Upadłość konsumencka. Jak poradzić sobie z problemem niewypłacalności osób fizycznych? Katarzyna Andrzejczak Katedra Prawa Gospodarczego AE Poznań

Transkrypt

1 Upadłość konsumencka Jak poradzić sobie z problemem niewypłacalności osób fizycznych? Katarzyna Andrzejczak Katedra Prawa Gospodarczego AE Poznań

2 Plan prezentacji: Instytucja upadłości konsumenckiej Przyczyny zadłużenia gospodarstw domowych Modele regulacji upadłości konsumenckiej Projekt ustawy o przeciwdziałaniu niewypłacalności osób fizycznych

3 Upadłość konsumencka: Przyznanie konsumentom możliwości ogłoszenia upadłości w sytuacji gdy staną się niewypłacalni Niewypłacalność niemożność spłacania wymagalnych zobowiązań (wartość majątku niższa niż wartość zobowiązań)

4 Przyczyny nadmiernego zadłużenia konsumentów: Niezależne od konsumenta: Związane z transformacją ustrojową, gospodarczą Związane z kryzysem gospodarczym O charakterze prywatnym Płatności okresowe obciążające gospodarstwo domowe

5 Przyczyny nadmiernego zadłużenia konsumentów (cd.): Zadłużenie lekkomyślne - aktywne : Zadłużenie nie z winy konsumenta pasywne : Niegospodarność Brak dostatecznego rozeznania Choroba Rozwód Utrata pracy

6 Przyczyny nadmiernego zadłużenia konsumentów (cd.): Socjologiczne Kredyt z konieczności Osoby o niskich dochodach Kredyt dla wygody Osoby o średnich i wysokich dochodach

7 Modele uregulowania upadłości konsumenckiej Model anglosaski (bankruptcy, market failure): Model europejski (debt adjustment, social problem): Otwarty dostęp Zasada Fresh start, prawo do otrzymania drugiej szansy Tendencja: Wprowadzanie przepisów bardziej restrykcyjnych Tendencja do ograniczania dostępu do procedury upadłościowej Plany naprawcze mają charakter obligatoryjny ( Earned start ) Ugoda z wierzycielami jest często elementem procedury

8 Różnice w regulacjach: Zakres podmiotowy Tryb sądowy lub administracyjny Długość trwania procedury Możliwość ponownego ogłoszenia upadłości Koszty postępowania Powołanie syndyka/doradcy/zarządcy Stopień ograniczenia samodzielności dłużnika Wyłączenia z masy upadłości

9 Projekt ustawy o przeciwdziałaniu niewypłacalności osoby fizycznej Obejmuje: Osoby fizyczne Osoby prowadzące działalność gospodarczą (długi związane bezpośrednio z wykonywaniem działalności gospodarczej - nie więcej niż 15 procent łącznej kwoty zobowiązań) Postępowanie administracyjne (Konsumenckie Kolegia Orzekające przy Delegaturach UOKiK) Postępowanie upadłościowe oraz zapobiegające niewypłacalności

10 Projekt ustawy o przeciwdziałaniu niewypłacalności osoby fizycznej (cd.) Upadłość obejmująca likwidację majątku tylko jeden raz w jego życiu Koszty: wniosek złotych w razie ogłoszenia upadłości dłużnik wnosi zaliczkę na koszty postępowania w wysokości 3 % wartości zobowiązań dłużnika wynagrodzenie zarządcy Od chwili złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnik nie może rozporządzać majątkiem ani zaciągać zobowiązań poza drobnymi bieżącymi sprawami życia codziennego

11 Zarzuty wobec projektu Procedura administracyjna zamiast sądowa niezawodowy charakter orzekania Nie przyznano kompetencji wystąpienia z wnioskiem wierzycielom Otwarty dostęp do procedury dla dłużnika, który: nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, a wartość jego majątku ( ) jest niższa niż wartość tych zobowiązań Liczne wyłączenia z masy upadłości (10m 2 dla każdej osoby na utrzymaniu ) Wysokie koszty postępowania zarówno społeczne jak i dla samego dłużnika Nie wyznaczono racjonalnych kryteriów zagrożenia niewypłacalnością

12 Podsumowanie: Umożliwienie powrotu do społeczeństwa osobom wykluczonym przez zadłużenie Niektóre zagrożenia: Większy rygoryzm przy przyznawaniu kredytów zwiększenie potrzebnych zabezpieczeń Niebezpieczeństwo nadużywania instytucji upadłości konsumenckiej Problem wyboru konkretnych rozwiązań Doświadczenie innych państw