warszycowi? Jakie metody śledcze/przesłuchań stosowane były przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa? Z jakich przyczyn władze komunistyczne walczyły z żołnierzami Konspiracyjnego Wojska Polskiego? Jak myślisz, dlaczego żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego określa się mianem żołnierzy wyklętych? 3. Po obejrzeniu filmu poproś chętnych uczniów/uczennice o prezentację odpowiedzi. Na zawieszonym w widocznym miejscu arkuszu szarego papieru zapisuj najważniejsze wnioski dotyczące motywów i wartości, którymi kierował się główny bohater i jego żołnierze. 4. Zaproponuj młodzieży stworzenie mapy sytemu wartości i kodeksu postępowania kapitana Stanisława Sojczyńskiego podległych mu żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego. W tym celu powieś na tablicy arkusz szarego papieru, na którym będziesz zapisywać propozycje młodzieży. Ćwiczenie rozpocznij od zacytowania słów bohatera wypowiedzianych w filmie: Jeżeli padam na kolana to tylko przed Bogiem. Zapytaj: Jak je można zinterpretować w obliczu wydanego na kapitana Stanisława Sojczyńskiego wyroku sześciokrotnej kary śmierci? 5. Przejdź do zapisywania wniosków dotyczących systemu wartości i kodeksu postępowania kpt. Stanisława Sojczyńskiego i jego żołnierzy prosząc uczniów/uczennice o podawanie przykładów scen z filmu potwierdzających wyciągnięte przez nich wnioski.

3 *PRZYKŁADOWA MAPA SYTEMU WARTOŚCI I KODEKSU POSTĘPOWANIA KAPITANA STANISŁAWA SOJCZYŃSKIEGO I PODLEGŁYCH MU ŻOŁNIERZY KONSPIRACYJNEGO WOJSKA POLSKIEGO: MAPA SYTEMU WARTOŚCI I KODEKSU POSTĘPOWANIA KODEKS POSTĘPOWANIA: SYSTEM WARTOŚCI: 1. PRZESTRZEGANIE ZASADY: BÓG HONOR - OJCZYZNA WIELKA ODWAGA, NIEZŁOMNOŚĆ W WALCE Z KOMUNIZMEM I BEZPRAWIEM 2. POŚWIĘCENIE OJCZYŹNIE POCZUCIE OBOWIĄZKI WALKI DO KOŃCA O NIEPODLEGŁĄ POLSKĘ. OBRONA LUDNOŚCI PRZED TERROREM WŁADZY LUDOWEJ POŚWIĘCENIE NAWET WŁASNEGO ŻYCIA DLA DOBRA INNYCH I OJCZYZNY 6. Podsumuj ćwiczenie zwracając uwagę uczniów/uczennic na trudne realia życia w Polsce po II wojnie światowej oraz tragiczne wybory żołnierzy AK po demobilizacji i objęciu władzy przez komunistów. 7. Zapytaj: Czy kapitan Stanisław Sojczyński mógł dokonać innego wyboru? Czy miał inne wyjście? 8. Ważne, aby w tym miejscu zwrócić uwagę młodzieży na tragiczny wymiar losów kapitana Stanisława Sojczyńskiego i jego żołnierzy. 9. Na zakończenie poproś, aby uczniowie/uczennice pracując w parach zapoznali się z fragmentem wystąpienia kpt. Stanisława Sojczyńskiego Warszyca na procesie (Załącznik nr 3 Materiał dla ucznia. Fragment wystąpienia kpt. Stanisława Sojczyńskiego Warszyca na procesie). Następnie porozmawiaj na jego temat: Jak oceniacie wypowiedź kapitana? Czy waszym zdaniem podjęta przez niego wraz z żołnierzami Konspiracyjnego Wojska Polskiego walka miała sens?

4 ZAŁĄCZNIK NR 1 MATERIAŁ DLA UCZNIA. BIOGRAM KPT. STANISŁAWA SOJCZYŃSKIEGO PSEUD. WARSZYC Instrukcja: Przeczytaj uważnie zamieszczony poniżej biogram kpt. Stanisława Sojczyńskiego i odpowiedz na pytania: 1. Kiedy i gdzie urodził się Stanisław Sojczyński? 2. W jakich warunkach dorastał? 3. Jaką szkołę ukończył? 4. Jak potoczyły się jego losy po wybuchu wojny? 5. W jaki sposób znalazł się w Warszawie? 6. Na czym polegała jego działalność w szeregach Armii Krajowej? 7. Jaką decyzję podjął Warszyc po ogłoszeniu demobilizacji i rozwiązaniu Armii Krajowej? 8. Jakie zadania i cele wytyczył kpt. Stanisław Sojczyński utworzonemu przez siebie Konspiracyjnemu Wojsku Polskiemu? 9. W jaki sposób doszło do aresztowania Warszyca? 10. Jak zakończył się proces kpt. Stanisława Sojczyńskiego? Stanisław Sojczyński urodził się 30 marca 1910 r. w Rzejowicach w powiecie radomszczańskim. Pochodził z chłopskiej rodziny. Był jednym z sześciorga dzieci Michała i Antoniny ze Śliwkowskich. W Rzejowicach ukończył szkołę powszechną. W wieku 18 lat zaczął naukę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim im. Tadeusza Kościuszki w Częstochowie. Rodzice zdecydowali się posłać właśnie jego do szkoły, bo był najzdolniejszy spośród rodzeństwa, a na kształcenie pozostałych dzieci nie było pieniędzy 1. Po ukończeniu seminarium nauczycielskiego w Częstochowie, rozpoczyna służbę wojskową w częstochowskim 27 Pułku Piechoty. W 1939 roku, jako podporucznik rezerwy zostaje zmobilizowany. Przydział otrzymuje do grupy Kowel, walczącej w okolicach Hrubieszowa. Grupa ta zostaje rozbita i rozbrojona przez sowietów, Sojczyńskiemu jednak udaje się zbiec i uniknąć niewoli. Trafia do Warszawy, gdzie aktywnie włącza się w szeregi podziemnej Armii Krajowej. Szybko awansuje. W październiku 1942 roku, już jako Warszyc, jest zastępcą komendanta AK Obwodu Radomsko oraz Szefem Dywersji w Obwodzie. Oddział Warszyca bardzo aktywnie prowadzi walkę z Niemcami, wsławiając się m.in. wykonaniem wyroku na szefach Gestapo w Radomsku Willim Wagnerze i Johanie Bergerze. W 1944 roku bierze udział w akcji Burza. Od samego jej początku, nie uważa tego za dobre posunięcie, i jak się okaże już nie długo, miał rację. Nie zgadza się też z demobilizacją i rozwiązaniem Armii Krajowej na przełomie 1944 i 1945 roku. Nie podporządkowuje się ostatniemu rozkazowi gen. Okulickiego i rozpoczyna tworzenie Konspiracyjnego Wojska Polskiego, które działa na terenach Radomska, Piotrkowa Trybunalskiego, Wielunia i częściowo Śląska, a także w Częstochowie 2. Zdaniem twórcy Konspiracyjnego Wojska Polskiego - kpt. Stanisława Sojczyńskiego Warszyca, walki o suwerenną i sprawiedliwą Polskę, nie zakończyło pokonanie hitlerowskich Niemiec. Na ziemie polskie wkroczył fałszywy 1 Konspiracyjne Wosko Polskie, dostęp [17 lipc,5a 2015] 2 Kuliński L., Wyklęci spod Jasnej Góry, 7dni. Tygodnik Regionalny, 12 (566) , s. 7

5 sojusznik - Armia Czerwona, zamiast oswobodzenia, przynosząc nową niewolę. Wraz z nią do Polski wkraczali namiestnicy Stalina - polscy komuniści, którzy mieli instalować system demokracji ludowej. Konspiracyjne Wojsko Polskie podejmując walkę o pełną niepodległość Polski musiało stawić czoła aktom bezprawia dokonywanym przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa, wspierany przez stacjonujące w Polsce oddziały sowieckie. 16 sierpnia 1945 r. Warszyc wydał rozkaz określający zadania KWP w zakresie walki z przestępczą działalnością władz komunistycznych i ochrony społeczeństwa oraz żołnierzy podziemia niepodległościowego przed terrorem organów bezpieczeństwa. Konspiracyjne Wojsko Polskie prowadziło także walkę z pospolitym bandytyzmem bandy rabunkowe, składające się niekiedy z byłych żołnierzy podziemnych organizacji zbrojnych, były plagą okresu powojennego. Warto zaznaczyć, że KWP informowało organy ścigania o licznych przypadkach przestępstw, popełnianych przez funkcjonariuszy UBP, milicji, czy żołnierzy Armii Czerwonej, żądając ich ścigania i dostarczając dowody, ale zawiadomienia wysyłane do władz pozostawały bez odpowiedzi 3. Jego oddziały wsławiają się likwidując najgroźniejszych funkcjonariuszy UB i konfidentów. Zdecydowanie największym echem odbiła się udana akcja odbicia 50 więźniów UB z więzienia w Radomsku. Podczas odwrotu po uwolnieniu więźniów, oddział Warszyca rozbija o wiele liczniejsze siły Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Warszyc na skutek zdrady jednego z jego podkomendnych, zostaje aresztowany przez UB 27 czerwca 1946 r. w Częstochowie na posesji przy ulicy Wręczyckiej 11 gdzie pozostawał w ukryciu. Po pokazowym procesie 19 lutego 1947 roku Warszyc zostaje skazany na karę śmierci. Wyrok ogłoszono i wykonano w więzieniu przy ulicy Sterlinga w Łodzi. Po śmierci pozbawiono Warszyca stopni oficerskich, w aktach zapisano, że nie walczył z Niemcami i nie posiadał Krzyża Virtuti Militari. Do dzisiaj nie wiadomo gdzie znajdują się szczątki Stanisława Sojczyńskiego ps. Warszyc 4. ZAŁĄCZNIK NR 2 MATERIAŁ DLA UCZNIA. KARTA PRACY DO FILMU Instrukcja: 1. Obejrzyj uważnie film Kapitan. 2. W czasie jego projekcji odpowiedz na pytania z nim związane: Jaka była sytuacja polityczna na wyzwolonych spod okupacji niemieckiej ziemiach polskich? Jakimi motywami kierował się podejmując działania kapitan Stanisław Sojczyński, pseud. Warszyc i jego żołnierze? Jakie wartości przyświecały Warszycowi? Jakie metody śledcze/przesłuchań stosowane były przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa? Z jakich przyczyn władze komunistyczne walczyły z żołnierzami Konspiracyjnego Wojska Polskiego? Jak myślisz dlaczego żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego określa się mianem żołnierzy wyklętych? 3. Zaprezentuj wyniki swojej pracy na forum klasy. 3 Konspiracyjne Wosko Polskie, dostęp [17 lipca 2015] 4 Kuliński L., Wyklęci spod Jasnej Góry, 7dni. Tygodnik Regionalny, 12 (566) , s. 7

6 ZAŁĄCZNIK NR 3 MATERIAŁ DLA UCZNIA. FRAGMENT WYSTĄPIENIA KPT. STANISŁAWA SOJCZYŃSKIEGO WARSZYCA NA PROCESIE Do zarzucanych mi aktem oskarżenia czynów przyznaję się częściowo, do winy jednak nie poczuwam się. Uważam raczej, że mam zasługi wobec Narodu, dla dobra którego walczyłem. W świetle obowiązujących przepisów prawnych nie uważam swoich czynów za przestępstwo. Wszystkie czyny, jeśli nie wyszły poza ramy moich rozkazów, są zgodne z moimi zasadami i sumieniem. [...] W samej rzeczy, jeśli chodzi o zarzuty aktu oskarżenia, to do pierwszego zarzutu, że zmierzałem do zmiany ustroju i usunięcia organów zwierzchnich Narodu, do zagarnięcia władzy - nie przyznaję się. Przyznaję się tylko do założenia i należenia do nielegalnej organizacji, celem której było przeciwdziałanie terrorowi władz, walka z bezprawiem i prześladowaniem, czyli samoobrona, co zresztą ilustrują moje rozkazy 5. 5 Konspiracyjne Wosko Polskie, dostęp [17 lipca 2015]