PEDIATRIA. Szczepienia ochronne. Dieta wegetariaƒska dla dzieci? SpecjaliÊci: kwartalnik 1 wydawca: LUX MED sp. z o.o. nr (10) wiosna 2001

Transkrypt

1 issn nr (10) kwartalnik 1 wydawca: LUX MED sp. z o.o. Szczepienia ochronne Dieta wegetariaƒska dla dzieci? SpecjaliÊci: PEDIATRIA

2 Szanowni Paƒstwo! Skoƒczy y si emocje milenijne, min a nast pna nietypowa ciep a zima, przysz a nie ca kiem normalna bo gwa towna i ciep a wiosna. A wi c wszystko wróci o do normy. Czy na pewno? Szybkie przemiany nast pujàce w naszym kraju powodujà, e nudziç si nie mo na. Ka dy rok jest rokiem wyborczym w bie àcym nastàpi zmiana cz Êci parlamentarzystów i w zwiàzku z tym nast puje wyraêne o ywienie, zw aszcza wêród tych z nas, którzy uwa ajà si za godnych sprawowania w adzy, uchwalania praw, reprezentowania spo eczeƒstwa. Wiadomo, e w sytuacji, gdy zale y nam na g osach wyborców staramy si przedstawiç jako osoby kompetentne, wra liwe na potrzeby spo eczeƒstwa, umiejàce rozwiàzaç najwa niejsze problemy. Od wielu lat sprawy ochrony zdrowia budzà bardzo du e zainteresowanie i emocje. Mia o byç lepiej a nie jest. MieliÊmy bez trudu docieraç do wybranego przez siebie lekarza, atwo korzystaç z badaƒ specjalistycznych, zabiegów, operacji. Przede wszystkim jednak mieliêmy uzyskaç kwalifikowanà pomoc szybko i kompetentnie. Wszystko to mia o si staç jak gdyby na rozkaz sprowadzajàc si do b yskawicznej zmiany systemu zarzàdzania ochrony zdrowia polegajàcej na wdro eniu ustawy o ubezpieczeniach zdrowotnych i powo aniu kilkunastu Kas Chorych. S usznoêç reform ocenia si po ich efektach. W przypadku reformy ochrony zdrowia cenzurki wystawione przede wszystkim przez pacjentów ale tak e przez pracowników zatrudnionych w ochronie zdrowia sà bardzo z e. 75 % spo eczeƒstwa ocenia reform jako nieudanà, która nie tylko nie poprawi a warunków ratowania zdrowia i ycia, ale wyraênie je pogorszy a. JednoczeÊnie lekarze, piel gniarki, technicy, inni pracownicy szpitali i przychodni czujà si oszukani i w du ym zakresie, gdy tylko to jest mo liwe, odchodzà od wykonywanego dotychczas zawodu. Dlaczego tak si sta o? Politycy ze wszystkich konkurencyjnych ugrupowaƒ majà na to odpowiedê. W zale noêci od barw partyjnych diagnozy sà ró ne, oczywiêcie jedynie prawdziwe. Tak e recepty na przysz oêç. Nie jestem politykiem, nie aspiruj do adnych stanowisk administracyjnych, nie b d ich pe ni. I to nie dlatego, e uwa am si za zupe nie niekompetentnego lecz dlatego, e nikt mi tego nie proponuje. Spróbuj jednak przedstawiç swoje zdanie w tych sprawach. Przemawia za mnà doêwiadczenie ponad dwudziestu lat pracy w Szpitalu Klinicznym Akademii Medycznej oraz oêmioletnie wspó zarzàdzanie du à, prywatnà firmà medycznà. Medycyna ma to do siebie, e jej znaczenie uêwiadamiamy sobie dopiero w sytuacjach zagro enia. Podobnie jak tlen, którego obecnoêci nie odczuwamy natomiast jego brak mo e prowadziç do Êmierci. Dlatego te nie mówimy i nie myêlimy o niej w stanie zdrowia. Nasze zainteresowanie skupia si g ównie na nowinkach medycznych prezentowanych przez nie zawsze merytoryczne periodyki oraz informacjach o post pie badaƒ diagnostycznych, nowych unikalnych operacjach i odkryciach genetycznych. Od razu te uwa amy, e te wszystkie nowinki zostanà natychmiast wprowadzone do codziennej praktyki. Prawie nigdy nie zastanawiamy si, ile czasu up ynie zanim znajdà one zastosowanie kliniczne, a przede wszystkim, ile te wdro enia kosztujà. Jest ca kiem naturalne, e ka dy z nas chcia by korzystaç ze wszystkich dobrodziejstw wiedzy medycznej bez ograniczeƒ i bez ponoszonych kosztów. Prawda jest jednak brutalna koszty a wi c cena procedur medycznych stale rosnà. Nawet w najbogatszych krajach Êwiata istnieje du a grupa us ug medycznych, za które p acà pacjenci. Tak tak e b dzie w Polsce. Trzeba dà yç, eby te op aty by y mo liwie najni sze, eby umo liwiç dost p dokoƒczenie na str. 2 Proponujemy: Wyprzedzajàc Dzieƒ Dziecka, ju wiosnà chcemy Paƒstwu przybli yç pediatri, wszystko, co jest niezb dne, aby nasze dzieci by y zdrowsze, silniejsze i mo e dzi ki temu màdrzejsze ni my. Szczególnie teraz, gdy wszystkim nam brak czasu, dla nich musimy go znaleêç. Mo e dzi ki temu one lepiej swój Êwiat zorganizujà. na stronach 3 i 4 Szczepienia ochronne. KiedyÊ by o prosto poradnia wzywa a, wiadomo, szczepienie. DziÊ, po zmianie systemu opieki zdrowotnej, która spowodowa a, i dotychczasowy podzia na lekarzy internistów i pediatrów przesta byç powszechny, przypomnienie tego tematu znajduje swe uzasadnienie Ponadto jak zwykle : flesz zdj cia i informacje o imprezach, w których uczestniczyliêmy. na stronach 6, 7 i 9 Jak dbaç o zdrowie dzieci, teraz, po wprowadzeniu reformy zdrowia? Co dolega naszym dzieciom? Kiedy nale y si niepokoiç? Na te i inne pytania odpowiada specjalista: pediatra, prof. dr hab. med. Micha Matysiak. Te : nasi specjaliêci: pediatrzy. na stronie 10 i 11 Dieta wegetariaƒska. Poczàtkowo by a domenà ludzi m odych, aktywnych cz sto negujàcych rodzinne przyzwyczajenia. Teraz ci m odzi ludzie, stajà przed dylematem: czy dieta wegetariaƒska b dzie zdrowa równie dla intensywnie rozwijajàcego si organizmu dziecka I jak zwykle na stronie 12 Z wiedzà w XXI wiek zebra dr n. med. Marek Jarecki. Zawsze warto wiedzieç! Wydawca: LUX MED sp. z o.o Warszawa; ul. Rac awicka 132b Recepcja , Sekretariat , Dzia Marketingu i Reklamy Fax Zdj cia: archiwum LUX MED, John Foxx, Joanna Staniszewska, Pawe Witeska. Projekt /dtp: MR.Makowski / Pracownia Druk: HARO strona 1

3 dokoƒczenie ze str. 1 do wszystkich osiàgni ç wiedzy medycznej dla jak najwi kszej iloêci podopiecznych. Nie chcemy, aby lekarz musia dokonywaç wyboru, komu z potrzebujàcych mo e pomóc, a jeszcze gorzej eby decydowa y o tym wy àcznie kryteria materialne. Trzeba dyskutowaç co jest wa niejsze rozpoznanie choroby czy jej leczenie? Na pewno jednak nie mo na leczyç, jak nie wie si co jest chorobà i jakie jest skuteczne post powanie. Podobnie jest z organizacjà ochrony zdrowia. Mniejszym z em jest okreêlenie i wyegzekwowanie wspó udzia u w leczeniu niektórych chorób przez pacjentów, najlepiej za poêrednictwem ubezpieczeƒ zdrowotnych, w tym dobrowolnych ni udawanie, e wszystko jest w porzàdku i e b dzie coraz lepiej. Wiadomo tak e, e niekiedy nale y wdro yç post powanie, które jest dolegliwe dla pacjenta, ale w efekcie przynosi znacznie wi kszy profit i szybsze wyleczenie. Dlatego nie mog si pogodziç z brakiem odpowiedzialnoêci elit politycznych, które opiek medycznà traktujà instrumentalnie, g ównie interesujàc si nià w okresach kampanii politycznych. Spo eczeƒstwo polskie oczekuje od rzàdzàcych nie tylko dobrej woli i kompetencji ale tak e, a mo e przede wszystkim, uczciwoêci. Nie wolno mamiç nas wizjami i obietnicami bez pokrycia, trzeba brutalnie okreêliç mo liwoêci, zagro enia, perspektywy poprawy sytuacji. Je eli dzisiaj w Polsce ktokolwiek mówi, e w dalszym ciàgu utrzyma si egalitaryzm w opiece zdrowotnej na najwy szym poziomie merytorycznym, e wszystko b dzie dost pne, komfortowe i za darmo to k amie!!! K amstwa tego, w przysz oêci, spo eczeƒstwo nie daruje. Dlatego ka dy musi rozwa yç, czy dla krótkotrwa ego sukcesu wyborczego mo e stawiaç na szal swojà politycznà przysz oêç. Czy chcemy, czy nie w Polsce b dà musia y funkcjonowaç prawdziwe ubezpieczenia zdrowotne, zostanà opracowane koszyki us ug gwarantowanych, zostanà wprowadzone op aty za niektóre procedury medyczne, za zapewnienie ponadstandardowego komfortu itp. Byç mo e nie b dzie Ministerstwa Zdrowia, niektórych kas chorych, niektórych urz dów. Zdrowie dla wszystkich nas jest tak bardzo wa ne, e nie pozwolimy aby ograniczono nam dost p do medycyny: do wiedzy, do lepszej przysz oêci. Z wyrazami szacunku dr n. med. Wojciech Paw owski Prezes Zarzàdu LUX MED Lek w Polsce Tradycyjnie ju braliêmy udzia w XXII Mi dzynarodowych Targach Farmaceutycznych Lek w Polsce w dniach marca 2001, Êwiadczàc opiek medycznà dla uczestników targów. Nasze stoisko cieszy o si du ym zainteresowaniem, przyciàgajàc uwag nie tylko swoim wystrojem, ale tak e proponowanymi ofertami us ug medycznych. Przypominamy, e mo ecie Paƒstwo kontaktowaç si z nami drogà elektronicznà. Oto nasz adres owy: luxmed@luxmed.pl Zapraszamy tak e do naszej strony internetowej: na której znajdziecie Paƒstwo wiele cennych informacji na temat naszego Centrum Medycznego. Bal Otwartych Serc LUX MED uczestniczy w drugim charytatywnym Balu Otwartych Serc organizowanym przez Warszawskà Izb Samorzàdu Gospodarczego w Reform Plaza, sponsorujàc opiek medycznà nad uczestnikami balu. W filmie JesteÊmy coraz cz Êciej anga owani do Êwiadczenia opieki medycznej przy wielkich produkcjach filmowych znanych polskich twórców. Po Quo vadis, którego premiera dopiero odb dzie si, przyszed czas na PrzedwioÊnie. Oprócz Êwiadczenia opieki medycznej dla twórców filmu, byliêmy tak e obecni przy jego produkcji. UczestniczyliÊmy równie we wszystkich uroczystych premierach tego filmu w ca ej Polsce: w Warszawie (26.02.), Krakowie (27.02.), Zabrzu (28.02.), odzi (01.03.), Poznaniu (02.03.) oraz w Gdyni (03.03.). Ekipa LUX MED-u Êwiadczy a tam opiek medycznà. W sporcie Bardzo pracowicie zapowiada si nam najbli szy sezon wiosenno- -letni. Mi oêników sportu informujemy, e b dziemy braç udzia w zabezpieczeniu pod wzgl dem medycznym ró nego typu imprez sportowych. Znajdziecie nas Paƒstwo i na trasach wyêcigu kolarskiego Tour de Pologne, na wyêcigach kolarskich po Mazowszu, zawodach u lowych na Gwardii w Warszawie a nawet nad morzem, w kilku atrakcyjnych miejscowoêciach polskiego wybrze a podczas zawodów windsurfingowych. Pomagamy dzieciom Mamy przyjemnoêç poinformowaç Paƒstwa, e otrzymaliêmy bardzo mi y list od Agencji Undeground Production House organizatora Akcji Zima w MieÊcie, z serdecznym podzi kowaniem za pomoc, jakiej LUX MED udzieli przy jej organizacji. Akcja ta mia a na celu zorganizowanie wypoczynku zimowego dzieciom, które szczególnie potrzebujà pomocy i opieki. Udzia LUX MED-u polega na zbadaniu przez naszych specjalistów: pediatr i stomatologa uczestniczàcych w niej dzieci. Obok, do àczony do listu rysunek oêmioletniej dziewczynki, na temat zimy w mieêcie. 6(7) wiosna lato strona 2

4 Szczepienia ochronne nadzieja na zdrowie i spokojnà przysz oêç Dzieci sà naszà dumà, nadziejà i przysz oêcià. Od chwili pojawienia si na Êwiecie stajà si dla nas zarówno celem jak i motorem wszelkich naszych dzia aƒ. To o nich myêlimy gdy sà ma e, gdy uczà si w szkole, a potem tak e, gdy ju jako osoby doros e wkraczajà w nowe w asne, coraz niestety trudniejsze ycie. MyÊlenie o dzieciach oznacza nie tylko trosk o ich bie àce potrzeby lecz przede wszystkim trosk o zapewnienie im jak najlepszego startu w przysz oêç. To tak e zadbanie o najwa niejszy posag dla dziecka jakim jest zdrowie, a tym samym o wystawienie im polisy jakà jest w aêciwe zabezpieczenie naszych pociech przed mo liwoêcià zachorowania. Tà polisà na przysz oêç sà szczepienia ochronne, jedna z najwi kszych zdobyczy minionego wieku i ciàgle nadzieja na przysz oêç. Pami taç musimy, i wokó nas toczy si ciàg a bezwzgl dna walka pomi dzy Êwiatem bakterii i wirusów a cz owiekiem. Przez lata walki z chorobami zakaênymi nauczyliêmy si o nich bardzo wiele. Znamy objawy chorób, okresy w których chory zara a otoczenie, ich powik ania i leczenie, które najcz Êciej jest objawowe. Dzi ki tej wiedzy mo liwe sta o si opracowanie metod swoistego zabezpieczenia ukierunkowanego na konkretnà chorob czyli szczepionki. Jest to substancja, która sama w sobie nie wywo uje pe nych objawów choroby lecz sprawia, i nasz organizm nauczy si walczyç z danym wirusem lub bakterià. W razie ponownego z nim kontaktu przypomni sobie szczepienie i dzi ki temu potrafi wyprodukowaç przeciwcia a, które zabijà zarazek i tym samym sprawià, e kontakt z chorym nie b dzie dla nas niebezpieczny. Gama chorób, przed którymi mo emy si zabezpieczyç, jest coraz wi ksza. W przypadku dzieci kalendarz szczepieƒ podzielony zosta na dwie cz Êci. Cz Êç obowiàzkowà, która obejmuje wszystkie dzieci urodzone w naszym kraju i cz Êç zalecanà, tzn. takà którà dobrze by oby wykonaç u dzieci, lecz ju na koszt w asny. Pami tajmy jednak, e koszty tych szczepieƒ nie sà stosunkowo wysokie, a po ytek z nich p ynàcy ogromny. Choç temat szczepieƒ powraca raz po raz na amach ró nych pism, wydaje si jednak, i w obliczu zmiany systemu opieki zdrowotnej przeprowadzonej ostatnio w naszym kraju, która spowodowa a, i dotychczasowy podzia na lekarzy internistów i pediatrów przesta byç powszechny, przypomnienie tego tematu znajduje swe uzasadnienie. Dodatkowym argumentem przemawiajàcym za takim doborem tematu niniejszego artyku u jest wprowadzenie w ubieg ym roku nowego kalendarza szczepieƒ oraz dost pnoêç na naszym rynku nowych, dotychczas niedost pnych szczepieƒ, które dopuszczone sà do stosowania jako szczepienia zalecane lub nadobowiàzkowe. To w aênie nim poêwi c najwi cej uwagi. Zanim jednak przejdziemy do najwa niejszego tematu nale y wspomnieç, i nie ka de szczepienie musi oznaczaç ból i cierpienie naszego dziecka. Dzi ki obecno- Êci na naszym rynku szczepionek skojarzonych za pomocà jednej iniekcji mo emy uodporniç nasze pociechy przeciwko kilku chorobom jednoczeênie. Najlepszym tego przyk adem jest zalecana szczepionka przeciwko Êwince, odrze i ró yczce, którà poleca si stosowaç w miejsce szczepionki przeciwko odrze, gdy nasze dziecko skoƒczy miesi cy. Stosowanie szczepionek àczonych nie eliminuje jednak koniecznoêci wykonania iniekcji domi Êniowej, co dotychczas jednoznacznie kojarzy o si z bólem. Na szcz Êcie i ta niedogodnoêç mo e byç ju wyeliminowana. Dzi ki zastosowaniu kremu EMLA mo liwe jest ju ca kowicie bezbolesne wykonywanie zastrzyków, a tym samym eliminacja bólu i l ku towarzyszàcego szczepieniom. Wróçmy jednak do tematu samych szczepieƒ. W pierwszych miesiàcach ycia dziecka pediatra zaproponuje rodzicom by poza szczepieniami obowiàzkowymi wykonaç szczepienie dodatkowe przeciwko zaka eniom wywo anym przez bakteri zwanà Haemophilus influenzae typ b. Szczepionka ta zapobiegaç ma wystàpieniu u dzieci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, posocznicy i zapalenia nag oêni o tej etiologii. Optymalnym terminem podania pierwszej dawki ww. szczepionki jest drugi miesiàc ycia. Nast pne dwie dawki podawane sà w odst pach 6-tygodniowych àcznie ze szczepieniami obowiàzkowymi przeciwko b onicy, t cowi i krztuêcowi. Dawka przypominajàca szczepienie przeciwko Haemophilus influenzae podana zostanie rok od ostatniej (trzeciej) dawki szczepienia podstawowego. Kolejnà szczepionkà zalecanà przez lekarzy jest wspomniana ju wczeêniej szczepionka przeciw Êwince, odrze i ró yczce. To dzi ki niej uzyskujemy zabezpieczenie przed tymi trzema doêç popularnymi chorobami. Nale y pami taç, by szczepionka ta podana zosta a nie tylko w drugim roku ycia, lecz tak e dzieciom w wieku siedmiu lat. Wa nym problemem jest zabezpieczenie przed zachorowaniem na wirusowe zapalenie wàtroby typu A, czyli tak zwanà ó taczkà pokarmowà, oraz zabezpieczenie przed zapaleniem wàtroby typu B czyli ó taczkà wszczepiennà. Pami taç musimy, i zgodnie z obowiàzujàcym kalendarzem szczepieƒ zabezpieczenie przed ó taczkà wszczepiennà (typ B) prowadzone jest jedynie wêród najm odszych oraz dokoƒczenie na str. 4 strona 3

5 ˇ cd. ze str. 3 wêród dzieci w 14 roku ycia. Tym samym wszyscy inni powinni sami zadbaç o swe bezpieczeƒstwo. Zabezpieczenie przed ó taczkà pokarmowà stanowi odr bny problem. Dost pne szczepionki sà bowiem szczepionkami zalecanymi, a wi c takimi, których wykonanie jest dopuszczone oficjalnie lecz na koszt osoby pragnàcej si zaszczepiç. Czy zatem warto to czyniç? Jak najbardziej tak i to zarówno w odniesieniu do dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym jak i m odzie y. Szczepionka ta zalecana jest szczególnie dla dzieci rozpoczynajàcych zaj cia przedszkolne, nauk w szkole podstawowej, a tak e dla osób wyje d ajàcych do krajów o wysokiej zapadalnoêci na zapalenie wàtroby typu A, oraz dla osób zatrudnionych przy produkcji i dystrybucji ywnoêci. Dla tych wszystkich, którzy nie byli szczepieni przeciwko ó taczce pokarmowej ani te przeciwko ó taczce wszczepiennej przygotowano jednà szczepionk skojarzonà zabezpieczajàcà przed tymi dwoma typami wirusów zapalenia wàtroby. Pe ny cykl szczepienia obejmuje podanie trzech dawek preparatu dwóch w odst pach miesiàca i trzeciej po szeêciu miesiàcach od pierwszego podania szczepionki. Zdobywajàce ostatnio coraz wi kszà popularnoêç szczepienia przeciwko grypie sà wa ne przez jeden rok z uwagi na coroczne zmiany sk adu szczepionki zgodnie z zaleceniami Âwiatowej Organizacji Zdrowia. Sà one wskazane u osób przewlekle chorych, w stanach obni onej odpornoêci, w wieku podesz ym, a tak e u osób nara onych na kontakty z du à liczbà ludzi lub u osób pracujàcych na otwartej przestrzeni. Szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu przeznaczone sà dla osób przebywajàcych na terenach o nasilonym wyst powaniu tej choroby, a tak e u osób zatrudnionych przy eksploatacji lasu. Zaleca si je tak e dla osób przebywajàcych czasowo na tych terenach, a wi c uczestnikom obozów i kolonii oraz turystom. Optymalny okres przeprowadzenia tych szczepieƒ to pierwsze miesiàce roku. Kolejnà nadobowiàzkowà szczepionkà dost pnà w naszym kraju jest szczepionka przeciwko bakteriom Streptococcus pneumoniae (pneumokokom). Zaleca si jà u dzieci powy ej drugiego roku ycia z przewlek ymi chorobami zwi kszajàcymi ryzyko wystàpienia zaka eƒ pneumokokowych. Kolejnà grup osób ze wskazaniami do tego typu szczepienia stanowià chorzy z zaburzeniem odpornoêci, a tak e osoby w podesz ym wieku oraz dzieci majàce byç poddane zabiegowi usuni cia Êledziony. Niezale nie od rodzaju szczepionki, budzà si niejednokrotnie u osób, które majà byç poddane szczepieniu, wàtpliwoêci dotyczàce przeciwwskazaƒ do szczepieƒ. Nale y podkreêliç, i bezwzgl dne przeciwwskazanie do szczepieƒ stanowi reakcja anafilaktyczna na sk adnik szczepionki, lub wczeêniej podanà dawk szczepionki, a tak e w przypadku szczepionki krztuêcowej encefalopatia wyst pujàca do siedmiu dni od poprzedniego szczepienia. Odr bne zagadnienie stanowi problem odroczenia szczepieƒ ochronnych. Naros o wokó niego wiele mitów i fa szywych opinii. Wszystkie szczepienia powinny byç odroczone w przypadku zaka eƒ o ci kim lub umiarkowanym przebiegu, gdy mogà one opóêniç leczenie zaka enia. Nale y podkreêliç, i niewielka goràczka i agodne zaka enie u dzieci nie stanowià przeciwwskazania do szczepieƒ. Przeciwwskazaniem do szczepieƒ nie sà tak e alergia, w tym astma, wczeêniactwo, niska masa urodzeniowa niemowlàt, niedo ywienie, wywiad wskazujàcy na wyst powanie drgawek w najbli szej rodzinie, antybiotykoterapia, ó taczka noworodka czy te wyrównane choroby serca, nerek i wàtroby. Szczepieniom powinny byç tak e poddane dzieci z zespo em Downa oraz z mózgowym pora eniem dzieci cym u których stan neurologiczny jest stabilny. Kobietom w cià y oraz osobom z niedoborem odpornoêci nie wolno podawaç szczepionek zawierajàcych ywe wirusy, a wi c szczepionki skojarzonej przeciwko Êwince, odrze i ró yczce, doustnej szczepionki przeciwko poliomyelitis, a tak e szczepionki przeciwko ospie wietrznej. Doustna szczepionka poliomyelitis nie powinna byç tak e podawana dzieciom majàcym kontakt z pacjentami z niedoborem odpornoêci. Warto tak e pami taç, i z uwagi na niebezpieczeƒstwo powik aƒ kobieta nie powinna zachodziç w cià do jednego miesiàca po szczepieniu przeciwko odrze i (lub) Êwince oraz szczepionce przeciwko ospie wietrznej. Wykonanie u kobiet szczepienia przeciwko ró yczce powinno poprzedzaç zajêcie w cià minimum o trzy miesiàce. Nale y podkreêliç, e cià a u matki dziecka nie stanowi przeciwwskazania do wykonania u niego szczepieƒ ochronnych. Jak wi c widzimy problem szczepieƒ jest niezwykle szeroki i z o ony. Poza szczepieniami obowiàzkowymi warto zastanowiç si nad wykonaniem przynajmniej niektórych szczepieƒ z grupy szczepieƒ zalecanych, co mo e nas ochroniç przed wieloma komplikacjami, których skutki odczuwalne mogà byç przez wiele lat. Pami tajmy jednak, i zg aszajàc si na szczepienie deklarujemy jedynie ch ç jego wykonania. O kwalifikacji do szczepieƒ i terminie ich przeprowadzenia decydowaç musi zawsze lekarz po dok adnym zebraniu wywiadu i w oparciu o aktualny stan zdrowia osoby majàcej byç poddanej szczepieniom. Prof. dr hab. med. Micha Matysiak (Kalendarz szczepieƒ dzieci i m odzie y znajdziecie Paƒstwo na stronie 9.) strona 4

6 Wa ne jest szybkie rozpoznanie Panie Profesorze, co zmieni o si w pediatrii po wprowadzeniu reformy zdrowia, czy wp yn a ona korzystnie na opiek nad dzieçmi, czy te mo e pojawi y si jakieê zwiàzane z tym problemy? Reforma, odbi a si niestety negatywnie na opiece pediatrycznej. Uwa amy, e w jej wyniku rola pediatrów zosta a sprowadzona na dalszy plan. Po pierwsze, przerwa y si dotychczas istniejàce drogi opieki nad dzieckiem, niejednokrotnie w sposób trwa y. Cz Êç zadaƒ pe nionych dotychczas przez pediatrów, przej li lekarze rodzinni, którymi sà interniêci, chirurdzy; lekarze ró nych specjalnoêci, a wi c tacy, którzy dotychczas niewiele mieli wspólnego z pediatrià. Po krótkim szkoleniu nie dysponujà oni takà wiedzà jak lekarze pediatrzy po pierwszym lub drugim stopniu specjalizacji. Stàd te opieka nad dzieçmi jest ca kiem inna. Drugi bardzo istotny problem dotyczy braku lekarzy pediatrów w szko ach, co tak e jest efektem funkcjonowania tej reformy. Spowodowa o to utrat czynnej kontroli nad dzieçmi i m odzie à w wieku rozwojowym. W rezultacie ograniczono mo liwoêç wczesnego wykrywania wad postawy, wzroku, s uchu, które ujawniajà si w aênie w okresie rozwojowym. Przy w aêciwej, wnikliwej opiece rodzicielskiej, mo e tego typu zawirowania nie majà a takiego znaczenia. Cz Êç rodziców, zaabsorbowana jednak swoimi sprawami zawodowymi, zapomina lub odk ada na póêniej badania kontrolne, przez co traci si mo liwoêç wykrycia wielu wad, których korekcja w m odym wieku jest jeszcze mo liwa. Czy nasi pacjenci rodzice, którzy powierzyli opiek nad swoimi dzieçmi lekarzom zatrudnionym w naszym Centrum Medycznym majà podobne problemy? Nie, w LUX MED-zie tego typu problemów nie ma. Opieka pediatryczna jest tu sprawowana przez zespó pediatrów, co jest niezwykle wa ne. Sà to bardzo doêwiadczeni pediatrzy, cz sto po drugim stopniu specjalizacji, tacy którzy pracujà w zawodzie ju po kilkanaêcie lat. Ogromne znaczenie ma to, e LUX MED oferuje tak e mo liwoêç skorzystania z wizyt domowych. Stwarza to rodzicom bardzo dogodnà sytuacj leczenia i kontroli stanu zdrowia nie tylko na miejscu w Centrum, ale tak e w domu, a co najwa niejsze, w wizytach tych uczestniczà lekarze pediatrzy. Dzia a tu przez ca à dob nie tylko internistyczny, ale tak e pediatryczny zespó wyjazdowy. Panie Profesorze, czy w tej aktualnej sytuacji obowiàzek pami tania o terminach szczepieƒ spoczywa na rodzicach? Niestety tak. Dawniej, przychodnie wysy a y zawiadomienia o szczepieniach; teraz, ze wzgl du na kryzys finansowy, uleg o to zmianie. Je eli wi c rodzice zapominajà o badaniach kontrolnych, nie zg aszajà si do lekarza, wtedy terminy te mogà ulec przesuni ciu. Sytuacje takie wyst pujà rzadziej u dzieci m odszych, kiedy te wizyty kontrolne sà bardzo cz ste. We wczesnym okresie ycia noworodka odbywajà si one raz w miesiàcu, póêniej w drugim pó roczu ycia, raz na dwa miesiàce. W perspektywie miesiàca lub dwóch jesteêmy jeszcze w ZESPÓ LEKARZY PEDIATRÓW W CENTRUM MEDYCZNYM LUX Prof. dr hab. med. Micha Matysiak specjalista pediatra. Sprawuje nadzór merytoryczny nad pracà zespo u lekarzy pediatrów. Jego praca doktorska dotyczy a badaƒ nad fibronektynà w chorobach rozrostowych uk adu krwiotwórczego u dzieci. Temat pracy habilitacyjnej to Nieziarnicze ch oniaki z oêliwe u dzieci wybór najkorzystniejszych metod leczenia. Pracuje w Centrum przy ul. Pu awskiej. Jest ordynatorem Oddzia u Hematologiczno-Onkologicznego Kliniki Pulmonologii, Chorób Alergicznych i Hematologii I Katedry Pediatrii Akademii Medycznej w Warszawie. Dr med. Joanna Cielecka-Kuszyk specjalista pediatra. Jej praca doktorska dotyczy a wartoêci prognostycznych i diagnostycznych wynikajàcych z immunofenotypowej analizy nacieków zapalnych w wirusowym zapaleniu wàtroby u dzieci. Pracuje w zespole pediatrycznym interwencyjnym. Jest Kierownikiem Pracowni Immunologii w Centrum Zdrowia Dziecka. Dr med. Barbara Fedyna-Kwiatkowska specjalista pediatra, neonatolog oraz rehabilitant. Jej doktorat poêwi cony by ultrasonograficznej ocenie oêrodkowego uk adu nerwowego noworodków urodzonych w zamartwicy. Wykonuje badanie usg przezciemiàczkowe. Pracuje w Centrum przy ul. Pu awskiej. Wieloletni ordynator Oddzia u Noworodkowego Szpitala MSWiA przy ul. Wo oskiej. Dr Anna Huflejt specjalista pediatra i neurolog dzieci cy. Pracuje w Centrum przy ul. Pu awskiej. Starszy asystent w Klinice Rehabilitacji Neurologicznej Centrum Zdrowia Dziecka. Dr Monika Jastrz bowska pediatra. Pracuje w zespole pediatrycznych wizyt domowych. Zatrudniona w Szpitalu przy ul. Wo oskiej. Dr Krystyna Jastrz bowska-janas specjalista pediatra, pulmonolog. Pracuje w Centrum przy ul. Pu awskiej. Dr Anna Kachel specjalista pediatra, alergolog. Pracuje w zespole pediatrycznych wizyt domowych oraz w Centrum przy ul. Rac awickiej. Wieloletni asystent Oddzia u Pediatrycznego Szpitala MSWiA przy ul. Wo oskiej. Dr Aleksander Kap on jest specjalistà pediatrà, posiada tak e specjalizacje w zakresie pulmonologii oraz transfuzjologii. Pracuje w zespole pediatrycznych wizyt domowych. Jest starszym asystentem w Szpitalu przy ul. Szaserów (CSK WAM). Dr Katarzyna Kowalska pediatra. Pracuje w zespole pediatrycznych wizyt domowych. Zatrudniona w CSK WAM. Dr Danuta Kurowska specjalista pediatra; pracuje w zespole pediatrycznych wizyt domowych oraz interwencyjnym zespole pediatrycznym. Wieloletni Ordynator Oddzia u Pediatrycznego Szpitala MSWiA przy ul. Wo oskiej. Dr Joanna Peradzyƒska pediatra. Pracuje w zespole interwencyjnym pediatrycznym. Asystent w Klinice Pulmonologii, Chorób Alergicznych i Hematologii I Katedry Pediatrii Akademii Medycznej w Warszawie. Dr med. Andrzej Prokurat specjalista chirurg dzieci cy. Jego praca doktorska strona 6

7 Na nasze pytania odpowiada prof. dr hab. med. Micha Matysiak stanie zapami taç, e mamy zg osiç si do lekarza w konkretnym terminie. Gorzej, je eli kolejne szczepienie po drugim roku ycia wypada w szóstym roku ycia. Sam ju zetknà em si z przypadkami, kiedy dzieci oêmioletnie nie mia y szczepieƒ koniecznych dla szeêciolatków. Jakie inne problemy pojawi y si w ostatnim czasie w pediatrii; na jakie schorzenia cierpià najcz Êciej nasze dzieci? Dominujà oczywiêcie infekcje górnych dróg oddechowych, z czego siedemdziesiàt pi ç do osiemdziesi ciu procent stanowià infekcje wirusowe. Bardzo istotne jest to, e w infekcjach wirusowych leczenie antybiotykami jest ca kowicie bezsensowne. Stàd te tak wa ne jest, aby opiek nad dzieckiem sprawowa ktoê, kto potrafi dok adnie oceniç stan dziecka, kto b dzie móg skontrolowaç to dziecko za dwa, trzy dni i w momencie pogorszenia stanu zdrowia dopiero do àczyç antybiotyk, a nie odwrotnie. Zdarza si niestety, e ju przy pierwszej wizycie rozpoczyna si leczenie infekcji wirusowych antybiotykiem. Nast pny, bardzo istotny problem to alergie. Chcia bym podkreêliç, e w naszym kraju mamy do czynienia z wyraênà nadrozpoznawalno- Êcià alergii. Nie przecz, e alergii jest du o, z roku na rok coraz wi cej. Majà na to wp yw warunki w jakich yjemy. A yjemy w Êrodowisku ska onym i mamy do czynienia z ró nymi substancjami, które korzystnie na nasze ycie nie wp ywajà. Zaczyna si jednak niebezpieczna tendencja do t umaczenia alergià wszystkich innych schorzeƒ. Wirusowa infekcja nie doleczona, kaszel, katar, nie Prof. dr hab. med. Micha Matysiak absolwent Wydzia u Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie. Od poczàtku swojej pracy zawodowej zwiàzany z Klinikà Pneumonologii Chorób Alergicznych i Hematologii AM przy ul. Dzia dowskiej w Warszawie, ordynator Oddzia u Hematologiczno-Onkologicznego. Zajmuje si problemami dzieci chorych na choroby nowotworowe uk adu krwiotwórczego (bia aczki i ch oniaki), hematologià dzieci cà (leczenie niedokrwistoêci i ma op ytkowoêci) oraz pediatrà ogólnà. Du à wag przyk ada do wszelkich dzia aƒ profilaktycznych w opiece nad dzieckiem, a tak e do racjonalnego leczenia zaka eƒ wyst pujàcych w lecznictwie otwartym, czego wyrazem jest jego udzia w licznych szkoleniach lekarzy podstawowej opieki medycznej. uzasadniajà podawania leków przeciwalergicznych. Panie Profesorze, wiem, e specjalizuje si Pan w dziedzinie pediatrii, o której rodzice tak naprawd niewiele wiedzà. Dopiero w momencie, kiedy zapada diagnoza, sà przera eni i nie zawsze umiejà sobie poradziç z tym problemem, udêwignàç ci ar choroby w asnego dziecka. To prawda. Zajmuj si onkologià i hematologià dzieci cà, leczeniem dzieci z wszelkimi schorzeniami uk adu krwiotwórczego, a wi c SpecjaliÊci dokoƒczenie na str. 9 dotyczy a oceny przydatnoêci biopsji aspiracyjnej cienkoig owej w rozpoznawaniu i leczeniu operacyjnym chorób tarczycy u dzieci. Pracuje w Centrum przy ul. Pu awskiej. Adiunkt w Klinice Chirurgii Dzieci cej i Transplantacji Narzàdów, Kierownik Zabiegowego Zespo u Onkologicznego w Centrum Zdrowia Dziecka. Prezes Stowarzyszenia Polska Akcja Onkologii Dzieci cej. Dr Dorota Rogula-Stempieƒ pediatra, pracuje w zespole wyjazdowym pediatrycznym. Zatrudniona w Szpitalu MSWiA przy ul. Wo oskiej. Dr Jolanta Rostropowicz pediatra. Pracuje w interwencyjnym zespole pediatrycznym. Pracowa a w ZOZ Praga Pó noc. Dr med. El bieta Staƒczak specjalista pediatra. Praca doktorska poêwi cona by a ocenie roli immunofenotypów ostrych bia aczek limfoblastycznych u dzieci. Pracuje w interwencyjnym zespole pediatrycznym. Starszy asystent w Klinice Pneumonologii, Chorób Alergicznych i Hematologii I Katedry Pediatrii Akademii Medycznej w Warszawie. Dr Dorota Su ek pediatra. Pracuje w interwencyjnym zespole pediatrycznym. Pracowa a w ZOZ Ochota. Dr Adam Sybilski pediatra. Pracuje w zespole wyjazdowym pediatrycznym. Asystent w Oddziale Dzieci cym Szpitala MSWiA przy ul. Wo oskiej. Dr Halina Szczytnicka specjalista chirurgii dzieci cej i rehabilitacji. Pracuje w Centrum przy ul. Pu awskiej. Asystent w Przychodni Rehabilitacji dla Dzieci i M odzie y (ul. Przyczó kowa). Dr Anna Tupieka-Ko odziejska specjalista pediatrii, neonatologii i alergologii. Pracuje w Centrum przy ul. Rac awickiej. Starszy asystent Paƒstwowy Szpital Kliniczny AM (ul. Karowa). Dr med. Bo ena Werner specjalista pediatrii i kardiologii. Zast pca ordynatora w Klinice Kardiologii Wieku Dzieci cego Akademii Medycznej, przy ulicy Marsza kowskiej. Temat jej pracy doktorskiej to Ocena czynnoêci prawej komory serca u dzieci z ubytkiem w przegrodzie mi dzyprzedsionkowej przed i po zabiegu operacyjnym przy u yciu echokardiografii dopplerowskiej. Wykonuje badania echokardiograficzne u dzieci. Pracuje w Centrum przy ul. Pu awskiej. Dr Jerzy Wojtak specjalista pediatra. Pracuje w pediatrycznym zespole wyjazdowym. Starszy asystent Oddzia u Pediatrycznego Szpitala Bielaƒskiego. Dr Kornel Zdanowski pediatra. Pracuje w pediatrycznym zespole wyjazdowym. Pracowa w Centrum Zdrowia Dziecka i Instytucie Matki i Dziecka. Dr med. Jerzy Zió kowski specjalista pediatrii i pulmonologii. Prac doktorskà poêwi ci zdolnoêci dyfuzyjnej p uc w wybranych chorobach uk adu oddechowego u dzieci. Pracuje w interwencyjnym zespole pediatrycznym. Adiunkt w Klinice Pulmonologii, Alergologii i Hematologii I Katedry Pediatrii AM w Warszawie. strona 7

8 ˇ cd. ze str. 3 nie tylko niedokrwistoêcià, ma op ytkowoêcià, z czym mo na zetknàç si na co dzieƒ, ale tak e chorobami nowotworowymi krwi i uk adu ch onnego, czyli bia aczkami i ch oniakami z oêliwymi. Sà to straszne choroby, których nikomu nie yczymy. Warto podkreêliç, e na przestrzeni ostatnich dwudziestu paru lat w Êwiatowej i polskiej medycynie dokona si w tej dziedzinie ogromny post p. DwadzieÊcia lat temu udawa o si wyleczyç dwadzieêcia procent dzieci; obecnie, szans na ca kowite wyleczenie ma osiemdziesiàt procent dzieci. Sà takie nowotwory, które wczeênie rozpoznane dajà szans stuprocentowego wyleczenia. W naszym spo eczeƒstwie bardzo êle i ma o mówi o si o nowotworach, traktujàc to jako temat tabu. Dopiero dzi ki fundacji pani Jolanty KwaÊniewskiej zacz o si oficjalnie mówiç o nowotworach sutka. Nowotwory dzieci ce spychane sà jednak na plan dalszy a dowiadujemy si o nich dopiero przy okazji zbiórek pieni dzy na leczenie konkretnych dzieci, bàdê wsparcie oddzia ów szpitalnych, które si tym leczeniem zajmujà, a jest tych oddzia ów w Polsce zaledwie kilkanaêcie. Chc jeszcze raz podkreêliç nowotwory sà wyleczalne i stopieƒ tej wyleczalnoêci uzale niony jest tak e od poziomu podstawowej opieki medycznej; zale y od tego, jak pracuje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, jak szybko uda mu si ten nowotwór rozpoznaç, albo jak szybko skojarzy, e u pacjenta oprócz innych chorób mo e w gr wchodziç tak e proces nowotworowy. Nowotwory dzieci ce sà nowotworami w wi kszoêci bardzo dynamicznie rozwijajàcymi si. W przypadku bia aczki, gdzie rozwój nast puje bardzo dynamicznie, niezwykle wa ne jest, jak szybko uda si to rozpoznanie postawiç i kiedy rozpocznie si leczenie. Szybkie rozpoznanie to mniejsze zaawansowanie nowotworu, a tym samym zdecydowanie wi ksza szansa prze ycia dziecka. Na jakie objawy, które wskazujà, e coê z dzieckiem niedobrego si dzieje, powinny zwracaç uwag rodzice? Nowotwory przebiegajà niekiedy bardzo skrycie i podst pnie. Pierwszà rzeczà zauwa alnà u dziecka mo e byç zmiana usposobienia. Dziecko staje si apatyczne, s abe, mniej aktywne. Niemowl ta, które ju chodzi y, czy sta y przy czymê, nagle zaczynajà siadaç a postawione na nó ki p aczà i ponownie siadajà. Jaka jest tego przyczyna? Bóle w koƒczynach dolnych. Niemowl inaczej nie jest w stanie nam tego pokazaç. Staje si bledsze, traci apetyt, zaczynajà pojawiaç si powi kszone w z y ch onne. Mogà wystàpiç takie objawy jak niewiadomego pochodzenia podwy szona temperatura, czasami wysypki, powi kszenia narzàdów wàtroby, Êledziony, mo e tak e pojawiç si Êwiàd skóry. To sà te wszystkie objawy, bardzo zresztà niecharakterystyczne, poniewa mogà towarzyszyç tak e chorobom infekcyjnym. Mogà one niestety równie byç pierwszymi zwiastunami choroby nowotworowej. Na ogó we wszystkich infekcjach pierwszym wskazaniem jest wykonanie morfologii. Je eli w morfologii krwi stwierdzimy cechy anemii, czyli poziom hemoglobiny b dzie si obni a, je eli liczba p ytek krwi b dzie ni sza, co na skórze zacznie objawiaç si wybroczynami, albo wylewami, je eli dziecko b dzie mia o wi cej siƒcy ni wynika oby to z jego aktywnoêci yciowej, to jest to wskazówka do tego, aby zg osiç si do lekarza, najpierw podstawowej opieki zdrowotnej, a potem do nas hematologów. Kalendarz szczepieƒ dzieci i m odzie y wed ug wieku Wiek 1 rok ycia Szczepienie przeciw w ciàgu 24 godzin po urodzeniu WZW typu B GRUèLICY 2 miesiàc ycia WZW typu B (po 6 tygodniach od szczepienia B ONICY, T COWI, przeciw gruêlicy i WZW typu B) KRZTUÂCOWI prze om 3 i 4 miesiàca ycia B ONICY, T COWI, KRZTUÂCOWI (po 6 tygodniach POLIOMYELITIS od poprzedniego szczepienia) (I-sza dawka) 5 miesiàc ycia B ONICY, T COWI, KRZTUÂCOWI (po 6 tygodniach POLIOMYELITIS od poprzedniego szczepienia) (II-ga dawka) prze om 6 i 7 miesiàca ycia WZW typu B (po 6 tygodniach POLIOMYELITIS od poprzedniego szczepienia) (III-cia dawka) 12 miesiàc ycia GRUèLICY 2 rok ycia miesiàc ycia ODRZE miesiàc ycia B ONICY, T COWI, KRZTUÂCOWI POLIOMYELITIS (IV-ta dawka) Okres przedszkolny 6 rok ycia 7 rok ycia po 6 tygodniach od szczepienia przeciw ODRZE B ONICY, T COWI POLIOMYELITIS ODRZE Szko a podstawowa i gimnazjum GRUèLICY 11 rok ycia POLIOMYELITIS 12 rok ycia GRUèLICY 13 rok ycia RÓ YCZCE 14 rok ycia WZW typu B 3-krotnie w cyklu: 0; 1; 6 miesi cy B ONICY, T COWI Szko a ponadpodstawowa Bardzo dzi kuj za rozmow. rozmawia a Anna Kowalska 18 rok ycia 19 rok ycia lub ostatni rok nauki w szkole GRUèLICY B ONICY, T COWI strona 9

9 Dieta wegetariaƒska dla dzieci Dla niektórych jest kwestià mody, sezonowà dietà, eksperymentem kulinarnym. Dla innych, niezale nie od powodów, czy to zdrowotnych, ideowych, czy te religijnych, jest stylem ycia. Wegetarianizm, bo o nim mowa, pojawi si w polskim krajobrazie kulinarnym jeszcze przed odkryciem McDonalds. Poczàtkowo by domenà ludzi m odych, aktywnych, cz sto negujàcych rodzinne przyzwyczajenia. Teraz, nie tylko ci m odzi ludzie, stajà przed dylematem, czy kwestià oczywistà jest stosowanie diety wegetariaƒskiej w stosunku do w asnych dzieci, czy dieta wegetariaƒska b dzie zdrowa równie dla intensywnie rozwijajàcego si organizmu dziecka? Nieodmiennie zadajemy sobie pytanie skàd pochodzimy i dokàd zmierzamy? Antropolodzy odpowiedzieliby, e budowa i fizjologia naszego uk adu trawiennego jest zbli ona bardziej do uk adu zwierzàt roêlino ernych, ni drapie ników. Równie od milionów lat ludzie majà pozycj wyprostowanà oraz d ugie, ruchliwe palce, co Êwiadczy bardziej o przystosowaniu do zbierania owoców z drzew, ni do pozyskiwania pokarmu pochodzenia zwierz cego. Mo na by wi c stwierdziç, e naturalnà kuchnià dla cz owieka jest kuchnia wegetariaƒska. Jednak dopiero kolejne doniesienia o chorobach na jakie nara amy si spo- ywajàc mi so wo owe (choroba szalonych krów ), czy te ostatnio i wieprzowe (pryszczyca) spowodowa y, e coraz wi cej osób zastanawia si nad wprowadzeniem zmian w swojej diecie. Jest to jak najbardziej pozytywna tendencja, gdy mi so, nawet pozbawione wirusów wspomnianych chorób, zawiera wiele substancji niekorzystnych dla zdrowia, szczególnie je eli by o chemicznie konserwowane, a zwierz ta hodowlane szpikowane by y hormonami i antybiotykami. Poczàtkowo sceptycznie nastawiony do wegetarianizmu Êwiat nauki opublikowa ostatnio w British Medical Journal wyniki badaƒ przeprowadzonych na grupie kilkunastu tysi cy osób. Badania wykaza y, e wêród wegetarian a o 40 proc. mniejsze jest ryzyko zachorowania na raka, o 30 proc. ryzyko choroby wieƒcowej serca oraz o 20 proc. ryzyko przedwczesnej Êmierci. Rzadsze zachorowania na raka sà konsekwencjà cz stszego spo ywania warzyw i owoców bogatych w witaminy antyoksydacyjne, takie jak witamina A i C, które usuwajà z organizmu tzw. wolne rodniki, odpowiedzialne za inicjowanie rozwoju nowotworów. Nasz uk ad krwionoêny równie zyskuje na diecie wegetariaƒskiej, gdy obni a ona krzepliwoêç krwi, ciênienie t tnicze oraz poziom cholesterolu, co zapewnia swobodny przep yw krwi przez naczynia krwionoêne i bezpoêrednio zabezpiecza przed zawa em serca. Dieta wegetariaƒska jest lekkostrawna, atrakcyjna dla oka, zapewnia d ugowiecznoêç i zdrowie, mimo to lekarze przestrzegajà przed bezkrytycznym jej serwowaniem na talerzu dla dzieci i m odzie y. Nie sama rezygnacja z mi sa mo e mieç niekorzystny wp yw na zdrowie, ale niedobór wa nych dla prawid owego rozwoju substancji. Mi so zawiera bowiem komplet aminokwasów egzogennych, czyli prostych bia ek, których organizm sam nie mo e sobie stworzyç i musi pozyskaç z po ywienia, aby wbudowaç je potem we w asne struktury. Produkty roêlinne te je posiadajà, jedynie potrzeba nieco wiedzy dietetycznej, aby komponowaç posi ki i np. wiedzieç czy w fasoli szparagowej podanej na kolacj znajduje si wystarczajàco tryptofanu (jednego z aminokwasów egzogennych), którego mog o zabraknàç w posi ku porannym. Innym zagro eniem w diecie pozbawionej produktów pochodzenia zwierz cego jest niedobór witaminy B12, który sprzyja anemii, niedotlenieniu mi Ênia sercowego, schorzeniom neurologicznym, obni eniu aktywnoêci fizycznej. Niedobór witaminy D, równie dostarczanej w produktach pochodzenia zwierz cego, sprzyja krzywicy, niedoborom wzrostu, próchnicy, utracie masy kostnej. Szczególnie niekorzystna jest rezygnacja w diecie dziecka z mleka i jego przetworów. Mleko stanowi niezwykle cenny pokarm zasobny w witaminy strona 10

10 Proste, praktyczne sposoby PrzeczytaliÊmy dla Was: oraz wa ne sole mineralne pe niàce funkcje strukturalne w tkankach koêci i mi Êni oraz regulacyjne w transporcie tlenu, aktywnoêci enzymów i przekazywaniu bodêców nerwowych. Reasumujàc jedynie Êwiadome komponowanie ró nych produktów roêlinnych z dodatkiem produktów mlecznych dostarczy m odemu organizmowi wszystkich potrzebnych surowców i pozwoli w pe ni korzystaç z dobrodziejstw diety wegetariaƒskiej. Pozostaje jeszcze dylemat rodzica-wegetarianina przekazujàcego dziecku w asne wa ne wartoêci. Dla wielu wegetarian konsekwencjà poszanowania i mi oêci do przyrody o ywionej jest rezygnacja z pokarmu pochodzenia zwierz cego równie w diecie dziecka. Jednak b dy dietetyczne dla doros ych mogà byç przyczynà przejêciowych dolegliwoêci, dla dziecka natomiast przyczynà powa nych komplikacji zdrowotnych. Natura rzàdzi si swoimi prawami, a nieznajomoêç wszelkich praw szkodzi. Dlatego te szczególnie planujàc cià, karmiàc piersià nale y skonsultowaç z lekarzem odpowiednià diet oraz systematycznie wykonywaç badania biochemiczne krwi, tak aby w poêpiechu dnia nie zaszkodziç sobie i nowemu yciu naszym dzieciom. Ma gorzata Gurdziel Literatura: Gazeta Wyborcza wywiad Marcina Jamkowskiego z prof. dr. hab. n. med. Âwiatos awem Ziemlaƒskim Ksià ka Richarda Trubo Sposób na cholesterol to przyk ad poradnika, który mo e u atwiç czytelnikom podejmowanie Êwiadomych decyzji dotyczàcych stylu ycia i sposobu od ywiania si. W adnym wypadku ksià ki tej nie nale y traktowaç jako podr cznika medycznego, aden bowiem poradnik nie mo e zastàpiç fachowej pomocy lekarskiej. Wszystkim, którzy niepokojà si o swoje zdrowie, autorzy doradzajà konsultacj z lekarzem. Ksià ka zapoznaje z prostymi, praktycznymi i sprawdzonymi, a przede wszystkim potwierdzonymi przez lekarzy, sposobami walki z cholesterolem. Stosowane na co dzieƒ, systematycznie, prowadzà do utrzymania cholesterolu na bezpiecznym poziomie. Prezentowany przez autora 30.-dniowy, dostosowany do indywidualnych mo liwoêci, program walki z cholesterolem, poszerzony jest o zaakceptowane przez dietetyków przepisy na zdrowe, smaczne i proste dania. Richard Trubo Sposób na cholesterol przek ad Gra yna Lutos awska Wydawnictwo AMBER Warszawa 2001 Zdrowie twojego dziecka Ksià ka pt. Zdrowie twojego dziecka, której autorem jest dr Hilary Jones, jeden z najbardziej znanych angielskich pediatrów, to przyk ad nowoczesnego poradnika dla rodziców. Jest to kompendium niezb dnej dla rodziców wiedzy o zdrowiu, rozwoju dziecka i chorobach wieku dzieci cego, wzbogaconej praktycznymi radami Poradnik ten u atwia rodzicom zrozumienie znaczenia niepokojàcych objawów wyst pujàcych u dzieci, a tak e zawiera sugestie metod post powania. Ksià ka nie mo e zastàpiç konsultacji czy badania lekarskiego, jest natomiast nieocenionym podr cznym informatorem, zaznajamiajàcym z najbardziej typowymi problemami dotyczàcymi zdrowia dziecka. Autor w przyst pny sposób wyjaênia mo liwe przyczyny objawów chorobowych, informuje co i w przypadku jakich objawów rodzice mogà sami zrobiç w domu, jeszcze przed badaniem lekarskim. Ksià ka oferuje atwy dost p do w aêciwych informacji, dzi ki ich alfabetycznemu uk adowi. Szczególnie polecana dla m odych rodziców, gdy daje fachowe, jasne i wyczerpujàce odpowiedzi na najcz Êciej zadawane pytania typu jak obni yç goràczk, jak piel gnowaç skór dziecka, jak post powaç z niejadkiem, jakie sà przyczyny moczenia nocnego. Znajdziemy w niej rozdzia y poêwi cone profilaktyce zdrowotnej i trosce o zdrowie dziecka, nie tylko fizyczne ale i psychiczne. Obok informacji dotyczàcych szczepieƒ ochronnych, higieny, diety, sà równie wa ne informacje na temat tego, jak s uchaç w asnych dzieci i rozmawiaç z nimi. Autor podaje tak e wiele praktycznych porad dotyczàcych post powania w nag ych wypadkach, kiedy to pierwsza pomoc, jeszcze przed przybyciem lekarza, ma ogromne znaczenie i niejednokrotnie mo e uratowaç ycie. dr Hilary Jones Zdrowie twojego dziecka przek ad Jerzy Ubieƒ Wydawnictwo AMBER Warszawa 2001 przygotowa a Anna Pad o strona 11

11 Z wiedzà w XXI wiek strona 12 Nowa ma o inwazyjna metoda leczenia skrajnej oty oêci Jednà z metod leczenia zagra ajàcej yciu oty oêci jest chirurgiczne zmniejszenie pojemnoêci o àdka przez operacyjne dzielenie go na dwie cz Êci. Pierwsza o ma ej pojemnoêci, ulega rozciàganiu po zjedzeniu przez pacjenta ju bardzo ma ej iloêci po ywienia i powoduje uczucie szybkiego nasycenia. Alternatywnà metodà post powania jest za o enie przez rurk wprowadzonà przez pow oki do jamy brzusznej (tzw. laparoskop), opaski obejmujàcej z zewnàtrz o àdek i dzielàcej go na dwie asymetryczne cz Êci, przy czym górna ma ma à pojemnoêç a jej po àczenie z pozosta à cz Êcià o àdka jest bardzo wàskie. Istnieje ponadto mo liwoêç bezoperacyjnego regulowania Êrednicy po àczenia obu cz Êci o àdka. Grupa badaczy w Szwecji przeprowadzi a w latach takich zabiegów laparoskopowych u pacjentów z oty oêcià zagra ajàcà ich yciu. Uzyskano zmniejszenie wagi cia a Êrednio o 14% w ciàgu szeêciu miesi cy i a o 18% w ciàgu roku. Sà to wyniki bardzo korzystne. Zmuszajà one jednak e do zadania pytania: czy skojarzenie d ugotrwa ej, konsekwentnie stosowanej diety niskokalorycznej ze zwi kszonà aktywnoêcià fizycznà nie spowodowa oby równie istotnej redukcji wagi cia a i to bez ryzyka wynikajàcego z zabiegu laparoskopowego? RADIOLOGY, 2000 Czy picie kawy zmniejsza ryzyko wystàpienia choroby Parkinsona? Grupa amerykaƒskich lekarzy opublikowa a wyniki 30-letniej obserwacji grupy ponad oêmiu tysi cy Amerykanów japoƒskiego pochodzenia, którzy w czasie rozpoczynania obserwacji mieli Êrednio 54 lata. W czasie tych 30 lat wielokrotnie oceniano ich tryb od ywiania zarówno metodà bezpoêredniego zbierania wywiadu, jak i wype niania przez nich szczegó owych kwestionariuszy dotyczàcych spo ywanych potraw i wypijanych napojów. W okresie obserwacji w ca ej grupie pacjentów stwierdzono 102 przypadki choroby Parkinsona (jest to ci kie uszkodzenie mózgu objawiajàce si spowolnieniem, sztywnoêcià mi Êni koƒczyn i tu owia, utrudnieniem poruszania si, dr eniem ràk). Okaza o si, e istnieje odwrotna zale noêç pomi dzy cz stoêcià wyst powania choroby Parkinsona a iloêcià wypijanej kawy. Osoby wcale nie pijàce kawy mia y trzy razy wi ksze ryzyko wystàpienia choroby Parkinsona, ni osoby pijàce czasem czarnà kaw ; ryzyko to by o u nie pijàcych kawy pi ç razy wi ksze w porównaniu z grupà osób wypijajàcych co najmniej 4 szklanki kawy dziennie. Nie wiadomo, czy ta zale noêç dotyczy wszystkich postaci choroby Parkinsona, a tak e innych ni badana populacji ludzkich. JAMA, 2000 Palenie papierosów a zaçma Czy wiesz e Oty oêç, nadciênienie t tnicze a ryzyko zachorowania na raka nerki Grupa badaczy z Bethezdy, Maryland, USA i Uniwersytetu Umea, Szwecja, przeêledzi a losy ponad 360 tysi cy m czyzn, mieszkaƒców Szwecji, w latach Poszukiwano zale noêci pomi dzy oty oêcià i nadciênieniem t tniczym a cz stoêcià wyst powania raka nerki. Pacjentów podzielono na trzy podobnie liczne grupy w zale noêci od ich masy cia a: z masà najni szà, Êrednià i najwy szà. W tym okresie zidentyfikowano w obserwowanej grupie 759 przypadków raka nerki. Analiza statystyczna wykaza a, e w porównaniu z grupà m czyzn z najni szà masà cia a, u pacjentów ze Êrednià masà cia a ryzyko rozwoju raka nerki by o o oko o 50% wi ksze, a w grupie osób z najwy szà masa cia a a dwukrotnie wi ksze. Zaobserwowano tak e, e rak nerki wyst powa znaczàco cz Êciej u osób z nadciênieniem t tniczym, zarówno skurczowym jak i rozkurczowym. Wniosek zmniejszajàc naszà mas cia a i systematycznie leczàc nadciênienie t tnicze zmniejszamy ryzyko zachorowania na raka nerki. New England Journal of Medicine, 2000 Od dawna wiadomo, e palenie papierosów zwi ksza ryzyko wystàpienia zaçmy. W celu oceny stopnia ryzyka zachorowania na zaçm obserwowano przez Êrednio 14 lat grup lekarzy amerykaƒskich, z których 50% nigdy nie pali o papierosów, 39% zaprzesta o palenia i tylko 11% by o aktualnymi palaczami. W okresie obserwacji zaçma wystàpi a u 10% osób. W porównaniu z osobami aktualnie palàcymi papierosy, ryzyko zachorowania na zaçm by o u by ych palaczy mniejsze o 25% a u niepalàcych a o 36%. Ryzyko wystàpienia zaçmy u osób, które zaprzesta y palenia przed co najmniej 20 laty, nieznacznie tylko przekracza o ryzyko istniejàce u osób nigdy nie palàcych papierosów. JAMA, 2000 zebra i opracowa : dr n. med. Marek Jarecki