to zespół reguł i instytucji pozwalających dokonać wymiany pieniądza jednego kraju na pieniądz drugiego kraju.

Transkrypt

1

2 Rynek walutowy to zespół reguł i instytucji pozwalających dokonać wymiany pieniądza jednego kraju na pieniądz drugiego kraju. oznaczenie pieniędzy symbolami np. złoty polski PLN, dolar amerykański - USD Kurs walutowy = cena na rynku walutowym Kurs waluty to cena jednej waluty wyrażona w innej walucie.

3 Cechy rynku walutowego: rynek nie jest umiejscowiony geograficznie rynek walutowy funkcjonuje przez całą dobę (Londyn 30% transakcji, New York, Tokio) rynek walutowy należy do najtańszych, ze względu na niskie koszty transakcji, i do najlepiej zintegrowanych w skali międzynarodowej dolaryzacja rynku walutowego

4 Uczestnicy rynku walutowego: każdy, kto dokonuje transakcji z udziałem pieniądza zagranicznego banki komercyjne przedsiębiorstwa instytucje finansowe np. fundusze inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe spekulanci walutowi banki centralne administracja skarbu państwa ( w Polsce Ministerstwo Finansów)

5 Międzynarodowe systemy walutowe System waluty złotej podsystem waluty sztabowo-złotej podsystem waluty dewizowo-złotej System waluty papierowej podsystem wymienialnej waluty papierowej podsystem niewymienialnej waluty papierowej System waluty kierowanej Międzynarodowy podsystem waluty kierowanej oparty na stałych kursach walutowych Międzynarodowy podsystem walutowy oparty na zmiennych kursach walutowych Europejski podsystem walutowy

6 System waluty złotej Obieg pieniężny oparty został na złocie Funkcjonował w latach Wielka Brytania w 1821 r. wprowadziła swobodę wymiany banknotów na złoto W 1865 r. Francja, Włochy, Belgia, Szwajcaria przyjęły jednostkę monetarną (franka) zabezpieczoną rezerwami złota i srebra (bimetalizm) W 1879 r. kraje te przeszły na tzw. standard złota W 1871 r. system waluty złotej wprowadzony został przez Niemcy W 1879 r. przez Stany Zjednoczone

7 System waluty złotej Miernik wartości F U N K C J E Z Ł O T A Środek płatniczy Środek gromadzenia rezerw Środek cyrkulacji

8 System waluty złotej zasady: 1. Wyznaczenie wartości jednostki walutowej w złocie stały parytet złota 2. Stały kurs walutowy oparty na parytecie złota Parytet złota wyznaczał kurs walutowy przez porównanie wagi złota przypisanej jednostce pieniężnej Jeżeli 1 USD zawierał 1 gram złota, zaś 1 rubel 0,5 grama, to 1 USD stanowi wartość 2 rubli Kurs ten był stały, ale nie sztywny - punkty złota 3. Zobowiązanie BC do kupna i sprzedaży złota po stałej cenie określonej przez parytet 4. Swoboda wywozu i przywozu złota z zagranicy

9 Podmioty gospodarcze systemu waluty złotej Bank centralny Stopa dyskontowa jest to stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym (D.Begg, 1997, s. 126) Przy wysokich stopach dyskontowych banki komercyjne nie są skłonne do zaciągania pożyczek od Banku Centralnego, więc ograniczają udzielanie kredytów. Banki komercyjne Udzielanie kredytów pozostałym podmiotom Przedsiębiorstwa korzystające z kredytów Konsumenci Dochody osobiste rosną, gdy wzrasta zapotrzebowanie przedsiębiorstw na inwestycje i produkcję

10 Mechanizm funkcjonowania systemu waluty złotej Faza ożywienia Faza osłabienia

11 FAZA OŻYWIENIA Wzrost popytu Wzrost cen (tendencje inflacyjne) Dodatni bilans handlowy Wzrost dochodów osobistych Spadek konkurencyjności produkcji krajowej (wzrost importowanej) Wzrost złota w skarbcu Wzrost inwestycji i produkcji w przedsiębiorstwach Deficyt handlu zagranicznego BC zwiększ emisję banknotów i obniża stopę dyskontową Banki komercyjne obniżają stopę procentową (tańsze kredyty) Konieczność równoważenia deficytu złotem odpływ złota

12 FAZA OSŁABIENIA Spadek dochodów osobistych Spadek popytu i cen towarów konsumpcyjnych Ujemne saldo bilansu handlowego Ograniczenie działalności gosp. przedsiębiorstw Początek fazy deflacyjnej Zmniejszenie rezerw złota w skarbcu Banki komercyjne podnoszą stopy procentowe (spadek kredytów) Wzrost konkurencyjności towarów krajowych BC ogranicza emisję banknotów Wzrost wysokości stopy dyskontowej Poprawa bilansu handlowego (powrót do fazy I )

13 Funkcjonowanie systemu waluty złotej w latach (USA, Europa Zachodnia, pozostałe kraje) Europa Zachodnia wyroby przemysłowe surowce i żywność USA wyroby przemysłowe żywność i używki pozostałe kraje

14 System waluty papierowej waluta papierowa - ( )pieniądz, który zrywa bezpośrednie związki ze złotem. (P. Bożyk, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa 2008) prymat równowagi wewnętrznej nad zewnętrzną swoboda prowadzenia polityki kursowej (dewaluacja walut i płynne kursy walutowe)

15 Podsystem wymienialnej waluty papierowej waluty wymienialne na inne waluty oddziaływanie na bilans handlowy poprzez ożywienie koniunktury wewnątrz kraju poprzez: zwiększenie wydatków budżetowych (wzrost zatrudnienia, płac, popytu na rynku) wzrost nakładów inwestycyjnych w sektorze publicznym obniżenie podatków

16 Podsystem niewymienialnej waluty papierowej państwo regulowało obroty z zagranicą eksporterzy musieli odsprzedać państwu dewizy zarobione za granicą importerzy musieli uzyskać zgodę na zakup dewiz niezbędnych do zapłaty za import narzędzia oddziaływania na równowagę zewnętrzną dewaluacja waluty wewnętrznej (taniały towary krajowe za granicą) subwencje importowe cła ograniczenia ilościowe etc. dwustronne kompensaty towarowe barter transakcje równoległe całościowe częściowe

17 System waluty kierowanej międzynarodowy system walutowy stworzony przez instytucję międzynarodową i przez nią nadzorowany w celu zapewnienia równowagi płatniczej w stosunkach handlowych między krajami (P. Bożyk, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa 2008)

18 Międzynarodowy podsystem waluty kierowanej oparty na stałych kursach walutowych system, który skupia się na zapewnieniu międzynarodowej równowagi płatniczej bez potrzeby zmiany kursu walutowego bądź transferu złota ( ) (P. Bożyk, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa 2008) stworzony w 1944 r. pod egidą ONZ w Bretton Woods 44 państwa ich zdaniem zmienne kursy walutowe pozbawiły międzynarodowy system walutowy koordynacji i uczyniły go niestabilnym parytet w złocie i dolarze cel: stabilizacja kursów walutowych różnica między kursami rynkowymi walut narodowych a kursami parytetów lub centralnych : +/- 1% (interwencja w postaci rezerw w złocie lub dolarach) przywracanie równowagi rola MFW jeżeli krajowy import > export, brak rezerw dewizowych to musiał pożyczać o MFW konieczność prowadzenia polityki antyinflacyjnej uprzywilejowana pozycja dolara

19 Międzynarodowy podsystem waluty kierowanej oparty na zmiennych kursach walutowych (1) ( ) system walutowy, który do zapewnienia międzynarodowej równowagi płatniczej wykorzystuje pieniądz rozrachunkowy specjalnie kreowany przez międzynarodową instytucję kierującą podsystemem, dopuszczając zmienność kursów walut narodowych. Waluta rozrachunkowa początkowo równa 1USD (1/35 uncji złota) od 1974 r. opiera się na koszyku 16 walut od 1981 r. koszyk 5 walut od pojawienia się euro opiera się na koszyku 4 walut (USD, EUR, JPY, GBP)

20 Międzynarodowy podsystem waluty kierowanej oparty na zmiennych kursach walutowych (2) RODZAJE SYSTEMÓW KURSÓW PŁYNNYCH nieograniczenie płynne poziom kursu powinien ukształtować się na rynku bez interwencji władz monetarnych, ale jeśli trzeba BC podejmuje działania ograniczające amplitudę jego wahań np. zmiany stóp procentowych płynny kierowany jego poziom kształtuje się na rynku ale władze monetarne (BC) mogą wpływać na niego dyskrecjonalnie np. kiedy waluta krajowa ulega deprecjacji to BC sprzedaje waluty obce stały BC często interweniuje na rynku walutowym, aby utrzymać amplitudę wahań kursu w przedziale +/- 1% istnieje parytet w postaci koszyka walut

21 Europejski podsystem walutowy Ewolucja podsystemu: Etap I do 1972 r. skupiano się na doprowadzeniu walut narodowych do zewnętrznej wymienialności ( r. działalność Europejskiej Unii Płatniczej) wprowadzenie rozliczeń wielostronnych (1958 r. Europejski Układ Walutowy) Etap II lata r. obowiązywały zasady europejskiego mechanizmu walutowy)(wahania +/- 2,25% w stosunku do dolara) kursowego (wąż Etap III lata r. Etap IV obowiązywanie zasad Europejskiego Systemu Walutowego europejska jednostka walutowa (ECU) mechanizm kursów walutowych system kredytowy Europejski System Walutowy zawęził wahania walut do +/- 1,125% w stosunku do dolara wprowadzenie euro (przygotowania od 1993r. Traktat z Maastricht) kryteria zbieżności (konwergencji) utrzymywanie przez co najmniej 2 lata stabilność kursu walutowego ( w przedziale +/- 1,125%), potem podwyższono do +/-15% od 1999r. w miejsce ECU wprowadzono euro

22 kryteria konwergencji 1. inflacja nie wyższa niż o 1,5 pkt. proc. średniej stopy inflacji w trzech krajach Unii Europejskiej, gdzie inflacja była najniższa, 2. długoterminowe stopy procentowe nie przekraczające więcej niż o 2 pkt. proc. średniej stóp procentowych w 3 krajach UE o najniższej inflacji 3. deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB, 4. dług publiczny nie większy niż 60% PKB, 5. stabilny kurs wymiany waluty w ciągu ostatnich 2 lat

23 Instytucje Europejskiej Unii Walutowej Europejski System Banków Centralnych (ESCB) banki centralne krajów członkowskich Europejski Bank Centralny

24 Wady i zalety euro Wady ograniczenie wpływu państw na rozwój gospodarczy za pomocą polityki walutowej brak możliwości korzystania z dewaluacji i deprecjacji, rewaluacji i aprecjacji, brak możliwości wpływu na tempo wzrostu PKB, bezrobocia etc. zagrożenia związane z jednakową stopą procentową dla wszystkich (bez względu na fazę koniunktury) Zalety wyeliminowanie ryzyka kursowego i związanych z tym kosztów możliwość łatwiejszego i bardziej przejrzystego porównywania cen między krajami lepsze warunki dla konkurencji między przedsiębiorstwami na wspólnym rynku poprawa alokacji zasobów w ramach unii zmniejszenie kosztów przepływu czynników produkcji stabilizacja na światowych rynkach finansowych

25 Rodzaje rynku walutowego: rynek bieżący rynek terminowy premia dyskonto

26 Rodzaje eurorynków pieniężny rynek eurowalut (głównie dolara) kapitałowy głównie rynek euroobligacji eurowaluta ( euro) każda waluta danego kraju poza jego granicami np. eurozłoty, eurodolar

27 Funkcje rynku walutowego: możliwość dokonania wymiany pieniądza jednego kraju na pieniądz innego kraju, zabezpieczenie uczestników obrotu gospodarczego przed negatywnymi konsekwencjami wahań kursowych Jeśli na początku miesiąca 1 EUR = 5PLN, a pod koniec tylko 4PLN, majątek właściciela 1000EUR zmniejszył się z 5000 PLN do 4000PLN, czyli o 20%. umożliwienie uczestnikom gry na zniżkę lub zwyżkę wartości walut i pomnażania dochodów

28 spekulacje kurs kasowy złotego do dolara luty: 1 USD = 3,95 PLN spekulacja złoty umocni się w marcu: 1 USD = 3,90 PLN czyli 1PLN = 0,256 USD spekulant sprzedając USD w lutym: * 3,95 = PLN jeśli przewidywania są trafne, to w marcu zamieni PLN na USD: PLN * 0,256 USD = USD ZYSK : = 1282 USD jeśli kurs USD w marcu wzrośnie spekulant straci

29 Funkcje kursu walutowego: cenotwórcza wpływa na ceny dóbr i komponentów importowanych; - wpływa na efektywność transakcji eksportowych i importowych informacyjna informuje o dynamice i konkurencyjności danej gospodarki

30 Zapis kursu walutowego

31 waluta bazowa jej ilość zwykle jest stała w danym kursie waluta kwotowana jej ilość zmienia się w kolejnych kwotowaniach kurs kupna BID cena, po której dealer jest gotowy kupić jednostkę waluty bazowej kurs sprzedaży OFFER lub ASK cena po której dealer jest gotowy sprzedać jednostkę waluty bazowej prowizja opłata kwotowa lub procentowa związana z przeprowadzeniem transakcji Źródło: Finanse międzynarodowe zbiór zadań, P.Kowalik, A.Pietrzak, PWN, Warszawa 2005

32 SPREAD różnica między kursem BID i OFFER marża wielkość, jaką bank dodaje do kursu sprzedaje i odejmuje od kursu kupna waluty kwotowanej na rynku międzybankowym EURO kupno: 3,8372, sprzedaż: 3,9148 spread: 3,9148 3,8372 = 0,0776

33 Kurs walutowy - wycena z punktu widzenia podmiotu krajowego Metoda europejska - ile złotówek należy zapłacić za jedno euro, np. 4,3 PLN/EUR. -Cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej, -liczba jednostek pieniądza krajowego, jaką trzeba zapłacić za nabycie jednostki walutowej innego kraju (notowanie pośrednie)

34 -0,2325 EUR/PLN (wg def. europejskiej 4,3) =1/4,3 Metoda anglosaska - wycena waluty krajowej z punktu widzenia inwestora zagranicznego -cena jednostki waluty krajowej wyrażona w walucie zagranicznej, -określa liczbę jednostek pieniądza zagranicznego przypadającego na jednostkę pieniądza krajowego (notowanie bezpośrednie),

35 Czynniki makroekonomiczne kształtujące kurs walutowy: 1. PKB wzrost PKB zwykle umacnianie się waluty krajowej w stosunku do waluty obcej spadek PKB możliwe osłabienie waluty krajowej w stosunku do waluty obcej 2. Poziom stóp procentowych wzrost stóp procentowych wzrost napływu kapitału wzrost podaży waluty (umacnianie się waluty krajowej) spadek stóp procentowych odwrotnie 3. Poziom bezrobocia wzrost bezrobocia osłabienie się wartości waluty krajowej spadek bezrobocia umocnienie się waluty krajowej 4. Bilans płatniczy dodatni BP umocnienie się waluty krajowej ujemny BP osłabienie kursu waluty krajowej Źródło: Finanse międzynarodowe zbiór zadań, P.Kowalik, A.Pietrzak, PWN, Warszawa 2005

36 5. Inflacja spadek inflacji zazwyczaj umacnianie się wartości krajowej wzrost inflacji osłabienie się wartości waluty krajowej jako efekt spadku siły nabywczej pieniądza umocnienie się waluty krajowej spadek kosztów importu (spadek inflacji) obniżenie się waluty krajowej wzrost kosztów importu (wzrost importu) 6. Poziom rezerw walutowych brutto wzrost rezerw = dodatni efekt wymiany międzynarodowej 7. Inwestycje portfelowe i bezpośrednie 8. Spekulacje na rynkach walutowych 9. Stabilność polityczna 10. Wydarzenia na świecie, zmiany na rynku światowym cen towarów o dużym udziale w obrotach 11. Polityka kursowa BC Źródło: Finanse międzynarodowe zbiór zadań, P.Kowalik, A.Pietrzak, PWN, Warszawa 2005

37 Sposoby wyznaczania kursu Systemy (mechanizmy) kursowe: kurs płynny kurs stały

38 Kurs walutowy rośnie podaż waluty zmniejsza się jej kurs rośnie popyt wzrasta kurs

39 Kurs walutowy Równowaga na rynku walutowym Podaż walut zagranicznych: Przychody z eksportu, zagraniczny popyt na aktywa krajowe, etc. S E 0 D Popyt na waluty zagraniczne : Wydatki na import, krajowy popyt na aktywa zagraniczne, etc. 0 Q 0 Popyt, podaż

40 System płynnego kursu waluowego

41 W systemie kursu płynnego zmiany popytu i podaży walut powodują nieustającą fluktuacje kursu walutowego, dzięki którym rynek utrzymuje się w równowadze Spadek wartości euro deprecjacja wzrost wartości euro aprecjacja

42 Aprecjacja (deprecjacja) dla waluty bazowej S 0 początkowa wartość waluty ( bazowej w walucie kwotowanej) S 1 aktualna wartość waluty ( bazowej w walucie kwotowanej) dla waluty kwotowanej Źródło: Finanse międzynarodowe zbiór zadań, P.Kowalik, A.Pietrzak, PWN, Warszawa 2005

43 Przykład (aprecjacja/deprecjacja) Kurs EUR/PLN zmienił się z poziomu 3,8352 do 3,9132. Określ aprecjację/ deprecjację dla EUR oraz dla PLN. dla EUR dla PLN Wzrost kursu EUR/PLN spowodował deprecjację złotego o 2,59% oraz aprecjację euro o 2,03%

44 System kursu stałego

45 W systemie kursu stałego równowaga na rynku walutowym jest odzyskiwana na skutek interwencji władz monetarnych dewaluacja urzędowe obniżenie waluty krajowej względem zagranicznej rewaluacja urzędowe podniesienie waluty krajowej względem zagranicznej

46 Klasyfikacja systemów kursu walutowego systemy płynne systemy pośrednie systemy sztywne kurs płynny, (kierowany) pełzające pasmo, kurs płynny wewnątrz pasma, pełzająca dewaluacja, kurs nieregularnie dostosowywany kurs sztywny zarząd walutą, dolaryzacja, unia walutowa

47 Pieniądz opiera się na zaufaniu stron Dlatego władza publiczna podejmuje działania potrzebne dla zwiększania zaufania do pieniądza krajowego poprzez utrzymanie kontroli nad jego emisją Największą przeszkodą w budowaniu zaufania do pieniądza jest... Inflacja Inflacja

48 Poland: CPI inflation, CPI annual percentage change ,4 94,9 11,6 5,6 4,6 0,3 29, Jan- 89 Jan- 90 Jan- 91 Jan- 92 Jan- 93 Jan- 94 Jan- 95 Jan- 96 Jan- 97 Jan- 98 Jan- 99 Jan- 00 Jan- 01 Jan- 02 Jan- 03 Jan- 04 Jan- 05 Jan

49 stały kurs w Polsce (lata ) W Polsce politykę stałego kursu walutowego zapoczątkowano w 1990 roku, celem czego było ograniczenie inflacji oraz stabilizacja gospodarki. Program stabilizacyjny zakładał funkcjonowanie tego systemu tylko przez jeden kwartał, zaś w rzeczywistości funkcjonował on do października 1991 roku i opierał się na następujących założeniach: ograniczenie inflacji, zapewnienia konkurencyjności polskiego eksportu, lepsza alokacja zasobów prowadząca do wzrostu eksportu, zapewnienie równowagi na rynku walutowym, odbudowa zaufania do pieniądza krajowego.

50 Aprecjacja

51 Aprecjacja - należy przeznaczyć mniejszą ilość waluty krajowej na zakup walut obcych, a to oznacza spadek kursu walutowego - kurs walutowy spada z 4,0 PLN /EUR do 3,8 PLN /EUR Deprecjacja, czyli spadek wartości waluty krajowej oznacza wzrost kursu walutowego, czyli wzrost wartości waluty zagranicznej kurs walutowy rośnie z 4,0PLN /EUR do 4,3 PLN /EUR

52 3,3 PLN_EUR Hipotetyczny parytet centralny 1EUR=4,09PLN +15% (aprecjacja) 3,8 4,3-15% (deprecjacja) 4,8 kwi 00 paź 00 kwi 01 paź 01 kwi 02 paź 02 kwi 03 paź 03 kwi 04 paź 04 kwi 05 paź 05 kwi 06

53 Kurs walutowy jest jedną z najważniejszych kategorii w gospodarce: W skali makro wiąże krajowy poziom cen z poziomem międzynarodowym pełni funkcję cenotwórczą, W skali mikro - decyduje o powodzeniu działalności gospodarczej,

54 Przychody z eksportu są mniejsze przy niskim kursie walutowym, czyli przy silnej walucie krajowej 3PLN/EUR (eksporterzy domagają się słabej waluty)- przy niskim przeliczniku Dla krajowych podmiotów import jest droższy przy słabej walucie krajowej - wysokim kursie walutowym np. 5 PLN/EUR (importerzy domagają się silnej waluty) wysokim przeliczniku

55 Załóżmy, że polski eksporter otrzymuje od niemieckiego nabywcy 1000 EURO: Przy kursie równym 5 PLN/EURO jego zysk będzie równy 5000 PLN Przy kursie równym 3 PLN/ EURO jego zysk będzie równy 3000 PLN Załóżmy, że polski importer zamierza wydać 5000 PLN na zakup dóbr w Niemczech: Przy kursie 5 PLN dysponuje 1000 EURO Przy kursie 3 PLN dysponuje 1666 EURO

56

57 Polityka pieniężna w reżimie sztywnego kursu walutowego: Załóżmy że Bank Centralny chce obniżyć inflację: Co robi? Podnosi stopy procentowe!!!! Co to powoduje? Napływ kapitału (czyli popyt na złotego)

58 Wykres 3 Kurs EURPLN w latach

59 KURS KRZYŻOWY (1) USD/CHF = 1,6230/1,6240 USD/PLN = 3,7880/3,7890 PLN/CHF = 1,6230 : 3,7890/ 1,6240 : 3,7880 = = 0,4283/0,4287

60 KURS KRZYŻOWY (2) CAD/USD = 0,8950/0,8953 GBP/USD = 1,4430/1,4560 CAD/GBP = 0,8950 : 1,4560/ 0,8953 : 1,4430 = = 0,6147/0,6204

61 KURS KRZYŻOWY (3) GBP/USD = 1,6430/1,6560 USD/PLN = 3,7880/3,7890 GBP/PLN = 1,6430 * 3,7880/ 1,6560 * 3,7890 = = 6,2237/6,2746

62 kursy krzyżowe, krosowe (cross-rate) Aby dowiedzieć się jaka jest relacja dolara kanadyjskiego do złotego, trzeba znać ich kurs do dolara amerykańskiego. Jeśli 1USD = 4PLN 1USD = 2CAD to 1CAD = 2PLN

63 Kursy wzajemne walut z r. przykład: 1EUR = 1,369 USD ; 1EUR = 0,89 GBP Źródło: Rzeczpospolita r.