P rzewodnik. Wspieranie gospodarstw niskotowarowych

Transkrypt

1 P rzewodnik Wspieranie gospodarstw niskotowarowych Warszawa 2005

2 Wydawca: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Organ Zarządzający Planem Rozwoju obszarów Wiejskich ul. Wspólna Warszawa tel. (+48 22) , fax (+48 22) Projekt okładki, skład i druk: Prodruk sp. jawna Publikacja współfi nansowana ze środków Sectoral Counterpart Funds (CPF Sektorowe)

3 SPIS TREŚCI Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Podstawowe akty prawne... 5 Wspieranie gospodarstw niskotowarowych... 5 Forma i wysokość pomocy... 6 Kto może otrzymywać premię?... 6 Co to jest Europejska Jednostka Wielkości (EJW)?... 6 Jak wyliczyć wielkość ekonomiczną gospodarstwa?... 6 Przykłady wyliczania wielkości ekonomicznej wyrażonej w EJW... 9 Jakie są warunki przyznania premii?... 9 Krok za krokiem Plan rozwoju gospodarstwa niskotowarowego Wnioski i załączniki Siła wyższa Gdzie otrzymać dodatkowe informacje? Słowniczek i ważne skróty

4 Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Od dnia 1 maja 2004 r. Polska korzysta z instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) Unii Europejskiej. Głównym źródłem fi nansowania wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich w krajach członkowskich UE jest Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR). Fundusz jest podzielony na Sekcję Orientacji (fundusz strukturalny) oraz Sekcję Gwarancji. Środki fi nansowe Sekcji Gwarancji są przeznaczone m.in. na współfi nansowanie przez UE działań towarzyszących WPR, służących zrównoważonemu wsparciu rozwoju obszarów wiejskich. Katalog tych działań oraz ogólne zasady ich wdrażania są ustalone w przepisach prawa UE. Kraje członkowskie, uwzględniając własne potrzeby, wybierają działania do realizacji i uzgadniają warunki ich wdrażania z Komisją Europejską. Zasady dotyczące korzystania z działań wdrażanych przez kraj członkowski wraz z przewidywanym budżetem przeznaczonym na ich realizację są opisane w dokumencie programowym w Polsce nosi on tytuł Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata Pełny tekst PROW na lata jest dostępny na stronie internetowej: Zgodnie z treścią PROW na lata w Polsce będzie realizowanych 9 działań: Działanie 1. Renty strukturalne; Działanie 2. Wspieranie gospodarstw niskotowarowych; Działanie 3. Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW); Działanie 4. Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt; Działanie 5. Zalesianie gruntów rolnych; Działanie 6. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej; Działanie 7. Grupy producentów rolnych; Działanie 8. Pomoc techniczna; Działanie 9. Uzupełnienie płatności obszarowych. Proporcja współfi nansowania działań PROW na lata wynosi: 80% udział UE (środki Sekcji Gwarancji EFOiGR) 20% udział Polski (środki budżetowe) Benefi cjenci działań PROW nie muszą wnosić własnego wkładu fi nansowego, by z nich skorzystać. Warunkiem uczestnictwa we wszystkich działaniach PROW jest zarejestrowanie się w Krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, prowadzonym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). W tabeli przedstawiono budżet PROW na lata , a także budżet dla działania 2 dostosowanie gospodarstwa rolnych do standardów Unii Europejskiej. Istnieje możliwość modyfi kacji wysokości budżetu na poszczególne działania PROW. Tabela 1. Budżet PROW na lata oraz budżet Działania 2 Wspieranie gospodarstw niskotowarowych (w mln euro). Rok 2004 Rok 2005 Rok 2006 Razem lata kwoty w milionach EUR Budżet całkowity PROW na lata ,9 1201, ,4 Wkład UE 862, ,4 Wkład Polski 224,5 240, Budżet Działania 2 Wspieranie gospodarstw niskotowarowych 91,3 127,5 157,5 376,3 Wkład UE 73,0 102,0 126,0 301,0 Wkład Polski 18,3 25,5 31,5 75,3 Udział budżetu Działania 2 Wspieranie gospodarstw niskotowarowych w budżecie całkowitym PROW na lata ,4 % 10,61% 12,07% 10,47% 4

5 Podstawowe akty prawne Rozporządzenie Rady nr 1257/1999/WE z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) (Dz. Urz. UE L 160/ ); Ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich ze środków Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz.U. Nr 229, poz oraz z 2004r. Nr 42, poz. 386, Nr 148, poz i Nr 162, poz. 1709); Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy fi nansowej na wspieranie gospodarstw niskotowarowych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wzoru wniosku o udzielanie pomocy fi nansowej na wspieranie gospodarstw niskotowarowych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. Wspieranie gospodarstw niskotowarowych Działanie 2 PROW pt. Wspieranie gospodarstw niskotowarowych jest instrumentem fi nansowym zaproponowanym nowym krajom członkowskim Unii Europejskiej w trakcie negocjacji przedakcesyjnych. Wprowadzając to działanie kierowano się potrzebą wyrównywania warunków konkurencji na rynku wspólnotowym i koniecznością przyspieszenia procesu przemian gospodarstw rolnych. Działanie to ma charakter przejściowy, jego wdrażanie zostanie zakończone w 2008 r. Podstawowym celem działania jest pomoc dla gospodarstw rolnych o stosunkowo małym potencjale ekonomicznym, produkujących głównie na własne potrzeby i nie posiadających zdolności inwestycyjnych. Pomoc ta ma zachęcić i pobudzić do restrukturyzacji tę grupę gospodarstw, aby mogły one sprostać konkurencji w warunkach krajowych i wspólnotowych. Działanie to jest przewidziane tylko dla nowoprzyjętych 10 krajów UE, ze względu na fakt, że po wielu latach funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej i różnorodnych form wsparcia rolnictwa w tzw. starych krajach Unii nie występują tego typu gospodarstwa i nie ma potrzeby stwarzać dla nich tego rodzaju narzędzi wsparcia. Polska posiada duże zasoby ziemi rolniczej, jednakże struktura obszarowa gospodarstw rolnych wykazuje duże rozdrobnienie. W strukturze gospodarstw rolnych dominują gospodarstwa małe, o powierzchni 1 5 ha. Stanowią one ponad połowę ogólnej liczby gospodarstw i użytkują ok. 20% użytków rolnych. Gospodarstwa powyżej 20 ha użytków rolnych stanowią niecałe 6%, ale w ich użytkowaniu pozostaje ok. 35% ogólnej powierzchni użytków rolnych. Udział gospodarstw średnich (od 5 do 20 ha użytków rolnych) wynosi ok. 35%. Średnia wielkość gospodarstwa w Polsce wykazuje znaczne zróżnicowanie regionalne. Największe rozdrobnienie gospodarstw indywidualnych występuje w województwach południowych, np. w województwie małopolskim i podkarpackim powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach wynosi średnio poniżej 3 ha. Największą średnią powierzchnię użytków rolnych posiadają gospodarstwa w województwach północnych: zachodniopomorskim 17,57 ha, warmińsko mazurskim 16,65 ha, i pomorskim 12,9 ha. Według danych Spisu Rolnego z 2002 r. spośród 1952 tys. gospodarstw indywidualnych powyżej 1 ha użytków rolnych: 334 tys. tj. 17,1%, gospodarstw nie prowadziło stale lub czasowo produkcji rolnej; 206 tys. tj.10,6 %, produkowało wyłącznie na własne potrzeby; 497 tys. tj. 25,5%, produkowało głównie na własne potrzeby, a nadwyżki sprzedawało na rynku; 915 tys. tj. 46,8%, produkowało głównie na rynek podmioty te będą stanowiły podstawową grupę docelową w zakresie inwestycji w gospodarstwach rolnych. Pomimo że przemiany agrarne w rolnictwie są procesem powolnym, w ostatnich latach obserwuje się pozytywne zmiany polegające na wzroście liczby największych gospodarstw. Świadczy to o tendencji do przenoszenia zasobów ziemi do gospodarstw większych i bardziej efektywnych. Równocześnie wzrasta też liczba gospodarstw nietowarowych. W efekcie tych przemian, gospodarstwa rolne coraz wyraźniej dzielą się dwie grupy. Pierwsza grupa obejmuje gospodarstwa nietowarowe i produkujące wyłącznie lub głównie na samozaopatrzenie. Z kolei druga grupa obejmuje gospodarstwa towarowe, produkujące na rynek. Zahamowanie procesu wzrostu gospodarstw nieliczących się na rynku rolnym wymaga interwencji w postaci wsparcia fi nansowego, dostępnego w całym kraju i prostego pod względem wdrożeniowym. Założono, że wsparcie fi nansowe, udzielane gospodarstwom niskotowarowych przez okres pięciu lat, powinno poprawić ich sytuację dochodową i wzmocnić lub zapoczątkować proces ich restrukturyzacji. Działanie ma na celu zwiększenie możliwości inwestycyjnych, a w efekcie poprzez zwiększenie produkcji towarowej oraz rozwój działalności pozarolniczej wzrost ekonomicznej żywotności tych gospodarstw. Szacuje się, że w Polsce około gospodarstw będzie się ubiegać o wsparcie w ramach tego działania. 5

6 Forma i wysokość pomocy Pomoc fi nansowa (premia) w wysokości stanowiącej równowartość 1250 euro rocznie (około 5800 zł, przeliczane corocznie wg określonego kursu) może być wypłacana maksymalnie w ciągu 5 kolejnych lat. Po 3 roku otrzymywania premii rolnik musi wykazać się wykonaniem tzw. przedsięwzięć, zadeklarowanych w planie rozwoju gospodarstwa. Jest to warunek wypłaty pieniędzy w następnych 2 latach. Zrealizowanie tych przedsięwzięć oznacza zaliczenie etapu pośredniego, który jest potwierdzeniem, że gospodarstwo znajduje się na drodze zaplanowanej restrukturyzacji. W sytuacji gdy rolnikowi nie uda się zrealizować tych przedsięwzięć, nie będzie musiał zwracać otrzymanej w ciągu 3 lat pomocy fi nansowej. Kto może otrzymywać premię? Rolnik, prowadzący gospodarstwo rolne będące jego własnością lub własnością jego małżonka i odpowiadające defi nicji gospodarstwa niskotowarowego, czyli charakteryzujące się wielkością ekonomiczną od 2 do 4 Europejskich Jednostek Wielkości (EJW). Co to jest Europejska Jednostka Wielkości (EJW)? Za pomocą EJW szacuje się roczny dochód gospodarstwa, obliczony na podstawie standardowej nadwyżki bezpośredniej ze wszystkich rodzajów produkcji prowadzonych przez rolnika. Skrót EJW jest polskim odpowiednikiem angielskiego skrótu ESU (European Size Unit), który oznacza europejską jednostkę wielkości ekonomicznej. 1 EJW jest równe kwocie 1200 euro. Z tego wynika, że gospodarstwa niskotowarowe, czyli o wielkości ekonomicznej od 2 do 4 EJW, to takie gospodarstwa, które potencjalnie osiągają roczny dochód o równowartości od 2400 do 4800 euro. Jak wyliczyć wielkość ekonomiczną gospodarstwa? W celu określenia wartości EJW dla danego gospodarstwa rolnego należy posługiwać się Standardową Nadwyżką Bezpośrednią (SNB), obliczoną dla poszczególnych kierunków produkcji rolnej. SNB jest średnią nadwyżką bezpośrednią z trzech lat (1999, 2000, 2001), której wartość wyliczono przez odjęciu kosztów bezpośrednich od wartości produkcji uzyskanej z danej działalności rolnej w przeciętnych warunkach. Posługując się listą wartości Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich, określonych dla wszystkich województw, można w prosty sposób obliczyć wielkość ekonomiczną gospodarstwa w EJW. Pomocnicze narzędzie służące do tego celu to tzw. kalkulator (prosty arkusz w formacie Excel) opracowany specjalnie do obliczania sumarycznej wartości SNB w gospodarstwie na podstawie areału upraw i/lub pogłowia zwierząt. Końcowy wynik kalkulacji jest podawany w EJW. Kalkulator ten jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ( zakładka Fundusze Strukturalne, sposób obliczania wielkości ekonomicznej gospodarstwa rolnego). Wyliczanie wielkości ekonomicznej gospodarstw rolnych odbywa się na podstawie Regionalnych współczynników Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich SGM 2000 (ang. SGM Standard Gross Margin) dla produktów roślinnych i zwierzęcych, przygotowanych w Zakładzie Rachunkowości Rolnej Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w Warszawie. Zarówno plan rozwoju gospodarstwa niskotowarowego, jak i arkusz do obliczania wielkości ekonomicznej gospodarstwa można wypełnić w formie elektronicznej. W przypadku obliczania EJW (ESU) jest to bardzo wygodne rozwiązanie, bowiem program sam przelicza hektary lub zwierzęta na EJW (ESU). Na początku użytkownik programu wpisuje swoje dane osobowe oraz adresowe w jasnożółtych polach arkusza do obliczania EJW (ESU). Po wybraniu województwa (w komórce C3), w komórce C4 pojawi się numer, a w komórce C5 nazwa regionu rolniczego, do którego należy dane województwo. Następnie w kolumnie Dane ilościowe o powierzchni upraw i pogłowiu zwierząt użytkownik powinien wpisać dane dotyczące gospodarstwa, dla którego obliczana jest wartość EJW (ESU). Wartość ta dla danego gospodarstwa pojawi się w komórce G3. Wielkość ESU można również wyliczyć bez pomocy arkusza pomocniczego w programie Excel, poprzez pomnożenie wartości SNB przez liczę hektarów lub zwierząt. Otrzymaną wartość należy następnie podzielić przez wskazany kurs euro 6

7 (1euro = 3,96822 zł) i podzielić przez 1200 euro. Wynikiem będzie wielkość ekonomiczna gospodarstwa wyrażona w EJW. Ponadto lista wartości SNB dla każdego makroregionu jest udostępniana w wersji papierowej wraz ze wzorem wniosku o wsparcie dla gospodarstw niskotowarowych i planem rozwoju gospodarstwa niskotowarowego. Tabela 2. Przyporządkowanie województw do makroregionów dla SNB. Nazwa makroregionu Pomorze i Mazury Wielkopolska i Śląsk Mazowsze i Podlasie Małopolska i Pogórze Województwa Lubuskie Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko mazurskie Wielkopolskie Kujawsko pomorskie Dolnośląskie Opolskie Podlaskie Mazowieckie Łódzkie Lubelskie Świętokrzyskie Śląskie Małopolskie Podkarpackie Tabela 3. Typy działalności rolniczej i wartości Standardowej Nadwyżki Bezpośredniej (SNB). Wartość SGM 2000 w PLN Lp. Rodzaj działalności Jednostka miary Pomorze i Mazury Wielkopolska i Śląsk Mazowsze i Podlasie Małopolska i Pogórze 1 Pszenica hektar Żyto hektar Jęczmień hektar Owies hektar Pszenżyto hektar Kukurydza na ziarno hektar Mieszanki zbożowe hektar Strączkowe łącznie z mieszankami zbóż z roślinami strączkowymi hektar Gryka, proso i inne zboża hektar Ziemniaki hektar Buraki cukrowe hektar Warzywa w uprawie polowej hektar Warzywa, truskawki w uprawie pod osłonami hektar Kwiaty i rośliny ozdobne w uprawie polowej hektar Kwiaty i rośliny ozdobne w uprawie pod osłonami hektar Pozostałe uprawy nasienne i sadzonki hektar Pozostałe uprawy 1 hektar Tytoń hektar

8 19 Chmiel hektar Rzepak i rzepik hektar Słonecznik hektar Soja hektar Len oleisty hektar Pozostałe rośliny oleiste 2 hektar Len włóknisty hektar Konopie hektar Zioła i rośliny przyprawowe hektar Pozostałe rośliny przemysłowe 3 hektar Plantacja drzew i krzewów owocowych hektar Truskawki w uprawie polowej hektar Winogrona konsumpcyjne hektar Szkółki hektar Uprawy trwałe pod osłonami 4 hektar Grzyby uprawne 5 m 2 65,60 65,60 65,60 65,60 35 Koniowate 6 sztuka Cielęta poniżej 1 roku sztuka Byczki poniżej 2 lat sztuka Jałówki poniżej 2 lat sztuka Byki 2 lata i więcej 7 sztuka Jałówki 2 lata i więcej sztuka Krowy mleczne sztuka Pozostałe krowy sztuka Owce ogółem sztuka Kozy ogółem sztuka Prosięta o wadze poniżej 20 kg sztuka Lochy hodowlane o wadze 50 kg i więcej sztuka Pozostała trzoda chlewna sztuka Brojlery kurze sztuka 2,93 2,93 2,93 2,93 49 Kury i nioski sztuka 10,23 6,78 2,67 5,72 50 Pozostały drób sztuka 17,73 17,26 16,75 19,54 51 Króliki matki królicze sztuka Pnie pszczele 1 ul wszystkie powierzchnie nieujęte wcześniej, a także powierzchnie uprawy łubinu gorzkiego (na nawóz zielony i na nasiona) 2 np. gorczyca 3 np. wiklina 4 np. wingorona 5 np. pieczarki 6 koniowate obejmuje: osły, muły, konie robocze, z wyłączeniem koni wyścigowych i przeznaczonych do jazdy rekreacyjnej 7 byki dwa lata i więcej obejmuje tylko opasy, z wyłączeniem buhajów do rozpłodu 8 pozostałe krowy obejmuje krowy mamki i inne, np. krowy robocze, z wyłączeniem wybrakowanych krów mlecznych 9 pozostała trzoda chlewna obejmuje warchlaki o wadze od 20 do 50 kg i tuczniki o wadze powyżej 50 kg 8

9 Przykłady wyliczania wielkości ekonomicznej wyrażonej w EJW 1) Gospodarstwo rolne położone w województwie mazowieckim: zwierzęta gospodarskie: 6 krów mlecznych (2 158 zł x 6 = zł) 2 jałówki (2 146 zł x 2 = 4292 zł) użytki rolne: 9 ha użytków zielonych ( ) 2 ha żyta (540 zł x 2 = 1080 zł) Razem: zł/ 3,96822 (euro/zł) = 4616,67 euro/1200 euro = 3,84 EJW 2) Gospodarstwo rolne, położone w województwie podlaskim: zwierzęta gospodarskie: 5 macior (loch o wadze pow. 50 kg) (1497 zł x 5 = 7485 zł) użytki rolne: 7 ha ziemniaków (2608 zł x 7 = zł) Razem: zł/3,96822 (euro/zł) = 6486,78 euro/1200 euro = 5,4 EJW 3) Gospodarstwo rolne położone w województwie wielkopolskim: zwierzęta gospodarskie: 4 krowy mleczne (2363 zł x 4 = 9452 zł) użytki rolne: 1,5 ha buraków cukrowych (2822 zł x 1,5 = 4233 zł) 0,2 chmielu (7991 zł x 0,2 = 1598 zł) 5 ha pszenicy (1312 zł x 5 = 6560 zł) 3 ha łąki ( ) Razem: zł/3,96822 (euro/zł) = 5504,48 euro/1200 euro = 4,5 EJW Jakie są warunki przyznania premii? Pomoc może być przyznana, jeśli spełnione zostaną określone poniżej warunki: 1. Rolnik prowadzi na własny rachunek działalność rolniczą w niskotowarowym gospodarstwie rolnym (2 4 EJW). 2. Rolnik przez okres co najmniej 3 lat, poprzedzających złożenie wniosku o pomoc, prowadził gospodarstwo rolne, którego ma dotyczyć ta pomoc lub też został właścicielem gospodarstwa w drodze dziedziczenia ustawowego lub jako następca w ramach renty strukturalnej (Działania nr 1 PROW). 3. Rolnik przedstawił wniosek o pomoc wraz z planem rozwoju gospodarstwa niskotowarowego zawierającym: informacje nt. gospodarstwa, jego struktury, wyposażenia; kierunek restrukturyzacji gospodarstwa; wielkość ekonomiczną gospodarstwa wyrażoną w EJW (ESU); wykazanie osiągnięcia przez gospodarstwo przyszłej żywotności ekonomicznej; wskazanie planowanych przedsięwzięć. Rolnik, po otrzymaniu decyzji przyznającej płatność, nie może przed upływem 5 lat od dnia przyznania płatności dla gospodarstwa niskotowarowego przenieść własności tego gospodarstwa (czyli np. sprzedać). Jeśli rolnik pozbędzie się gospodarstwa przed upływem 5 lat od otrzymania premii, będzie musiał zwrócić wszystkie otrzymane środki w ramach tego działania. Obowiązek ten nie dotyczy przekazania gospodarstwa rolnego następcy w ramach renty strukturalnej. 9

10 Krok za krokiem Kto co robi? Jakie są terminy? Rolnik ARiMR Rolnik ARiMR ARiMR Rolnik ARiMR Pierwszy rok Pobiera w biurze powiatowym ARiMR formularz wniosku o przyznanie płatności dla gospodarstw niskotowarowych wraz z formularzem planu rozwoju gospodarstwa niskotowarowego Wypełnia wniosek i plan rozwoju gospodarstwa niskotowarowego Kompletuje pozostałe załączniki 3 Składa wniosek wraz z załącznikami w biurze powiatowym ARiMR Weryfi kuje kompletność i poprawność formalną wniosku Weryfi kuje spełnienie warunków przez wnioskodawcę Wydaje decyzję o przyznaniu płatności dla gospodarstwa niskotowarowego i przesyła ja wnioskodawcy Przystępuje do realizacji planu rozwoju gospodarstwa Wypłaca płatność dla gospodarstwa niskotowarowego Wypłaca płatność dla gospodarstwa niskotowarowego W następnych latach Składa oświadczenie o zrealizowaniu, wskazanych w planie rozwoju gospodarstwa niskotowarowego, przedsięwzięć Wypłaca płatność dla gospodarstwa niskotowarowego w czwartym i piątym roku realizacji plan Przez cały rok: w terminie od 1 lutego 2005 r. do wyczerpania środków fi nansowych, ale nie później niż do 31 grudnia 2008 r. W terminie do 120 dni od dnia złożenia wniosku w biurze powiatowym ARiMR W terminie 60 dni od dnia wydania decyzji Po 12 miesiącach od pierwszej płatności W terminie nie później niż 6 miesięcy od dnia otrzymania płatności w trzecim roku realizacji planu rozwoju gospodarstwa 1. Wnioski oraz formularze planu będą dostępne w biurach powiatowych oraz na stronach internetowych ARiMR. W celu łatwiejszego wypełnienie planu rozwoju gospodarstwa niskotowarowego, można będzie posługiwać się elektroniczną wersją tego dokumentu. Rolnik powinien posiadać w swoim gospodarstwie kopię planu, w celu przestrzegania realizacji wybranych przedsięwzięć zgodnie z założeniami. 2. Rolnik może zwrócić się do ośrodka doradztwa rolniczego o pomoc w wypełnieniu planu rozwoju gospodarstwa niskotowarowego. 3. Poza planem rozwoju gospodarstwa niskotowarowego do wniosku dołącza się dokument potwierdzający prowadzenie działalności rolniczej przez okres co najmniej 3 lat przed dniem złożenia wniosku oraz dokument potwierdzający prawo własności. Dokumenty te opisano w dalszej części broszury. 4. W ciągu 3 lat od otrzymania decyzji o przyznaniu płatności rolnik realizuje przedsięwzięcia zadeklarowane w planie rozwoju gospodarstwa niskotowarowego. 5. W terminie nie później niż 6 miesięcy od dnia otrzymania trzeciej płatności rolnik składa oświadczenie o zrealizowaniu przedsięwzięć, wskazanych w planie rozwoju gospodarstwa niskotowarowego. Do oświadczenia dołączane są dokumenty potwierdzające ten fakt (opisane w dalszej części). 10

11 Plan rozwoju gospodarstwa niskotowarowego Formularz planu jest udostępniany w biurach powiatowych ARiMR wraz z wnioskiem o uzyskanie pomocy. Plan ten jest nieskomplikowanym dokumentem, który rolnik może opracować samodzielnie lub z pomocą doradcy. Plan rozwoju gospodarstwa niskotowarowego zawiera informacje nt. posiadanego areału i rodzaju zasiewów, liczby i rodzaju zwierząt w gospodarstwie oraz kierunku restrukturyzacji gospodarstwa. W celu uproszczenia i ułatwienia wypełniania planu rozwoju gospodarstwa niskotowarowego określono cel główny, jakim jest dla każdego gospodarstwa restrukturyzacja, z tym że rolnik określa, czy ma ona polegać na rozwoju produkcji rolnej czy działalności pozarolniczej. Rolnik będzie miał do dyspozycji listę przedsięwzięć, z których do realizacji powinien wybrać przynajmniej jedno, jako warunek otrzymania wypłaty premii w czwartym oraz w piątym roku. Plan rozwoju gospodarstwa niskotowarowego zawiera: 1. Opis struktury użytkowanej ziemi. 2. Opis wyposażenia gospodarstwa w ważniejsze budynki. 3. Opis wyposażenia w ważniejsze maszyny i urządzenia. 4. Kierunek restrukturyzacji gospodarstwa (produkcja rolna lub działalność pozarolnicza). 5. Strukturę produkcji roślinnej. 6. Strukturę produkcji zwierzęcej (liczba i rodzaj). 7. Informacje nt. wartości dodanej, (np. o uszlachetnianiu produktów rolnych i usług świadczonych w oparciu o zasoby gospodarstwa). 8. Wielkość ekonomiczną gospodarstwa, wyrażoną w europejskich jednostkach wielkości EJW (ESU). 9. Listę przedsięwzięć, z których należy wybrać przynajmniej jedno do zrealizowania przed otrzymaniem płatności w czwartym i piątym roku. Wraz z wnioskiem i wzorem planu w biurach powiatowych ARiMR udostępniana jest instrukcja wypełniania, tak aby każdy chętny mógł poprawnie wypełnić wniosek i złożyć niezbędne załączniki. Pomoc fi nansowa dla gospodarstwa niskotowarowego może być przeznaczona zarówno na przedsięwzięcia związane z rolnictwem (produkcja rolna), jak i z działalnością pozarolniczą na obszarach wiejskich (np. agroturystyka, rękodzieło, handel, usługi). Warunkiem wypłaty w czwartym i piątym roku od przyznania pomocy jest zrealizowanie przedsięwzięć deklarowanych w planie rozwoju gospodarstwa niskotowarowego i złożenie oświadczenia wraz z dowodem realizacji tego przedsięwzięcia, w terminie nie później niż w 6 miesięcy od dnia otrzymania płatności w trzecim roku realizacji planu rozwoju gospodarstwa. Planowane przedsięwzięcia powinny być związane z głównym celem działania, jakim jest restrukturyzacja gospodarstwa w kierunku związanym z produkcją rolną lub działalnością pozarolniczą i stosownie do zamierzeń właściciela gospodarstwa może to być: 1) przestawienie lub przestawianie gospodarstwa niskotowarowego na produkcję metodami ekologicznymi; 2) przystąpienie do grupy lub organizacji producentów rolnych zgodnie z przepisami o grupach producentów rolnych; 3) zakup a) zwierząt gospodarskich, b) maszyn rolniczych, c) gruntu rolnego lub jego dzierżawa; 4) ukończenie szkolenia prowadzonego zgodnie z warunkami, sposobem i trybem określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej; 5) ukończenie szkolenia realizowanego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich w zakresie działania Szkolenia ; 6) uzyskanie pomocy fi nansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt; 7) rozpoczęcie prowadzenia produkcji w działach specjalnych produkcji rolnej; 8) zrezygnowanie ze zwolnienia od podatku od towarów i usług z tytułu: a) dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej oraz b) świadczenia usług rolniczych; 9) realizacja projektu w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich ; 11

12 10) osiągnięcie, w okresie pobierania płatności dla gospodarstwa niskotowarowego, corocznej wartości sprzedaży produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej w wysokości co najmniej 20 tys. zł; 11) rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i osiągnięcie w okresie pobierania płatności dla gospodarstwa niskotowarowego, corocznego przychodu w wysokości co najmniej 20 tys. zł. Wnioski i załączniki Wniosek wraz z załącznikami składać można przez cały rok w biurze powiatowym ARiMR, właściwym dla miejsca zamieszkania. Wymaganymi załącznikami do wniosku są: plan rozwoju gospodarstwa niskotowarowego, dokument potwierdzający prowadzenie działalności rolniczej przez okres co najmniej 3 lat przed dniem złożenia wniosku: zaświadczenie właściwej jednostki organizacyjnej KRUS o okresach podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w ciągu ostatnich 3 lat przed złożeniem wniosku, oświadczenie o prowadzeniu działalności rolniczej w okresach nieobjętych ubezpieczeniem emerytalno-rentowym w ciągu ostatnich 3 lat przed złożeniem wniosku lub dokument potwierdzający posiadanie gospodarstwa rolnego w okresach nie objętych ubezpieczeniem emerytalno-rentowym w ciągu ostatnich 3 lat przed złożeniem wniosku. dokument potwierdzający prawo własności gospodarstwa niskotowarowego, np.: akt notarialny, prawomocne orzeczenie sądu, ostateczna decyzja administracyjna, wypis z księgi wieczystej, wypis z ewidencji gruntów i budynków, zaświadczenie właściwego wójta (burmistrza lub prezydenta miasta). Wnioski są rozpatrywane według kolejności ich złożenia. W czwartym roku wypłata nastąpi po złożeniu przez rolnika oświadczenia o realizacji przedsięwzięć wskazanych w planie rozwoju gospodarstwa niskotowarowego, wraz z odpowiednim do danego przedsięwzięcia dokumentem, np. deklaracje, certyfi katy, dyplomy ukończenia szkoleń, itp. Zgodnie z rozporządzeniem, dokumentami takimi mogą być: 1) certyfi kat zgodności wymagany przepisami o rolnictwie ekologicznym lub dokument poświadczający, że gospodarstwo rolne znajduje się w okresie przestawiania na produkcję metodami ekologicznymi w przypadku przestawienia lub przestawiania gospodarstwa niskotowarowego na produkcję metodami ekologicznymi; 2) dokument potwierdzający przystąpienie producenta rolnego do grupy lub organizacji producentów rolnych w przypadku przystąpienia do takiej grupy lub organizacji; 3) dokument potwierdzający zakup zwierząt gospodarskich w przypadku zakupu takich zwierząt; 4) dokument potwierdzający zakup maszyn rolniczych w przypadku zakupu takich maszyn; 5) umowa kupna lub dzierżawy gruntu rolnego w przypadku zakupu lub dzierżawy gruntu rolnego; 6) zaświadczenie o ukończeniu szkolenia prowadzonego zgodnie z warunkami, sposobem i trybem określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w przypadku ukończenia takiego szkolenia lub realizowanego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich w zakresie działania Szkolenia ; 7) decyzja administracyjną o przyznaniu pomocy fi nansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt w przypadku uzyskania takiej pomocy; 8) zaświadczenie, wydane przez urząd skarbowy, o podleganiu opodatkowaniu podatkiem: a) od towarów i usług w przypadku zrezygnowania ze zwolnienia; b) dochodowym od osób fi zycznych w przypadku rozpoczęcia prowadzenia produkcji w działach specjalnych produkcji rolnej, 9) umowa o dofi nansowanie projektu w rozumieniu przepisów o Narodowym Planie Rozwoju w przypadku realizacji projektu w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich ; 10) faktury, umowy sprzedaży lub rachunki, wystawione zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa w przypadku osiągnięcia, w okresie pobierania płatności dla gospodarstwa niskotowarowe- 12

13 go, corocznej wartości sprzedaży produktów rolnych pochodzących z własnej działalności w wysokości co najmniej 20 tys. zł; 11) zeznania podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu w każdym roku podatkowym w okresie pobierania płatności dla gospodarstwa niskotowarowego w przypadku rozpoczęcia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i osiągnięcia, w okresie pobierania tej płatności, corocznego przychodu w wysokości co najmniej 20 tys. zł. Siła wyższa Jeśli rolnik nie mógł zrealizować zadeklarowanych przedsięwzięć z przyczyn od siebie niezależnych z powodu tzw. siły wyższej, wówczas musi przedstawić stosowne uzasadnienie takiej sytuacji, w terminie nie później niż w 6 miesięcy od dnia otrzymania płatności w trzecim roku realizacji planu rozwoju gospodarstwa. Za siłę wyższą może być uznane wystąpienie jednej z poniższych okoliczności: 1) długotrwała niezdolność do pracy producenta rolnego; 2) wystąpienie klęski żywiołowej; 3) zniszczenie budynków inwentarskich w gospodarstwie na skutek ognia lub innych zdarzeń losowych, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych; 4) wystąpienie choroby zakaźnej zwierząt w gospodarstwie niskotowarowym producenta rolnego. W takim przypadku rolnik będzie miał możliwość kontynuowania pobierania płatności dla gospodarstw niskotowarowych prze dwa kolejne lata. Gdzie otrzymać dodatkowe informacje? Szczegółowe informacje na temat wspierania gospodarstw niskotowarowych można uzyskać w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz w centrali i jednostkach terenowych ARiMR zgodnie z zakresem zadań realizowanych przez poszczególne instytucje. Instytucja Adres Telefony Strona www Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ul. Wspólna Warszawa (022) Centrala (022) Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Agencja Restrukturyzacja i Modernizacja Rolnictwa Centrala Al. Jana Pawła II Warszawa Bezpłatna infolinia 13

14 Słowniczek i ważne skróty ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Beneficjent osoba, instytucja uprawniona do korzystania z działań Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. BP ARiMR biuro powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Działalność rolnicza produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego i reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza, roślin ozdobnych i grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowli i produkcji materiału zarodowego ssaków, ptaków i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowego, fermowego oraz chów i hodowla ryb. EJW (ESU) Europejska Jednostka Wielkości przedstawia ekonomiczną wielkość gospodarstwa obliczoną na podstawie standardowych nadwyżek bezpośrednich (1 EJW = 1200 EUR) MRiRW Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Producent rolny osoba fi zyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, będąca posiadaczem gospodarstwa rolnego lub posiadaczem zwierzęcia. PROW Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Standardowa nadwyżka bezpośrednia nadwyżka wartości produkcji określonej działalności rolniczej nad wartością kosztów bezpośrednich w przeciętnych dla danego regionu warunkach produkcji. Żywotność ekonomiczna gospodarstwa rolnego gospodarstwo uważane jest za żywotne, kiedy jego wielkość ekonomiczna wynosi co najmniej 4 ESU, biorąc pod uwagę uśrednioną wartość standardowej nadwyżki bezpośredniej (SGM) w 4 makroregionach Polski. 14

15 Notatki

16 Notatki