Model AD-AS. Dr Michał Gradzewicz Katedra Ekonomii I KAE. Makroekonomia I Wykład 9 i 10
|
|
- Szymon Sawicki
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Model AD-AS Dr Michał Gradzewicz Katedra Ekonomii I KAE Makroekonomia I Wykład 9 i 10
2 Wahania koniunktury Gospodarki nie rozwijają się w sposób ciągły Zazwyczaj produkcja rośnie, ale czasami wzrost mocno spowalnia lub następuje spadek produkcji Recesja jest okresem spadku dochodów, produkcji, zatrudnienia, rośnie wtedy bezrobocie (w Polsce nie mieliśmy jeszcze po 1995 r. do czynienia z techniczną recesją ) Kryzysem nazywamy głęboka recesję Wahania aktywności gospodarczej są nieregularne i trudne do przewidzenia Częstotliwość recesji nie jest z góry określona Zazwyczaj jednak okresy pomiędzy dwoma następującymi po sobie okresami recesji nie przekraczają 8 lat Większość zmiennych makroekonomicznych waha się w podobny sposób Przykładowo: produkt, konsumpcja, inwestycje, dochody, zyski, zatrudnienie zmieniają się podobnie W odwrotny sposób zmienia się bezrobocie Ceny zachowują się różnie w cyklu koniunkturalnym zazwyczaj rosną w trakcie ożywienia, ale potrafią też rosnąć w recesji (wrócimy do tego) Skala zmienności różnych wielkości w cyklu koniunkturalnym jest jednak różna przykładowo bezrobocie i inwestycje są silnie zmienne, a konsumpcja dużo mniej Niektóre zmienne są w miarę dobrymi zwiastunami zmiany koniunktury zazwyczaj indeksy giełdowe, pozwolenia na budowę domów
3 Czym się różni okres długi od okresu krótkiego? Do modelu IS-LM analizowaliśmy zachowanie gospodarki w długim okresie Opieraliśmy się na klasycznej dychotomii pomiędzy nominalną i realną stroną gospodarki czyli zakładaliśmy, że zmiany parametrów nominalnych gospodarki (np. podaż pieniądza) nie wpływają na jej stronę realną Założenia te definiują klasyczną teorię makroekonomii. Czy pasują one do warunków współczesnego świata? Większość ekonomistów przyjmuje, że teoria klasyczna opisuje dobrze rozwój gospodarki w długim okresie Badając zmiany gospodarcze w perspektywie roku czy kliku lat, założenie o neutralności pieniądza przestaje być spełnione W konsekwencji w krótkim okresie zmiany podaży pieniądza mogą spowodować przejściowe odchylenie produkcji od jej długookresowego trendu. Rozpatrywany wcześniej model IS-LM w zasadzie przewidywał wpływ pieniądza na gospodarkę (w końcu był to model krótkookresowy). Model ten miał jednak szereg wad, z czego najważniejsze to: Model IS-LM operował przy założeniu braku dostosowań cenowych (przy stałym poziomie cen P) Model IS-LM abstrahował od podażowej części gospodarki Wprowadzimy teraz do rozważań o zachowaniu się gospodarki w krótkim okresie konkurencyjny model AD-AS (Aggregated Demand Aggregated Supply, czyli model zagregowanej podaży i zagregowanego popytu)
4 Poziom cen, P Model AD-AS Model AD-AS koncentruje się na 2 zmiennych produkcji (PKB) i ogólnego poziomu cen (CPI lub deflator PKB), analizując jednocześnie realną i nominalna stronę gospodarki Krzywa zagregowanego popytu pokazuje całkowita ilość dóbr i usług nabywanych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo przy różnych poziomach cen Krzywa zagregowanej podaży informuje o całkowitej ilości dóbr i usług wytwarzanych przez przedsiębiorstwa przy różnych poziomach cen. Choć model AD-AS bardzo przypomina mikroekonomiczny model rynku, to jednak nim nie jest Za równowagą w modelu AD-AS stoją równowagi na wielu rynkach gospodarki (na rynku dóbr i usług, pieniądza, funduszy pożyczkowych, itp.) Dostosowania do punktu równowagi mają tu zupełnie inny charakter, przykładowo na rynku mikro po wzroście cen spadek popytu spowodowany jest m.in. kupowaniem przez konsumentów innych, tańszych produktów, w całej gospodarce nie ma takiej możliwości) Poziom cen w równowadze Wielkość produkcji w równowadze AS AD
5 Dlaczego krzywa zagregowanego popytu (AD) ma ujemne nachylenie? Wiedząc, że Y = C + I + G + NX możemy się przyjrzeć wpływowi cen (rozważmy spadek cen) na każdy z tych komponentów PKB Efekt majątkowy spadek cen powoduje, że GD posiadające pewien majątek mogą czuć się bardziej bogate (za posiadane oszczędności można kupić więcej dóbr i usług), może to prowadzić do wyższych wydatków konsumpcyjnych GD Efekt stopy procentowej poziom cen wpływa na popyt na pieniądz im niższy poziom cen, tym mniej pieniądza potrzeba do obsłużenia transakcji w gospodarce zmniejszając popyt na płynny pieniądz, a gospodarstwa domowe chętniej lokują swoje środki w depozyty czy obligacje, co powoduje spadek stóp procentowych. Z kolei niższa stopa procentowa powoduje większą opłacalność projektów inwestycyjnych i wzrost popytu inwestycyjnego Efekt kursu walutowego skoro w reakcji na niższe ceny spadają stopy procentowe, niektórzy inwestorzy poszukują lepszej możliwości ulokowania swoich środków za granicą. Powoduje to wzrost popytu na walutę zagraniczną i spadek wartości waluty krajowej. Tańsza walut krajowa oznacza, że eksport jest tańszy (a import droższy), co powoduje wzrost popytu zagranicy na produkcję krajową (czyli eksport). Efekty te występują jednocześnie, ale ich siła i znaczenie nie jest równoważne efekt majątkowy jest w rzeczywistości słaby, efekt kursu walutowego zależy od stopnia otwartości gospodarki (i dotyczy jednocześnie eksportu i importu) i zazwyczaj nie jest znaczący. Istotny jest natomiast efekt stopy procentowej i na nim się skupimy.
6 Stopa procentowa, r Stopa procentowa, r Stopa procentowa, r Poziom cen, P Wyprowadzenie krzywej AD Wzrost poziomu cen oznacza wyższy popyt na nominalny co przy stałej podaży przekłada się na wyższe stopy procentowe dla dowolnego poziomu dochodu. Skutkuje to zatem przesunięciem krzywej LM w górę do położenia LM. Wzrost stopy procentowej, z r 1 do r 2 powoduje korektę planowanych inwestycji i spadek popytu inwestycyjnego, któremu towarzyszy spadek dochodów i konsumpcji. Podsumowując, skutkiem wzrostu poziomu cen z P 1 do P 2 będzie spadek zagregowanego popytu z Y 1 do Y 2 P 2 P 1 Krzywa AD AD ΔY Krzywą zagregowanego popytu można wyprowadzić z modeli SI-LM, który opisuje popytową stronę gospodarki, rozwiązując model IS-LM dla różnych poziomów cen P i Krzywa AD (i w konsekwencji model AD- AS) zwiera zatem w sobie model IS-LM Rynek pieniężny IS-LM Y 2 Y 1 Funkcja inwestycji M S LM r 2 r 1 L, P 2 L, P 1 r r Δr B ΔY A LM IS r r Δr I(r) ΔI M pieniądz M Y 2 Y 1 I(r 2 ) I(r 1 ) Inwestycje, I
7 Poziom cen, P Ruch po krzywej AD a przesunięcia krzywej AD Ruch po krzywej AD pokazuje jak zagregowany popyt na dobra, wraz z popytem na pieniądz reagują na zmieniający się poziom cen ale nie tylko ceny wpływają za łączny popyt w gospodarce. Inne zmiany wywołują przesunięcia krzywej AD, a mogą mieć swoje źródło w: zmianach konsumpcji autonomicznej, skłonności ludzi do oszczędzania, majątku GD, wzroście indeksów giełdowych Zmianach inwestycji, niezależnych od poziomu cen i stopy procentowej, oczekiwania przedsiębiorstw odnośnie przyszłości, ulgi inwestycyjne. Przesuwać krzywą AD będzie również polityka pieniężna, ponieważ ustalając podaż pieniądza BC wpływa na stopy procentowe, a te oddziałują na popyt inwestycyjny w gospodarce. Zmianach wydatków państwa, na przykład zakupu uzbrojenia, wzrost płac lub zatrudnienia w sektorze publicznym Zmianach eksportu netto, np. lepsza koniunktura u naszych partnerów handlowych, powodująca wzrost popytu konsumpcyjnego tego kraju na wszystkie rodzaje dóbr, również te produkowane u nas. AD
8 Poziom cen, P Krzywa zagregowanej podaży (AS) w długim okresie Krzywa AS nieco inaczej wygląda w długim, a nieco inaczej w krótkim okresie W długim okresie, jak wskazywaliśmy wcześniej, produkcja dóbr w gospodarce jest uzależniona wyłącznie od zasobowych zdolności gospodarki do wytwarzania produktów i usług zasobów pracy, kapitału fizycznego i ludzkiego, zasobów naturalnych, dostępnej technologii. Układ tych czynników determinuje możliwości produkcyjne gospodarki i jeśli nie ulegnie zmianie (co będziemy zakładać w naszym modelu), to produkcja jest stała, niezależna od poziomu cen w gospodarce. W konsekwencji w długookresowa krzywa zagregowanej podaży (LRAS) jest pionowa i wyznacza poziom produkcji w długim okresie który nazywamy produktem naturalnym (lub potencjalnym, choć ta ostatni nazwa jest nieco myląca). Jest on niezależny od poziomu cen (a w zasadzie spójny z dowolnym poziomem cen, wyznaczonym, zgodnie z ilościowa teorią pieniądza, poprzez podaż pieniądza) P 2 P 1 Naturalny (potencjalny) poziom produktu, Y Długookresowa krzywa zagregowanej podaży LRAS LRAS Long-Run Aggregated Supply
9 Poziom cen, P Przesunięcia długookresowej krzywej zagregowanej podaży (LRAS) Naturalny poziom produkcji to taki poziom produkcji, do którego zmierza gospodarka w długim okresie Odpowiada on sytuacji, gdy bezrobocie jest na poziomie naturalnym, czyli normalnym Krzywa LRAS, a wraz z nią produkt potencjalny ulega przesunięciu na skutek zmian: Zasobów pracy, demografia, migracje, dzietność, ale również naturalnej stopa bezrobocia, na którą wpływa np. wzrost efektywności pośrednictwa pracy, reformy ubezpieczeń od bezrobocia LRAS LRAS Zasobów kapitału, wzrost inwestycji i poprzez to budowa kapitału powoduje przesunięcie LRAS w prawo; podobnie działa wzrost kapitału ludzkiego, np. wzrost wykształcenia społeczeństwa, absolwentów uczelni, efektywny system szkolnictwa zawodowego Zasobów naturalnych, zmienia, surowce mineralne (możliwość produkcji nowych towarów), klimat (rolnictwo) Zmiany technologii, najważniejsza przyczyna wzrostu produkcji potencjalnej i przesunięć krzywej LRAS, nie musza być to zmiany technologiczne sensu stricte, ale również zdarzenia takie jak otwarcie się na handel międzynarodowy, nowe metody zarządzania, poprawa alokacji czynników produkcji (zazwyczaj prywatyzacja) LRAS Long-Run Aggregated Supply Y Y
10 Poziom cen, P Jak wygląda w modelu AD-AS długookresowy wzrost gospodarczy i inflacja? Na rysunku zobrazowane są zmiany, która zachodzą w gospodarce w ciągu dziesięcioleci. Postęp technologiczny zwiększa możliwości wytwórcze gospodarki, nieustannie przezywając długookresową krzywą podaży w prawo Jednocześnie, władze monetarne w miarę upływu czasu zwiększają podaż pieniądza w gospodarce LRAS LRAS co powoduje przesunięcie w prawo krzywej zagregowanego popytu, prowadzące do wyższego poziomu cen, czyli inflacji P AD AD P Te długookresowe procesy gospodarcze stanowią tło wahań krótkookresowych będziemy od nich abstrahować skupiając się na krótkookresowych wahaniach poziomu cen i produkcji. Należy jednak pamiętać, że w zasadzie są to wahania wokół długookresowych trendów Y LRAS Long-Run Aggregated Supply Y
11 Poziom cen, P Dlaczego krótkookresowa krzywa AS jest dodatnio nachylona? (1) Dodatnie nachylenie oznacza, że wzrost ogólnego poziomu cen zwykle powoduje wzrost produkcji a zmniejszenie cen powoduje jej spadek Przyczyną tego faktu, wskazywaną przez makroekonomistów są niedoskonałości rynku (czasami nazywane frykcjami) powodujące, że produkcja odchyla się od swojego naturalnego poziomu kiedy poziom cen jest inny niż wszyscy się spodziewali Najważniejsze teorie w tym zakresie to: teoria lepkich płac, teoria lepkich cen i teoria błędnych ocen sytuacji Teoria lepkich płac (sticky wages theory) charakter kontraktów na rynku pracy (są one długoterminowe, maja charakter nominalny, a nie realny zazwyczaj nie są indeksowane inflacją i nieczęsto są renegocjowane) powoduje, że płace zmieniają się stosunkowo wolno. Ponadto, wynagrodzenia nominalne są obniżane w bardzo wyjątkowych sytuacjach (sztywności nominalne w dół). Dlaczego to ma znaczenie? Jeśli ceny P spadną poniżej swojego oczekiwanego poziomu, a płaca nominalna W nie ulegnie zmianie, to płaca realna W/P będzie wyższa, niż wcześniej oczekiwana. Płace stanowią istotny składnik kosztów, zatem koszty realne przedsiębiorstw są w konsekwencji wysokie, co powoduje spadek opłacalności produkcji i skłania przedsiębiorstwa do zmniejszenia zatrudnienia i produkcji AS Krótkookresowa, dodatnio nachylona krzywa zagregowanej podaży nazywana jest czasami SRAS,czyli Short-Run Aggregate Supply
12 Dlaczego krótkookresowa krzywa AS jest dodatnio nachylona? (2) Teoria lepkich cen (sticky prices theory) ze względu na koszty zmian cen lub generalnie niedużą częstotliwość zmian cenników na poziomie przedsiębiorstw (np. ze względu na kontrakty) ceny niektórych dóbr mogą być lepkie. Jak to działa? Jeśli przedsiębiorstwo ustali ceny z wyprzedzeniem (na podstawie swoich oczekiwań odnośnie sytuacji gospodarczej), a w międzyczasie sytuacja na przykład pogorszy się (np. będzie mniej pieniądza w gospodarce, co wywołuje spadek ogólnego poziomu cen), to część przedsiębiorstw szybko dostosuje swoje ceny, ale część będzie zwlekać, pozostawiając swoje ceny na zbyt wysokim poziomie, co powoduje, że sprzedają one mniej produktów, w konsekwencji ograniczając zatrudnienie i produkcję. Teoria błędnych ocen sytuacji (misperceptions theory) w krótkim okresie zmiany ogólnego poziomu cen mogą być błędnie interpretowane przez firmy jako zmiany cen własnych wyrobów, co wywołuje błędne decyzje produkcyjne. Przykładowo, kiedy ogólny poziom cen spada (a wszystkie ceny spadają równomiernie), a poszczególne podmioty widzą spadki cen swoich produktów, mogą one błędnie stwierdzić, że ceny ich własnych produktów obniżyły się silniej (ich ceny względne spadły), co zmniejsza opłacalność produkcji i wywołuje negatywne dostosowanie zatrudnienia i produkcji i obserwowane jest jako dodatnie nachylenie krzywej AS. Błędna ocena sytuacji może wystąpić w sytuacji, kiedy informacje o cenach są zaszumione, maja dużą zmienność, itp. Choć każda z tych teorii podkreśla nieco inny charakter niedoskonałości rynku, to matematycznie prowadzą one do wspólnych konkluzji, dających się opisać: Y = Y + α(p P e ) Gdzie Y produkcja, Y - naturalny poziom produkcji, P ogólny poziom cen, P e - oczekiwany poziom cen
13 Poziom cen, P Przyczyny przesunięć krótkookresowej krzywej AS Ruch po krzywej AS pokazuje jak zagregowana podaż rośnie wraz z rosnącymi cenami Krótkookresowa krzywa AS przesuwa się wraz z przesuwająca się długookresową krzywą AS (czyli zmianami na rynku pracy, rynku kapitału, zmianami dostępnych zasobów naturalnych, czy technologii produkcji) Dodatkowo, przesunięcia krótkookresowej krzywej AS mogą mieć swoje źródła w oczekiwaniach ludzi co do przyszłego poziomu cen Przykładowo, wyższe oczekiwania cen przesuwają całą krzywą AS w górę wyższe oczekiwane ceny wywołują wyższe płace, wyższe koszty produkcji i w konsekwencji niższy poziom produkcji dzieje się to niezależnie od początkowego poziomu produkcji, czyli przesuwa całą krzywą AS Bardziej matematycznie: P = 1 α Y Y + P e, zatem wzrost P e powoduje przesunięcie krzywej AS w górę Wpływ oczekiwań cenowych na położenie SRAS ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia spójności pomiędzy zachowaniem się SRAS i LRAS Ponadto, ponieważ krzywa AS obrazuje wpływ kosztów na opłacalność działalności firm i w konsekwencji na decyzje o zatrudnieniu i produkcji, zatem krzywa AS mogą przesunąć zmiany innych kategorii kosztów, odmiennych od kosztów pracy Istotnym elementem kosztów, który historycznie wpływał na zachowania się podmiotów są koszty surowców, m.in. ceny ropy naftowej AS AS
14 Poziom cen, P Poziom cen, P Makroekonomiczne skutki zmian zagregowanego popytu Załóżmy, że gospodarka początkowo jest w stanie długookresowej równowagi punkcie A na lewym panelu, produkując w ilości spójnej z poziomem produkcji potencjalnej, przy poziomie cen spójnym z oczekiwanym poziomem cen. Jest to punkt przecięcia wszystkich krzywych: AD, AS, LRAS. Załóżmy, że rząd postanowił zwiększyć swoje wydatki. Oznacza to, że dla każdego poziomu cen popyt w gospodarce jest wyższy niż przed zmiana polityki fiskalnej, zatem oznacza to przesunięcie całej krzywej AD w prawo do położenia AD LRAS LRAS AD AS AD AD AS P = P e A P = P e Y Y
15 Poziom cen, P Jaka jest dynamiczna reakcja gospodarki na zwiększone wydatki rządowe? Wzrost wydatków rządowych powoduje pojawienie się nowego źródła popytu w gospodarce i przesunięcie się krzywej AD do położenia AD. Gospodarka przesuwa się początkowo wzdłuż krzywej AS z punktu A do B W konsekwencji rośnie produkcja, z Y 1 = Y do Y 2 oraz ceny, z P 1 do P 2, czyli gospodarka rozwija się powyżej potencjału, ale przy wyższych cenach Wzrost cen spowoduje jednak spadek realny np. negocjowanych przy starym poziomie cen płac realnych. Wyższe ceny nie pozostaną niezauważone i znajda odwzorowanie w podwyższonych oczekiwaniach cenowych, co przełoży się np. na wzrost płac, a generalnie kosztów przedsiębiorstw i spowoduje przesunięcie się krzywej AS w górę w kierunku AS. Nie jest to dostosowanie natychmiastowe, ale powoduje, że gospodarka przesuwa się po nowej krzywej AD z punktu B w kierunku punktu C, czemu towarzyszy powrót produkcji w kierunku poziomu naturalnego i dalszy wzrost poziomu cen w kierunku P 3 Ostatecznie, po zakończeniu procesu dostosowawczego rzeczywistych i oczekiwanych cen gospodarka powraca do długookresowego poziomu produkcji naturalnej, ale przy zdecydowanie wyższym poziomie cen. Oczekiwania są mechanizmem prowadzącym do powrotu, a zatem uwspólniającym krótkookresowa i długookresowa AS P 3 P 2 P 1 AD AD A C LRAS Y = Y 1 = Y 3 AS B Y 2 AS Konsekwencją podwyższonych wydatków rządowych jest jedynie krótkookresowy wzrost produkcji powyżej poziomu naturalnego, a kosztem wzrost poziomu cen (i, zgodnie z ilościowa teorią pieniądza, nominalnej wielkości pieniądza w gospodarce), czyli długookresowy efekt zmian popytowych ma jedynie charakter nominalny, a nie realny (neutralność pieniądza). Dlaczego? Wydatki rządowe pompują jedynie popyt, a nie zwiększają długookresowych możliwości produkcyjnych gospodarki (chyba, że są to wydatki innego charakteru, zwiększające potencjał i przesuwające jednocześnie krzywa LRAS)
16 Polityka pieniężna w modelu AD-AS Jak wygląda w modelu AD-AS polityka pieniężna? W zasadzie jej efekty są w tym modelu nierozróżnialne od zmieniających się wydatków rządowych, ponieważ polityka pieniężna wpływa na popyt w gospodarce, przesuwając krzywa AD. Wzrost podaży pieniądza działa jak wzrost wydatków rządowych, prowadząc do krótkookresowo wyższej produkcji w gospodarce, ale kosztem wyższego poziomu cen. Choć reakcje produktu i cen jest zbliżona, to jednak skutki tej polityki dla zmiennych innych niż Yi P mogą być odmienne (por. model IS-LM) Czasami mówi się, że polityki te, choć w podobny sposób wpływają na zagregowany popyt, to charakteryzują się odmiennymi kanałami oddziaływania: Wzrost wydatków rządowych powoduje w krótkim okresie wzrost stopy procentowej, spadek inwestycji, wzrost produkcji i konsumpcji i wzrost cen (inflację) Z kolei wzrost podaży pieniądza w krótkim okresie powoduje spadek stopy procentowej, wzrost inwestycji, wzrost produkcji, dochodów i konsumpcji oraz oczywiście wzrost cen (inflację) Wniosek: jeśli nie jesteśmy pewni czy przesunięcia zagregowanego popytu są efektem zmieniającej się polityki pieniężnej czy fiskalnej, wystarczy spojrzeć na zachowanie się inwestycji i stóp procentowych
17 Poziom cen, P Poziom cen, P Makroekonomiczne skutki zmian zagregowanej podaży Załóżmy ponownie, że gospodarka początkowo jest w stanie długookresowej równowagi punkcie A na lewym panelu, produkując w ilości spójnej z poziomem produkcji potencjalnej, przy poziomie cen spójnym z oczekiwanym poziomem cen. Jest to punkt przecięcia wszystkich krzywych: AD, AS, LRAS. Załóżmy, że wydarzy się coś, co spowodowało nagłe i nieoczekiwane zwiększenie kosztów produkcji przedsiębiorstw, np. klęska żywiołowa czy wzrost cen surowców. Historycznie zdarzeniem takim bywały silnie zmieniające się ceny ropy naftowej (szoki naftowe wzrostu cen ropy z lat , lat , czy spadku z roku 1986 lub ). Szok tego typu oznacza przesunięcie całej krzywej AS w prawo do położenia AS LRAS LRAS AD AS AD AS AS P = P e A Y Y
18 Poziom cen, P Jaka jest dynamiczna reakcja gospodarki na wzrost cen ropy naftowej? Negatywny szok podażowy (np. wzrost cen ropy naftowej) powoduje przesunięcie się krzywej AS do położenia AS. Gospodarka przesuwa się początkowo z punktu A do B, wzdłuż krzywej AD. W konsekwencji produkcja spada, z Y 1 = Y do Y 2 a ceny rosną, z P 1 do P 2, czyli gospodarka wpada w recesję (stagnację), której towarzyszy wyższy poziom cen, czyli inflacja. Takie połączenie 2 niekorzystnych zjawisk (stagnacja + inflacja) nazywane jest stagflacją Wzrost cen powoduje wzrost oczekiwań cenowych, co przełoży się (poprzez wzrost płac) na dalszy wzrost kosztów przedsiębiorstw i spowoduje dalsze przesunięcie się krzywej AS w kierunku AS,pogłębiające stagflację. Takie zjawisko przekładania się płac na ceny, następnie ceny na płace, itd., nazywane jest spiralą płacowo-cenową. W pewnym momencie spirala płacowo-cenowa wyhamuje (u nas w położeniu AS ), bo coraz niższy poziom produkcji i zatrudnienia powoduje stopniowy spadek płac (bo siła przetargowa pracowników spada wskutek wzrostu bezrobocia). Spadek płac prowadzi do niższych kosztów, wzrostu opłacalności produkcji i przesunięcia krzywej AS z powrotem do położenia początkowego, czemu towarzyszy spadek cen i wzrost produkcji (powracających do poziomu początkowego) P 3 P 2 P 1 AD C Y 2 Y 1 AS B Y = Y 1 LRAS Proces wychodzenia ze stagflacji może być bardzo długotrwały i kosztowny społecznie dopiero wysokie poziomy bezrobocia powodują spadek płac nominalnych, a sam ten spadek oznacza, że pracujące GD ubożeją. Z tego powodu szoki naftowe z lat 70-tych i 80- tych XX w. wyryły bardzo dużą bliznę w historii gospodarczej USA i krajów zachodnich, silnie wpłynęły też na rozwój teorii makroekonomicznych A AS AS
19 Jak zachowują się PKB i ceny w cyklu koniunkturalnym i co z tego wynika? Lewy panel pokazuje poziom realnego PKB i wskaźnika CPI, znormalizowany na poziomie 100 w 1948 r. Prawy panel pokazuje dynamiki roczne, np.: π t = CPI t 1 100% CPI t 4 Na prawym panelu wyraźnie widać, że inflacja (zmiany cen) zachowuje się dość nieregularnie w cyklu koniunkturalnym: Zazwyczaj rosną w trakcie ożywienia (co by sugerowało, że ożywienia są zazwyczaj powodowane rosnącym zagregowanym popytem W niektórych recesjach rosną (np. w latach 70-tych i 80-tych), co sugeruje, że te recesje wywołane są negatywnym szokiem podażowym, a w niektórym maleją (np. recesje l lat 90-tych i po 2000 rok), co sugeruje, że te recesje wywołane są negatywnym szokiem popytowym Recesja z r. początkowo miała charakter podażowy, ale później dołączył do niej negatywny szok popytowy
20 Poziom cen, P Źródła recesji i reakcje polityki gospodarczej Poznaliśmy właśnie 2 podstawowe źródła recesji w gospodarce: Negatywne szoki zagregowanego popytu, prowadzące do recesji, której towarzyszy spadek poziomu cen. Źródłem takich przesunięć zagregowanego popytu może być np. nagły pesymizm podmiotów gospodarczych, w wyniku krachu na giełdzie, wybuchu wojny zagranicą, co może pociągać za sobą mniejsze wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych i inwestycyjne firm. Podobnie mogą działać mniejsze wydatki sektora rządowego Negatywne szoki kosztowe, prowadzące do recesji, której towarzyszy wzrost poziomu cen. Źródłem takich przesunięć krzywej AS mogą być wzrosty cen surowców (np. ropy naftowej), katastrofy naturalne (np. tsunami zalewające duży obszar Japonii) AD AD B AS C AS Jakie mogą być reakcje polityki gospodarczej Po negatywnym szoku popytowym, polityka fiskalna lub pieniężna, o ile zareaguje szybko (co częściej jest właściwością polityki pieniężnej) mogę zneutralizować negatywny szok popytowy pozytywnym szokiem popytowym (wzrostem podaży pieniądza lub zwiększonymi wydatkami rządowymi). W konsekwencji okres niższej produkcji i wyższego bezrobocia może być skrócony i złagodzony. A LRAS Y Po negatywnym szoku podażowym, polityka fiskalna może również wspomóc gospodarkę zwiększając podaż pieniądz lub wydatki rządowe, powodując wzrost produkcji, ale przy wyższych cenach (por. wykres, na którym szok jest neutralizowany)
21 Polityka gospodarcza jako narzędzie stabilizacyjne Doszliśmy do wniosku, że polityka gospodarcza (fiskalna i monetarna) wpływa na zagregowany popyt może być zatem używana do stabilizowania wzrostu gospodarczego, tzn. w okresach recesji dodatnie przesunięcie krzywej AD może pomóc gospodarce. Nie wszyscy ekonomiści podzielają to zdanie. Pośród ekonomistów jest raczej konsensus, że państwo (w rozumieniu polityki fiskalnej i pieniężnej) nie powinno destabilizować przez swoje działania gospodarki. Część ekonomistów (których poglądy są bliskie poglądom Keynesa, ekonomistów tych obecnie nazywa się neokeynsistami, a szkołę nowa ekonomia keynesowską) postuluje, że: państwo powinno prowadzić aktywną politykę stabilizacyjną polegającą na celowym wpływie na zagregowany popyt. Ponieważ AD fluktuuje z wielu powodów, często związanych z nieracjonalnymi falami pesymizmu czy optymizmu społeczeństwa (Keynes nazywał te arbitralna zmiany nastroju terminem animal spirits ), a fluktuacje te są kosztowne społecznie, to rolą państwa jest aktywne działanie o odwrotnym kierunku, stabilizujące zagregowany popyt Neokeynesiści podkreślają ponadto, że ze względu na niedoskonałości rynku (por. dyskusje o nachyleniu krzywej AS) ruchy krzywej AS, które powinny samoczynnie stabilizować gospodarkę i przywracać ja do poziomu naturalnego są długotrwałe. Notabene, jeden z szefów FED, William McChesney Martin stwierdził: The Federal Reserve s job is to take away the punch bowl just as the party gets going.
22 Argumenty przeciwników aktywnej polityki stabilizacyjnej Nie wszyscy ekonomiści podzielają zasadność aktywnej polityki stabilizacyjnej, ich poglądy są bliższe klasycznej ekonomii (często nazywa się ich neo-klasykami, w tej grupie ekonomistów są też monetaryści): Polityka gospodarcza powinna być nakierowana na cele długookresowe, takie jak szybki wzrost i niska inflacja, a gospodarka sama dobrze sobie radzi z fluktuacjami krótkookresowymi. Ekonomiści ci wskazują, że w praktyce efektywność polityki stabilizacyjnej jest ograniczona: Polityka pieniężna wpływa na gospodarkę z opóźnieniem (czy po prostu opóźnionych reakcji podmiotów gospodarczych na zmiany parametrów polityki gospodarczej, szacowane w przypadku polityki pieniężnej na powyżej 6 miesięcy), co powoduje, że polityka jest opóźniona względem gospodarki i zaczyna działać dopiero kiedy już powinna przestać (jest to argument podniesiony po raz pierwszy przez znanego monetarystę Miltona Friedmana). Zatem lepsza jest pasywna polityka monetarna, czyli stały wzrost podaży pieniądza. Polityka fiskalna jest jeszcze bardziej opóźniona w wyniku długiego procesu legislacyjnego. Ponadto, zwiększenie wydatków rządowych jest stosunkowo łatwe i społecznie uzasadnione. Tymczasem stabilizacja jest narzędziem symetrycznym i zakłada, że wydatki powinny ulec zmniejszeniu w okresie dobrej koniunktury (aby nie kumulować długu), a zabranie środków to politycznie zupełnie coś innego niż ich wydanie Ze względu na opóźnienia i fakt, że dzisiejsze decyzje wpływają na jutrzejszą sytuacje gospodarczą, polityka gospodarcza (w szczególności polityka pieniężna) jest prowadzona w oparciu o prognozowaną sytuację gospodarczą I think the government solution to a problem is usually as bad as the problem and very often makes the problem worse., Milton Friedman,
23 Długookresowe skutki aktywnej polityki stabilizacyjnej Doszliśmy na podstawie modelu AD AS do wniosku, że w reakcji na wzrost wydatków rządowych lub wzrost podaży pieniądza, gospodarka tylko krótkookresowo wchodzi w fazę ożywienia, w dłuższym okresie produkcja wraca do poziomu naturalnego, a wszystko kończy się wyższym poziomem cen. Wyższy poziom cen jest też ceną, jaka jest płacona, kiedy polityka gospodarcza próbuje walczyć z recesją w gospodarce Warto zdawać sobie sprawę z długookresowych kosztów, które pociągają za sobą tego typu polityki Zwiększone wydatki rządowe nie są magicznym sposobem tworzenia czegoś z pustego i muszą zostać jakoś sfinansowane. Jeśli są finansowane jednoczesna podwyżką podatków, to w zasadzie krzywa AD nie przesuwa się (wzrost popytu publicznego neutralizowany jest spadkiem popytu prywatnego) Jeśli finansowane są wzrostem deficytu, to podatki wzrosną jutro i lepsza koniunktura dziś osiągana jest kosztem gorszej koniunktury jutro. Ponadto wzrost deficytu oznacza, że rośnie dług publiczny (rząd emituje obligacje), czyli 1) ktoś musi oszczędzać (sektor prywatny lub zagraniczny) oraz 2) rosną koszty (odsetkowe) obsługi długu Wyższy poziom cen oznacza, że siła nabywcza wielkości nominalnych maleje. Powrót gospodarki do długookresowej równowagi w punkcie produktu naturalnego oznacza, że niezmienione są wszystkie wielkości realne, takie jak realne dochody, realne płace, itp. I w zasadzie nic się nie zmienia. Ale: 1) mówiliśmy o kosztach inflacji, 2) wyższe ceny powodują, że realna wartość aktywów posiadanych przez GD (akcji, obligacji, innych form oszczędności) maleje, choć maleje jedocześnie obciążenie długiem.
24 Automatyczne stabilizatory Automatyczne stabilizatory są zmianami polityki budżetowej, niejako automatycznie pobudzającymi zagregowany popyt w czasie recesji i hamującymi go w okresach ożywienia Skąd bierze takie magiczne narządzie? W zasadzie z konstrukcji systemu podatków i niektórych wydatków: System podatkowy wpływy podatkowe są najczęściej proporcjonalne (do baz podatkowych). Tak działają podatki od dochodu (PIT, CIT), od transakcji (VAT) i większość innych. Powoduje to, że wraz ze spadkiem zagregowanego popytu bazy podatkowe (dochody, wartość dodana, zyski kapitałowe) spadają, a wraz z nimi wpływy podatkowe. Innymi słowy płacone są mniejsze podatki a oznacza, że większe (w stosunku do sytuacji z podatkami w postaci wielkości absolutnych podatkami ryczałtowymi) środki pozostają w kieszeniach podmiotów prywatnych, oddziałując pozytywnie na zagregowany popyt Niektóre wydatki państwa również są zależna od stanu koniunktury, przykładowo zasiłki dla bezrobotnych Automatyczne stabilizatory nie są tak silne aby zapobiegać recesjom, powodują jednak ich łagodniejszy przebieg Źródło: McKay, Reis, (2016), The Role of Automatic Stabilizers in the U.S. Business Cycle, Econometrica
MAKROEKONOMIA 2. Wykład 1. Model AD/AS - powtórzenie. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 1. Model AD/AS - powtórzenie Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak Plan wykładu 1. Krótkookresowe wahania koniunktury Dynamiczny model zagregowanego popytu i podaży: skutki
Bardziej szczegółowoMODEL AS-AD. Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie.
MODEL AS-AD Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie. KRZYWA AD Krzywą AD wyprowadza się z modelu IS-LM Każdy punkt
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż
Makroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Horyzont czasu w makroekonomii Długi okres Ceny są elastyczne i
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż
Makroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Nasz mapa drogowa Krzyż keynesowski Teoria preferencji płynności
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA
MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA WYKŁAD VI: MODEL IS-LM/AS-AD OGÓLNE RAMY DLA ANALIZY MAKROEKONOMICZNEJ Linia FE: Równowaga na rynku pracy Krzywa IS: Równowaga na rynku dóbr Krzywa LM: Równowaga
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS
Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego NATURALNA STOPA BEZROBOCIA Naturalna stopa bezrobocia Ponieważ
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska
Makroekonomia dla MSEMen Gabriela Grotkowska Plan wykładu 5 Model Keynesa: wprowadzenie i założenia Wydatki zagregowane i równowaga w modelu Mnożnik i jego interpretacja Warunek równowagi graficznie i
Bardziej szczegółowoWykład 9. Model ISLM
Makroekonomia 1 Wykład 9 Model ISLM Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Nasza mapa drogowa Krzyż keynesowski Teoria preferencji płynności Krzywa IS Krzywa LM Model ISLM
Bardziej szczegółowoKrzywa IS Popyt inwestycyjny zależy ujemnie od wysokości stóp procentowych.
Notatka model ISLM Model IS-LM ilustruje równowagę w gospodarce będącą efektem jednoczesnej równowagi na rynku dóbr i usług, a także rynku pieniądza. Jest to matematyczna interpretacja teorii Keynesa.
Bardziej szczegółowoDeterminanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa
Determinanty dochodu narodowego Analiza krótkookresowa Produkcja potencjalna i faktyczna Produkcja potencjalna to produkcja, która może być wytworzona w gospodarce przy racjonalnym wykorzystaniu wszystkich
Bardziej szczegółowoMODEL IS LM POPYT GLOBALNY A STOPA PROCENTOWA. Wzrost stopy procentowej zmniejsza popyt globalny. Spadek stopy procentowej zwiększa popyt globalny.
MODEL IS LM POPYT GLOBALNY A STOPA PROCENTOWA Wzrost stopy procentowej zmniejsza popyt globalny. Spadek stopy procentowej zwiększa popyt globalny. Uzasadnienie: wysoka stopa procentowa zmniejsza popyt
Bardziej szczegółowoT7. Szoki makroekonomiczne. Polityka wobec szoków
T7. Szoki makroekonomiczne. Polityka wobec szoków Szoki makroekonomiczne. to nieoczekiwane zdarzenia zakłócające przewidywalny przebieg zmian produktu, bezrobocia i stopy procentowej Szoki popytowe (oddziałujące
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1. Modele graficzne
Makroekonomia 1 Modele graficzne Obieg okrężny $ Gospodarstwa domowe $ $ $ $ $ Rynek zasobów $ Rynek finansowy $ $ Rząd $ $ $ $ $ $ $ Rynek dóbr i usług $ Firmy $ Model AD - AS Popyt zagregowany (AD) Popyt
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej Ożywienie i recesja w gospodarce Dr Joanna Czech-Rogosz Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 16.04.2012 1. Co to jest koniunktura gospodarcza?
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż
Makroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Horyzont czasu w makroekonomii Długi okres Ceny są elastyczne i
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I. Jan Baran
Makroekonomia I Jan Baran Model klasyczny a keynesowski W prostym modelu klasycznym zakładamy, że produkt zależy jedynie od nakładów czynników produkcji i funkcji produkcji. Nie wpływają na niego wprowadzone
Bardziej szczegółowoKrótkookresowe wahania produkcji. Model AD/AS
Krótkookresowe wahania produkcji. Model AD/AS Makroekonomia II Joanna Siwińska-Gorzelak Plan wykładu Wyprowadzenie krzywych podaży Wyprowadzenie krzywej popytu Prezentacja skutków szoków popytowych i podażowych
Bardziej szczegółowoMakroekonomia Gregory N. Mankiw, Mark P. Taylor
Makroekonomia Gregory N. Mankiw, Mark P. Taylor Popularny w USA i Europie Zachodniej podręcznik przeznaczony do studiowania makroekonomii na pierwszych latach studiów. Obejmuje takie zagadnienia, jak rachunek
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej
Makroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego PKB jako miara dobrobytu Produkcja w gospodarce Mierzyć już umiemy,
Bardziej szczegółowoJAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM
Wykład: JAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM Stanley Fischer o modelu IS-LM Model IS-LM jest użyteczny z dwóch powodów. Po pierwsze jako narzędzie o znaczeniu historycznym, a po drugie,
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowoMakroekonomia. Jan Baran
Makroekonomia Jan Baran Model Keynesowski a klasyczny Model Keynesowski Sztywność cen i płac analiza krótkookresowa Możliwe niepełne wykorzystanie czynników produkcji (dopuszcza istnienie bezrobocia) Produkt
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 13: Model ASAD i szoki makroekonomiczne
Makroekonomia 1 Wykład 13: Model ASAD i szoki makroekonomiczne Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Sytuacja na rynku pracy a położenie krzywej AS Krótko-
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia
Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego NATURALNA STOPA BEZROBOCIA Naturalna stopa bezrobocia Ponieważ bezrobocie frykcyjne
Bardziej szczegółowoMODEL AD-AS : MIKROPODSTAWY
Makroekonomia II Wykład 8 MODEL AD-AS : MIKROODSTAW Wykład 8 lan MODEL AD-AS : MIKROODSTAW 1.1 Długookresowa krzywa AS 1.2 Sztywność cen 1.3 Sztywność nominalnych płac 2.1 Zagregowany popyt 2.2 Równowaga
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne
WYKŁAD 2 Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne PLAN WYKŁADU Przedmiot makroekonomii Wzrost gospodarczy stagnacja wahania koniunktury Inflacja bezrobocie Krzywa Phillipsa (inflacja a bezrobocie)
Bardziej szczegółowoMakroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana
Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana Leszek Wincenciak Wydział Nauk Ekonomicznych UW 2/26 Plan wykładu: Prosty model keynesowski
Bardziej szczegółowoM. Kłobuszewska, Makroekonomia 1
Podejście klasyczne a podejście keynesowskie Notatka model keynesowski Szkoła klasyczna twierdzi, że w gospodarce istnieje mechanizm w postaci elastycznych cen, który przywraca równowagę zakłóconą przez
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska
Makroekonomia 1 dla MSEMen Gabriela Grotkowska Struktura wykładu Inflacja, bezrobocie i PKB Krzywa Philipsa w ujęciu tradycyjnym Przyczyny sztywności na rynku pracy: czemu płace dostosowują się w wolnym
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej)
Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej) Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego PKB jako miara dobrobytu Produkcja w gospodarce
Bardziej szczegółowoMakroekonomia. Jan Baran
Makroekonomia Jan Baran Model Keynesowski a klasyczny Model Keynesowski Sztywność cen i płac analiza krótkookresowa Możliwe niepełne wykorzystanie czynników produkcji (dopuszcza istnienie bezrobocia) Produkt
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWY EGZAMIN Z MAKROEKONOMII I
PRZYKŁADOWY EGZAMIN Z MAKROEKONOMII I... Imię i nazwisko, nr albumu Egzamin składa się z dwóch części. W pierwszej części składającej się z 20 zamkniętych pytań testowych należy wybrać jedną z pięciu podanych
Bardziej szczegółowoKrzywa AD pokazuje, na jaki poziom PKB (Y) będzie zapotrzebowanie przy poszczególnych poziomach cen.
Notatka model AS-AD Rozważania dotyczące procesów dostosowawczych w gospodarce rozpoczniemy od wyprowadzenia krzywej łącznego popytu AD. Krzywa łącznego popytu reprezentuje punkty równowagi modelu IS-
Bardziej szczegółowo- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,
WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZEDMIOT: Podstawy ekonomii KLASA: I TH NUMER PROGRAMU NAUCZANIA: 2305/T-5 T-3,SP/MEN/1997.07.16 L.p. Dział programu 1. Człowiek - konsument -potrafi omówić podstawy ekonomii, - zna
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej)
Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej) Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Produkcja w gospodarce Mierzyć już umiemy, teraz: wyjaśniamy!!
Bardziej szczegółowoPolityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk
Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk https://flic.kr/p/b6mlmh Plan 1. Definicja polityki fiskalnej 2. Instrumentarium polityki fiskalnej 3. Budżet państwa - deficyt budżetowy - dług
Bardziej szczegółowoAustriacka teoria cyklu koniunkturalnego a teorie głównego nurtu. Mateusz Benedyk
Austriacka teoria cyklu koniunkturalnego a teorie głównego nurtu Mateusz Benedyk 1 Krótki rys historyczny Wybrane teorie głównego nurtu: - Szkoła keynesowska - Szkoła monetarystyczna - Nowa szkoła klasyczna
Bardziej szczegółowoCentrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 7
Centrum Europejskie Ekonomia ćwiczenia 7 Keynesian cross Tomasz Gajderowicz. Rozkład jazdy: Kartkówka Omówienie kartkówki Model Keynesowski Zadania Model Keynesa Produkcja długookresowa a krótkookresowa.
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 1. Informacje wstępne. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 1. Informacje wstępne Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak Plan wykładu Zasady zaliczenia przedmiotu i jego organizacja Plan ramowy wykładu, czyli co wiemy po Makroekonomii
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 10: Polityka gospodarcza w modelu ISLM
Makroekonomia 1 Wykład 10: Polityka gospodarcza w modelu ISLM Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Skuteczność polityki makroekonomicznej Polityka fiskalna
Bardziej szczegółowoFinanse publiczne. Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa, część 2 Michał Możdżeń
Finanse publiczne Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa, część 2 Michał Możdżeń michal.mozdzen@uek.krakow.pl Polityka fiskalna a cykl koniunkturalny Jest kilka kanałów wpływu polityki fiskalnej
Bardziej szczegółowoJAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM
Wykład: JAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM John Hicks (1904-1989) Mr Keynes and the Classics: A Suggested Interpretation (1937) Value and Capital (1939) Nagroda Nobla (1972) Model IS
Bardziej szczegółowoAnaliza cykli koniunkturalnych model ASAD
Analiza cykli koniunkturalnych model AS odstawowe założenia modelu: ceny i płace mogą ulegać zmianom (w odróżnieniu od poprzednio omawianych modeli) punktem odniesienia analizy jest obserwacja poziomu
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE
Spis treści Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa xiii xv WPROWADZENIE l Rozdział l. Ekonomiczne opisanie świata 3 1.1. Stany Zjednoczone 4 1.2. Unia Europejska 10 1.3. Chiny 15 1.4. Spojrzenie na inne
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 4-5. Dynamiczny model DAD/DAS, część 3. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 4-5. Dynamiczny model DAD/DAS, część 3 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Zakłócenia w modelu DAD/DAS: Wzrost produkcji potencjalnej; Zakłócenie podażowe
Bardziej szczegółowoWykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska
Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Model
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I Ćwiczenia
Makroekonomia I Ćwiczenia Ćwiczenia 2 Model AS-AD [AD-AS] Karol Strzeliński Model AS-AD Dotychczasowe rozważania dotyczące wyznaczania produktu dotyczyły krótkiego okresu, ponieważ zakładaliśmy, że ceny
Bardziej szczegółowoDeterminanty dochody narodowego. Analiza krótkookresowa
Determinanty dochody narodowego. Analiza krótkookresowa Ujęcie popytowe Według Keynesa, dosyć częstą sytuacją w gospodarce rynkowej jest niepełne wykorzystanie czynników produkcji. W związku z tym produkcja
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I. Jan Baran
Makroekonomia I Jan Baran Model ISLM Rozwinięcie podejścia Keynesowskiego zaproponowane przez Hicksa w 1937 roku W modelu ISLM wprowadzamy do modelu stopę procentową, którą jest teraz zmienną endogeniczną
Bardziej szczegółowoSpis treêci. www.wsip.com.pl
Spis treêci Jak by tu zacząć, czyli: dlaczego ekonomia?........................ 9 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne.............................. 10 1.1. To warto wiedzieć już na początku.............................
Bardziej szczegółowoWPŁYW POLITYKI STABILIZACYJNEJ NA PRZEDSIĘBIORSTWA. Ryszard Rapacki
WPŁYW POLITYKI STABILIZACYJNEJ NA PRZEDSIĘBIORSTWA Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa ZAŁOŻENIA: 1. Mała gospodarka, analizowana w dwóch wariantach: Gospodarka zamknięta, Gospodarka otwarta.
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 - ćwiczenia
Makroekonomia 1 - ćwiczenia mgr Małgorzata Kłobuszewska Zajęcia 6 Model klasyczny Plan Założenia modelu: Produkcja skąd się bierze? Gospodarka zamknięta Gospodarka otwarta Stopa procentowa w gospodarce
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I ćwiczenia 8
Makroekonomia I ćwiczenia 8 The Keynesian cross Tomasz Gajderowicz Rozkład jazdy: Kartkówka Model Keynesowski Zadania Założenia płace i ceny są stałe przy tym poziomie płac i cen gospodarka operuje poniżej
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 7: Wprowadzenie do modelu keynesowskiego fluktuacji gospodarczych
Makroekonomia 1 Wykład 7: Wprowadzenie do modelu keynesowskiego fluktuacji gospodarczych Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Model Keynesa: wprowadzenie
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 4-5. Dynamiczny model DAD/DAS, część 3. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 4-5. Dynamiczny model DAD/DAS, część 3 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Zakłócenia w modelu DAD/DAS: Wzrost produkcji potencjalnej; Zakłócenie podażowe
Bardziej szczegółowoEkonomia wykład 03. dr Adam Salomon
Ekonomia wykład 03 dr Adam Salomon Ekonomia: GOSPODARKA RYNKOWA. MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Ekonomia dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki, WN AM w Gdyni 2 Rynki makroekonomiczne
Bardziej szczegółowoPodstawy ekonomii wykład 03. dr Adam Salomon
Podstawy ekonomii wykład 03 dr Adam Salomon Ekonomia: GOSPODARKA RYNKOWA. MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki, WN UM w Gdyni 2 Rynki
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 - ćwiczenia. mgr Małgorzata Kłobuszewska Rynek pracy, inflacja
Makroekonomia 1 - ćwiczenia mgr Małgorzata Kłobuszewska Rynek pracy, inflacja Przed kolokwium 90 minut Kilka zadań testowych (nie więcej niż 10), raczej z pierwszej części materiału (PKB, rynek pracy,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I Dane makroekonomiczne
Podręcznik obejmuje wykład makroekonomii i należy do najczęściej wykorzystywanych na uczelniach europejskich i amerykańskich. Autorzy przedstawili: wprowadzenie do makroekonomii (w tym rachunek dochodu
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 2. Dynamiczny model DAD/DAS. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 2. Dynamiczny model DAD/DAS Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak Plan wykładu Uwzględnienie dynamiki w modelu AD/AS. Modelowanie wpływu zakłóceń lub zmian polityki gospodarczej
Bardziej szczegółowoMakroekonomia II Polityka fiskalna
Makroekonomia II Polityka fiskalna D R A D A M C Z E R N I A K S Z K O Ł A G Ł Ó W N A H A N D L O W A W W A R S Z A W I E K A T E D R A E K O N O M I I I I 2 MIERNIKI RÓWNOWAGI FISKALNEJ wykład I Co składa
Bardziej szczegółowoMakroekonomia Konsumpcja i inwestycje
Makroekonomia Konsumpcja i inwestycje Przykładowe hipotezy dotyczące przyczyn wielkości wydatków konsumpcyjnych / oszczędzania 1. Hipoteza dochodu absolutnego (J.M. Keynes), 2. Hipoteza dochodu relatywnego
Bardziej szczegółowopieniężnej. Jak wpłynie to na: krzywą LM... krajową stopę procentową... kurs walutowy... realny kurs walutowy ( przyjmij e ) ... K eksport netto...
ZADANIA, TY I 1. Rozważmy model gospodarki otwartej (IS-LM i B), z płynnym kursem walutowym, gdy (nachylenie LM > nachylenie B). aństwo decyduje się na prowadzenie ekspansywnej polityki krzywą LM krajową
Bardziej szczegółowoI = O s KLASYCZNA TEORIA RÓWNOWAGI PRAWO RYNKÓW J. B. SAYA WNIOSKI STOPA RÓWNOWAGI STOPA RÓWNOWAGI TEORIA REALNEJ STOPY PROCENTOWEJ
realna stopa procentowa KLASYCZNA TEORIA RÓWNOWAGI PRAWO RYNKÓW J. B. SAYA koszty produkcji ponoszone przez producentów są jednocześnie wynagrodzeniem za czynniki produkcji (płaca, zysk, renta), a tym
Bardziej szczegółowoWarunkiem uzyskania zaliczenia ćwiczeń jest zdobycie minimum 51% punktów możliwych do uzyskania w semestrze. Punkty studenci mogą zdobyć za:
Ćwiczenia: Makroekonomia I Prowadzący: Łukasz Goczek WWW: http://coin.wne.uw.edu.pl/lgoczek E-mail: lgoczek@wne.uw.edu.pl Dyżur: poniedziałek 14:00-14:55, sala 409-10 I. Cel zajęć Celem ćwiczeń prowadzonych
Bardziej szczegółowoAutonomiczne składniki popytu globalnego Efekt wypierania i tłumienia Krzywa IS Krzywa LM Model IS-LM
Autonomiczne składniki popytu globalnego Efekt wypierania i tłumienia Krzywa IS Krzywa LM Model IS-LM Konsumpcja, inwestycje Utrzymujemy założenie o stałości cen w gospodarce. Stopa procentowa wiąże ze
Bardziej szczegółowoWspółczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop Spis treści
Współczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop. 2017 Spis treści Przedmowa 9 Wprowadzenie 10 Część I. Główne kierunki ekonomii a teoria dynamicznej gospodarki 25
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA. STRONA POPYTOWA (ZAGREGOWANY POPYT P a ): OGÓLNA RÓWNOWAGA RYNKU. STRONA PODAŻOWA (ZAGREGOWANA PODAŻ S a )
przeciętny poziom cen MODEL ZAGREGOWANEGO POPYTU I ZAGREGOWANEJ PODAŻY ZAŁOŻENIA Dochód narodowy (Y) jest równy produktowi krajowemu brutto (PKB). Y = K + I + G Neoklasycyzm a keynesizm Badamy zależność
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 1. Informacje wstępne. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 1. Informacje wstępne Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Zasady zaliczenia przedmiotu i jego organizacja. Plan ramowy wykładu, czyli co wiemy po Makroekonomii
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
WAHANIA KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ Ożywienie i recesja w gospodarce Przemysław Pluskota Uniwersytet Szczeciński 17 listopada 2016r. Co to jest koniunktura gospodarcza? W jaki sposób ją mierzyć? Dlaczego
Bardziej szczegółowoSylabus przedmiotu Makroekonomia
Sylabus przedmiotu Makroekonomia 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program (Kierunek studiów, poziom i profil, forma studiów): Rok akademicki: 2018/2019 Wydział Nauki o Zdrowiu Zdrowie Publiczne, studia I stopnia,
Bardziej szczegółowoWZROST GOSPODARCZY DEFINICJE CZYNNIKI WZROSTU ZRÓWNOWAŻONY WZROST WSKAŹNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO ROZWÓJ GOSPODARCZY. wewnętrzne: zewnętrzne:
DEFINICJE WZROST GOSPODARCZY ROZWÓJ GOSPODARCZY 1. Wzrost gospodarczy zmiany ilościowe: powiększanie się z okresu na okres podstawowych wielkości makroekonomicznych takich jak czy konsumpcja, inwestycje
Bardziej szczegółowoWzrost gospodarczy definicje
Wzrost gospodarczy Wzrost gospodarczy definicje Przez wzrost gospodarczy rozumiemy proces powiększania podstawowych wielkości makroekonomicznych w gospodarce, a w szczególności proces powiększania produkcji
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 14. Podsumowanie. dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 14. Podsumowanie dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak Plan wykładu 1. Egzamin i warunki zaliczenia przypomnienie. 2. Czego się nauczyliśmy? Powtórka z wykładu
Bardziej szczegółowoMakroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 2 Model klasyczny gospodarki otwartej
Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 2 Model klasyczny gospodarki otwartej Leszek Wincenciak Wydział Nauk Ekonomicznych UW 2/37 Plan wykładu: Model klasyczny małej gospodarki otwartej Przepływy dóbr
Bardziej szczegółowoWAHANIA KONIUNKTURY WYKŁAD. Dr inż. Edyta Ropuszyńska-Surma
WAHANIA KONIUNKTURY WYKŁAD Dr inż. Edyta Ropuszyńska-Surma Polecenia 1. Popatrz na wykresy na kolejnych slajdach? 2. Czym się różnią? 3. Co możesz z nich odczytać? 4. Jakie cechy charakterystyczne zauważyłeś?
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I Ćwiczenia
Makroekonomia I Ćwiczenia Zajęcia 1 Karol Strzeliński 2014 Makroekonomia I Ćwiczenia Czym różni się makroekonomia od mikroekonomii? W mikroekonomii koncentrujemy się na próbach wyjaśnienia zjawisk ekonomicznych
Bardziej szczegółowoT. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii
Teresa Łuczka Godziny konsultacji: 12 13.30 poniedziałek 15 16 wtorek p. 306 Strzelecka T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii WYKŁAD 1 (26.02)
Bardziej szczegółowoKrótkookresowa równowaga makroekonomiczna w gospodarce otwartej: model keynesowski
Krótkookresowa równowaga makroekonomiczna w gospodarce otwartej: model keynesowski WYKŁAD 12 Z MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW GOSODARCZYCH, CE UW Copyright 2006 earson Addison-Wesley & Gabriela Grotkowska
Bardziej szczegółowoMakroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch
Makroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch Makroekonomia jest najczęściej używanym podręcznikiem na pierwszych latach studiów ekonomicznych w większości polskich uczelni.
Bardziej szczegółowo11. Emisja bonów skarbowych oznacza pożyczkę zaciągniętą przez: a) gospodarstwo domowe b) bank komercyjny c) sektor publiczny d) firmę prywatną
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Baza monetarna to: a) łączna ilość banknotów i bilonu, znajdujących się w obiegu
Bardziej szczegółowoPlan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej
Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 6: Model klasyczny gospodarki otwartej
Makroekonomia 1 Wykład 6: Model klasyczny gospodarki otwartej Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Mała gospodarka otwarta Co znaczy mała gospodarka? Co
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 6: Model klasyczny gospodarki otwartej
Makroekonomia 1 Wykład 6: Model klasyczny gospodarki otwartej Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Mała gospodarka otwarta Co znaczy mała gospodarka? Co
Bardziej szczegółowoPrzegląd prognoz gospodarczych dla Polski i świata na lata 2013-2014. Aleksander Łaszek
Przegląd prognoz gospodarczych dla Polski i świata na lata 2013-2014 Aleksander Łaszek Wzrost gospodarczy I Źródło: Komisja Europejska Komisja Europejska prognozuje w 2014 i 2015 roku przyspieszenie tempa
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 2. Dynamiczny model DAD/DAS. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 2. Dynamiczny model DAD/DAS Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak Plan wykładu Uwzględnienie dynamiki w modelu AD/AS. Modelowanie wpływu zakłóceń lub zmian polityki gospodarczej
Bardziej szczegółowoHistoria ekonomii. Mgr Robert Mróz. Makroekonomia w XX wieku
Historia ekonomii Mgr Robert Mróz Makroekonomia w XX wieku 17.01.2017 Keynes To od jego Ogólnej teorii możemy mówić o nowoczesnej makroekonomii Sprzeciw wobec twierdzenia poprzednich ekonomistów, że rynki
Bardziej szczegółowoPrzykładowe pytania z zakresu tzw. wiedzy ogólnoekonomicznej
Przykładowe pytania z zakresu tzw. wiedzy ogólnoekonomicznej 1. Kryzys na rynku kredytów hipotecznych w USA określany jest mianem: a. kryzysu subprimes debts, b. kryzysu collateral debts, c. kryzysu senior
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia W modelu klasycznym wielkość PKB jest określana przez stronę podażową. Mamy 2 czynniki
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Plan wykładu
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wahania koniunktury gospodarczej Konrad Walczyk Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 22 maja 2013 r. Plan wykładu Co to jest koniunktura gospodarcza? W jaki sposób ją mierzyć?
Bardziej szczegółowoPrzykładowe pytania na egzamin ustny
Przykładowe pytania na egzamin ustny 1. Mnożnikowe mechanizmy wzrostu gospodarczego 2. Popytowe i podażowe czynniki wzrostu gospodarczego 3. Ekstensywne i intensywne czynniki wzrostu gospodarczego 4. Cykl
Bardziej szczegółowoWYKŁAD. Makroekonomiczna równowaga na rynku
WYKŁAD Makroekonomiczna równowaga na rynku POPYT JAKO AGREGAT EKONOMICZNY (AD) Zagregowany popyt zależność między całkowitą ilością dóbr i usług (realny PKB) jaką podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa,
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 13 Krzywa AS raz jeszcze: czy szoki makroekonomiczne mogą wpływać jednocześnie na produkt i ceny?
Makroekonomia 1 Wykład 13 Krzywa AS raz jeszcze: czy szoki makroekonomiczne mogą wpływać jednocześnie na produkt i ceny? Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 7 WPŁYW SZOKÓW GOSPODARCZYCH NA RYNEK PRACY W STREFIE EURO
Samer Masri ROZDZIAŁ 7 WPŁYW SZOKÓW GOSPODARCZYCH NA RYNEK PRACY W STREFIE EURO Najbardziej rewolucyjnym aspektem ogólnej teorii Keynesa 1 było jego jasne i niedwuznaczne przesłanie, że w odniesieniu do
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 7: Wprowadzenie do modelu keynesowskiego fluktuacji gospodarczych
Makroekonomia 1 Wykład 7: Wprowadzenie do modelu keynesowskiego fluktuacji gospodarczych Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Fakty dotyczące cyklu koniunkturalnego PKB
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII. Bilans płatniczy
Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII Bilans płatniczy Tomasz Białowąs bialowas@hektor.umcs.lublin.pl Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej http://msg.umcs.lublin.pl/ Pojęcie
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 - ćwiczenia
Makroekonomia 1 - ćwiczenia mgr Małgorzata Kłobuszewska Zajęcia 7 Wstęp do modelu keynesowskiego Zagregowane wydatki AE Suma wszystkich planowanych wydatków w gospodarce Zamknięta bez rządu: C + I Zamknięta
Bardziej szczegółowoModel Keynesa. wydatki zagregowane są sumą popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego
Model Keynesa Model Keynesa opracowany w celu wyjaśnienia przyczyn wysokiego poziomu bezrobocia i niskiego poziomu produkcji, obserwowanych w latach 30-tych (okres Wielkiego Kryzysu). Jest to model krótkookresowy,
Bardziej szczegółowoWykład 16: Determinanty kursu walutowego w krótkim i długim okresie. Gabriela Grotkowska
Międzynarodowe Stosunki konomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse miedzynarodowe Wykład 16: Determinanty kursu walutowego w krótkim i długim okresie Gabriela Grotkowska Plan wykładu 16 Kurs
Bardziej szczegółowo