strona 1 Fot. 1 Pudło do transportu jeży.

Transkrypt

1 strona 1 Wymagania do spełnienia w Ośrodkach Rehabilitacji Zwierząt i Punktach Opieki w zakresie warunków leczenia i rehabilitacji jeży, odpowiadające potrzebom biologicznym danego gatunku A. Transport jeży 1. Pudło kartonowe jest odpowiednie jako transporter. Minimalne wymiary: podstawa 30x30 cm, wysokość 25 cm. 2. Dno pudła wyściełane papierowymi ręcznikami bezzapachowymi lub podobnym nie śliskim materiałem, np. papier toaletowy. 3. Należy zapewnić dostęp powietrza do pudła (otwory wentylacyjne). 4. Jeże każdorazowo dostarczane do ośrodka (chore lub zdrowe) muszą przejść 5 dniową kwarantannę w oddzielnym pomieszczeniu, celem uniknięcia przenoszenia ew. chorób zakaźnych czy pasożytów na jeże już przebywające w ośrodku. 5. Jeśli do transportu używa się auta, należy unikać nagłych skrętów, nagłych hamowań i przyśpieszeń oraz jazdy po wybojach. Fot. 1 Pudło do transportu jeży. B. Lokum dla jeża - pobyt do 5 dni 1. Pudło z grubego kartonu lub innego litego twardego i nietoksycznego materiału. Minimalne wymiary: podstawa 50x50 cm, wysokość 30 cm. Można wysokość zmniejszyć do 20 cm, jeśli zostanie zastosowane zabezpieczenie od góry np. kratką. 2. Podłoże wyściełane tekturą falistą łatwo nasiąkliwą, miękkimi słabo zadrukowanymi gazetami bądź ręcznikiem papierowym kuchennym.

2 strona 2 3. Musi być dostarczony materiał do zagrzebania się. Preferuje się białe ręczniki papierowe bądź papier toaletowy (bezzapachowy) - dla ułatwienia obserwacji plam krwi, ropy itp. 4. Wymiana wyściółki oraz materiału gniazdowego nie rzadziej niż raz dziennie. 5. Obecność człowieka w promieniu 3 m od pudła ograniczona do niezbędnego minimum - chyba, że jeż wymaga stałej obserwacji. 6. Lokum powinno być indywidualne dla każdego jeża - za wyjątkiem rodzeństwa, ale tylko do maksymalnej masy każdego z nich 400 g. Fot. 2 Karton z komorą do spania i ściółką z ręczników papierowych. C. Lokum dla jeża - hospitalizacja do 4 tygodni 1. Indywidualny kojec z jednolitego materiału łatwego do mycia i dezynfekcji, tj. szkła lub plastiku lub grubego kartonu - pod warunkiem wymiany go nie rzadziej niż raz w tygodniu. 2. Minimalna powierzchnia to 0,5 m 2 podłogi. 3. W narożu kojca ustawić domek gniazdowy np. małe pudło kartonowe 30x30 cm wymoszczenie materiałem gniazdowym, w którym jeż będzie mógł się obrócić i zagrzebać. Domek powinien być zakryty daszkiem i mieć wycięty otwór wejściowy 10x10 cm. 4. Materiał gniazdowy: krótko podarte, zgniecione kawałki miękkiego papieru gazetowego słabo zadrukowanego, siano (jeśli jeż nie ma otwartych ran i nie jest maluchem ssącym mleko) lub kawałki najtańszego ręcznika papierowego czy toaletowego. Nie nadaje się papier z niszczarek biurowych! 5. Na kojcu powinna być położona twarda osłona od góry - zabezpieczająca przed ucieczką (jeże dobrze się wspinają) lub ścianka boczna o płaskiej powierzchni i wysokości min. 35 cm.

3 strona 3 6. Podłoga kojca powinna byż wyłożona miękką tekturą falistą lub grubą warstwą gazet z papieru łatwo nasiąkliwego. Wymiana podłoża nie rzadziej niż raz dziennie - rano. 7. Jeśli potrzeba powinno być zastosowane źródło ciepła (elektryczna poduszka z regulacją, mata grzewcza z regulatorem, lampa grzewcza itp.). Należy zwrócić uwagę, aby jeż nie mógł się przegrzać ani uszkodzić urządzenia. Krótkoterminowo, mogą być stosowane zakręcane plastikowe butelki - regularnie napełniane ciepłą wodą lub termofory, których jeż nie jest w stanie pogryźć. Wskazane jest stworzenie w kojcu stref temperaturowych, aby jeż sam mógł znaleźć komfortową temperaturę (dotyczy osobników zdolnych do przemieszczania się). Fot. 3 Lokum z domkiem i ściółką z ręczników papierowych. D. Lokum dla jeża - rehabilitacja lub niezdolność do życia na wolności (na czas od wiosny do jesieni) 1. Jeśli jeże ważą więcej niż 400 gram, należy trzymać oddzielnie samce i samice (z wyjątkiem młodych przed ich pierwszą zimą), aby uniknąć rozmnażania jeży w niewoli. Kiedy jeże zaczną wykazywać agresję wobec siebie (mimo, iż pochodzą z jednego miotu), należy je rozdzielić i przechowywać w oddzielnych kojcach. 2. Kojec, tj. wygrodzony kawałek ziemi w ogrodzie (najlepiej porośnięty roślinnością i krzakami) z dostarczonymi różnego typu materiałami naturalnymi (gałązki, liście, korzenie, pieńki). Minimalna powierzchnia to 9 m 2. Przy trzymaniu jeży dorosłych w grupach musi przypadać co najmniej 2 m 2 na jednego jeża wygrodzonej powierzchni. 3. Wysokość ogrodzenia kojca nie może być niższa niż 40 cm dla jeży młodych i 50 cm dla jeży dorosłych. Materiał ogrodzenia musi być gładki i uniemożliwiający jeżom wspinanie się (poza kojcami

4 strona 4 zabezpieczonymi od góry). Pod ogrodzeniem powinno być zabezpieczenie przed wykonaniem podkopu przez jeża (np. deski, cegły, zakopanie ogrodzenie na głębokość min. 15 cm). Należy codziennie sprawdzić czy nie są widoczne ślady kopania oraz stan ogrodzenia kojca. 4. W kojcu powinny być postawione zadaszone domki z drewna (bez impregnatów czy jakiejkolwiek innej chemii) zabezpieczone przed deszczem i w niewielkim stopniu wypełnione sianem, słomą lub suchymi liśćmi. Wymiary domków min. 35x35 cm, a wysokość min. 25 cm. Każdy domek powinien posiadać wyjście wielkości 10x10 cm. 5. Po zakończeniu hospitalizacji, jeże powinny przebywać w kojcu zewnętrznym przez co najmniej 2 tygodnie przed wypuszczeniem ich na wolność, podczas których należy przeprowadzić stopniową zamianę karmy sztucznej na naturalną. 6. W czasie lata w kojcu powinien być zapewniony cień - szczególnie w miejscach ustawienia domków oraz stale woda do picia w płaskim naczyniu. Fot. 4 Letni kojec w ogrodzie z ustawionym domkiem z desek. E. Lokum dla jeża - rehabilitacja lub niezdolność do życia na wolności (na czas zimy) 1. Jeż inwalida zdolny do hibernacji powinien być pozostawiony na wybiegu zewnętrznym na zimę, ale z domkiem większym, tj. o wymiarach 50x50 cm i wysokości 30 cm z korytarzem wejściowym szerokości 10 cm oraz materiałem gniazdowym wypełniającym całą jego przestrzeń - łącznie z korytarzem. 2. Dodatkowo, w terenie surowych zim, domek należy obsypać stertą suchych liści oraz zabezpieczyć przed podmakaniem wodą od spodu.

5 strona 5 3. Jeżom, które nie są przygotowane do hibernacji, należy zapewnić warunki przebywania jak w punkcie D, ale w ogrzewanym pomieszczeniu o temperaturze +10 do +13 o C. Jako ściółkę w kojcu stosować odpylane wióry, słomę lub miękką tekturę falistą. W kojcu ułożyć kilka gałązek np. tui lub cyprysików. Powierzchnia kojca nie powinna być mniejsza niż 2 m 2 na jednego dorosłego jeża. Młode jeże z jednego miotu mogą przebywać w jednym kojcu o powierzchni 2 m 2, ale wraz z ich wzrostem, powierzchnię kojca należy sukcesywnie zwiększać. 4. Dorosłym jeżom zdolnym do hibernacji przygotować lokum powierzchni 1 m 2 z domkiem 30x30x30 cm wypełnionym sianem w pomieszczeniu o temp. +6 do +11 o C. Fot. 5 Zimowy kojec na zewnątrz dla jeża hibernującego. Fot. 6 Zimowy kojec w pomieszczeniu dla młodego jeża.

6 strona 6 F. Wymagania ogólne 1. Pomieszczenie zamknięte z jeżami musi mieć zapewnioną wentylację oraz oświetlenie (najlepiej naturalne i sztuczne). Pomieszczenie musi być samodzielne tj. bez równoległego użytkowania przez ludzi i nie niepokojone przez zwierzęta obce gatunkowo. 2. Nie jest dopuszczalne wydzielanie zapachów chemicznych (benzyna, olej, farby, rozpuszczalniki, detergenty itp.). 3. W celu zachowania odpowiedniej gospodarki hormonalnej jeży, bardzo ważne jest zachowanie cyklu oświetlenia dzień/noc. W nocy oświetlenie pomieszczenia nie może przekraczać 50 Lx (za wyjątkiem czasu na sprzątanie, karmienie czy doglądanie jeży). Jeśli pomieszczenie nie ma okna, należy w dzień utrzymywać włączone oświetlenie dyżurne mocy min. 10 W/m 2 i wyłączać na noc. 4. Sprzątanie wybiegu należy przeprowadzać w dzień (najlepiej rano) podczas spania jeży - nie poruszając przy tym domków i nie budząc jeży. Unikać sprzątania w południe, gdyż jeże lubią o tej porze wychodzić z domku celem dożywienia. 5. Kontrolę i sprzątanie samych domków należy przeprowadzać w nocy. 6. Jeżom hibernującym, a trzymanym w pomieszczeniu zamkniętym, należy zapewnić temperaturę +6 do +11 o C. 7. W kojcu stale musi znajdować się płaskie naczynie z wodą do picia, za wyjątkiem jeży niezdolnych do utrzymania głowy w górze i mających problemy z samodzielnym poruszaniem się. 8. Podczas stanu hibernacji jeża, nie należy hałasować, budzić go, niepokoić ani karmić. 9. W każdym przypadku, kojec dla jeży powinien być zabezpieczony przed dostępem przez dzieci, psy i osoby postronne. 10. Podczas opieki nad jeżem należy ograniczać do minimum jego kontakt z człowiekiem i unikać brania jeża bez potrzeby na ręce, głaskania itp. (nie dotyczy jeżątek karmionych sztucznie mlekiem). 11. W okresie 2-3 tygodni poprzedzających wypuszczenie jeża na wolność, należy jeżom stopniowo zmniejszać podawanie karmy sztucznej na rzecz karmy naturalnej (chrząszcze, gąsienice, ptasie jaja, stonogi, myszki, pisklęta kurcząt). 12. Miejsce wypuszczenia jeża na wolność należy starannie przemyśleć, wybierając okolicę, gdzie spotyka się jeże i jak najdalej od dróg i szlaków komunikacyjnych oraz terenów podmokłych. 13. Jeże należy wypuszczać w porze wieczorowej. Wskazane jest przemieszczenie jeża wraz z dotychczasowym jego domkiem (jeśli z desek) i pozostawienie domku w miejscu wypuszczenia osłaniając krzakami, gałęziami lub większą roślinnością. Nie należy przy tym jeża niepokoić i zaglądać bez potrzeby do domku. Przez pierwszych kilka dni, warto wieczorową porą rozrzucić w okolicy domku nieco karmy naturalnej oraz wystawić na stałe płaski talerzyk z wodą do picia tak, aby mógł do niego napadać deszcz.

7 strona Okresy wypuszczenia jeża na wolność: wiosną, gdy temperatura w nocy podniesie się do min. +12 o C. latem o każdej porze, jesienią, gdy jeż ma masę min. 700 gram w województwach zachodnich Polski oraz min. 800 gram w województwach wschodnich i południowych. Fot. 7 Domek z uwalnianym do środowiska jeżem w lesie liściastym. Na podstawie badań, doświadczeń krajowych i zagranicznych oraz własnych. inż. Katarzyna Pudzyńska fotografie: Jerzy Zembrowski opracowanie: r. aktualizacja: r.