Raki ucha w materiale Kliniki Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w latach
|
|
- Ludwika Wieczorek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 38 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS Raki ucha w materiale Kliniki Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w latach Ear carcinomas in Department of Otolaryngology of the Medical University of Warsaw Kazimierz Niemczyk, Emilia Karchier, Krzysztof Morawski, Robert Bartoszewicz, Piotr Arcimowicz Otolaryngol Pol 2011; 65 (5a): SUMMARY This study is retrospective analysis of the surgical treatment outcomes of the patients with external and middle ear carcinomas in the ENT Department at external auditory canal in 6 patients, middle ear in 3 patients, temporal bone Additional radiotherapy was performed in 5 patients, 5 died of the disease, - Key words: nal, middle ear, temporal bone resection Otrzymano/Received: Zaakceptowano do druku/accepted: Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: prof. dr hab. n. med. K. Niemczyk /Authors contribution: Konflikt interesu/conflicts of interest: Adres do korespondencji/ Address for correspondence: K. Niemczyk adres pocztowy: Katedra i Klinika Otolaryngologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny ul. Banacha 1A Warszawa fax kniemczyk@wum.edu.pl Raki ucha stanowią około 0,5% nowotworów głowy i szyi, jednak zwykle charakteryzują się agresywnym przebiegiem i wątpliwym rokowaniem. Wśród raków ucha należy rozróżnić zmiany ograniczające się do małżowiny usznej, przewodu słuchowego zewnętrznego i ucha środkowego. Histologicznie wśród nowotworów ucha zewnętrznego dominują cztery typy: rak płaskonabłonkowy, podstawnokomórkowy, czerniak i mięsak prążkowanokomórkowy. Rak płaskonabłonkowy ucha zewnętrznego może obejmować małżowinę uszną lub przewód słuchowy zewnętrzny. W obrębie małżowiny usznej rak płaskonabłonkowy stanowi 55% wszystkich raków skóry ucha i może szerzyć się do przewodu słuchowego zewnętrznego, kości skroniowej, stawu skroniowo- -żuchwowego i żuchwy. W 12 do 18 procent przypadków raka płaskonabłonkowego małżowiny usznej stwierdza się przerzuty do ślinianki przyusznej i węzłów chłonnych szyi. Wczesne pojawienie się objawów i możliwość radykalnego wycięcia zmiany w granicach zdrowych tkanek są dobrym czynnikiem prognostycznym w raku płaskonabłonkowym małżowiny usznej. Rak płaskonabłonkowy przewodu słuchowego zewnętrznego dotyczy najczęściej osób powyżej 50. roku życia i może sprawiać trudności rozpoznawcze, skłaniając do powtarzania biopsji, które niejednokrot-
2 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS 39 nie bywają fałszywie ujemne, wykazując ziarninę lub naskórki. Ponad 50% pacjentów z tym rozpoznaniem podaje w wywiadach nawracające zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego lub przewlekłe zapalenie ucha środkowego. O ile choroba dotyczy tylko przewodu słuchowego zewnętrznego, rokuje dość dobrze i osiąga nawet 85% wyleczeń (Kinney, Wood, 1987), natomiast odsetek ten spada do 40% w przypadkach, gdy zmiana szerzy się do ucha środkowego. Rak podstawnokomórkowy małżowiny usznej stanowi 1,5% wszystkich raków tego typu w obrębie głowy i szyi. Najczęściej dotyka osoby starsze i objawia się jako niebolesne, dobrze odgraniczone owrzodzenie, wolno rosnące i z reguły nie dające przerzutów. Czerniak ucha zewnętrznego lokalizuje się w 43% na skórze obrąbka, a w 24% grobelki. Czasami, oprócz wycięcia zmiany, jest wymagana amputacja małżowiny usznej, a także parotidektomii lub operacja Crile a. Mięsak prążkowanokomórkowy wywodzi się z pozostałości tkanki płodowej i występuje u dzieci. W obrębie głowy i szyi najczęściej lokalizuje się w oczodole, nosogardle, a na trzecim miejscu w uchu. Objawy przybierają postać bólu i wycieku z ucha, limfadenopatii szyjnej, porażenia nerwów czaszkowych, a nawet zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Choroba wymaga intensywnej chemio- i radioterapii, ale agresywny charakter guza prowadzi niejednokrotnie do nawrotów. W uchu środkowym najczęściej występuje rak płaskonabłonkowy (62%), następnie rak gruczołowy (18%), inne raki (13%) oraz nowotwory złośliwe nienabłonkowe (6%). Większość raków ucha środkowego jest następstwem naciekania guza z przewodu słuchowego zewnętrznego. Zgodnie z klasyfikacją University of Pittsburgh, wyróżnia się cztery stadia wzrostu guza kości skroniowej [1]: T1 guz ograniczony do skóry przewodu słuchowego zewnętrznego bez erozji kości ani naciekania tkanek miękkich; T2 guz naciekający, ale nie przekraczający ściany kostnej przewodu słuchowego zewnętrznego; lub naciek miękkotkankowy średnicy poniżej 0,5 cm; T3 guz naciekający całą grubość przewodu słuchowego zewnętrznego, którego wielkość nie przekracza 0,5 cm; lub guz naciekający ucho środkowe i/lub wyrostek sutkowaty; lub występowanie niedowładu nerwu twarzowego; T4 guz niszczący ślimak, szczyt piramidy kości skroniowej, kanał tętnicy szyjnej wewnętrznej, otwór żyły szyjnej wewnętrznej, oponę; lub tworzący naciek miękkotkankowy powyżej 0,5 cm. Ryc. 1. zapalenia Obecność przerzutowych węzłów chłonnych szyjnych lub odległych przerzutów jest czynnikiem istotnie pogarszającym rokowanie. Materiał stanowiło 39 guzów ucha operowanych w Klinice Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w latach Grupę wyselekcjonowano na podstawie przeszukania bazy badań histopatologicznych, z której wybrano przypadki raków zlokalizowanych w obrębie małżowiny usznej, przewodu słuchowego zewnętrznego i ucha środkowego. Przeprowadzono analizę retrospektywną dokumentacji medycznej (historii chorób i kart ambulatoryjnych) pacjentów. Na podstawie badań obrazowych i opisów operacji oraz wyników badań histopatologicznych określono stopień zaawansowania miejscowego nowotworu w momencie operacji. Zaawansowanie regionalne i odległe oszacowano na podstawie danych z dokumentacji medycznej, wywiadów, katamnezy ambulatoryjnej i danych z rozmów telefonicznych z pacjentami lub ich rodzinami. Tylko w 24 przypadkach udało się dotrzeć do pełnych aktualnych danych dotyczących przeżycia i zaawansowania choroby. Ze względu na lokalizację choroby podzielono grupę na dwie podgrupy: raki małżowiny usznej i raki kości skroniowej. Tabela I. - Objaw n % 17 44% 8 20% Wyciek surowiczy lub krwisty 6 15% 5 12% 4 10% 2 5%
3 40 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS Tabela II. Lokalizacja Typ histopatologiczny n % Carcinoma basocellulare 12 63% Carcinoma planoepitheliale 6 31% Carcinoma metetypicum 1 6% Carcinoma planoepitheliale 9 60% Carcinoma basocellulare 5 33% Adenocarcinoma basocellulare 1 7% Carcinoma neuroendocrinale 2 Carcinoma planoepitheliale 3 Tabela III. Typ histopatologiczny n % Ca basocellulare % 7 3 zgon 2 17% 1 1 wznowa 2 17% 0 2 Ca planoepitheliale % 3 0 zgon 3 50% 2 1 Ca metatypicum 1 100% 1 0 Wyniki W analizowanej grupie 32 osób z rakami ucha znalazło się 15 kobiet i 17 mężczyzn. W tym okresie 5 osób było hospitalizowanych dwu- lub 3-krotnie z powodu wznowy lub współistniejącego guza o innym typie histologicznym, dlatego badano przebieg 39 guzów. Średnia wieku kobiet objętych analizą wynosiła 59,5 roku, a mężczyzn 69,9 roku. Czas trwania choroby od pojawienia się pierwszych objawów do operacji wynosił średnio 10 miesięcy (od 3 do 17 miesięcy). Wśród objawów choroby dominowało owrzodzenie małżowiny usznej (44%), a następnie guz (20%) i wyciek z ucha (15%). Ból występował zaledwie u 5 osób (12%), natomiast porażenie nerwu twarzowego w 4 przypadkach (10%) (Tab.I). Na pogorszenie słuchu w związku z rozwojem guza skarżyły się tylko 2 osoby (5%), świąd ucha dokuczał jednej osobie, podobnie jak wyczuwanie guza na szyi. Wśród badanych pacjentów 6 osób podawało w wywiadach przewlekłe zapalenie ucha środkowego, wszyscy byli z tego powodu wcześniej operowani. W 3 przypadkach rak ucha stanowił naciek ze ślinianki przyusznej. U jednego pacjenta guz manifestował się jako powiększony węzeł chłonny szyi, co było powodem wcześniejszej operacji Crile a. U jednej chorej usuwano 5 lat wcześniej raka podstawnokomórkowego przewodu słuchowego zewnętrznego po tej samej stronie. Inny chory był leczony z powodu pięciokrotnej wznowy raka podstawnokomórkowego małżowiny usznej prawej i dwukrotnej wznowy raka podstawnokomórkowego małżowiny usznej lewej, którą amputowano z powodu pojawienia się raka płaskonabłonkowego. W analizowanej grupie 9 guzów stanowiły wznowy po wcześniejszych operacjach, a 30 guzy pierwotne. W 3 przypadkach zabiegi przeprowadzano w znieczuleniu miejscowym. Zakres zmiany obejmował małżowinę uszną w 19 przypadkach, przewód słuchowy zewnętrzny w 6, ucho środkowe w 2, kość skroniową i podstawę czaszki w 9 przypadkach, naciek raka ślinianki przyusznej u 3 osób (Tab. II). Wszyscy pacjenci byli operowani w Klinice Otolaryngologii w latach , a 10 spośród z nich poddano uzupełniającej radioterapii. Okres obserwacji
4 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS 41 Tabela IV. Kompletne 9 Niekompletne 1 bez wznowy 9 bez wznowy zgon 1 zgon 0 Kompletne 2 Niekompletne 3 bez wznowy 2 bez wznowy zgon 1 zgon 1 wznowa 2 2 zgon 0 Brak danych Kompletne 3 Niekompletne 1 bez wznowy 3 bez wznowy zgon 1 zgon 1 Tabela V. Typ histopatologiczny Carcinoma Adenocarcinoma basocellulare planoepitheliale neuroendocrinale basocellulare T1 2 3 T2 1 T T4 4 1 TX 1 po operacji obejmował od 2 do 7 lat (średnio 63,2 miesiąca; SD ± 20,83). Pacjenci z rakiem małżowiny usznej byli średnio starsi (68,9 roku) od pacjentów z rakami przewodu słuchowego zewnętrznego i ucha środkowego (61,8 roku). Wśród 19 raków małżowiny usznej i okolic dominował rak podstawnokomórkowy (12 pacjentów 63%), następnie rak płaskonabłonkowy (6 osób 31%), w 1 przypadku stwierdzono carcinoma metatypicum (5%) (Tab. I). Przeżycie w poszczególnych typach histopatologicznych raków małżowiny usznej przedstawia tabela III. Przeżycie w grupie raków podstawnokomórkowych wynosiło 83,3%, natomiast w raku płaskonabłonkowym 50% (okres obserwacji średnio 60,06 miesiąca; SD ± 22,4). W 11 przypadkach przeprowadzono operację usunięcia guza, w 5 całkowitą amputację małżowiny usznej, a w 3 przypadkach wykonano częściową amputację małżowiny usznej. W 14 przypadkach rak małżowiny usznej został całkowicie usunięty, natomiast u 5 pacjentów guz nie został wycięty doszczętnie. W 7 przypadkach, gdzie rak naciekał chrząstkę, 2 osoby zmarły, 3 pozostają bez wznowy. Zaobserwowano 2 wznowy u pacjentów z naciekaniem chrząstki (28%), obydwie osoby były dodatkowo operowane i żyją. Jeden pacjent z niekompletnie usuniętym rakiem płaskona-
5 42 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS Tabela VI. Rodzaj operacji n Petrosektomia PSZ podstawy czaszki Operacja Crile a Parotidektomia T T2 1 1 T T Tabela VII. n Chemioterapia Radioterapia Wznowy Zgon T (100%) 0 T (100%) 0 T (43%) 4 T (60%) 2 błonkowym, po amputacji małżowiny usznej został skierowany na radioterapię, jednak zmarł po roku od operacji z powodu choroby. W 10 przypadkach, w których podano, że rak nie nacieka chrząstki, 1 osoba zmarła, a 9 pozostaje bez wznowy. W grupie 19 chorych operowanych z powodu raka małżowiny usznej zmarło podczas obserwacji 5 osób (26%) (Tab. III). W 17 przypadkach przeprowadzano plastykę okolicy operowanej płatem wolnym u 9 osób i uszypułowanym u 8 chorych. Raki przewodu słuchowego zewnętrznego oraz raki naciekające kość skroniową stwierdzono u 18 chorych. Stadium zaawansowania wg skali University of Pittsburgh można określić jako T1 w 5 przypadkach, T2 w 1, T3 u 7 osób, T4 u 5 pacjentów (Tab. V). Przerzuty węzłowe szyjne były stwierdzane u 9 chorych, podobnie jak przerzuty odległe w momencie rozpoznania. Guz ograniczony do przewodu słuchowego zewnętrznego stwierdzono u 5 chorych, przy czym u 3 był to rak podstawnokomórkowy, a u 2 rak płaskonabłonkowy. U jednego chorego w tej grupie, z wywiadami w kierunku wieloletniego przewlekłego obustronnego zapalenia uszu środkowych, rak podstawnokomórkowy przebiegał z porażeniem nerwu twarzowego. Guz ucha środkowego stwierdzono w 2 przypadkach był to rak neuroendokrynny. W 9 przypadkach rak szerzył się na kość skroniową i podstawę czaszki. W tej grupie dominował rak płaskonabłonkowy (5 osób), u jednej chorej stwierdzono gruczolakoraka podstawnokomórkowego. U 3 osób rak płaskonabłonkowy ucha rozprzestrzeniał się przez ciągłość ze ślinianki przyusznej do przewodu słuchowego zewnętrznego i ucha środkowego. Okres obserwacji w grupie chorych z rakiem przewodu słuchowego zewnętrznego i naciekającym kość skroniową wynosił średnio 66,17 miesiąca (SD ± 19,39). Rodzaj leczenia operacyjnego w tej grupie chorych przedstawia tabela VI. W grupie zaawansowanych raków kości skroniowej (12 osób z guzem T3 i T4) przeprowadzono 8 petrosektomii, w tym u 3 pacjentów petrosektomię subtotalną z parotidektomią, u 3 petrosektomię boczną, u 1 petrosektomię boczną z amputacją małżowiny usznej, u 1 petrosektomię boczną z parotidektomią i operacją Crile a. Parotidektomia miała miejsce łącznie u 6 osób, w tym w 4 przypadkach z petrosektomią, a w jednym dodatkowo z operacją Crile a. Usunięcie guza podstawy czaszki przeprowadzono u 2 chorych ze wznową procesu rozrostowego po wcześniejszej petrosektomii. W jednym przypadku zgon nastąpił po roku od zabiegu. U jednego mężczyzny z przerzutowymi węzłami chłonnymi na szyi o nieustalonym punkcie wyjścia nowotworu przeprowadzono operację Crile a, po której w ciągu 2 miesięcy nastąpił zgon. W 2 przypadkach przeprowadzono dekompresję nerwu twarzowego, w tym u jednej osoby zespolenie pnia nerwu twarzowego z pętlą szyjną. W 5 przypadkach guza kości skroniowej nie osiągnięto doszczętnego usunięcia guza ze względu na naciek opony środkowego lub tylnego dołu czaszki. Wśród chorych ze znacznym zaawansowaniem choroby jeden pozostaje bez wznowy, dwóch zmarło, a dwóch
6 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS 43 było powtórnie operowanych z powodu wznowy. Uzupełniającej radioterapii zostało poddanych 10 osób, z czego dwie zmarły w przebiegu choroby nowotworowej, trzy pozostają bez wznowy, a u 8 stwierdzono przerzuty do płuc, sutka, węzłów szyjnych i węzłów śródpiersia. Ogólnie w grupie chorych ze znacznym zaawansowaniem choroby (T3 T4) zgon nastąpił w 6 przypadkach (50%) w okresie od miesiąca do 2 lat po zabiegu. W trzech przypadkach o niższym stopniu zaawansowania miejscowego przeprowadzono zabieg usunięcia guza przewodu słuchowego zewnętrznego, z czego u dwóch osób wycięcie nie było doszczętne i wymagało reoperacji lub radioterapii. W pozostałych 2 przypadkach guza przewodu słuchowego zewnętrznego stwierdzono doszczętne usunięcie zmiany. Wyniki leczenia chorych z guzami w stadium T1 T4 przedstawia tabela VII. Plastykę okolicy operowanej przeprowadzono w 21 przypadkach raków naciekających małżowinę uszną i skórę okolicy ucha zewnętrznego, przy czym w 8 przypadkach była to rekonstrukcja wolnym płatem z okolic sąsiednich i w 1 przypadku z uda. U 11 osób zastosowano plastykę płatem z sąsiedztwa, w jednym przypadku konieczna była reoperacja z powodu martwicy tkanek użytych do rekonstrukcji. Raki ucha podzieliliśmy w naszej pracy na dwie podgrupy: raki małżowiny usznej i raki w obrębie kości skroniowej, które stanowiły po połowie omawianej grupy. Należy podkreślić, że o ile rak małżowiny usznej należy do chorób częściej spotykanych i w większości stanowi typ histologiczny poddający się leczeniu (rak podstawnokomórkowy u osób starszych), to rak przewodu słuchowego zewnętrznego i rak ucha środkowego stanowią odrębne grupy chorób, wymagające czujności diagnostycznej i szczegółowo zaplanowanego leczenia. W naszej grupie pacjentów na przestrzeni 4 lat zaobserwowano jedynie 5 typów histologicznych zmian złośliwych ucha zewnętrznego i środkowego: rak płaskonabłonkowy 18, podstawnokomórkowy 17, gruczolakorak podstawnokomórkowy 1, rak neuroendokrynny 2 i carcinima metatypicum 1. W okolicy tej występują również guzy o innym charakterze, jak ceruminous carcinoma, histiocytoma, mucoepidermoid carcinoma, mucoepidermoid carcinoma, mesenchymal chondrosarcoma, jednakże przypadki te występują kazuistycznie. Przewlekłe zapalenie ucha środkowego i nawracające zapalenie ucha zewnętrznego uznawane są za czynniki ryzyka rozwoju raka ucha środkowego i przewodu słuchowego zewnętrznego. W naszym materiale przewlekłe zapalenie ucha środkowego występuje w wywiadach u 6 pacjentów (33%), natomiast brak danych na temat nawracających zapaleń ucha zewnętrznego w omawianej grupie. Z drugiej strony objawy raka przewodu słuchowego zewnętrznego lub raka ucha środkowego naśladują objawy przewlekłego zapalenia ucha środkowego. Najczęściej ma miejsce wyciek z ucha i niedosłuch, czasami ból, dlatego istotne znaczenie ma wykonywanie badania histopatologicznego w każdym przypadku usuwania ziarniny oraz innych zmian tkankowych z ucha czy to w trybie ambulatoryjnym, czy podczas operacji. Mało swoiste objawy raka ucha środkowego mogą wpłynąć na wydłużenie procesu diagnostycznego i pogarszać rokowanie w wyniku progresji choroby. Krwawienie z ucha należy do bardziej swoistych objawów raka tej okolicy i w każdym przypadku wzmaga czujność onkologiczną, wymagając pilnego różnicowania między przewlekłym zapaleniem a rakiem. W przypadku guzów małżowiny usznej rozpoznanie zwykle nie nastręcza trudności, gdyż zmiana jest dobrze widoczna. W naszym materiale stwierdziliśmy, że rak płaskonabłonkowy i naciekanie chrząstki małżowiny ma negatywny wpływ na rokowanie. W 1985 roku Stell i Mc Cornick zaproponowali prosty 3-stopniowy system klasyfikacji raków ucha [2], jednak większość badań aktualnie opiera się na systemie opracowanym w 1990 roku w University of Pittsburgh, który uwzględnia cztery stopnie zaawansowania nowotworu [1]. Klasyfikacja ta została stworzona na podstawie zaledwie 39 przypadków, z których u 33% wykonano tomografię kości skroniowych. Adekwatność systemu klasyfikacyjnego w stosunku do tomografii była wielokrotnie potwierdzana przez różnych autorów [3, 4]. W naszym materiale zastosowaliśmy powyższy system w klasyfikacji raków przewodu słuchowego zewnętrznego i kości skroniowej, stwierdzając, że przeżycie w niskich stadiach zaawansowania jest wyższe w porównaniu z pacjentami z guzami w stadiach T3 T4. W zaawansowanych nowotworach pacjenci wymagali bardziej radykalnego leczenia, najczęściej petrosektomii subtotalnej, a nawet, pomimo zastosowania tej techniki, rokowanie było znacznie gorsze. W grupie osób z zaawansowanym guzem (T3 T4) śmiertelność wyniosła 50%, 33% pozostaje bez wznowy (wszystkie po radioterapii), a 33% było powtórnie operowanych z powodu wznowy choroby. Wyniki te są zbieżne z danymi z literatury. Zhang [3] podaje 5-letnie przeżycie rzędu 100% w grupie średnio zaawansowanych guzów (T1 T2), 69% w stadium T3, a jedynie 20% w stopniu T4. Natomiast Gillespie [4] uzyskał w czasie 54-miesięcznej obserwacji przeżycie 100% w niższych stadiach zaawansowania, a jedynie 25% w stadium T3 i 0% w T4. Podobnie Yin [5], analizując 95 przypadków raka płaskonabłonkowego przewodu słuchowego zewnętrznego, stwierdził, że 5-letnie przeżycie udaje się uzyskać w 100% guzów w stadium T1 i T2, natomiast już tylko w 67,2% w stadium T3 i 29,5% w T4.
7 44 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS Wiodącym postępowaniem jest leczenie chirurgiczne w połączeniu z radioterapią. Sama radioterapia pozostaje dalece niewystarczającym leczeniem, z 5-letnim przeżyciem bez nawrotu rzędu 38%, w stosunku do połączenia leczenia operacyjnego z radioterapią, gdzie 5-letnie przeżycie bez nawrotu sięga 65% [6]. Na uwagę zasługuje tez badanie Gurgrla [7], który poddał analizie 215 pacjentów ze złośliwymi nowotworami ucha środkowego o różnym typie histologicznym, których podzielił na cztery grupy w zależności od sposobu postępowania. 5-letnie przeżycie w grupie leczonej wyłącznie chirurgicznie wynosiło 69,2%, wśród pacjentów poddanych jedynie radioterapii 14,6%, w grupie leczonej operacyjnie w połączeniu z radioterapią 26,4%, a wśród osób nie leczonych ani chirurgicznie ani radioterapią 0%. Petrosektomia znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu raków ucha środkowego i przewodu słuchowego zewnętrznego. Petrosektomia subtotalna została zastosowana w leczeniu nowotworów ucha środkowego w 1954 roku przez Parsonsa i Lewisa [8], a petrosektomia boczna przez Conley i Novack w 1960 roku [9]. W materiale Kliniki Otolaryngologii z lat petrosektomia boczna była przeprowadzona w 19 przypadkach nowotworów złośliwych i w 7 guzów niezłośliwych [10]. W analizowanym przez nas okresie przeprowadzono 8 petrosektomii, w tym 3 z partoidektomią, 1 z operacją Crile a i parotidektomią i 1 z amputacją małżowiny usznej. U chorych z zaawansowanymi nowotworami w stopniu T3 T4 przeprowadzono 7 petrosektomii, a jedną w stadium zaawansowania T2. Pozostałych 4 chorych z nowotworami z wysokim stopniem zaawansowania poddano albo kolejnej petrosektomii z powodu wznowy (2 przypadki), albo ponownej parotidektomii, a u 1 chorego przeprowadzono wyłącznie operacje Crile a, nie znając punktu wyjścia nowotworu. Jedynie w 3 przypadkach zaawansowanych nowotworów kości skroniowej (T3 T4) ich wycięcie zostało określone histopatologicznie jako doszczętne, z czego 2 osoby przebyły następnie radioterapię, a aktualnie żyją bez wznowy. Pozostałe preparaty nie miały zachowanego marginesu zdrowych tkanek lub nie został on określony. Z tej grupy żyją 3 osoby. Ogólnie należy stwierdzić, że wśród chorych z wysokim stopniem zaawansowania nowotworu przeżycie było bardzo niskie (50%), a wznowę i przerzuty obserwowano dość często (odpowiednio 33% i 42%). Jednocześnie warto zauważyć, że 4 osoby (33%) pozostają bez wznowy w co najmniej 5-letnim okresie obserwacji, przy czym wszystkie przebyły pooperacyjną radioterapię. Na podstawie danych z literatury oraz własnych doświadczeń, wydaje się, że głównymi czynnikami rokowniczymi raka ucha środkowego są stopień zaawansowania nowotworu w momencie rozpoznania oraz margines wycięcia guza. Dlatego pertosektomia pozostaje wiodącą metodą operacyjną w rakach naciekających kość skroniową. Wnioski Rak przewodu słuchowego zewnętrznego i ucha środkowego jest rzadką, wątpliwie rokującą chorobą, której rozpoznanie może być opóźnione ze względu na mało swoiste objawy. Rokowanie w tej chorobie zależy przede wszystkim od stadium jej zaawansowania w momencie rozpoznania i możliwości doszczętnego usunięcia zmiany w granicach zdrowych tkanek, co najczęściej oznacza konieczność przeprowadzenia petrosektomii bocznej, subtotalnej lub całkowitej. Jedynie w nisko zaawansowanych stadiach guza można rozważać bardziej oszczędzające techniki, jak wycięcie rękawowe lub lokalne. Radioterapia najczęściej uzupełnia leczenie chirurgiczne, a może być niezbędna w wyższych stadiach zaawansowania nowotworu i braku odpowiedniego marginesu wycięcia guza. Katamneza pacjentów po petrosektomii wymaga wykonywania okresowo badań obrazowych. Rak małżowiny usznej dotyka najczęściej osoby w starszym wieku, a zdecydowaną większość stanowi rak podstawnokomórkowy, a następnie płaskonabłonkowy. Rokowanie w raku podstawnokomórkowym jest dobre, za względu na lokalny charakter guza. Wyniki leczenia w raku płaskonabłonkowym zależą od stopnia nacieczenia chrząstki małżowiny i doszczętności wycięcia guza oraz ewentualnie obecności przerzutów. 1. Arriaga M, Curtin H, Hirsch BE, Takahashi H, Kamerer DB. Staging proposal for external auditory meatus carcinoma based on preoperative clinical examination and computed tomography findings. Otol Rhinol Laryngol 1990;99: Yin M, Ishikawa K, Honda K,Arakawa T, Harabuchi Y, Nagabashi T et al. Analysis of 95 cases of squamous cell carcinoma of the external and middle ear. Auris Nasus Larynx 2006; 33: Stell PM, McCormick S. Carcinoma of the external auditory meatus and middle ear: prognostic factors and a suggested staging system. J Laryngol Otol 1985;99: Zhang B, Tu G, Xu G, Tang P, Hu Y. Squamous cell carcinoma of the temporal bone: reported on 33 patients. Head Neck Surg 1999;21: Gillespie M B, Francis HW, Chee N, Eisele DW: Squamosus cell carcinoma of the temporal bone. A radiographicpatologic correlation. Arch Otolaryngol Head Neck Surg, 2001;127(7): Ogawa K, Nakamura K, Hatano K, et al. Treeatment and prognosis of squamosus cell carcinoma of the external auditory canal and middle ear: a multiinstitutional retrospective review of 87 patients. Int J Radiation Oncology Biol Phys. 2007;68(5): Gurgel RK, Karnell LH, Hansen MR: Middle Ear Cancer: A Population-Based Study. Laryngoscope 2009;119(10):
8 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS Parsons H, Lewis JS: Subtotal resection of the temporal bone for cancer of the ear. Cancer 1954;7: Conley JJ, Novack AJ. The surgical treatment of malignant tumors of the ear and temporal bone. Part I. Arch Otolaryngol 1960;71: Bartoszewicz R, Niemczyk K, Morawski K, Bruzgielewicz A, Sokołowski J Zastosowanie petrosektomii bocznej w patologii ucha i kości skroniowej. Otolaryngol Pol 2010;64 (7):81 86.
Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe
Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe zaopatrywanie rozległych ubytków poresekcyjnych praktycznie
Bardziej szczegółowoLeczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008
Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne
Bardziej szczegółowoPrzerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego
Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 3 lipca 2018 r. Poz. 52
Warszawa, dnia 3 lipca 2018 r. Poz. 52 OBWIESZCZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 lipca 2018 r. w sprawie mierników oceny prowadzenia diagnostyki onkologicznej i leczenia onkologicznego Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe skóry. Katedra Onkologii AM w Poznaniu
Nowotwory złośliwe skóry Katedra Onkologii AM w Poznaniu Nowotwory złośliwe skóry Raki: rak podstawnokomórkowy rak kolczystokomórkowy rak płakonabłonkowy Czerniak Nowotwory złośliwe skóryrak podstawnokomórkowy
Bardziej szczegółowoPracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny
POZAGONADALNE I POZACZASZKOWE GUZY GERMINALNE (EXTRAGONADAL GERM CELL TUMOR) Ewa IŜycka-Świeszewska Pracownia Patologii Ogólnej i Neuropatologii, Katedra Pielęgniarstwa, Gdański Uniwersytet Medyczny 1.
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe ucha środkowego i zewnętrznego u chorych powyżej 60 roku życia
Gerontologia Polska PRACA ORYGINALNA tom 14, nr 1, 130 134 ISSN 1425 4956 Maciej Wiatr, Jacek Składzień, Tadeusz Bielak Katedra i Klinika Otolaryngologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Bardziej szczegółowoImię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie. Nazwa operacji:..
Drenaż wentylacyjny To operacja przeprowadzana głównie u dzieci, rzadziej u dorosłych, z wysiękowym zapaleniem ucha środkowego i niedosłuchem. Polega na umieszczeniu w błonie bębenkowej szpulki (drenika
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoVII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;
Bardziej szczegółowoNowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne
Ewa Osuch-Wójcikiewicz Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: Prof. dr hab. n. med. K. Niemczyk Konferencja
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY SKÓRY. W USA około 20% populacji zachoruje nowotwory skóry.
NOWOTWORY SKÓRY Nowotwory skóry są zmianami zlokalizowanymi na całej powierzchni ciała najczęściej w miejscach, w których nastąpiło uszkodzenie skóry. Najważniejszym czynnikiem etiologicznym jest promieniowanie
Bardziej szczegółowotyp 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe
Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoAnaliza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach
u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach A 20-year retrospective histoclinical analysis of parotid gland tumors in the ENT Department AM in Katowice Tatiana Gierek,
Bardziej szczegółowoRadioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia
Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego może być stosowana łącznie z leczeniem operacyjnym chemioterapią. Na podstawie literatury anglojęzycznej
Bardziej szczegółowoPostępy w Gastroenterologii. Poznań 2013. Janusz Milewski, Klinika Gastroenterologii CSK MSW.
Postępy w Gastroenterologii. Poznań 2013. Janusz Milewski, Klinika Gastroenterologii CSK MSW. Rak trzustki na drugim miejscu pośród nowotworów w gastroenterologii. Na 9 miejscu pod względem lokalizacji
Bardziej szczegółowo(Carcinomas of the Salivary Glands)
NOWOTWORY ŚLINIANEK (Carcinomas of the Salivary Glands) Monika Durzyńska 1. Materiał chirurgiczny: ślinianka, ślinianka z tkankami otaczającymi (określ) 2. Procedura chirurgiczna: Typ procedury: Resekcja
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoOśrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:
REKOMENDACJE KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ ORAZ POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ W ZAKRESIE DIAGNOSTYKI I LECZENIA CHORYCH NA RAKA JELITA GRUBEGO REKOMENDACJE
Bardziej szczegółowoNARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Załącznik nr 1 opis programu MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: OGRANICZENIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI U DZIECI
Bardziej szczegółowoSpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoGRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus)
NOWOTWORY PIERSI NOWOTWORY ŁAGODNE SUTKA: GRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) TORBIEL (cystis mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus) BRODAWCZAK
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19
Przedmowa Barbara Czerska.................................. 11 Autorzy.................................................... 17 Wykaz skrótów.............................................. 19 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoDr n. med. Piotr Jackiewicz publikacje
Dr n. med. Piotr Jackiewicz publikacje Prace opublikowane w całości w czasopismach recenzowanych (6) Jackiewicz P., Kawecki A., Starościak S., Gałczyński J., Krajewski R., Wiśniewski M. Free jejunal flap
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoZapalenie kości skroniowej jako powikłanie wysiękowego zapalenia ucha środkowego
Robert Bartoszewicz, Emilia Karchier, Krzysztof Morawski, Jacek Sokołowski, Kazimierz Niemczyk Zapalenie kości skroniowej jako powikłanie wysiękowego zapalenia ucha środkowego Katedra i Klinika Otolaryngologii
Bardziej szczegółowoPersonalizacja leczenia rozsianego raka nerki.
RAFAŁ STEC Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. Warszawa, 13 października 2018 roku Opis przypadku nr 1. Rozpoznanie Data rozpoznania: 07.11.2007 r. Pacjent: 65 lat, K Dane na temat guza: - Stopień
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoGuzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu
Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Tumors of posterior fossa in material of Pediatric Neurologial Surgery in Poznań Krzysztof Jarmusz, Katarzyna Nowakowska,
Bardziej szczegółowoRAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos
RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos 1. Opis umiejscowienia materiału (wycinka) Otrzymano Materiał świeŝy (nieutrwalony) Materiał utrwalony w formalinie Nieokreślono
Bardziej szczegółowoTyp histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Bardziej szczegółowoWznowa raka gardła. Możliwości rekonstrukcji.
Wznowa raka gardła. Możliwości rekonstrukcji. A. Rzepakowska, prof. K. Niemczyk Katedra i Klinika Otolaryngologii Pacjentka 65 lat, w lipcu 2015r. Przyjęta do Kliniki z powodu raka ustnej i krtaniowej
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Przedmowa Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia Objawy radiologiczne zmian nowotworowych kości Guzy z tkanki kostnej
SPIS TREŚCI Przedmowa... 7 1. Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia... 9 Zbigniew I. Nowecki, Piotr Rutkowski 1.1. Wstęp... 9 1.2. Epidemiologia i etiologia...... 9 1.3. Objawy kliniczne
Bardziej szczegółowoEfektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder
Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Efektywna kontrola ścisła obserwacja po leczeniu
Bardziej szczegółowoImię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie. Nazwa operacji:..
Formularz Zgody na Leczenie Chirurgiczne Imię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie Nazwa operacji:.. Operacja usunięcia torbieli bocznej szyi Torbiel boczna szyi jest wadą wrodzoną i w większości
Bardziej szczegółowoMoje dziecko czeka TORAKOTOMIA - zabieg operacyjny klatki piersiowej
Moje dziecko czeka TORAKOTOMIA - zabieg operacyjny klatki piersiowej Jednym z najczęstszych miejsc, gdzie nowotwory narządu ruchu dają przerzuty, są płuca Część zmian stwierdzanych w płucach będzie wymagała
Bardziej szczegółowoAnaliza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach
u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach A 20-year retrospective histoclinical analysis of parotid gland tumors in the ENT Department AM in Katowice Tatiana Gierek,
Bardziej szczegółowoRak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
Bardziej szczegółowoDokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie
Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? W kierunku obserwacji bez chirurgii u chorych z kliniczną całkowitą
Bardziej szczegółowoMAM HAKA NA CHŁONIAKA
MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki
Bardziej szczegółowoSpiS TreśCi chirurgia narządowa 40. nowotwory głowy i szyi VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 545 40. Nowotwory głowy i szyi... 547 40.1. Rak części ustnej języka Marcin Kozakiewicz... 547 40.1.1. Epidemiologia... 547 40.1.2. Etiologia i czynniki ryzyka... 547
Bardziej szczegółowowww.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja
www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja Rak piersi Najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce 2004 r. ponad12 000 nowych zachorowań na raka piersi
Bardziej szczegółowo10 WSKAZÓWEK DLA CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Rozpoznanie choroby JAKIE SĄ PRZYCZYNY?
10 WSKAZÓWEK DLA CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Rozpoznanie choroby nowotworowej wiąże się z dużym obciążeniem fizycznym i psychicznym.obecność kogoś bliskiego, pielęgniarki i innych
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa
DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa 1 PROBLEMY DIAGNOSTYCZNE Wady rozwojowe Wole Guzki tarczycy Nowotwory tarczycy Zaburzenia
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY LUDZKIEGO GRUCZOŁ PIESIWOEGO. dr hab. inż. Beata Brożek-Płuska
NOWOTWORY LUDZKIEGO GRUCZOŁ PIESIWOEGO dr hab. inż. Beata Brożek-Płuska wprowadzenie Nowotwór jest chorobą o podłożu genetycznym, czyli procesem spowodowanym nakładającym się zaburzeniami struktury DNA.
Bardziej szczegółowoŁódzki Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi
Łódzki Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi ( W ramach Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi, którego autorem jest prof. dr hab. med. Wojciech Golusiński - Prezes Polskiej
Bardziej szczegółowoProgram dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.
załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:
Bardziej szczegółowoPETROSEKTOMIA BOCZNA JAKO METODA LECZENIA RAKA PŁASKONABŁONKOWEGO, ROZWIJAJĄCEGO SIĘ W PRZEWLEKŁYM ZAPALENIU UCHA ŚRODKOWEGO.
Ann. Acad. Med. Gedan. 2014, 44, 81-89 JERZY KUCZKOWSKI 1, DMITRY TRETIAKOW 1, EDYTA SZUROWSKA 2, WOJCIECH BIERNAT 3 PETROSEKTOMIA BOCZNA JAKO METODA LECZENIA RAKA PŁASKONABŁONKOWEGO, ROZWIJAJĄCEGO SIĘ
Bardziej szczegółowoRak jamy ustnej i wargi/cancer of the oral cavity and lip
209 Rak jamy ustnej i wargi/cancer of the oral cavity and lip Zalecenia postępowania w przypadkach raka jamy ustnej i wargi przedstawiono na 2 planszach, poprzedzono krótkim wprowadzeniem i dokładną charakterystyką
Bardziej szczegółowoSpojrzenie patologa na diagnostykę guzów neuroendokrynnych. Anna Nasierowska-Guttmejer Zakład Patomorfologii CSK MSW w Warszawie
Spojrzenie patologa na diagnostykę guzów neuroendokrynnych układu pokarmowego Anna Nasierowska-Guttmejer Zakład Patomorfologii CSK MSW w Warszawie Klasyfikacja WHO Stopień dojrzałości, Grading Staging
Bardziej szczegółowoRAK SROMU (Carcinoma of the Vulva) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz
RAK SROMU (Carcinoma of the Vulva) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz (nieobowiązkowe składniki oznaczono +) 1. Rodzaj materiału Srom, inne (określ): 2. Procedura chirurgiczna
Bardziej szczegółowoSebastian Ochenduszko DIAGNOSTYKA I LECZENIE NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI
Sebastian Ochenduszko DIAGNOSTYKA I LECZENIE NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI Nowotwory głowy i szyi wiele różnych chorób: Podobna etiologia Podobna diagnostyka i leczenie Podobna histopatologia Nowotwory głowy
Bardziej szczegółowoLIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY. Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi
LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi II Kongres PTGO, POZNAŃ 2011 ARGUMENTY "ZA" ARGUMENTY "PRZECIW"
Bardziej szczegółowoDr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych
Bardziej szczegółowoRadioterapia radykalna i paliatywna w szpiczaku plazmocytowym. Dr n. med. Katarzyna Pudełek
Radioterapia radykalna i paliatywna w szpiczaku plazmocytowym Dr n. med. Katarzyna Pudełek Rola radioterapii w szpiczaku plazmocytowym Radykalna radioterapia szpiczaka odosobnionego kostnego i pozakostnego
Bardziej szczegółowoleczenie miejscowe leczenie systemowe leczenie skojarzone Leczenie chirurgiczne wznowy miejscowej leczenie radykalne
Leczenie W terapii raka jelita grubego stosuje się trzy podstawowe metody leczenia onkologicznego: chirurgię, radioterapię oraz chemioterapię. Dwie pierwsze określa się jako leczenie miejscowe, ostania
Bardziej szczegółowoXVII KURS MIKROCHIRURGII UCHA ŚRODKOWEGO Klasyczne i endoskopowe techniki chirurgii ucha środkowego
Komitet Naukowy Prof. dr hab. n. med. Kazimierz Niemczyk Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Morawski Prof. dr hab. n. med. Jerzy Kuczkowski Dr n. med. Robert Bartoszewicz Dr n. med. Emilia Karchier Komitet
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoOGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA UMOWA DODATKOWA NA WYPADEK NOWOTWORU - ONA NR OWU/ONA1/1/2012
OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA UMOWA DODATKOWA NA WYPADEK NOWOTWORU - ONA NR OWU/ONA1/1/2012 Umowa dodatkowa ONA jest zawierana na podstawie Warunków Sposób na przyszłość (kod TUL0) oraz Ogólnych warunków
Bardziej szczegółowoCykl kształcenia 2013-2016
203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom
Bardziej szczegółowoInstrukcja wypełniania karty zgłoszenia nowotworu złośliwego MZ/N-1a
Instrukcja wypełniania karty zgłoszenia nowotworu złośliwego MZ/N-1a UWAGI OGÓLNE 1. Karty Zgłoszenia Nowotworów Złośliwych (KZNZ) powinny być wypełniane przez wszystkie placówki słuŝby zdrowia (MZiOS,
Bardziej szczegółowoRak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu?
Rak piersi to najpowszechniej występujący nowotwór kobiecy w Polsce czy nauka poznała przyczyny powstawania tego nowotworu? Wiele czynników na które mamy bezpośredni wpływ, zwiększa ryzyko zachorowania
Bardziej szczegółowoPrzeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat w podregionach woj. dolnośląskiego
Przeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat 2000- w podregionach woj. dolnośląskiego Analizie poddano 109.725 dolnośląskich na nowotwory złośliwe z lat 2000-, z pięcioletniej obserwacji stracone
Bardziej szczegółowoKATEDRA CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ ZAKŁAD CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ
DLA STUDENTÓW III ROKU ODDZIAŁU STOMATOLOGII SEMESTR VI (LETNI) 1. Zapoznanie z organizacją Katedry, w szczególności z organizacją Zakładu Chirurgii Stomatologicznej. Powiązania chirurgii stomatologicznej
Bardziej szczegółowoKrytyczna ocena zakresu resekcji R0 u dzieci z fibromatosis aggressiva- analiza 50 pacjentów
Krytyczna ocena zakresu resekcji R0 u dzieci z fibromatosis aggressiva- analiza 50 pacjentów Bronowicki K, Godziński J, Rąpała M, Sulka W, Prokurat A, Perek D, Bień E, Woźniak W, Madziara W, Sobol G, Zielińska
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA PŁUCA
bioprognos OncoLUNG Nieinwazyjne badanie krwi umożliwiające zasugerowanie diagnozy u pacjentów z podejrzeniem nowotworu złośliwego płuca oraz ograniczenie liczby nieadekwatnych badań diagnostycznych, skrócenie
Bardziej szczegółowoUmowa dodatkowa na wypadek nowotworu ON NR OWU/ON12/1/2014
Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu ON Umowa dodatkowa ON jest zawierana na podstawie Warunków oraz Ogólnych warunków ubezpieczenia umowy dodatkowej na wypadek nowotworu ON. Przeczytaj uważnie poniższe
Bardziej szczegółowoUmowa dodatkowa na wypadek nowotworu ONA NR OWU/ONA1/1/2014
Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu ONA Umowa dodatkowa ONA jest zawierana na podstawie Warunków oraz Ogólnych warunków ubezpieczenia umowy dodatkowej na wypadek nowotworu ONA. Przeczytaj uważnie poniższe
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
- - - - - PRACE ORYGINALNE w materiale Kliniki Otolaryngologii w Warszawie w latach 1990 2006 The parotid gland s tumours in material of Otolaryngology Department Medical Academy in Warsaw in 1990 2006
Bardziej szczegółowoRAK JAJOWODU (Carcinoma of the Fallopian Tube) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz
RAK JAJOWODU (Carcinoma of the Fallopian Tube) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz (nieobowiązkowe składniki oznaczono +) 1. Rodzaj materiału Prawy jajowód, lewy jajowód, prawy
Bardziej szczegółowoRadioterapia protonowa w leczeniu nowotworów oka. Klinika Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Katedra Okulistyki UJ CM
Radioterapia protonowa w leczeniu nowotworów oka Klinika Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Katedra Okulistyki UJ CM Epidemiologia czerniaka błony naczyniowej Częstość występowania zależy od rasy (u
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoCentrum Pulmonologii i Torakochirurgii w Bystrej (dawniej : Specjalistyczny Zespół Chorób Płuc i Gruźlicy)
Centrum Pulmonologii i posiada w swojej strukturze 8 oddziałów szpitalnych w tym Oddział Chirurgii Klatki Piersiowej ( zamiennie - torakochirurgii) Oddział został utworzony w latach 50 tych ubiegłego stulecia
Bardziej szczegółowoGUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz
Sformatowano GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz 1. Materiał chirurgiczny: przełyk, Ŝołądek, jelito
Bardziej szczegółowośrodkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności
Streszczenie Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to proces chorobowy obejmujący struktury ucha środkowego. Przewlekłe zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
345, Jerzy Jankau, Barbara Drogoszewska 3, SUMMARY by Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów / Zaawansowane nowotwory dna jamy ustnej stanowią trudny problem terapeutyczny. Późne zgłaszanie się do lekarza
Bardziej szczegółowoRAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin
RAK PĘCHERZYKA śółciowego (Carcinoma of the Gallbladder) Krzysztof A. Bardadin 1. Materiał chirurgiczny: pęcherzyk Ŝółciowy, wątroba, drogi Ŝółciowe zewnątrzwątrobowe, inne (wymień): 2. Procedura chirurgiczna:
Bardziej szczegółowoRak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Bardziej szczegółowoPrzeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat na tle w podregionach woj. dolnośląskiego
Przeżycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe z lat na tle w podregionach woj. dolnośląskiego Analizie poddano 109.725 dolnośląskich zachorowań na nowotwory złośliwe z lat, z pięcioletniej obserwacji
Bardziej szczegółowoKurs dla studentów i absolwentów
Kurs dla studentów i absolwentów Profilaktyka, rozpoznanie i leczenie raka piersi. Etapy postępowania fizjoterapeutycznego u pacjentek po mastektomii Cel główny kursu: Przygotowanie do praktycznej pracy
Bardziej szczegółowoZapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Bardziej szczegółowoKolejki i inne ograniczenia dostępu do świadczeń zdrowotnych w onkologii
www.watchhealthcare.eu Kolejki i inne ograniczenia dostępu do świadczeń zdrowotnych w onkologii Lek. med. Krzysztof Łanda KSIĘŻYCE MARSA: DEIMOS (Z GR. TRWOGA) I PHOBOS ( Z GR. STRACH) OBSZAR A KOSZYK
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKI DOTYCZĄCE RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO
bioprognos OncoPROSTATE Nieinwazyjne badanie krwi umożliwiające zasugerowanie diagnozy u pacjentów z podejrzeniem nowotworu złośliwego gruczołu krokowego oraz ograniczenie liczby nieadekwatnych badań diagnostycznych,
Bardziej szczegółowoPrzypadek zaawansowanego raka kolczystokomórkowego okolicy skroniowej
Przypadek zaawansowanego raka kolczystokomórkowego okolicy skroniowej Advanced squamous cell carcinoma of the temporal skin case report Robert Bilewicz 1, Magdalena Doroszyńska-Tomczyk 1, Krzysztof Dalke
Bardziej szczegółowoCzy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet
Bardziej szczegółowoRak krtani/laryngeal carcinoma
195 Rak krtani/laryngeal carcinoma Zalecenia postępowania w przypadkach raka krtani przedstawiono na 3 planszach, poprzedzono krótkim wprowadzeniem i dokładną charakterystyką TNM. Mimo obserwowanego w
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO LECZENIA OPERACYJNEGO W RAKU TRZUSTKI
WSKAZANIA DO LECZENIA OPERACYJNEGO W RAKU TRZUSTKI Prof. dr hab. n. med. Marek Durlik Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Centralny Szpital Kliniczny MSW w Warszawie WSTĘP Rak trzustki
Bardziej szczegółowoWyniki chirurgii ratującej u chorych ze wznową miejscową raka krtani
309 Wyniki chirurgii ratującej u chorych ze wznową miejscową raka krtani Results of salvage surgery in the group of patients with local recurrence of laryngeal cancer Katarzyna Miśkiewicz-Orczyk, Grzegorz
Bardziej szczegółowoZadanie Prewencja pierwotna nowotworów finansowane przez ministra zdrowia w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych.
EDUKACYJNO-INFORMACYJNY PROGRAM PROFILAKTYKI NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH SKÓRY SKÓRA POD LUPĄ MATERIAŁ EDUKACYJNY DLA NAUCZYCIELI SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH 2014 Zadanie Prewencja pierwotna nowotworów finansowane
Bardziej szczegółowoZałącznik do OPZ nr 8
Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej lek. Rafała Bogackiego Odległe wyniki organooszczędzających operacji guzów nerki.
Wrocław, 5.04.2018 Recenzja rozprawy doktorskiej lek. Rafała Bogackiego Odległe wyniki organooszczędzających operacji guzów nerki. Otrzymano do oceny rozprawę doktorską lek. Rafała Bogackiego o tytule
Bardziej szczegółowo