CUKRZYCA A ZDROWIE MAGAZYN MEDYCZNY P6/22/8PA ISSN BARWY ZDROWIA. Idź za swoim marzeniem

Transkrypt

1 CUKRZYCA A ZDROWIE MAGAZYN MEDYCZNY P6/22/8PA ISSN BARWY ZDROWIA Idź za swoim marzeniem

2 Ty decydujesz! Nie cukrzyca Najwy sza dost pna bez recepty dawka kwasu alfa-liponowego (ALA 300 mg) z dodatkiem magnezu, chromu, cynku i selenu pomaga: utrzymaç prawidłowy poziom cukru we krwi ograniczyç ryzyko powikłaƒ cukrzycowych ze strony układu nerwowego (np. dr twienia koƒczyn i zaburzeƒ czucia) Dzienna porcja (1 kapsułka) zawiera: Kwas alfa-liponowy (ALA) 300 mg Magnez 150 mg Cynk 5 mg Chrom (III) 40 μg Selen 30 μg TYLKO 1 kapsułka dziennie! Wyciàg z kory cynamonowca (270 mg) z dodatkiem chromu, cynku i witamin z grupy B wpływa stabilizujàco na poziom cukru we krwi. Dzienna porcja (2 kapsułki) zawiera: Wyciàg z kory cynamonowca 270 mg (co odpowiada 2,4 g surowca) Tiamina (wit. B 1 ) 1,4 mg Ryboflawina (wit. B 2 ) 1,6 mg Witamina B 6 2,0 mg Witamina B 12 2,0 μg Kwas foliowy 300 μg Cynk 3,0 mg Chrom 40 μg STOSOWANIE 2 kapsułki dziennie! Preparaty dost pne w aptece bez recepty.

3 S P I S T R E Ś C I C I E K A N O W O S T K I 4 Sposób na chrypkę Str Fruktoza - słodkie zagrożenie dla naszej pamięci T E M A T N U M E R U 5-7 Idź za swoim marzeniem 10 Sposób na zdrową dietę bez wyrzeczeń 11 W zdrowym ciele zdrowy duch Str. 4 N A S Z E S P O T K A N I A 12 Lirycznie, zdrowo i rozumnie Str. 14 S Ł O W N I C Z E K D I A B E T Y K A 14 Fakty na temat kłucia Str W A R T O W I E D Z I E Ć Profilaktyka stopy cukrzycowej Z D R O W O J E Ś Ć Węglowodany w diecie osób chorych na cukrzycę + przepisy S T R O N Y C Z Y T E L N I K Ó W Listy do redakcji Str Str Cukrzyca a Zdrowie 1

4 S P I S T R E Ś C I W A R T O W I E D Z I E Ć Str Rady dla diabetyków uprawiających sporty zimowe K O N K U R S Program edukacyjny Świadomy Diabetyk cz. II Str C O Ś O Z D R O W I U 36 Szczupli dorośli mają pożyteczny tłuszcz Zalecenia szczepień przeciwko grypie sezonowej Str Ż Y C I E Z C U K R Z Y C Ą Str Alfabet pamiętnika Str. 29 D L A C I E K A W Y C H Ś W I A T A Z historii medycyny cz. 4 N A S Z Ś W I A T Str Str Jajo Kolumba W stolicy karczocha 49 Przeciwdziałanie cukrzycy żywą wodą Alkohol i cukrzyca Str Str Ziewanie F E L I E T O N Mała czarna z rana 2 Cukrzyca a Zdrowie Str

5 Redakcja Magazynu Cukrzyca a Zdrowie wydawca: Wszechnica Diabetologiczna PSd Ow w Białymstoku Adres redakcji: ul. Warszawska 23, Białystok tel , tel./fax redakcja@cukrzycaazdrowie.pl Redaktor naczelna: Danuta Maria Roszkowska Sekretarz redakcji: Katarzyna Kakowska z Redakcją współpracują: mgr Edyta Adamska prof. dr hab. Maria Borawska prof. dr hab. n. med. ewa otto-buczkowska Anna Danilewicz Marek dolecki dr n. med. joanna Filipowska mgr Małgorzata Frąś dr n. med. Hanna Bachórzewska-gajewska mgr wiesława Gołąbek prof. dr hab. n. med. Maria górska prof. dr hab. n. med. ida kinalska dr n. med. Małgorzata korolczuk-zarachowicz mgr Bogumiła ławniczak Janusz Niczyporowicz mgr Jolanta Obidzińska Renata Saniewska prof. dr hab. n. med. jacek Sieradzki Anastazja Szachowicz Ewa Szarkowska Lucyna Szepiel prof. dr hab. n. med. Małgorzata Szelachowska prof. dr hab. n. med. Mirosława urban Wojciech Wojszko Anna Worowska dr n. med. Halina wójcik Tłumaczenie z języka angielskiego: mgr Michał iwańczuk mgr Urszula Tarasewicz Tłumaczenie z języka hiszpańskiego: Marcin Szachowicz CUKRZYCA A ZDROWIE MAGAZYN MEDYCZNY P6/22/8PA ISSN BARWY ZDROWIA Idź za swoim marzeniem fot. Wydanie magazynu zostało dofinansowane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji osób niepełnosprawnych Mędrcy Wschodu przestrzegali swoich współczesnych: - Nie mów szybciej niż myślisz, wystrzegaj się gadulstwa, bo zrazisz do siebie ludzi! Przestroga, mimo upływu wieków, nie utraciła terminu ważności, jako że bezmyślne gadulstwo to prywatne i to oficjalnie rozzuchwalone w mediach - stało się naszą codziennością i sposobem niemal uniwersalnym na wszystko, a szczególnie na to, z czym nie umiemy sobie poradzić. Potokiem słów zagłuszamy wszelkie niedostatki, niewiedzę i niekonsekwencję w postępowaniu. I gubimy coś ważnego, przede wszystkim zaś nie zauważamy, jak przez gadulstwo osłabiamy nasz, tak niezbędny do życia, samozachowawczy instynkt, bo wszystko co dzieje się wokół nas, w czym uczestniczymy, działa na psychikę, na przepływ życiowej siły i decyduje o stanie naszego zdrowia. Złe słowo otwiera drzwi do krainy problemów, popycha do konfliktów, przysparza kłopotów, niszczy związki między ludźmi i rujnuje zdrowie. A przecież nie ma nic cenniejszego niż zdrowie. Warto więc postarać się o zachowanie równowagi, nawet wtedy, gdy będziemy popełniać błędy, gdy dopadną nas kłopoty. Dlatego tak ważne jest, byśmy złapali dystans do siebie i innych, znaleźli czas na spacer, czy serdeczne spotkanie i rozmowę z życzliwą osobą. Właściwie nic wielkiego, a umacnia poczucie jedności i przypomina o uśmiechu, który jest początkiem do polubienia siebie, świata i ludzi. Może z czasem urośnie z tego miłość uczucie wnoszące ład i szczęście, które jest źródłem życzliwości, serdeczności i pomyślności oraz zdrowia. Zamieszczamy przedruki dla celów dydaktycznych i edukacyjnych w oparciu o przepisy art. 25,26,29,33 i 49 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dn r. (DzU z dn r. nr 24, poz. 83) i przyjęte zwyczaje edytorskie. Danuta Maria Roszkowska Cukrzyca a Zdrowie 3

6 C I E K A N O W O S T K I SPOSÓB NA CHRYPKĘ CYTRYNA - Właściwości zdrowotne : Cytryna ułatwia przyswajanie przez organizm żelaza niezbędnego do wytwarzania czerwonych ciałek krwi. Pobudza wydzielanie hormonu tarczycowego tyroksyny ułatwiającego spalanie tłuszczów. Picie wody z cytryną ma korzystne działanie przy schorzeniach sercowych, infekcjach płucnych, oskrzelowych i jelitowych, a także przy nadciśnieniu tętniczym, zapaleniu oskrzeli oraz łamliwych paznokciach. 100 g cytryny zawiera średnio: Cynk 0,025 mg, Wapń 25 mg, Fosfor 14 mg, Magnez 6 mg, Żelazo 0,4 mg, Sód 1 mg 100 g cytryny zawiera średnio: witamina A 2 mg, witamina B1 0,02 mg, witamina B2 0,01 mg, witamina PP 0,1 mg, witamina C 31 mg Wartość energetyczna: 24 kcal i 100 kj Cytronada - Przygotowanie: Pokroić cytrynę na plasterki i włożyć do wody lub sok z cytryny wymieszać z pół szklanki przegotowanej wody posłodzonej łyżeczką cukru. Stosowanie: Pić w przypadku wymiotów i gorączki. Czy wiesz, że : - Nawet najobfitsza kolacja popita z sokiem z cytryny nie będzie długo zalegać w żołądku. - Chrypkę i drapanie w gardle można wyleczyć płucząc je sokiem z buraka ćwikłowego z odrobina octu lub soku z cytryny. 4 Cukrzyca a Zdrowie Źródło: Fruktoza - słodkie zagrożenie dla naszej pamięci Źródło: Za czasów Melchiora Wańkowicza cukier krzepił, teraz coraz częściej okazuje się, że nam szkodzi. Oto kolejny przykład. Naukowcy z Uniwersytetu Stanowego Georgii w USA odkryli, że fruktoza, coraz powszechniejsza w naszej diecie, może pogarszać pamięć. Na razie sprawdzono to na szczurach, ale wyniki badań nakazują poważnie zastanowić się nad otwarciem kolejnej puszki słodzonego fruktozą napoju. Zwierzęta obficie karmione tym cukrem znacznie gorzej zapamiętywały położenie platformy, która pomagała im wydostać się z basenu z wodą. Naukowcy wnioskują, że prawdopodobnie wytwarzane w wątrobie w wyniku rozkładu fruktozy tłuszcze zakłócały zdolność mózgu do zapamiętywania nowych doświadczeń. Fruktoza, kiedyś spożywana praktycznie tylko w świeżych owocach, jest obecnie powszechnie dodawana do produktów spożywczych.

7 T E M A T N U M E R U Idź za swoim marzeniem Czy chory na cukrzycę, słysząc diagnozę, ma schować się w mysią dziurę i wegetować? Czy ktoś trzeci ma prawo wepchnąć go do niej, powodując depresję i poczucie wyobcowania? Od dzieciństwa marzył o dalekich podróżach, zwiedzaniu egzotycznych miejsc, włóczędze po świecie. Takie dzieciaki czytają Robinsona Cruzoe, Księgę Dżungli i wszystko co daje im szanse zobaczyć oczami wyobraźni krainy, które gdzieś są, ale ich tam nie było. Więc zaczynają podążać za swoimi snami. Tak było z Jackiem Łuczkiem z Warszawy, który w wywiadzie dla pewnego magazynu przyznał, że podróże stały się jego obsesją. I nagle organizm zaczął się buntować! Szczegółowe badania nie pozostawiały wątpliwości. - Ma pan cukrzycę zawyrokował lekarz. Wyrok? Nie, Jacek dochodzi do wniosku, że ta diagnoza może odmienić jego życie. Nie będzie czekał do emerytury aby zrealizować swoje marzenia. Co zrobił? - Po ośmiu miesiącach od zdiagnozowania choroby wybrałem się na samotną wyprawę do Nepalu. Przygotowywałem się do niej pół roku, chodząc na siłownię, rozmawiając z ludźmi, którzy już tam byli, a także czytając książki i przewodniki. Cały wyjazd zorganizowałem sam, dzięki czemu zobaczyłem i osiągnąłem to, czego chciałem. Zdążył zwiedzić Indie, Tajlandię, Ekwador. W niedalekiej przyszłości wybiera się do Urugwaju, a potem może uda mu się przejechać Afrykę na motocyklu. Profesjonalnie zajął się fotografią, doradza innym diabetykom jak osiągnąć sukces zawodowy. Jest głodny nowych wyzwań. Czy taka przyszłość czeka wszystkich cierpiących na cukrzycę? Czy nie wolno im marzyć o wykonywaniu ukochanej profesji, w której spełniliby się zawodowo i emocjonalnie? Dobrze kontrolowana cukrzyca nie jest przypadłością, która uniemożliwia pracę czy samorealizację. Wręcz przeciwnie. Nie może być powodem dyskryminowania na polu zawodowym. To prawda, że diabetycy nie mogą wykonywać niektórych profesji, ponieważ tak stanowią przepisy prawa. I tak zaleca medycyna dla dobra samego diabetyka. Ale ograniczenia jakie by nie były - nie oznaczają, że trzeba zrezygnować z pracy. Diabetyk może być tak samo dobrym, mobilnym i kreatywnym pracownikiem, jak każdy inny, bo cukrzyca nie oznacza upośledzenia umysłowego, nie jest zakaźna i nie powoduje włączania syren przeciwpożarowych w zakładzie pracy. Oto kilka przykładów życiorysów ludzi z pierwszych stron gazet, którzy mimo cukrzycy osiągnęli niebywałe sukcesy i są znani na całym świecie, ba, podziwiani i akceptowani: Lech Wałęsa - Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach , laureat Pokojowej Nagrody Nobla w roku 1983, Maria Fołtyn - śpiewaczka operowa i reżyser, Zbigniew Hołdys - muzyk i wokalista, Michał Jeliński - polski wioślarz, czterokrotny mistrz świata, mistrz olimpijski z IO w Pekinie, czterokrotny mistrz świata w konkurencji czwórek podwójnych mężczyzn (2005, 2006, 2007, 2009), Dorota Kośmicka - producentka telewizyjna i filmowa, współtwórca wielu seriali, m.in. Niania, Camera Café, czy Ka- Cukrzyca a Zdrowie 5

8 T E M A T N U M E R U sia i Tomek, w 1997 wybrana Osobowością Roku przez ELLE, w 2000 roku magazyn FILM umieścił ją na 12 miejscu najbardziej wpływowych producentów filmowych w Polsce. Jest pierwszą kobietą, która osiągnęła tak wysoką lokatę. Obecnie producent seriali w TVP Czas honoru i Londyńczycy, Andrzej Zaorski - bohater wywiadu na łamach Cukrzyca a Zdrowie, wybitny aktor i reżyser, Marta Wiśniewska - znana jako Mandaryna polska tancerka, choreografka, aktorka i wokalistka muzyki dance. Z wykształcenia animator kultury. A światowi idole kina: Angelina Jolie, Sharon Stone, Elizabeth Taylor. Dla porządku wymienię jeszcze Edisona, Pucciniego i Hemingwaya. Tymczasem w opowiadanej mi niedawno historii młodego człowieka chorego na cukrzycę spotkał dramat. Choroba też odmieniła jego życie. Dowiedział się, że jest ułomny, nieprzydatny,,że jego miejsce jest na marginesie. Otrzymał wymarzoną pracę i właśnie kończył mu się okres próbny. Szefostwo było bardzo zadowolone i przygotowało mu umowę na stałe. Ucieszony młodzieniec oświadczył, że jest gotów do działania, nie zawiedzie, postara się, itp. Tylko jeszcze zrobi sobie badania w przychodni diabetologicznej. I po powrocie od lekarza dowiedział się, że czekająca na niego umowa znajduje się w koszu na śmieci. W oczach pracodawcy okazał się być niezdolnym do pracy, chociaż nie miał być kierowcą TIR-a, nie miał pracować jako nurek głębinowy, górnik, wiertnik, pilot, hutnik, maszynista trakcji elektrycznej czy cukiernik! Gdyby zajęcie wykonywane przez owego młodzieńca wymagało wyjątkowego skupienia, jak u kontrolera lotów myśliwców, refleksu strzelca wyborowego, koncentracji pilota F16, to już we wczesnym etapie komisja lekarska zabroniłaby mu tych profesji. Gdyby wspomniane wyżej szefostwo doszło do wniosku, że warunki pracy są szczególne, to na wiadomość o cukrzycy przyszłego pracownika, mogłoby zażądać dokumentu stwierdzającego, że nie cierpi na zaburzenia odczuwania hipoglikemii czyli tak zwanej nieświadomości poziomu cukru poniżej normy. Ale nic takiego nie miało miejsca. innej historii wystąpił przedstawiciel W bardzo znanej firmy ubezpieczeniowej, który mamił swoich ewentualnych klientów fantastycznymi warunkami ubezpieczenia na życie, minimalną składką i maksymalnym zyskiem, czyli mówiąc bez ogródek obiecywał przysłowiowe gruszki na wierzbie. Kiedy jednak ojciec rodziny, która była już gotowa ulec urokowi ubezpieczyciela, nieśmiało wspomniał, że wprawdzie choruje na cukrzycę typu 2, ale to przecież nie dżuma, cholera czy jakaś tam beri-beri, ubezpieczyciel stracił entuzjazm, zwinął ulotki reklamowe i mało kurtuazyjnie pożegnał się. Okazało się, że w owych ulotkach reklamujących raj na ziemi, było napisane drobnym drukiem, iż cukrzyca figuruje w spisie chorób takich właśnie jak dżuma. Zapewne po to, aby ubezpieczony (jak wielu z nas) nie przeczytał lub nie doczytał owego warunku i stanowiło to podstawę do niewypłacenia należności, ale nie przeszkodziło w pobieraniu opłat. Ubezpieczający nie miał zamiaru ponosić ryzyka, że jego zysk może zamienić się w konieczność wypłaty odszkodowania. Czy to jest dyskryminacja? Stuprocentowa! Oprócz ograniczeń dotyczących wykonywania niektórych zawodów, chory na cukrzycę powinien mieć możliwość wyboru pracy, którą lubi twierdzi dr Zofia Ruprecht z Kliniki Endokrynologii i Diabetologii Collegium Medicum Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, konsultantka merytoryczna wielu portali medycznych. Według niej bardziej zalecane są zawody związane z pracą umysłową i raczej te lżejsze niż łączące się z dużym wysiłkiem fizycznym. Wybierając pracę należy zastanowić się, jak najlepiej pogodzić kontrolę cukrzycy z wymaganiami dnia pracy. Miejsce pracy powinno spełniać 6 Cukrzyca a Zdrowie

9 T E M A T N U M E R U pewne wymagania. Chory powinien mieć możliwość sprawdzania poziomu cukru we krwi, wykonania injekcji insuliny czy zjedzenia przekąski w razie potrzeby. Ważne też, aby w pracy był ktoś, kto mógłby pomóc w razie epizodu ciężkiej hipoglikemii, która może, chociaż nie musi, przytrafić się każdemu choremu. Warto o tym porozmawiać z pracodawcą (złośliwi twierdzą, że najlepiej by było, gdyby pracodawca był diabetykiem!) Najlepiej, aby godziny pracy były regularne, co znacznie ułatwia kontrolę poziomu cukru we krwi. Nie znaczy to - według dr Ruprecht - że nie można wykonywać zajęcia, które wymaga pracy zmianowej lub nienormowanego czasu pracy, ale wtedy należy wszystko dobrze zaplanować. Czy będzie można pogodzić leczenie cukrzycy i posiłki z godzinami pracy? Warto to omówić z lekarzem, który może przepisać insuliny, które będą bardziej odpowiednie dla takiego trybu życia. I tak np. analogi insuliny i mieszanki analogowe umożliwiają lepsze aniżeli insuliny klasyczne leczenie poprzez zapobieganie wzrostowi poziomu cukru po posiłku albowiem lepiej pokrywają zapotrzebowanie na insulinę przez całą dobę. Analogi przeciwdziałają hipoglikemiom, tzn. ograniczają znaczne i groźne spadki poziomu glukozy we krwi. Analogi poprawiają jakość życia osób z cukrzycą, ponieważ pozwalają zmniejszyć liczbę posiłków. Z powodu krótkiego szczytu działania stężenie analogu we krwi szybko się obniża do poziomu podstawowego, dlatego można wyeliminować dodatkowe posiłki i przekąski, które mają ochronić pacjenta przed wystąpieniem hipoglikemii, pozwalają zjeść np. ciastko. To eliminuje przerwy w pracy. Ponadto analogi są wygodne w stosowaniu, wchłaniają się bardzo szybko, można je wstrzykiwać bezpośrednio przed posiłkiem (nie jest potrzebne zachowanie minutowej przerwy między wstrzyknięciem, a początkiem posiłku, jak w przypadku insuliny ludzkiej). Tak więc diabetycy są zdolni do wykonywania bardzo wielu ważnych zawodów. Niestety, często mają problemy ze znalezieniem pracy, zwłaszcza, jeśli nie mają odpowiednich kwalifikacji i wykształcenia. Poza tym ci, którzy pracują nierzadko boją się utraty pracy ze względu na panujące powszechnie mity, które dotyczą ich absencji w pracy czy niższej wydajności. Z badań wynika, że osoby chore, prawidłowo leczone - nie mają poważnych powikłań, pracują bardzo efektywnie i opuszczają mniej dni w pracy. Być może jest to związane z faktem, że cukrzyca narzuca dużą dyscyplinę. Badania wykazały, że około 20 proc. leczonych insuliną ukrywa w pracy fakt, że chorują. Nie chcą być dyskryminowani, pomijani w awansach. Jest to niestety fakt. Ale istnieje też druga strona medalu. W razie wypadku na stanowisku pracy, np. upadku z wysokości spowodowanego zaburzeniami świadomości, firma i chory mogą być narażeni na poważne konsekwencje. Dlatego lepiej, aby pracodawca wiedział, że ma do czynienia z diabetykiem. Warto wiedzieć, że Polskie Towarzystwo Diabetologiczne opracowało dokumentację dotyczącą aktywności zawodowej diabetyków. Uznano, że poza nielicznymi profesjami nie ma powodu, aby chorych na cukrzycę dotykały jakiekolwiek ograniczenia zawodowe. Jeśli takie są, to powinny obowiązywać pacjentów po starannym przeanalizowaniu ich sytuacji i stanu zdrowia. Jest absolutnie niedopuszczalne, aby cukrzyca stanowiła przyczynę dyskryminacji lub nierównego traktowania. S ądy pracy wydały już kilka precedensowych wyroków chroniących prawa ludzi z różnymi ułomnościami, jak choćby wyrok nakazujący przywrócenie do pracy i uwzględnienie w awansach pewnego programisty komputerowego i informatyka, który cierpiał po wypadku na niedowład stawu biodrowego. Janusz Niczyporowicz Cukrzyca a Zdrowie 7

10 Czy wiedziałeś, że poprzez prawidłowe żywienie: możesz powrócić do prawidłowej masy ciała, osoby cierpiące na choroby układu krążenia mogą poprawić swój stan zdrowia o 30%, ilość aplikowanej insuliny może być zmniejszona nawet o 10%, niebezpieczeństwo wystąpienia osteoporozy może zmniejszyć się o 10%. Weź udział w naszym bezpłatnym wywiadzie żywieniowym i oceń stan swojego zdrowia! Poznaj naszą technologię przygotowywania potraw, dzięki której możesz gotować bez wody i soli oraz smażyć bez tłuszczu, z zachowaniem wszystkich składników odżywczych. Zapytaj o naszą rekomendowaną, indywidualnie dostosowaną dietę i zmień swoje życie na lepsze! Zrób pierwszy krok dla swojego zdrowia i zadzwoń pod podany niżej numer telefonu, gdzie uzyskasz więcej szczegółowych informacji: infolinia Zepter International Poland sp. z o.o. ul. Domaniewska 37, Warszawa Salon Wystawowy Zepter ul. Nowy Świat 64, Warszawa, tel

11

12 10 Cukrzyca a Zdrowie

13 Cukrzyca a Zdrowie 11

14 N A S Z E S P O T K A N I A Lirycznie, zdrowo i rozumnie N a N pierwszy po wakacjach Czwartkowy Obiad u Diabetyków stawiło się liczne grono gości. Widać było wiele nowych twarzy. Po raz pierwszy gościliśmy oficjalną delegację diabetyków z Hajnówki. Po raz pierwszy na obiedzie gościliśmy diabetyków z Hajnówki. Gotowanie w świetle jupiterów a szczęście tego dnia w kuchni panowała niekwestionowana królowa białostockiej sztuki kulinarnej Arleta Żynel. Szefowa Europejskiego Stowarzyszenia Kucharzy, niegdyś prowadząca słynną ze świetnego jadła restaurację Arsenał. Dlatego jeszcze podczas recitalu Andrzeja Petelskiego, pani Arleta a to coś zamieszała, a to dodała szczyptę jakiejś przyprawy. I tym sposobem, cichutko, dyskretnie, przygotowała pierwsze danie czwartkowego obiadu. Izabella Piotrowska, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Podologicznego podczas prelekcji na temat pielęgnacji stóp. Nie tylko przyjemności D użo miłości zaserwował na artystyczny deser (jak zwykle podawany przed obiadem taka to już przewrotna tradycja tych spotkań) białostocki aktor Andrzej Petelski. Z towarzyszeniem pianisty Romualda Kozakiewicza zaśpiewał on kilka ballad Leonarda Cohena, z których każda to krótka historia o uczuciach, nie zawsze łatwych i szczęśliwych, ale jakże ważnych w życiu człowieka. Nic dziwnego, że po takim lirycznym występie Petelski nie garnął się do garów a to właśnie była druga rola, wyznaczona mu na ten wieczór. P I deą Czwartkowych Obiadów u Diabetyków jest nie tylko zabawa i zjedzenie czegoś dobrego w sympatycznym towarzystwie. Najważniejszym punktem programu zawsze jest część edukacyjna, wykład dotyczący problemów zdrowotnych, z jakimi najczęściej borykają się osoby chore na cukrzycę. Już po raz kolejny w centrum zainteresowania znalazła się tzw. stopa cukrzycowa, a właściwie takie zachowania, dzięki którym chory na cukrzycę będzie mógł jak najdłużej cieszyć się zdrowymi stopami. Mówiła o tym pani Izabella Piotrowska, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Podologicznego, reprezentująca jeszcze mało u nas popularną dziedzinę medycyny i kosmetologii podologię. Doma 12 Cukrzyca a Zdrowie W deserze artystycznym Andrzej Petelski z akompaniamentem Romualda Kozakiewicza. roste, niedrogie, za to bardzo smaczne i zdrowe. Kiedy Petelski skończył śpiewać, dostał bardzo odpowiedzialne zadanie w kuchni: ubicie piany z białek. Na szczęście miał do dyspozycji mikser z odpowiednią końcówką, więc proces ten przebiegł w miarę szybko i sprawnie. A piana potrzebna była do ciasta na racuszki ze śliwkami. Smażyła je, oczywiście, szefowa Arleta Żynel. Dariusz Król - Menager Regionalny Firmy ZEPTER i Andrzej Petelski pod okiem królowej białostockiej sztuki kulinarnej Arlety Żynel.

15

16 S Ł O W N I C Z E K D I A B E T Y K A W sierpniu 2008 roku Amerykańskie Towarzystwo Edukatorów Diabetologicznych (AADE) opublikowało wyniki raportu na temat terapii z użyciem zastrzyków. Raport został opracowany na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród 502 osób cierpiących na cukrzycę i wymagających podawania insuliny w formie zastrzyków oraz 301 lekarzy leczących ludzi cierpiących na cukrzycę wymagających podawania insuliny, w tym 101 lekarzy pierwszego kontaktu, 100 endokrynologów i 100 lekarzy upowszechniających wiedzę o cukrzycy. Fakty na temat kłucia Jedna trzecia (33%) pacjentów, których terapia cukrzycowa polega na przyjmowaniu zastrzyków insuliny, boi się tych zastrzyków. Czterdzieści siedem procent (47%) pacjentów, których terapia cukrzycowa polega na przyjmowaniu zastrzyków insuliny, z większym prawdopodobieństwem robiłoby sobie zastrzyki regularnie, gdyby był dostępny produkt łagodzący ból i dyskomfort związane z zastrzykami. Osiemdziesiąt trzy procent (83%) pacjentów, których terapia cukrzycowa polega na przyjmowaniu zastrzyków insuliny, chciałoby ograniczyć liczbę zastrzyków, które muszą sobie codziennie robić. Źródło: 14 Cukrzyca a Zdrowie

17 W A R T O W I E D Z I E Ć Profilaktyka stopy cukrzycowej większości polskich publikacji razi w oczy W fakt, że chory na cukrzycę dowiaduje się tylko o konieczności profilaktyki i przeciwdziałania konsekwencjom stopy cukrzycowej, nie otrzymując konkretnych informacji jak dbać o swoje stopy. W kwestii pielęgnacji stóp zbyt często pozostaje sam do momentu, kiedy rany na stopach wymagają leczenia ambulatoryjnego. Sami diabetycy często przyznają, że diabetolodzy niechętnie oglądają stopy swoich pacjentów. Mówi się o profilaktyce utrzymania stóp chorego na cukrzycę w stanie zdrowia, lecz oprócz wskazówek skierowanych w zasadzie do osób z głęboką angiopatią i neuropatią nie ma powszechnie dostępnych dobrych opracowań dotyczących prawidłowego dbania o stopy. A co oznacza prawidłowe dbanie o stopy? To działania, które zapobiegają, minimalizują lub odraczają w czasie powikłania tzw. stopy cukrzycowej. Właśnie z potrzeby wypełnienia luki pomiędzy intuicyjnym dbaniem o stopy, a koniecznością interwencji lekarza powstał zawód podologa. Jest nim osoba, mająca wiedzę i umiejętności w przeciwdziałaniu patologiom na stopach. Celem tego działania jest świadoma odbudowa, poprawa i utrzymanie fizjologicznych funkcji skóry i paznokci, a u diabetyków specjalistyczna pielęgnacja stopy systematycznie co 4-6 tygodni, w zależności od rodzaju i natężenia problemów z paznokciami, czy zmianami na skórze. Polsce formalnie nie ma jeszcze wciąż W zawodu podologa. Między innymi w celu działań służących zarejestrowaniu tego zawodu powstało Polskie Stowarzyszenie Podologiczne. Kładzie ono nacisk na szerzenie świadomości podologicznej w Polsce w celu zapobiegania patologiom kończyn dolnych, kształtowanie i propagowanie modelu opieki podologicznej. P onieważ w Polsce fachowców podologów jest wciąż za mało, ważne jest przekazywanie rzetelnych informacji, które pomogą prawidłowo zadbać o stopy. Niniejsza publikacja pozwoli Państwu świadomie i odpowiedzialnie współuczestniczyć w leczeniu swojej choroby i zapobiegać jej następstwom. Jest to jednakże możliwe tylko, jeśli poznają Państwo zjawiska zachodzące w waszym ciele. Cukrzyca a Zdrowie 15

18 W A R T O W I E D Z I E Ć Lekcja 1 Skóra stóp codzienna pielęgnacja Ponieważ w przebiegu cukrzycy najczęściej mamy do czynienia z wszystkimi wyżej wymienionymi czynnikami, bardzo ważne jest obserwowanie zmian zachodzących na stopach oraz codzienna ich pielęgnacja. Skóra stóp jest pierwszą powłoką chroniącą leżące pod nią struktury przed szkodliwym wpływem środowiska zewnętrznego. Aby mogła prawidłowo spełniać swoje funkcje przede wszystkim musi być elastyczna. Naturalnym czynnikiem uelastyczniającym naskórek jest sebum produkowane przez gruczoły łojowe zlokalizowane przy mieszkach włosowych. Ponieważ skóra na podeszwach stóp jest pozbawiona zarówno mieszków jak i gruczołów łojowych, będzie narażona dużo bardziej niż inne partie ciała na zbytnie przesuszanie, a co za tym idzie utratę elastyczności. Taki stan uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie skóry jako bariery ochronnej i przyczynia się do częstych pęknięć i urazów. Dodatkowymi czynnikami mającymi negatywny wpływ na kondycję skóry są deformacje kostne oraz nieprawidłowości w pracy mięśni i więzadeł. Prowadzi to do zmiany ułożenia stopy podczas chodzenia. Ciężar ciała przenoszony jest przez inne niż fizjologicznie do tego przystosowane miejsca. Skutkuje to pobudzaniem mechanizmów obronnych naskórka i powstawania hiperkeratoz czyli inaczej zrogowaceń w miejscach najbardziej narażonych na obciążenia. Do pogorszenia stanu skóry przyczyniają się także zaburzenia pracy układu krwionośnego i limfatycznego. 16 Cukrzyca a Zdrowie Co osoby chore na cukrzycę powinny wiedzieć? Codzienne nawilżanie skóry stóp pomoże utrzymać ją w elastyczności. Dzięki temu będzie ona w stanie poradzić sobie z dużo większymi obciążeniami bez pęknięć. Wbrew temu, co bardzo często ukazuje się w wielu publikacjach, do tego celu nie nadaje się wazelina. Rozprowadzona na skórze, tworzy bardzo szczelną tłustą warstwę, która uniemożliwia odparowywanie nadmiaru wody. Zalegająca w naskórku wilgoć bardzo negatywnie wpływa na budowanie i funkcjonowanie jego komórek. Przy długotrwałym stosowaniu wazeliny przestaje on spełniać swoje funkcje barierowe, co w konsekwencji prowadzi do jeszcze większego przesuszania skóry. Preparaty skutecznie nawilżające skórę stóp to te, które zawierają np. mocznik. Wprowadzony parę lat temu do preparatów kosmetycznych, jest aktywną substancją stymulującą nawilżenie oraz utrzymującą właściwy jej poziom w skórze. Do tego wspomaga funkcje regeneracyjne i obronne naskórka, przyśpiesza jego złuszczanie, co zapobiega powstawaniu pęknięć. Łagodzi uczucie świądu spowodowane suchością skóry. Nie powoduje

19 W A R T O W I E D Z I E Ć alergii, ponieważ jest substancją naturalnie występującą w naskórku (składnik tzw. NMF u natural moisturising factor). A dzięki małym rozmiarom cząsteczki może dość głęboko penetrować, utrzymując w elastyczności nawet grube zrogowacenia. Bardzo istotne jest także odpowiednie dobranie jego stężenia w kosmetyku. Stężenia od 5-10% są najbardziej optymalnymi: działają nawilżająco i mogą być stosowane przez każdego. Natomiast już około 15% mocznika w kremie działa keratolitycznie (rozmiękczająco). Przestrzegamy przed wyższymi stężeniami. Powinny one być zarezerwowane jedynie dla znających się na tym fachowców. Kosmetyk do stóp powinno się stosować omijając przestrzenie międzypalcowe. Skóra w tych miejscach najczęściej i tak jest wilgotna, a dodatkowe zatrzymywanie tej wilgoci może prowadzić do rozwoju grzybicy. Bardzo często proponowane jest użycie talku lub innych zasypek. Podstawową ich wadą jest jednak zbijanie i rolowanie, co oczywiście może drażnić delikatną skórę, szczególnie przy przylegających do siebie palcach. Dużo lepszym rozwiązaniem byłoby więc stosowanie bardzo łagodnych środków dezynfekujących i osuszających zawierających np. olejek z drzewa herbacianego. Lekcja 2 Hiperkeratozy- lekceważony złoczyńca Terminem hiperkeratozy nazywamy miejscowy przerost warstwy rogowej naskórka. Jak już wcześniej w s p o m n i a - łam wynika to najczęściej z nieprawidłowości w ustawieniu stopy podczas chodzenia. Ciężar ciała przenoszony jest przez nieprzystosowane do tego miejsca. Skóra zaczyna więc włączać mechanizm obronny w postaci produkcji kolejnych warstw rogowych tworzących twarde, dobrze wyczuwalne, żółtawe zgrubienia. Najczęściej zmiany takie występują na śródstopiu oraz bocznych stronach paluchów i jest to związane z występowaniem płaskostopia poprzecznego. Nazywamy je wówczas modzelami. Typową lokalizacją jest również boczna strona piątego palca lub grzbietowe zrogowacenia pozostałych. Dzieje się tak przy tzw. palcach młotkowatych, kiedy to wskutek nieprawidłowego ich ułożenia w bucie stawy międzypaliczkowe narażone są na dużo większe tarcie i pobudzany zostaje tam proces rogowacenia. Zwiększone rogowacenie występuje także w okolicach pięt najczęściej wskutek nieodpowiedniego obuwia i złej pielę- Cukrzyca a Zdrowie 17

20 W A R T O W I E D Z I E Ć gnacji. Nierzadkim zjawiskiem jest także bolesne rogowacenie wałów okołopaznokciowych, powodowane drażnieniem ich przez płytkę paznokcia. Najczęściej popełnianym błędem przy hiperkeratozach jest ich zbyt inwazyjne usuwanie. Skóra tracąc swą warstwę ochronną zaczyna produkować jej jeszcze więcej, co w konsekwencji prowadzi do zupełnego rozregulowania procesów rogowacenia. Im więcej usuwamy, tym więcej narasta. Nakładające się na siebie kolejne warstwy rogowe tworzą nieelastyczne i twarde zgrubienia. Z czasem dochodzi do powstawania bolesnych, trudnych do zasklepienia pęknięć. Hiperkeratozy stanowią więc nie tylko defekt kosmetyczny, ale nieusuwane mogą prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji. Granica między odpowiednim, a zbyt głębokim usunięciem zrogowaceń jest bardzo cienka, dlatego zabieg taki nie powinien być wykonywany samodzielnie. Szczególnie, jeśli do tego celu zamierzamy użyć ostrych narzędzi np. popularnych kiedyś żyletek z rączką. Bardzo łatwo przeoczyć moment, w którym należy przestać. Skutkiem zbyt inwazyjnego zabiegu jest bolesność i uczucie pieczenia podczas chodzenia, a także szybszy i intensywniejszy przyrost warstwy rogowej. Najlepiej jeśli oddamy się w ręce specjalisty podologa, który usunie odpowiednio jedynie nadmiary naskórka, a także poradzi, jak dbać o stopy w domu, tak aby problem narastających zrogowaceń przestał być dokuczliwy. Co osoby chore na cukrzycę powinny wiedzieć? Powikłania naczyniowe towarzyszące cukrzycy prowadzą do gorszego ukrwienia i osłabienia pracy układu immunologicznego, szczególnie w takich częściach ciała jak stopy. Ich skóra jest dużo słabiej odżywiona, przez co staje się sucha i bardzo cienka. Zaburzone zostają również jej mechanizmy obronne. W związku z tym staje się nie tylko bardziej narażona na różnego typu urazy, ale także na wszelkie infekcje o charakterze przewlekłym. Na tak osłabionej i delikatnej skórze każde zrogowacenie jest więc potencjalnie niebezpiecznym zjawiskiem. Jego ucisk bardzo niekorzystnie wpływa na leżące pod nim tkanki miękkie. Dochodzi do podskórnych wylewów i w konsekwencji owrzodzeń. Dlatego szczególnie w tej grupie chorych bardzo ważne jest regularne i prawidłowe usuwanie zrogowaceń i pielęgnacja skóry. Zabieg zdejmowania nadmiernych zrogowaceń powinien być powtarzany co 4 do 6 tygodni, w zależności od kondycji skóry. Między kolejnymi zabiegami bardzo ważne jest także używanie odpowiednich kosmetyków utrzymujących narastające zrogowacenia elastycznymi, tak by zapobiec ich pękaniu. Izabella Piotrowska - prezes Polskiego Stowarzyszenia Podologicznego, właściciel Satin SGK Konsultacje: Katarzyna Rozmysłowicz - specjalista podolog Satin SGK 18 Cukrzyca a Zdrowie