Wnioski dla Polski, czyli Polska w trybach geopolityki

Transkrypt

1 Wnioski dla Polski, czyli Polska w trybach geopolityki Przedstawione w pięciu wcześniejszych artykułach zmagania światowych potentatów o dominację w polityce, gospodarce i finansach, o dostęp do surowców, o kontrolę nad szlakami transportowymi, a także o zapewnienie sobie maksymalnego bezpieczeństwa, często kosztem innych państw, mają swoje reperkusje również dla naszego kraju. Trzeba je uwzględniać w prowadzeniu działalności gospodarczej, kreśleniu perspektywicznych planów rozwojowych przedsiębiorstw i firm różnego szczebla. Poniżej przedstawiono kilka wniosków, które zdaniem autora zasługują na uwagę. Zmiany geopolityczne na świecie nie pozostawiają na uboczu również naszego kraju. Globalna rozgrywka Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników z Rosją i Chinami mają wpływ przede wszystkim na naszą gospodarkę i bezpieczeństwo. Powodują, że chcąc czy nie chcąc jesteśmy włączani w określone wydarzenia polityczne. Czy jesteśmy do tego przygotowani? Wydarzenia na Ukrainie spowodowały, że w początkowym okresie konfliktu nasz kraj znalazł się wśród znaczących państw UE, włączonych w proces negocjacyjny pomiędzy rządem Janukowycza, a ukraińską opozycją. Wkrótce się jednak okazało, że nasze ostre antyrosyjskie stanowisko może być wykorzystane w ewentualnej dalszej eskalacji konfliktu, ale nie w negocjacjach dotyczących pokojowego rozwiązania sytuacji na Ukrainie. Polska została wykluczona z rozmów w Paryżu i Mińsku i w zasadzie pozbawiona wpływu na dalszy przebieg wypadków. Sankcje ekonomiczne nałożone na Rosję i rosyjska odpowiedź na nie, w sposób oczywisty wpływają negatywnie na niektóre sektory naszej gospodarki. Jednak nasze władze, przynajmniej werbalnie nie są zainteresowane normalizacją sytuacji, a wręcz przeciwnie jej eskalacją, w tym zaostrzeniem sankcji. Osłabienie i przeorientowanie rosyjskiej gospodarki na Wschód, ewentualne kroki odwetowe Rosji, a także bardzo trudna sytuacja gospodarcza Ukrainy muszą być brane pod uwagę w planowaniu perspektywicznej wymiany towarowej Polski z naszymi partnerami na wschodzie. A przecież nadchodzące lata to z pewnością zmiany globalne w gospodarce. Czy myślimy o tym, jaką rolę nasz kraj może odegrać w amerykańskich projektach ekonomicznych dla Europy /TTIP, TTP, TiSA/ i czy ostatecznie projekty te będą dla nas korzystne czy nie? Jakie znaczenie dla Polski może mieć planowana infrastruktura Nowego Szlaku Jedwabnego, który przecież ma sięgnąć Europy i czy ze względów ekonomicznych i politycznych powinniśmy włączyć się w jej tworzenie? Jakie perspektywy czekają nasz kraj, jeżeli globalna rozgrywka zakończy się ogromnymi zmianami w światowym układzie sił, np. osłabieniem lub nawet marginalizacją roli amerykańskiego dolara, jako waluty światowej, rozpadem UE ze względu na konflikty interesów w nowym rozdaniu geopolitycznym, itp. Te i wiele innych pytań powodują, że powinniśmy się z niezwykłą uwagą przyglądać procesom zachodzącym we współczesnym świecie, a wydarzenia lokalne wiązać z szerszym globalnym kontekstem. W kwestii samej Ukrainy nasze podejście powinno być niezwykle ostrożne. Własne doświadczenie podpowiada mi, że sytuacji w tym kraju nie można rozpatrywać w kolorach biało-czarnych. Pomijając, przedstawiony w rozdziale II kontekst globalny kryzysu ukraińskiego, nie ulega wątpliwości, że najmniej istotnym elementem dla stron obecnego konfliktu jest pomyślność Ukrainy i jej mieszkańców. Toczące się od ponad dwudziestu lat zmagania oligarchów, powszechna korupcja i upadek autorytetów moralnych, doprowadziły do upadku poczucia państwowości. W swoich rozgrywkach oligarchowie i związani z nimi Strona 1 z 5

2 politycy zawsze poszukiwali poparcia na Wschodzie lub na Zachodzie, obdzielając stanowiskami i pieniędzmi wiernych sobie ludzi. Również dzisiaj większość z nich realizuje przede wszystkim swoje interesy, dzieląc je z interesami państw zainteresowanych, takim lub innym rozwojem wydarzeń na Ukrainie. Rodzące się w takim klimacie politycznym prywatne armie, a także ekstremistyczne ugrupowania bojowe stają się niebezpiecznymi narzędziami w rękach ludzi, którzy nie do końca kierują się interesem narodu. A to, że w danym momencie i w określonej sytuacji politycznej wyglądają na naszych sojuszników, nie oznacza, że będą nimi przy pierwszym zawirowaniu na ukraińskiej scenie politycznej. Podkreślić jednak należy, że pokój na Ukrainie zależeć będzie przede wszystkim od sytuacji geopolitycznej, to jest od tego, na ile zadziała amerykańska strategia powstrzymywania Rosji, a także jak skuteczne będzie rosyjskie przeciwdziałanie. O ile chodzi o UE, to jej główne państwa nie są zainteresowane eskalacją konfliktu. Wydaje się, że podobne stanowisko powinny przyjąć również władze naszego kraju. Konsekwencje dla Polski w wypadku eskalacji ukraińskiego kryzysu mogą być bardzo poważne, żeby wymienić tylko: grę sankcjami na znacznie większa skalę, masową emigrację z Ukrainy do Polski, rosnące wpływy skrajnych organizacji, takich jak UPA-OUN czy Prawy Sektor i przenoszenie ideologii tych organizacji na polski grunt, itp.. W kwestii naszego bezpieczeństwa w wymiarze strategicznym, nie ulega wątpliwości, że będąc członkiem NATO, korzystamy z opiekuńczej roli tego sojuszu w zapewnieniu sobie bezpieczeństwa narodowego. W tej kwestii korzystamy również na bezpośredniej ścisłej współpracy wojskowej ze Stanami Zjednoczonymi. Jednocześnie jednak musimy mieć świadomość, że współpraca ta oprócz ewidentnych korzyści, niesie dla naszego kraju określone ryzyko. Ryzyko to wynika między innymi z tego, że angażując się we wspólne /natowskie/ lub bilateralne /np. polsko-amerykańskie/ projekty w sferze bezpieczeństwa, stajemy się stroną wobec takich państw, jak Rosja, które w związku z realizacją tych projektów ponoszą określone straty w zakresie własnego bezpieczeństwa, przynajmniej w ich mniemaniu. Powszechnie obowiązującym w zakresie bezpieczeństwa jest w naszym kraju przekonanie, że rozmieszczenie na naszym terytorium, jak największej liczby baz natowskich, a jeszcze lepiej amerykańskich, zabezpieczy nasz kraj przed atakiem ze strony Rosji. Teoretycznie można by zgodzić się z tym przekonaniem pod dwoma warunkami: - istnieje porozumienie pomiędzy NATO i FR o niestosowaniu broni jądrowej w ewentualnych wzajemnych konfliktach zbrojnych; - w sojuszniczych bazach wojskowych na naszym terytorium nie będą rozmieszczone strategiczne środki rażenia przeznaczone do niszczenia obiektów na terenie Rosji. Oczywiście spełnienie tych warunków nie jest brane pod uwagę, a wsłuchując się w toczące się w naszym kraju dyskusje dotyczące naszego bezpieczeństwa i natowskiego/amerykańskiego wsparcia w tym zakresie, można odnieść wrażenie, że dotyczą one jakiegoś wyizolowanego świata, w którym ilość czołgów, samolotów i baz wojskowych decyduje o poziomie bezpieczeństwa. Tymczasem naszym potencjalnym przeciwnikiem nie ma być jakieś przeciętne państwo, z którym mielibyśmy się zmierzyć w wojnie konwencjonalnej, a drugie na świecie mocarstwo atomowe. I w naszym pojmowaniu bezpieczeństwa ten skromny fakt należałoby uwzględnić. Niezbędna jest powszechna świadomość, że zarówno względy polityczne, jak i możliwości ekonomiczne oraz poziom technologii obronnych nie pozwalają nam na stworzenie skutecznego systemu obrony przed ewentualny atakiem jądrowym. Planowane zakupy rakietowych systemów obrony powietrznej/przeciwrakietowej mogą poprawić stan naszej obrony powietrznej, ale głównie w zakresie zwalczania lotnictwa Strona 2 z 5

3 potencjalnego przeciwnika. Przed uderzeniem rakiet balistycznych lub manewrujących, jak Iskander-M lub Iskander-K, systemy te mogą nas ochronić jedynie przypadkowo. Deklaracje mówiące o tym, że rakiety Patriot, w wersji PAC-2 GEM-T, a nawet PAC-3 MSE, zabezpieczą nas przed Iskanderami, nie uwzględniają faktu możliwości wykonywania manewru przeciwrakietowego przez te rakiety. Natomiast planowana w niedalekiej przyszłości budowa amerykańskiej bazy antyrakiet SM-3 w Redzikowie będzie bronić przed rosyjskimi rakietami terytorium USA, a nie Polski. A przecież w Rosji powstają nowe rodzaje uzbrojenia, jak np. broń hipersoniczna czy też nowa rakieta balistyczna RS-26 Rubież, o której Amerykanie mówią, że może niszczyć cele w zakresie 2 10 tys. km, pokonując wszystkie systemy obrony rakietowej. Tworzenie na naszym terenie sojuszniczych baz wojskowych, nasycanie naszego terytorium dużą ilością uzbrojenia musi wywołać reakcje strony przeciwnej i już je wywołuje. W rosyjskim Zachodnim Okręgu Wojskowym, w Obwodzie Kaliningradzkim, a także na Białorusi powstają nowe jednostki i bazy, prowadzi się szkolenie wojsk na niespotykaną skalę. Ostatnie doniesienia prasowe, o rozmieszczeniu w Europie nowych amerykańskich bomb jądrowych i przebazowaniu do Estonii amerykańskich szturmowców A-10, wywołały nerwowe reakcje Kremla. W krótkim czasie po tych doniesieniach, Moskwa poinformowała, że przedstawiciele MSZ i MON Rosji i Białorusi, przygotowują tekst porozumienia o rosyjskiej bazie lotniczej na Białorusi 1 /. Przede wszystkim jednak wprowadzane są do wojsk FR systemy broni, które mogą neutralizować największe dla Rosji zagrożenia, a zagrożeniami tymi są, wg rosyjskiego MON, elementy tworzonych obecnie: Tarczy antyrakietowej i systemu Natychmiastowego /Szybkiego/ Globalnego Uderzenia /PGS - Prompt Global Strike/. Rosyjscy wojskowi szczegółowo analizują wszystkie mogące pojawiać się dla nich zagrożenia, związane z ww. systemami, również z naszego terytorium. Oceniając, nazywany przez nich niekontrolowanym, rozwój amerykańskiej tarczy antyrakietowej twierdzą, że: - w ciągu 7 10 lat Stany Zjednoczone dysponować będą ok rakietami przechwytującymi rakiety balistyczne, podczas kiedy Rosja, wg traktatu o ograniczeniu strategicznych zbrojeń ofensywnych START III (Strategic Arms Reduction Treaty) może posiadać jedynie 700 strategicznych rakiet balistycznych przenoszących głowice jądrowe; - w naziemnych bazach z antyrakietami /w tym w rumuńskim Deveselu i polskim Redzikowie/ Stany Zjednoczone będą mogły rozmieszczać nie tylko antyrakiety. Wg Rosjan, czego nie kwestionują amerykańscy eksperci, w bazach w Rumuni i Polsce instalowane będą wyrzutnie rakiet typu Mk-41, które są wyrzutniami uniwersalnymi. Wyrzutnie te montowane na krążownikach rakietowych klasy Ticonderoga /120 rakiet/ i niszczycielach klasy Arleigh Burke /96-98 rakiet/ pozwalają na zainstalowanie w nich rakiet różnych typów: antyrakiety, rakiety przeciw-okrętowe, rakiety przeciw okrętom podwodnym, a także rakiety przeciwlotnicze; - z baz antyrakietowych w Rumunii i w Polsce teoretycznie będą mogły więc startować np. rakiety Tomahawk, a w niedalekiej przyszłości /3-4 lata/, opracowywane obecnie w ramach 1 / Zakłada się, że rosyjska baza lotnicza w białoruskim Bobrujsku rozpocznie swoją działalność już w styczniu 2016 roku, a w jej skład wejdą: pułk myśliwców SU-27, zdolnych do przenoszenia ładunków jądrowych, klucz samolotów szkolnych Su-27 i eskadra śmigłowców transportowych Mi-8. Osłonę przeciwlotniczą bazy stanowić będzie system rakietowy S-300, ze składu 147. Brygady Sił Powietrznych i Obrony Plot. Białorusi. Jak wiadomo, do 1994 roku na lotnisku wojskowym w Bobrujsku, stacjonował 200-setny gwardyjski Brzeski Pułk Lotnictwa Bombowego. Wg oficjalnych danych OBWE na dzień 1 stycznia 1991 r., w jego skład wchodziło 20 operacyjno-strategicznych bombowców Tu-22M3, zdolnych do przenoszenia broni jądrowej. Również w tym czasie źródła OBWE podawały, że przy lotnisku tym znajdują się schrony dla głowic jądrowych /w latach pięćdziesiątych przechowywano tam 9 bomb wodorowych, a w latach osiemdziesiątych 200 jądrowych głowic bojowych dla rakiet manewrujących/. Wg miejscowych ś.m.p. schrony jądrowe na powrót gotowe są do eksploatacji. Wydaje się jednak, że istotną przeszkodą w ich uruchomieniu, jest niejądrowy status Białorusi. Strona 3 z 5

4 koncepcji amerykańskiego Natychmiastowego Globalnego Uderzenia /PGS/, rakiety hiperdźwiękowe. Musimy mieć świadomość, że zgadzając się na rozmieszczenie na naszym terenie elementów jednego z tych systemów / Tarcza Antyrakietowa lub PGS/, włączamy się bezpośrednio w globalną, amerykańsko-rosyjską rozgrywkę na szczeblu strategicznym, ze wszystkimi wynikającymi z tego faktu, konsekwencjami. Polscy wojskowi, ale przede wszystkim politycy podejmujący strategiczne decyzje obronne, powinni uwzględniać fakt, że w związku ze zgodą na rozmieszczenie na naszym terytorium amerykańskiej bazy antyrakietowej, stajemy się bardzo konkretnym celem rosyjskiego planowania nuklearnego. Nie ukrywają tego rosyjscy politycy. Powszechnie znane jest stwierdzenie Dimitrija Miedwiewa, w czasach, kiedy jeszcze był prezydentem FR, o rozmieszczeniu rakiet Iskander w Obwodzie Kaliningradzkim, w przypadku umieszczenia amerykańskich antyrakiet w Polsce. Od tego czasu Rosja intensywnie pracuje nad nowymi środkami bojowymi, które mogłyby zneutralizować amerykańską Tarczę. Warto zwrócić choćby uwagę na przeciekające do prasy informacje o próbach z rakietami hiperdźwiękowymi, które tak, jak tajemniczy obiekt 4202 ze względu na możliwość manewrowania w płaszczyznach pionowej i poziomej mogą pokonać każdą obronę przeciwrakietową. Informacje te potwierdza centrum analityczne Janes Information Group, które donosi o pomyślnej próbie z platformą hiperdźwiękową Yu-71 przeprowadzonej przez Rosjan w ramach projektu 4202, w lutym 2015 roku. Wygląda, więc na to, że w niedalekiej przyszłości będziemy musieli się liczyć z tym, że strategiczne obiekty na terenie Polski będą mogły być skutecznie zaatakowane w ciągu pojedynczych minut. Obecnie, w związku z zaostrzeniem stosunków NATO-Rosja retoryka Miedwiediewa w kwestii antyrakiet w Polsce, została jeszcze bardziej wzmocniona , po spotkaniu z prezydentem Finlandii S. Niinisto, W. Putin stwierdził: NATO coraz bardziej podchodzi pod granice Rosji, ale jak na razie nie zachodzi sytuacja, która wzbudzałaby nasz niepokój. Bardziej niepokoi nas tworzony system tzw. tarczy antyrakietowej. Oczywiście, jeśli ktoś zagrozi naszym terytoriom, to będziemy zmuszeni na zasadzie reakcji wycelować nasze siły zbrojne, uderzeniowe, nowoczesne środki na te tereny, z których może pojawić się zagrożenie. W podobnym duchu, ale już konkretniej, wypowiedział się w czasie Międzynarodowego Forum Wojskowo-Technicznego Armia 2015, prezydent rosyjskiej Akademii Problemów Geopolitycznych, K. Sivkov. Przedstawił on szereg przedsięwzięć, jakie Rosja będzie kompleksowo wprowadzać w życie w celu przeciwdziałania amerykańskiemu systemowi obrony przeciwrakietowej. Jednym z nich będzie zaliczenie obiektów amerykańskiej tarczy antyrakietowej do listy obiektów tzw. uprzedzającego uderzenia. W tym celu, stwierdził Sivkov: Rosja stworzy środki niezbędne do rażenia amerykańskich zestawów antyrakietowych. Środki te zapewnią ich skuteczne zniszczenie, nawet w warunkach przewagi operacyjnej przeciwnika w powietrzu i na morzach. Potwierdził to Wiktor Jesin, konsultant Strategicznych Wojsk Rakietowych, który stwierdził, że Każdy obiekt globalnego systemu obrony przeciwrakietowej będzie celem niszczonym w pierwszej kolejności w ramach rosyjskiej odpowiedzi, w przypadku agresji przeciw FR /RIA Novosti /. Z wojskowego punktu widzenia jest oczywistym, że w razie hipotetycznego konfliktu, ewentualne uderzenia w pierwszej kolejności nanoszone byłyby na natowskie bazy położone najbliżej Rosji. Nawet w sytuacji, kiedy strony porozumiałyby się, że nie używają broni Strona 4 z 5

5 jądrowej /tak jak nie używano broni chemicznej w czasie II wojny światowej/, to niejądrowe uderzenie Iskandera zamieni nie tylko atakowaną bazę, ale i całą okolicę w spaloną pustynię. Trzeba mieć świadomość, że w świecie współczesnych technologii wojskowych rozmieszczenie obcej, nawet najsilniejszej sojuszniczej bazy wojskowej, nie jest gwarancją bezpieczeństwa określonego państwa, a gwarancją uderzenia w terytorium, na którym się ona znajduje. Tymczasem Amerykanie odsuwają od swego terytorium ewentualne uprzedzające uderzenia. Najdobitniej wyraził to admirał M. Dempsey, szef połączonych sztabów SZ USA, odpowiadając członkom kongresu /luty 2015/, którzy opowiadali się za zmniejszeniem wydatków wojskowych: w związku z koniecznością ograniczonego budżetu wojskowego wielu sugeruje, że najlepszym środkiem zaoszczędzenia środków na obronę byłoby wycofać wojska rozmieszczone za oceanem i działać z kontynentu amerykańskiego. Problem polega na tym, że ostatnią decyzją, jaką moglibyśmy podjąć jest to, aby grać na własnym polu. Dlatego, aby ta hipotetyczna gra nie toczyła się na naszym, polskim polu, doceniając gwarancje, jakie daje nam członkostwo w NATO, jako elementu odstraszania i stabilizacji sytuacji w regionie, może lepiej wrócić do sposobu myślenia sprzed lat, kiedy mówiło się o basenie Morza Bałtyckiego, jako strefie wolnej od broni jądrowej. Nie zapominając o silnej i nowoczesnej armii, o obronie terytorialnej, zamiast eskalować zbrojenia i obecność wojskową w regionie, politycznie doprowadzać do jej redukcji, zmuszając również Rosję do wycofywania w głąb swego terytorium, uzbrojenia ofensywnego i operacyjno-taktycznej broni jądrowej. W interesie Polski leży rozsądna mediacja, prowadząca do stabilizacji sytuacji w regionie, a nie ustawianie się w pozycji państwa frontowego. Strona 5 z 5